docpobierz tutaj - Salwatorianie
download 
Reklamacja Transkrypt
pobierz tutaj - Salwatorianie
Wieść Gminna − wydanie jubileuszowe 1 2 Wieść Gminna − wydanie jubileuszowe Wieść Gminna − wydanie jubileuszowe Jubileusz 75–lecia konsekracji kościoła Najświętszego Serca Pana Jezusa w Krzyżu Wlkp. − „Wybrałem i uświęciłem tę świątynię, aby moja obecność trwała tam na wieki” (2 Krl 7,16) Hasło obecnego roku duszpasterskiego przypomina nam, że „Kościół jest naszym domem”. Przez sakrament chrztu zostali− śmy włączeni do wielkiej wspólnoty – Ko− ścioła Świętego. Należymy do niego, two− rzymy go, w tej wspólnocie dokonuje się nasze życie, w tej wspólnocie zdążamy do szczęścia wiecznego. To jest nasz Dom. Ale, aby cząstka tego Kościoła, tej wspól− noty mogła się spotkać, mogła zgromadzić się na modlitwie, potrzebny jest inny dom − dom rzeczywisty, wzniesiony na fundamen− cie, ze ścianami, oknami, dachem – to wła− śnie kościół, parafialny kościół. Dzięki Bożej Opatrzności mamy taki dom. Od 75−ciu lat kościół Naj− świętszego Serca Pana Jezusa gromadził i gromadzi katolików naszego miasta. Ile łask tutaj odebrano, ile modlitw zaniesiono, ile udzielono sakramen− tów, ilu ludzi się tutaj nawróciło, ilu się wyspowiadało, o tym mogłyby powiedzieć mury tej świątyni, ławki i konfesjonały. Czas modlitwy i nabo− żeństw zakłóciła wojna. Jesteśmy wdzięczni fundatorom i pomysłodawcom naszego kościoła: ks. Klugowi i ks. prałatowi Kallerowi z Piły. Niech Pan będzie ich nagrodą za dzieło, które rozpoczęli! Mieć własną świątynię, mieć dom modlitwy, mieć blisko kościół – to wielka łaska, za którą i duchowni i świeccy wspólnie powinniśmy w czasie tego jubileuszu Bogu dziękować! Podczas zwiedzania wystawy ze zdjęciami i pamiątkami związanymi z naszym kościołem, zorganizowanej w bibliotece miejskiej, niejednemu pew− nie zakręci się łza w oku. Może odszuka swoje zdjęcie komunijne, a może fotografie z bierzmowania, ze ślubu, czy innej uroczystości. Może odnaj− dzie „swojego” księdza, który katechizował, przygotowywał do sakramen− tów. Tyle wspomnień, tyle refleksji − kawałek historii chrześcijańskiego życia. Oby to doświadczenie przełożyło się na umocnienie naszej wiary, a szczególnie wiary najmłodszych: dzieci i młodzieży. 3 Wyrażam wdzięczność tym wszystkim mieszkańcom Krzyża Wielkopol− skiego, moim Parafianom, którzy na przestrzeni czasu włożyli bardzo wiele wysiłku w powstanie naszego kościoła, jego przebudowę, wszelkie remonty i inwestycje. Dzisiaj kościoły budują profesjonalne firmy budowlane. Wcześniej tak nie było. Wierni, parafianie, własnymi siłami wykonywali prace budowlane i remontowe, ofiarując swój prywatny czas i sprzęt. Tym większa należy się im wdzięczność! Po zakończeniu działań wojennych, niełatwe zadanie mieli duszpasterze − zorganizować życie religijne, duszpasterskie, sakramentalne. To zadanie przypadło w udziale ojcom kapucynom: o. Eugeniuszowi Kawali OFMCap., o. Leszkowi Taborowi OFMCap., o. Rudolfowi Jakubkowi OFMCap., o. Syl− westrowi Polkowi OFMCap., o. Tytusowi Gorczycy OFMCap, o. Ksaweremu Kwiecińskiemu OFMCap. Przez 18 lat kształtowali życie duszpasterskie i parafialne. Dzięki ich pracy otrzymaliśmy – jako Salwatorianie – dojrzałą parafię. Dziękuję Ojcom Kapucynom za ich wielką pracę, jakiej się wtedy podjęli! Kolejne 49 lat działalności duszpasterskiej w kościele Najświętszego Serca Pana Jezusa, to praca Salwatorianów. Nowe wyzwania duszpaster− skie, nowe prace i inwestycje. Trzeba tu wspomnieć wieloletniego probosz− cza, mieszkającego dzisiaj w Trzebnicy na Dolnym Śląsku − ks. Jana Bloke− sza SDS i podziękować mu za troskę duszpasterską i Jego dzieło. To dzięki niemu kościół wewnątrz i na zewnątrz uzyskał obecny wygląd. Dziękuję wszystkim moim poprzednikom w posłudze proboszczowskiej za troskę o świątynię. Za zmarłych proboszczów; ks. Jana Wąsika SDS, ks. Zbigniewa Sochę SDS zanoszę modlitwę o życie wieczne. Cóżby jednak znaczyła nasza kapłańska, duszpasterska praca, gdyby nie była wsparta najważniejszym – modlitwą − szeptaną przez tyle ust z parafial− nych wspólnot modlitewnych i przez radę tylu nieocenionych ludzi, którym dobro Kościoła i piękno świątyni leży na sercu. W takich ludzi Krzyż Wiel− kopolski i nasza parafia była zawsze bogata. Kościół Najświętszego Serca Pana Jezusa w Krzyżu Wielkopolskim to też miejsce, gdzie rodziły się, dojrzewały powołania i to zarówno kapłań− skie, jak i zakonne. Mam głęboką nadzieję, że jubileusz świątyni przyczyni się do tego, że znowu z tego kościoła, z naszego miasta wyjdą nowe zastępy sióstr zakonnych, zakonników i kapłanów. Przed 75−ciu laty Bóg napełnił ten kościół swoją świętą obecnością. Niech dalej kształtuje w nim nasze serca i umysły, serca i umysły przyszłych pokoleń, pamiętając, że Serce Jezusa nie zawiedzie nas w czasie i wieczno− ści. Z okazji tego pięknego jubileuszu konsekracji kościoła, składam wszyst− kim moim Parafianom, władzom miasta z panem burmistrzem Zygmuntem Jasiewiczem na czele i wszystkim mieszkańcom Krzyża Wielkopolskiego i Gminy najlepsze życzenia. Niech Dobry Bóg obdarza Was zdrowiem i swo− im błogosławieństwem, a Serce Jezusa rozpala Wasze serca świętym żarem miłości na trud codziennego życia. Ks. Marek Jędrocha SDS (proboszcz parafii Najświętszego Serca Pana Jezusa) Szanowni Mieszkańcy Miasta i Gminy Krzyż Wlkp. Z wielką radością przyjęliśmy inicjatywę Księdza Proboszcza i Parafialnej Rady Duszpasterskiej o zorganizowaniu jubileuszu 75−lecia konsekracji Kościoła pw. Najświętszego Serca Pana Jezusa w Krzyżu Wlkp. Jest to okazja do świętowania, tym bardziej, że rocznica ta niemal dokładnie pokrywa się z jubileuszem nadania praw miejskich naszemu miastu. Fakt, iż te dwie rocznice świętujemy w tym samym czasie, wydaje się być znamienny. Moim zdaniem stanowić może potwierdzenie, iż bardzo istotnym spoiwem łączącym byłych i obecnych mieszkańców naszej gminy jest Kościół. Dzie− je Parafii były i są nierozerwalnie związane z historią miasta, ponieważ dokładnie tak, jak w życiu większości Polaków to, co świeckie splata się z tym, co duchowe – żaden z tych aspektów nie wyklucza pełnego odczuwania i celebrowania drugiego. Księża pracujący w Parafii, zawsze wspierali mieszkańców gminy w budowaniu Wspólnoty i byli z nimi w niełatwych latach budowy oraz rozbudo− wy miasta. Praca Duszpasterzy nigdy nie była tylko posługą liturgiczną – każdy z nich bardzo anga− żował się w wydarzenia związane z rokiem liturgicznym, jak i z kalendarzem świeckim. Jeżeli postrzegać będziemy Gminę jako wspólnotę wspólnot, to myślę, iż jednym z najważniejszych jej elementów jest właśnie Parafia. Wspólnym świętowaniem, do którego wszystkich Państwa zapraszam, podziękujmy Księżom pracującym w Parafii pod wezwaniem Najświętszego Serca Pana Jezusa za dobrą współpracę i zainteresowanie problemami oraz życiem mieszkańców Miasta i Gminy. Burmistrz Krzyża Wlkp. Zygmunt Jasiewicz 4 Wieść Gminna − wydanie jubileuszowe Mała historia małego miasta – zarys dziejów Krzyża Wlkp. od połowy XIX do połowy XX wieku (ok. 1840–1945) „Krzyż – nasza ojczyzna Ojczyzna to małe miasto nad brzegiem Noteci otoczone pagórkami. Pola i łąki, urodzajna ziemia, niekończące się lasy, dokąd tylko sięga wzrok.[…] Ojczyzna to Wilhelmstrasse; tu młodzi spotykali się na randki, Było dużo śmiechu, przekomarzania i przechwalania się, i już po chwili nikt nie był sam. Ojczyzna to dworzec kolejowy, tu zaczynał się wielki świat. Długi most leciał nad szerokimi torami; jakże chętnie stawałam tam na górze. Ojczyzna, to szkoła, kościół, wszystkie małe sklepiki; mięsny, piekarnia, no i sprzedawczyni lodów. Ojczyzna to lipy wzdłuż ulic, Rynek, środek miasta. Dziś możemy o tym tylko marzyć – we wspomnieniach ojczyzna wciąż ma swoje miejsce.” Ilse Kanitz Krzyż Wielkopolski jest jednym z najmłodszych miast pół− nocnej części województwa wielkopolskiego. Leży około 200 km od Bałtyku i 150 km od granicy zachodniej państwa. Mia− sto położone jest na skraju Kotliny Gorzowskiej stanowiącej część Pradoliny Toruńsko – Eberswaldzkiej. Dzieje dzisiejszego Krzyża Wielkopolskiego sięgają począt− ków XVIII wieku. Wówczas to, w 1701 roku właściciel pobli− skiego Wielenia Jan Kazimierz Sapieha, zakłada wieś u ujścia Drawy do Noteci. Granice wsi wyznaczają od południa i zacho− du rzeki Noteć i Drawa, od północy grunty wsi Drawiny i Brzegi, od wschodu tereny wsi Łokacz Wielki. Osadę nazwano Olean− dry Sapieżyńskie, lecz była to nazwa trudna do wymówienia dla części cudzoziemskich osadników, więc wkrótce zaczęto uży− wać nazwy Łokacz Mały. Sama nazwa Łokacz wg Aleksandra Brucknera oznacza kanał, głębię stawu, topiel, co trafnie obra− zowało teren, na którym osada powstała. Do 1772 roku wieś leżała w granicach Rzeczypospolitej, jed− nak w wyniku I rozbioru Polski tereny te przeszły pod panowa− nie pruskie. Pod koniec XVIII wieku właścicielka Wielenia księż− na Joanna Sapieżyna, do której należał także Łokacz Mały, sprze− dała część swych dóbr i przeszły one w ręce niemieckie. Od tego też czasu zaczęto używać nazwy wsi Buschseite w odróżnieniu od starego Drageseite – Łokacz Wielki. Do połowy lat 40 – tych XIX wieku Buschseite było cichą osadą, której mieszkańcy zajmowali się uprawą roli i hodowlą zwierząt. Wówczas jednak , w dobie rewolucji przemysłowej, która ogarniała coraz większe obszary Europy i gwałtownego rozwoju kolei żelaznej, postanowiono połączyć linią kolejową ważniejsze miasta wschodniej części Królestwa Pruskiego ze sto− licą w Berlinie. Trasa miała przebiegać między innymi na grun− tach wsi Łokacz. W 1840 roku uruchomiono linię kolejową Berlin – Stargard Szczeciński – Szczecin i zaczęto budowę jej dalszego odcinka 1945 pierwsi kolejarze z albumu Heleny Kapuścińskiej Stargard – Poznań. Kilka lat później rozpoczęły się rozmowy Komisji Królewskiej dla Kolei Wschodniej o zakupie gruntów od mieszkańców wsi Łokacz Wielki (nazywanej już wówczas Drage Lukatz). Jednocześnie Komisja uzyskała w styczniu 1846 roku zgodę na budowę linii Berlin – Kostrzyn – Drezdenko – Piła – Toruń – Grudziądz – Tczew i natychmiast rozpoczęto budowę. Niestety, dobrze postępujące roboty przerwano w 1847 roku, by podjąć je w roku następnym. Dla Prus był to czas Wio− sny Ludów i władze chętnie wysyłały z ogarniętego rewolucją Berlina robotników na prowincję. Już w 1848 roku otwarto pierwszą linię kolejową przebiegającą przez Drawoujście – był to odcinek Stargard – Poznań. Trzy lata później, 26 lipca 1851 roku z dworca Stettiner w Berlinie odjechał pierwszy pociąg do Bydgoszczy – trasa wiodła przez Drawoujście. Skrzyżowanie linii kolejowych na terenach osady Łokacz stało się faktem. Wkrótce zaczęło przybywać dróg żelaznych – w 1858 urucho− miono linię Krzyż – Kostrzyn – Frankfurt n/Odrą. Wówczas też po raz pierwszy pojawia się nazwa Krzyż (niem. Kreuz). Kolejne zmiany w przebiegu linii kolejowych nastąpiły na przełomie XIX i XX wieku. W 1896 roku wybudowano połączenie Krzyż – Rogoźno (odgałęzienie od odcinka poznańskiego w Drawskim Młynie), a od 1899 roku uwzględniając