Rynek Instalacyjny 9/2015

Transkrypt

termomodernizacja domów jednorodzinnych

pompy ciepła w dużych
instalacjach

systemy wentylacji
pożarowej

dobór pompowni
ścieków
9/2015
rok XXIII
Cena 15,50 zł (5% VAT)
ISSN 1230-9540
SKANUJ KOD
APLIKACJĄ
Indeks 344079
I ZOBACZ WIĘCEJ!
Nakład 10 tys. egz.
GRUPA
WWW.RYNEKINSTALACYJNY.PL
REKLAMA
ENERGIA
ultra cichy: 16 dB(A)*
sterowanie przez WiFi
Nowa forma w zgodzie z naturą
Klimatyzatory ścienne serii RAC 2015 zostały zaprojektowane w oparciu
o wnikliwe symulacje i badania aerodynamiczne. Ich celem było stworzenie
energooszczędnej jednostki wewnętrznej o znikomych stratach przepływu
powietrza, która zapewni komfortowe chłodzenie i ogrzewanie pomieszczeń
przy jednoczesnej redukcji głośności do zaledwie 16 dB(A). Tak oto powstał
nowy standard wzornictwa w klimatyzacji pomieszczeń - TRIANGLE DESIGN.
Poznaj nowe modele urządzeń klimatyzacyjnych Samsung
serii CLASSIC, PREMIUM i PRESTIGE.
czerwiec
2013
2*dotyczy modeli
PREMIUM
i PRESTIGE
AR09HSSFAWK produkt klasy energetycznej A+++
www.klimatyzacja.samsung.pl
facebook.com/SamsungPolska
rynekinstalacyjny.pl
Nagrzewnica wodna
LEO FB V z konsolą
w cenie urządzenia
995,-
+ VAT
NOWE STEROWANIE!
TS 3-stopniowy regulator
obrotów z termostatem
94,-
Więcej szczegółów na str. 15
www.flowair.com/basic
+ VAT
Agata – koordynator sprzedaży FLOWAIR
Polska Centralno-Wschodnia
Buntuj się z nami
przeciwko wysokim cenom!
MIESIĘCZNIK
INFORMACYJNO-TECHNICZNY
ISSN 1230-9540, nakład 10 000
GRUPA
Wydawca
Grupa MEDIUM
www.medium.media.pl
Adres redakcji
04-112 Warszawa, ul. Karczewska 18
tel./faks 22 512 60 75 do 77
e-mail: [email protected]
www.rynekinstalacyjny.pl
Redaktor naczelny
Waldemar Joniec, tel. 502 042 518
[email protected]
Sekretarz redakcji
Agnieszka Orysiak, tel. 600 050 378
[email protected]
Redaktor portalu internetowego
Katarzyna Rybka
[email protected]
Redakcja
Jerzy Kosieradzki (red. tematyczny),
Joanna Korpysz-Drzazga (red. językowy),
Agata Kendziorek-Skolimowska
(red. statystyczny), Jacek Sawicki
(red. tematyczny), Bogusława
Wiewiórowska‑Paradowska (red. tematyczny)
Reklama i marketing
tel./faks 22 810 28 14, 512 60 70
Dyrektor biura reklamy i marketingu
Joanna Grabek, [email protected]
Specjalista ds. reklamy w RI
Ewa Zgutka, [email protected]
Dyrektor ds. marketingu i sprzedaży
Michał Grodzki, [email protected]
Kierownik ds. promocji
Marta Lesner-Wirkus, [email protected]
Kolportaż i prenumerata
tel./faks 22 512 60 74, 810 21 24
Specjalista ds. prenumeraty
Jerzy Lachowski, [email protected]
Prenumerata realizowana przez RUCH S.A.
Zamówienia na prenumeratę w wersji papierowej
i na e-wydania można składać bezpośrednio na stronie
www.prenumerata.ruch.com.pl. Ewentualne pytania prosimy
kierować na adres e-mail: [email protected]
lub kontaktując się z Telefonicznym Biurem Obsługi Klienta
pod numerem: 801 800 803 lub 22 717 59 59 – czynne w godzinach 7.00 – 18.00. Koszt połączenia wg taryfy operatora.
Administracja
Danuta Ciecierska (HR), Maria Królak (księgowość)
Skład, łamanie
[email protected]
Druk
Zakłady Graficzne TAURUS
Redakcja zastrzega sobie prawo do adiustacji
tekstów i nie zwraca materiałów niezamówionych.
Redakcja nie ponosi odpowiedzialności za treść
reklam i ogłoszeń, ma też prawo odmówić publikacji
bez podania przyczyn.
Wszelkie prawa zastrzeżone © by Grupa MEDIUM.
Rozpowszechnianie opublikowanych materiałów
bez zgody wydawcy jest zabronione.
Wersja pierwotna czasopisma – papierowa.
Za publikację w „Rynku Instalacyjnym” MNiSW
przyznaje jednostkom naukowym 5 punktów
Wskazówki dla autorów, procedura
recenzowania i lista recenzentów artykułów
na www.rynekinstalacyjny.pl/redakcja
Grupa MEDIUM
jest członkiem Izby Wydawców Prasy
R
ośnie liczba pozwoleń na budowę oraz
budów rozpoczętych i oddawanych,
a co najważniejsze: są też na nie klienci.
Jednak jakość budynków i mieszkań, zwłaszcza
jakość energetyczna, nie jest ujmowana
w statystykach. Z danych Stowarzyszenia Producentów i Importerów Urządzeń
Grzewczych (SPIUG) wynika, że coraz lepiej sprzedają się nowoczesne systemy
i urządzenia – w tym kotły kondensacyjne, pompy ciepła i systemy płaszczyznowego
ogrzewania niskotemperaturowego. Od 26 września br. dyrektywa ErP wprowadza
nowe wymagania dotyczące efektywności energetycznej dla źródeł ciepła i zasobników
c.w.u. oraz nakłada obowiązki na producentów, dystrybutorów i instalatorów. Wiele
firm już od wiosny prowadzi szkolenia dla instalatorów, na których omawiane są nowe
regulacje prawne i zmiany w ofercie. Minimalne wymagania dla wprowadzanych
do obrotu kotłów gazowych i olejowych będą mogły spełnić urządzenia kondensacyjne.
Zwykłe kotły gazowe i olejowe będą sprzedawane tylko do wyczerpania się zapasów.
Wszystkie źródła ciepła o mocy do 70 kW i zasobniki do 500 l będą musiały mieć
etykietę efektywności energetycznej, tak jak obecnie urządzenia AGD. Początkowo
funkcjonować będą klasy od A++ do G, za cztery lata dojdzie klasa A+++, a znikną
trzy najniższe: E, F i G. Zestawy urządzeń także będą musiały mieć etykietę – jeśli zestaw
zostanie zdefiniowany przez producenta, ten ją wystawi, a jeśli skompletuje go
instalator, będzie musiał przygotować etykietę sam, z ewentualną pomocą producenta.
Niemcy zamierzają pójść jeszcze dalej – od przyszłego roku chcą wprowadzić etykiety
energetyczne dla zamontowanych już urządzeń grzewczych, starszych niż 15 lat. Tym
samym etykiety trzeba zrobić dla ok. 13 mln kotłów, głównie olejowych i gazowych.
Klasy energetyczne byłyby w pełni zgodne z europejskimi etykietami i wystawialiby
je kominiarze. Niemcy szacują, że ponad 70% kotłów uzyska niskie klasy C, D i E (żółte
i czerwone), co powinno skłaniać do ich wymiany. Posunięcie to jest częścią
niemieckiego krajowego planu działań na rzecz racjonalizacji zużycia energii.
Nasi zachodni sąsiedzi sprawdzają też, czy możliwe i opłacalne jest zapewnienie
bezpieczeństwa dostaw energii w systemie z dominacją OZE przy założeniu
wykorzystania wyłącznie krajowych zasobów. Powstają u nich scenariusze rozwoju
energetyki opartej na OZE do roku 2050, gdyż to właśnie energia odnawialna umożliwi
zapewnienie bezpieczeństwa dostaw, ma być też konkurencyjna cenowo. Jednak droga
do tego celu wymaga nie tylko inwestowania w nowe moce w OZE, ale też zmian
w budownictwie, zarówno nowym, jak i modernizowanym, zwłaszcza w technologiach
ogrzewania i wentylacji.
W Polsce do 5 grudnia br. duże przedsiębiorstwa powinny przeprowadzić pierwsze
obowiązkowe audyty efektywności energetycznej. Następne – co 4 lata. Efektywność
energetyczna naszej gospodarki jest trzy razy mniejsza niż najbardziej rozwiniętych
krajów UE i dwa razy niższa niż średnia unijna. Koszty te już zaczynamy odczuwać i jeśli
nie poprawimy sytuacji, nasza konkurencyjność będzie maleć. Wymaga to szerokich
działań – nie tylko zapewniania taniej energii elektrycznej, ale głównie zastosowania
energooszczędnych technologii produkcji, w tym m.in. odzysku ciepła odpadowego.
W Polsce nadal mamy spory potencjał oszczędności energii w budynkach – biurowych,
handlowych, wielo- i jednorodzinnych. Docieplanie to dopiero pierwszy etap. O tym, jak
w pełni termomodernizację wykorzystać, piszemy na kolejnych stronach.
Gorące lato uzmysłowiło nam, jak dużo potrzebujemy chłodu, a właściwie energii
elektrycznej do zasilania klimatyzatorów i jak małe mamy zasoby wody, w tym
do chłodzenia bloków w elektrowniach węglowych. Gdyby ustawa o OZE nie była
odwlekana, mielibyśmy kilkadziesiąt MW więcej z fotowoltaiki i może nie trzeba by było
wprowadzać 20. stopnia zasilania?
SPIS TREŚCI
AKTUALNOŚCI
Rynek budowlany i instalacyjny w drugim kwartale 2015. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 8
Współdziałanie na rzecz energetyki prosumenckiej. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 10
Geberit On Tour – edycja jesienna. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 10
Krajowy plan rozwoju ciepła z OZE. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 12
Mapa potencjału płytkiej geotermii . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 12
Energetyka wiatrowa. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 13
Vaillant – nowe konferencje i gwarancja. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 14
Zapraszamy na targi i konferencje. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 14
Nowości w technice . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 16
Nadchodzi prymat energii
Rozmowa z Piotrem Bartkiewiczem – partnerem firmy Go4Energy .
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 17
ENERGIA
Głęboka termomodernizacja budynków w Polsce,
Arkadiusz Węglarz. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 19
Instalacje z pompami ciepła – przykłady,
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 23
Waldemar Joniec. .
Koszty zastosowania skojarzonych źródeł ciepła do przygotowania c.w.u.
w budynkach mieszkalnych,
Andrzej Balcewicz, Florian Piechurski. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 28
Koniec z krzywą grzewczą, teraz wystarczy aplikacja . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 32
Określanie konwekcyjnych strat ciepła z pionowych powierzchni budynków
za pomocą nowej metody,
Hubert Denda, Witold M. Lewandowski, Michał Ryms. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 34
Preizolowane rury giętkie – badania własności,
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 42
Artur Miros. .
POWIETRZE
Systemy wentylacji pożarowej – nowe standardy i nowatorskie realizacje,
Grzegorz Kubicki . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 46
Klapy ppoż. – zestawienie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 55
Wybrane aspekty projektowania wentylacji pożarowej tuneli drogowych,
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 58
Rafał Porowski, Waldemar Wnęk .
Wentylatory – zestawienie. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 63
Wentylatory wyciągowe do optymalnego ogrzewania biomasą . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 68
Szukasz dodatkowych punktów LEED? Zajrzyj do garażu,
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 70
Bartosz Pijawski .
Modernizacja klimatyzacji biblioteki w praktyce,
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 71
Jerzy Kosieradzki. .
System wentylacji na żądanie – zasady stosowania,
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 74
Andrzej Bugaj .
Rury z miedzi i stopów miedzi stosowane w chłodnictwie,
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 78
Kazimierz Zakrzewski. .
WODA
Pompownie ścieków – dobór i rozmieszczenie pomp,
Mieczysław Łuźniak . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 80
INFORMATOR
Katalog firm. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 90
Gdzie nas znaleźć. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 92
Indeks firm. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 94
6
wrzesień 2015
AKTUALNOŚCI
Rynek budowlany
i instalacyjny
w drugim kwartale 2015
Stowarzyszenie Producentów
i Importerów Urządzeń Grzewczych
Drugi kwartał 2015 roku w branży instalacyjno-grzewczej był lepszy od poprzedniego – wzrosła sprzedaż
i dominował optymizm.
G
łównym czynnikiem wzrostu gospodarczego był w tym roku popyt krajowy, a najwyższą dynamiką odznaczały się nakłady brutto na środki trwałe, czyli wydatki inwestycyjne.
Wyniki dla budownictwa mieszkaniowego napawają optymizmem. Ożywienie inwestycyjne
trwa już dwa lata i ma przełożenie na liczbę
mieszkań oddawanych do użytkowania. Według GUS w pierwszym półroczu 2015 r. wydano pozwolenia na budowę 86 424 mieszkań, co oznacza wzrost o 13% w stosunku
do analogicznego okresu 2014 r., a do użytkowania oddano 63 746 mieszkań, tj. o 4%
mniej. Zwiększyła się liczba mieszkań, których
budowę rozpoczęto – 80 310, jest to wzrost
o 11,2% i najlepsze pod tym względem półrocze od dekady. W ogólnej liczbie oddawanych
mieszkań 60,6% (38 661) zbudowali inwestorzy indywidualni, a 37,1% (23 657) deweloperzy. W pierwszym półroczu 2015 nie tylko
rozpoczęto wiele inwestycji, wydano też dużo
pozwoleń na budowę.
Znacznie poprawiła się także sytuacja płatnicza sektora budowlanego. Można zaryzykować stwierdzenie, że największym beneficjentem poprawy koniunktury jest budownictwo.
Mniejsza liczba upadłości potwierdza poprawę sytuacji w budownictwie. Rosnący popyt
na usługi budowlane, duża liczba inwestycji
mieszkaniowych i komercyjnych, a także stopniowo rosnąca liczba inwestycji infrastrukturalnych powodują, że nastroje w sektorze są
zdecydowanie lepsze niż w roku ubiegłym,
więcej kapitału jest też angażowane w inwestycje. Nie zmienia to faktu, że ryzyko płynnościowe w sektorze budowlanym nadal istnieje
i dotyczy szczególnie mniejszych podmiotów,
takich jak punkty sprzedaży czy instalatorzy,
uzależnionych od terminowych płatności generalnych wykonawców lub inwestorów. Branża
nadal generuje dużo przeterminowanych zobowiązań i sytuacja zapewne szybko nie ulegnie zmianie.
Branża instalacji grzewczych
w II kwartale
Obok głosów informujących o stagnacji spora część respondentów wskazywała na nie-
8
wrzesień 2015
wielkie wzrosty w stosunku do analogicznego okresu 2014. Pozytywne dane dla
budownictwa mieszkaniowego nie miały
pełnego przełożenia na wyniki branży. Oceny wzrostów wahały się: od 0 do 10%. Biorąc pod uwagę wszystkie zjawiska zachodzące na rynku, można przyjąć, że wzrost
dla branży instalacyjnogrzewczej zamknął
się na poziomie ok. 5% rok do roku.
Zauważalny był wzrost dyscypliny płatniczej i mniejsze zatory, a także pewien
wpływ perspektywy obowiązywania od
września wymagań dyrektywy ErP – prowadzone były akcje informacyjne dotyczące implementacji rozporządzeń w sprawie
etykietowania i ecodesignu. W dalszym ciągu istnieją wątpliwości co do zapisów dotyczących możliwości sprzedaży urządzeń
konwencjonalnych po 26 września br. oraz
tworzenia etykiet dla zestawów. Brak jednoznacznych informacji spowodował zalew rynku urządzeniami, które po tej dacie
nie powinny być wprowadzane do obrotu.
Potencjalni inwestorzy i użytkownicy, którzy zaplanowali montaż urządzeń konwencjonalnych, zaczęli kupować na zapas, na
wszelki wypadek. Jednak pomimo licznych
zachęt producentów hurtownie instalacyjne są dość powściągliwe w robieniu większych zapasów magazynowych tych produktów. Wynikiem jest drastyczny spadek cen.
W internecie można znaleźć produkty różnych czołowych marek oferowane często
poniżej ceny nabycia dla instalatora. Bez
odpowiedzi pozostaje jednak pytanie, na ile
realny jest zakup w tej cenie, jeżeli ktoś rzeczywiście by się nań zdecydował. W efekcie coraz częściej fachowcy zmieniają kierunek działalności i przechodzą do obsługi przemysłu i sfery publicznej, gdzie mają
dużo szersze możliwości wykonywania robót instalacyjnych w porównaniu do obsługi domów jednorodzinnych i szeroko pojętej mieszkaniówki.
Kolejne ważne zjawisko wpływające na
rynek instalacji grzewczych to walka o ostateczny kształt zapisów ustawy o OZE w zakresie poprawki prosumenckiej. Minister-
stwo Gospodarki wycofało się jednak praktycznie ze wszystkich pomysłów nowelizacji
tych zapisów, które miały za zadanie maksymalnie utrudnić życie prosumentom decydującym się na skorzystanie z możliwości, jakie daje ustawa od 2016 roku. Konsekwencją było m.in. wycofanie się NFOŚiGW
z wprowadzonych w ostatniej chwili zmian
do programu wsparcia Prosument, które
polegały na powiązaniu wsparcia dla pomp
ciepła, kolektorów słonecznych i kotłów na
biomasę z koniecznością budowy instalacji
wytwarzającej energię elektryczną. Tym samym od końca lipca prosumenci mogą korzystać z dofinansowania pomp ciepła.
Sytuacja w wybranych grupach
produktowych
Sprzedaż pomp ciepła wzrosła o ok. 5–6%,
głównie do c.o. Brak systemów wsparcia dla
tych urządzeń sprzyjał pewnej stabilności
i przewidywalności tego rynku, niepobudzanego dopłatami. Można było zaobserwować
coraz ostrzejszą walkę cenową w tym segmencie, a w drugim kwartale oczekiwanie na
decyzję NFOŚiGW w sprawie konieczności instalowania dodatkowej instalacji wytwarzania
energii elektrycznej.
Kolektory słoneczne, podobnie jak
w I kwartale, odnotowały spadek w handlu
detalicznym o ok. 25–50%. Jednak podobnie jak na początku roku bardzo duże wzrosty
odnotowano w przypadku inwestycji w obiektach publicznych i samorządowych – uzyskały one wsparcie w poprzednich latach i weszły w końcowy okres realizacji. Ogólnie rzecz
biorąc, w tej grupie towarowej wzrost wyniósł
15–20%.
Prawie wszyscy respondenci sygnalizowani zwiększenie sprzedaży kotłów gazowych wiszących, szczególnie konwencjonalnych, co wiąże się z wchodzącymi
w życie we wrześniu ograniczeniami dot.
wprowadzania tych urządzeń na rynek. Zakupy inwestycyjne deweloperów i dużych
inwestorów zaowocowały wzrostami na poziomie ok. 30–40% i to pomimo pewnych
oporów hurtowni wobec robienia większych
Kl asa Kr óle w sk a
Techniki Wentylatorowej
Nowy Jork, Londyn, Berlin, Szanghaj
Witamy w świecie Najlepszych
Wentylatory Hightech dla
najwyższej sprawności, wydajności
i z codziennym potencjałem oszczędności energii
Te c
hn
ol
og
ia
Z
A
m
®
id
Produkty Premium Efficiency
spełniają normy ErP 2015
MA Xvent owlet
Now y w ysokosprawny went ylator
średniociśnieniow y
Tworzywo Hightech - ZAmid® Ekstremalnie
sprawny, ekstremalnie odporny Ekstremalnie
cichy, ekstremalnie oszczędny. Zmienny kąt
natarcia łopat. Unikalny profil bioniczny
zapewnia najw yższe sprawności. Silniki
ECblue lub AC. Wykonania Atex i Offshore. –
tak wygląda technika wentylacyjna przyszłości !
ziehl-abegg.pl
Klasa królewska w technice wentylacyjnej, regulacji, napędowej
Perfe k c y jny r uc h
AKTUALNOŚCI
zapasów tych urządzeń. W segmencie kotłów kondensacyjnych sprzedaż również
wzrosła, głównie za sprawą inwestorów
indywidualnych i ich rosnącej świadomości, że za kilka lat nie będą dostępne kotły konwencjonalne na wymianę i przeróbki instalacji staną się kosztowne. Widoczna jest dalsza obniżka cen rynkowych tych
kotłów. Fenomenem na rynku są tzw. kotły pseudokondensacyjne, jednak nie stanowią one zagrożenia dla prawdziwej techniki kondensacyjnej. Podsumowując, wzrost
sprzedaży wiszących kotłów kondensacyjnych w II kwartale w stosunku do analogicznego okresu ub.r. wynosił 15–20%.
W grupie przepływowych podgrzewaczy
wody po raz pierwszy od dłuższego czasu
wyhamowała wyraźna tendencja spadkowa.
Jest to prawdopodobnie efekt wzmożonych
wymian – sprzedaż wzrosła o 5–6% w stosunku do II kwartału 2014 r.
W segmencie gazowych kotłów stojących
sprzedaż kondensacyjnych miała nadal niewielką tendencję spadkową, a w grupie urządzeń konwencjonalnych spadki sięgały nawet 20%.
Sprzedaż grzejników była znacznie lepsza niż w II kwartale 2014 r., a także I kw.
br. Wzrosty sprzedaży następowały z miesiąca na miesiąc, głównie dzięki średnim
i dużym inwestycjom w obiektach mieszkaniowych, komercyjnych i publicznych. Ponadto większy udział miał rynek wymian,
zarówno w maju, jak i w czerwcu. Słabiej
wypada sprzedaż grzejników dla budownictwa jednorodzinnego, w którym coraz
częściej stosowane jest ogrzewanie płaszczyznowe.
W grupie pozostałych materiałów instalacyjnogrzewczych wzrosty są znaczne. Odnotowano jednak bardzo duże rozbieżności
w ocenach – od 15 do nawet 50%.
Perspektywy
Pozytywna sytuacja w budownictwie mieszkaniowym i zwiększenie liczby pozwoleń na
budowę oraz rozpoczętych budów przekładają się na poprawę sytuacji w branży instalacji
grzewczych. Poprawia się dyscyplina finansowa dłużników, ożywił się rynek zamówień
obiektowych. Widoczne są dalsze zmiany
marż i negatywny wpływ na nie sprzedaży online. Pozytywnym zjawiskiem dla kotłów gazowych jest obniżka cen gazu, co może wpływać na ich sprzedaż.
SPIUG prowadzi działania informacyjne w związku z nowymi wymaganiami dla
urządzeń wynikającymi z dyrektyw dot. ekoprojektu i etykietowania oraz koniecznością
10
wrzesień 2015
stworzenia jednolitej platformy informacyjnej do interpretacji przepisów i możliwych
konsekwencji różnych związanych z tym
działań. Nowe wymagania i coraz bardziej
energooszczędne budynki wpływają na rynek i generują większy popyt na urządzenia grzewcze o mniejszych mocach. Na ry-
nek będą też wpływać programy wsparcia,
zwłaszcza Prosument. Tym samym z dużym
optymizmem branża postrzega III kwartał br.
i najbliższe miesiące.
Oprac. na podst. raportu Janusza Starościka,
prezesa zarządu SPIUG.
Pełny raport na www.spiug.pl
Współdziałanie
na rzecz
energetyki
prosumenckiej
P
olska Organizacja Rozwoju Technologii
Pomp Ciepła (PORT PC) oraz Stowarzyszenie Branży Fotowoltaicznej POLSKA PV
podpisały list intencyjny, w którym zobowiązują się m.in. do prowadzenia wspólnych
kampanii informacyjnych w zakresie stosowania rozproszonej mikrogeneracji systemów
prosumenckich oraz wspierania rozwoju efektywności energetycznej. Będą też prowadzić
prace nad rozwiązaniami technologicznymi
i standardami, w których wykorzystywane są
technologie pomp ciepła i instalacji fotowoltaicznych, zwłaszcza w budynkach okołozeroenergetycznych. Zdaniem obu Stowarzyszeń
wspólne działania w branży OZE odgrywają kluczową rolę w zwiększaniu świadomości wykorzystania nowoczesnych technologii
w budownictwie i energetyce. Ponadto mogą się przyczynić do wzrostu zaufania w stosunku do energetyki obywatelskiej – prosumenckiej.
mat. PORT PC
Geberit On Tour
– edycja jesienna
P
o wakacyjnej przerwie wraca cykl spotkań
dla instalatorów Geberit On Tour. Do końca
roku odbędą się one jeszcze w 10 miastach.
