Budżet Portugalii na 2012 r.

Budżet Portugalii na 2012 r.
2016-01-07 14:43:29
2
30 listopada br. portugalski Parlament przyjął Budżet Państwa na 2012 r. Projekt ustawy budżetowej został
przyjęty większością głosów parlamentarzystów partii rządzącej PSD (Partido Social Democrata) oraz partii
koalicyjnej CDS-PP (Partido Poular). Partia opozycyjna PS (Partido Socialista, poprzednia partia rządząca w
Portugalii) wstrzymała się od głosowania, podczas gdy przedstawiciele pozostałych partii opozycyjnych (PCP, BE i
PEV) głosowali przeciw.
Przyjęty budżet określany jest jako najbardziej wymagający w historii demokracji portugalskiej (od 1975 r.).
Wśród najbardziej kontrowersyjnych elementów przyjętej ustawy, które były przedmiotem najgorętszych dyskusji
parlamentarnych, wskazuje się na znaczące cięcia w zakresie subsydiów: światecznego i wakacyjnego dla
pracowników administracji publicznej oraz emerytów, oraz przeszeregowania w strukturze podatku VAT
oznaczające znaczący wzrost stawki podatkowej dla szeregu produktów i usług, w tym sektora
gastronomicznego, który od 1 stycznia 2012 r. będzie objęty stawką VAT na poziomie 23%, a nie jak dotychczas
13%.
W opinii Ministra Finansów Portugalii Vitora Gaspar, przyjęty budżet spełnia wszystkie warunki niezbędne dla
jego sprawnego i prawidłowego wykonania, co w rezultacie ma zagwarantować ograniczenie deficytu
budżetowego Portugalii do poziomu 4,5% PKB (7,5 mld euro) w 2012 r. Vitor Gaspar zaznacza, że budżet na
2012 r. nie oferuje bezpośrednich rozwiązań dotyczących pobudzenia gospodarczego Portugalii, ale stworzy
warunki niezbędne dla powrotu gospodarki krajowej na ścieżkę wzrostu w 2013 r.
Kluczowe założenia budżetu na 2012 r.
Pod koniec listopada br. Minister Finansów Portugalii Vitor Gaspar ogłosił, że recesja w Portugalii będzie w 2012 r
poważniejsza niż pierwotnie oceniano. W związku z tym, rząd portugalski dokonał rewizji wcześniejszych
prognoz, według których w przyszłym roku PKB kraju spadnie o 3%, a nie jak wcześniej zakładano o 2,8%.
Przewidywana skala spadku PKB w 2012 r. jest najwyższa od 36 lat.
Jednocześnie jednak, zrewidowane wskaźniki makroekonomiczne wskazują, że w roku bieżącym portugalska
gospodarka skurczy się o 1,6% a nie 1,9%.
Spadkowi PKB w 2012 r. towarzyszyć będzie wzrost stopy bezrobocia, która osiągnąć ma historycznypoziom
13,4%.
Przychody budżetowe w 2012 r. mają wynieść 72 mld euro, podczas gdy wydatki - 79,6 mld euro. Wydatki
państwa mają spaść o 7,5 mld euro wobec bieżącego roku głównie z tytułu zamrożenia płac urzędników
państwowych oraz cięć w zakresie świadczeń socjalnych (m.in. w zakresie subsydiów świątecznego i
wakacyjnego dla emerytów). Budżet przewiduje cięcia na poziomie 5,7 mld euro z tytułu wynagrodzeń, emerytur
i świadczeń socjalnych. Cięcia w zakresie kosztów osobowych będą trzykrotnie wyższe niż te wymagane przez
trojkę.
Najważniejsze wskaźniki makro w 2012 r. są następujące:
Produkt Krajowy Brutto PKB
-3,0% (wartość PKB = 167,9 mld euro)
Konsumpcja prywatna
-4,8%
3
Konsumpcja publiczna
-6,2%
Inwestycje
-9,5%
Eksport
4,8%
Import
-4,3%
Inflacja
3,1%
Bezrobocie
13,4%
Deficyt zewnętrzny (%PKB)
2,5%
Deficyt budżetowy
4,5% (7,6 mld euro)
Najważniejsze działania w budżecie na 2012 r.
