Zasoby, majątek, potencjał i kapitał organizacji

Zasoby, kapitał i potencjał
organizacji
Zasoby
•
•
•
•
•
Termin ten nie jest jednoznacznie definiowany i
rozumiany.
W tradycyjnym ujęciu pojęcie zasobów odnoszone
jest do:
- zasobów naturalnych (ziemia, surowce naturalne i
inne dary natury);
- zasobów pracy (ludzie wraz z ich wiedzą,
kwalifikacjami i umiejętnościami);
- zasobów kapitałowych (rzeczowe i pieniężne).
Ostatnio do tej klasyfikacji dodaje się:
• - zasoby niematerialne (systemy informacyjne, prawa
własności, reputację itp.)
•
Zasoby naturalne
•
•
•
•
•
Nie są wytworem człowieka, lecz swoistym darem natury,
tworząc środowisko życia dla ludzi oraz dostarczając
istotnych czynników produkcyjnych (lub usługowych).
Przykładowe zasoby naturalne: powietrze, ziemia, surowce
naturalne, woda, flora i fauna, energia, przestrzeń geograficzna
itd.
Przez długi okres rozwoju cywilizacji ludzkiej traktowane
były jako dobra wolne, czyli darmowy zasób.
Obecnie wszystkie zasoby naturalne stały się dobrami
ekonomicznymi. W związku z tym wzrosło zainteresowanie
problematyką racjonalnego gospodarowania tymi zasobami.
Należy jednak zgodzić się z P. Drucker’em, który stwierdził,
że: Zasób nie istnieje, dopóki człowiek nie znajdzie
zastosowania dla czegoś, co występuje w przyrodzie, i
nie nada mu w ten sposób wartości ekonomicznej”.
Zasoby pracy (zasoby ludzkie)
Synonimy: potencjał pracy, potencjał społeczny, potencjał
kadrowy, potencjał ludzki, kapitał ludzki, personel, kadry itp;
• Określenia te odnoszą się do ogółu zatrudnionych
pracowników oraz cech charakteryzujących ich wiedzę,
kwalifikacje, umiejętności, cechy osobowości, postawy i
zachowania.
• Określenie zasoby ludzkie ma znaczenie wartościujące,
wskazujące na ich podstawowe znaczenie wśród innych
zasobów, bowiem decyduje o ich wykorzystaniu.
• T.Schultz (Nobel z 1979 r.): „Wszystkie ludzkie zdolności są
bądź wrodzone, bądź nabyte. Każdy człowiek rodzi się z
pewnym szczególnym zespołem genów określającym jego
wrodzone zdolności. Cechy nabytej jakości populacji,
które mają wartość i mogą być wzbogacone za
pomocą odpowiedniego inwestowania, będziemy
uważać za kapitał ludzki”.
•
Zasoby
To materialne i niematerialne wartości znajdujące się w dyspozycji podmiotu
kierującego organizacją – które
wykorzystywane są do realizacji celów i
zadań stojących przed organizacją.
 Zasoby mogą być różne pod względem
ilościowym i jakościowym – można je
zmieniać w zależności od potrzeb.