IV edycja kampanii Geberit On Tour przebiega pod hasłem „Twoja wiedza, Twój zysk” - są
to spotkania z doradcami Geberit i okazja do
poznania nowości techniki sanitarnej podczas
prezentacji i praktycznych warsztatów, m.in.
dotyczących systemów zaciskowych. Towarzyszy im konkurs zręcznościowy Mapress – zadaniem jest wykonanie w jak najkrótszym czasie sekwencji czynności: uzbrojenie zaciskarki
w szczęki, zaznaczenie głębokości wsunięcia
rury, zaciśnięcie oraz odcięcie rury. Na zwycięzców czekają wartościowe nagrody i atrakcyjne niespodzianki.
mat. Geberit
AKTUALNOŚCI
Krajowy plan
rozwoju ciepła z OZE
E
nergia do ogrzewania, ciepłej wody i chłodzenia budynków stanowi 57% zużytej energii finalnej w Polsce, energia elektryczna 20%,
a transport 23%. W budynkach mieszkalnych
koszty ogrzewania i przygotowania ciepłej wody
użytkowej przekraczają 80% całkowitych kosztów zużycia energii. Ponad 70% z ok. 5,5 mln
istniejących budynków jednorodzinnych w Polsce ogrzewanych jest kotłami stałopalnymi na
węgiel. Od kliku lat organizacje społeczne zwracają uwagę na negatywny wpływ ich oddziaływania na środowisko oraz komfort życia wszystkich mieszkańców Polski. Problem tzw. niskiej
emisji zanieczyszczeń emitowanych z takich palenisk z uwagi na przemieszczanie się powietrza
atmosferycznego dotyczy całego kraju. Miliony
obywateli każdego dnia narażone są na oddziaływanie toksycznych substancji zawartych w powietrzu. Badania wskazują, że skutkuje to wzrostem liczby chorób serca i układu oddechowego
oraz zwiększeniem śmiertelności Polaków. Jednocześnie badania opinii publicznej wskazują,
że Polacy najchętniej zamieniliby źródła węglowe na odnawialne. OZE są realną alternatywą
dla spalania najgorszej jakości paliw w kotłach
grzewczych i możliwością poprawy jakości życia mieszkańców.
Nowoczesne technologie lokalnego wytwarzania ciepła z OZE mają największy potencjał redukcji zanieczyszczeń, ale i oszczędności
kosztów ponoszonych na ogrzewanie pomieszczeń i wody, a te wg GUS wzrosły w ciągu 10
lat o 50%. W wielu przypadkach zastosowanie
urządzeń produkujących ciepło z OZE pozwoliłoby na znaczne obniżenie kosztów ogrzewania
oraz emisji zanieczyszczeń.
Do upowszechnienia się takich instalacji
potrzebne są impulsy prawne, ekonomiczne
oraz dalsze innowacje technologiczne i rynkowe, a także działania edukacyjne. Zdaniem organizacji branżowych konieczne jest opracowanie i wdrożenie specjalnej ustawy odnoszącej się
do produkcji ciepła z OZE, która w sposób systemowy regulowałaby zakres jego wsparcia i promocji. Ustawy, której założenia opierać się będą
na szczegółowej analizie w postaci mapy drogowej rozwoju ciepła z OZE uwzględniającej wiarygodną ocenę skutków regulacji.
Polska Organizacja Rozwoju Technologii
Pomp Ciepła (PORT PC) wraz ze Stowarzyszeniem Producentów i Importerów Urządzeń
Grzewczych (SPIUG) podjęły działania na rzecz
przygotowania ustawy o cieple z OZE oraz zwró-
12
wrzesień 2015
ciły uwagę na konieczność opracowania głębszej analizy wykazującej niezbędność podjęcia
szerokich działań rządu i samorządów w tym
zakresie. W ten sposób zrodziła się inicjatywa
stworzenia „Krajowego Planu Rozwoju Ciepła
z OZE do 2030 roku”, które angażując wiodących przedstawicieli branży ciepła rozproszonego i organizacje partnerskie, pokazałoby również korzystny wpływ promocji ciepła z OZE
na realizację celów nowej polityki energetycznej do 2030 i 2050 roku oraz urealniłoby rządowy Krajowy Plan Działania w zakresie OZE
do 2020 roku.
Konsorcjum projektu „Krajowy Plan Rozwoju Domowych Instalacji do Wytwarzania Cie-
SPIUG
pła z OZE do 2030 roku” powstało 25 czerwca
2015 r. w Warszawie. Analiza zostanie zaprezentowana jesienią br. i wraz z koncepcją rozwiązań prawnych i ekonomicznych przekazana
rządowi i parlamentowi.
Działania Konsorcjum koordynuje Instytut
Energetyki Odnawialnej i jest ono otwarte na
współpracę z firmami i organizacjami branżowymi. W jego skład wchodzą obecnie następujące
firmy i organizacje: Cichewicz, Defro, Ensol, Europejski Instytut Miedzi, Galmet, Stiebel Eltron,
Robert Bosch, Thermaflex, Vaillant, Viessmann,
IEO, PORT PC, SPIUG oraz Związek Pracodawców Forum Energetyki Odnawialnej.
mat. PORT PC, SPIUG i IEO
Mapa potencjału
płytkiej geotermii
G
runtowe pompy ciepła wykorzystują w
miarę stały poziom temperatury gruntu
i w zależności od zapotrzebowania budynku
na ciepło lub chłód ogrzewają go lub chłodzą.
Rośnie wykorzystanie płytkich zasobów geotermalnych do 10 m, ale wciąż ograniczony
jest szeroki dostęp do informacji o nich.
W ramach projektu ThermoMap powstała Europejska Mapa Konturowa z szacunkiem
potencjału płytkiej geotermii do głębokości
10 m w skali 1:250 000. Na mapie zaznaczono także tereny, w których zainstalowanie
gruntowej pompy ciepła prawdopodobnie nie
będzie możliwe – są to m.in. obszary zwartej
zabudowy miast i objęte strefami ochronnymi.
ThermoMap ma też kalkulator do szacowania
potencjału płytkiej geotermii dla miejsc, dla
których dostępne są zewnętrzne dane z wykonanych już instalacji. Ułatwia to planowanie
posadowienia poziomych gruntowych wymienników ciepła (w różnych formach, np. meandrycznych, spiralnych, koszowych). Dzięki temu narzędziu możliwe jest generowanie raportów zawierających przegląd map dla wybranej
lokalizacji, ograniczenia wykorzystania zasobów płytkiej geotermii, warunki klimatyczne,
właściwości gleby oraz sytuację geotermalną
zaznaczonego na mapie miejsca.
Mapa jest dostępna także w polskiej wersji językowej na http://geoweb2.sbg.ac.at/thermomap/index.html?lang=pl.
mat. PORT PC
AKTUALNOŚCI
Energetyka wiatrowa
W
2014 roku globalny rynek energii wiatrowej powrócił na ścieżkę wzrostu po
okresie spowolnienia w roku 2013. Na całym świecie zainstalowano ponad 52 GW mocy, nieco więcej niż w 2013 roku (37 GW).
Dynamika wzrostu wyniosła 41,4%, osiągając w sumie 371 GW mocy zainstalowanej
na świecie.
Dzięki badaniom naukowym i innowacjom w ciągu ostatnich 20 lat energetyka
wiatrowa zdominowała rynek nowych mocy wytwórczych w sektorze energii elektrycznej i uważana jest za technologię, która może
w znacznym stopniu pokryć zapotrzebowanie
na energię elektryczną na świecie. Analogiczne działania w obszarze badań i rozwoju są
obecnie podejmowane w segmencie morskiej
energetyki wiatrowej (off-shore).
Dobre wyniki rynku azjatyckiego i europejskiego oraz ożywienie na rynku amerykańskim spowodowały silny wzrost rynku
globalnego, który w roku 2013 odnotował
dramatyczny spadek z powodu opóźnień we
wdrażaniu systemu wsparcia w Stanach Zjednoczonych. Zarówno w 2013, jak i 2014 roku Azja była największym rynkiem energetyki wiatrowej – 50,2% nowych mocy na świecie. Europa zajęła drugą pozycję z 25,8%
udziału, trzeci był rynek północnoamerykański z 13,9%. Ameryka Południowa, Afryka
i region Pacyfiku stanowiły 10,1% światowego rynku.
Pod względem mocy zainstalowanej Azja
wyprzedziła Europę i ma 38,3% udziału
w światowym rynku, UE – 36,5%, a Ameryka Północna – 21%. Wzrost na rynku niemieckim w roku 2014 maskował spowolnienie w innych krajach europejskich. W Europie
Środkowej rynek rósł umiarkowanie. W 2013
roku Polska zbliżyła się do progu 1 GW mocy zainstalowanej, a w 2014 zainstalowała
440 MW. W Szwecji i Francji udało się przekroczyć próg 1 GW/rok. Dobre wyniki sprzedaży osiągnięto również w Austrii, Irlandii
i Grecji.
Produkcja energii elektrycznej z wiatru
wzrosła tylko o 5,3%, do poziomu 247 TWh/r.
Udział wiatru w miksie energetycznym UE
wzrósł do poziomu 7,5% zużycia energii
elektrycznej – w porównaniu do 7,1% w roku 2013. Czołowymi producentami energii
wiatrowej są Niemcy (56 TWh), Hiszpania
(51,1 TWh) i Wielka Brytania (31,5 TWh).
Według danych konsorcjum EurObserv’ER
całkowita moc zainstalowana instalacji off-shore wyniosła pod koniec 2014 9,2 GW,
co stanowi 7,1% całkowitej mocy zainstalowanej w elektrowniach wiatrowych. Tylko trzy
kraje UE – Niemcy, Wielka Brytania i Belgia –
zainstalowały nowe moce wytwórcze off-shore
w roku ubiegłym. Większość krajów uczestniczących w rozwoju morskiej energetyki wiatrowej, jak Wielka Brytania, Niemcy i Holandia, zapowiedziała już znaczne ograniczenia
w mechanizmach wsparcia. Cięcie kosztów
w krótkim czasie oraz instalowanie urządzeń
o coraz większej mocy jest zatem swoistym
„być albo nie być” dla przemysłu off-shore. Ponieważ koszty przyłączenia do sieci są
znaczące, cena wytworzenia energii zmniejszy się, jeżeli zastosowane zostaną większe
turbiny (klasa 6, 7 lub 8 MW) – obecnie 3
lub 3,6 MW.
Przedłużająca się recesja w Unii Europejskiej i brak stabilności regulacyjnej w kilku
kluczowych krajach znalazły odzwierciedlenie
w słabnącej dynamice wzrostu na rynku energetyki wiatrowej. W związku z tym producenci zostali zmuszeni do podjęcia działań zaradczych i rozważają nowe scenariusze wzrostu.
Oprac. na podst. raportu Instytutu Energetyki
Odnawialnej, dostępnego na www.ieo.pl
reklama
Porównanie obecnego trendu w odniesieniu do Krajowych Planów Działań w zakresie odnawialnych
źródeł energii [GW]
Źródło: konsorcjum EurObserv’ER 2015
wrzesień 2015
13
AKTUALNOŚCI
Vaillant
2–4 grudnia 2015 r. w Częstochowie
– nowe konferencje i gwarancja
W
ramach programu lojalnościowego
VEP Vaillant co roku zabiera swoich
najlepszych partnerów w odległe zakątki świata. Uczestnicy programu mogli po-
dziwiać zachodnie wybrzeże USA, RPA z
Przylądkiem Dobrej Nadziei, Malezję i Singapur, Dubaj pełen urbanistycznego przepychu oraz egzotyczne Indie, a także malowniczą Kubę.
W przyszłym roku Vaillant planuje dwa
niezależne wyjazdy konferencyjne, na które
planuje zabrać łącznie aż 200 instalatorów.
Uczestnicy Konferencji VIP 50 pojadą na egzotyczną wyprawę do Wietnamu, a TOP 150
do Maroka – orientalnej krainy baśniowego
świata, którą przemierzą w formule extreme
drive 4x4 bezdrożami rajdu Paryż–Dakar.
Z kolei klientom indywidualnym firma oferuje dodatkowy pakiet gwarancyjny, który z
dwuletnią standardową gwarancją daje łącznie 6 lat. Voucher „Pewność na dłużej. Gwarancja do 6 lat” zapewni wieloletnią i wydajną pracę systemów.
mat. Vaillant
na Wydziale Budownictwa
Politechniki Częstochowskiej
odbędzie się
XII Międzynarodowa Konferencja
Naukowo-Techniczna
„Budownictwo o zoptymalizowanym potencjale
energetycznym”
organizowana przez Katedrę Budownictwa
Ogólnego i Fizyki Budowli.
Konferencja obejmuje teoretyczne i praktyczne
problemy współczesnego budownictwa energo
oszczędnego. Zostaną na niej przedstawione wyniki prac naukowych, wdrożeniowych i projektowych
oraz nowe koncepcje rozwiązań architektonicznych,
konstrukcyjnych, organizacyjnych, technologicznych, ekonomicznych i eksploatacyjnych.
Efektem wymiany poglądów i doświadczeń powinno być wskazanie i wypracowanie rozwiązań pozwalających na zoptymalizowanie zużycia energii,
zminimalizowanie nakładów materiałowych i finansowych na potrzeby realizacji i eksploatacji budynków, przy ograniczeniu niekorzystnego oddziaływania na środowisko naturalne oraz wdrażaniu zasad
rozwoju zrównoważonego w budownictwie.
Więcej informacji na: http://www.bud.pcz.czest.pl
/budownictwo-konferencje2
Zapraszamy na targi i konferencje
PADZIERNIK
PADZIERNIK
POL-ECO-SYSTEM
– Międzynarodowe Targi Technologii
i Produktów dla Zrównoważonego Rozwoju
i Usług Komunalnych,
27–30 października 2015 r.,
Poznań – Międzynarodowe Targi Poznańskie,
www.polecosystem.pl
LISTOPAD
4INSULATION Międzynarodowe Targi
Izolacji Przemysłowych,
25–26 listopada 2015 r.,
Kraków – Targi w Krakowie Sp. z o.o.,
www.targi.krakow.pl
LUTY
BUDMA
Międzynarodowe Targi Budownictwa
i Architektury
2–5 lutego 2016 r.,
Poznań – Międzynarodowe Targi Poznańskie,
www.budma.pl
14
wrzesień 2015
V Forum dla Zarządców „Zarządzanie nieruchomościami: developer – wspólnota –
spółdzielnia – gmina”, 15 października 2015 r., Warszawa – Redakcja „Administratora”,
miesięcznika dla zarządców nieruchomości, tel. 22 512 60 83,
[email protected], www.konferencjazarzadcow.pl
II Konferencja „Budownictwo pasywne, budownictwo zielone”, 28 października
2015 r., Poznań – Stowarzyszenie Wielkopolski Dom Pasywny, tel. 791 643 845,
[email protected], www.widp.pl
LISTOPAD
VIII Zjazd Kanalizatorów Polskich POLKAN 2015, 26–27 listopada 2015 r.,
Łódź – Polskie Zrzeszenie Inżynierów i Techników Sanitarnych Oddział Łódzki,
tel./faks 42 632 77 25, [email protected], www.pzitslodz.pl
GRUDZIEÑ
XII Międzynarodowa Konferencja Naukowo-Techniczna „Budownictwo
o zoptymalizowanym potencjale energetycznym”, 2–4 grudnia 2015 r., Częstochowa
– Katedra Budownictwa Ogólnego i Fizyki Budowli, Wydział Budownictwa Politechniki
Częstochowskiej, tel. 34 325 09 14, [email protected], www.bud.pcz.czest.pl/
budownictwo-konferencje2
patronat medialny
AKTUALNOŚCI
N O W O Ś C I
Pompy do ogrzewania,
chłodzenia i c.w.u.
Pompy ciepła Nabilaton Pro składają się z jednostek
zewnętrznych Midea i modułów hydraulicznych Nabilaton,
są dostępne w wydajnościach 6–45 kW i mogą być łączone w kaskady do 16 urządzeń. Wyposażone są w system
utrzymujący stałą wydajność do temperatury zewnętrznej
–15˚C, a modele od 25 kW do –20˚C. Nabilaton Pro może
automatycznie pracować w trybie grzania lub chłodzenia
zgodnie z krzywą kompensacji temperaturowej, a użytkow-
nik decyduje, od jakiej
temperatury system ma
się załączyć. Urządzenie co tydzień realizuje przegrzew zasobnika c.w.u. powyżej 70˚C w celu
zabezpieczenia przed bakteriami Legionella. Pompy mogą
być sterowane trybem: szybkim, wolnym i normalnym.
Sterownik w języku polskim umożliwia m.in. sterowanie
ogrzewaniem, przygotowanie c.w.u. i ogrzewanie basenu,
Katalog
Kotły w kaskadzie
w smartfonie
Viega udostępniła instalatorom i projektantom katalog
na smartfony i tablety. Dzięki niemu wszystkie istotne informacje są zawsze i wszędzie łatwo dostępne. Nowa aplikacja dostępna jest offline na urządzenia z iOS i Androidem.
Podczas pracy w kotłowni lub piwnicy dostęp online nie
zawsze jest możliwy ze względu na słaby zasięg lub jego
brak. Dlatego nowa aplikacja działa tak, że po pobraniu z
App- lub Play-Store zawiera pełne informacje, nawet kiedy
sieć nie ma zasięgu, a gdy smartfon jest już w zasięgu sieci,
następuje automatyczna aktualizacja i użytkownik zostaje
o niej poinformowany. Umożliwia m.in. wyszukiwanie tekstowe i po właściwościach danego produktu. Zestawienie
produktów można przygotować bezpośrednio na miejscu
pracy. Mobilny katalog Viega jest dostępny na urządzenia
Apple od iOS6 oraz Android od wersji 2.3.3 (Gingerbread,
Honeycomb, Ice Cream Sandwich, Jelly Bean). Katalog
zawiera wszystkie najważniejsze informacje dotyczące
ponad 17 000 produktów.
mat. Viega
Aplikacja do
systemu Hep2O
16
wrzesień 2015
Od sierpnia w ofercie firmy Beretta znaleźć można
nowy sterownik kaskadowy Merlin do zarządzania kotłami
Mynute Green w kaskadzie. Kotły te były do tej pory przeznaczone przede wszystkim do obiektów o małym zapotrzebowaniu na moc. Nowy sterownik kaskadowy umożliwia
ich łączenie w kaskadę ośmiu urządzeń, do łącznej mocy
280 kW. Tym samym kotły te mogą być stosowane także
w większych obiektach, takich jak domy wielorodzinne, pensjonaty, budynki produkcyjne, przedszkola, szkoły oraz budynki użyteczności publicznej. Komunikacja między kotłami
a sterownikiem kaskadowym odbywa się poprzez transmisję danych BUS. Programator umożliwia odczyt parametrów
kotła i sterowanie tygodniowe oraz niezależne zarządzanie
obiegami grzewczymi w funkcji temperatury zewnętrznej.
System kominowy został zaprojektowany i wykonany tak,
programowanie automatycznej pracy urządzenia i krzywej
grzewczej. Pompy mają certyfikat jakości potwierdzający
efektywność energetyczną oraz zgodność z normą PN-EN
14511. Jednostki wewnętrzne są dodatkowo bardzo ciche.
mat. Nabilaton
żeby odprowadzić
spaliny za pomocą jednego przewodu
spalinowego bądź powietrzno-spalinowego.
mat. Beretta
Systemy
VRF V-III FUJITSU
Grupa KLIMA-THERM wprowadziła na rynek kolejną generację systemów VRF FUJITSU:
AIRSTAGE V-III, jak również uzupełnia ofertę dedykowanych im jednostek wewnętrznych o nowe jednostki
kanałowe o wysokim sprężu oraz dużym wydatku powietrza. Urządzenia te są kompatybilne ze sterownikami
przewodowymi z ekranem dotykowym UTY-RNRY. Nowe jednostki kanałowe to typoszereg sześciu urządzeń
o nominalnych wydajnościach chłodniczych od 5,6 do
12,5 kW i wydatku powietrza od 2280 do 4120 m3/h.
Duży wydatek powietrza został osiągnięty przy niewielkim wzroście poziomu ciśnienia akustycznego. Jednostki
tego typu dostarczają duże objętości powietrza wenty-
lacyjnego o odpowiedniej temperaturze, dlatego można
je stosować zarówno w sklepach czy pomieszczeniach
biurowych, jak i w budynkach mieszkalnych.
mat. KLIMA-THERM
Wavin przygotował aplikację wspierającą wykonywanie specyfikacji materiałowej dla instalacji w systemie
Hep2O. Program obliczy odpowiednie długości i średnice
rur, wyliczy potrzebne ilości trójników i kolanek oraz wydrukuje pełne zestawienie. Aplikacja działa na urządzeniach mobilnych. Zestawienie produktów wykonuje się
poprzez narysowanie obrysu pomieszczenia, w którym
ma być zamontowana instalacja ciepłej i zimnej wody.
Następnie należy w odpowiednich miejscach ustawić
urządzenia i sanitariaty oraz wejście wody do pomieszczenia. Kolejnym krokiem jest przeciągnięcie linii (rury) do
urządzenia, pamiętając o trójnikach i kolankach, po czym
można podliczyć zestawienie produktów.
mat. Wavin
AKTUALNOŚCI
Nadchodzi prymat
energii
Rozmowa z dr. inż. Piotrem Bartkiewiczem
– partnerem firmy Go4Energy
Zużycie mediów i energii odgrywa coraz
większą rolę w zarządzaniu budynkami.
Czy potrzebne są do tego nowe procedury
i narzędzia?
Kiedy powstaje nowy budynek, inwestor
określa jego cechy użytkowe, funkcjonalne,
które chce uzyskać (ang. performance).
Określa też standard, w jakim budynek
ma być wykonany. Jeśli jest to inwestor
doświadczony, potrafi określić także szczegółowe cechy techniczne. Jednak wielu
podaje tylko ogólne oczekiwania – np. żeby
budynek był komfortowy. A co to właściwie oznacza? Zadaniem konsultantów jest
przełożenie tych ogólnych oczekiwań na
konkrety inżynierskie, tak aby komfort został
zapewniony (jakość powietrza wewnętrznego, temperatura itd.), ale przy racjonalnych,
możliwych do poniesienia przez inwestora
kosztach, czyli przy racjonalizacji zużycia
energii.
Regulacje – w tym dyrektywy UE – dają prymat charakterystyce i efektywności
energetycznej. Branża miała kilka lat na
przyswojenie tych wymagań i stosuje się do
nich – projektuje budynki energooszczędne
i tworzy dla nich świadectwa energetyczne. Przychodzi jednak moment weryfikacji
deklarowanego poziomu komfortu i zużycia
energii. Nawet jeśli inwestor wyraźnie określił swoje oczekiwania, projektant je prawidłowo zrozumiał i wdrożył, a wykonawca
zgodnie z projektem zrealizował, powstaje
obiekt, który dopiero zaczyna żyć. Wiemy, ile
teoretycznie (zgodnie z projektem) powinien
zużywać energii. Jednak jak to często bywa
– mamy dobre założenia, ale w procesie
realizacji podlegają one zmianom – „optymalizacji kosztowej”. I kiedy użytkownik wchodzi do obiektu i zaczyna go eksploatować,
wyniki odbiegają od założonych.
Nowoczesne budynki to złożone systemy,
których pracę trzeba w praktyce zoptymalizować. Zajmuje to przynajmniej jeden pełny
sezon letni i zimowy, czyli co najmniej rok.
Systemy te należy wyregulować, jednak
wielu inwestorów nie dostrzega tej konieczności – są przeświadczeni, że skoro ponieśli
duże koszty zakupu dobrych systemów, to
nie ma potrzeby płacić przez rok za ich precyzyjnie dostrojenie. Dotyczy to szczególnie
inwestycji, które po zakończeniu szybko
zmieniają właścicieli. Funkcjonuje wprawdzie
due diligence, które wychwyci błędy, ale nie
zawsze zoptymalizuje całość.
Energia to obecnie jeden z głównych
kosztów eksploatacji...