1. Cięcia w zakresie subsydiów świątecznych oraz wakacyjnych
W 2012 r. wypłata subsydiów świątecznych i wakacyjnych (tzw. 13. i 14. pensja) dla pracowników administracji
publicznej oraz emerytów będzie częściowo ograniczona dla osób, których wartość bazowa wynagrodzenia
miesięcznego lub emerytury wynosi co najmniej 600 euro, a nie jak wcześniej zakładano 485 euro. Podczas gdy
w przedziale 600-1100 euro brutto redukcja subsydiów będzie progresywna, osoby otrzymujące powyżej 1100
euro miesięcznie utracą prawo do obu subsydiów.
Minister Finansów przyznał, że decyzja dot. cięć w zakresie subsydiów nie jest działaniem doraźnym - zasada
będzie obowiązywała do końca 2013 r., po czym dopiero w 2014 r., w ślad za
weryfikacją kondycji otoczenia makroekonomicznego, podjęta zostanie decyzja co do ewentualnego zawieszenia
działania. Jednocześnie zaznaczył, iż gdyby subsydia zostały utrzymane konieczne byłoby zwolnienie 50-100 tys.
urzędników.
2. Zamrożenie płac sektora administracji publicznej, redukcja zatrudnienia
W 2012 r. utrzymane zostanie nominalne zamrożenie płac sektora administracji publicznej, przy jednoczesnym
utrzymaniu wprowadzonej w 2011 r. redukcji wynagrodzenia o 5%. Jednocześnie, planowane jest dalsze
ograniczanie zatrudnienia w administracji publicznej (na poziomie centralnym, regionalnym i lokalnym) na
4
poziomie 2% rocznie. Celem osiągnięcia założonego poziomu rząd wyznaczy limity dla zatrudnienia w każdym
ministerstwie, np. w przypadku Ministerstwa Obrony, redukcja bedzie na poziomie 10%.
Oczekuje się, że zamrożenie wynagrodzeń wygeneruje oszczędności na poziomie 340 mln euro, cięcia
wynagrodzeń - 1,8 mld euro, podczas gdy przewidziana redukcja zatrudnienia - 500 mln euro.
Do redukcji zatrudnienia zostały również zobowiązane władze lokalne, które w ciągu pierwszych 9 miesięcy 2012
r. mają ograniczyć liczbę urzędników o co najmniej 3%.
3. Podatek VAT
Zmiana struktury VAT to prawdopodobnie działanie o największym znaczeniu dla budżetu na 2012 r. Dokument
budżetowy planuje szerokie zmiany w zakresie kategorii produktowych podlegających poszczególnym stawkom
podatkowym (6%, 13%, 23%).
Najbardziej kontrowersyjne jest podwyższenie podatku VAT dla usług gastronomicznych z 13% do 23%, co może
doprowadzić do likwidacji wielu punktów gastronomicznych w kraju. Z drugiej strony rząd odpowiedział na apele
związane z ewentualnym podwyższeniem stawki VAT na kulturę (bilety do kina, teatru), w przypadku których
stawka została podniesiona z 6% do 13%, a nie jak wcześniej rozważano do 23%.
Wiele produktów przejdzie praktycznie z dnia na dzień z kategorii podlegających opodatkowaniu stawką 6% do
kategorii z obowiązującą najwyższą, 23%-ową stawką, np. desery sojowe, napoje i desery mleczne, wody
smakowe, napoje gazowane, syropy owocowe, koncentraty. Zgodnie z obietnicą przy stawce 6% pozostanie
większość produktów spożywczych oraz lekarstw.
4. Zmiany w zakresie podatku dochodowego od osób fizycznych IRS
Budżet 2012 nakłada szereg ograniczeń w zakresie odliczeń od podatku dochodowego od osób fizycznych IRS.
Rząd zdecydował, że dotychczasowa skala podatkowa zostanie utrzymana. Limit odliczeń pozostaje bez
ograniczeń w przypadku dwóch najniższych progów (dochody do 7410 euro w skali roku), natomiast dla dwóch
najwyższych progów (dochody od 66045 euro w skali roku) nie istnieje już możliwość dokonania odliczeń od
podatku IRS.
W 2012 r. ograniczony zostanie również poziom odliczeń od IRS z tytułu kosztów leczenia z obecnych 30% do
10% wartości wydatków na leki, wizyty lekarskie i badania. Jednocześnie wyznaczony został również limit
odliczeń na poziomie 838,44 euro.
Opodatkowany zostanie również dodatek żywieniowy - do tej pory podatek IRS naliczany był jedynie w
przypadku, gdy wartość tego dodatku wynosiła co najmniej 6,41 euro. W 2012 r. opodatkowane będą dodatki w
wysokości 5,55 euro i więcej. Ponadto, osoby osiągające łączne dochody w skali roku powyżej 153300 euro będą
podlegały dodatkowej stawce podatku na poziomie 2,5%.
