WCZESNE WSPOMAGANIE ROZWOJU DZIECKA Z AUTYZMEM

WCZESNE WSPOMAGANIE ROZWOJU DZIECKA Z AUTYZMEM

WCZESNE WYKRYWANIE
ZABURZEŃ KOMUNIKACJI
W AUTYZMIE
Mgr Anna Jaźwińska
Poradnia Psychologiczno-Pedagogiczna w Łapach
CZYM JEST AUTYZM?
Jest zaburzeniem rozwojowym charakteryzującym
się występowaniem nieprawidłowości w zakresie
trzech sfer funkcjonowania człowieka:
 interakcji społecznych,
 komunikacji
 zachowania charakteryzującego się sztywnością i
powtarzalnością (stereotypią)
SKALA WYSTĘPOWANIA
Autism Europe- 0,6 % populacji UE dotkniętych
jest autyzmem, co stanowi około 5 milionów osób
(szacunki z 2009 r.)
 Stany Zjednoczone- 1 na 166 urodzonych dzieci
jest dotkniętych autyzmem
 Nie ma dokładnych danych co do liczby osób z
autyzmem w Polsce- przyjmując dane z badań
epidemiologicznych przeprowadzanych w różnych
krajach (w Polsce takich badań nie było) należy
ocenić, iż w Polsce osób tych może być co najmniej
30 000, a nawet dużo więcej.

PRZYCZYNY AUTYZMU
Dokładna przyczyna występowania autyzmu
nadal nie jest znana
 Obecnie wymienia się około 50 czynników, które
zwiększają ryzyko pojawienia się choroby.
 Wykluczono koncepcje mówiące o psychogennym
podłożu autyzmu (brak obiektywnych dowodów
potwierdzających teorie o psychicznym podłożu
tego schorzenia)
 Duże badania kliniczne nie potwierdziły związku
pomiędzy szczepieniami (szczególnie szczepionką
MMR) a autyzmem.

PRZYCZYNY AUTYZMU

WARUNKI ŻYCIA PŁODOWEGO I PORODU U
DZIECI, U KTÓRYCH PÓŹNIEJ STWIERDZONO
AUTYZM, BYŁY GORSZE (komplikacje w czasie ciąży,
np. nadciśnienie, drgawki u matki w trakcie ciąży,
zaawansowany wiek rodziców, przyjmowanie leków przez
matkę w okresie prenatalnym, krwawienie w czasie ciąży
oraz cukrzyca)- czynniki te nie występują jednak we
wszystkich ciążach, z których rodzą cię dzieci z autyzmem

PODŁOŻE GENETYCZNE W POWSTAWANIU
AUTYZMU (zaburzenia rozwoju i zaburzenia poznawcze u
krewnych osób autystycznych; zaburzenia genetyczne,
takie jak zespół kruchego chromosomu X, stwardnienie
guzowate, fenyloketonuria)- genetyczna predyspozycja, a
nie dziedziczenie autyzmu
PRZYCZYNY AUTYZMU

CZYNNIKI NEUROLOGICZNE
(nieprawidłowości budowy struktur mózgu
widoczne w badaniu przy pomocy rezonansu
magnetycznego (MRI) oraz ich funkcjonowania
widoczne w encefalografii (EEG);
współwystępowanie epilepsji; podwyższone
poziomy neuroprzekaźników (dopaminy i
serotoniny), tj. cząsteczek, które przenoszą
sygnały pomiędzy komórkami nerwowymi)
OBJAWY
Pierwsze objawy pojawiają się u dzieci do
trzeciego roku życia, ale mogą wystąpić
praktycznie już po urodzeniu.
 Z tego względu obecnie uczula się lekarzy
rodzinnych, aby zwracali uwagę na pojawienie się
symptomów autyzmu u małych dzieci,
szczególnie podczas wizyty profilaktycznej w 12.
miesiącu życia.