Dlatego na rynek weszła usługa commissioning, która w Polsce przez lata utożsamiana była z odbiorami. Jest to jednak szersza
idea, zgodnie z którą działania podejmuje
się już na etapie tworzenia wizji i oczekiwań
inwestora, a kończy w drugim roku eksploatacji budynku. Pozwala sprawdzić, czy na
którymś etapie procesu inwestycyjnego
nie zostały popełnione błędy i czy spełnione
zostały oczekiwania inwestora, nie zawsze
świadomego późniejszej wysokości kosztów
eksploatacyjnych.
Rolą commissioningu jest praca z inwestorem i przekazanie mu informacji, jak jego
oczekiwania wobec komfortu i wymagań
energetycznych przekładają się na koszty
eksploatacyjne. Już na etapie wstępnej
koncepcji powinniśmy znać koszty eksploatacyjne poszczególnych rozwiązań dotyczących
komfortu, mediów i energii. Włączamy w to
także Facility Management i wskazujemy, jak
dane rozwiązanie będzie wpływać na późniejsze koszty, np.: jeśli zrobimy fasadę z danego
materiału, będzie ona wymagać czyszczenia,
a koszt pracy na wysokości w takim budynku
wyniesie X, natomiast koszt utrzymania
posadzki z kamienia wyniesie Y.
Jako konsultanci tego procesu (ang. Commissioning Authority) wychodzimy z założenia, że commissioning powinien obejmować
nie tylko media, energię i komfort, ale też
pozostałe koszty eksploatacji budynku. Zajmujący się tym zespół nie musi być obecny
na każdym spotkaniu koordynacyjnym na
etapie projektu – wystarczy, że na podstawie dokumentacji pilotuje, jak przyjęte
rozwiązania wpływają na obiekt, czy istnieje
możliwość regulacji itd. Nie jest też tak, że
na etapie budowy nie są możliwe żadne
zmiany, jednak zadaniem specjalisty od
commissioningu jest przekazanie inwestorowi informacji typu: „oszczędność związana
z niezamontowaniem tych zaworów może
spowodować, że instalacji w przyszłości nie
będzie można wyregulować strefowo i będzie
ona pracowała na wyższych parametrach,
a to z kolei może kosztować tyle”. Można tu
użyć różnych narzędzi i metod – np. analizy
kosztów w całym okresie eksploatacji (LCC).
Są inwestorzy, którzy powiedzą „za rok i tak
sprzedam”, i to jest ich decyzja, ale ważne, żeby została podjęta ze świadomością
skutków.
Po zrealizowaniu inwestycji przychodzi
czas na jej obiór. Żeby commissioning się
udał, angażujemy wiele stron. Inwestora
– żeby wiedział i widział, co otrzymuje.
Projektanta – który potwierdza, że realizacja
jest zgodna z projektem, a zaproponowane
zmiany były optymalne. Wykonawcę – bo
najlepiej wie, co i jak zostało zrobione. Zachęcamy również inwestora, żeby przed
zakończeniem inwestycji wybrał zarządcę
– aby firma ta mogła poznać budynek i była
obecna przy odbiorach. Dodajemy do tego
wrzesień 2015
17
AKTUALNOŚCI
szkolenia z obsługi systemów – co należy
serwisować, jak regulować itd. Zarządca
uczy się budynku także od wykonawcy i dowiaduje się, dlaczego coś zostało tak, a nie
inaczej zrobione, dzięki czemu nie postrzega
już tego jako błąd, tylko wynik kompromisu.
Następnie testujemy budynek podczas odbiorów i próbujemy określić wspomniany
performance – czyli jak współdziałają ze sobą
systemy, a nie tylko z czego się składają.
Ostatnim etapem jest sprawdzenie systemu
zarządzania budynkiem (BMS, BEMS) – czy
rzeczywiście działa tak, jak powinien, czy
ma możliwość sterowania i jak wpływa
na cały układ. Etap ten trwa zwykle przez
pierwszy rok eksploatacji. Przebiega w warunkach rzeczywistych – gdy zachowanie
użytkowników wpływa na obiekt i zmieniają
się jednocześnie warunki zewnętrzne. Na tej
podstawie wyciągamy wnioski – może opłaci
się coś zmienić, a może wystarczy tylko
system wyregulować. Praca w trójkącie
inwestor (właściciel) – zespół ds. commissioningu – zarządca (dział techniczny) daje
wymierne efekty i umożliwia optymalizację
podejmowanych decyzji.
Dotyczy to nowych budynków, a co z już
istniejącymi?
W ich wypadku konieczna jest wiedza,
czy instalacje i urządzenia warto nadal użytkować, czy też są one wyeksploatowane.
Należy sprawdzić parametry techniczne,
efektywność energetyczną systemu i koszty
energetyczne. Przychodzi moment, że trzeba
powiedzieć stop, ale nie można tego robić
pochopnie. Przejście ze starych budynków
na nowe wymaga przemyślanego procesu
– dobrego projektu i starannego wykonawstwa. Nie można ot tak wyrzucić urządzeń
i instalacji i włożyć nowych. Trzeba przewidzieć, jak wpłyną na obiekt, jak się on zmieni.
Dobrym przykładem są hotele – przychodzi
moment, że aby utrzymać standard, muszą
się one dopasować do nowych oczekiwań
wobec komfortu, ale muszą to być też działania uwzględniające kwestie energetyczne
i koszty eksploatacji w realiach rynkowych
i konkurencyjnych.
Kiedy commissioning daje najszybsze
efekty?
Na pewno w przypadku budynków przemysłowych – tam, gdzie działanie instalacji
ma bezpośredni wpływ na produkt, czyli
przychody. Oczekiwane parametry muszą
zostać dotrzymane, bo w grę wchodzą duże straty finansowe, przemysł jest zatem
dobrym przykładem świadomego klienta.
18
wrzesień 2015
Kolejny segment to budynki komercyjne
– z dużym potencjałem, ale niekoniecznie
świadomym jego wagi inwestorem czy
właścicielem. Następny: budynki, których
budowa i modernizacja finansowana była
ze środków publicznych, w tym unijnych.
Inwestorom publicznym staramy się przekazać następujące przesłanie: dostałeś środki
na budowę, ale pamiętaj, że to ty będziesz
płacił za eksploatację, wykorzystaj je zatem
racjonalnie. Budownictwo mieszkaniowe
jest bardzo zróżnicowane – są zarówno
inteligentne i energooszczędne domy jednorodzinne, w których nic nie trzeba poprawiać, jak i budynki wzniesione w niższych
standardach, gdzie możliwości poprawy
są znaczące, ale wymagają poniesienia
dodatkowych, trudnych do zaakceptowania
kosztów. Z kolei w przypadku nieruchomości
wspólnot mieszkaniowych możliwości bywają znaczne, ale problemem może być złożony
proces podejmowania decyzji.
Jakich narzędzi używa się w zaawansowanych procesach inwestycyjnych
i modernizacyjnych? Czy istniejące budynki można już skutecznie modelować?
Rynek programów i narzędzi, w tym do
modelowania budynków, jest ogromny. Jednak problemem jest zakres, skala i oczywiście dane wejściowe. W warunkach
akademickich i w małej skali wszystko
wygląda znakomicie, ale rzeczywistość bywa bardziej złożona. W praktycznej pracy
z programami do modelowania problemem
jest nadal płynne przenoszenie danych.
Są to narzędzia pomocne, ale jednak tylko
narzędzia – ważny jest proces pozyskiwania
danych, ich przetwarzania i wnioskowania.
Narzędzia wspomagają procesy inwestycyjne, porządkują je i, co ważne, wspomagają
odbiory i eksploatację. W Polsce obecnie
przyglądamy się, jak sprawdzą się w praktyce. Czekamy na efekty ich zastosowania
w konkretnych obiektach.
W warunkach rynkowych w przypadku istniejących budynków powstaje pytanie – ile
kosztuje proces pozyskiwania, wprowadzania i przetwarzania danych i jaki będzie miał
wpływ na efekt końcowy? Nierzadko okazuje
się, że tańsze, szybsze i skuteczniejsze są
prostsze, choć mniej dokładne narzędzia.
Bardziej liczy się tu wiedza praktyczna – jak
analizować i interpretować dane. To samo
dotyczy odbiorów w procesie inwestycyjnym
– najważniejsze jest know-how.
Ile można zaoszczędzić z pomocą commissioningu?
W przypadku nowych budynków trudno
powiedzieć, ile zaoszczędziliśmy, bo brakuje
poziomu odniesienia. A czy ktoś przyzna się,
ile traci? Bazą referencyjną mogłyby być
właśnie modele budynków, tylko że zakładają
one, że wszystko działa idealnie i dokładnie
tak, jak założyliśmy.
Efekt commissioningu widać dopiero po
jego zastosowaniu, a wcześniej można
oszacować potencjał. Są budynki, w przypadku których na pierwszy rzut oka widać,
jak wiele można zrobić – 20–30% kosztów energii można zredukować prostymi
działaniami. W dobrze zaprojektowanych
i prowadzonych budynkach komercyjnych
potencjał oszczędności tkwi z reguły w sterowaniu systemami i daje 10–20%. Zdarza
się bowiem często, że inwestor czy zarządca podchodzi do problemu następująco:
mam dobre urządzenia i BMS – to wystarczy. Kiedy nie było konkurencji na rynku
obiektów komercyjnych, takie oszczędności
nie stanowiły czynnika wymuszającego
działania, a kosztami nierzadko obarczano
bezpośrednio najemców. Dziś są to środki,
które wpływają na ogólny wynik finansowy
firm. Z drugiej strony zdarzają się obiekty,
w których uzyskanie owych oszczędności
mogłoby wprowadzić dodatkowe ryzyko
(np. niedotrzymania parametrów), którego
nie zaakceptują klienci.
Jakie prognozy na przyszłość ma ta
branża?
Rynek, inwestorzy przypatrują się tego
typu usługom. Najodważniejsi są operatorzy
sieci budynków – mogą spośród dziesiątek
czy setek obiektów przeznaczyć jeden na
przetestowanie pewnych rozwiązań czy
usług. A jeśli wynik ich usatysfakcjonuje,
rusza fala zmian, zarówno w przypadku
nowych inwestycji, jak i podczas modernizacji obiektów. Za nimi idą następni –
upowszechnia się wiedza, świadomość
znaczenia poprawnej, energooszczędnej
eksploatacji obiektów.
Działania te są wspomagane przez wymagania dyrektyw dotyczących efektywności
energetycznej budynków i urządzeń. Etap
dominującej roli ceny inwestycji powoli
mija, coraz większego znaczenia nabierają
także koszty eksploatacji. Budynki zmierzają
w kierunku zeroenergetyczności, tym samym
w procesie inwestycji odpowiedzialność za
zużycie energii przenosi się coraz mocniej
z architektów na projektantów instalacji,
w tym HVAC.
Rozmawiał Waldemar Joniec
ENERGIA
dr inż. Arkadiusz Węglarz
Wydział Inżynierii Lądowej, Politechnika Warszawska
KAPE SA
Głęboka termomodernizacja
budynków w Polsce
The deep buildings thermomodernization in Poland
Budynki poddawane termomodernizacji wymagają zastosowania nowoczesnych systemów grzewczych
i wydajnej wentylacji – dobranych do nowych warunków. Szczególne znaczenie będą miały systemy grzewczo
‑wentylacyjne zintegrowane w ramach inteligentnego systemu zarządzania budynkiem, w tym wentylacja
mechaniczna z odzyskiem ciepła oraz pompy ciepła – m.in. wykorzystujące ciepło odpadowe z systemu
wentylacji, zasilane z lokalnych źródeł energii elektrycznej z mikro- i minikogeneracji na poziomie osiedli
i budynków. Osiągnięcie wysokich standardów efektywności energetycznej budynków wymaga rozwiązania
szeregu problemów prawnych, organizacyjnych, ekonomicznych i technologicznych oraz zastosowania nowych
metod projektowania.
Z
inżynierskiego punktu widzenia szczególnie istotne są zagadnienia techniczno-technologiczne, uwarunkowane względami
ekonomicznymi. W przypadku nowo projektowanych budynków liczba możliwych
rozwiązań prowadzących do powstania
budynków o wysokich standardach efektywności energetycznej i uzasadnionych
ekonomicznie jest bardzo duża. Inwestor
Streszczenie ��
i projektant mogą więc wybrać rozwiązanie
ich satysfakcjonujące.
Gorzej sytuacja wygląda w przypadku budynków istniejących. Tu osiągnięcie standardów domu pasywnego lub zeroenergetycznego
wymaga rozwiązania wielu problemów technicznych, czasami dużych nakładów finansowych, a wybór technologii remontowych
oraz instalacyjnych jest często zdeterminowany przez istniejące już w budynku rozwiązania
konstrukcyjne. Dlatego zagadnienia remontów
i termomodernizacji (w tym tak zwanej głębokiej termomodernizacji) wymagają szczegółowego omówienia.
W artykule, rozpoczynającym cykl publikacji na temat termomodernizacji budynków,
zdefiniowano problemy dotyczące zagadnień
technicznych kompleksowej poprawy efektywności w istniejących budynkach (w tym
głębokiej termomodernizacji). Zacznijmy
od wyjaśnienia, czym jest głęboka termomodernizacja.
Abstract ��
Definicja głębokiej
termomodernizacji
W artykule omówiono zagadnienie głębokiej termomodernizacji w Polsce oraz zestaw działań remontowych i modernizacyjnych prowadzących do zmniejszenia
zużycia energii w budynkach. Wskazano na możliwości nowych technologii,
w tym w zakresie ogrzewania i wentylacji budynków. Znacząca poprawa
efektywności energetycznej budynków
w Polsce wymaga jednak rozwiązania
wielu problemów prawnych, organizacyjnych i ekonomicznych oraz zastosowania
nowych metod projektowania.
This article presents issues on the deep
thermomodernization of buildings in
Poland, and a set of renovation and
modernization actions. Their accomplishment results in energy consumption reduction in buildings. The new
available technologies were pointed
out with regard to heating and building
ventilation. A significant energy efficiency improvement in Poland requires
however a numerous law, organization and economic problems solutions,
as well as application of new design
methods for buildings.
Według Strategii modernizacji budownictwa:
mapa drogowa 2050 [1] głęboka termomodernizacja to zestaw działań remontowych
i modernizacyjnych prowadzących do zmniejszenia zużycia energii w budynkach. Zakres
działań wykonanych w ramach głębokiej
termomodernizacji określony jest na poziomie
optymalnym z punktu widzenia ekonomicznego. Do określania optymalnego zestawu
działań modernizacyjnych wykorzystuje się
metodę kosztu optymalnego.
Efektywna technologicznie i ekonomicznie
termomodernizacja budynków wymaga ca-
łościowego podejścia do kwestii remontów,
uwzględniającego charakterystykę zużycia
energii w zróżnicowanych budynkach, a także jej wytwarzanie wraz z uwzględnieniem
wykorzystania odnawialnych źródeł energii.
Zgodnie z szacunkami ekspertów z Building
Perfomance Institute Europe (BPIE [1]) całkowite korzyści społeczne netto wynikające
z wdrożenia programu kompleksowej termomodernizacji do roku 2045 mogą sięgnąć
ok. 700 mld zł. Są to:
korzyści ekonomiczne wynikające
z oszczędności w zużyciu energii, a także
rozwoju aktywności gospodarczej i wzrostu
liczby nowych miejsc pracy w sektorach
związanych z termomodernizacją;
korzyści społeczne wynikające przede
wszystkim z ograniczenia zjawisk ubóstwa
energetycznego i wykluczenia społecznego;
korzyści środowiskowe wynikające
z ograniczenia lokalnych zanieczyszczeń
powietrza (pyły, benzo(a)piren, NOx) i emisji dwutlenku węgla (CO2) prowadzących
do zmian klimatu.
Według szacunków specjalistów z Krajowej
Agencji Poszanowania Energii (KAPE) i Narodowej Agencji Poszanowania Energii (NAPE),
które przeprowadzono na potrzeby opracowania [1], koszt modernizacji połowy wszystkich
domów jednorodzinnych i wielorodzinnych,
a także budynków niemieszkalnych będzie,
w zależności od przyjętego wariantu, wynosił
od 270 do 470 mld zł. Wynikiem tych działań
modernizacyjnych będą średnie jednostkowe
oszczędności energii pierwotnej sięgające,
w zależności od wariantu termomodernizacji,
od 60 do 109 kWh/(m2 rok). W przypadku
wrzesień 2015
19
ENERGIA
Pełny artykuł dostępny odpłatnie
po zamówieniu prenumeraty
papierowej lub elektronicznej
www.rynekinstalacyjny.pl/prenumerata
20
wrzesień 2015
ENERGIA
reklama
wrzesień 2015
21
ENERGIA
22
wrzesień 2015
ENERGIA
Waldemar Joniec
Instalacje z pompami ciepła
– przykłady
Pompy ciepła w małych układach są coraz powszechniej stosowane w polskim budownictwie mieszkaniowym,
zwłaszcza jednorodzinnym. Technologia ta ma także duży potencjał w instalacjach obiektów publicznych,
handlowych, a nawet przemysłowych. Poniżej zaprezentowano wybrane przykłady zastosowań pomp ciepła
w instalacjach średnich i dużych.
IKEA Berlin-Lichtenberg
Zimą pompy ciepła odbierają ciepło z kanalizacji (ok. 10°C) i podgrzewają niskotemperaturową instalację centralnego ogrzewania
do 35°C. Latem służą do chłodzenia, w tym
transferu ciepła z budynku do kanalizacji.
Rozwiązanie takie umożliwia zapewnienie
obiektowi 100% zużywanej energii do chłodzenia latem i 70% do ogrzewania zimą.
Szczytowe źródło ciepła stanowią dwa
gazowe kotły kondensacyjne o mocy 510 kW
każdy. W obiekcie zastosowano także instalację solarną z kolektorami słonecznymi
o łącznej powierzchni czynnej 50 m2 do podgrzewu ciepłej wody użytkowej oraz instalację
fotowoltaiczną o powierzchni 4000 m2 i wy-
Ten drugi pod względem wielkości obiekt
IKEA w Europie wyróżnia się efektywnością
energetyczną oraz wykorzystaniem energii odnawialnej (rys. 1). Jako dolne źródło ciepła dla
pomp ciepła wykorzystano sieć kanalizacyjną
o przepustowości 500–1400 m3/h. W sieci tej
zastosowano rurowy wymiennik ciepła z przewodem wewnętrznym DN 700 i zewnętrznym
DN 800 o długości 204 m i przepływie 1 m/s.
Spadek temperatury ścieków wynosi 2 K.
Dolne źródło wykorzystują trzy pompy przemysłowe o 500 kW mocy grzewczej i 380 kW
chłodniczej każda (IWWS 520 ER2, sprężarki
śrubowe) do ogrzewania i chłodzenia obiektu.
centrala wentylacyjna
a)
wentylacja
aktywny strop
termiczny (ogrzewanie)
ogrzewanie podłogowe (ogrzewanie)
dystrybucja chłodu
kotły szczytowe
wymiennik ciepła
dystrybucja ciepła
Tryb zimowy – ogrzewanie
pompy ciepła
przewód kanalizacji
ciśnieniowej
b)
centrala wentylacyjna
wentylacja
aktywny strop
termiczny (chłodzenie)
dajności 570 000 kWh. Wody opadowe są
zagospodarowywane w podziemnym zbiorniku
o pojemności 450 m3 i wykorzystywane do
spłukiwania toalet. W stosunku do tradycyjnego rozwiązania ograniczono emisję CO2
o ok. 2000 ton rocznie. W celu uzyskania
wysokiej efektywności energetycznej systemu
zastosowano niskotemperaturowe ogrzewanie
płaszczyznowe (podłogowe), a w systemie
wentylacji odzysk ciepła i chłodu. Do gromadzenia zapasu energii służy akumulacyjny
zasobnik ciepłej wody o pojemności 1250 m³.
Magazyn ciepła w Ząbkach
Ciekawym i innowacyjnym przykładem magazynowania ciepła jest instalacja w Mazowieckim Centrum Psychiatrii „Drewnica”
w Ząbkach k. Warszawy [1]. To pierwszy tego
typu w Polsce sezonowy magazyn ciepła (tzw.
STES – Seasonal Thermal Energy Storage).
Powstał w ramach współfinansowanego przez
Komisję Europejską projektu EINSTEIN. Ciepło
jest magazynowane w wodzie zgromadzonej
w zasobniku o pojemności 800 m3, średnicy
14 m i wysokości 8 m, w którym można
zgromadzić przed sezonem grzewczym ok.
167,6 GJ energii. Dostarczają ją kolektory
słoneczne o łącznej powierzchni 150 m2.
Instalację wyróżnia od innych podobnych
zbiorników funkcjonujących w UE zastosowanie sprężarkowej pompy ciepła (rys. 2), która
zwiększa efektywność energetyczną instalacji
i system grzewczy w szpitalu charakteryzuje
się bardzo niskim zużyciem energii pierwotnej.
ogrzewanie podłogowe (chłodzenie)
dystrybucja chłodu
kotły szczytowe
dystrybucja ciepła
Tryb letni – chłodzenie
wymiennik ciepła
pompy ciepła
przewód kanalizacji
ciśnieniowej
Rys. 1. S
chemat ideowy instalacji IKEA Berlin-Lichtenberg w funkcji ogrzewania (a) i chłodzenia (b)
Rys. IKEA
Fot. 1. Widok zasobnika i instalacji solarnej
w Ząbkach Fot. Mostostal Warszawa
wrzesień 2015
23
ENERGIA
24
wrzesień 2015
ENERGIA
wrzesień 2015
25
ENERGIA
promocja
26
wrzesień 2015
ENERGIA
mgr inż. Andrzej Balcewicz
PROJEKT, Opole
Koszty zastosowania
dr inż. Florian Piechurski
Zakład Wodociągów i Kanalizacji
Instytut Inżynierii Wody i Ścieków
Politechnika Śląska
skojarzonych źródeł ciepła do przygotowania
c.w.u. w budynkach mieszkalnych
Cost of introducing associated heat sources in residential buildings’ hot water installations
System przygotowywania ciepłej wody użytkowej w budynku mieszkalnym powinien pobierać jak najmniej
energii. Ceny tradycyjnych paliw wykorzystywanych do podgrzewania wody użytkowej stale rosną, zatem
ekonomiczne wydaje się wykorzystanie energii odnawialnej, m.in. ze względu na fakt, że słońce jest
niewyczerpalnym i bardzo tanim jej źródłem.
Porównanie systemów
podgrzewania c.w.u.
Do obliczeń przyjęto następujące ceny nośników energii (dane z 2011 r.):
energia elektryczna: 0,45 zł/kWh,
gaz ziemny podgrupy E: 2,40 zł/m3,
gaz ciekły propan: 2,50 zł/dm3,
olej opałowy lekki: 3,40 zł/dm3,
węgiel: 800 zł/t.
Ceny tych nośników różnią się u poszczególnych dostawców, a ich wartości przyjęto
do analizy kosztowej jako przykładowe dla
hipotetycznego odbiorcy w kraju. Analizie
poddano budynek wielorodzinny dwuklatkowy, czterokondygnacyjny, zamieszkały przez
100 osób.
Zapotrzebowanie na ciepłą wodę użytkową
dla rozpatrywanego budynku wynosi:
Gcw = 100 osób·60 dm3 + 15%
(straty na cyrkulację) = 6900 dm3/d
Zapotrzebowanie na energię cieplną do
podgrzania c.w.u. wynosi:
Qcw = 4,18·1000·6,9·(55 – 10) =
= 1 297 890 kJ/d = 360,5 kWh
Źródłem ciepła wykorzystującym energię
odnawialną, działającym w trybie całorocznym, może być w tym wypadku pompa
ciepła typu solanka/woda z wymiennikiem
gruntowym. Zastosowanie pompy ciepła
typu powietrze/woda daje pewne ograniczenia w jej stosowaniu jako monowalentnego
źródła ciepła. Spadek temperatury zewnętrznej
obniża sprawność energetyczną tego urządzenia. Dlatego pompa ta powinna pracować
w skojarzeniu z dodatkowym źródłem ciepła,
np. z oporową grzałką elektryczną lub kotłem
na paliwa stałe, olej albo gaz. Nie stosuje się
skojarzenia typu: pompa ciepła powietrze/
28
wrzesień 2015
woda i kolektory słoneczne, ponieważ źródła
te nie uzupełniają się w okresach ujemnej
temperatury powietrza zewnętrznego. Zimą
oraz w okresach przejściowych sprawność
energetyczna kolektorów słonecznych drastycznie maleje.