potrzeby miejscowych rolników, uruchomiono kolej lokalną na trasie Krzyż – Człopa, z przedłużeniem do Wałcza (1904). Zmieniono też przebieg li− nii Krzyż – Stargard, wiodącej przez pola i łąki okolicznych rolników, którzy coraz częściej skarżyli się, że przejeżdżające pociągi utrudniają im hodowlę. Także władze kolejowe nie były zadowolone, gdyż często zdarzało się, że pociągi musiały za− trzymywać się, aby przepuścić bydło. Nowy odcinek poprowa− dzono na zachód od wsi Łokacz Wielki – przez Nowe Bielice i Dobiegniew, a stary tor rozebrano. W latach 1933 – 1936 wybu− dowano i uruchomiono jeszcze jedną linię Krzyż – Drezdenko – Gubin. Wraz z budową, a potem funkcjonowaniem kolei niezbędną instytucją stała się poczta – już w 1851 roku utworzono pierwszą placówkę – Ekspedycję Pocztową II klasy podlegającą Naczel− nej Dyrekcji Poczty w Bydgoszczy. W następnych latach urząd rozrastał się, wzrastała jego ranga (była to już placówka I klasy), a w 1877 roku w ekspedycji założono telegraf. W ciągu kilku− dziesięciu lat, do wybuchu I wojny światowej, placówka poczto− wa kilkakrotnie zmieniała swoją lokalizację, część ekspedycji Wieść Gminna − wydanie jubileuszowe Dworzec kolejowy z albumu Helgi Wolk Kadra klubu Leonidas po 1945 roku z albumu Tadeusza Brzezińskiego już od 1858 roku znajdowała się na terenie stacji kolejowej, a w 1900 roku powstał Urząd Pocztowy nr 1, niezależny od placówki kolejowej. Od początku lat 50 – tych XIX wieku szybko wzrastała liczba ludności osady – były to już całe rodziny. Początkowo pierwsi uczniowie uczęszczali do szkoły w Łokaczu Wielkim, podobnie jak do kościoła. Posługa modlitewna była bardzo ważna, dlatego zarząd kolei już ok. 1853 roku przekazał na cele modlitewne salę w barakach kolejowych, a w 1854 roku podarował działkę pod budowę kościoła przy dzisiejszej ulicy Sikorskiego. Prace się rozpoczęły, jednak posuwały się bardzo powoli i mimo iż już od roku 1865 istniała parafia ewangelicka, to dopiero w październi− ku 1882 roku dokonano poświęcenia nowej świątyni. Była to budowla w stylu neoromańskim, z żółtej cegły na podbudowie granitowej. Od frontu, tuż nad wejściem, znajdowała się sygna− turka, ale bez dzwonu. Na cmentarzu przykościelnym nieco póź− niej stanęła belkowana dzwonnica z dwoma dzwonami. Kościół, choć już katolicki, istnieje do dzisiaj, i jest siedzibą parafii p.w. św. Antoniego Padewskiego. Katolicy, których było niewielu, do 1920 roku uczęszczali do kościoła w Wieleniu (ok. 14 km od Krzyża), jednak kiedy w wyniku traktatu wersalskiego Noteć sta− ła się rzeką graniczną oddzielającą Niemcy i Polskę, musieli zna− leźć nowe rozwiązanie. I znowu z pomącą przyszła kolej – udo− stępniono katolikom barak w parku między ulicami Hindenbur− ga i Maybacha (dzisiaj Staszica i Rejtana). W 1921 roku wybu− dowano plebanię katolicką dla utworzonej parafii p.w. Najświęt− szego Serca Pana Jezusa. Wówczas też przeniesiono miejsce modlitw do baraku przy ulicy Jeziornej (dzisiaj Mickiewicza), do którego przychodzili na nabożeństwa wierni z okolicznych wsi, a nawet z niemieckiej części Wielenia. Wkrótce podjęto de− cyzję – animatorem życia katolickiej części społeczeństwa był prałat Weimann, a po jego śmierci ojciec Genge i proboszcz Martin Kluck – o rozpoczęciu zbiórki pieniędzy, materiałów i ochotni− ków do budowy kościoła. Wykupiono place po obu stronach ulicy Schillera (dziś Poznańska) i rozpoczęto budowę. Trwała ona dosyć długo, gdyż konsekracja świątyni nastąpiła dopiero w 1936 roku. Zarząd kolei był tą siłą, która w pierwszych dziesiątkach lat istnienia osady organizowała jej życie i troszczyła się o warunki życia. Dlatego już w 1854 roku kolej przekazała na cele szkolne budynek przy ulicy Mayba− 5 Keisersee z albumu Irmgard Thomas − Biedermann cha. Wraz ze wzrostem liczby ludności (lata 70 – te i 80 – te) zmieniała się trochę jej struktura – nie wszyscy byli kolejarzami, dlatego też na żądanie kolejarzy w 1870 roku rozdzielono szkoły na kolejową i gminną (podział nie trwał zbyt długo – 10 lat). Szkoła gminna kilkakrotnie zmieniała swoją siedzibę, a wynikało to przede wszystkim ze wzrostu liczby dzieci i mło− dzieży. Wreszcie w 1887 roku zarząd kolei przekazał na budowę szkoły działkę przy ulicy Kościelnej (dziś Sikorskiego), tuż obok kościoła – już w następnym roku do budynku weszli pierwsi uczniowie. Na początku XX wieku budynek rozbudowano, ale i tak nie wystarczyło to na pełne zaspo− kojenie potrzeb. W związku z tym, tuż przed wybuchem I wojny świato− wej w 1913 roku podjęto decyzję o budowie nowej szkoły przy ulicy Wałowej (dziś Sienkiewicza). Realizacji zamierzenia przeszkodziła wojna. Prace rozpoczęto dopiero w 1920 roku – najpierw powstał prowizoryczny budynek, w którym uczyły się starsze klasy szkoły ludowej, a potem utworzono klasy gimnazjalne. W 1924 roku oddano 2 piętrowy budynek, w którym utworzono pełną 6 – klasową szkołę średnią. Na początku lat 30 – tych dobudowano do istniejącego budynku łącznik i drugie skrzydło. Szkoła była piękna – tak ją zapamiętała Helga Wolk: „Tak więc w 1934 roku pobudowano szkołę, zupełnie nową. W piwnicy był piec na koks, była ogrzewana. A wszystkie klasy – nie wiem czy teraz też tak jest – wyłożone były linoleum. Chodziłam już do szkół w Berlinie. Chodziłam do szkół w Niemczech Zachodnich. Jednak takiej ładnej szkoły jak w Krzyżu nigdy więcej nie spotkałam. Była prześliczna. A aula …[…] A to była sala balowa. […]. Wszystkie okna…Były tam takie aksamitne zasło− ny, ciemnoczerwone, które były elektrycznie zasuwane i odsłaniane[…].” Także budynek przy ulicy Kościelnej został w latach 20 – tych rozbudo− wany. Obie szkoły – zarówno ludowa, jak i średnia nie posiadały sali gimnastycznej. Nie był to jednak problem, gdyż w roku 1924 z inicjatywy Towarzystwa Gimnastycznego „Germania” w czynie społecznym wybu− dowano salę gimnastyczną przy zbiegu ulic Ogrodowej i Flagowej (dziś Daszyńskiego i Sobieskiego). Krzyż, jako prężnie rozwijającą się osada robotnicza, w pewnym mo− mencie stanął przed poważnym zadaniem – przeprowadzenia elektryfika− cji. Nastąpiło to w 1911 roku – prąd pochodził z elektrowni z Gorzowa nad Wartą, z rozdzielni w Kamiennej (niem. Steinbusch). Łączna długość sieci wynosiła około 50 km. Elektryfikacja okolicznych wsi nastąpiła kilka lat później, tak że około 1924 roku cała okolica (ok. 1500 gospodarstw domowych) i wszystkie obiekty użyteczności publicznej posiadały zasila− nie elektryczne (transformatory znajdowały się w Krzyżu, Łokaczu Ma− łym i Łokaczu Wielkim). Miasteczko żyło przede wszystkim z kolei i przy kolei, ale nie były to jedyne miejsca zatrudnienia mieszkańców. W 1883 roku wybudowano Wytwórnię Krochmalu i Syropu przejętą przez Deutschen Maizenawerke Hamburg. W 1912 roku władze powiatowe (siedziba powiatu znajdowała się w Wieleniu) wykupiły teren i rozpoczęto budowę portu rzecznego w pobliżu ujścia Drawy do Noteci. Już w następnym roku port rozpoczął pracę (głównym towarem było drewno z pobliskich lasów) – miał własną bocznicę kolejową, a na przełomie lat 1924/25 dzięki pomocy powiatu 6 Wieść Gminna − wydanie jubileuszowe Kirchstrasse z albumu Irmgard Thomas - Bidermann Kolejarze na pochodzie 1−majowym koniec lat 40−tych, początek 50−tych (niem. Netzekreis z siedzibą w Trzciance) doprowadzono do portu linię elektryczną. Także drewno było głównym surowcem do produkcji w utwo− rzonych już po wojnie tartakach należących do Reschopa i Scholza. Za− trudnienie w tych fabryczkach nie było jednak duże. Ciekawym obiektem architektonicznym, który budził zainte− resowanie przybyszy odwiedzających Krzyż, był budynek znaj− dujący się tuż za miastem, wygładem przypominający zameczek średniowieczny − z wieżą zakończoną blankami, szerokimi bra− mami wjazdowymi ozdobionymi medalionami z głową wołu i dzika. Faktycznie była to rzeźnia miejska wybudowana w 1901 roku, kiedy to gmina wprowadziła przymus uboju dla rzeźników z osady właśnie w tym obiekcie w trosce o warunki sanitarne. Dziś budynki stoją nadal, choć nie spełniają roli, do jakiej zosta− ły stworzone. Tuż przed I wojną światową, w roku 1912, gmina odkupiła od dóbr wieleńskich (należących do rodziny Blankensee) jezioro Łokacz leżące na północ od miasteczka. Był to spory wydatek, gdyż wydano aż 30 tys. marek. Oprócz jeziora zakupiono też 9 mórg ziemi z przeznaczeniem na park. Już w następnym roku uruchomiono nad jeziorem kąpielisko. W 1914 roku uroczyście zmieniono nazwę jeziora na Keisersee, a Towarzystwo Gimna− styczne „Germania” założyło sekcję wioślarską i zakupiło 1 łódź wiosłową, którą można było wypożyczać. Po zakończeniu woj− ny, od około 1920 roku rozpoczęto następne prace, które uczy− niły z terenów nad jeziorem miejsce wypoczynku i rekreacji dla wszystkich mieszkańców miasteczka − wybudowano szynk, wie− żę do skoków do wody i zakład kąpielowy z miejscami do leża− kowania i pomostem prowadzącym do jeziora. Tuż przed II wojną światową, na lewo od drogi prowadzącej do Keisersee wybudo− wano boisko sportowe wraz z bieżnią żużlową o długości 400 metrów, które do dzisiaj (oczywiście zmodernizowane) służy miej− scowemu klubowi piłkarskiemu Drawa Krzyż. Innym ulubionym miejscem spotkań całych rodzin były w okresie międzywojen− nym tereny wokół strzelnicy Obywatelskiego Bractwa Strzelec− kiego przy ul. Wilhelma. Sama strzelnica była obiektem bardzo nowoczesnym z 20 stanowiskami. W parku przed strzelnicą po− wstała restauracja z dancingiem. Raz w roku latem odbywało się Święto Strzeleckie, podczas którego wybierano Króla Kurkowe− go – było to święto nie tylko strzelców, gdyż przygotowywano zawsze dużo atrakcji, szczególnie dla dzieci. Po zakończeniu I wojny światowej sytuacja miasteczka uległa zmianie. Walki prowadzone podczas Powstania Wielkopolskiego zatrzymały się na linii Noteci – Krzyż był ważnym punktem koncentracji oddziałów nie− mieckich, wysyłanych do walki z powstańcami w rejonie Wieleń – Wrzesz− czyna – Miały – Drawsko. Mimo zbierania informacji nt. sytuacji w Krzy− żu, powstańcy nie zdecydowali się na zaatakowanie miasta. Po wejściu w życie traktatu wersalskiego w styczniu 1920 roku, Krzyż stal się miej− scowością przygraniczną – granica przebiegała zaledwie 3 km od miasta na Noteci w Drawsku. Od tej pory, wraz z resztkami powiatu Wieleń i Czarnków (których większa część znalazła się w granicach odrodzonej Polski), Krzyż tworzył Powiat Notecki (Netzekreis) z siedzibą starostwa w Trzciance (Schönlanke). W związku z zaistniałą sytuacją polityczno – gospodarczą zaczęły instalować się w Krzyżu różne firmy spedycyjne, które obsługiwały wymianę towarową z Polską. Decyzją władz powstał w Krzyżu Zarząd Celny i posterunek graniczny. Dla celników i ich rodzin zaczęto budować mieszkania – w ciągu kolejnych 20 lat wybudowano kilka domów mieszkalnych m.in. przy ul. Drawieńskiej (dziś Marchlew− skiego), ul. Jeziornej (dziś Mickiewicza) i największy dla 12 rodzin przy ul. Wilhelma róg Polnej (dziś Wojska Polskiego i Polnej). Miejscowość Krzyż, jako duży nadgraniczny węzeł kolejowy, inten− sywnie się rozwijała w latach 20 – tych i 30 – tych i władze gminy inten− sywnie zabiegały o zmianę statusu miejscowości, tym bardziej, że liczba mieszkańców też cały czas wzrastała. Na początku lat 30 – tych Krzyż liczył już przeszło 5 tys. mieszkańców. Wysiłki władz zostały uwieńczone sukcesem. 