OBJAWY
Dziecko z autyzmem (do 6 miesiąca życia):
 Nie gaworzy,
 Brak jest adekwatnej mimiki ( wyrażania
emocji),
 Nie wyciąga rąk do ludzi,
 Występują trudności z nawiązaniem kontaktu
wzrokowego ,
 Nie używa własnego głosu kiedy chce zwrócić na
siebie uwagę
 Nie reaguje na głos matki bądź reakcja ta jest
wyjątkowo mała
OBJAWY
Dziecko z autyzmem (7-12 miesiąc życia)
 Brak kontaktu wzrokowego lub kontakt ograniczony
(krótki czas patrzenia na ludzi)
 Brak reakcji na własne imię (8-10 mies.)
 Brak reakcji na komunikaty, słowa kierowane do
dziecka (dziecko sprawia wrażenie, jakby było głuche)
 Brak wskazywania palcem (od 9 miesiąca)
 Nie uśmiechanie się w sytuacjach społecznych
 Brak naśladownictwa
 Brak podążania wzrokiem
 Brak wspólnego pola uwagi
 Opóźniony rozwój mowy- dziecko niemówiące,
zubożona wokalizacja
OBJAWY
Dziecko z autyzmem (12-36 miesiąc życia)
 Brak empatycznego reagowania, ignorowanie ludzi, nie
zainteresowanie się innymi dziećmi, preferowanie
samotności
 Brak kontaktu wzrokowego lub kontakt ulotny
 Trudności z podporządkowaniem się poleceniom,
 Mogą pojawić się zachowania trudne – złość, agresja,
autoagresja, gryzienie
 Zabawa zabawkami niezgodnie z ich przeznaczeniem lub
zabawa jednym typem zabawek (np. auta, dinozaury)
 Trudności z dostosowywaniem się do zmian aktywności,
zmian pomieszczeń, wystroju, itp.
• Schematyczność: np. wszystko zawsze ustawione w ten sam
sposób, chodzenie tą samą trasą;
• Układanie przedmiotów w szeregi
• Problemy sensoryczne, np. nadwrażliwość na dźwięki,
OBJAWY
Dziecko z autyzmem (12-36 miesiąc życia)
 Brak właściwej gestykulacji i wyrażania emocji
za pomocą postawy ciała
 Trudności z rozumieniem poleceń i mowy innych
ludzi- nie przychodzą na zawołanie, nie reagują
na imię,
 Opóźniony rozwój mowy- dziecko nie mówi ani
jednego słowa w wieku 16 miesięcy, nie składa
słów w pary w wieku 2 lat
 Dzieci niemówiące nie kompensują braku mowy
mimiką, gestami.
 Komunikują swoje potrzeby poprzez ciągnięcie
lub popychanie osób, od których oczekują pomocy.
OBJAWY
Dziecko z autyzmem (12-36 miesiąc życia)

Dziecko traci zdolności językowe lub społecznemowa początkowo rozwija się prawidłowo
(gaworzenie, pojawiają się pierwsze słowa,
czasem nawet zdania), a potem następuje regres.
Ta utrata języka następuje najczęściej pomiędzy
18 a 30 miesiącem życia.
OBJAWY
Dziecko z autyzmem (12-36 miesiąc życia)
• U tych, które potrafią mówić, język jest często
używany w niespotykany sposób. Wydają się
niezdolne do składania sensownych zdań. Część mówi
pojedyncze słowa, inne powtarzają wielokrotnie jedno
sformułowanie (echolalia)

Zdrowe dzieci również przechodzą etap powtarzania, zwykle jest on
jednak zakończony w wieku 3 lat. Gdy powtarzanie utrzymuje się po
ukończeniu 3 lub 4 roku życia, wtedy uważamy je za patologiczne.
•
Nie potrafią wyrażać próśb, komentować
rzeczywistości, nie zadają pytań
Mowa może być formą autostymulacji (poprzez
powtarzanie pewnych dźwięków, słów, fraz).
Nie inicjują komunikacji z drugim człowiekiem.
•
•
OBJAWY
Dziecko z autyzmem (12-36 miesiąc życia)
 Nie używają zaimka „ja”.
 Odwracanie zaimków. Dzieci często mówią o sobie
„ ty” lub po imieniu.  Nieprawidłowa struktura gramatyczna wyrazów i
zdań utrzymująca się bardzo długo, niekiedy powyżej
10 roku życia.
 Nieprawidłowości natężenia, intonacji, tempa, rytmu i
akcentu mowy.
 Ton głosu może być monotonny lub mieć intonację
podobną do zdań pytających.
 Niezdolność do naprzemiennego wypowiadania się.
Zasada "dawania i brania" obecna w rozmowie jest dla
nich trudna, potrafią za to wygłaszać długie monologi
na ulubiony temat, nie stwarzając okazji do
komentowania.
WCZESNA DIAGNOZA
Wczesna diagnoza daje dziecku szansę na
uzyskanie lepszych wyników leczenia i
rehabilitacji.
 Im później postawiona diagnoza, tym później
rozpoczęta terapia, i tym mniejsze szanse na to,
że dziecko z autyzmem będzie w stanie w miarę
normalnie funkcjonować