Ze względu na niskie nakłady energetyczne
eksploatacji systemu kolektorów słonecznych
korzystniejsze jest ich skojarzenie z pompą
ciepła typu solanka/woda. Jest to dobrze
uzupełniający się system grzewczy. Latem
można maksymalnie wykorzystać możliwości
grzewcze systemu solarnego z chwilowym
uzupełnianiem potrzeb cieplnych przez pompę
ciepła. Nadwyżka ciepła z układu solarnego
może służyć do regeneracji dolnego źródła
ciepła. Zimą całą energię cieplną może pokryć
wysokosprawny energetycznie układ pompy
ciepła. Instalacja kolektorów słonecznych
może wydajnie pracować także w układach
z kotłami na paliwo stałe, olej opałowy, gaz
ziemny lub propan.
W tabeli 1 i na rys. 1 podano wyniki
obliczeniowe dla różnych źródeł ciepła, ze
szczegółowym określeniem kosztów wytworzenia ciepła do podgrzania wody użytkowej.
Zestawiono również skojarzone źródła ciepła
w przykładowych konfiguracjach. W każdej
z nich uwzględniono współpracę z kolektorami słonecznymi oraz z pompą ciepła typu
powietrze/woda. Pompę ciepła typu solanka/
woda skojarzono wyłącznie z kolektorami
słonecznymi, gdyż urządzenie to w pozostałych przypadkach funkcjonujące samodzielnie
wykazuje najwyższą sprawność energetyczną.
W przedstawionej analizie przyjęto zasady
mające istotny wpływ na wyniki obliczeń:
kolektory słoneczne pokrywają ciepło w ilości 50% zapotrzebowania dobowego i 35%
zapotrzebowanie rocznego [1],
w skojarzeniu innych źródeł ciepła z kolek-
torami słonecznymi źródła te uzupełniają
50-proc. pokrycie ciepła kolektorów słonecznych [1],
czas pracy pompy ciepła typu powietrze/
woda to kwiecień–październik,
uwzględniono zmienną w czasie sprawność
urządzenia.
Wyniki analizy
kosztów wytworzenia ciepła
Wyniki obliczeń analizy kosztów zestawiono
w tabeli 1. Najdroższym sposobem podgrzania
ciepłej wody użytkowej jest zastosowanie
podgrzewacza z grzałką oporową. Drugi pod
względem wysokości kosztów jest system
grzewczy z kotłownią opalaną gazem ciekłym
(propan). Najniższe koszty generują kolektory
słoneczne i pompa ciepła powietrze/woda, ale
systemy te, funkcjonując bez wsparcia innego
źródła ciepła, nie są w stanie w okresie występowania niskich temperatur zewnętrznych
zapewnić wymaganej ilości ciepłej wody.
Najkorzystniej pod kątem kosztów uzyskania
ciepłej wody przedstawia się układ, w skład
którego wchodzą pompa ciepła typu solanka/
Streszczenie ��
W artykule przedstawiono aspekt ekonomiczny wykorzystania różnych źródeł ciepła do podgrzewania ciepłej wody użytkowej (bez uwzględniania centralnego
ogrzewania), w tym energii odnawialnej.
Abstract ��
In the article there was introduced economical aspect of DHW (domestic hot
water) preparation with different heat
sources (regardless central heating)
including renewable energy.
ENERGIA
wrzesień 2015
29
ENERGIA
30
wrzesień 2015
ENERGIA
artykuły
Rynku
Instalacyjnego
z lat 2008-2015
już dostępne
na
promocja
Wszystkie
wrzesień 2015
31
ENERGIA
A R T Y K U Ł
S P O N S O R O W A N Y
Koniec z krzywą grzewczą,
teraz wystarczy aplikacja
Więcej ciepła czy większa oszczędność? Dotychczas instalator zwykle ustawiał krzywą grzewczą pompy ciepła
na możliwie najniższą wartość, a użytkownik często musiał wybierać pomiędzy komfortem a wydajnością.
Oznaczało to przyjemne ciepło, które wiązało się z wyższymi kosztami, lub oszczędności, przy których od czasu
do czasu trzeba było wkładać cieplejszy sweter. Jednak tak naprawdę użytkownik nie potrafił ocenić, jaki wpływ
na niego i jego portfel będzie miała zmiana ustawień.
N
owa aplikacja Dimplex Smart Room
Heating zmienia istniejący stan rzeczy
i nie opiera się sztywno na krzywej grzewczej, wyznaczając nowe kryterium regulacji
– subiektywne odczuwanie temperatury.
Taki sposób podejścia rewolucjonizuje regulację ogrzewania i w bardzo inteligentny sposób łączy komfort z wydajnością.
Najogólniej mówiąc: to nie krzywa grzewcza
decyduje, czy jest wystarczająco ciepło,
lecz każdy z mieszkańców. Oczywiście
zmiany dotyczą nie tylko użytkowników –
dla instalatorów oznaczają nową technikę
regulacyjną.
Większość obecnych systemów regulacji
temperatury pomieszczeń działa na podstawie danych o temperaturze zmierzonej
w pomieszczeniu referencyjnym. Oznacza
to, że jeśli nastawiona w tym pomieszczeniu
temperatura zostanie osiągnięta, pomimo
zainstalowania termostatów w pozostałych pomieszczeniach w żadnym z nich
nie będzie możliwe dostarczenie większej
ilości ciepła. W inteligentnym systemie
sterowania Dimplex Smart RTC+ wada ta
została całkowicie wyeliminowana – system
steruje temperaturą do 10 pomieszczeń niezależnie i osiągnięcie zadanej temperatury
w którymkolwiek z nich nie ma wpływu na
temperaturę w pozostałych.
Smart RTC+ działa w oparciu o regulatory RTM Econ współpracujące z automatyką
WPM Econ5, WPM Econ5S, a także WPM
Econ5Plus. Dodatkowo istnieje możliwość
sterowania całym systemem za pomocą
aplikacji Dimplex Smart Room Heating App
zainstalowanej na urządzeniu mobilnym.
Jak działa system Smart RTC+?
Zasada działania systemu Smart RTC+ jest
bardzo prosta – automatyka pompy ciepła
wraz z zainstalowanymi regulatorami RTM
Econ A/U mierzy temperaturę w każdym
32
wrzesień 2015
Współpraca z automatyką Dimplex WPM
Econ5, WPM Econ5S, a także WPM Econ5Plus.
Możliwość sterowania systemem za pomocą aplikacji Dimplex Smart Room Heating App zainstalowanej na urządzeniu
mobilnym.
Praca z najwyższą możliwą wydajnością
– pompa ciepła określa najniższą dopuszczalną temperaturę zasilania w sposób
automatyczny.
Bezawaryjność – pompa ciepła, która
w każdej chwili pracuje wydajnie i efektywnie, wykazuje znacznie mniej oznak
zużycia, a tym samym jest dużo mniej
podatna na usterki.
Dimplex Smart Room
Heating App
pomieszczeniu i za pomocą siłowników na rozdzielaczach otwiera obwody odpowiedzialne
za dystrybucję ciepła do poszczególnych pomieszczeń niezależnie od pozostałych. Priorytet
mają pomieszczenia o największym odchyleniu
od zadanej temperatury.
Zalety systemu
Dimplex Smart RTC+
Możliwa niezależna regulacja temperatury
dla każdego pomieszczenia.
Kompleksowy nadzór nad temperaturą do
10 pomieszczeń jednocześnie. Możliwość
regulacji żądanej temperatury komfortu
i wydajności w każdym pomieszczeniu co
do 1/10 stopnia.
Możliwe również regulowanie wentylacji.
Sterowanie dystrybucją ciepła i chłodu.
Aplikacja Dimplex Smart Room Heating App
jest uzupełnieniem systemu RTC+. Zapewnia doskonałą kontrolę systemu grzewczego i chłodzącego. Zaprojektowana została
w taki sposób, by odbywało się to możliwie
wygodnie dla użytkownika przy jednoczesnej
wydajnej i oszczędnej pracy całego systemu.
Kontrola temperatury odbywa się na bazie
rzeczywistych nastaw i ich odchyleń od zaprogramowanych wartości, a nie na podstawie
wartości ustalonej krzywej grzewczej. W połączeniu z automatyką WPM Econ5, WPM
Econ5S, WPM Econ5Plus i systemem RTC+
(regulatorami RTM Econ) aplikacja umożliwia
sterowanie do 10 pomieszczeniami niezależnie.
Obsługa aplikacji jest bardzo prosta i sprowadza się do wprowadzenia podstawowych
parametrów, jak np. komfortowa temperatura
dla każdego pomieszczenia.
To pierwsza aplikacja, która komunikuje się
bezpośrednio z pompą ciepła, dzięki czemu
gwarantuje najwyższą wydajność. Pompa
ciepła cały czas „wie”, jaka temperatura
panuje w poszczególnych pomieszczeniach.
ENERGIA
A R T Y K U Ł
Aplikacja stale komunikuje się z pompą,
na przykład informując ją, że w pokoju
dziennym ma być o trzy stopnie cieplej.
Pompa ciepła „rozważa” wówczas, w jaki
sposób może uzyskać te trzy stopnie przy
jak najmniejszym dodatkowym nakładzie.
Korzyści wynikające
z użytkowania Dimplex Smart
Room Heating App
Dla instalatora:
Ustawianie systemu grzewczego wraz
z klientem końcowym – proste, w pełni
intuicyjne.
Łatwiejsza diagnostyka.
Komfort pracy.
Mniej zleceń serwisowych związanych
z nieprawidłowymi ustawieniami.
Dla klienta:
Nie trzeba już wybierać pomiędzy komfortem a wydajnością.
Indywidualna regulacja temperatury
uzależniona od temperatury w pomieszczeniu.
Dostęp do pompy ciepła – automatycznie
zoptymalizowana eksploatacja.
Intuicyjna obsługa.
Przejrzysty podgląd zużycia energii.
Zalety aplikacji
Duże cyfry wskazują temperaturę rzeczywistą
w każdym pokoju oraz wartość zadaną, która
została efektywnie określona przez aplikację
Dimplex Smart Room Heating. Temperaturę
można regulować w każdej chwili, można
również tworzyć profile na każdy dzień. Jedno
pozostaje bez zmian: pompa ciepła zawsze
automatycznie grzeje w tak wydajny sposób,
jak to możliwe.
Regulatory i przełączniki są obsługiwane
intuicyjnie: jednym dotknięciem palca można ustawić docelową temperaturę i aktywować przełącznik szybkiego nagrzewania.
Wartości temperatury można odczytać nie
tylko na podstawie wskazania cyfrowego, ale także dzięki sekwencji kolorów,
od niebieskiego przez żółto-pomarańczowy po czerwony, które nadają całemu
wyświetlaczowi niepowtarzalny wygląd.
Kolory informują również, jak ciepło jest
w poszczególnych pomieszczeniach. Panel
obsługi jest również intuicyjny – można
bardzo łatwo, jednym palcem, regulować
temperaturę docelową.
Dzięki aplikacji zawsze możliwe jest
sprawdzenie, czy i w jaki sposób pompa
ciepła aktualnie pracuje – w każdej chwili
dostępny jest podgląd jej działania w czasie
rzeczywistym.
Glen Dimplex Polska Sp. z o.o.
60-479 Poznań
ul. Strzeszyńska 33
tel. 61 842 58 05 do 08
[email protected]
www.dimplex.pl
wrzesień 2015
33
ENERGIA
mgr inż. Hubert Denda, prof. dr hab. inż. Witold M. Lewandowski, dr inż. Michał Ryms
Katedra Aparatury i Maszynoznawstwa Chemicznego Wydział Chemiczny, Politechnika Gdańska
Określanie konwekcyjnych strat ciepła
z pionowych powierzchni budynków
za pomocą nowej metody
A new simple method for determining heat losses in building engineering
Kamery termowizyjne mogą znaleźć nowe zastosowanie w ocenie budynków. Dotychczas stosowano
je do jakościowej kontroli strat ciepła – nowa metoda umożliwia dodatkowe pomiary ilości tych strat. Metoda
ta jest prosta, szybka i nie wymaga kosztownych pomiarów. Po ustaleniu się równowagi temperaturowej,
co zajmuje kilkanaście minut, oraz wykonaniu i przetworzeniu termogramu uzyskujemy dane badanego obszaru
bez konieczności czasochłonnego próbkowania tradycyjnymi miernikami temperatury.
Z
użycie energii do ogrzewania lub chłodzenia
budynków stanowi obecnie ponad 1/3
całej produkowanej energii wykorzystywanej komercyjnie. Znaczna jej część służy
do przygotowania ciepłej wody użytkowej,
a reszta tracona jest do otoczenia, głównie
przez promieniowanie i konwekcję swobodną.
Do racjonalnego gospodarowania dostępnymi zasobami energii w budownictwie konieczne jest przeprowadzenie audytu energetycznego, a do tego niezbędna jest znajomość dokładnego bilansu energetycznego
rozpatrywanego budynku. Żeby sporządzić
taki bilans, nie wystarczą same obliczenia
w oparciu o tabelaryczne lub katalogowe
wartości współczynnika przenikania ciepła
(k) przegród budowlanych oraz właściwości
termoizolacyjne używanych materiałów budowlanych. Potrzebna jest również możliwość
przeprowadzenia pomiarów rzeczywistych
wartości strumieni ciepła.
Do pomiaru rzeczywistych strumieni ciepła
stosuje się najczęściej czujniki ciepła w postaci okrągłej tarczy o średnicy ok. 50 mm
i grubości ok. 5 mm. Wewnątrz nawinięta
jest na przegrodzie, o znanej grubości i przewodnictwie ciepła, szeregowa różnicowa
termopara – w taki sposób, żeby zimne złącza
były z jednej jej strony, a ciepłe z drugiej. Zmierzona różnica temperatury jest proporcjonalna,
zgodnie z prawem Fouriera, do strumienia
ciepła przechodzącego przez tarczę czujnika
[1]. Duża dokładność pomiaru bezwzględnej
różnicy temperatury, dochodząca do 0,005 K,
Streszczenie ��
W artykule przedstawiono nową metodę pomiaru strumieni strat ciepła za pomocą kamery
termowizyjnej wykorzystywanej dotychczas jedynie do badań jakościowych, zwłaszcza
do wskazywania miejsc występowania strat ciepła (wewnętrzne ubytki izolacji, mostki
cieplne, nieszczelności stolarki budowlanej itd.). Zaproponowana metoda, powstała na podstawie analizy pól temperatur w powietrzu w oparciu o równanie Fouriera, pozwala nie
tylko wskazać miejsca, ale również z gradientu temperatury ∂t/∂y|y=0 wyznaczyć wartości
strumieni strat ciepła oraz ich rozkład na powierzchni.
Abstract ��
The paper presents a new, simple and rapid method of determining the presence, distribution and values of heat losses from buildings using a thermal imaging camera (IR
camera). The method significantly extends the range of application of IR cameras in
energy audits of buildings. According to Fourier’s equation, the value of this heat loss is
proportional to the temperature gradient ∂t/∂y|y=0 in the air in the y direction perpendicular to the heated surface. Unfortunately, the air temperature cannot be measured
by the IR camera, as gases do not emit thermal radiation. It is therefore suggested that
a grid, placed vertically in the air and perpendicular to the heated surface, should be
used as a detector. Warmed by convective air flows, such a grid becomes a source of
infrared radiation. The temperature field reproduced on the grid, which is made from
thin strands of a low thermal conductivity material, is sufficiently distinct and sharp
that it can be photographed with an IR camera.
34
wrzesień 2015
nie przekłada się jednak na równie wysoką dokładność pomiaru strumieni ciepła. Przyczyną
jest określony opór cieplny tarczy pomiarowej
oraz nieokreślony jej opór kontaktowy ze ścianą. Powoduje to, że strumień przechodzący
przez ścianę bezpośrednio do otoczenia jest
większy od strumienia przechodzącego przez
tarczę czujnika.
Często stosowaną w audycie energetycznym budynków techniką pomiarową jest
wizualizacja w podczerwieni strat ciepła
z wykorzystaniem kamer termowizyjnych
[2]. W literaturze odnaleźć można wiele prac
dotyczących takich badań, głównie w budownictwie, poprzez straty ze ścian, okien
czy drzwi budynków [3, 4, 5] i związane
bezpośrednio z instalacjami wentylacyjnymi
[6], oraz w energetyce [7, 8]. Zastosowania
te dowodzą przydatności stosowania kamer IR do określania rozkładu temperatury
na ścianach i innych elementach budynków,
pozwalają wskazać miejsca powstawania
strat ciepła, nie dają jednak możliwości ilościowego wyznaczenia strumieni strat ciepła.
Obrazowanie w podczerwieni (IR – infrared) jest niestety tylko jakościową metodą
diagnostyki, wskazującą jedynie miejsca występowania strat ciepła w budynku, np. przez
źle wykonane izolacje lub jej ubytki, mostki
cieplne, nieszczelne drzwi lub okna. Nie
można natomiast za jej pomocą określić
wartości tych strat. Wprawdzie niektórzy
autorzy [9, 10 i 11] uważają, że to potrafią,
nie można się z tym jednak zgodzić. Faktycznie, w oparciu o prawo Stefana–Bolzmanna,
są oni w stanie określić za pomocą termografii w podczerwieni ITT (Infrared Thermal
Termography) lub kamery termowizyjnej TIC
(Thermal Imaging Cameras) trzy strumienie
ENERGIA
wrzesień 2015
35
ENERGIA
36
wrzesień 2015
ENERGIA
reklama
www.rynekinstalacyjny.pl/
prenumerata
wrzesień 2015
37
ENERGIA
38
wrzesień 2015
ENERGIA
reklama
prenumerata
wrzesień 2015
39
ENERGIA
W KAŻDYM NUMERZE
 artykuły techniczne
 wywiady
 aktualności
 nowości w technice
Lider
40
Grupa MEDIUM
Spółka z ograniczoną
odpowiedzialnością S.k.
ul. Karczewska 18
04-112 Warszawa
tel. 22 810 21 24
faks 22 810 27 42
wrzesień 2015
cena
promocja
wśród czasopism
branżowych
130 zł
naZwa FiRmy
Ru
NIEZAWODNA OCHRONA
instalacji grzewczych i klimatyzacyjnych
Otuliny izolacyjne
z wełny mineralnej
oraz kolana
Opis produktu
Otuliny przeznaczone do izolacji ciepl-
Materiał: wełna mineralna o gęstości 80, 100
nej, przeciwpożarowej i akustycznej. Stosowane
lub 120 kg/m3. Odporność temp.: do +250°C.
są w wielu gałęziach przemysłu (szczególnie
Klasa palności: A1L. Współczynnik przewodno-
w budownictwie i energetyce).
ści cieplnej temp. 200°C: 0,043 W/(m·K). Różne warianty wykonania: bez płaszcza ochronne-
Cechy szczególne
go lub z płaszczem ochronnym w postaci folii
Dzięki łatwości obróbki otulin, montuje się je
PVC, folii aluminiowej tzw. „gruboziarnistej”,
szybko i sprawnie. System składa się z otulin
blachy ocynkowanej. Różnorodne sposoby
długości 1000 mm, profilowanych kolan o śred-
zamknięcia płaszcza: taśma dwustronnie klejąca,
nicach wewnętrznych i grubościach dostosowa-
nity PCV, nity stalowe. Możliwość realizacji
nych do średnic izolowanych rur lub zbiorników.
zamówień specjalnych do +1000°C.
Obejmy i kolana
KOCOPOR
Opis produktu
Izolacje do instalacji chłodniczych/
klimatyzacyjnych. Precyzyjnie dopasowa-
widualnie dopasowywane do konkretnych
ne izolacje dla elementów stosowanych
wymagań klienta.
zarówno w przemyśle, jak i gospodarstwach
domowych, wytwarzane na urządzeniach
Cechy szczególne
pracujących w systemie CNC z materiałów
Materiał: POLISTYREN (XPS) lub pianka PUR/
o najwyższej jakości, zapewniających stałe
/PIR. Gęstość 30–200 kg/m3. Możliwość wyko-
parametry izolacyjne. Produkty są indy-
nania z warstwą paroszczelną.
Otuliny i maty
EUROBATEX
Opis produktu
Wysokiej
jakości, kom-
Cechy szczególne
pletny program do izolacji instalacji rurowych,
Wysoko elastyczna pianka o zamkniętej struk-
armatury, kanałów i zbiorników w chłodnictwie
turze komórkowej z syntetycznego kauczu-
i systemach klimatyzacyjnych, zapewniający
ku. Efektywna grubość izolacji: 19–32 mm.
oszczędności energetyczne i zapobiegający
Współczynnik oporu dyfuzyjnego pary wodnej:
tworzeniu się kondensatów.
>7000 µ.
KORFF Isolmatic Sp. z o.o.
ul. Lotnicza 12, Wojnarowice, 55-050 Sobótka 1
tel.: 71 390 90 99, faks: 71 390 91 00
[email protected]
www.Korff.com
www.superwand.pl
ENERGIA
dr Artur Miros
Centrum Badawcze Materiałów Budowlanych IZOLACJA
Instytut Mechanizacji Budownictwa i Górnictwa Skalnego, Oddział Katowice
Preizolowane rury giętkie
– badania własności
Pre-insulated flexible pipe systems – requirements test
W 2009 r. wprowadzona została norma PN-EN 15632-1:2009 [1] dotycząca klasyfikacji, wymagań ogólnych
i metod badań zestawu preizolowanych rur giętkich. W 2015 roku wprowadzono poprawkę do tej normy
[2] zmieniającą m.in. procedurę badawczą pozwalającą określić przewodność cieplną rur preizolowanych
oraz wprowadzającą zalecenie dotyczące kontroli jakości wyrobu.
S
pecyfikacja PN-EN 15632-1:2009+
+A1:2015-02 [2] przeznaczona jest dla
zestawów preizolowanych rur, które mogą
pracować, w zależności od rury przewodowej
(tworzywo sztuczne, metal) i rodzaju montażu
(zespolone lub nie), w różnych zakresach
temperaturowych oraz ciśnieniach. Dla rur
z tworzyw sztucznych temperatura pracy
ciągłej wynosi 80°C (maksymalna temperatura chwilowa 95°C) przy różnym ciśnieniu
roboczym zależnym od stosunku przekroju
zewnętrznego rury przewodowej do grubości
ścianek (SDR – standard dimention ratio)
oraz tworzywa, z jakiego została wykonana
rura przewodowa. Przykładowo dla niezespolonych rur z tworzywa sztucznego zakres
ciśnień roboczych wynosi od 6 do 10 barów
w zależności od współczynnika SDR i rodzaju
tworzywa [3] – tabela 1.
Dla rur przewodowych metalowych (zespolonych) maksymalna temperatura chwilowa wynosi 140°C (temperatura pracy
ciągłej 120°C) przy zakresie ciśnienia 16–25
barów. Uszczegółowione zakresy ciśnień roboczych dla różnych materiałów zespolonych
rur przewodowych z tworzywa sztucznego
i metalu zawarte zostały w specyfikacjach
odpowiednio: PN-EN 15632-2 [4] i PN-EN
15632-4 [5].
Streszczenie ��
W artykule omówiono zmiany procedur
badawczych określania przewodności
cieplnej rur preizolowanych oraz nowe
wytyczne kontroli ich jakości i wprowadzania na rynek.
Abstract ��
In the article changes of the thermal properties test procedures of pre-insulated
flexible pipe systems were described and
new guideline for quality testing and
placing on the market was presented.
42
wrzesień 2015
W kwestii wymagań, jakie powinny zostać spełnione, żeby uznać wyrób za zgodny
z PN-EN 15632-1+A1:2015-02, poprawka
A1 praktycznie nie zmienia wcześniejszych
zapisów głównej części normy (nie dotyczy
załączników). W dalszym ciągu wymagania związane z własnościami termicznymi,
giętkością i odpornością na oddziaływanie
zewnętrzne należy określać dla całego zestawu
rury preizolowanej, badania nasiąkliwości i pełzania wykonuje się dla materiału izolacyjnego,
a dla płaszcza ochronnego stabilność termiczną, UV oraz odporność na powstające rysy
naprężeniowe. Jeśli w rurach zastosowano system monitorowania, wszystkie komponenty
wchodzące w skład zainstalowanego systemu
kontroli szczelności powinny spełniać wymagania określone w PN-EN 14419:2009 [6].