Zasoby materialne







To majątek, jakim dysponuje organizacja. Na który
składają się:
- środki finansowe (gotówka, należności, kredyty,
itp.);
- nieruchomości;
- maszyny i urządzenia;
- środki transportu,
- zapasy wyrobów gotowych, surowców, materiałów i
półproduktów.
Osobna kategoria to technika, technologia i knowhow.
Zasoby kapitałowe
•
•
•
•
•
Zwane też zasobami majątkowymi;
Kapitał w sensie ogólnym oznacza całokształt zasobów
zaangażowanych w organizacji, zarówno wewnętrznych, jak i
zewnętrznych, własnych i obcych, terminowych i
nieterminowych.
Bilansowy punkt widzenia pozwala na wyodrębnienie kapitału
trwałego i kapitału obrotowego.
Kapitał trwały to ta część majątku organizacji, która jest
zaangażowana w procesy produkcyjne lub usługowe na okres
dłuższy niż jeden rok. (Można wyodrębnić: rzeczowy
kap.trwały, finansowy kap.trwały oraz wartości niematerialne
i prawne)
Kapitał obrotowy, to ta część zasobów organizacji, która
zużywa się w trakcie danego cyklu produkcyjnego (w tym:
zapasy oraz należności i środki pieniężne).
Zasoby kapitałowe wg. źródeł
pochodzenia
Kapitał własny –
tworzony jest zgodnie z
obowiązującym prawem na
cały okres istnienia
organizacji. Może podlegać
zmianom wraz z rozwojem
lub ograniczaniem
działalności.
• Powstaje w wyniku:
wniesienia określonych
wartości oraz uzupełniania
poprzez np. kapitalizację
zysku.
• W firmach – k.własny
składa się z k.zakładowego
oraz k.rezerwowego.
•
•
•
•
•
•
•
Kapitał obcy – część
majątku, która nie jest
finansowana kapitałami
własnymi.
Kapitał obcy udostępniają
organizacji jej wierzyciele.
Podstawowe formy:
- zobowiązania
długoterminowe (ponad
rok);
- zobowiązania
krótkoterminowe.
Inne: leasing, zastaw,
faktoring
Kapitał niematerialny
Wartości niematerialne
kryją się przede wszystkim w
ludziach, pomysłach, knowhow, relacjach, systemach i
procesach pracy.
• Wszystkie one mają jedną
wspólną cechę – zwiększają
efektywność ekonomiczną.
• Nie pojawiają się na arkuszu
bilansu ani rachunku
wyników, są jednak
stymulatorami tworzenia
wartości firmy, którymi
można zarządzać i które
zwykle można wycenić.
• Są źródłem ukrytej
przewagi.
•
Wycena wartości niematerialnych
Aktywa niematerialne mają
pewną wartość.
• Kryje się ona w
umiejętnościach i wiedzy
ludzi, którzy zarządzają
biznesem i którzy dla niego
pracują.
• Jest wbudowana w reputację
firmy i relacje z dostawcami,
klientami, partnerami i
innymi stronami.
• Ukrywa się w sposobie
działania firmy:
•
– w koncepcjach,
– innowacjach,
– systemach informatycznych.
Zasoby (kapitał) niematerialne
Kapitał niematerialny nie powstaje w
wyniku prostego nabywania i
gromadzenia wiedzy.
• Wartość kapitału niematerialnego jest
tym, co organizacja jest zdolna
wytworzyć korzystając z różnych
czynników.
• Inaczej:
• Kapitał niematerialny ma wartość
wtedy i tylko wtedy, gdy poprawia –
choćby pośrednio – sytuację rynkową
organizacji.
•
J.Low i P.C.Kalafut wymieniają
•
dwanaście najważniejszych wartości,
które tworzą kapitał niematerialny:
(1)przywództwo, (2) strategia, (3)
komunikacja i jawność, (4) wartość
marki, (5) reputacja, (6)sieci i sojusze,
(7) technologie i procesy, (8) kapitał
ludzki, (9) organizacja i kultura miejsca
pracy, (10) innowacyjność, (11)kapitał
intelektualny oraz (12) elastyczność.
•
J. Low, p.C. Kalafut, Niematerialna wartość firmy, Oficyna Ekonomiczna, Kraków 2004,
s. 63 i nast.
Szacowanie wartości kapitału
niematerialnego
•
•
•
•
•
•
Brak możliwości mierzenia k.n. przez
tradycyjne metody księgowe.
Nie istnieje też (jak dotąd) żadna
bezpośrednia metoda wyznaczania wartości
tego kapitału.
Dwie metody szacowania:
1. Metoda giełdowa – polega na odjęciu od
wartości akcji korporacji wartości jej aktywów
materialnych.
Tym, co pozostaje, jest wartość jej aktywów
niematerialnych.
2. Metoda analityczna – jest podobna do
poprzedniej, ale punktem odniesienia są
prognozy analityków dotyczące wartości firmy.
Potencjał
•
•
•
•
•
To możliwości danej organizacji do
realizacji zadań dla których została ona
utworzona.
Potencjał tworzą kapitały znajdujące się w
dyspozycji organizacji.
Mogą one być wykorzystywane bądź
marnotrawione.
Kapitał ludzki jest podstawowym
czynnikiem decydującym o wykorzystaniu
potencjału oraz generującym jego wzrost.
Potencjał organizacji zależy w
podstawowym zakresie od sposobu
zarządzania organizacją.
Koncepcja organizacji budującej
potencjał ((McKinsey)
Trzy imperatywy:
 1) aktywne poszukiwanie asymetrii między
organizacją i jej otoczeniem (a zwłaszcza
konkurencją) i identyfikowanie związanego z
nim potencjału.
 2) Kreowanie świadomie zaprojektowanych
konfiguracji zdolności.
 3) Wykorzystanie szans przynoszonych przez
rynek, które pozwalają najlepiej wykorzystać
posiadane przez firmę unikalne konfiguracje
zdolności.

Koncepcja organizacji budującej
potencjał ((McKinsey)

Dylematy:
1.Wyboru między refleksją a działaniem: pierwsze
prowadzi do identyfikacji „ukrytych” asymetrii i
zdolności , drugie do ich szybkiego przetestowania.
 2. Wyboru między różnorodnością a koncentracją, z
których pierwsze rozszerza możliwości ekspansji i
ogranicza ryzyko, a drugie zapewnia spektakularne
sukcesy i wysokie zyski.
 3. Wyboru miedzy możliwościami a szansami i okazjami,
czyli między agresywną ekspansją a rozsądną i chłodną
ocena własnych możliwości.