PLACÓWKI DIAGNOZUJĄCE
AUTYZM
1. Ośrodek Wczesnej Pomocy Dzieciom
Upośledzonym „Dać Szansę” przy
Publicznym Dziecięcym Szpitalu
Klinicznym im. dr Ludwika
Zamenhofa
ul. J. Waszyngtona 17, 15-274
Białystok,
tel. (085) 745 05 21
http://spdsk.amb.edu.pl/
2. Niepubliczny Zakład Opieki
Zdrowotnej AXON Leszek Twarowski
ul. Antoniukowska 11, 15-740
Białystok
tel. 85 7438863, kom. 518499008
http://www.mentor-med.pl/axon.php
3. Ośrodek Psychiatrii i Psychoterapii
Dzieci i Młodzieży Eureka
ul. Wesoła 17/1, 15-001 Białystok
tel. +48 85 74 22 788, kom. 533 544 633
http://eurekapsychiatria.pl/index.html
4. Krajowe Towarzystwo Autyzmu
Oddział w Białymstoku
ul. Pułaskiego 96, 15-338 Białystok,
tel. (085) 745 37 44
http://ktabialystok.republika.pl/
*Punkt konsultacyjno-diagnostyczny
tel. (085) 745 37 44, 745 37 11
WCZESNA INTERWENCJA
TERAPEUTYCZNA
Wczesne wspieranie rozwoju ma pomóc w
wydobyciu potencjału rozwojowego dziecka, tak
aby nauczyło się ono nowych umiejętności i
zebrało doświadczenia, które ułatwią mu
adaptację w różnych sytuacjach życiowych w
przedszkolu, w szkole.
 Zapobiega ponadto nawarstwianiu się różnego
rodzaju nieprawidłowości, które mogą dodatkowo
hamować rozwój dziecka.

WCZESNA INTERWENCJA
TERAPEUTYCZNA
Intensywna praca terapeutyczna pozwala na:
• Rozwijanie zachowań deficytowych, t.j.
 Umiejętność współpracy
 Nawiązywanie i podtrzymywanie kontaktu
wzrokowego
 Naśladowanie
 Rozumienie mowy
 Komunikacja werbalna i niewerbalna
 Umiejętności społeczne, interakcje z rówieśnikami
 Samodzielność
 Zabawa
 Umiejętności szkolne
WCZESNA INTERWENCJA
TERAPEUTYCZNA









Redukowanie zachowań niepożądanych, t.j.
zachowania destrukcyjne,
zachowania agresywne i autoagresywne,
zachowania autostymulacyjne,
zachowania rytualistyczne,
zachowania zakłócające,
odmawianie jedzenia,
nieprawidłowe reakcje emocjonalne,
nieprawidłowa mowa.
TERAPIA










Poradnie i ośrodki działające w ramach publicznej
służby zdrowia
Niepubliczne zakłady opieki zdrowotnej- poradnie dla
osób z autyzmem
Placówki organizacji pozarządowych
Poradnie Psychologiczno-Pedagogiczne
Szkoły i przedszkola specjalne oraz prowadzące oddziały
specjalne
Szkoły i przedszkola integracyjne lub z oddziałami
integracyjnymi
Przedszkola i szkoły prowadzone przez organizacje
pozarządowe
Fundacje i stowarzyszenia
Wsparcie w ramach pomocy społecznej- Specjalistyczne
usługi opiekuńcze (SUO)
Dofinansowanie ze środków PFRON