Metodyki badawcze pozwalające określić wymienione powyżej własności nie zostały zmienione, oprócz sposobu określania
własności termicznych preizolowanej rury
giętkiej. Zgodnie z pkt 5.1 „Własności izolacyjności termicznej” dla całego zakresu
średnic preizolowanych rur giętkich ułożonych
w gruncie producent powinien przedstawić
wartości określające straty ciepła. Sposób
deklarowania start ciepła został przedstawiony w załączniku B, a wynik powinien
być podawany z dokładnością do 0,1 W/m.
Sposób pomiaru przewodności cieplnej zestawu preizolowanych rur oraz określania
własności termicznych warstwy izolacyjnej
został umieszczony w załączniku A, a załącznik
C informuje o sposobie określania obliczeniowego współczynnika przewodzenia ciepła
uwzględniającym zewnętrzne czynniki wpływające na izolacyjność zestawu.
Załącznik A. Przewodność cieplna
preizolowanych rur. Procedura
badawcza
Załącznik ten, opierając się na normach PN-EN
ISO 8497:1999 [7] oraz PN-EN 253:2009+
A1:2013 [8], opisuje metodę określania wartości przepływu ciepła w stanie ustalonym
oraz przewodności cieplnej pianki izolacyjnej
w preizolowanych rurach. W przeciwieństwie
do zapisów w normie z 2009 r. aktualna
norma znacznie szerzej opisuje wymagania
dotyczące doboru próbki do badań, aparatury
pomiarowej, procedury badawczej, a sposób
obliczania przewodności cieplnej został zupełnie zmodyfikowany.
Próbka do badań o okrągłym przekroju
poprzecznym powinna być wybrana ze środka
całego zakresu grubości wyrobów producenta o wewnętrznej średnicy nie mniejszej
niż 25 mm. Do badań typu (definicja badania
typu w Załączniku D) próbka o długości nie
mniejszej niż 3 m powinna być pobrana z części
środkowej zestawu rurowego.
Norma dopuszcza badania na trzech typach
aparatów badawczych: z cylindrami osłonowyCiśnienie robocze
Rura przewodowa – rodzaj tworzywa
sztucznego
6 barów
8 barów
10 barów
PE-X – usieciowany polietylen
SDR 11
SDR 9
SDR 7,4
PB – butylen
SDR 13,6
SDR 11
SDR 9
Rury wielowarstwowe
grubość ścianek powinna być przeliczana
zgodnie z metodą opisaną w EN ISO 21003-2
Tabela 1. Wymagany współczynnik SDR dla różnych ciśnień roboczych niezespolonych rur z tworzywa
sztucznego
ENERGIA
wrzesień 2015
43
ENERGIA
44
wrzesień 2015
POWIETRZE
dr inż. Grzegorz Kubicki
Wydział Inżynierii Środowiska, Politechnika Warszawska
Systemy wentylacji pożarowej
– nowe standardy i nowatorskie realizacje
Fire ventilation systems – new standards and innovative solutions
Wykonanie dobrej instalacji wentylacji pożarowej w budynku jest zadaniem złożonym i wymagającym
od projektanta nie tylko znajomości prawa, ale też wyobraźni i kreatywności. Niestety dopiero wraz z pracami
nad nową wersją warunków technicznych planowane jest opracowanie w uzgodnieniu z właściwym ministrem
krajowych standardów technicznych mających formułę otwartych zaleceń do projektowania systemów
wentylacji pożarowej w różnych obiektach. Dlatego nadal trzeba się posiłkować standardami zagranicznymi
i uwzględniać uwarunkowania lokalne.
Z
abezpieczenie dróg ewakuacji przed zadymieniem jest jednym z priorytetów
ochrony przeciwpożarowej obiektów użytkowych. Właściwa, dopasowana do specyfiki konkretnego obiektu instalacja wentylacji
pożarowej musi w początkowej fazie pożaru,
kiedy rozpoczyna się i trwa ewakuacja, nie
dopuścić do utrzymywania się na drogach
ucieczki ludzi dymu w ilości, która ze względu
na ograniczenie widoczności lub toksyczność
uniemożliwiałaby bezpieczną ewakuację. Tak
Streszczenie ��
W prezentowanym artykule przedstawione zostały praktyczne spostrzeżenia dotyczące budowy i prawidłowego
funkcjonowania systemów wentylacji
pożarowej w budynkach użytkowych.
Tekst zawiera opis procedur i działań
koniecznych dla konstrukcji efektywnych
rozwiązań, poprawiających bezpieczeństwo użytkowania obiektów. Druga część
artykułu zawiera informację o planowanych zmianach w krajowych przepisach
i standardach projektowych, które mogą
istotnie wpłynąć na ostateczny kształt
i wielkość instalacji wentylacji pożarowej.
Abstract ��
The article presents practical insights
for the construction and proper functioning of the fire ventilation systems
in buildings used by people. The text
contains a description of the procedures
and measures needed to design effective
solutions to improve the safety of use of
objects. The second part of the article
contains information about planned
changes in national laws and design
standards that can significantly influence the final shape and size of the fire
ventilation system.
46
wrzesień 2015
stanowią przepisy prawa, a co to oznacza
w praktyce dla projektanta i wykonawcy
systemu?
Trwałość rozwiązania
Kwestią zasadniczą dla spełnienia cytowanego powyżej zapisu prawa jest konieczność
skutecznego zadziałania instalacji wentylacji pożarowej podczas pożaru. Oznacza to,
że zaprojektowany i wykonany układ musi
funkcjonować prawidłowo nie tylko podczas
prób odbiorowych na etapie przekazania budynku, ale być równie efektywny po kilku lub
kilkunastu latach eksploatacji. Żeby tak się
stało, konieczne jest spełnienie następujących
warunków:
system wentylacji pożarowej zbudowany
musi być z kompatybilnych, certyfikowanych pod kątem funkcjonalności, odporności
i niezawodności mechanicznej elementów.
Podkreślić trzeba, że certyfikacja powinna
dotyczyć wszystkich podzespołów takiego
układu, co w praktyce nie zawsze jest
realizowane;
system (czyli układ detekcji, mechanizmy
przełączające, wentylatory, układ zasilania
energią oraz urządzenia automatyczne) musi
być regularnie serwisowany i nadzorowany
przez przeszkolony w tym celu personel.
Zadaniem projektanta i wykonawcy systemu jest dostarczenie administracji obiektu
listy urządzeń podlegających kontroli oraz
sporządzenie procedury kontrolnej;
należy regularnie i w różnych warunkach
przeprowadzać próby funkcjonowania systemu lub co najmniej jego wrażliwych
elementów. Pełne próby działania zdefiniowanego powyżej systemu powinny
odbywać się co najmniej raz w roku, ale
próby częściowe, np. działania wentylatorów napowietrzania i odbioru powietrza
i dymu oraz awaryjnego źródła zasilania,
powinny się odbywać w cyklu cotygodniowym i comiesięcznym. Nowoczesny
system automatyki sterującej oferowany
przez niektórych dostawców zestawów
urządzeń do różnicowania ciśnienia ma
funkcję stałych testów diagnozujących
(wykonywanych w sposób automatyczny).
Kilkuminutowe testy diagnozujące w żaden
sposób nie wpływają na funkcjonowanie
obiektu, a stanowią stałe potwierdzenie
gotowości systemu.
Identyfikacja potrzeb obiektu
Kluczowe znaczenie dla późniejszego funkcjonowania systemu wentylacji pożarowej jest
właściwe opracowanie założeń projektowych,
Rys. 1. Symulacja ewakuacji budynku z wykorzystaniem programu Pathfinder
POWIETRZE
ja
dukc
o
r
p
,
is
kt .
proje taz, serw
n
o
m
kompleksowy
system wentylacji
strumieniowej garaży
mcr j-FLO
Lider w zakresie systemów wentylacji pożarowej
reklama
Mercor SA
www.mercor.com.pl
ul. Grzegorza z Sanoka 2, 80-408 Gdańsk
tel. +48 58 341 42 45, fax +48 58 341 39 85
wrzesień 2015
47
POWIETRZE
V FORUM
DLA ZARZĄDCÓW
ZARZĄDZANIE
NIERUCHOMOŚCIAMI
DEVELOPER – WSPÓLNOTA
– SPÓŁDZIELNIA – GMINA
KONFERENCJA DLA PRAKTYKÓW
promocja
15 października 2015 r.
Warszawa
48
wrzesień 2015
www.konferencjazarzadcow.pl
POWIETRZE
reklama
CERBEX
wrzesień 2015
49
POWIETRZE
50
wrzesień 2015
POWIETRZE
Pełny artykuł dostępny
odpłatnie
papierowej lub
elektronicznej
reklama
prenumerata
wrzesień 2015
51
POWIETRZE
52
wrzesień 2015
mcr Tecwool F
natryskowy system zabezpieczeń ogniochronnych stalowych
i żelbetowych konstrukcji budowlanych na pożary standardowe,
system zapewnia także dobrą izolacyjność termiczną oraz akustyczną
mcr Isoverm 825
natryskowy system zabezpieczeń ogniochronnych stalowych
konstrukcji budowlanych na pożary węglowodorowe
systemy przejść instalacyjnych (Dunamenti)
Lider w zakresie zabezpieczeń
ogniochronnych konstrukcji budowlanych
W naszej ofercie:
systemy natryskowe
systemy powłok pęczniejących
systemy przejść instalacyjnych
www.mercor.com.pl
V FORUM DLA ZARZĄDCÓW
ZA RZĄD Z A N I E
NI ERU C H O M O Ś C I A M I
DEVELOPER – WSPÓLNOTA – SPÓŁDZIELNIA – GMINA
KONFERENCJA DLA PRAKTYKÓW
15 października 2015 r., Warszawa
PODCZAS 14 PRELEKCJI PROWADZONYCH PRZEZ UZNANYCH
PRAKTYKÓW W SWOICH DZIEDZINACH DOWIESZ SIĘ M. IN.:
Dlaczego są problemy z zarządzaniem współwłasnością w budynkach deweloperskich?
O środkach unijnych dla spółdzielni i wspólnot mieszkaniowych
O tym, że nie ma dotacji bez audytu, potwierdzającego poziom energooszczędności i redukcji emisji
Czy energią naprawdę da się zarządzać – przykłady z praktyki spółdzielni i wspólnoty mieszkaniowej
Cena regularna: 450 zł
Cena dla prenumeratorów: 225 zł
www.konferencjazarzadcow.pl
Kontakt:
Katarzyna Zaręba
tel. 22 512 60 83, faks 22 810 27 42, kom. 501 333 717
WŚRÓD PRELEGENTÓW
SAMI PRAKTYCY!
KONSULTACJE NA ŻYWO
Z PRAWNIKIEM!
POWIETRZE
reklama
klapy ppoż.
AERECO WENTYLACJA SP. Z O.O.
05-152 Czosnów, Łomna Las, ul. Dobra 13
tel. 22 380 30 00, faks 22 380 30 01
[email protected]
www.aereco.com.pl
Klapa przeciwpożarowa odcinająca ABS2120
klasyfikacja: EI 120 (ve i <–> o) S;
wymiary: ø 100–200 mm;
montaż w kanale wentylacyjnym;
grubość klapy: 60 mm dla każdej średnicy;
bezpiecznik topikowy 72°C;
dostępne wersje o odporności ogniowej 60 min –- przeznaczone do montażu w stropach oraz o jednostronnej
odporności 120 min – do montażu w ścianach i stropach.
Klapa przeciwpożarowa odcinająca CU2
klasyfikacja: EI 120 (ve ho i <–> o) S;
badana przy ciśnieniu do 500 Pa;
wymiary: od 200 × 200 do 1500 × 1000 mm;
szczelność zgodnie z EN 1751, standardowo klasa B;
sterowanie ręczne lub za pomocą siłowników;
wykonanie przeciwwybuchowe, certyfikat TÜV ATEX, możliwość montażu w strefach zagrożenia 1, 2, 21 i 22;
możliwość wbudowania jako bateria klap o wymiarach do 2450 × 1650 mm;
możliwość zastosowania wyłączników krańcowych.s
Klapa przeciwpożarowa odcinająca CU4
klasyfikacja: EI 240 (ve i <–> o) S;
badana przy ciśnieniu do 500 Pa;
wymiary: od 200 × 200 do 1200 × 800 mm;
szczelność zgodnie z EN 1751, standardowo klasa B;
sterowanie ręczne lub za pomocą siłowników;
możliwość zastosowania wyłączników krańcowych.
Klapa przeciwpożarowa odcinająca AVANTAGE
przeznaczona do systemów wentylacji pożarowej: napowietrzających, upustowych, wyciągowych,
przewodowych oraz gaśniczych z gazami obojętnymi;
klasyfikacja: EI 120 (ved i <–> o) S1500AAmulti;
wymiary: od 300 × 385 do 1100 × 1105 mm;
obudowa i przegroda wykonane z materiałów umożliwiających późniejsze malowanie;
wersja z jedną lub dwiema przegrodami;
sterowanie impulsem elektrycznym;
otwarcie i zamknięcie ręczne lub za pomocą siłownika (dla wersji z jedną przegrodą);
możliwość zastosowania wyłączników krańcowych.
wrzesień 2015
55
POWIETRZE
klapy ppoż.
reklama
ALNOR SYSTEMY WENTYLACJI
05-552 Wola Mrokowska, aleja Krakowska 10
tel. 22 737 40 05
[email protected]
www.alnor.com.pl
Klapa ppoż. FDMD z wyzwalaczem topikowym
wymiary: ø100–200 mm;
testowana zgodnie z EN 1366-2, klasyfikowana zgodnie z EN 13501-3+A1;
odporność ogniowa: EIS120, EIS90;
nieszczelność obudowy: klasa C, szczelność wewnętrzna: klasa 3 (ø200) i klasa 2 (ø100–180), test zgodnie
z EN 1751;
atest higieniczny;
odporność na korozję zgodnie z EN 15650;
grubość przegrody: 20 mm;
mechanizm wewnętrzny/zewnętrzny/zewnętrzny z obudową;
możliwość przeglądu: jedna rewizja;
opcjonalne wyłączniki krańcowe dla sygnalizacji aktualnego położenia przegrody;
deklaracja CE (EN 15650).
Klapa ppoż. FDMD z siłownikiem elektrycznym Belimo
wymiary: ø100–200;
deklaracja CE (EN 15650);
testowana zgodnie z EN 1366-2, klasyfikowana zgodnie z EN 13501-3+A1;
odporność ogniowa EIS120, EIS90;
nieszczelność obudowy: klasa C, szczelność wewnętrzna: klasa 3 (ø200) i klasa 2(ø100–180), test zgodnie
z EN 1751;
atest higieniczny;
odporność na korozję zgodnie z EN 15650;
grubość przegrody: 20 mm;
możliwość przeglądu: jedna rewizja;
sterowanie: siłownik elektryczny Belimo, model BLF 230-T / BLF 24-T / BKN 230-24 + BLF 24-T-ST.
56
wrzesień 2015
POWIETRZE
reklama
klapy ppoż.
LEXI GROUP – Dystrybucja Wildeboer Bauteile GmbH w Polsce
65-001 Zielona Góra, ul. Kożuchowska 8c
tel. 509 968 401, 512 606 578
[email protected], [email protected]
www.wildeboer.pl, www.wildeboer.de
Bezobsługowe klapy przeciwpożarowe Wildeboer FR90
wymiary: FR90 ø100–800 mm (z ramą do zabudowy), 346 mm (z ramą montażową);
klasyfikacja ogniowa: EI 90 (ve, ho, i <–> o) S;
klasa szczelności obudowy: C wg EN 1751;
dwie rewizje;
możliwość montażu zarówno w pionie, jak i poziomie, niezawodna wymienna przegroda odcinająca wykonana
z odpornego na temperaturę i ścieranie krzemianu wapnia w ramie z galwanizowanej stali, obudowa pokryta
wewnątrz i na zewnątrz powłoką z żywicy epoksydowej nanoszoną proszkowo dla zwiększonej ochrony
przed korozją (opcja), zamknięty mechanizm zwalniający i siłownik na zewnątrz obudowy z certyfikatem
ATEX: termiczno-mechaniczny z czujką temperatury oraz siłownikiem zwalniającym i sprężyną powrotną
z siłownikiem elektronicznym M24/220 24 V lub 230 V, czas zamknięcia od 10 s, siłownik elektroniczny
wybuchowy EX, minimalne koszty montażu oraz bezpieczeństwo planowania i wykonania przy zastosowaniu
ramek montażowych Wildeboer RR, RE, ER6, AE, VE, które skracają czas instalacji;
certyfikat CE klap Wildeboer zgodny z normą europejską EN 15650;
testowane zgodnie z normą europejską EN 1366-2;
certyfikat higieniczny.
Bezobsługowe klapy przeciwpożarowe Wildeboer FK90
wymiary: prostokątne od 200 × 200 mm do 1500 × 800 mm, dostępny także wymiar specjalny 1000 × 1000 mm;
długości: 400, 500 i 355 mm, (z ramą montażową);
klasyfikacja ogniowa: od EI 90 do EI 120 (ve, ho, i <–> o) S;
dwie rewizje;
ramek montażowych Wildeboer ER1, ER2, ER3, ER4, AR1, AR2, które skracają czas instalacji;
Bezobsługowe klapy przeciwpożarowe Wildeboer FK90K
wymiary: od 100 × 100 mm do 800 × 250 mm, długość 260 mm;
klasyfikacja ogniowa: od EI 90 (ve, ho, i <–> o) S;
ramek montażowych Wildeboer ER5, AE, RR, które skracają czas instalacji;
Regulatory przepływu objętości (VAV) – VRE1, VKE1
dwie wersje: mechaniczna i elektroniczna;
wymiary: VRE1 DN 100–DN 400; VKE1 od 200 × 100 mm do 800 × 400 mm;
objętościowe natężenie przepływu: VRE1: 34–5430 m3/h, VKE1: 130–13 800 m3/h, prędkość przepływu: VRE1:
1,2–12 m/s; VKE1: 1,8–12 m/s, zakres sterowania: 20–1000 Pa;
szczelność obudowy: klasa C, szczelność przegrody w pozycji zamkniętej: klasa 3, klasa 4 (zależnie od
rozmiaru);
stopień ochrony: IP50;
czas domknięcia: ok. 90 s;
certyfikat: CE według normy 2004/108/EG;
opcje: izolacja akustyczna, uszczelki wargowe dla VRE1;
bezobsługowa praca, wysoka dokładność regulacji poprzez innowacyjne zasady pomiarowe, precyzyjna
regulacja wielkości przepływów z ustawieniami fabrycznymi na życzenie klienta lub do indywidualnych
nastawień na miejscu inwestycji, klasa szczelności obudowy C wg EN 1751;
opcje wykonania: uszczelki wargowe, izolacja akustyczna lub jako tłumiki dźwięku, wersje elektroniczne
z sygnałem efektywności do indywidualnych nastawień;
certyfikat higieniczny;
deklaracja środowiskowa produktu (EPD), zgodny z normą EN 15804
produkt dostępny także w wersjach: z mechanicznym stałym ustawieniem przepływu objętości powietrza (CAV)
Wildeboer VR1, VK2 i VRL1.
wrzesień 2015
57
POWIETRZE
dr inż. Rafał Porowski, dr inż. Waldemar Wnęk
Wydział Inżynierii Bezpieczeństwa Pożarowego
Szkoła Główna Służby Pożarniczej w Warszawie
Wybrane aspekty projektowania
wentylacji pożarowej
tuneli drogowych
Selected aspects of designing fire ventilation in road tunnels
Nadrzędnym celem wentylacji pożarowej w tunelach drogowych jest zapewnienie ewakuacji ludzi i mienia oraz
ułatwienie prowadzenia działań ratowniczo-gaśniczych przez straż pożarną. Wentylacja pożarowa w tunelu
drogowym powinna zapewniać sterowanie kierunkiem przepływu dymu i gorących gazów pożarowych, gdyż
to właśnie szybkie rozprzestrzenianie się dymu jest głównym powodem występowania ofiar śmiertelnych
i poszkodowanych.
D
ynamika rozwoju pożaru w tunelu jest
podobna do typowego pożaru w pomieszczeniach zamkniętych, choć istnieją pewne
znaczące różnice pomiędzy nimi [2]. W pożarach pomieszczeń ciepło i dym są utrzymywane
wewnątrz pomieszczenia, a czynnikiem ograniczającym staje się dostępność tlenu. Wielkość
otworów określa, jak duży pożar może się
rozwinąć, zanim przejdzie w fazę kontrolowaną
wentylacją, tzn. dostępem tlenu [17]. W pożarach rozwijających się w pomieszczeniach
niespalone paliwo może się palić na zewnątrz
pomieszczenia, mieszając się z powietrzem.
Natomiast gdy paliwo jest otoczone przez
mieszaninę gazów o zawartości tlenu mniejszej
niż ok. 13%, ogień zostanie zgaszony.
Z kolei w tunelach świeże powietrze jest
zazwyczaj transportowane do paliwa wzdłuż
osi obiektu, niedaleko poziomu podłogi, co pod-
Streszczenie ��
W artykule zawarto przegląd stanu wiedzy na temat pożarów tuneli drogowych
oraz wybrane wymagania standardu
NFPA 502 w zakresie systemów wentylacji pożarowej. Podano także przykłady
obecnie stosowanych rozwiązań technicznych wentylacji pożarowej w tunelach drogowych.
Abstract ��
In this article the overview of state of the
knowledge for road tunnels and selected
requirements of NFPA 502 Standard in
terms of fire ventilation is described.
Some examples of presently used solutions and fire ventilation systems in
road tunnels are shown.
58
wrzesień 2015
trzymuje proces spalania. W przeciwieństwie
do pożarów rozwijających się w pomieszczeniach, procesy spalania odbywają się w tunelu
i w przypadku pożarów kontrolowanych przez
wentylację może to doprowadzić do prawie
zerowej zawartości tlenu za pożarem wzdłuż
kierunku strumienia powietrza. W tunelach
drogowych gorący dym początkowo unosi
się i zderza ze stropem, a następnie rozpływa
wzdłuż biegu tunelu i stopniowo opada w kierunku podłoża ze względu na schłodzenie.
Odległości wstecznego cofnięcia warstwy
dymu w kierunku przeciwnym do ruchu powietrza (tzw. backlayering) oraz jego względnie
dobrej stratyfikacji w kierunku ruchu są silnie
uzależnione od warunków wentylacji [2, 18].
W ostatnich latach zaczęła się rozwijać kompleksowa teoria dynamiki pożarów w tunelach.
Dla pożaru w tunelu o osiowym przepływie
powietrza można obliczyć parametry takie,
jak wzrost temperatury, długość płomienia,
odległość tzw. backlayeringu czy widoczność
oraz stężenie gazów pożarowych [2, 18, 19].
W tunelach o wentylacji naturalnej lub wzdłużnej mechanicznej przepływ powietrza zachodzi
wzdłuż obiektu ze względu na statyczne oraz
dynamiczne różnice ciśnień. Systemy wentylacji poprzecznej mają wloty i wyciągi powietrza
rozmieszczone wzdłuż tunelu. Znaczna część
istniejącej teorii, z niewielkimi zmianami lub
ograniczeniami, ma również zastosowanie
do tuneli z wentylacją poprzeczną. W miarę
rozwoju pożaru siły wyporu unoszą gorące
gazy do góry i rozprzestrzeniają je wzdłuż
sufitu, w zależności od nachylenia tunelu
i początkowych warunków wentylacji. Przy
odpowiedniej prędkości przepływu powietrza
mieszanina dymu oraz gorącego i zimnego
powietrza ostatecznie zostaje równomiernie
rozprowadzona w przekroju tunelu za pożarem.
Pierwsze badania naukowe związane z pożarem w tunelu zostały wykonane przez Thomasa
[20], który badał efekt backlayeringu zachodzący, gdy gorący dym przemieszcza się wzdłuż
sufitu wstecznie w stosunku do przepływu
powietrza. Wprowadził on również pojęcie
krytycznej prędkości powietrza potrzebnego
do zapobieżenia zjawisku backlayeringu. Krytyczna prędkość powietrza zwiększa się wraz
z szybkością uwalniania ciepła (HRR – Heat
Release Rate) w kierunku stałej wartości, tj.
ok. 3 m/s dla większości tuneli [18, 19]. Pożar
wywołuje w tunelu pewien opór przepływu,
który wzrasta wraz z wielkością pożaru, zwany
efektem dławiącym. Dlatego chociaż prędkość
3 m/s wystarczy do znacznego ograniczenia
zjawiska backlayeringu, wydajność wentylatorów musi zapewniać przekroczenie tej
wartości wraz ze zwiększeniem rozmiarów
pożaru [21].
