Główne nurty w literaturze światowej i polskiej XX i XXI wieku

Główne nurty w literaturze światowej i polskiej XX i XXI wieku
Dr hab. Andrzej Kaliszewski
Luty 2015 – podsumowanie wykładu i zagadnienia do egzaminu
LEKTURY – umiejętność zwięzłej wypowiedzi na ich temat zgodnie z zadanym pytaniem:
Aldous Huxley, Nowy wspaniały świat
Truman Capote, Z zimną krwią
Borys Pasternak, Doktor Żywago
Kurt Vonnegut jr., Rzeźnia numer pięć
Witold Gombrowicz – Trans-Atlantyk
Marek Hłasko – Następny do raju
Zbigniew Herbert – Raport z oblężonego miasta (z tomu Raport z oblężonego miasta),
Dlaczego klasycy (z tomu Napis)
Wisława Szymborska – Głos w sprawie pornografii (z tomu Ludzie na moście),
Terrorysta, on patrzy (z tomu Wielka liczba)
[wskazane wiersze Herberta i Szymborskiej znajdują się też w zbiorach wierszy zebranych i
wybranych ww. autorów]
Koncepcje naukowe, filozoficzne i eseje o znaczącym wpływie na literaturę.
Modernizm – postmodernizm (znaczenie pojęć, ramy czasowe)
Kubizm, futuryzm, dadaizm, surrealizm, ekspresjonizm, poezja kulturowa
(główne cechy nurtów, nazwiska).
Ogólne cechy prozy modernistycznej (awangardowej) w XX wieku w
odróżnieniu od XIX-wiecznej.
Proza psychologiczno-paraboliczna i filozoficzna (J. Conrad, T. Mann, A.
Camus, A. de Saint-Exupery – przykłady paraboli i filozofii w utworach).
Proza strumienia świadomości (na czym polega, przedstawiciele, przykłady
utworów).
Konstrukcja i wyjątkowość Ulissesa. Rola Joyce’a.
Nouveau Roman (cechy nurtu, dwa nazwiska, dwa tytuły)
Definicja behawioryzmu, jego związki z dziennikarstwem.
Hemingway jako behawiorysta.
Proza faktu (definicja, przykłady – utwory, obce i polskie, o czym są).
1
Fundamentalne znaczenie Z zimną krwią jako Non-Fiction-Novel (wyjaśnić).
Wojny światowe w literaturze: ujęcia pacyfistyczne, groteskowe, epickie - na
czym polegają; po dwa nazwiska, dwa przykładowe utwory, o czym są.
Polski wkład w literaturę o wojnie i przeciw wojnie (autorzy, utwory).
Holocaust: przykłady pisarzy i utworów, krótko: o czym są, polski wkład.
Utwory afirmujące rewolucję (dwa przykłady, o czym są).
Utwory przestrzegające przed rewolucją i totalitaryzmem (dwa przykłady, o czym są).
Ostrzeżenia i wskazówki adresowane do ludzi mediów i całego nowoczesnego
społeczeństwa zawarte w Nowym wspaniałym świecie.
Fantastyka, fantasy, western, sensacja, thriller, horror – definicje, przykłady autorów i
utworów.
Podnurty fantastyki i sensacji charakterystyczne dla XX wieku, podać przykłady
autorów i utworów.
Postmodernizm w literaturze światowej i polskiej
Geneza, definicje, filozofowie i teoretycy.
Wyjaśnić terminy: wyczerpania, podwójnego kodu, dekonstrukcji, intertekstualności,
literatury jako labiryntu, kłącza i gry.
Utwory prekursorskie i utwory otwierające tę epokę.
Pisarze (co najmniej 5) i ich przykładowe utwory; Rzeźnia numer 5 – dokładniej.
Twórczość Gombrowicza jako kontrowersyjne przesłanie dla współczesnych, w tym
dla dziennikarzy (Trans-Atlantyk).
Tzw. utwory o Polsce z okresu 1900-1939: polska droga do niepodległości,
triumfalizm, ukazywanie relacji władza-społeczeństwo oraz polskich wad; wojna
polsko-bolszewicka 1919-1920 i Józef Piłsudski w literaturze (przykłady).
Tzw. literatura Nowej Fali i literatura krytykująca życie w PRL-u (przykłady).
Literatura pokolenia „Współczesności” (’56): program, nurty poezji (i
przedstawiciele), proza (zjawisko i mit Marka Hłaski).
Program etyczno-estetyczny poezji Herberta i Szymborskiej (i przykłady utworów).
Stan wojenny (1981-83) i „Solidarność” w literaturze (przykłady – Autor + Tytuł).
©Andrzej Kaliszewski, Kraków 2015
2