3 lutego 1936 roku zarządzeniem nadprezydenta Brandenbur− gii dotychczasowa gmina wiejska Krzyż – Łokacz otrzymała prawa miej− skie i nazwę Krzyż przy Kolei Wschodniej (Kreuz/Ostbahn) z datą wej− ścia w życie od 1 marca 1936 roku. Herbem miasta został krzyż z głową gryfa. W tym samym roku szkoła średnia przy ulicy Wałowej (dziś Sien− kiewicza) otrzymała nazwę Hermann Göring Schule. Po wybuchu II woj− ny światowej w pomieszczeniach szkolnych zorganizowano szpital dla rannych żołnierzy i problem z odpowiednią ilością miejsc w szkole znowu stał się aktualny. W okresie międzywojennym i w okresie wojny Krzyż był autentycz− nym centrum gospodarczym, kulturalnym i turystycznym, a władze dbały o interesy właściwie wszystkich mieszkańców. W kilku miejscach wybu− dowano domy z funduszu gminnego, dla najbiedniejszych przy ulicy Dra− wieńskiej (dziś Marchlewskiego) istniało kilka baraków mieszkalnych, przy ulicy Lipowej (dziś Świerczewskiego) był ośrodek pomocy społecz− nej. Miasto posiadało własną straż pożarną, urząd pracy, wodociągi (służą mieszkańcom do dzisiaj). Swoistym fenomenem było niewątpliwie to, że w mieście istniały 2 hotele, kilkanaście restauracji i aż 4 banki. Funkcjono− wała sieć różnorodnych sklepów i hurtowni, usytuowanych przede wszyst− kim przy ul. Wilhelma, Hindenburga (dziś Staszica), Jeziornej i w Rynku (dziś Plac Zwycięstwa) np. 3 sklepy z kapeluszami, 3 księgarnie, 3 sklepy tytoniowe, 5 tekstylnych, 9 piekarni, 10 masarni i 15 sklepów spożyw− czych. Można było się także zaopatrzyć w większe ilości towarów, gdyż istniała 1 hurtownia spożywcza i 1 hurtownia piwa, a węgiel sprzedawano aż w 5 punktach. Nie gorzej funkcjonowały warsztaty rzemieślniczo – usługowe np. było aż 13 szewców, 16 krawców, 5 fryzjerów (do których przychodzili nawet mieszkańcy pobliskiego polskiego Drawska), 6 warsz− tatów naprawy rowerów. Jeżeli chodzi o opiekę medyczną, także z tym nie było większego problemu – w mieście przyjmowało 5 dentystów, 3 leka− rzy, 1 homeopata, 3 akuszerki, a przy ulicy Kościelnej istniała okazała apteka „Pod orłem”. Wieść Gminna − wydanie jubileuszowe 7 Kolejarze przy odbudowie wiosną 1945 r., z albumu Floriana Klijewskiego Nowa Strzelnica Bractwa Strzeleckiego − ze zbiorów Anny Wylegały Do 1938 roku Krzyż był miejscem, gdzie można było spotkać niewielką mniejszość żydowską. Jak wspominają mieszkańcy, Żydzi prowadzili przede wszystkim sklepy, większość była sza− nowana przez sąsiadów. Zdarzało się co prawda, że kupujących „u Żyda” obrzucano kamieniami i wyzywano ale były to spora− dyczne przypadki. Sytuacja zmieniła się po „nocy kryształowej” − majątek ich został skonfiskowany, a oni sami zmuszeni do wy− jazdu, bądź jak mówiono „zniknęli”. Wraz z wybuchem II wojny światowej wielu mężczyzn a po− tem nawet chłopców trafiło na front – niektórzy walczyli we Fran− cji, Danii, na froncie wschodnim. Wielu nigdy nie wróciło. Ich miejsce w warsztatach rzemieślniczych, na kolei, w gospodar− stwach rolnych zajęli robotnicy przymusowi – Polacy (często z pobliskich polskich wsi np. Drawska, Drawskiego Młyna, Pęc− kowa, Piłki), Francuzi i Rosjanie, większość z nich przebywała w obozie, utworzonym na terenie Wytwórni Krochmalu. W styczniu 1945 roku, gdy front zbliżał się do miasta, większość mieszkańców, szczególnie kobiet, dzieci i starszych postanowiła opuścić miasto. Transporty ewakuacyjne były nieregularne – 21 stycznia 1945 roku odjechały dwa − jeden do Berlina, drugi do Szczecina. Nie wszystkim mieszkańcom udało się wyjechać. Ostatni transport odszedł 26 stycznia (niektórzy z mieszkańców zapamiętali inną datę 28 stycznia) tuż przed wkroczeniem Armii Czerwonej. W zdobytym mieście w ręce Rosjan do− stało się około 70 jeńców, ale walk o miasto nie było. Nie znaczy to jednak, że miasto pozostało niezniszczone – po przejściu frontu Rosjanie trakto− wali te tereny jako niemieckie, więc celowo niszczyli to, czego nie mogli zrabować. Dzieła dopełnili szabrownicy. Tak więc miasto zostało znisz− czone w około 30 − 40%, część ocalałych domów rozebrano, a materiał budowlany miał być wysłany na odbudowę Warszawy. Ci z niemieckich mieszkańców miasta, którzy nie zdążyli uciec przed frontem, znaleźli się teraz w całkiem nowym położeniu. Teraz to oni mu− sieli pracować dla Polaków i Rosjan. Część z tych, którzy uciekli zimą 1945 roku wróciła po kilku tygodniach, wierząc, że miasto pozostanie niemieckie. Ale to nie był już ich Kreuz, dlatego też w różny sposób – legalnie i nielegalnie, a ostatecznie w październiku 1946 roku obowiązko− wo opuścili na zawsze swoje miasto. Nowy etap w dziejach miasta zaczęła tworzyć ludność polska. Tak jak przed 100 laty pierwsi byli kolejarze, którzy przyjechali z Wągrowca 17 lutego 1945 roku. Ich zadaniem było naprawienie torów oraz odbudowa mostu kolejowego na Noteci, na trasie do Poznania. Za pierwszą grupą przybywały następne, często wraz z rodzinami. Już pod koniec marca było ich około 1000. W maju uruchomiono większość linii kolejowych – do Choszczna (a potem dalej do Szczecina), Wałcza, Skwierzyny, Poznania i Piły. Także w marcu 1945 roku przybył do miasta pierwszy Pełnomocnik Rządu RP, aby organizować polską administrację. Wszystko musiało prze− biegać sprawnie, gdyż zaczęli napływać także repatrianci z Kresów Wschodnich – pierwsi przybyli w maju po trwającej, często kilkanaście dni, podróży. Przybywali też osadnicy z innych terenów Polski i pobli− skich wsi. Sprawą bardzo istotną było uruchomienie ponownie elektrowni w Kamiennej, dostarczającej przed wojną prąd do miasta. I tak jak przed laty zadbali o to kolejarze – specjalna grupa 6 osób − jednym rowerem − udała się do odległej od miasta o 23 km elektrowni. Zaczęli prace, spraw− dzili linie przesyłowe do Krzyża i przez kilka tygodni wśród lasów, w których byli jeszcze Niemcy, pracowali, aby uruchomić wszystkie agrega− ty. Aż do 1948 roku urządzenia te obsługiwali kolejarze. W listopadzie 1945 roku powołano Zarząd Miejski, a pod koniec tego miesiąca powstała tymczasowa Rada Narodowa. Wówczas podjęto decyzję o zmianie herbu miasta – zdecydowano, że będzie nim herb Sapiehów – Lis (znak herbowy w kolorze czarnym na ciemnoczerwonym tle − w takiej formie przetrwał do 28 czerwca 1990 roku, kiedy to Rada Miejska podjęła decyzję o zmianie barw – złoty Lis na zielonym tle). Rozpoczynała się polska historia pol− skiego Krzyża. Barbara Brzozowska nauczyciel historii i wiedzy o społeczeństwie w Liceum Ogólnokształcącym w Krzyżu Wlkp. BIBLIOGRAFIA: 1. Dura B., Krótko o Krzyżu i powstaniu węzła kolejowego. „Gazeta Wieleńska” grudzień 1995, nr 16 (32). 2. Ein Rűckblick auf Kreuz. „Die Pommersche Zeitung” 19 Mai 1984 – materiał w posiadaniu Rafała Sroki. 3. Gewidemet dem Hochwűrdigen Herren pfarrer Hubert Stankiewicz zu seinem silbernen Pristjubiläum am 1. März 1961 (maszynopis − mate− riał w posiadaniu Rafała Sroki). 4. Informator społeczno – kulturalny. Krzyż, luty 1995, nr 2. 5. Karkuschke – Paschke, Erinnerungen am meinem Geburtsort! (ma− szynopis − materiał w posiadaniu Rafała Sroki). 6. Koralewski Z., Kronika Rady Zakładowej ZZK Stacji Krzyż. Krzyż 1977 (maszynopis). 7. Metschke W., Kreuz/Ostbahn, einst wichtiger Bahnknotenpunkt. „Die Pommersche Zeitung” 6 Februar 1982, materiał w posiadaniu Rafała Sroki. 8. Metschke W., Aus der Kreuzer Geschichte. „Die Pommersche Ze− itung” 26 Oktober 1985, materiał w posiadaniu Rafała Sroki. 9. Miniewicz J., Perzyk B., Wał Pomorski. Warszawa 1997. 10. Pilatzki K., Kramer – Hertzstell U., Meine Heimat., br. 11. Piskorski Cz., Krzyż – węzeł kolejowy., „Jantarowe szlaki” r. XIII 1979, nr 2 (172). 12. Stadtplan Kreuz/Ost. 1945. Wyd. 1976. 13. Brzeziński T, Kijewski F., Lala L., Klemens M., Gaing E., Beier E., Thomas − Biedermann I., Wingert W., Wolk H., Kanitz I., Oehne I., Relacje i materiały zebrane w ramach realizacji projektu „Wspólna pamięć. Biografie dawnych i obecnych mieszkańców gminy Krzyż Wielkopolski” przez zespół programu Historia Mówiona Ośrodka KARTA zamieszczone na stronie www.krzyz−kreuz.pl. 8 Wieść Gminna − wydanie jubileuszowe Jubileusze to okazja do wspo− mnień i refleksji. Upływ czasu wyostrza spojrzenie na przeszłość, pozwala na bardziej obiektywną ocenę dokonań czy zaniechań. Nasze tegoroczne jubileusze dotyczą spraw ducha i materii. 75 – lecie konsekracji kościoła pod wezwaniem Najświętszego Serca Pana Jezusa obejmuje okres od 1937 – 2012 roku. O latach 1937 – 1944 nie wiemy wiele – nas tu nie było. Lata 1945 – 2012 to przede wszystkim dorobek w sfe− rze duchowej. W 1945 roku, po odzyskaniu niepodległości, społeczność naszego miasta była bardzo zróżnicowana. Składała się z ludności miejscowej z Drawska i okolic, mieszkańców Wielkopolski oraz repatrian− tów z dawnych ziem polskich − z byłych województw: wi− leńskiego, nowogrodzkiego, poleskiego, wołyńskiego, sta− nisławowskiego, tarnopolskiego i lwowskiego. Wracali też Polacy wywiezieni do Niemiec na przymusowe roboty, z obozów i z krajów zachodnich. Wszystkich cechowała nie− pewność jutra, żal za tym co zostało utracone oraz troska o przyszłość. Istotnym problemem były też różnice kulturo− we, obyczajowe, stosunek do nowej władzy, różnorodność poglądów politycznych. W tym powojennym rozgardiaszu czynnikiem jedno− czącym była wiara. Stąd tak ważna rola kościoła katolic− kiego i jego kapłanów. W maju 1945 r. nasz kościół pa− rafialny nie był jeszcze otwarty. Na niedzielne msze święte mieszkańcy Krzyża dojeżdżali wozami (z zaprzęgiem konnym) i rowerami do Drawska i Kamiennika. Pod ko− niec maja 1945 r. przybył do Krzyża o. kapucyn Euze− biusz Kawala, który rozpoczął intensywne prace nad do− prowadzeniem do ładu naszej świątyni. Radość z otwar− cia kościoła stała się ważnym czynnikiem jednoczącym społeczeństwo. Część Jubileuszu, przypadająca na lata 1945–2012 to okres wytężonej pracy duszpasterskiej, zarówno w sferze duchowej, jak i materialnej. W tej ostatniej wymienić wypada kapitalny remont kościoła wraz ze zmianą usta− wienia ołtarza i wejścia, budowę domu katechetyczne− go, rozbudowę i modernizację plebanii, remonty kościo− łów filialnych, remont organów, ustawienie krzyży na ro− gatkach miasta – znaku największej miłości, jaką nas Bóg obdarzył, a ostatnio remont dzwonów. Dzwony już biją, kuranty wydzwaniają melodie, zegar odmierza czas. W sferze ducha nic nie da się wyliczyć i wycenić: sa− kramenty święte, doroczne pierwsze komunie święte, bierzmowania, procesje Bożego Ciała, droga krzyżowa ulicami miasta, rekolekcje, triduum paschalne, pielgrzym− ki, działalność charytatywna i modlitwy grup religijnych – to wszystko wspaniałe przeżycia, cementujące naszą wspólnotę. Kościół głęboko angażował się w życie miasta i gminy i ma swój znaczący udział w jego jubileuszu 75−ciu lat nadania praw miejskich. Miasto nasze w 1945 r. uległo poważnemu zniszcze− niu. Dzięki olbrzymiemu wysiłkowi, w pierwszym okre− sie przede wszystkim kolejarzy, szybko przywrócono mu możliwości funkcjonowania. Obok PKP powstawały zakłady pracy: fabryka mebli, wytwór− nia betonów, port rzeczny na Noteci, Centrostal, placówki han− dlowe i usługowe, administracyj− ne i oświatowe oraz służba zdro− wia. Szerokie pole do działania mieli także leśnicy. Mimo wielu trudności, ludność uradowana końcem koszmaru wojny, podejmowała różnorodne działania przyśpieszające usuwa− nie pozostałości powojennych (od− gruzowanie miasta, remont do− mów, urządzeń komunalnych, zagospodarowanie zieleni miejskiej). Młodzież skupiała swoje inicjatywy wokół powstałych w październiku 1945 r. pierwszych drużyn harcerskich im. Kró− lowej Jadwigi i św. Jerzego. Stopniowo przejmowano wła− dzę z rąk rosyjskiej komendantury wojennej. Powstawała administracja cywilna i pierwsze zręby samorządności, wprawdzie znacznie ograniczonej, ale przez społeczność docenianej. 