Główne obciążenie ogniowe w tunelach stanowią pojazdy. Typowy samochód ma szybkość
uwalniania ciepła odpowiadającą pożarowi szybkiemu i szczytową wartość HRR na poziomie
ok. 5 MW. Autobusy charakteryzują się wartością HRR ok. 30 MW, natomiast samochody
ciężarowe 20–200 MW [22, 23]. Pożary kilku
samochodów ciężarowych mogą się rozwinąć
w katastrofalny pożar tunelu kontrolowany wentylacją i HRR na poziomie 300–700 MW [26].
Szybkość uwalniania ciepła z pożaru kontrolowanego wentylacją wzrasta wraz ze zwiększaniem się pola przekroju poprzecznego, podczas
gdy dla pożarów kontrolowanych paliwem
POWIETRZE
reklama
wrzesień 2015
59
POWIETRZE
60
wrzesień 2015
POWIETRZE
reklama
wrzesień 2015
61
POWIETRZE
62
wrzesień 2015
POWIETRZE
reklama
wentylatory
ALNOR SYSTEMY WENTYLACJI
05-552 Wola Mrokowska, aleja Krakowska 10
tel. 22 737 40 05
[email protected]
www.alnor.com.pl
Wentylator dachowy DV-ROF-R – 6 wielkości
dane techniczne: wydajność 245–10 000 m3/h, maks. spręż 272–640 Pa, obroty 1365–2685 obr/min, moc
65–1450 W, hałas od 45 dB(A) od strony wylotu powietrza, napięcie 230/400 V, waga 4–62 kg, średnica przyłączy
160–560 mm, klasa izolacji uzwojenia B lub F;
budowa: obudowa z blachy stalowej ocynkowanej malowana proszkowo, poziomy wyrzut powietrza;
wirnik: łopatki wykonane z blachy ocynkowanej, zakrzywione do tyłu;
wydajna praca przy niskim poziomie hałasu;
montaż: ustawienie pionowe;
regulacja obrotów: przetwornikiem częstotliwości BSC-F, regulatorem napięciowym BSC;
akcesoria: podstawy dachowe uniwersalne stalowe (ocynkowane lub kwasoodporne), podstawy dachowe
tłumiące, tłumiki akustyczne, przepustnice, filtry, elastyczne kołnierze tłumiące, regulatory przepływu VAV;
certyfikat: deklaracja zgodności CE.
Wentylatory dachowe DV-ROF-V – 6 wielkości
dane techniczne: wydajność 850–10 000 m3/h, maks. spręż 394–660 Pa, obroty 1365–2640 obr/min, moc
130–1450 W, hałas: od 48 dB(A) od strony wylotu powietrza, napięcie 230/400 V, waga 7–62 kg, średnica
przyłączy 225–560 mm, klasa izolacji uzwojenia B lub F;
budowa: obudowa z blachy stalowej ocynkowanej;
wirnik: łopatki wykonane z blachy ocynkowanej, zakrzywione do tyłu;
wydajna praca przy niskim poziomie hałasu;
montaż: ustawienie pionowe;
regulacja obrotów: przetwornikiem częstotliwości BSC-F, regulatorem napięciowym BSC;
akcesoria: podstawy dachowe uniwersalne stalowe (ocynkowane lub kwasoodporne), podstawy dachowe
tłumiące, tłumiki akustyczne, przepustnice, filtry, elastyczne kołnierze tłumiące, regulatory przepływu VAV;
certyfikat: deklaracja zgodności CE.
wrzesień 2015
63
POWIETRZE
wentylatory
reklama
HARMANN POLSKA SP. Z O.O.
30-740 Kraków, ul. Półłanki 29 g
tel. 12 650 20 30, faks 12 264 71 13
[email protected]
www.harmann.pl
Wentylatory kanałowe ML PRO EC
dane techniczne: wydajność 780–3320 m3/h, spręż maks. 770 Pa, maks. temp. pracy 70°C, obroty 2170–3790
obr/min, moc 67–304 W, moc akustyczna 55–75 dB(A), napięcie 230 V, stopień ochrony urządzenia IPX4, puszki
przyłączeniowej IP44, klasa izolacji F, waga 2,4–8,7 kg, średnica przyłączy 150–355 mm;
zastosowanie: systemy wentylacji ogólnej budynków mieszkalnych, domów jednorodzinnych, budynków
użyteczności publicznej, biur, sklepów, magazynów itp.;
budowa: obudowa z wysokiej jakości tworzywa PPGF30, urządzenie składa się z trzech elementów: płyty
montażowej, zespołu silniko-wirnika ze zintegrowaną puszką przyłączeniową oraz króćców przyłączeniowych;
całość połączona została za pomocą dwóch uchylnych klamer;
wirnik: wyprofilowany diagonalny z tworzywa sztucznego, wyważony dynamicznie w dwóch płaszczyznach
(G6.3 DIN ISO 1940);
silnik: elektryczny komutowany elektronicznie (EC) ze zintegrowanym kontrolerem i zabezpieczeniem, zasilanie
230 V, 50 Hz, przystosowany do płynnej regulacji prędkości obrotowej w pełnym zakresie przy zachowaniu
wysokiej sprawności;
akcesoria: wyłącznik serwisowy GS, regulator stałego ciśnienia CON P-1000, potencjometr, klapa montażowa
OFK, tłumiki kanałowe, siatka ochronna SG, klapa zwrotna RSK, filtr kanałowy EU3 FBM, kaseta filtra
kieszeniowego FBB.
EC
Dachowe wentylatory oddymiające MOVO
dane techniczne: wydajność maks. 3100–52 000 m3/h, spręż maks. 1800 Pa, odporność ogniowa F400 (400°C/
120 min), zakres wielkości wirnika 315–900 mm;
zastosowanie: odprowadzanie gorącego powietrza, dymu i spalin z budynków powstałych podczas pożaru,
wentylatory mogą także być wykorzystywane w systemach wentylacji bytowej oraz przemysłowej;
budowa: zwarta konstrukcja stalowa, zewnętrzna obudowa z blachy aluminiowej malowana w kolorze
RAL 7040;
wirnik: wyważony dynamicznie i statycznie zgodnie z ISO 1940 w klasie G 6.3, łopatki z blachy stalowej
pochylone do tyłu – takie wykonanie pozwala osiągać wysoką wydajność, utrzymując niski poziom hałasu;
silnik: elektryczny asynchroniczny jedno- lub dwubiegowy, stopień ochrony IP55, klasa izolacji F; silniki
200°
PRACA CI¥G£A
mają wbudowane czujniki temperatury uzwojeń PTC, możliwość regulacji prędkości obrotowej silników
jednobiegowych za pomocą przetwornicy częstotliwości wyposażonej w filtr sinus;
akcesoria: podstawa dachowa, przeciwkołnierz, złącze elastyczne, klapa zwrotna, wyłącznik serwisowy;
kierunek przepływu: pionowy wylot powietrza;
montaż: na dachu poza strefą pożarową.
reklama
FLÄKT BOVENT SP. Z O.O.
05-850 Ożarów Mazowiecki, Ołtarzew, ul. Południowa 2
tel. 22 392 43 43, faks 22 392 43 44
[email protected]
www.flaktwoods.pl
Energooszczędne wentylatory osiowe JMv Aerofoil
dane techniczne: wydajność do 32 000 m3/h, maks. spręż 1170 Pa, maks. temp. pracy ciągła do 50°C, w trybie
oddymiającym do 200/300/400°C/2 h, napięcie 400 V, średnica 315–630 mm; oszczędność energii aż do 24%;
zastosowanie: wentylacja ogólna, pożarowa, oddymianie;
budowa: wentylator osiowy do kanałów okrągłych, montaż kołnierzowy, silnik przymocowany do obudowy
za pomocą specjalnie profilowanych wsporników, dodatkowe kierownice powietrza za silnikiem redukują
turbulencje, piasta profilowana w celu zwiększenia aerodynamiki i zoptymalizowania przepływu, zmniejszone
odległości pomiędzy krawędzią łopatki a obudową wentylatora w celu zminimalizowania strat przepływu oraz
ograniczenia turbulencji;
wirnik: wysokosprawny osiowy wirnik odlewany wysokociśnieniowo z aluminium, komputerowo modelowane
zakrzywione łopatki o profilu areofoil z wygładzaną profilowaną piastą i płytą zaciskową do regulacji kąta
nachylenia łopatki;
silnik: asynchroniczny, jednofazowy 230 V lub trójfazowy 400 V, 50 Hz, w klasie sprawności IE2 lub IE3, klasa
izolacyjności F, IP55, przystosowany do regulacji częstotliwości za pomocą falownika;
akcesoria: tłumiki, stopy montażowe, wibroizolatory, przeciwkołnierze, króćce elastyczne, klapy zwrotne, osłony,
stożki wlotowe (konfuzory);
certyfikat zgodności z normą EN 12101-3:2002/AC:2005, deklaracja zgodności;
gwarancja: 24 miesiące.
Wentylatory dachowe STOF
dane techniczne: wydajność do 17 100 m3/h, maksymalny spręż 1000 Pa, maksymalna temperatura pracy ciągła
do 40°C, 8 wielkości, 3 wersje wykonania;
zastosowanie: wentylacja ogólna budynków;
budowa: wentylator dachowy z wyrzutem pionowym, poziomym lub poziomym ze zintegrowanymi
przepustnicami zwrotnymi;
obudowa: blacha stalowa galwanizowana powlekana aluminium lub lakierowana proszkowo na kolor czarny,
opcjonalnie dostępna wersja izolowana akustycznie (tylko wyrzut pionowy);
wirnik: stalowy, promieniowy, z łopatkami pochylonymi do tyłu;
silnik: jedno- lub trójfazowy, w wykonaniu standardowym lub komutowany elektronicznie EC z wbudowanym
regulatorem;
regulacja obrotów: skokowa (transformatorowa) lub płynna w zakresie 0–100% (silniki EC), standardowe
zabezpieczenia termiczne;
akcesoria: przejścia dachowe, podstawy, króćce, złącza przeciwdrganiowe, klapy zwrotne;
certyfikat: deklaracja zgodności;
64
wrzesień 2015
POWIETRZE
wentylatory
reklama
FABRYKA URZĄDZEŃ WENTYLACYJNO-KLIMATYZACYJNYCH
KONWEKTOR SP. Z O.O.
87-600 Lipno, ul. Wojska Polskiego 6
tel. 54 287 22 34, faks 54 287 23 41
[email protected], www.konwektor.pl
Wentylatory dachowe standardowe i przeciwwybuchowe WVPOH(K)H(V)/EX/PW – 26 wielkości
wentylatory standardowe oraz przeciwwybuchowe do przetłaczania powietrza zawierającego gazy i/lub pary
®
KONWEKTOR
cieczy palnych II grupy wybuchowości i klas temperaturowych T1, T2, T3 i T4 w stopniu odpowiadającym
kategorii zagrożenia wybuchem Z1 lub Z2, zgodne z dyrektywą ATEX 94/9/WE;
dane techniczne: wydajność maks. 560–25 200 m3/h, maks. spręż 120–800 Pa, maks. temp. pracy 40°C,
średnica przyłączy 185–770 mm, hałas w odl. 1 m od 42 do 74 dB(A);
silnik elektryczny przeciwwybuchowy, ognioszczelny, silniki – jednofazowe jednobiegowe, trójfazowe jednoi wielobiegowe, regulacja prędkości obrotowej, stopień ochrony IP54, 680–1445 obr/min, moc 90–7500 W;
budowa: osiowe i bębnowe, z wylotem pionowym lub poziomym, do montażu na podstawach kwadratowych
lub ośmiokątnych, wirnik – promieniowy, osiowy, mosiężny;
obudowa: przystosowane do zamocowania na podstawie dachowej typu BI, BII, BIII, wykonanie stalowe
malowane, kaptur z tworzywa, ze stali kwasoodpornej, ocynkowane;
akcesoria: tłumiki, regulatory, podstawy, przepustnice, kanały;
Wentylator WOD – 9 wielkości
wentylatory dachowe osiowe WOD do wentylacji wyciągowej lub nawiewnej pomieszczeń, usuwania oparów
i gazów niewybuchowych lub nawiewania świeżego powietrza. Stosowane w instalacjach o małych oporach
przepływu i przeznaczone do montażu na dachu. Mogą pracować z regulatorem temperatury i regulatorami
prędkości obrotowej. Wentylatory WOD 500, 630 mogą współpracować z podstawami dachowymi tłumiącymi
hałas typu WVPKT;
dane techniczne: wielkości wentylatora 315, 355, 400, 450, 500, 560, 630, 710, 800; wydajność maks.
1600–20 000 m3/h, maks. spręż 110–270 Pa, maks. temp pracy 50–70°C, masa wentylatora 8–34 kg;
budowa: silnik z zewnętrznym wirnikiem, jedno- lub trójfazowy, siatka ochronna, kaptur i podstawa wentylatora;
stopień ochrony: IP44, IP54, 860–1450 obr/min, moc 70–1300 W;
obudowa stalowa malowana, na życzenie wykonanie kwasoodporne lub ocynkowane,
kolory z palety RAL;
Wentylator WRH – 5 wielkości: 160, 200, 250, 315, 400
wentylatory WRH do wentylacji wyciągowej pomieszczeń o niskim stopniu zanieczyszczenia powietrza;
dane techniczne: maks. temperatura pracy 40°C, moc 105–140 W, 1240–2560 obr/min,
wydajność 970–2040 m3/h, spręż maks. 205–560 Pa;
silnik z wirującym stojanem jednofazowy (160, 200, 250, 315) i trójfazowy WRH 400, mocowany do płyty nośnej;
obudowa z materiałów zabezpieczonych przed korozyjnym działaniem w normalnych warunkach środowiska;
Wentylatory dachowe wyciszone WDWW – 4 wielkości
wentylatory do stosowania w miejscach, gdzie niezbędny jest niski hałas pracy urządzeń, generują mniejszy
hałas zarówno w płaszczyźnie pionowej, jak i poziomej;
dane techniczne: wydajność maks. 2110–6500 m3/h, maks. spręż 250–750 Pa, maks. temp. pracy 40°C,
średnica przyłączy 605 i 890 mm, hałas w odl. 1 m od 60 do 79 dB(A);
silniki: jednofazowe, stopień ochrony IP44, 1120–1250 obr/min, moc 380–3100 W;
budowa: wentylator dwustrumieniowy z wirującym stojanem;
obudowa: dachowa podstawa tłumiąca WVPKT, rama nośna z blachy ocynkowanej, kaptur z tworzywa
sztucznego wyklejony pianką wygłuszającą, kolory wg RAL;
akcesoria: puszka instalacyjna, tłumiki, regulatory, podstawy, przepustnice, kanały;
www.bshtechnik.pl | www.trox.pl
Centrale
wentylacyjne
X-CUBE
X-FANS
Wentylacja
Strumieniowa
TJN
Dysze dalekiego
zasięgu
TTL
Kurtyny
powietrzne
EICHELBERGER
Zintegrowana jednostka
nadciśnieniowa RDA 2
reklama
TROX Austria GmbH
Oddział w Polsce | ul. Techniczna 2
05-500 Piaseczno | tel.: 22/717 14 70
fax: 22/717 14 72 w.55 | [email protected]
Anzeige_176x76_print.indd 1
AL-KO
Aparaty grzewczowentylacyjne
BSH Technik Polska Sp. z o.o.
ul. Kolejowa 13 | Stara Iwiczna
05-500 Piaseczno | tel.: 22/737 18 58
fax: 22/737 18 59 | [email protected]
08.05.2015 11:54:23
wrzesień 2015
65
POWIETRZE
wentylatory
reklama
LINDAB SP. Z O.O.
05-850 Ożarów Mazowiecki, Wieruchów, ul. Sochaczewska 144
tel. 22 250 50 50, faks 22 250 50 60
[email protected]
www.salda.centrumklima.pl
Wentylator kuchenny KF T120
wentylatory kuchenne do instalacji odprowadzających gorące powietrze o temperaturze do 120°C. Typowe
zastosowania to kuchnie, a także hale produkcyjne i inne obiekty, z których wywiewane jest zanieczyszczone
powietrze. Cechą szczególną jest silnik umieszczony poza strumieniem powietrza. Wentylator jest odizolowany
od obudowy przez złącza i izolację termiczną;
dane techniczne:
– wydajność maks.: 829–5236 m3/h, 9 wielkości w typoszeregu,
– maksymalna temperatura pracy: 40°C,
– obroty: 1320–1440 obr/min,
– moc: 0,18–2,66 kW,
– waga: 22–56 kg,
– hałas w odległości 1 m od strony wylotu powietrza: 72–86 dB(A);
dostępne wersje: jedno- i trójfazowa;
wirnik: zakrzywione łopatki wykonane z ocynkowanej blachy stalowej;
silnik: klasa IP55, włącznik/wyłącznik bezpieczeństwa;
obudowa: z galwanizowanej stali, izolowana wełną mineralną o grubości 50 mm;
osłona wentylatora otwiera się dla ułatwienia obsługi;
urządzenie może pracować na zewnątrz budynku (np. na dachu);
certyfikaty: deklaracja zgodności CE, atest higieniczny PZH;
Wentylator kuchenny KUB T120
wentylatory kuchenne do instalacji z tłustym lub gorącym powietrzem o temperaturze do 120°C. Typowe
zastosowania to kuchnie, a także hale produkcyjne i inne obiekty, z których wywiewane jest zanieczyszczone
powietrze. Cechą szczególną jest silnik umieszczony poza strumieniem powietrza;
dane techniczne:
– wydajność maks.: 2522–15100 m3/h, 6 wielkości w typoszeregu,
– maksymalna temperatura pracy: 40°C,
– obroty: 1320–1450 obr/min,
– moc: 0,35–4,88 kW,
– waga: 33–134 kg,
– hałas w odległości 1 m od strony wylotu powietrza: 68–91 dB(A);
dostępne wersje: jedno- i trójfazowa;
wirnik: zakrzywione łopatki z ocynkowanej blachy stalowej;
silnik: klasa IP55, włącznik/wyłącznik bezpieczeństwa, wbudowane zabezpieczenia termiczne;
obudowa: aluminiowa rama i ocynkowane panele stalowe z 25 mm warstwą wełny mineralnej, osłona
wentylatora otwiera się dla ułatwienia obsługi;
urządzenie może pracować na zewnątrz budynku (np. na dachu);
certyfikaty: deklaracja zgodności CE, atest higieniczny PZH;
reklama
PPHU METALPLAST SP. Z O.O.
42-600 Tarnowskie Góry, ul. Strzelecka 21
tel. 32 285 54 11, faks 32 285 54 86
www.metalplast.info.pl
Wentylatory dachowe standardowe (WDc/s i WDk) i chemoodporne (WDc/s-K)
dane techniczne:
––dla silnika jednobiegowego (7 wielkości typoszeregu) – wydajność 151–9180 m3/h, spręż maksymalny
110–590 Pa, moc silnika 0,09–1,5 kW, 700–2900 obr/min, maks. poziom dźwięku w odległości 1 m 49–69 dB(A),
––dla silnika dwubiegowego (3 wielkości typoszeregu) – wydajność 180–4500 m3/h, spręż maksymalny
110–475 Pa, moc silnika 0,18–075 kW, 950 lub 1450 obr/min, poziom dźwięku w odległości 1 m 44–73 dB(A);
zastosowanie: do przetłaczania powietrza czystego lub zanieczyszczonego o maks. stężeniu zapylenia
do 0,3 g/m3 i temperaturze 40°C w instalacjach wentylacyjnych w przemyśle, rolnictwie, budownictwie, a także
w różnych rodzajach obiektów użyteczności publicznej, jak: laboratoria, magazyny, szpitale, szkoły, stołówki,
baseny, oczyszczalnie ścieków;
silnik: jednobiegowy lub dwubiegowy, elektryczny w obudowie zamkniętej IP55 lub 54, klasie izolacji F;
wymiary: DN 125–500, H: 320–834 mm;
cechy szczególne: wentylatory posiadają atesty higieniczne wydane przez Gdański Uniwersytet Medyczny;
zgodne z wymaganiami ErP 2015.
Wentylatory promieniowe standardowe (WA i WB) i chemoodporne (WA i WB)
dane techniczne: zakres wydajności 32–11 340 m3/h, maksymalny spręż 12–1194 Pa, moc silnika 0,12–2,2 kW,
670–2790 obr/min, poziom dźwięku w odległości 1 m 45–75 dB(A);
zastosowanie: do przetłaczania powietrza czystego lub zanieczyszczonego o maksymalnym stężeniu zapylenia
do 0,3 g/m3 w instalacjach wentylacyjnych nawiewno-wywiewnych, w przemyśle, rolnictwie, budownictwie,
przemyśle chemicznym, a także w różnych rodzajach obiektów użyteczności publicznej, jak: laboratoria,
magazyny, szpitale, szkoły, stołówki, baseny, oczyszczalnie ścieków itp. i temperaturze 40°C;
silnik: elektryczny w obudowie zamkniętej o stopniu ochrony IP54 dla wentylatorów chemoodpornych IP55
i klasie izolacji F, wentylatory wyposażone są w silniki ze stałą prędkością obrotową trójfazowe i jednofazowe,
dwubiegowe trójfazowe lub z regulowaną prędkością obrotową;
wykonanie specjalne: przystosowanie do pracy w temperaturze do 60°C, wykonanie chemoodporne – służą
do przetłaczania powietrza zanieczyszczonego czynnikami agresywnymi chemicznie, malowanie osłony silnika
wentylatora na dowolny kolor wg wzornika RAL;
cechy szczególne: wentylatory posiadają atesty higieniczne wydane przez Gdański Uniwersytet Medyczny;
zgodne z wymaganiami ErP 2015.
66
wrzesień 2015
POWIETRZE
reklama
wentylatory
SYSTEMAIR S.A.
05-552 Wólka Kosowska, Łazy k. Warszawy, al. Krakowska 169
tel. 22 703 50 00, 22 703 50 99
[email protected]
www.systemair.com
Wentylator kanałowy z silnikiem EC, 4 wielkości (DN 150–250) prioAir EC
zastosowanie: wentylator prioAir EC ze względu na rozmiary są stosowane w instalacjach, w których
wymagana jest oszczędność miejsca;
dane techniczne: wydajność 781–2363 m3/h, 3463–4320 obr/min, napięcie 230 V, moc 77–117 W, poziom ciśnienia
akustycznego w odl. 3 m 47–55 dB(A), IP44, maks. temp. pracy 55°C, masa 2,1–3,7 kg;
silniki EC o wysokiej sprawności, prędkość regulowana 0–100%;
bardzo niski wskaźnik mocy właściwej wentylatora SFP;
wbudowany układ kontroli prędkości oraz zabezpieczenie termiczne silnika;
cechy szczególne: kompaktowa budowa, niski poziom hałasu, wentylator przeznaczony do kanałów o przekroju
kołowym. Wyposażony w króciec podłączeniowy o długości 25 mm zgodnie z PN-EN 1506:1997. Koło wirnikowe
i wlot dopracowane pod kątem optymalizacji parametrów aerodynamicznych. Dostępne klamry montażowe
FK mogą stanowić dodatkowe wyposażenie w celu eliminacji wibracji przenoszonych na system kanałów,
jednocześnie znacznie ułatwiając instalację wentylatora. Silnik w pełni przystosowany do regulacji płynnej
0–100% za pomocą sygnału 0–10 V, wentylatory prioAir EC są również dostępne w wersji z silnikami AC;
gwarancja: 36 miesięcy.
Wentylator wysokotemperaturowy 120°C, 11 wielkości (DN 400–630) AxZent
zastosowanie: instalacje przemysłowe, odciągi z okapów, procesy technologiczne z zanieczyszczonym
powietrzem o podwyższonej temperaturze;
dane techniczne: wydajność 2182–9378 m3/h, 1265–1423 obr/min, napięcie 230 lub 400 V, moc 207–1972 W,
poziom ciśnienia akustycznego w odl. 4 m 37,7–61 dB(A), IP54–55, maks. temperatura pracy 120°C;
masa 34,5–85,7 kg;
osiowy kierunek przepływu powietrza;
maks. temperatura czynnika: 120°C – praca ciągła;
wysokosprawne silniki w klasie IE2 zgodnie z EN 60034-30, silniki poza strumieniem przepływającego powietrza;
120°C
prędkość obrotowa regulowana przez przetwornicę częstotliwości;
standardowe silniki IEC, regulowane napięciowo przez transformator;
przeciwkołnierze ½’’ zgodnie z Eurovent;
budowa: wentylator w długiej obudowie, wstępnie ocynkowanej, konstrukcja ze stali ocynkowanej;
kołnierze ½’’ według Eurovent, przystosowana do bezpośredniego montażu w systemach kanałów;
cechy szczególne: łatwe w obsłudze, nowe zoptymalizowane i wysokosprawne wirniki HD z łopatkami
IE2
wygiętymi do tyłu z aluminium. W wersji E4 i DV wyposażone w standardowe silniki IEC umieszczone poza
strumieniem przepływającego powietrza, które mogą być regulowane poprzez regulator transformatorowy.
