Rola uwarunkowań zagospodarowania przestrzennego gminy
Transkrypt
Rola uwarunkowań zagospodarowania przestrzennego gminy
Rola uwarunkowań zagospodarowania przestrzennego gminy... Człowiek i Środowisko 32 (1-2) 2008, s. 93-102 Anna Fogel, Piotr Fogel ROLA UWARUNKOWAŃ ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO GMINY – WYBRANE ZAGADNIENIA* ABSTRAKT Przedmiotem artykułu jest wskazanie podstawowych problemów powstających przy tzw. opisowej części studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy, jakim jest prawidłowe uwzględnienie uwarunkowań przestrzennych i prawnych dotyczących gminy. W obecnym stanie prawnym brakuje jasnych reguł wskazujących na prawidłowy sposób postępowania przy sporządzaniu prac planistycznych w tym zakresie. Autorzy podjęli próbę prawidłowej interpretacji przepisów prawnych, a także zawarli postulaty metodologiczne dotyczące monitoringu uwarunkowań. W świetle dostępnej wiedzy i zgromadzonej praktyki należy wskazać, że optymalnym rozwiązaniem będzie powrót do próby prawnego uregulowania materii danych stanowiących uwarunkowania dla zagospodarowania przestrzennego gminy zarówno w części opisowej, jak i graficznej jest rozwiązaniem najbardziej pożądanym. Ich forma powinna ewoluować od ściśle planistycznych informacji ku zbiorowi uporządkowanej, pełnej informacji, z której wynikają wnioski nie tylko dla przyszłego zagospodarowania przestrzennego, ale także dla bieżącego zarządzania w gminie. Odniesienie się do studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy jest jednym z kluczowych elementów procesu planowania przestrzennego rozwoju gminy. Zarazem, jako etap wyjściowy, determinuje jakość oraz zakres zarówno studium uwarunkowań, jak i miejscowych planów zagospodarowania przestrzennego. Jest to jednak ta część * Artykuł złożono w Redakcji w lipcu 2007 r. 93 Anna Fogel, Piotr Fogel studium, do opracowywania której nie ma ani jasnej i powszechnie akceptowanej metodologii, ani wypracowanego podziału kompetencji w zakresie opracowywania i przechowywania materiałów wyjściowych. Art. 10 ust 1 ustawy z dnia 27 marca 2003 r. o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym (Dz. U. 2003, Nr 80, poz. 17 z późn. zm.) przewiduje obowiązek uwzględniania w studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy uwarunkowań dotyczących gminy. W doktrynie prawnej, wobec braku ustawowej definicji uwarunkowań, wyraża się pogląd, że uwarunkowania to okoliczności faktyczne już istniejące w chwili sporządzania studium oraz wymagania prawne dla polityki przestrzennej, niezależne od woli gminy w chwili sporządzania studium1. Jak podnosi się w art. 10, można wyróżnić dwie zasadnicze kategorie treści: część „informacyjną” (ust. 1), stanowiącą swego rodzaju inwentaryzację dotychczasowego stanu faktycznego i prawnego obszaru, dla którego jest sporządzane, oraz część „regulacyjną” (ust. 2), konstytuującą dyspozycje realizacji polityki przestrzennej gminy. Uwarunkowania powinny cechować się wysokim stopniem precyzji. Należy oczekiwać, iż w treści studium znajdą się odniesienia do każdego z zagadnień wymienionych w pkt. 1-15. Również w przypadku braku uwarunkowań lub zjawisk niewystępujących na obszarze objętym pracami studialnymi, w treści studium powinna znaleźć się o tym stosowna informacja2. Ustawodawca, posługując się słowem „uwzględnia się” w ust. 1 art. 10 ustawy o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym – w odróżnieniu od sformułowania „określa się”, użytego w ust. 2 tego artykułu, chciał, jak należy uznać, zaakcentować różnice w traktowaniu części studium obejmujących uwarunkowania oraz kierunki przestrzennego zagospodarowania gminy. Tymczasem w § 4. 