5. Zmiany w zakresie podatku dochodowego od osób prawnych IRC, zmiany dla przedsiębiorstw
W 2012 r. zostanie wyeliminowana pośrednia stawka podatku dochodowego od osób prawnych IRC, obecnie
pozostająca na poziomie 12,5%, która obowiązywała dla dochodów poniżej 12500 euro. Przyjety budżet
ustanawia jedną stawkę podatku IRC na poziomie 25%.
5
Jednocześnie wprowadzony zostanie dodatkowy podatek dla przedsiębiorstw o najwyższych zyskach - dla firm o
zyskach 1,5 mln euro - 10 mln euro wyniesie on 3%, a dla tych, których zyski przekroczą 10 mln euro - na
poziomie 5%.
Według analizy firmy konsultingowej Ernst&Young, dla ok. 75% portugalskich przedsiębiorstw obciążenia fiskalne
wzrosną o ok. 90%. W 2012 r. stawka efektywna podatku IRC dla mikro, małych i średnich przedsiębiorstw
portugalskich wyniesie 26,5% wobec 14% w 2011 r.
Co więcej, rząd portugalski zamierza utrzymać okres rozliczenia strat przedsiębiorstw na poziomie 5 lat, choć
trojka postulowała jego skrócenie z 4 lat do 3. Wraz z początkiem 2012 r. maksymalna wysokość straty możliwa
do rozliczenia to 75% zysku stanowiącego podstawę opodatkowania.
6. Proces prywatyzacji
W styczniu 2012 r. mają być sfinalizowane prywatyzacje przedsiębiorstw z sektora energetycznego: EDP,
największego przedsiębiorstwa energetycznego, i REN, przedsiębiorstwa przesyłu energii zarządzającego
Krajową Siecią Energetyczną. W przyszłym roku rząd zamierza uruchomić prywatyzacje kolejnych
przedsiębiorstw, w których państwo posiada udziały: CP Carga (transport kolejowy), TAP (portugalskie linie
lotnicze), CTT (przedsiębiorstwo pocztowe), ANA (porty lotnicze) a także rozpocznie sprzedaż udziałów w banku
Caixa Geral de Depósitos oraz spółce petrochemicznej Galp. Obecny plan prywatyzacyjny, w ramach którego
rząd chce pozyskać 4 mld euro (2,4% PKB) jest najambitniejszy od 15 lat.
7. Inne zmiany w zakresie podatków
■
■
Podatek od pojazdów samochodowych (ISV) - podatek ISV zostanie podwyższony o 7,6% - 11,4%, w zależności
od objętości silnika oraz używanego paliwa (7,6% dla samochodów benzynowych o niskiej objętości, 11,4% dla
samochodów diesel o dużej objętości),
Lokalny podatek od nieruchomości (IMI) - w 2012 r. stawki lokalnego podatku od nieruchomości IMI
nakładanego przez władze lokalne wzrosną o 0,1 p.p. Oznacza to, że nieruchomości ponownie wyceniane lub,
które były przedmiotem transakcji po 2004 r. zostaną objętę stawką na poziomie 0,3% - 0,8% wobec obecnych
0,2% - 0,7%. Budynki, które nie zostały poddane ponownej wycenie według nowego prawa będą podlegały
podatkowi IMI od wartości nieruchomości w granicach 0,5% - 0,8% (wobec dotychczas obowiązujących 0,2% 0,4%).
Łącznie, dochody państwa z tytułu podatków w 2012 r. wyniosą 31,2 mld euro, o 2,7 mld euro więcej niż w 2011
r.
W przyjętym budżecie uwzględnione zostały również działania oszczędnościowe wynikające z porozumienia z
trojką, m.in. cięcia wydatków sektora służby zdrowia (1 mld euro) oraz ograniczenia nakładów inwestycyjnych o
prawie 1 mld euro, głównie z tytułu projektów realizowanych w ramach koncepcji PPP.
W reakcji na możliwość niewypłacalności Grecji oraz trudną sytuację gospodarczą na świecie Premier Portugalii
Pedro Passo Coelho zapowiedział, iż jeśli tylko pojawi się taka konieczność, w ciągu 2012 r. zostaną
wprowadzone dalsze kroki oszczędnościowe.
6