Trójfazowe w wersji DV 400 V przystosowane do regulacji napięciowej transformatorami lub przez zmianę
połączenia uzwojenia Y/D. AxZent charakteryzuje umieszczenie poza strumieniem powietrza silnika klasy IE2
zgodnego z IEC. Silniki stosowane w wentylatorach AxZent są wyposażone w termistor PTC, którego końcówki
powinny być podłączone do odpowiedniego układu zabezpieczenia termicznego. Wentylatory trójfazowe
IE2 przystosowane do regulacji przemiennikiem częstotliwości. Wentylatory wysokotemperaturowe AxZent
dostępne również w wersji z silnikami EC;
2009/640/EG
Wentylator in-line do okapów kuchennych z silnikiem EC 120°C, 8 wielkości (DN 315–560)
MUB/T-S EC
zastosowanie: wyciąg powietrza z okapów kuchennych, procesy technologiczne z zanieczyszczonym
powietrzem o temperaturze podwyższonej do 120°C;
dane techniczne: wydajność 2038–12 251 m3/h, 1409–1508 obr/min, napięcie 230, 400 V, moc 182–2625 W, poziom
ciśnienia akustycznego w odl. 3 m 40–56 dB(A), IP55, maks. temperatura pracy 120°C;
silniki komutowane elektronicznie EC, prędkość regulowana 0–100%;
obudowa: szkielet stanowi konstrukcja z profili aluminiowych i narożników z tworzywa sztucznego
wzmocnionych włóknem szklanym oraz podwójnej obudowy. Panele obudowy z galwanizowanej blachy
stalowej, izolowane 20 mm warstwą wełny mineralnej. Zdejmowane panele pozwalają na elastyczne
dopasowanie się do różnych rozwiązań instalacji wentylacyjnej. Zawierają szybką blokadę drzwi inspekcyjnych.
Wentylator standardowo posiada wbudowaną wannę ociekową pod wirnikiem z króćcem doprowadzającym.
Wyłącznik serwisowy montowany na obudowie;
szeroki wybór dostępnych akcesoriów;
certyfikat: deklaracja zgodności CE;
nie podlega wymaganiom dyrektywy ErP 2015;
120°C
Wentylator dachowy 120°C z silnikiem EC, 6 wielkości (DN 355–560) DVN EC
zastosowanie: instalacje przemysłowe, odciągi z okapów, procesy technologiczne z zanieczyszczonym
powietrzem o podwyższonej temperaturze;
dane techniczne: wydajność 3186–12 920 m3/h, 1410–1511 obr/min, napięcie 230, 400 V, moc 359–2467 W, poziom
ciśnienia akustycznego w odl. 4 m 50–64 dB(A), IP55, maks. temperatura pracy 120°C;
silniki komutowane elektronicznie EC, prędkość regulowana 0–100%;
obudowa: wyposażone w aluminiowe wirniki z łopatkami wygiętymi do tyłu, napędzane standardowymi
silnikami znajdującymi się poza strumieniem przepływu. Silnik wentylatora zawieszony na amortyzatorach
antywibracyjnych. Obudowa wentylatorów DVN/DVNI z aluminium odpornego na działanie wody morskiej.
Podstawa wentylatora z blachy stalowej malowanej proszkowo;
certyfikat: deklaracja zgodności CE;
zgodny z wymaganiami dyrektywy ErP 2015;
ErP
120°C
wrzesień 2015
67
POWIETRZE
A R T Y K U Ł
Wentylatory wyciągowe
do optymalnego ogrzewania biomasą
Ekonomiczne ogrzewanie, przyjazne dla środowiska technologie spalania i wygodna obsługa to główne
wymagania dla systemów grzewczych w budownictwie mieszkaniowym. Systemy wykorzystujące pelet,
zrębki i rozdrobnione drewno są zatem stosowane w różnych sytuacjach. Mogą być użyte w pomieszczeniach
mieszkalnych lub do centralnego ogrzewania w domach jedno- i wielorodzinnych oraz w budynkach użyteczności
publicznej. Szczególnie istotne dla użytkowników są kompaktowe wymiary i cicha praca, nikt też nie chce
przyjaznego dla środowiska ogrzewania kosztem komfortu życia. Wentylatory świeżego powietrza i gazów
spalinowych odgrywają tu ważną rolę i muszą się wykazać przekonującymi wynikami w zakresie efektywności
energetycznej, hałasu, niezawodności i zwartości konstrukcji.
N
owoczesne systemy grzewcze na biomasę
cieszą się coraz większą popularnością.
Mogą być opalane peletem lub drewnem
rozdrobnionym – odnawialnymi paliwami
przy zerowej wynikowej emisji dwutlenku
węgla. Systemy takie są porównywalne z olejowymi i gazowymi pod względem obsługi
i konserwacji. Charakteryzują się niską emisją spalin i osiągają sprawność ponad 90%
(nawet 105% dla kotłów kondensacyjnych).
Żeby zoptymalizować sprawność przy jednoczesnej minimalizacji zawartości zanieczyszczeń w spalinach, nowoczesne systemy
kontrolują proces spalania za pomocą czujnika
temperatury lub czujnika spalania w komorze
bądź sondy nadmiaru powietrza, zazwyczaj
w połączeniu z wentylatorem spalin (rys. 1).
Prędkość obrotowa wentylatora kontrolowana jest na podstawie zmierzonych wartości
lub określonego zestawu parametrów, żeby
zapewnić odpowiedni ciąg spalin – dlatego
wentylator w istotny sposób przyczynia się
do czystego spalania wysokiej jakości.
Konstrukcja zewnętrznego
wirnika o kompaktowych
wymiarach
Wymagania stawiane wentylatorom spalin są
szczególnie wysokie. Muszą one wytrzymać
wysokie temperatury, pracować cicho, być
energooszczędne i łatwe do zintegrowania.
Jest to szczególnie ważne przy stosowaniu w systemach grzewczych pomieszczeń
mieszkalnych, ale również wtedy, gdy są
one instalowane w systemach centralnego
ogrzewania – oszczędność miejsca jest tu
bardzo istotna.
W wentylatorach spalin najnowszej generacji (rys. 2) specjaliści ebm-papst od silników
i wentylatorów z Mulfingen wykorzystują
sprawdzoną konstrukcję wirnika zewnętrznego. Statyczna część silnika stojana znajduje się
68
wrzesień 2015
wewnątrz i jest otoczona przez obracającą się
część, czyli wirnik. Przy tej konfiguracji może
być osiągnięty wyższy moment obrotowy niż
z wirnikiem wewnętrznym o tej samej długości
i przy użyciu takiego samego układu magnesów. Zatem dla danej wartości wyjściowej
silniki z zewnętrznym wirnikiem mogą być
dużo bardziej kompaktowe. W połączeniu
z wentylatorem powstaje zwarte urządzenie,
które jest wytrzymałe i trwałe.
Silnik AC czy EC?
W ramach nowych wentylatorów spalin użytkownicy mogą wybierać pomiędzy konwencjonalnym silnikiem asynchronicznym (AC)
a elektronicznie komutowanym (EC) silnikiem
synchronicznym. Jednak w przypadku wentylatorów sterowanych wybór prawie zawsze
pada na energooszczędne technologie EC. Przy
zastosowaniu silników asynchronicznych maksymalna prędkość obrotowa jest ograniczona
przez częstotliwość sieci. Prędkość obrotowa
wirnika dostosowuje się do częstotliwości pola
poprzez poślizg w zależności od stanu obciążenia. Alternatywne sterowanie prędkością
Rys. 2. Wentylator spalin nowej generacji
w energooszczędnej technologii EC
przez zmiany częstotliwości lub sterowanie faz
jest również możliwe. Wymaga to jednak zewnętrznej elektroniki sterującej i dodatkowego
czujnika Halla w silniku do pomiaru prędkości
obrotowej. Ponieważ sprawność silników AC
spada gwałtownie przy pracy w zamkniętej
pętli, znacznie bardziej wydajne wentylatory
spalin mogą być produkowane przy użyciu silników EC. Wentylatory z silnikami EC zużywają
do 70% mniej energii w trybie częściowego
obciążenia, umożliwiając redukcję kosztów
operacyjnych i wpływu na środowisko, dzięki
czemu połączenie energooszczędnych wentylatorów z ekologicznym ogrzewaniem daje
doskonałe rezultaty.
Nowa konstrukcja mechaniczna
daje dodatkowe korzyści
Rys. 1. S
chemat pracy zespołu ogrzewającego
na paliwo z biomasy stałej z regulacją
prędkości obrotowej wentylatora spalin
zapewniającą optymalne spalanie
Pod względem mechanicznym nowe wentylatory spalin charakteryzują się konstrukcją
modułową, która umożliwia wykorzystanie
zarówno konwencjonalnych silników AC, jak
i energooszczędnych silników EC o identycznych wymiarach zewnętrznych (rys. 3). Silnik
EC został zaprojektowany tak, że elektronika
zintegrowana z silnikiem znajduje się w chłodnym obszarze, jak najdalej od gorącej komory
POWIETRZE
A R T Y K U Ł
Rys. 3. Modułowa konstrukcja nowych wentylatorów spalin: zarówno z komutowanymi
elektronicznie silnikami synchronicznymi (EC) z bezpośrednim zasilaniem sieciowym lub zasilanymi prądem stałym
(DC), jak i z konwencjonalnymi silnikami
(AC) o tych samych wymiarach – wszystkie te silniki mogą być stosowane
O ebm-papst
Grupa ebm-papst jest wiodącym na świecie
producentem wentylatorów i silników. Od
momentu założenia firma nieustannie dąży do ustanawiania globalnych standardów
rynkowych: od elektronicznie sterowanych
wentylatorów EC do udoskonaleń aerodynamicznych łopatek i zrównoważonego wyboru
materiałów, w tym biomateriałów.
W roku fiskalnym 2014/2015 spółka osiągnęła obroty w wysokości prawie 1,6 mld euro
(ebm-papst Polska – 62,5 mln zł). ebm-papst
zatrudnia ok. 12 000 osób w 18 zakładach
produkcyjnych (m.in. w Niemczech, Chinach
i Stanach Zjednoczonych) i dysponuje 57 biurami sprzedaży na całym świecie. Wentylatory
i silniki od lidera światowego rynku można
znaleźć w wielu gałęziach przemysłu, takich
jak wentylacja, klimatyzacja i chłodnictwo,
sprzęt gospodarstwa domowego, systemy
grzewcze i telekomunikacja oraz w przemyśle
samochodowym.
ebm-papst Polska Sp. z o.o.
03-236 Warszawa, ul. Annopol 4A
tel. 22 675 78 19, 22 675 78 26
[email protected], www.ebmpapst.pl
promocja
spalania, żeby chronić podzespoły elektroniczne przed działaniem wysokich temperatur.
Izolacyjna płyta montażowa, według życzenia
klienta, z sąsiadującym obiegiem chłodzenia
pomaga również chronić elektronikę. Długoterminowe badanie potwierdziło, że temperatury
do 250°C nie mają negatywnego wpływu na
funkcjonalność w czasie pracy – wentylatory
spalin wytrzymują nawet krótkotrwałe skoki
temperatury do 300°C. Wirniki ze stali nie-
rdzewnej dostępne są w różnych wersjach
o średnicach od 120 do 250 mm. Opcjonalnie uszczelnienie wału opracowane dla tych
wentylatorów zapobiega wydostawaniu się
spalin przez szczelinę w wale. Jest to ważne,
ponieważ systemy wentylacji w pomieszczeniach mieszkalnych mogą wytwarzać
podciśnienie, które powoduje zasysanie spalin
do pomieszczenia. Obowiązkowe są szczelne
piece z zewnętrznym źródłem powietrza.
Konstrukcja mechaniczna ma również inne
zalety. Obudowa wentylatora spalin wykonana
jest z bardzo wytrzymałego, odpornego na
temperaturę materiału i przeciwwybuchowego tworzywa sztucznego wzmocnionego
włóknem szklanym. Odporne na skręcanie
puste żebra wentylatora zapewniają solidną
konstrukcję nośną. Jeśli stosowany jest silnik
prądu przemiennego, skrzynka przyłączeniowa
może być po prostu mocowana do obudowy.
Dla zastosowań z istniejącym zewnętrznym
zasilaniem dostępne będą w przyszłości niskonapięciowe silniki prądu stałego o tych
samych parametrach i identycznej konstrukcji.
wrzesień 2015
69
POWIETRZE
A R T Y K U Ł
Bartosz Pijawski
Fläkt Bovent Sp. z o.o.
Szukasz dodatkowych punktów LEED?
Zajrzyj do garażu
Czasy biurowców otoczonych wybetonowanymi parkingami powoli odchodzą w niepamięć. Zarówno ceny
gruntów, jak i krajowe przepisy urbanistyczne w zakresie zasad zabudowy i zagospodarowania terenu,
uwzględniające przeznaczenie terenu zawarte w załączniku do ustawy o planowaniu i zagospodarowaniu
przestrzennym, nie sprzyjają powstawianiu dużych naziemnych parkingów. Również sami zmotoryzowani
użytkownicy nie chcieliby parkować zbyt daleko od głównego wejścia do budynku. Te i inne aspekty sprawiły,
że garaż podziemny wydaje się dzisiaj nieodzownym elementem każdego budynku wielorodzinnego czy
biurowego. Niestety nie oznacza to, że zawsze będzie dostępny dla wszystkich zainteresowanych.
O
ile przepisy urbanistyczne przewidują minimalną liczbę miejsc parkingowych dla budynków mieszkalnych równą liczbie mieszkań,
to te same przepisy dla obiektów biurowych
podają 15–30 stanowisk na 100 użytkowników
budynku jako niezbędne minimum i wartość ta
w przyszłości będzie raczej jeszcze bardziej zaniżana. Wynika to z tendencji do ograniczania
ruchu samochodów osobowych w miastach
na rzecz bardziej przyjaznej dla środowiska
komunikacji zbiorowej. Jest to również jeden
z priorytetowych punktów dotyczących lokalizacji w wymaganiach m.in. takich systemów
certyfikacyjnych jak LEED (Leadership in
Energy and Environmental Design).
Rygorystyczna punktacja wymaga, żeby główne wejścia do budynku biurowego
znajdowały się nie dalej niż 400 metrów od
najbliższego przystanku komunikacji miejskiej,
stacji metra czy stacji kolejowej – środka lokomocji, z którego może skorzystać
większość użytkowników danego obiektu.
Jednocześnie w tej samej grupie kryteriów
Lokalizacji i Transportu (LT) znajdują się wskazania dotyczące ograniczenia wpływu miejsc
parkingowych na środowisko. Podstawowym
założeniem jest nieprzekraczanie minimalnych
ustawowych wytycznych obowiązujących
70
wrzesień 2015
Wentylator indukcyjny TRIX
w danym kraju bądź regionie. Oznacza to,
że idealny parking dla biurowca, w którym
pracuje 500 osób, nie powinien mieć więcej
niż 75 stanowisk.
Dodatkowe wymagania dotyczące zagospodarowania działki (stanowiące m.in.
o ruchu pieszym, powierzchni zadrzewionej
i zakrzewionej itd.) nie sprzyjają tworzeniu
miejsc parkingowych wokół budynku, a wręcz
wymuszają budowę garaży podziemnych. Te
zaś są zwykle ograniczone bryłą obiektu, pod
którym zostały zlokalizowane. Od tego zaś,
ile stanowisk uda się zlokalizować na jednym
poziomie, zależy liczba poziomów garażu. Dlatego istotne jest jak najlepsze wykorzystanie
powierzchni każdego poziomu.
Same garaże nie są oceniane w systemie
certyfikacji LEED, dodatkowe punkty można
więc uzyskać jedynie pośrednio. Rezygnacja
z konieczności budowy kolejnego poziomu to
ograniczenie emisji zanieczyszczeń i zużycia
energii w fazie budowy (kryterium Inwestycja
Zrównoważona – Ograniczenie Zanieczyszczeń
w Trakcie Prac Budowlanych), minimalizacja
odpadów budowlanych do transportu i zagospodarowania (kryterium Materiały i Zasoby
– Zarządzanie Odpadami Budowlanymi) oraz
ograniczenie wpływu na podziemne warstwy
wodonośne (kryterium Inwestycja Zrównoważona – Ocena Oddziaływania na Środowisko).
Ze względu na skalę prac przy tworzeniu
kolejnych poziomów garażu pozostawienie
jednego poziomu może się okazać kluczowe
do zdobycia trzech punktów na drodze do certyfikatu. Natomiast zmieszczenie wszystkich
planowanych pojazdów na jednym poziomie
może być kłopotliwe, gdy weźmiemy pod uwagę wyposażenie go w niezbędne instalacje.
Po pierwsze – wysokość garażu. Bardzo
wrażliwe są na nią instalacje wentylacji bytowej i pożarowej. Niski garaż to oczywiście niższe koszty budowy, ale wtedy kanały
wentylacyjne należy poprowadzić tak, żeby
mogły pod nimi przejechać nie tylko niskie
samochody osobowe, ale także ich wersje
terenowe, SUV czy furgonetki. Jeśli wysokość
kanałów na to nie pozwala, muszą być one
POWIETRZE
prowadzone z pominięciem tras dojazdowych do stanowisk, co jednak w dalszym
ciągu powoduje, że pojazdy nie będą mogły
dojeżdżać do ściany garażu, więc miejsca
postojowe należy odpowiednio wydłużyć
lub poszerzyć, co powoduje utratę cennej
przestrzeni. Rozwiązaniem tego problemu jest
wentylacja strumieniowa. Natomiast zastosowanie nowoczesnego systemu wentylacji
indukcyjnej pozwala na stosowanie instalacji
bezkanałowej nawet do najniższych garaży –
wentylatory indukcyjne serii TRIX w najniższej
wersji montażowej mają zaledwie 263 mm
wysokości. Przy właściwym zaprojektowaniu
systemu TRIX można zwiększyć użyteczną
powierzchnię garażu o ok. 2% w porównaniu
do instalacji kanałowych. W praktyce może
to oznaczać dodatkowe stanowisko na każde
sto stanowisk projektowanych.
Kolejnym aspektem przy stosowaniu wentylacji strumieniowej jest możliwość rezygnacji
z instalacji tryskaczowych. W przypadku budynków, które na potrzeby wodnych systemów ochrony pożarowej są zmuszone korzystać ze zbiorników pożarowych, rezygnacja
z obsługi garażu może oznaczać odzyskanie
nawet kilkudziesięciu metrów kwadratowych
powierzchni dzięki zmniejszeniu wielkości lub
liczby zbiorników. Jeśli były one zlokalizowane
na tym samym poziomie co garaż, to odzyskaną przestrzeń można na przykład przeznaczyć
na miejsca postojowe i stacje ładowania dla
pojazdów elektrycznych. A jeżeli liczba takich
miejsc wynosi powyżej 5% wszystkich stanowisk, jest ona punktowana według kryterium
Lokalizacji i Transportu – Pojazdy Ekologiczne.
Podsumowując, warto zauważyć, że projektowanie budynku, który ma szanse na
najwyższe noty w międzynarodowych procesach certyfikacyjnych, nie może skupiać się
na rozpatrywaniu poszczególnych kryteriów
pod kątem bezpośredniego wpływu danych
elementów konstrukcji czy instalacji. Zastosowanie pozornie niemających dużego wpływu
systemów wentylacji bezkanałowej garaży
może ułatwić osiągnięcie wyznaczonych celów już poprzez samo zwiększenie swobody
zagospodarowania przestrzeni parkingowej.
prenumerata
Fläkt Bovent Sp. z o.o.
05-850 Ożarów Mazowiecki
Ołtarzew, ul. Południowa 2
www.flaktwoods.pl
wrzesień 2015
71
W KAŻDYM NUMERZE
POWIETRZE
A R T Y K U Ł S artykuły
P O N S techniczne
O R O W A N Y
wywiady
aktualności
nowości w technice
Lider
wśród czasopism
branżowych
prenumerata
Grupa MEDIUM
Spółka z ograniczoną
odpowiedzialnością Sp. k.
ul. Karczewska 18
04-112 Warszawa
tel. 22 810 21 24
faks 22 810 27 42
cena
Kupon prenumeraty rocznej
ZAMAWIAM PRENUMERATĘ
130 zł RYNKU
INSTALACYJNEGO OD NUMERU
NAZWA FIRMY
ULICA I NUMER
KOD POCZTOWY I MIEJSCOWOŚĆ
OSOBA ZAMAWIAJĄCA
RODZAJ DZIAŁALNOŚCI GOSPODARCZEJ
E-MAIL
TELEFON KONTAKTOWY
Informujemy, że składając zamówienie, wyrażacie Państwo zgodę na przetwarzanie wyżej wpisanych danych osobowych w systemie zamówień Grupy MEDIUM
Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością Sp. k. w zakresie niezbędnym do realizacji powyższego zamówienia. Zgodnie z Ustawą o ochronie danych osobowych
z dnia 29 sierpnia 1997 r. (DzU Nr 101/2002, poz. 926 z późniejszymi zmianami)
przysługuje Państwu prawo wglądu do swoich danych, aktualizowania ich i poprawiania. Upoważniam Grupę MEDIUM Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością
Sp. k. do wystawienia faktury VAT bez podpisu odbiorcy. Wysyłka będzie realizowana po dokonaniu wpłaty na konto: Volkswagen Bank Polska S.A.
09 2130 0004 2001 0616 6862 0001
Wyrażam zgodę na przetwarzanie moich danych osobowych w celach marketingowych przez Grupę MEDIUM Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością Sp. k.
oraz inne podmioty współpracujące z Wydawnictwem z siedzibą w Warszawie
przy ul. Karczewskiej 18. Informujemy, że zgodnie z ustawą z dnia 29 sierpnia 1997 r. (DzU Nr 101/2002, poz. 926 z późniejszymi zmianami) przysługuje
Pani/Panu prawo wglądu do swoich danych, aktualizowania i poprawiania ich,
a także wniesienia umotywowanego sprzeciwu wobec ich przetwarzania. Podanie
danych ma charakter dobrowolny.
72
wrzesień 2015
czytelny podpis
promocja
DATA I CZYTELNY PODPIS
.p
Sprawiliśmy, że nasze wentylatory odśrodkowe przeznaczone do systemów klimatyzacji
i wentylacji są jeszcze węższe, lepsze oraz wydajniejsze. Technologia napędu GreenTech EC,
wysokowydajne układy elektroniczne do 12 kW oraz inteligentna aerodynamika tworzą całość
w postaci niezwykle kompaktowej konstrukcji przeznaczonej do instalacji w poziomie i pionie
w rozmiarach 400–900 mm. To nie tylko oszczędność miejsca, lecz także proste podłączenie
dzięki technologii „plug & play”. Jedynym wysokim parametrem naszych wentylatorów jest ich
wydajność: od 25 000 m3/h przy 1000 Pa. Więcej informacji na temat systemów klimatyzacji
i wentylacji EC pod adresem www.ebmpapst.pl.
ul. Annopol 4A, 03-236 Warszawa, tel. +48 22 675 78 19, +48 22 676 95 87, e-mail: [email protected], www.ebmpapst.pl
POWIETRZE
dr inż. Andrzej Bugaj
Katedra Klimatyzacji, Ogrzewnictwa i Ochrony Powietrza
Wydział Inżynierii Środowiska, Politechnika Wrocławska
System wentylacji
na żądanie – zasady stosowania
Demand control ventilation system – application principles
Wentylacja na żądanie może być stosowana głównie w pomieszczeniach ze zmienną bądź okresową
obecnością ludzi. Poprawna eksploatacja takiego systemu w obiektach typu sale wykładowe, konferencyjne
i kinowe może przynieść oszczędność kosztów eksploatacyjnych na poziomie 50–60%, natomiast
w biurach ok. 20%.