1 rozporządzenia Ministra Infrastruktury z dnia 28 kwietnia 2004 r. w sprawie zakresu projektu studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy (Dz.U. 2004, Nr 118, poz. 1233) przewidziano, że projekt studium powinien między innymi zawierać część określającą takie uwarunkowania, a także określić wpływ tych uwarunkowań na ustalenie kierunków i zasad zagospodarowania przestrzennego gminy, o których mowa w art. 10 ust. 2 ustawy (a więc na kierunki przestrzennego zagospodarowania gminy). Taka rozbieżność Ustawa o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym. Komentarz. Red. Z. Niewiadomski, CH Beck Warszawa 2005, s. 96. 2 T. Bąkowski: Ustawa o planowaniu przestrzennym. Komentarz. Warszawa 2004, s. 62 1 94 Rola uwarunkowań zagospodarowania przestrzennego gminy... w użytym słownictwie, będąca ewidentnym błędem legislacyjnym, wymaga wypracowania rozwiązań przy użyciu ogólnych reguł interpretacyjnych. Przede wszystkim ustawa, jako akt prawny wyższej rangi, powinna stanowić ramy dla aktu wykonawczego, jakim jest rozporządzenie ministra. Ponadto – wobec ustawowego wymogu sporządzania przez gminę opracowań tematycznych – zasady wykładni systemowej wskazywałyby na wymóg precyzyjnego ich uwzględnienia, a nie powielenia. W praktyce kluczowe znaczenie ma ustalenie, czy materia dotycząca uwarunkowań ma stanowić początkowy etap procesu planowania przestrzennego w gminie, czy też stanowić ma swoiste kompendium wiedzy o gminie. Należy przypomnieć, że art. 10 ust. 1 ustawy o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym nie zawiera wyczerpującego katalogu zagadnień uwzględnianych w uwarunkowaniach przestrzennego zagospodarowania gminy, a jedynie wymagane prawem minimum. Jak pokazuje praktyka, zakres studium, jak i sposób podejścia do zagadnień uwzględnianych na etapie uwarunkowań, ma autorski charakter. Zależy on często od subiektywnego wartościowania poszczególnych zagadnień przez projektantów, kwalifikacji członków zespołu projektowego, dostępności oraz jakości opracowań wyjściowych, zwłaszcza sporządzanych przez gminy oraz – niestety – przede wszystkim od kwot przeznaczonych przez gminy na opracowanie projektu studium. Należy przyjąć, że prawidłową praktyką powinna być szczegółowa analiza już istniejących zbiorów danych (optymalnie: przestrzennych baz danych GIS) dotyczących zagadnień uwzględnianych na etapie uwarunkowań zagospodarowania przestrzennego gminy, połączona z terenową weryfikacją i uaktualnienie danych wyjściowych w niezbędnym zakresie. Taki wzorzec postępowania wymaga jednak dostępu do już istniejącej, bardzo dokładnej i – co rzadko ma miejsce – aktualnej bazy danych. Powstaje zatem konieczność sporządzenia tej bazy przez zespół składający się ze specjalistów z poszczególnych dziedzin. Stąd pojawiają się opracowania opisujące jedne zagadnienia na merytorycznie wysokim, niemal naukowym poziomie, a zagadnienia z innych dziedzin uwzględniają „szczątkowo”, przy czym nie wynika to ze specyfiki danej gminy, lecz raczej z reprezentacji specjalistów z poszczególnych dziedzin w zespole autorskim, czy też istniejących już opracowań dotyczących gminy. Inną, często stosowaną praktyką jest wpisywanie, a raczej przepisywanie całych akapitów opracowań wyjściowych – przede wszystkim takich jak strategia rozwoju gminy, program ochrony środowiska czy też program gospodarki odpadami – do części studium zawierającej uwarunkowania. 95 Anna Fogel, Piotr Fogel Należy jednak pamiętać, że zarówno właściwe organy administracji, jak i obywatele mają możliwość niezależnego zapoznania się z tymi opracowaniami, gdyż są to dokumenty zawierające informację publiczną, choć niewątpliwie utrudnia to ocenę przyjętych rozwiązań. Tymczasem – zamiast zwartego dokumentu o charakterze strategicznym – powstają obszerne opracowania, stanowiące niejako kompendium wiedzy o danej gminie. W niektórych przypadkach można nawet odnieść wrażenie, że sporządzenie studium ma służyć uporządkowaniu informacji dotyczących gminy, nie tylko stanowiących uwarunkowania dla zagospodarowania przestrzennego. Wydaje się, że najwłaściwszą praktyką byłoby nieprzenoszenie całej treści opracowań