26 listopada 1945 r. powstała Miejska Rada Na− rodowa i powołany został zarząd miejski. W 1949 r. nastąpi− ła zmiana w funkcjonowaniu administracji – powoływane były prezydia rad narodowych − funkcje gospodarza pełnił przewodniczący prezydium. Od 1973 r. powoływani byli na− czelnicy miast i gmin. Rady narodowe spełniały funkcję władzy terenowej. Mimo, jak już wspomniałem, znacznego ograniczenia kompeten− cji, odegrały istotną rolę w zaspokajaniu potrzeb lokalnej społeczności. Reforma samorządowa z 1990 r. wprowadziła nowe roz− wiązania w zakresie administracji terytorialnej. Po wybo− rach powstała Rada Miasta i Gminy z burmistrzem jako or− ganem wykonawczym. Zwiększyły się zarówno uprawnie− nia jak i obowiązki tego organu władzy samorządowej. Dziś z perspektywy lat bilans osiągnięć jest znaczący i widoczny (budownictwo spółdzielcze, komunalne, a przede wszystkim indywidualne, rozwój infrastruktury, urządzeń komunalnych, w tym największa inwestycja oczyszczalnia ścieków, dostępność do oświaty i kultury – tu znów piękne osiągnięcie − budowa Sali widowiskowo – sportowej, rozwój placówek handlowych i usługowych, w tym Polo i Biedron− ka). Każda kadencja przynosi nowe wyzwania, ale też i nowe sukcesy. Doświadczenia lat wykazały, że samorządy to naj− bardziej stabilna władza w naszym kraju. Dwa jubileusze – jakże ważne i jak ze sobą związane. Mieszkam w Krzyżu od 11 maja 1945 roku. Byłem nie tylko uczestnikiem wielu wydarzeń, ale też w pewnym sensie współtwórcą niektórych dokonań − tych materialnych i du− chowych. Jestem głęboko przekonany, że wspólne działa− nia duszpasterzy i władz przyczyniły się do integracji całej społeczności wokół kościoła oraz miasta i gminy. Każdy parafianin i każdy mieszkaniec ma swój wkład w tym, co składa się na dorobek duchowy i materialny naszych jubile− uszy. Z tej okazji składam Wszystkim wyrazy szacunku i uznania. Tym, którzy odeszli, należy się trwała pamięć po− koleń i wieczny odpoczynek. Tadeusz Brzeziński Wieść Gminna − wydanie jubileuszowe cji Apostolskiej w Gorzowie powierzyła także ad− ministrację parafii Wieleń Płn. Za dwóch ostatnich administratorów parafii za− kupiono 2 feretrony: jeden ofiarowany przez pa− rafian przybyłych do Krzyża z archidiecezji wileń− skiej, a drugi zakupili wierni z parafii Skorodyń− ce. Ponadto, parafianie przybyli z Kołomyi i Wi− leńszczyzny zakupili dwie chorągwie. 16 lipca 1948 r. przybył do Krzyża o. Sylwe− ster Polek OFMCap i objął administrację parafii. 4 sierpnia 1948 r. do Krzyża przyjeżdża o. Bogumił Marecki OFMCap i obejmuje funkcję prefekta tutejszych szkół. W dniach 18–21 listopada 1948 roku odbyły się trzydniowe rekolekcje przed osobistym poświęceniem się parafian Najświętszemu Sercu Pana Jezusa. W sierpniu 1949 r. zorganizowano w Krzyżu mieszany chór kościelny, który liczył 50 członków. W lutym 1949 r. gospodarze z Łokacza (panowie J. Iwanowski, A. Kuro− czycki, B. Sienkiewicz, A. Iwanowski, S. Szkoda) bezinteresownie wykonali krzyż misyjny. 27 marca 1949 r. rozpoczęły się Misje Parafialne w Krzyżu Wlkp., a 3 kwietnia nastąpiło poświęcenie krzyża misyjnego. Misje zgromadziły tłu− my wiernych, co świadczyło o głębokim przywiązaniu parafian do Boga. W czasie Misji rozdano 6000 komunii św. 5 czerwca 1949 r. w pierwszy dzień Zielonych Świąt odbyła się I Komu− nia św. w Krzyżu i w Żelichowie (w Krzyżu do I Komunii przystąpiło 140 dzieci, a w Żelichowie 20). 12 czerwca – po raz pierwszy w historii tej parafii przybył do Krzyża Wlkp. Administrator Apostolski z Gorzowa – JE Ks. Bp dr Edmund Nowic− ki, który udzielił Sakramentu Bierzmowania 1600 osobom. 27 lipca 1950 r. przybył do Krzyża nowy administrator parafii – o. Tytus Gorczyca OFMCap, który w porozumieniu z Radą Parafialną podjął decyzję o remoncie kościoła. Kalendarium życia Kościoła i Parafii p.w. Najświętszego Serca Pana Jezusa w Krzyżu Wlkp. Do 1918 roku Krzyż Wlkp. należał do parafii Wieleń, a msze św. odpra− wiane były przez księdza pełniącego posługę w tej parafii w sali mieszczącej się w domu p. Jokischa. Do 1921 roku, czyli do czasu erygowania samodzielnej parafii Krzyż – msze święte odprawiano w wojskowym baraku (zakupionym staraniem mieszkańców miasteczka). Pierwszy proboszcz parafii – ks. Walter Genge już w 1921 roku przy pomocy parafian zbudował drewniany kościółek i dom parafialny przy ulicy Jeziornej (Seestrasse). W kościele wzniesionym pod wezwaniem Najświętszego Serca Pana Je− zusa znajdowały się trzy ołtarze: Najświętszego Serca Pana Jezusa, Matki Bożej oraz świętego Józefa. W 1928 roku − ks. Genge od prywatnego właściciela odkupił dom, który przeznaczył na plebanię. Następcą ks. Genge był ks. Klug, który dzięki pomocy finansowej Ordyna− riusza tutejszych terenów − ks. prałata Kallera z Piły, rozpoczął w 1935 roku budowę kościoła parafialnego, którego konsekracja nastąpiła w 1937 roku. Ostatnim proboszczem w Krzyżu z okresu II wojny światowej był ks. Hubert Stankiewicz, który opuścił parafię 28 stycznia 1945 roku. Zmiany geopolityczne, jakie nastąpiły w Polsce po zakończeniu wojny, miały bardzo duży wpływ na stan Kościoła. W wyniku zmiany granic państwa polskiego nastąpiła migracja ludności z terenów wschodnich na nowe, odzyskane ziemie na zachodnich krańcach Polski. Na ziemiach tych odczuwano brak kapłanów, a nowo osiedlający się ludzie byli głównie wyznania katolickiego. Przystąpiono więc do organizo− wania nowej administracji kościelnej, a Prymas Polski zwrócił się do kapła− nów świeckich i zakonnych, by podejmowali pracę duszpasterską wśród ludzi, którzy osiedlali się na ziemiach zachodnich. Ojcowie kapucyni prowincji krakowskiej, odpowiedzieli na apel ks. Pry− masa, a jedną z objętych przez nich placówek był Krzyż Wlkp., znajdujący się w administracji gorzowskiej. Pierwszym administratorem i proboszczem parafii w Krzyżu był ojciec Euzebiusz Kawala OFMCap, którego staraniem został odnowiony kościół katolicki. Ojciec Euzebiusz założył także „Caritas” – organizację, która niosła po− moc materialną najuboższym mieszkańcom miasta oraz zbudował w ko− ściele boczny ołtarz – poświęcony pod wezwaniem Najświętszego Serca Jezusowego. Ołtarz ten − wykonany staraniem p. Stanisława Kubiaka po− święcono 13 października 1945 r. Od 1945 r. wraz z ojcem Euzebiuszem w parafii Krzyż pracowali ojcowie kapucyni: Ernest Janucha oraz Apolinary Borkowski. W związku z tym, że do Krzyża i okolicznych wiosek przybywało coraz więcej ludzi, jeden kościół okazał się niewystarczający. 12 kwietnia 1946 r. nastąpiło więc otwarcie i poświęcenie drugiego kościoła w mieście. Poświęcenia poewangelickiego kościoła pod wezwaniem świętego Anto− niego Padewskiego dokonał o. Euzebiusz Kawala, a świątynię potocznie zaczęto nazywać „kościołem kolejowym”. Praca ojców kapucynów nie koncentrowała się tylko w samym Krzyżu, zaspokajali oni potrzeby duchowe ludności zamieszkującej okoliczne wio− ski., oddalone od Krzyża o kilkanaście kilometrów. W miejscowościach tych ludność polska odremontowała byłe zbory poewangelickie i prosiła o ich poświęcenie. Kościoły filialne powstały więc w takich miejscowościach, jak: Huta Szklana, Kuźnica Żelichowska, Żelichowo, Gieczynek, Przeborowo, Drawiny, Lubcz Mały. W sierpniu 1946 roku administrację parafii w Krzyżu objął o. Lesław Tabor OFMCap i funkcję tę sprawował do września 1947 r. Kolejnym administratorem parafii był o. Rudolf Jakubek, któremu Kuria Administra− 9 1950 r. − dzieci podczas katechezy z o. T. Gorczycą 1951 r. − ks. W. Gazda z gronem pedagogicznym 10 Wieść Gminna − wydanie jubileuszowe 21 lipca 1951 r. − to dzień przybycia do Krzyża o. Wiesława Gazdy. Życie w parafii coraz bardziej normalizowało się. Rokrocznie odbywały się rekolekcje wielkopostne, przygotowania i przyjęcia dzieci do I Komunii św. oraz coraz bardziej okazałe uroczystości Bożego Ciała. Kapłani pracujący w parafii wystąpili do władz oświatowych o prawo nauczania religii w szkołach i po długim oczekiwaniu (do− piero 22 września 1952 roku) uzyskali zgodę. O. Tytus Gorczyca przydzielony został do pracy w szkole zawo− dowej, a o. Wiesław Gazda do podstawowej i liceum ogólno− kształcącego. W prowadzeniu katechizacji pomagała księżom świec− ka katechetka – p. Urszula Czajkowska. Dzięki parafialnej organizacji „Caritas” prowadzono akcję doży− wiania dzieci z najuboższych rodzin. Codziennie wydawano około stu obiadów (po obiedzie każde dziecko otrzymywało łyżkę tranu). 20 września 1951 r. – z Krzyża po raz pierwszy wyruszyła piel− grzymka do Częstochowy w celu podziękowania Matce Najświęt− szej za opiekę podczas smutnych doświadczeń wojennych i repa− triacji. W pielgrzymce wzięło udział 113 osób. 4 grudnia 1951 r. rozpoczął się kurs przedmałżeński (do uczest− nictwa zgłosiło się 130 osób). Nauki prowadził o. Tytus Gorczyca OFMCap oraz osoby świeckie: dr Marian Malinowski, położna dyplomowana p. Zofia Dudek oraz nauczycielka − p. Katarzyna Pilecka. 30 listopada 1952 r. zostały odprawione pierwsze roraty. 20 października 1953 r. z powodu braku wiadomości od władz oświatowych w sprawie nauki religii w szkołach, zapadła decyzja o prowadzeniu katechizacji w kościele. Dzieci uczestniczące w jasełkach, przygotowanych przez ks. Tytusa Gorczycę, 1954 r. Ks. Biskup Z. Szelążek podczas bierzmowania, 1954 r. Pielgrzymka z Krzyża do Częstochowy, 1954 r. W maju 1954 r. J. E. Ks. Bp Ordynariusz – Zygmunt Szelążek dokonał wizytacji parafii NSPJ w Krzyżu Wlkp. i udzielił parafianom Sakramentu Bierzmowania. W związku z Rokiem Maryjnym, parafianie organizowali pielgrzymki do Częstochowy i Lubasza, a 29 listopada 1954 r. rozpoczęła się Nowenna ku czci Matki Najświętszej. 27 grudnia 1955 r. sprowadzono z Torunia – pięknie złocony obraz Matki Boskiej Nieustającej Pomocy – namalowany przez artystę Kazimie− rza Waluka. Jest to pamiątka Roku Eucharystycznego i Nowego Roku Maryj− nego w związku z 300 rocznicą ogłoszenia Matki Boskiej Królową Polski przez Jana Kazimierza. 