makaton

MAKATON
Makaton stworzony został w latach 70-tych w Wielkiej Brytanii. Autorką wersji
oryginalnej jest Margaret Walker. Projekt był próbą znalezienia skutecznej metody
porozumiewania się dzieci i dorosłych z poważnymi trudnościami w uczeniu oraz
komunikowaniu się.
Obecnie metoda wykorzystywana jest nie tylko na terenie Wielkiej Brytanii, ale i poza
jej granicami, w tym również i Polsce. Autorką wersji polskiej (różniącej się od wersji
oryginalnej) jest Bogusława Kaczmarek.
Makaton stosowany jest w przedszkolach, szkołach, ośrodkach oraz w domach osób
z trudnościami w porozumiewaniu się.
Cel metody:
podstawowa komunikacja
pomoc w rozwoju
rozwój umiejętności językowych
ułatwianie interakcji społecznych
pomoc w budowaniu relacji
nauka umiejętności potrzebnych w czytaniu i pisaniu
Makaton jako wspomagający i alternatywny sposób porozumiewania się (AACaugmentative and alternative communication) wykorzystuje elementy komunikacji totalnej
(total communication): słuchowe, migowe (gesty), wzrokowe (symbol) i ustne (mowa).
Podejście multi-modalne, gdzie jeden sposób ułatwia drugi, daje możliwość umożliwiający
kontakt z innymi ludźmi oraz uczestniczenie w codziennym życiu.
Na program Makatonu składają się znaki manualne- gesty oraz/lub znaki graficznesymbole. Gestom i/lub symbolem towarzyszy zawsze mowa (w poprawnej formie
gramatycznej).
Gest i/lub symbol + mowa = Makaton
Ilość gestów i symboli odpowiada pojęć tworzących Słownictwo Podstawowe
i Słownictwo Dodatkowe.
Wybór formy, znaku lub symbolu, zależy do indywidualnych potrzeb i umiejętności
dzieci i dorosłych. Użytkownicy mają pełną możliwość wyboru najbardziej adekwatnego
i odpowiedniego dla siebie sposobu nauki. Znaki i symbole nie są alternatywami wzajemnie
wykluczającymi się, mogą być stosowane łącznie lub rozdzielnie.
Istotne cechy Makatonu:
wykorzystywanie gestów i/lub symboli oraz mowy
Słownictwo Podstawowe
Słownictwo Dodatkowe
Gesty Makatonu w wersji brytyjskiej pochodzą z Brytyjskiego Języka Migowego
(BSL- British Sign Language), lecz głównie znaki ikoniczne (iconic signs), czyli znaki, które
ze względu na wyraźne analogie do rzeczywistych przedmiotów i czynności są łatwo
rozpoznawalne. Wiele znaków zostało dodatkowo zmodyfikowanych (uproszczonych
motorycznie) do możliwości osób niepełnosprawnych.
Gesty i mowa uczone są równocześnie w tym samym momencie. Z czasem, kiedy
dziecko zaczyna opanowywać mowę, gesty są stopniowo opuszczane. Celem wprowadzenia
gestów jest tam, gdzie jest to możliwe, wykształcenie mowy. W przypadku osób, u których
mowa się nie rozwinie gesty stają się jedyną, ale skuteczną formą porozumiewania się.
Makaton posiłkuje się również mimiką, językiem ciała oraz ukierunkowaniem
i umiejscowieniem gestu, co dodatkowo wzmacnia przekazywaną informację.
W Polsce wykorzystywana jest Polska Wersja Makatonu (polskie słownictwo i polskie
gesty), która została przystosowana do warunków kulturowych i socjoekonomicznych kraju.
Gesty Makatonu:
ilość odpowiadająca Słownictwu Podstawowemu/ Dodatkowemu
ikoniczne
łatwe do zapamiętania
różnice kulturowe
możliwość modyfikacji, korygowania i modelowania
Prowadzone badania nad zastosowaniem gestów w procesie porozumiewania się
pokazują, że wielu osobom z poważnymi trudnościami w uczeniu i komunikowaniu się, dają
możliwość- jako środek wyrazu- dokonywania wyborów i wyrażania swoich codziennych
potrzeb. Gesty pomagają również w rozumieniu komunikatów, dając możliwość rozumienia
i bycia rozumianym przez innych.
Makaton przeznaczony jest dla wszystkich osób (dzieci/dorośli), które z racji zaburzeń
i trudności komunikacyjnych nie mogą porozumiewać się w naturalny sposób, przy użyciu
mowy.
Adresatami metody są również osoby współdziałające, zarówno członkowie rodziny
(rodzice/opiekunowi, rodzeństwo), jak i ci, którzy, na co dzień spotykają się z osobami,
którym porozumiewanie się sprawia trudność (nauczyciele, personel przedszkolny, szkolny,
kucharki, woźni itp.). Do tej grupy osób zaliczamy również rówieśników, zarówno
sprawnych, jak i niepełnosprawnych.
Kolejnymi adresatami Makatonu są specjaliści (logopedzi, pedagodzy specjalni,
psycholodzy, terapeuci itp.), dzięki którym metoda jest poznawana i przystosowywania do
indywidualnych umiejętności i potrzeb użytkowników.
Użytkownicy Makatonu:
dzieci/dorośli z trudnościami i zaburzeniami komunikacyjnymi
osoby współdziałające
specjaliści
Dzieci/dorośli z trudnościami w:
koncentrowaniu uwagi
rozumieniu mowy
rozumieniu kolejności zdarzeń
rozwój mowy
wyrażaniu swoich uczuć, myśli i pragnień
Dzieci/dorośli z zaburzeniami komunikacyjnymi o podłożu:
niepełnosprawności intelektualnej
zaburzeń autystycznych
niepełnosprawności fizycznej
specyficznych zaburzeń języka (np: afazje)
Gesty i symbole zostały stworzone w celu ułatwienia komunikacji osobom, które
z racji różnych przyczyn nie mogą porozumiewać się z otoczeniem w sposób naturalny, przy
użyciu mowy. Aby móc skutecznie porozumieć się za pomocą gestów Instruktorzy Makatonu
organizują warsztaty szkoleniowe podczas, których uczestnicy zapoznają się z podstawowymi
gestami, jak również uczą się skutecznie nimi porozumiewać.
BIBLIOGRAFIA
1. Bogusława B. Kaczmarek, Margaret Walker, MAKATON – słownictwo podstawowe.
Gesty, Poznań 2007 r.
Wszelkie informacje znajdują się na stronie www.makaton.pl