wyjściowych, ale streszczenie i wpisanie wniosków z tych opracowań, opartych na krytycznej ocenie przydatności uwarunkowań, jeżeli mają one wpływ na zagospodarowanie przestrzeni. Spośród opracowań wyjściowych, które powinny być uwzględnione w uwarunkowaniach na potrzeby studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy, wskazać należy przede wszystkim na: – wojewódzkie, powiatowe i gminne programy ochrony środowiska i stanowiące ich część programy gospodarki odpadami (art. 17 ustawy Prawo ochrony środowiska i art. 14 ustawy z dnia 27 kwietnia 2001 o odpadach); – opracowania ekofizjograficzne (art. 72 ustawy Prawo ochrony środowiska); – projekt założeń do planu zaopatrzenia w ciepło, energię elektryczną i paliwa gazowe (art. 19 ustawy z dnia 10 kwietnia 1997 r. Prawo energetyczne); – prognozę oddziaływania na środowisko projektu miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego (art. 17 ustawy o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym); – gminny program opieki nad zabytkami (art. 87 ustawy z dnia 23 lipca 2003 r. o ochronie i opiece nad zabytkami). Rozporządzenie Ministra Infrastruktury z dnia 28 kwietnia 2004 r. wprowadza w § 9 obowiązek zamieszczenia wykazu opracowań planistycznych, przez co rozumie się opracowania, koncepcje, projekty, plany i programy dotyczące obszaru objętego projektem studium, sporządzone na podstawie przepisów odrębnych, jednak nie w treści Studium, ale w dokumentacji dotyczącej Studium. Jednocześnie dane, na podstawie których można określić uwarunkowania na potrzeby studium, są gromadzone i uaktualniane przez właściwe organy i służby administracji publicznej, inne niż gminy. Są one dostępne 96 Rola uwarunkowań zagospodarowania przestrzennego gminy... w różnych formach – zarówno urzędowych dokumentów, jak i opracowań o charakterze autorskim. Niestety, dostępność do tych danych często jest utrudniana. Z jednej strony, wynika to z ich nieusystematyzowania, zwłaszcza po zmianach kompetencji i reformie administracyjnej kraju. Drugim z powodów jest brak znajomości zasad dostępu do informacji publicznej, zwłaszcza w kontekście możliwego naruszenia praw autorskich. Po pierwsze, należy określić, czy takie opracowania są przedmiotem regulacji zawartych w ustawie z dnia 4 kwietnia 1994 r. o prawie autorskim i prawach pokrewnych (Tekst jednolity: Dz.U. 2000, Nr 80, poz. 904, z późn. zm.) – to jest, czy przyjęty w nich dobór, układ lub zestawienie ma twórczy charakter. Ustawową definicję praw autorskich zawiera art. 1.1 ustawy o prawie autorskim i prawach pokrewnych (Tekst jednolity: Dz.U. 2000, Nr 80, poz. 904, z późn. zm.), zgodnie z którym przedmiotem prawa autorskiego jest każdy przejaw działalności twórczej o indywidualnym charakterze, ustalony w jakiejkolwiek postaci, niezależnie od wartości, przeznaczenia i sposobu wyrażenia (utwór). Utwory powinien zatem cechować indywidualny, oryginalny i twórczy charakter3. Należy w tym miejscu przypomnieć, że zgodnie z art. 4 pkt. 2 ustawy o Prawie autorskim i prawach pokrewnych nie stanowią prawa autorskiego urzędowe dokumenty i materiały. W wyroku z dnia 26.09.2001 r. (IV CKN 458/00) Sąd Najwyższy wskazał, że materiałem urzędowym będzie to, co pochodzi od urzędu lub innej instytucji państwowej, bądź dotyczy sprawy urzędowej, bądź powstało w rezultacie zastosowania procedury urzędowej. W odniesieniu do innych opracowań o zakresie ochrony wynikającej z prawa autorskiego decyduje umowa o dzieło, zawarta z wykonawcami. Problem ten jest niezwykle istotny w praktyce. Przepisy bowiem, z jednej strony, nakładają na organy administracji publicznej obowiązek zapewnienia prawa do dostępu do informacji publicznej, w tym zwłaszcza do informacji o środowisku. Z drugiej strony, niemal powszechną praktyką stało się opatrywanie wielu takich opracowań zastrzeżeniem o uwarunkowaniu takiego udostępnienia „zgodą autora” albo wręcz informacją o „zakazie udostępniania bez zgody autora pod groźbą skutków prawnych z uwagi na ochronę praw autorskich”. Prowadzi to do dezorientacji urzędników, którzy – nie będąc zwykle prawnikami – nie chcą podejmować ryzykownych decyzji, i de facto – do istotnego naruszenia przepisów dotyczących dostępu do informacji. W konsekwencji w wielu przypadkach urzędnicy 3 Por. J. Barta i inni: Ustawa o Prawie autorskim i prawach pokrewnych. Komentarz. Warszawa 2003, str. 60. 