31 grudnia 1955 r. – Radca Kurii Ordynariatu w Gorzowie – ks. Józef Janczarski dokonał poświęcenia i intronizacji obrazu Matki Boskiej Nie− ustającej Pomocy, a 1 stycznia 1956 r. odprawiona została pierwsza no− wenna do M.B. Nieustającej Pomocy. 29 czerwca 1956 r. w Go− rzowie odbyły się święcenia kapłańskie. Wśród nowo wy− święconych księży był para− fianin z Żelichowa – Kazi− mierz Anuszkiewicz, który 1 lipca odprawił mszę prymi− cyjną w swojej rodzinnej miej− scowości. 19 września 1956 r. po− sługę duszpasterską w Krzy− żu rozpoczyna o. Bernard Filip OFMCap. 20 listopada 1956 r. od− była się w Krzyżu wizytacja kanoniczna dokonana przez o. prowincjała Ernesta Łanu− chę OFMCap. 1 lutego 1957 r. do Krzyża przybył o. Ksawery Kmieciń− ski OFMCap i od 12 marca Poświęcenie obrazu Mtaki Boskiej oficjalnie objął urząd admi− Nieustającej Pomocy, 1955 rok nistratora parafii. Po kilku latach od usunię− cia religii ze szkół, pracujący w parafii ojcowie otrzymali pozwolenie na katechizację dzieci i młodzieży w placówkach oświatowych. 7 kwietnia 1957 r. podjęto decyzję o rozbudowie kościoła. Parafia liczyła już ponad 6000 wiernych, a kościół parafialny wybudowany w 1937 roku przewidziany był na pomieszczenie ok. 300 osób, ponieważ tylu było katolików w Krzyżu i najbliższej okolicy. Rozbudowa miała polegać na wydłużeniu budynku kościoła w kierunku zachodnim, dobudowaniu zachrystii i kaplicy oraz umieszczeniu głównego Wieść Gminna − wydanie jubileuszowe ołtarza w dobudowanej części, co pozwoliłoby dawne prezbiterium przerobić na przedsio− nek kościelny. 5 maja 1957 r. za− wiązał się 40−osobowy Komitet Rozbudowy Kościoła, którego ce− lem było gromadzenie środków finansowych i materiałów budowla− nych oraz zorganizowa− nie rozbudowy. Plan rozbudowy ko− ścioła wykonany przez inż. Tadeusza Jakuszy− ka z Zielonej Góry zo− stał zatwierdzony przez Kurię Biskupią w Go− rzowie i przekazany do Wojewódzkiego Zarzą− du Architektoniczno− Budowlanego w Po− znaniu. Dokumentacja 1957 r. − Kościół przed rozbudową nie została zatwierdzo− na i jeszcze przez wie− le lat trwały starania o uzyskanie zezwolenia na rozpoczęcie prac. 22 marca 1957 r. rozpoczęły się w parafii Misje św. Na zakończenie − 30 marca przybito pamiątkową tabliczkę na krzyżu misyjnym przed kościołem. 28 sierpnia 1958 r. ojcowie kapucyni pracujący w parafii nie otrzymali od władz oświatowych pozwolenia na prowadzenie katechizacji w szkołach, ze względu na to, że są zakonnikami. Stosownego zezwolenia nie otrzymała także świecka katechetka – pani Urszula Czajkowska. Parafia pozostała więc bez nauczania religii. Wielokrotnie składano podania o zezwolenie na kate− chizację w szkołach, ale wobec braku pozytywnej odpowiedzi, rozpoczęto naukę religii dla dzieci przedszkolnych przy kościele. Brak nauki religii w szkołach dla dzieci i młodzieży rekompensowano odprawianiem specjal− nych nabożeństw. Wobec kategorycznej odmowy władz oświatowych i zakazaniu zakonni− kom pracy z młodzieżą w szkole, w styczniu 1959 roku podjęto decyzję o nauczaniu religii w Krzyżu Wlkp. w kościele św. Antoniego. Mimo bardzo trudnych warunków, frekwencja na lekcjach religii była prawie stuprocento− wa. 7 września 1959 r. rozpoczęła pracę druga katechetka – p. Jadwiga Spychalska. 17−18 października 1959 r. odbyła się wizytacja parafii przez JE Ks. Bp. Jerzego Strobę. W tym czasie do Sakramentu Bierzmowania przystąpi− ło 700 osób. 7 listopada 1959 r. pracę duszpasterską w parafii rozpoczął o. Rudolf (Adam) Jakubek OFMCap, który miał szczególny dar nawiązywania kontak− tów z młodzieżą. Organizował spotkania towarzyskie, zabawy, jasełka. Pa− rafianie cenili Go jako dobrego spowiednika, a także przyjaciela dzieci i młodzieży. Mówiono, że jako proboszcz (funkcję tę pełnił w parafii Krzyż Wlkp. od 1947–48 r.) wzorował się na doświadczeniach św. Jana Vianey’a, a słowa „Aby otrzeć choć jedną gorzką łzę” − stanowiły motto Jego i dusz− pasterskiej posługi. 12 czerwca 1960 r. odbyła się I Komunia św. Do Sakramentu przystąpi− ło 307 dzieci. Rok 1961 – to już V Rok Wielkiej Nowenny – pod hasłem „Rodzina Bogiem Silna”. Nadal nie ma pozwolenia na rozpoczęcie prac związanych z rozbudową kościoła. Aby nie do puścić do zniszczenia nagromadzonych materiałów budowlanych, przy kościele parafialnym i w kościele św. Antoniego wyko− nywane są różne prace porządkowe. 10 lipca 1962 r. zmarł wieloletni organista p. Bolesław Gródź. Uroczy− stości pogrzebowe, które odbyły się 12 lipca zgromadziły wielu parafian. 22 lipca 1962 r. – nawiedzenie Parafii przez Obraz Matki Boskiej Częstochowskiej. W październiku 1962 roku – przez cały czas obrad soborowych, w para− fii odbywały się „Czuwania soborowe”. 11 1962 r. − uroczystość pogrzebowa organisty śp. B. Gródzia, na zdjęciu ks. Z. Nejman 11 lipca 1963 r. ojcowie kapucyni zakończyli swą pracę dusz− pasterską w parafii Najświętszego Serca Pana Jezusa w Krzyżu Wlkp. i zgodnie z zarządzeniem uchwały definitorialnej − przekazali parafię Salwatorianom. 15 lipca 1963 r. przełożonym Domu Zakonnego Salwatoria− nów i proboszczem w Krzyżu Wlkp. został ks. Jan Blokesz SDS. Uroczystości odbywające się w kościele gromadziły liczne rze− sze wiernych, co przypominało o konieczności rozbudowy kościo− ła, ale mimo usilnych starań, nadal nie było urzędowego pozwole− nia na rozpoczęcie prac. Rozpoczął się VIII Rok Wielkiej Nowenny pod hasłem „Rozwój cnót i walka z wadami narodowymi”. Od 1 czerwca 1964 r. za ze− zwoleniem Kurii Biskupiej co− dziennie odprawiana jest msza św. wieczorna. W czerwcu 1964 r. przepro− wadzono wielki remont dachu na kościele parafialnym. Roz− poczęto także przebudowę pomieszczeń gospodarczych w celu adaptacji ich na salki katechetyczne. 1 września 1964 r. kateche− ta gimnazjalny – ks. Joachim Musiolik SDS przeniesiony zostaje do pracy w Żywcu, a na jego miejsce przybył ks. Ks. Jan Blokesz SDS, Maksymilian Świderski SDS. proboszcz Parafii 25 października − ks. pro− pw. NSPJ w latach 1963−1981 wincjał Marek Piątkowski SDS odczytał parafianom bło− gosławieństwo Ojca świętego i uroczyście przekazał relikwie Krzy− ża Św. Rozpoczął się ostatni – IX Rok Wielkiej Nowenny – „Rok wier− ności Maryi”. Z powodu braku zezwolenia na korzystanie z kościoła (względy bezpieczeństwa) w Przeborowie – msze św. odprawiane są tam pod „gołym niebem”. 20 czerwca 1965 r. parafię opuszcza ks. Maksymilian Świder− ski, a pracę duszpasterską w Krzyżu rozpoczynają dwaj nowi księ− ża: Michał Fugiel SDS i Józef Cieżak SDS. 8 września 1965 r. – delegacja parafian z Krzyża Wlkp. uczestni− czy w uroczystościach oddania diecezji gorzowskiej w macierzyńską niewolę Maryi. 8 grudnia 1965 r. w uroczystość Niepokalanego Poczęcia Matki Najświętszej odczytano akt oddania Parafii Matce Bożej. 12 Wieść Gminna − wydanie jubileuszowe Podsumowując 1965 r., proboszcz parafii ks. Jan Blokesz na− pisał w kronice parafialnej: „Rok 1965 dla naszej parafii był na ogół spokojny. Władze państwowe nie zmieniają swojego ustosunko− wania do parafii (...). Nie udzielono nam zezwolenia na remont kościoła w Przeborowie i Drawinach”. Rozpoczął się 1966 r. – koń− czy się Wielka Nowenna. Jest to rok Millenium Chrztu Pol− ski. W kwietniu, w Wielką Sobo− tę jako naród przekraczamy re− ligijne tysiąclecie – jest to li− turgiczna rocznica Chrztu Pol− ski (14 kwietnia – w dzień chrztu Polski – rocznica histo− ryczna). W maju 1966 r. rozpoczęto malowanie w kościele parafial− nym i wykonano szereg zmian wewnątrz budowli. Ks. Alojzy Juros SDS, ks. Józef 5 czerwca odbyła się I Ko− munia św. dzieci, a 16 czerw− Cieżak SDS i prof dr hab. Helmut Junos SDS podczas Mszy św., ca JE Ks. Bp Jerzy Stroba 1965 r. udzielił Sakramentu Bierzmo− wania 1320 osobom (świad− kami bierzmowania byli p. Janina Ochocińska i p. Aleksander Pilecki). W lipcu tegoż roku wprowadzono nowennę do św. Antoniego, która odtąd odprawiana była w każdy wtorek w kościele kolejo− wym. Na prośbę proboszcza Parafii NSPJ ks. Jana Blokesza − ks. Kar− dynał Stefan Wyszyński, dekretem z dnia 18 listopada 1966 roku zezwolił na obchodzenie Odpustu w Święto Chrystusa Króla. W 1967 r., dzięki staraniom ks. Proboszcza oraz parafian, ufun− dowano nowe stacje „Drogi Krzyżowej”. Obrazy przeznaczono do kościoła kolejowego. 8 października tegoż roku, przed sumą, poświęcono srebrne blachy na tabernakulum, które stanowić miało pamiątkę po ob− chodach Millenium. 17 listopada 1967 r. do parafii przybył JE Ks. Bp Ignacy Jeż w celu przeprowadzenia wizytacji kanonicznej. 30 czerwca 1968 r. JE Ks. Bp Ignacy Jeż dokonał konsekracji nowo wykonanych dzwonów, na większym z dzwonów napisano „Imię moje Maryja. Powołały mnie do życia serca matek parafii w drugim roku drugiego Tysiąclecia Polski, kiedy Ordynariuszem die− cezji gorzowskiej był JE Ks. Bp Wilhelm Pluta, a proboszczem para− fii NSPJ w Krzyżu Wlkp. był ks. Jan Blokesz − Salwatorianin. R.P. 1968”. Napis na drugim dzwonie brzmiał: „Imię moje Józef. Głos mój niech budzi sumienia ospałych, żywych niech woła do modlitwy, umarłych opłakuje i nadzieję zbawienia głosi. Dzwon ten ufundo− wali ojcowie rodzin parafii Krzyż Wlkp. R.P.1968”. Napęd elektryczny do nowych dzwonów zainstalował 27 listo− pada inż. Eryk Przybył. 12 listopada 1968 r. Ks. Bp Ignacy Jeż dokonał poświęcenia nowego kościoła w Drawinach. W sierpniu 1969 r. pracę duszpasterską w parafii rozpoczęli księża Joachim Strzelecki SDS − Józef Stachoń SDS. Nadal czynione są bezskuteczne starania o zezwolenia na budo− wę kościoła w Przeborowie i rozbudowę kościoła w Krzyżu Wlkp. 22 czerwca 1970 r. – ks. J. Stachoń SDS, przy wsparciu para− fian, rozpoczął generalny remont kościoła w Hucie Szklanej. 28 lipca 1971 r., po wieloletnich staraniach, otrzymano zezwo− lenie na remont kościoła parafialnego w Krzyżu Wlkp. Ostateczne zatwierdzenie dokumentacji i zezwolenie na rozbudowę kościo− ła parafialnego nastąpiło 28 grudnia 1971 roku. 10 kwietnia 1972 r., pod nadzorem budowlanym inż. Zdzisła− wa Chodyki, rozpoczęto prace związane z rozbudową kościoła pa− rafialnego. W czerwcu nastąpiły zmiany personalne w parafii. Do pracy w innej placówce odszedł ks. J. Stachoń, a parafianie powitali ks. Jana Kachla SDS. 18 grudnia 1972 r. – pod tą datą ks. Proboszcz zapisał w kroni− ce parafialnej: „Deo gratias za olbrzymi rozmiar wykonanych prac w tym roku (...) wszyscy są zadowoleni…, a z pewnością sam Pan Jezus, dla którego to wszystko robimy”. W czasie remontu, renowacji poddano organy z kościoła para− fialnego i przeniesiono je do kościoła kolejowego. 28 stycznia 1973 r. – w kościele parafialnym zostały umieszczo− ne organy przywiezione z nieczynnego od 1959 roku kościoła w Przeborowie. W maju 1973 r., w Zgromadzeniu Sióstr Służebniczek NMP, za− łożonym przez bł. Edmunda Bojanowskiego – siostra Eugenia Anczurowska złożyła śluby zakonne. 