97 Anna Fogel, Piotr Fogel bezzasadnie i – co gorsza – w sposób niezgodny z prawem (bez wydania w tym zakresie decyzji) odmawiają udostępnienia określonych informacji znajdujących się w ich posiadaniu. Formalne przeprowadzenie procedury o udzielenie informacji publicznej staje się w warunkach związania wykonawców terminami na opracowanie studium zwykle niemożliwe. W tej sytuacji, wobec braku jasnych procedur dotyczących udostępniania potrzebnych danych, niestety, ma miejsce sytuacja zachęcająca do nieprawidłowości, często zbliżająca się do zjawisk o charakterze korupcjogennym, jak np. uzależnianie udostępnienia danych od zlecenia właściwemu urzędnikowi (na zasadach komercyjnych) sporządzenia opracowania zawierającego dane, które są już w jego posiadaniu jako pracownika publicznego. Inną, często spotykaną nieprawidłowością jest odmowa zaopiniowania projektu studium wobec niewystarczającego, zdaniem organu opiniującego, opisania uwarunkowań z określonej dziedziny. Takie działania pozostają w całkowitej sprzeczności z brzmieniem art. 11 pkt. 8 ustawy o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym, który przewiduje wystąpienie o opinie „dotyczące rozwiązań w projekcie studium”, czy też art. 10 ust. 6 ustawy z dnia 16 kwietnia 2004 r. o ochronie przyrody, gdzie mowa jest o uzgodnieniu w zakresie „ustaleń”. Brak wpisania słowa „ustaleń” w dyspozycji art. 16 ust. 7 należy, w świetle zasad wykładni systemowej, uznać za niedopatrzenie ustawodawcy. Należy podkreślić, że jedynie w zakresie opracowywania kierunków zagospodarowania przestrzennego władze samorządowe działają w zakresie władztwa, kreując politykę przestrzenną gminy. Co do wypełnienia obowiązku uwzględnienia uwarunkowań, to władny co do oceny, czy uwzględniono je w stopniu wystarczającym, jest wojewoda, w zakresie badania zgodności z prawem i uzgadniania w tym zakresie, na podstawie upoważnienia określonego w art. 12 ust. 2 ustawy o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym. Odrębnym, dyskusyjnym zagadnieniem jest zawartość i zakres analiz uwarunkowań opracowywanych przy zmianie studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy. Ustawodawca w art. 27 ustawy o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym, dotyczącym trybu zmiany studium i planu miejscowego, nie odniósł się w sposób jednoznaczny do niezbędnego zakresu analizy uwarunkowań, przy zmianie studium. Ustawodawca przewidział dwie możliwości dokonania zmiany studium: w granicach administracyjnych gminy oraz częściowej zmiany, której zasięg terytorialny określa Rada Gminy w uchwale. 98 Rola uwarunkowań zagospodarowania przestrzennego gminy... Zmiana studium będzie niejednokrotnie dotyczyć przedmiotowo węższego zakresu, nie obejmując pełnego zakresu przedmiotowego studium. Jest to bowiem nowelizacja, a nie derogacja dotychczasowego studium. W konsekwencji zmiana studium nie będzie oznaczać nowelizacji wszystkich merytorycznych treści studium, określonych w ust. 1 i 2 art. 10 ustawy o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym. Nie można także wykluczyć sytuacji, w której projekt zmiany studium uwzględniać będzie zmiany w uwarunkowaniach opisanych w art. 10 ust. 14. Jak pokazuje praktyka planistyczna, zmiana uwarunkowań jest częstym powodem wszczęcia procedury zmiany studium. Zmieniająca się sytuacja polityczna, gospodarcza, niestabilność polskiego prawa, czy wreszcie pojawiająca się szansa na wspomaganie rozwoju środkami finansowymi pochodzącymi z funduszy Unii Europejskiej, są najczęstszymi przyczynami zmiany studium. Dlatego też błędem jest podejście do zmiany studium jedynie z punktu widzenia korekty zapisów dotyczących kierunków i polityki przestrzennej. Przy zmianie studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy w granicach administracyjnych należy uaktualnić i uzupełnić stosowne części uwarunkowań. Dużo trudniej jest zinterpretować zapis ustawowy dla zmiany studium jedynie dla fragmentu gminy. Czy zmiana studium dla fragmentu miasta, opracowywana po 8 latach od uchwalenia „starego studium”, wymaga uaktualnienia uwarunkowań jedynie dla niewielkiego, zmienianego fragmentu? Praktyka pokazuje, że jest to najczęściej przyjmowane rozwiązanie. Jednak na zagadnienie to należy spojrzeć znacznie szerzej, np. przez pryzmat szeroko pojętego otoczenia w przestrzeni miasta / gminy. Do najważniejszych zagadnień, które powinno się przeanalizować, należą: zasięg infrastruktury technicznej i drogowej, formy ochrony przyrody, zmiany w zagospodarowaniu terenu mogące oddziaływać na obszar objęty zmianą studium, bądź też podatne na oddziaływania wynikające z takiej zmiany. Wydaje się, że błędem jest pominięcie ważnych, nowych zagadnień, które wynikają z opracowywania / przyjmowania przez gminę lub region licznych dokumentów o charakterze operacyjnym i strategicznym, które dotychczas nie znalazły się w studium, przy częściowej zmianie studium, natomiast wskazują na uwarunkowania mające bezpośredni wpływ na obszar objęty zmianą studium. Dlatego też słuszną drogą postępowania jest analiza uwarunkowań dla obszaru miasta / gminy w granicach administracyjnych, bez względu na zasięg przestrzenny zmiany studium. 4 Ustawa o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym. Komentarz. Red. Z. Niewiadomski, CH Beck Warszawa 2005, s. 239 i 241. 99 Anna Fogel, Piotr Fogel Przedstawione wyżej problemy wskazują, że jednym z głównych powodów trudności i nieprawidłowości powstających przy wypełnianiu ustawowego wymogu uwzględnienia uwarunkowań, wskazanych w art. 10 ust 1 w studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy, jest brak zarówno zapisów ustawowych regulujących, kto ma sporządzać i gromadzić bazy danych, jak również – w jakiej formie powinny być gromadzone. Podstawowym narzędziem do gromadzenia danych wyjściowych, ich przetwarzania i wykorzystywania do analiz, dla dużej grupy projektantów są bazy danych GIS. Dobrze zorganizowana, logiczna (relacyjna) baza danych przestrzennych GIS jest narzędziem, które znajduje wiele zastosowań, również w zarządzaniu jednostkami terytorialnymi. Baza danych przestrzennych GIS o gminie / mieście, która umożliwia zestawienie ze sobą ogromnej ilości informacji, pochodzących często z różnych dziedzin, sprawia, że planowanie przestrzenne staje się o wiele łatwiejsze. Aby tak się stało, zasób informacji przestrzennej o gminie czy mieście powinien charakteryzować się przede wszystkim: czytelną strukturą i uporządkowaniem informacji poprzez utworzenie słownika pojęć spójnego dla całej zarządzanej jednostki, spójnością warstw, układem odniesienia – osadzenie w układzie współrzędnych kartograficznych lub geodezyjnych. Zbudowana z zachowaniem powyższych zasad baza danych przestrzennych zapewnia powiązanie z rastrowymi i wektorowymi mapami podkładowymi oraz współpracę z systemem ewidencji gruntów i budynków.5 GIS jest wdzięcznym narzędziem, które zdecydowanie ułatwia pracę nad studium. W części dotyczącej uwarunkowań jest to najczęściej gromadzenie informacji przestrzennej, jej porządkowanie i przetwarzanie pod kątem dalszego wykorzystania. Jak pokazuje praktyka planistyczna, w związku z powszechnym wykorzystaniem technik GIS i CAD przy opracowywaniu studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy, niewystarczającą wiedzą na temat możliwości zastosowań aplikacji wykorzystywanych przy opracowaniu studium często dane przekazywane gminie jako wersja cyfrowa studium są jedynie nieuporządkowanym zbiorem danych. Danych 5 Fogel P., Fiszczuk-Wiktorowicz J.: Jak zamawiać opracowania i usługi planistyczne z uwzględnieniem technik komputerowych. „Człowiek i Środowisko”, nr 1-2/2004, s.137-148. 