17 czerwca 1973 r., pochodzący z parafii diakon Henryk Jacuń− ski – alumn diecezjalnego Seminarium Duchownego w Gościko− wie, przyjął święcenia kapłańskie z rąk JE Ks. Bp. Wilhelma Pluty. Obecnie, ks. kanonik Henryk Jacuński pełni funkcję pro− boszcza parafii Trójcy Świętej w Gorzowie Wlkp. 18 czerwca 1973 r. – Parafia otrzymuje ostateczne zatwierdze− nie decyzji o przejęciu na własność nieruchomości kościelnych i zawiadomienie z Biura Notarialnego w Trzciance i Gorzowie o zało− żeniu ksiąg wieczystych. 23 czerwca 1973 r. – powiatowy architekt – p. Tuchołka, doko− nał urzędowego odbioru kościoła po rozbudowie. 26 czerwca 1973 r. w kościele pw. NSPJ w Krzyżu Wlkp., ks. Henryk Jacuński odprawił prymicyjną Mszę św. Neoprezbiter został procesyjnie wprowadzony do kościoła (pięk− nie przystrojonego przez licealistę Leszka Macewicza). Przez następny − 1974 r. trwały prace wykończeniowe i podnoszące estetykę wnętrza kościoła parafialnego. Zamontowano nowy piec do ogrzewania, położono mar− murową posadzkę w prezbite− rium, wmontowano witraże: „Chrystus na krzyżu i Zmarty− chwstanie”, „Św. Wojciech patron Polski”, „Św. Franci− szek patron Tercjarzy”, „Św. Stanisław”, „Św. Józef Opie− kun Kościoła”. 26 kwietnia 1974 r. – od− była się wizytacja Parafii przez 1973 r. − prymicyjna msza św. JE Bp. Wilhelma Plutę. ks. H. Jacuńskiego, 2 czerwca 1974 r. – Prymi− od lewej ks. J. Blokesz, cje ks. Jerzego Sienkiewicza ks. J. Sienkiewicz SDS – kapłana pochodzącego z parafii NSPJ w Krzyżu. Wierni bardzo licznie zgromadzili się na prymicyjnej Mszy św., w czasie której kazanie wygłosił ks. Kamil Kubowicz SDS. Po mszy św. Prymicjant udzielił zgromadzonym błogosławieństwa. Ks. Jerzy Sienkiewicz jest dr. muzykologii. Prowadzi Chór w ba− zylice św. Jadwigi w Trzebnicy, który wielokrotnie koncertował w Krzyżu. W 1975 r. ma miejsce remont dachu na kościele parafialnym i kontynuacja prac malarskich. 15 maja 1975 r. JE Ks. Bp Wilhelm Pluta udzielił Sakramentu Bierzmowania w parafii. Wieść Gminna − wydanie jubileuszowe 13 W czerwcu tegoż roku, pra− cę w Krzyżu rozpoczęli księża: Stanisław Hochół SDS, Pas− chalis Policki SDS i Czesław Idzik SDS. W ciągu prawie całego 1976 r. trwały prace malarskie i wy− kończeniowe w kościele para− fialnym, w Hucie Szklanej, Lub− czu Małym i Drawinach. 16 marca 1976 r. ks. Pro− wincjał Zygmunt Kmieć SDS przeprowadził wizytację kano− niczną parafii. W 1977 r., na mocy stosow− nego zezwolenia, rozpoczęto remont zabudowań gospodar− czych i budowę nowej pleba− 1975 r. − ks. Czesław Idzik SDS, wikariusz Parafii pw. NSPJ nii dla kapłanów pracujących w parafii. 1 listopada 1977 r. – Ks. proboszcz Jan Blokesz SDS dokonał uroczystego poświęcenia nowego Cmentarza Komunalnego. W latach 1978–79 trwały prace związane z budową plebanii i remontem dachu na kościele kolejowym. W kwietniu 1978 r. ufundowano nowe krzyże misyjne przy kościołach w Hucie Szklanej, Brzegach i Przeborowie. Od tego czasu krzyże misyjne znajdują się we wszystkich kościołach parafii NSPJ w Krzyżu. 11 maja 1978 r. 268 osób otrzymuje Sakrament Bierzmowa− nia z rąk JE Ks. Bp. Wilhelma Pluty. 25 maja 1978 r. − mocą dekretu ks. Prowincjała i Kurii Biskupiej, z pracy w parafii został odwołany ks. Zygmunt Nejman SDS, a obowiązki wikariusza objął ks. Zbigniew Socha SDS. W czerwcu tegoż roku powitano innych księży, skierowanych do pracy w parafii tj.: ks. Tadeusza Glenia SDS, ks. Zdzisława Tracza SDS oraz ks. Mariana Papiernika SDS. 22 października 1978 r., parafianie z wielkim zainteresowaniem i przejęciem obejrzeli transmisję z uroczystości w Rzymie, otwiera− jących pontyfikat ojca św. Jana Pawła II. W dniach od 4−6 czerwca 1979 r. – liczna delegacja parafian z ks. T. Gleniem i ks. M. Papiernikiem, udała się na spotkanie z ojcem św. Janem Pawłem II w Częstochowie. 2 lipca 1979 r. parafię opuszcza ks. Zdzisław Tracz SDS i udaje się jako misjonarz do Tanzanii. W tym samym dniu do Krzyża przy− bywa ks. Józef Schroeder SDS. 16 października 1979 r. – modlitwą i śpiewem parafianie uczcili I rocznicę pontyfikatu papieża Jana Pawła II. 27 października 1979 r. – Generał Salwatorianów – ks. Ge− rard Rogowski odwiedza Krzyż Wlkp. w celu przeprowadzenia wi− zytacji kanonicznej parafii. 27 czerwca 1980 r. do pracy duszpasterskiej w parafii NSPJ w Krzyżu Wlkp. skierowani zostali księża: Andrzej Mysiura SDS i An− drzej Sulewski SDS. 9 maja 1981 r. – Uroczystość Bożego Ciała − ulicami miasta wyruszyła procesja, trasą dłuższą niż dotychczas (ul. Poznańska, Świerczewskiego, Staszica, Bieruta, Mickiewicza, Reymonta i Po− znańska na plac kościelny). 31 lipca 1981 r. – pracę w parafii zakończył długoletni pro− boszcz Jan Blokesz SDS, sprawujący tę funkcję od 15 lipca 1963 r. do końca lipca 1981 r. Od 6 sierpnia 1981 r. − urząd proboszcza Parafii objął ks. Jan Wąsik SDS. Pracę duszpasterską w Krzyżu podjęli też księża: Piotr Schora SDS i Józef Zmełty SDS, a od czerwca 1982 r. − ks. Stanisław Oleksy SDS i ks. Zbigniew Walkiewicz SDS. 1981 r. − proboszcz J. Wąsik Przez lipiec i sierpień 1982 r. trwały prace renowacyjne w ko− ściele w Brzegach. We wrześniu tegoż roku ponownie przybył do Krzyża ks. Zbigniew Socha SDS. Od kwietnia do maja 1983 r. trwały prace związane z budową dzwonnicy w kościele kolejowym (6 maja zadzwoniły po raz pierwszy dzwony), a od maja do czerwca wzniesiona została nowa dzwonnica w Przeborowie. W czerwcu 1983 r. złożono do Urzędu Miasta i Gminy w Krzyżu Wlkp. wniosek o pozwolenie na budowę domu katechetyczne− go, a dzięki pomocy p. Naczelnika i pracowników Urzędu Miasta i Gminy, już w sierpniu można było rozpocząć prace związane z bu− dową. W tym czasie p. Zbigniew Wawer z Łokacza zbudował przy kościele grotę Matki Boskiej, która została poświęcona 5 czerw− ca 1984 r. 23 maja 1985 r. − 151 młodych parafian przyjęło z rąk J.Ks.Bp. Ordynariusza Wilhelma Pluty Sakrament Bierzmowania. Po uroczy− stości nastąpiło poświęcenie nowego domu katechetycznego, wzniesionego staraniem ks. proboszcza Jana Wąsika oraz trudem pracy i ofiarnością parafian. 6 kwietnia 1986 r. − z Krzyża pod opieką ks. J. Sadkiewicza wyruszyła pielgrzymka maturzystów na Jasną Górę. W okresie letnio−jesiennym 1986 r. trwał remont w kościołach filialnych w Brzegach, Lubczu i Hucie Szklanej. Nauka religii w Hu− cie Sz. odbywała się w ciasnej i zimnej salce w kościele, ale dzięki staraniom ks. Henryka Matusika i życzliwości państwa Matkow− skich, nauka religii od września odbywała się już w pięknej i ciepłej salce katechetycznej. Ks. H. Matusik podczas homilii 26 kwietnia 1987 r. na Jasnej Górze odbył się zjazd młodzieży matural− nej z całego kraju. Do Częstochowy udała się także (pod opieką ks. J. Sadkiewicza i diakona Eugeniusza Barczyka) grupa młodzieży z parafii w Krzyżu Wlkp. 14 Wieść Gminna − wydanie jubileuszowe 24 maja 1987 r. ks. Eugeniusz Barczyk odprawił swoją Mszę prymicyjną, ponieważ jako diakon odbywał praktykę w Krzyżu Wlkp. 6 czerwca 1987 r. J.E. Ks. Bp Józef Michalik udzielił Sakramen− tu Bierzmowania dorastającej młodzieży. 8 czerwca – 1987 r., parafia przeżywa przyjazd Ojca św. z III Pielgrzymką do Ojczyzny, a 12 czerwca pielgrzymi z parafii NSPJ w Krzyżu Wlkp., wraz z ks. J. Sadkiewiczem, udali się do Gdańska na spotkanie ludzi pracy z Ojcem św. 27 czerwca 1987 r., do Krzyża przybyła młodzieżowa grupa oa− zowa z diecezji gorzowskiej. Kwaterując w domu katechetycznym, młodzież spędzała wakacje w Krzyżu Wlkp. Na mocy dekretu prowincjalnego, z dniem 30 czerwca do pracy duszpasterskiej w Krzyżu Wlkp. przybyli księża: Joachim Musio− lik SDS, Eugeniusz Barczyk SDS i Antoni Myśliwiec SDS. 11 czerwca 1988 r. Liceum Ogólnokształcące w Krzyżu obcho− dziło 40−lecie swojego istnienia. Na tę uroczystość przybyli go− ście z całej Polski Mszę św. odprawił ks. Jerzy Sienkiewicz SDS – absolwent i wychowanek tegoż liceum. 30 czerwca 1988 r. – ks. proboszcz Jan Wąsik SDS zakończył pracę w parafii NSPJ w Krzyżu Wlkp. i decyzją rady prowincjalnej został przeniesiony do Przeborowa. W tym też dniu przybył do Krzyża nowo mianowany proboszcz – Antoni Zięba SDS, a wraz z nim nowi wikariusze – ks. Stanisław Góral SDS i ks. Krzysztof Jankowski SDS. Wierni pożegnali ks. Jana Wąsika SDS, dziękując mu za wielo− letni trud kierowania Parafią i na niedzielnej mszy św. 3 lipca 1988 r. powitali nowych duszpasterzy. 11 sierpnia 1989 r. zmarł ks. Jan Wąsik SDS – proboszcz para− fii Najświętszego Serca Pana Jezusa w Krzyżu Wlkp. Śp. ks. Jan Wąsik pracował jako proboszcz parafii NSPJ w Krzy− żu w bardzo trudnym dla Polski, a w tym i dla parafii okresie (czas stanu wojennego i lata późniejsze). Mieszkańcy Krzyża i okolicz− nych wiosek, pamiętając Jego bezinteresowność i ofiarność w or− ganizowaniu szeroko rozumianej pomocy w postaci artykułów żyw− nościowych i środków czystości, zgromadzili się bardzo licznie w kościele parafialnym, na Mszy św. żałobnej, by uczcić pamięć i pożegnać „swojego” Proboszcza. Mszy św. odprawianej w intencji Zmarłego przewodniczył ks. Zbigniew Socha. Śp. ks. proboszcz Jan Wąsik SDS pochowany został w Bagnie w grobowcu Salwatorianów. 24 maja 1990 r. w Bielsku Białej z rąk J.E.Ks.Bp. Damiana Zimo− nia przyjął święcenia kapłańskie diakon Tadeusz Zieliński SDS, pochodzący z parafii NSPJ w Krzyżu Wlkp. 3 czerwca 1990 r. ks. Tadeusz Zieliński SDS odprawił prymi− cyjną Mszę św. w kościele parafialnym w Krzyżu Wlkp. Msza prymicyjna ks. T. Zielińskiego, 1990 r. Do 1995 r. ks. Tadeusz Zieliński pracował jako wikariusz w Münster. Od 1996 r., po rocznym pobycie w Kolonii, pełnił posługę kapłańską jako proboszcz w Berlinie. Będąc prowincjałem Salwa− torianów Północnej Prowincji Niemieckiej (funkcję tę pełnił od 2008 r.), doprowadził do zjednoczenia obu prowincji – północnej i połu− dniowej. Obecnie − ks. Tadeusz Zieliński SDS pełni funkcję proboszcza parafii p.w. św. Boromeusza oraz parafii Salwator w Berlinie. Jest też wspaniałym ambasadorem polskiej kultury. Wybudowany staraniem mieszkańców Krzyża Dom Katechetycz− ny, w latach 90−tych, wykorzystywany był do religijnych celów edukacyjnych jako miejsce spotkań młodzieży oazowej, ale także pełnił funkcje utylitarne. 1 stycznia 1991 r. odbywał się tutaj bal sylwestrowy zorganizowany przez Komitet Rodzicielski SP nr 1 w Krzyżu Wlkp. Uczestnikom balu życzenia noworoczne złożył ks. Proboszcz Antoni Zięba SDS. W lutym − także tutaj, odbyło się spotkanie opłatkowe dla człon− ków „Żywego Różańca”. 19 czerwca 1990 r. z rąk J.E. Ks. Abp. Jerzego Stroby, święce− nia kapłańskie przyjął ks. Stanisław Kubiś – Misjonarz Oblat Maryi Niepokalanej OMI. Aktualnie ks. Stanisław Kubiś pracuje w Warszawie. Jest kapela− nem w Klasztorze Sióstr Służebniczek. W 1991 roku Święta Bożego Narodzenia miały jak zawsze swoją oprawę plastyczną w postaci szopki, ale tym razem odbyły się tak− że „Jasełka”, przygotowane (przy wsparciu ks. proboszcza Anto− niego Zięby) przez młodzież i nauczycieli Liceum Ogólnokształcą− cego. 4 marca 1991 r. Pani Maria Jaśkiewicz z Mosiny dokonała wy− złocenia tabernakulum w kościele parafialnym. 24 marca 1991 r. – Rekolekcje wielkopostne. Pełne głębokiej treści nauki, które głosił ks. Grzegorz Pomorski SDS, zawierały myśli, które parafianie mogli przyjąć za motto, nie tylko na najbliż− sze dni i tygodnie, ale na całe życie. 