100 Rola uwarunkowań zagospodarowania przestrzennego gminy... istotnych, lecz trudnych do wykorzystania ze względu na błędy powstające w czasie ich tworzenia. Niemożliwe przy obecnym stanie prawnym jest narzucenie odpowiednich standardów danych cyfrowych powstających w trakcie prac nad studium, gdyż ustawa wyraźnie precyzuje, że studium opracowuje się w formie tekstowej i graficznej. Nie ma obowiązku przekazywania jednostkom samorządowym opracowanego studium w postaci przestrzennej bazy danych. Próby uporządkowania zasad gromadzenia danych zostały podjęte w ramach prac nad nowelizacją prawa planowania przestrzennego. Przekazany do konsultacji społecznych projekt ustawy o planowaniu przestrzennym (projekt z dnia 8 sierpnia 2006 r.) w art. od 9 do 12 przewidywał i regulował prowadzenie monitoringu zagospodarowania przestrzennego gminy, polegającego na badaniu wewnętrznych i zewnętrznych uwarunkowań zagospodarowania przestrzennego gminy. Wprowadzenie obowiązku gromadzenia i uaktualniania tych danych oraz określenie odpowiedzialnych podmiotów umożliwiłoby znaczące usprawnienie i skrócenie procesu przygotowywania studium. Niestety, regulacja ta została całkowicie pominięta w projekcie ustawy zmieniającej ustawę o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym, skierowanej pod obrady Sejmu. Wydaje się, że jedynie powrót do próby prawnego uregulowania materii danych, stanowiących uwarunkowania dla zagospodarowania przestrzennego gminy zarówno w części opisowej, jak i graficznej, jest rozwiązaniem najbardziej pożądanym. Ich forma powinna ewoluować od ściśle planistycznych informacji ku zbiorowi uporządkowanej, pełnej informacji, z której wynikają wnioski nie tylko dla przyszłego zagospodarowania przestrzennego, ale także dla bieżącego zarządzania w gminie. Uporządkowania – poprzez narzucenie określonych standardów tworzenia i gromadzenia danych przestrzennych – wymagają opracowania graficzne. Sprzyjać temu będzie wejście w życie dyrektywy INSPIRE, która narzuci obowiązek przygotowywania informacji przestrzennej w zestandaryzowanej postaci. Adresy Autorów: mgr Anna Fogel Sędzia Sądu Rejonowego dla Warszawy Pragi Północ w Warszawie mgr Piotr Fogel Instytut Gospodarki Przestrzennej i Mieszkalnictwa 03-728 Warszawa, ul. Targowa 45 101 Anna Fogel, Piotr Fogel THE ROLE OF DETERMINANTS IN THE STUDY OF CONDITIONS AND DIRECTIONS OF SPATIAL MANAGEMENT IN THE COMMUNE – SELECTED TOPICS Summary The topic of the article consists of the presentation of the main problems that take place in the so-called descriptive part of the study of conditions and directions of spatial management in the commune that is the correct inclusion of spatial and legal conditions related to the commune. In the current legal state there is a lack of clear rules that would identify the correct method of proceeding when preparing planning work in this scope. The authors make an attempt at a correct interpretation of the legal provisions and present methodological postulates related to the monitoring of conditions. In light of the currently available knowledge and accumulated practical experience, it should be pointed out that the optimal solutions would consist of a return to the attempt at a legal regulation of the data that represent the conditions for spatial management of the commune both in the descriptive as in the illustrative part, this being the most desired solution. Their form should evolve from strictly planning information towards a collection of ordered and comprehensive information from which conclusion can be drawn not only for the future spatial organization but also for current management in the commune. 102