5 maja 1991 r. zakończono remont generalny kościoła w Hucie Szklanej. Po Mszy św., której przewodniczył ks. Augustyn Kuczok i poświęceniu kościoła, uczestnicy liturgii czas spędzili przy cie− ście i kawie, a na zakończenie uroczystości odbyła się zabawa. 12 maja 1991 r. – ks. Tadeusz Zieliński SDS – kapłan pocho− dzący z parafii NSPJ w Krzyżu Wlkp. odprawił uroczystą Mszę św., na której 78 dzieci ze SP nr 1 w Krzyżu po raz pierwszy przyjęło Komunię św. Podobna uroczystość miała także miejsce w Drawi− nach. W Krzyżu dzieci do I Komunii przygotował ks. proboszcz Antoni Zięba SDS, a w Drawinach ks. Krzysztof Jankowski SDS. Dzieci ze SP nr 2 przyjęły I Komunię św. 19 maja 1991 r., na Mszy św. odprawionej przez ks. Zbigniewa Sochę i ks. Jerzego Sienkiewicza. W Hucie Szklanej uroczystość pierwszokomunijna, na którą za− proszono ks. proboszcza Antoniego Ziębę, miała miejsce 26 maja 1991 r. 14 czerwca 1991 r. – z parafii NSPJ wyruszyła piesza pielgrzym− ka do Rokitna. Rozpoczęły się wakacje. Ks. Proboszcz Antoni Zięba zaangażo− wał się w organizację wakacyjnego wypoczynku dla dzieci z naj− uboższych rodzin. Dzięki jego staraniom, na trzech turnusach w Kuźnicy Żelichow− skiej, wypoczywało ok. 300 dzieci. W późniejszych latach, ks. proboszcz Antoni Zięba, dzięki po− mocy ks. Tadeusza Zielińskiego SDS (wówczas wikariusza w Münster), zorganizował wyjazd do Schalle, połączony z wakacyj− nym wypoczynkiem dzieci i nauką języka niemieckiego. 1 września 1991 r. pracę duszpasterską w parafii rozpoczął ks. Kazimierz Wysogląd SDS. We wrześniu 1991 r. ks. proboszcz Antoni Zięba SDS został mianowany wicedziekanem dekanatu Drezdenko. Od 15 do 21 września 1991 r. odbywały się Misje parafialne – prowadzone przez księży Saletynów. 8 maja 1992 r. w Bielsku Białej przyjął święcenia kapłańskie diakon Maciej Borowski SDS. Wieść Gminna − wydanie jubileuszowe 17 maja 1992 r. − Ks. Maciej Borowski odprawił prymicyjną Mszę św. w kościele pw. N.S.P.J. w Krzyżu Wlkp. Kazanie prymicyj− ne wygłosił ks. Jerzy Sienkiewicz. W czasie mszy św. wystąpił chór z bazyliki św. Jadwigi w Trzebnicy. Ks. prob. A. Zięba udziela chrztu św., 1994 r. 2 maja 1996 r. w Domu Zakonnym w Krzyżu, zaopatrzony świę− tymi sakramentami, zmarł ks. Henryk Zmełty SDS. Baba (Ojciec) Henryk (tak nazywano z sympatią śp. ks. Henry− ka), przez 17 lat swojego życia pracował jako misjonarz w Tan− zanii. Śp. ks. Henryk Zmełty spoczął w grobowcu Salwatorianów w Bystrej Śląskiej koło Bielska Białej. 30 czerwca 1996 r. w czasie Mszy św. – parafianie, dziękując za trud pracy duszpasterskiej w Krzyżu, pożegnali ks. Antoniego Ziębę – proboszcza parafii NSPJ. 7 lipca 1996 r. – ks. Zbigniew Socha, na mocy dekretu Prowin− cjała Salwatorianów i JE Ks. Bp. Tadeusza Werno, przyjął obo− wiązki proboszcza w parafii Krzyż Wlkp. W dniach 19 – 20 września 1996 r. – Wspólnota Zakonna Księ− ży Salwatorianów w Krzyżu Wlkp. gościła Generalnego Przełożo− nego Zgromadzenia – ks. Karola Hoffmana SDS. W październiku 1996 r. została powołana Parafialna Rada Dusz− pasterska – jako organ doradczy proboszcza Parafii. 0d 5 stycznia 1997 r. we wszystkich kościołach Parafii został wprowadzony zwyczaj modlitwy za zmarłych. 11 lutego 1997 r. – rozpoczęła działalność parafialna księgar− nia prowadzona przez p. Andrzeja Brudłę. 9 kwietnia 1997 r. – na uroczystej Mszy św., której przewodni− czył JE Ks. Bp Paweł Cieślik, młodzież klas ósmych ze SP nr 1 i SP nr 2 przyjęła Sakrament Bierzmowania. Rodzice przystępujących do bierzmowania uczniów, jako dar ołtarza, złożyli monstrancję, która została przeznaczona do kościo− ła p.w. św. Antoniego. 29 maja 1997 r. – Boże Ciało – procesję do czterech ołtarzy prowadził ulicami miasta ks. Stanisław Starostka SDS, który wcze− śniej odbywał praktykę w Parafii. Piękne ołtarze przygotowali mieszkańcy Osiedla Leśnika i pra− cownicy służb leśnych, pracownicy PKP, rzemieślnicy, właściciele zakładów usługowych, kupcy, pracownicy banku, Urzędu Miasta i szkół w Krzyżu Wlkp. Z dniem 1 lipca 1997 r., pracę w parafii rozpoczęli księża: Lu− dwik Kołodziej SDS i Dariusz Kubas SDS. W związku z powodzią, jaka nawiedziła Polskę, w kościele para− fialnym odprawiano Nabożeństwa Ekspiacyjne przed Najświętszym Sakramentem, a parafianie pośpieszyli ze spontaniczną pomocą na rzecz ofiar kataklizmu. Zbierano ofiary pieniężne, które przeka− zano na konto „Caritas Polska” i środki czystości, żywność oraz odzież, które przekazano powodzianom z parafii Krosno n. Odrą. 15 W maju 1997 r., z inicjatywy ks. proboszcza Zbigniewa Sochy, rozpoczęto remont kościoła pw. św. Antoniego. 28 września odbyło się uroczyste poświęcenie przydrożnego krzyża przy Osiedlu Leśnika. 8 listopada 1997 r. odbyła się pielgrzymka nauczycieli krzy− skich szkół do Lichenia. Od 8 do 15 lutego 1998 r., w parafii NSPJ w Krzyżu Wlkp., trwał Pierwszy Tydzień Kultury Chrześcijańskiej. 13 lutego w Domu Katechetycznym odbyło się spotkanie JE Ks. Bp. Pawła Cieślika z nauczycielami i wychowawcami z parafii Krzyż Wlkp. Nauki rekolekcyjne głosił w bieżącym roku ks. Henryk Łodziana SDS. W imieniu wiernych, za trud głoszenia Słowa Bożego, podzięko− wał księdzu rekolekcjoniście p. Bogusław Lewkowicz. 3 kwietnia 1998 r. – mieszkańcy Parafii, idąc ulicami miasta, uczestniczyli w nabożeństwie Drogi Krzyżowej, zainaugurowanym przez ks. proboszcza Zbigniewa Sochę. Medytacje przy kolejnych stacjach prowadzili przedstawiciele różnych zawodów. 18 kwietnia 1998 r. − na uroczystej Mszy św., JE. Ks. Bp Paweł Cieślik wygłosił kazanie oraz udzielił młodzieży Sakramentu Bierzmowania. Ks. Bp. spotkał się także z młodzieżą oazową i wspólnotami mo− dlitewnymi z Krzyża oraz mieszkańcami Lubcza Małego, Drawin, Brzegów i Przeborowa. 11 września 1998 r. – ks. proboszcz Zbigniew Socha poświęcił przydrożny krzyż w Łokaczu Małym. Ks. Bp. P. Cieślik podczas wizytacji w Przeborowie, 1998 r. Poświęcenie krzyża w Łokaczu Małym, 1998 r. 16 Wieść Gminna − wydanie jubileuszowe Ks. Bp P. Cieślik rozmawia z parafianami w Brzegach, 1998 r. W dniach od 4 do 7 marca 1999 r. miała miejsce wizytacja wspól− noty zakonnej dokonana przez Prowincjała Salwatorianów – ks. Bogdana Giemzę SDS. 4 lipca 1999 r., we wspólnocie parafialnej powitano ks. An− drzeja Pawlaczyka SDS, który obchodził 60−tą rocznicę święceń kapłańskich oraz ks. Jerzego Jaskułę SDS. 5 sierpnia 1999 r. – do urzędu Parafialnego w Krzyżu wpłynął Dekret Bp. Koszalińsko−Kołobrzeskiego o ustanowieniu Parafii św. Antoniego Padewskiego w Krzyżu Wlkp. Od 24 sierpnia 1999 r., w Krzyżu Wlkp. zainaugurowano życie nowej parafii − pw. św. Antoniego Padewskiego. Msze św. i nabożeństwa odprawiane są w kościele pw. św. Anto− niego Padewskiego − wyremontowanym staraniem ks. proboszcza parafii NSPJ Zbigniewa Sochy i dzięki ofiarności mieszkańców Krzy− ża Wlkp. 5 marca 2001 r. rozpoczęły się szkolne rekolekcje dla dzieci ze SP w Krzyżu, które prowadził ks. Paweł Doliński SDS. 25 kwietnia 2001 r., w czasie Mszy św. JE Ks. Bp Paweł Cie− ślik, udzielił młodzieży Sakramentu Bierzmowania oraz wprowa− dził w posługę lektorów. 22 czerwca 2001 r. – Boże Ciało. Procesja wiernych z obu para− fii, którzy uczestniczyli w uroczystościach Bożego Ciała, przeszła ulicami miasta od kościoła NSPJ do kościoła św. Antoniego. 29 lipca 2001 r. – Intronizacja Obrazu Miłosierdzia Bożego – „Jezu ufam Tobie” w kościele pw. NSPJ. Ks. proboszcz Zbigniew Socha, w asyście wiernych, wprowadził Obraz do kościoła. 11 listopada 2001 r. − Święto Niepodległości. Ks. proboszcz Zbigniew Socha odprawił Mszę św. w intencji Ojczyzny. 13 lutego 2002 r., w Środę Popielcową, w parafii NSPJ rozpo− częły się rekolekcje wielkopostne, które głosił ks. Marian Madlew− ski SDS. 22 marca 2002 r. – w nabożeństwie Drogi Krzyżowej, które od− było się ulicami miasta, wzięli udział wierni z obu krzyskich parafii. Od 7 do 9 maja 2002 r. trwała wizytacja kanoniczna Przełożone− go Generalnego Salwatorianów – ks. Andrzeja Urbańskiego SDS. Ks. Generał odprawił uroczystą Mszę św., w czasie której doko− nał poświęcenia Sztandaru SP im. BOWiD w Krzyżu Wlkp. W dniach od 22 do 29 czerwca 2002 r., ks. proboszcz Zbigniew Socha zorganizował autokarową wycieczkę na południe Polski, w której uczestniczyli ministranci. Intronizacja obrazu Miłosierdzia Bożego, ks. Z. Socha, 2001 r. 21 czerwca 2002 r. – w szpitalu w Pile zmarł ks. Andrzej Pawla− czyk, który należał do najstarszego pokolenia Salwatorianów Pol− skiej Prowincji. Był to człowiek dobrego serca i wysokiej kultury. Parafianie uczestniczyli w uroczystościach żałobnych w koście− le NSPJ w Krzyżu Wlkp. Śp. ks. Andrzej Pawlaczyk SDS został pochowany w Bagnie, na miejscowym cmentarzu, w grobowcu Salwatorianów. Generał Salwatorianów A. Urbański podczas Mszy św., 2002 r. 6 maja 2003 r. – po ciężkiej chorobie, zmarł ks. Zbigniew Socha − proboszcz parafii N.S.P.J. w Krzyżu Wlkp. Uroczystości pogrzebowe, które zorganizował ks. superior Adam Kwiatkowski SDS, we współpracy z dyrektorem Zakładu Usług Komunalnych p. inż. Jerzym Wyrwą, odbyły się w kościele parafial− nym w Krzyżu. Wieść Gminna − wydanie jubileuszowe Śp. ks. Zbigniew Socha SDS niósł posługę kapłańską społe− czeństwu Krzyża i okolic przez 22 lata, a po śmierci (zgodnie z Jego wolą) spoczął na miejscowym cmentarzu. Na grobowcu parafianie umieścili inskrypcję: „Można odejść daleko i być zawsze blisko” (Jan Twardowski), której słowa świadczą o więzi łączącej kapłana z wiernymi, wśród których żył i pracował. Na uroczystości pogrzebowe Śp. ks. proboszcza Zbigniewa Sochy przybyło do Krzyża ponad 90−ciu księży i bardzo wielu gości z całej Polski. Żałobnej Mszy św. przewodniczył i wygłosił homilię JE Ks. Bp Paweł Cieślik. Ksiądz Tomasz Czubiel prowadził zespól wokalno−instrumental− ny „Źródło”, który koncertował z okazji kościelnych uroczystości oraz śpiewem uświetniał nabożeństwa oraz msze święte. 6 lipca 2008 r. obowiązki proboszcza parafii NSPJ w Krzyżu Wlkp. podjął ks. Marek Jędrocha SDS. W 2008 r. księża salwatorianie zorganizowali wakacyjny wypo− czynek dla dzieci. Pod opieką ks. Romana Hamnego SDS i diako− na Roberta Wojewodzica SDS, dzieci wyjechały na kolonie do Wdzydz Kiszewskich na Kaszubach. 3 marca 2009 r. − odbyło się spotkanie Parafian, w celu utworze− nia nowej Parafialnej Rady Duszpasterskiej. W dniach 22−25 marca 2009 r. − rekolekcje wielkopostne głosił ks. Artur Mieleszko SDS. 2 kwietnia 2009 r., wierni z obu istniejących na terenie miasta parafii, wzięli udział w nabożeństwie Drogi Krzyżowej. 26 kwietnia 2009 r. − Parafialny Zespół Caritas przeprowadził zbiórkę pieniędzy dla poszkodowanych w czasie trzęsienia ziemi we Włoszech i pogorzelców w Kamieniu Pomorskim. 3 maja 2009 r. – Uroczyste przyjęcie dzieci do I Komunii św. w parafii NSPJ. O godz. 12.00 została odprawiona Msza św. w intencji Ojczy− zny. W Eucharystii uczestniczyły władze Miasta i Gminy, a uroczy− stość uświetniła młodzieżowa orkiestra pod kier. p. Mieczysława Sorbala. 21 czerwca 2009 r. ks. Jacek Kwieciński (pochodzący z parafii NSPJ) odprawił Mszę św. prymicyjną, na której homilię wygłosił ks. Jacek Wawrzyniak – wicedyrektor Seminarium Salwatorianów w Bagnie. W uroczystości uczestniczył także prowincjał Salwato− rianów − ks. Piotr Filas SDS. 1 lipca 2009 r. – posługę duszpasterską w Parafii rozpoczynają księża: Marcin Dębkowski SDS, Robert Stachowicz SDS, Tade− usz Gleń SDS i Krzysztof Broda SDS. 10 lipca 2009 r. – zakończono prace związane z modernizacją nagłośnienia w kościele. W dniach od 12 do 13 września 2009 r., młodzież gimnazjalna pod opieką ks. Marcina Dębkowskiego, wyjechała do Trzebini, by uczestniczyć w „Czuwaniu Fatimskim” dla młodzieży. 23−26 września 2009 r. – malowanie kościoła parafialnego. 3 października 2009 r. w Koszalinie − siostra Anna Monika Sadowska złożyła wieczyste śluby zakonne (Pierwsze Śluby Za− konne w Zgromadzeniu Sióstr Szpitalnych Miłosierdzia – siostra Anna Monika Sadowska złożyła w Alatri 23 czerwca 2003 r.). 11 października 2009 r. – Parafia przeżywa IX Dzień Papieski. Po Mszach św., Fundacja Dzieło Nowego Tysiąclecia, zbierała ofia− ry na kształcenie młodzieży, znajdującej się w trudnej sytuacji ma− terialnej. 14 października 2009 r. – ks. proboszcz Marek Jędrocha SDS przewodniczył Mszy św. w intencji nauczycieli, wychowawców i katechetów z okazji Święta Edukacji Narodowej. 18 października 2009 r .− Dzień Wdzięczności i Modlitwy za pontyfikat Jana Pawła II. Młodzież gimnazjalna, pod kier. ks. Roberta Stachowicza SDS, przedstawiła w kościele słowno−muzyczny program o papieżu Ja− nie Pawle II. 17 Wieczorem odbył się koncert „A po maturze chodziliśmy na kre− mówki” w wykonaniu Jerzego Pawluka. 11 listopada 2009 r. – Święto Niepodległości. Uroczystej Mszy św. przewodniczył ks. Sławomir Forc − proboszcz parafii św. Anto− niego. Homilię wygłosił ks. Robert Stachowicz – superior wspól− noty Salwatorianów. 8 grudnia 2009 r. – Uroczystość Niepokalanego Poczęcia Naj− świętszej Maryi Panny. Z okazji święta patronalnego Salwatoria− nów, odprawiona została Msza św. koncelebrowana pod przewod− nictwem superiora ks. Roberta Stachowicza. W czasie Mszy św. księża odnowili śluby zakonne, a Wspólnota Margaretek złożyła kapłanom życzenia i kwiaty. 20 grudnia 2009 r., odbyło się opłatkowe spotkanie wspólnot parafialnych. 27 grudnia 2009 r., w niedzielę Świętej Rodziny – parafianie modlili się w czasie Mszy św. w intencji małżeństw, które w bieżą− cym roku obchodziły 25−lecie i 50−lecie Sakramentu Małżeństwa. Ks. Proboszcz wręczył Jubilatom pamiątkowe dyplomy. 11 lutego 2010 r., z okazji Światowego Dnia Chorych, została odprawiona Msza św. w intencji chorych i starszych parafian. 14 marca 2010 r. rozpoczęła się kanoniczna wizytacja parafii przez JE Ks. Bp. Krzysztofa Zadarkę. W pierwszym dniu wizytacji Ks. Bp uczestniczył we Mszy św. i wygłosił do wiernych homilię. W drugim dniu ,udał się na cmen− tarz i modlił się przy grobie śp. ks. Zbigniewa Sochy, a na zakoń− czenie wizytacji, udzielił młodzieży Sakramentu Bierzmowania. W dniach od 21 do 24 marca 2010 r. – w parafii odbywały się rekolekcje wielkopostne, które głosił ks. Rafał Chwałkowski SDS. 26 marca 2010 r. Parafia NSPJ przygotowała Nabożeństwo Dro− gi Krzyżowej ulicami miasta, w którym uczestniczyli także kapłani i wierni z parafii św. Antoniego. 11 kwietnia 2010 r. – w intencji ofiar katastrofy smoleńskiej, odprawiona została polowa Msza św., której przewodniczył ks. Sławomir Forc – proboszcz parafii św. Antoniego, a proboszcz parafii NSPJ – ks. Marek Jędrocha SDS wygłosił kazanie. 3 czerwca 2010 r. – Boże Ciało. Ulicami miasta przeszła proce− sja do czterech ołtarzy. Pierwszy i drugi ołtarz przygotowała parafia NSPJ, a trzeci i czwarty − parafia św. Antoniego. 12 lipca 2010 r. – dzieci należące do Eucharystycznego Ruchu Młodych wyjechały wraz z animatorami na wypoczynek do Ostrze− szowa. 21 sierpnia 2010 r. − mieszkańcy Huty Szklanej, obchodzili jubi− leusz 300−lecia. Z tej okazji ksiądz Proboszcz odprawił w kaplicy Mszę św, a po Eucharystii poświęcił pamiątkową tablicę. 14 września 2010 r. zmarł ks. Stanisław Hochół SDS. Różaniec i Mszę św. w intencji Zmarłego, w której uczestniczyli wierni z obu parafii, odprawiono w Krzyżu Wlkp. Uroczystości po− grzebowe odbyły się w Krakowie 18 września 2010 r. W dniach od 28 do 30 października 2010 r. – dzięki ofiarności sponsorów odnowiono tabernakulum i płaskorzeźbę Baranka Paschalnego w ołtarzu głównym kościoła NSPJ. 25 listopada 2010 r. – ks. proboszcz Marek Jędrocha przewod− niczył Eucharystii z okazji wspomnienia św. Katarzyny – patronki kolejarzy. Od 5 do 8 grudnia 2010 r. w parafii NSPJ zostały przeprowadzo− ne rekolekcje adwentowe. Nauki rekolekcyjne głosił ks. Roman Hamny SDS. 5 grudnia 2010 r. – w kościele parafialnym zorganizowano ak− cję „Aniołek 2010”, której celem jest obdarowywanie dzieci z ubogich rodzin świątecznymi prezentami. Była to wspólna inicja− tywa obu parafii i Ośrodka Pomocy Społecznej w Krzyżu Wlkp. W kwietniu 2011 r. przeprowadzono renowację „zacheuszek” – krzyży na ścianach kościoła, namaszczonych olejami w czasie konsekracji. 18 Wieść Gminna − wydanie jubileuszowe 1 maja 2011 r. – Święto Miłosierdzia Bożego – dzień beatyfi− kacji Jana Pawła II. W kościele parafialnym odprawiono nabożeństwo do Bożego Miłosierdzia, a grupa wokalna z Miejsko−Gminnego Ośrodka Kultu− ry w Krzyżu Wlkp. − wystąpiła w koncercie pt. „Szukałem was”. 23 maja 2011 r. – odbył się Konkurs Recytatorski Poezji Reli− gijnej − poezja Jana Pawła II i o Janie Pawle II. Wiersze recyto− wały dzieci ze Szkoły Podstawowej w Krzyżu Wlkp. 2 czerwca 2011 r. – pod przewodnictwem Generała Salwatoria− nów − ks. Andrzeja Urbańskiego, odprawiona została Msza św. o powołania kapłańskie i zakonne. 3 czerwca 2011 r. – Młodzież z parafii NSPJ przyjęła Sakrament Bierzmowania. Szafarzem Sakramentu był JE Ks. Bp Edward Daj− czak. 18 listopada 2011 r., w szpitalu w Chrzanowie, po długiej cho− robie zmarł ks. Tadeusz Gleń SDS. Pogrzeb śp. ks. Tadeusza Glenia, w którym uczestniczyli także parafianie z Krzyża, odbył się 24 listopada w Trzebini. 30 marca 2012 r. odbyło się Nabożeństwo Drogi Krzyżowej, na które mieszkańców, zarówno parafii NSPJ jak i parafii św. Antonie− go, zwoływał głos wyremontowanych dzwonów. Od Niedzieli Palmowej o godz. 6.00, 12.00, 15.00 i 21.00 − z wież kościelnych, rozbrzmiewają tony znanych pieśni, które zmieniają się w zależności od czasu liturgicznego. 2 kwietnia, w siódmą rocznicę śmierci ojca św. Jana Pawła II, o godz. 21.37 z wieży kościoła NSPJ popłynęła melodia „Barki” – ulubionej pieśni Papieża. Proboszczowie Parafii pw. Najświętszego Serca Pana Jezusa w Krzyżu Wlkp. w latach 1945 − 2012 1. o. Eugeniusz Kawala OFMCap. (1945−1946) 2. o. Leszek Tabor OFMCap. (1946−1947) 3. o. Rudolf Jakubek OFMCap. (1947−1948) 4. o. Sylwester Polek OFMCap. (1948−1950) 5. o. Tytus Gorczyca OFMCap. (1950−1963) 6. ks. Jan Blokesz SDS (1963−1981) 7. ks. Jan Wąsik SDS (1981−1989) 8. ks. Antoni Zięba SDS (1989−1996) 9. ks. Zbigniew Socha SDS (1996−2003) 10. ks. Tomasz Czubiel SDS (2003−2008) 11. ks. Marek Jędrocha SDS od 2008 r. Z parafii pochodzą: 1. ks. Maciej Borowski SDS 2. ks. Henryk Jacuński 3. ks. Jerzy Sienkiewicz SDS 4. ks. Stanisław Kubiś OMI 5. ks. Sławomir Ściechowski SDS 6. ks. Tadeusz Zieliński SDS 7. ks. Jacek Kwieciński SDS służebniczki NMP: 8. s. Eugenia Anczurowska 9. s. Anna Monika Sadowska SOM 10. s. Bronisława Świeczko MChR W 2012 r. Parafia NSPJ w Krzyżu świętuje Jubileusz 75−lecia Konsekracji Kościoła. Trudu zorganizowania uroczystości jubi− leuszowych podjął się ks. proboszcz Marek Jędrocha SDS wspie− rany przez dyr. MGOK w Krzyżu Wlkp. Katarzynę Waśko oraz Ko− mitet Honorowy Obchodów Jubileuszu. Aktualnie, testament Ojca Jordana – Założyciela Zgromadzenia Salwatorianów, wypełniają, poprzez swoją posługę w Parafii: pro− boszcz Parafii – ks. Marek Jędrocha, superior (przełożony wspól− noty zakonnej) ks. Robert Stachowicz, wikariusz − ks. Marcin Dębkowski oraz księża współpracownicy: ks. Henryk Matusik i ks. Krzysztof Broda. Powyższe kalendarium nie jest zapisem monograficznym. Zawiera wybrane, zdaniem autorów, ważne wydarzenia, świad− czące o różnorodności spraw, jakimi żyła parafia Najświętsze− go Serca Pana Jezusa przez 75 lat swojego istnienia. Kroniki parafialne, które przede wszystkim stanowiły źródło wiedzy o minionych latach, nie były prowadzone w pewnych okresach, stąd luki w chronologicznej prezentacji treści i brak informacji na temat (na pewno bardzo ważnych w życiu Parafii) wydarzeń. Opracowanie: (w oparciu o dokumenty znajdujące się w kan− celarii parafialnej i zapisy w kronikach) Ojcowie kapucyni OFMCap. pracujący w parafii N.S.P.J w Krzyżu Wlkp.: o. Bernard Filip Śp. o. Borkowski Apolinary Śp. o. Chabierski Franciszek o. Dryja Konstanty Śp. o. Gazda Wiesław Śp. o. Gorczyca Tytus Śp. o. Jakubek Rudolf Śp. o. Janucha Ernest Śp. o. Kawala Euzebiusz Śp. o. Kmieciński Ksawery Śp. o. Krescenty Śp. o. Listwan Augustyn o. Maciąg Justyn Śp. o. Marecki Bogumił Śp. o. Paschalis Śp. o. Polek Sylwester Śp. o. Rafał Śp. o. Tabor Lesław Śp. o. Urban Bracia zakonni SDS: br. Barański Jerzy br. Boryś Henryk br. Hajzyk Józef br. Kasprzycki Ryszard br. Szostek Henryk Diakoni SDS: dk. Wojewodzic Robert Emilia Gniatkiewicz−Lewkowicz i Bogusław Lewkowicz Księża salwatorianie pracujący w Parafii Najświętszego Serca Pana Jezusa: ks. Barczyk Eugeniusz ks. Blokesz Jan ks. Boroch Jerzy ks. Broda Krzysztof śp. ks. Brodziewski Alojzy ks. Bukowiec Jan ks. Buzikiewicz Jerzy ks. Chudy Tomasz śp. ks. Cieżak Józef ks. Czubiel Tomasz ks. Czuchoński Leonard ks. Dębkowski Marcin ks. Diakow Stanisław śp. ks. Dublewicz Leszek śp. ks. Duńko (Podlesiecki) Kalikst ks. Fugiel Michał ks. Giemza Bogdan śp. ks. Gleń Tadeusz ks. Góral Stanisław ks. Grzesiuk Jarosław ks. Hamny Roman Śp. ks. Hochół Stanisław ks. Jankowski Krzysztof ks. Jaskuła Jerzy ks. Jędrocha Marek ks. Juros Józef ks. Kachel Jan ks. Karwath Jan ks. Kołodziej Ludwik ks. Kubas Dariusz ks. Kubica Dariusz ks. Kwiatkowski Adam ks. Łosiewicz Tomasz ks. Malaga Jacek ks. Markiewicz Mikołaj ks. Matusik Henryk ks. Mieleszko Artur śp. ks. Musiolik Joachim ks. Mysiura Andrzej ks. Myśliwiec Antoni ks. Nejman Zygmunt śp. ks. Nowak Leszek ks. Ogórek Wiesław ks. Oleksy Stanisław ks. Pajdo Mieczysław ks. Papiernik Marian śp. ks. Pawlaczyk Andrzej ks. Piwowarczyk Stanisław ks. Policki Paschalis śp. ks. Przebinda Antoni ks. Rzechółka Robert ks. Sadkiewicz Józef ks. Schora Piotr ks. Schroeder Józef śp. ks. Smiatek Michał śp. ks. Socha Zbigniew ks. Stachoń Józef ks. Stachowicz Robert ks. Strzelecki Joachim ks. Sulewski Andrzej ks. Świderski Maksymilian ks. Tokarski Zdzisław ks. Tracz Zdzisław ks. Tryboba Jan ks. Trzcionkowski Paweł ks. Walkiewicz Zbigniew śp. ks. Wawrzon Leszek ks. Wawrzyniak Jacek śp. ks. Wąsik Jan ks. Wysogląd Kazimierz ks. Zarębski Dariusz ks. Zięba Antoni śp. ks. Zmełty Henryk ks. Zmełty Józef Wieść Gminna − wydanie jubileuszowe 19