W
ymagania dotyczące mikroklimatu
wentylowanych pomieszczeń stają
się coraz częściej przedmiotem uwagi osób zajmujących się oceną odczuć i stopnia komfortu
ludzi przebywających w budynku. Odpowiedni
mikroklimat zapewniony jest zarówno poprzez
wysoką jakość powietrza wewnętrznego, które
powinno być wolne od wszelkich zanieczyszczeń mogących powodować jakiekolwiek złe
samopoczucie czy nawet problemy zdrowotne
użytkowników pomieszczeń, jak i poprzez
komfort cieplny wyrażony poziomem przyjaznej
temperatury i wilgotności powietrza. Obecnie,
dzięki stosowaniu nowoczesnych materiałów
Streszczenie ��
W artykule przedstawiono podstawowe
zasady stosowania wentylacji na żądanie.
Przedyskutowano możliwości wykorzystania pomiarów stężenia CO2 do regulacji wentylacji pomieszczeń. Omówiono
sposób określania strumienia powietrza
zewnętrznego potrzebnego do zredukowania poziomu CO2 i innych zanieczyszczeń
powstających w pomieszczeniu. Przeanalizowano możliwość oszczędzania
energii poprzez zastosowanie wentylacji
na żądanie oraz przedstawiono podstawowe problemy eksploatacyjne takich
systemów.
Abstract ��
Basic principles of application of the demand control ventilation are presented
in the paper. The usage of CO2 concentration level in the room is considered
as a control indicator. An analytical
method of assessing the DCV outside
air rate that takes into account both CO2
and other pollutants concentrations is
also presented. At the end of the paper
energy conservation opportunities in
DCV as well as basic problems of the
system operation are discussed.
74
wrzesień 2015
i technologii budowlanych zwiększających izolacyjność i szczelność budynków oraz technik
wykorzystania energii odnawialnej, obniżone
może być zapotrzebowanie na ogrzewanie
i chłodzenie obiektów. Jednocześnie jednak
związane z tą tendencją zmniejszanie strumienia zewnętrznego powietrza wentylacyjnego
zwiększać może stężenie zanieczyszczeń występujących w zamkniętych przestrzeniach.
Jednymi z najbardziej niebezpiecznych zanieczyszczeń mogą być lotne związki organiczne emitowane w pomieszczeniach przez
materiały budowlane, meble, wykładziny dywanowe, środki czyszczące czy też taki sprzęt
jak kopiarki i drukarki, który dodatkowo emituje
cząstki zawieszone w powietrzu. Jednak pomimo dobrze zdefiniowanych zagrożeń związanych z tymi zanieczyszczeniami podstawowym
wskaźnikiem jakości powietrza wewnętrznego (ang. AIQ) pozostaje stężenie dwutlenku
węgla [1], poziomy CO2 dobrze korelują się
bowiem ze zmienną obecnością użytkowników
pomieszczenia i zanieczyszczeniami generowanymi przez ludzi. Zewnętrzne stężenie
CO2 przyjmuje się na najniższym poziomie
400 ppm, a stężenia wewnątrz budynku będą
się zmieniać w zależności od liczby przebywających w nim osób. Jeżeli znane jest stężenie
CO2 w powietrzu zewnętrznym, różnica między
wewnętrznym i zewnętrznym stężeniem może
stanowić wskaźnik dla ilości zewnętrznego
powietrza dostarczonego do użytkowników
pomieszczenia poprzez urządzenie wentylacyjne. Zwykle liczba osób przebywających
w wentylowanym pomieszczeniu zmienia
się w ciągu dnia lub jest różna w kolejnych
dniach, a co za tym idzie wielkość strumienia
powietrza zewnętrznego może być regulowana
w proporcji do mierzonego stężenia CO2.
Ten rodzaj wentylacji nazywany jest, z braku
lepszego określenia w języku polskim, wentylacją na żądanie. W literaturze technicznej
przyjęła się skrótowa nazwa angielska DCV
– demand control ventilation – którą opisowo
można określić jako wentylację regulowaną
wymogiem zapewnienia odpowiedniej jakości powietrza wewnętrznego, definiowanej
poprzez wartość stężenia CO2.
Wentylacja na żądanie może być stosowana
praktycznie jedynie w pomieszczeniach ze
zmienną bądź okresową obecnością ludzi.
Równie istotnym, choć często pomijanym
czynnikiem jest konieczność dominowania
w bilansach cieplnych pomieszczeń zysków
ciepła od ludzi. W związku z tymi wymaganiami w pomieszczeniach typu sale wykładowe,
konferencyjne czy kinowe oszczędności kosztów eksploatacyjnych mogą wynieść 50–60%,
natomiast w pomieszczeniach biurowych 20%.
Efektywność wentylacji
a poziom stężenia CO2
Wśród specjalistów medycznych nie ma powszechnej zgody w kwestii poziomu stężenia
CO2 w pomieszczeniu uznawanego za czynnik
mogący zagrozić w sposób zauważalny zdrowiu ludzi. Jednakże zaobserwowano u osób
przebywających w zamkniętych pomieszczeniach symptomy pewnego otępienia, braku
skupienia, wyczuwania nieprzyjemnego zapachu powietrza i ogólnego uczucia dyskomfortu w sytuacji, kiedy poziom stężenia CO2
przekroczy 1400 ppm [2]. Na tę wielkość
składają się wartości stężenia zewnętrznego
400 ppm i stężenia wewnętrznego 1000 ppm
generowanego w pomieszczeniu. Ten poziom
stężenia CO2 powodujący ogólny dyskomfort
jest czynnikiem subiektywnym i dla niektórych osób może przyjmować różne wartości.
Stwierdzono również, że symptomy te nie muszą być związane bezpośrednio z ekspozycją na
wysoki poziom CO2, mogą być raczej reakcją
na powstawanie innych zanieczyszczeń w sytuacji, gdy pomieszczenie nie jest odpowied-
POWIETRZE
wrzesień 2015
75
POWIETRZE
76
wrzesień 2015
POWIETRZE
reklama
599
wrzesień 2015
77
POWIETRZE
A R T Y K U Ł
Kazimierz Zakrzewski
Rury z miedzi i stopów miedzi
stosowane w chłodnictwie
Miedź to naturalny materiał o doskonałych własnościach fizycznych. Miedź jest trwała, niezawodna, odporna na
wysokie i niskie temperatury oraz korozję. Jest w 100% antydyfuzyjna dla gazów. Dzięki temu instalacje z miedzi
i jej stopów są szeroko stosowane w klimatyzacji i chłodnictwie.
D
o budowania instalacji chłodniczych stosuje się rury miedziane wykonane zgodnie
z normą PN-EN 12735-1 Miedź i stopy miedzi.
Rury miedziane okrągłe bez szwu stosowane
w instalacjach klimatyzacyjnych i chłodniczych. Część 1. Rury do instalacji rurowych.
Rury te, podobnie jak powszechnie stosowane
przewody instalacyjne (zgodnie z PN-EN 1057
Miedź i stopy miedzi. Rury okrągłe bez szwu
do wody i gazu stosowane w instalacjach
sanitarnych i ogrzewania), wykonane są ze
stopu miedzi oznaczonego symbolem Cu-DHP
(z ang. deoxidized high phosphorus copper), tj.
odtlenionego fosforem, który zawiera powyżej
99,9% miedzi (z możliwością śladowej zawartości srebra) oraz regulowane ilości odtleniacza – tj. fosforu, od 0,015 do maks. 0,040%.
Według normy PN-EN 12735-1 rura do
chłodnictwa i klimatyzacji może być wy-
konywana w wymiarowaniu calowym lub
metrycznym, dostępna w stanie twardym lub
miękkim, w izolacji termicznej lub bez. Rury
miękkie metryczne są dostępne w wymiarach
od 4 x 1 do 22 x 1 mm, a w stanie twardym
od 6 x 1 do 108 x 2,5 mm. Rury miękkie calowe produkowane są od wymiaru 3/16” do
7/8”, a w stanie twardym od 3/8” do 4 i 1/8”.
Rury twarde można kupić w odcinkach pięciometrowych, natomiast w stanie miękkim
w kręgach o długości: 15,25; 30,5; 25 lub
50 m. Norma określa także stan i czystość
powierzchni wewnętrznej, która ma parametry
zdecydowanie wyższe od rury instalacyjnej.
Zaślepione końce rur zabezpieczają je przed
ewentualnym zabrudzeniem podczas transportu, składowania czy na budowie. Rury te
mogą współpracować z czynnikami chłodniczymi nowej generacji, jak R407C i R410A.
Rura chłodnicza ma zgodnie z normą trwałe
oznaczenie na powierzchni zewnętrznej. Przykładowe oznaczenie rury metrycznej i calowej
przedstawia fot. 1.
Na rynku dostępne są także rury w izolacji
termicznej. Przeważnie mają one grubość
9 mm i oferowane są w stanie miękkim
w wykonaniu calowym lub metrycznym.
Izolacja termiczna takich rur ma następujące
własności:
polietylen sieciowy o porach zamkniętych,
nietrujący i odporny na działanie promieniowania UV,
współczynnik przewodzenia ciepła przy 0°C
≥ 0,36 W/(mK),
temperatura pracy od –80 do 105°C,
klasa palności B2 wg DIN 4102,
kondensacja pary wodnej >7000 m.
Instalacje chłodnicze łączone są przez lutowanie twarde lub spawanie.
System rur i łączników
do zastosowań
wysokociśnieniowych
Fot. 1. Przykład oznaczenia miedzianych rur chłodniczych. Objaśnienie: NAZWA– nazwa fabryczna
rury, PRODUCENT – nazwa producenta rury, 6 x 1 – wymiar rury w mm, 1/4” x 0,03” x 50’ –
wymiar w calach, PN-EN 12735-1 – norma, zgodnie z którą wykonano rurę, R 290/R 220 – stan
twardości, 05/15 – miesiąc i rok produkcji
Średnica zewnętrzna,
cal
Średnica zewnętrzna,
mm
Grubość ścianki zewnętrznej,
mm
3/8”
9,52
0,65
1/2”
12,70
0,85
5/8”
15,87
1,05
3/4”
19,05
1,3
7/8”
22,23
1,5
1 1/8”
28,57
1,9
1 3/8”
34,92
2,3
1 5/8”
41,27
2,7
2 1/8”
53,97
3,55
Tabela 1. Dostępne wymiary rur K65
78
wrzesień 2015
W chłodnictwie, a w szczególności w systemach chłodniczych supermarketów, coraz
częściej wdrażane są proekologiczne koncepcje urządzeń. Nowoczesny i przyjazny dla
środowiska czynnik chłodniczy CO2 (R744)
wymaga wysokich ciśnień roboczych. Dlatego
warto w tym przypadku zastosować nowy system rurowy K65. Rury i kształtki tego systemu
wykonane są ze stopu miedzi z domieszką
żelaza (2,5%) oraz śladową zawartością fosforu – CuFe2P – o wysokiej wytrzymałości,
który od lat stosowany jest w elektrotechnice
i przemyśle samochodowym. K65 pozwala na
wykonanie instalacji systemów chłodniczych
o ciśnieniu roboczym do 120 barów za pomocą
rur o grubości ścianki i średnicy zewnętrznej
znacznie mniejszej niż w powszechnie stosowanych instalacjach stalowych.
System ten może być również zastosowany do innych czynników chłodniczych, ale
warto w takim wypadku skonsultować się
z producentem. K65 ma dobre właściwości
przetwórcze, jest materiałem plastycznym,
POWIETRZE
A R T Y K U Ł
cych także dla chłodnictwa, do łączenia można
używać wszystkich rodzajów lutów twardych
z minimalną zawartością srebra 2%. Więcej
informacji o instalacjach z miedzi znaleźć
można na www.instalacjezmiedzi.pl.
Literatura
Fot. 2. Rury i złączki K65 przeznaczone m.in. do układów z czynnikami chłodniczymi o wysokim
ciśnieniu roboczym
odpornym na zmiany ciśnienia i temperatury,
niepalnym i podlega recyklingowi w 100%. Do
łączenia instalacji wykonywanych z K65 stosuje się lutowanie twarde z wykorzystaniem
kształtek K65. Rury i kształtki K65 są odpowiednio oznakowane tym symbolem, zatem
poszczególne części składowe systemu można
za każdym razem precyzyjnie zidentyfikować.
Dzięki domieszce żelaza materiał ten jest nieco
magnetyczny i z łatwością można go odróżnić
od innych stopów miedzi za pomocą magnesu
neodymowego.
Główną zaletą systemu K65 jest jego duża
wytrzymałość mechaniczna. Możliwe jest
dzięki temu wykonanie serii produktów dla
ciśnienia 120 barów o stosunkowo cienkich
ściankach. Lekkość przewodów rurowych
wykonanych z K65 oznacza nie tylko znaczne oszczędności materiałowe, ale również
łatwiejsze nimi manipulowanie, na przykład
przy montowaniu rur pod sufitem. Rura K65
spełnia wymagania normy EN 12735-1 – jej
stan utwardzenia wynosi R 300. Na rynku oferowane są rury pięciometrowe zakorkowane
z dwóch stron, pakowane w tekturowe pudła
po 10 sztuk.
Według instrukcji wykonawczych instalacji
miedzianych, zgodnie z EN 378 obowiązują-
1. PN-EN 1057 Miedź i stopy miedzi. Rury okrągłe bez szwu
do wody i gazu stosowane w instalacjach sanitarnych
i ogrzewania.
2. PN-EN 12735-1 Miedź i stopy miedzi. Rury miedziane
okrągłe bez szwu stosowane w instalacjach klimatyzacyjnych i chłodniczych. Część 1. Rury do instalacji
rurowych.
3. Instalacje wodociągowe, ogrzewcze i gazowe na paliwo
gazowe, chłodnicze, klimatyzacyjne, gazów medycznych
oraz próżni wykonane z rur miedzianych i stopów miedzi.
Wytyczne stosowania i projektowania, Polskie Centrum
Promocji Miedzi, 2013.
4. Materiały firmy Wieland.
Europejski
Instytut Miedzi
Europejski Instytut Miedzi (dawniej PCPM)
50-125 Wrocław, ul. św. Mikołaja 8-11, 408
tel. 71 78 12 502
[email protected], www.copperalliance.pl
OD REDAKCJI
W artykule p. Igora Sikończyka pt. Czy centrale wentylacyjne będą
musiały być większe? (RI 5/2015) znajduje się następująca tabela i tekst:
Zmiany w stosunku do aktualnego stanu prawnego
Wejście w życie 1 stycznia 2016 r. wymagań rozporządzenia 1253/2014
oznacza, że w zakresie pokrywającym się z aktualnymi warunkami
technicznymi [3] dotychczasowe wymogi zostaną zastąpione nowymi.
Najważniejsze z nadchodzących zmian zestawiono w tabeli 3.
Aktualne warunki
techniczne
Rozporządzenie KE 1253/2014
Odzysk ciepła
powyżej 500 m3/h
odzysk ciepła lub
recyrkulacja
urządzenia dwukierunkowe
powyżej 250 m3/h – wymiennik
odzysku ciepła
Sprawność
odzysku ciepła
min. 50 %
63/67% od 2016
68/73% od 2018
JZE
JZE dla
budynków
mieszkalnych
Zużycie energii
elektrycznej
moc właściwa
wentylatora (SFP)
JMWint lub JZE
wartość bardziej
niekorzystna
Zakres
Uwagi
Tabela 3. Najważniejsze nowe wymagania dla urządzeń wentylacyjnych
Zostało to zrozumiane przez niektórych Czytelników, że rozporządzenie
1253/2014 Komisji Europejskiej zastąpi krajowe rozporządzenie w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać budynki i ich
usytuowanie (DzU 2002, nr 75, poz. 690 z późn. zm.).
Z formalnego punktu widzenia wymagania rozporządzeń Komisji
Europejskiej nie zastępują krajowych warunków technicznych. Rozporządzenia KE obowiązują bezpośrednio i nie wymagają wprowadzania do
krajowego porządku prawnego, tak jak nie można ich wymogów zmieniać
prawem krajowym. Ponadto rozporządzenie KE 1253/2014 obowiązuje
producentów urządzeń wentylacyjnych, natomiast krajowe warunki
techniczne – uczestników procesu budowlanego na terenie Polski.
Autor, dokonując tego zestawienia, wskazywał, że w praktyce nie
będzie można zastosować urządzeń o parametrach zgodnych z polskimi
przepisami, przewidującymi niższe wymagania niż rozporządzenie UE,
z tego powodu, że po prostu nie będzie ich na rynku. Dlatego przy projektowaniu należy brać pod uwagę nowe minimalne wymogi.
Wejście w życie w styczniu 2016 r. rozporządzeń Komisji Europejskiej
nr 1253/2014 i 1254/2014 może spowodować zamieszanie w okresie
przejściowym, np. w przypadku wybudowanych już obiektów, w których
miejsce przewidziane na instalacje wentylacyjne będzie niewystarczające
do montażu urządzeń o większych gabarytach, wynikających z nowych
wymagań.
Do redakcji napływają sygnały, że nowe rozporządzenia Komisji
Europejskiej wywołały wiele pytań wśród europejskich producentów
urządzeń wentylacyjnych, głównie ze względu na zastosowanie zupełnie
nowego nazewnictwa (np. urządzenia dwukierunkowe) oraz nieuregulowania w sposób jednoznaczny wszystkich spotykanych w praktyce
sytuacji i rozwiązań. Z tego względu Komisja Europejska zamieszcza na
stronie internetowej www.ventilationunits.eu na bieżąco informacje
i wyjaśnienia odnośnie do implementacji nowych przepisów.
Redakcja dziękuje Panom Marcinowi Gasińskiemu i Igorowi Sikończykowi za wkład w prace nad popularyzowaniem nowych wymagań
i rozwiązań technicznych w wentylacji.
wrzesień 2015
79
WODA
dr inż. Mieczysław Łuźniak
Katedra Wodociągów i Kanalizacji, Wydział Inżynierii Środowiska, Politechnika Wrocławska
Pompownie ścieków
– dobór i rozmieszczenie pomp
Sewage pumping stations – selection and location of pumps
Projektując pompownie kanalizacyjne, należy dążyć zarówno do poprawy wskaźników energetycznych
transportu ścieków w systemie, zwiększenia niezawodności pracy zastosowanych pomp, jak i zmniejszenia
negatywnego oddziaływania obiektów tego typu na środowisko.
P
ompownie ścieków z tzw. mokrą komorą
wlotową i suchą komorą pompową wymagają znacznie większej powierzchni w porównaniu z pompowniami wyposażonymi w pompy
zatapialne. Z tych względów w niekonwencjonalnych (ciśnieniowych) systemach kanalizacji ściekowej buduje się obecnie wyłącznie
pompownie wyposażone w pompy zatapialne,
instalowane w zagłębionych w gruncie komorach – studniach zbiorczych [1, 3, 4, 5].
Klasyczne konstrukcje pompowni stosuje się
nadal w dużych grawitacyjno-pompowych
systemach kanalizacji rozdzielczej czy też ogólnospławnej, gdzie pełnią funkcję pośrednich
pompowni ścieków [1, 4, 11, 13].
Ściekowe pompy zatapialne pracują często
w złożonych systemach kanalizacyjnych
składających się z kilkudziesięciu współpracujących ze sobą pompowni. Pompownie
te zlokalizowane są przeważnie na rozległym terenie. Wymaga się od nich przede
wszystkim bezawaryjnej pracy, przy możli-
wie ograniczonej obsłudze zainstalowanych
pomp i znajdujących się w nich instalacji.
Specyfika pompowania ścieków w stosunku
do transportu czystej wody jest zdecydowanie bardziej złożona z uwagi na znajdujące
się w cieczy zanieczyszczenia stałe i gazy.
Postęp techniczny pozwala na produkcję
zatapialnych pomp ściekowych z wirnikami
przeznaczonymi do pompowania ścieków
z różnymi rodzajami zanieczyszczeń [4, 5,
7, 9, 10, 14]. Obecnie, praktycznie dla każdego rodzaju zanieczyszczeń w ściekach,
możliwy jest dobór właściwej pompy ściekowej z charakterystycznym typem wirnika. Podstawowym kryterium doboru pomp
ściekowych do danego układu pompowego,
oprócz bezawaryjnego pompowania ścieków
z zanieczyszczeniami, pozostaje nadal praca
z wysoką sprawnością w całym możliwym
zakresie.
Projektując pompownie kanalizacyjne, należy dążyć zarówno do poprawy wskaźników
Streszczenie ��
W artykule przedstawiono podstawowe zasady doboru pomp o identycznych i różnych parametrach, pracujących w typowych układach kanalizacji ciśnieniowej. W zaprezentowanej
analizie porównano pod względem zapotrzebowania na energię elektryczną pompownię
z dwiema różnymi pompami pracującymi z typowymi charakterystykami sieci kanalizacyjnej. Przedstawiono zmiany parametrów pracy identycznych pomp w zależności od liczby
równocześnie załączonych urządzeń przy współpracy równoległej dla dwóch różnych sieci
kanalizacyjnych. Podano przykłady poprawnego wymiarowania walcowych i prostokątnych
pompowni pod względem warunków hydraulicznych oraz właściwego rozmieszczenia pomp
zatapialnych w studni zbiorczej.
Abstract ��
The article presents basic principles for the selection of pumps, with identical and
different working parameters in a typical sewage systems. The presented analysis
compares, in terms of demand for electricity, pumping station with two pumps
operating with different types of characteristics of the sewage system. Variability of
operating parameters of individual identical pumping stations and pumps, depending
on the number of attached devices simultaneously (in cooperation with parallel) for
two different sewage systems is presented. Examples of dimensioning of cylindrical
and rectangular pumping station in terms of hydraulic conditions and the proper
location of submersible pumps in wells are shown.
80
wrzesień 2015
energetycznych transportu ścieków w systemie, zwiększenia niezawodności pracy
zastosowanych pomp, jak i zmniejszenia negatywnego oddziaływania tego typu obiektów
na środowisko.
Zasady doboru pomp
w pompowniach
Wybór właściwej pompy w układzie pompowym powinien się opierać na minimalizacji
wszystkich kosztów poniesionych przez użytkownika w całym okresie eksploatacji – LCC
[2]. Na łączny koszt składają się: koszty inwestycyjne zakupu urządzeń i instalacji (wraz
z kosztami spłaty kredytów zaciągniętych
na ich zakup), koszty poniesione na wszystkie
prace instalacyjne (budowlane, elektryczne
oraz hydrauliczne) oraz koszty eksploatacyjne
(bieżącej obsługi, energii elektrycznej zużytej
do napędu pomp, przeglądów i remontów oraz
usuwania skutków awarii). Istotną częścią jest
także koszt zakupu energii do napędu zespołów
pompowych.
Duże przepompownie ścieków, z uwagi
na bardzo dużą nierównomierność czasową
dopływu strumieni objętości (wydajności) ścieków Q do systemu, projektuje się przeważnie
jako wielopompowe [1, 3, 9, 10, 12]. Liczbę
przyjętych pomp (i) w projektowanych pompowniach należy przyjmować w zależności od:
rzeczywistego, charakterystycznego dla
danego systemu kanalizacyjnego stosunku
Qmax do Qmin,
nachylenia charakterystyki przepływu przyjętych pomp Hi = f(Qi),
kształtu charakterystyki strat hydraulicznych
sieci kanalizacyjnej, w której pracują pompy
Δh = f(Q).
Projektując pompownie wielopompowe,
można przyjmować liczbę pomp (i) o zarówno
identycznych parametrach pracy Hi = f(Qi), jak
i różnych, tj. większe o charakterystyce HB =
f(Q) lub mniejsze o charakterystyce HA = f(Q).
WODA
wrzesień 2015
81
WODA
82
wrzesień 2015
WODA
84
wrzesień 2015
WODA
86
wrzesień 2015
od
27
lat
Lider w zakresie pomp i pompowni
w branży wodno - kanalizacyjnej
INWAP SP. z o.o. z Brzegu powstała w 1988 r. jest
firmą rodzinną prowadzoną przez ojca Jana Haasa
oraz syna Marka Haas.
Firma zajmuje się projektowaniem, wdrażaniem oraz
produkowaniem urządzeń i rozwiązań z branży
wodno-kanalizacyjnej takich jak pompy wirowe
wyporowe i odrzutowe, kompaktowe pompownie
ścieków 1- i 2- pompowe, zawory, zasuwy
szybkozłącze hydrauliczne, zbiorniki do pompowni
z PEHD.
Projektując oraz produkując wyroby stosuje się do
wymogów normy PN-EN ISO9001 co gwarantuje
najwyższe standardy w zakresie niezawodności
produktów oraz obsługi serwisowej i realizacji
zamówień. INWAP stosuje się najnowsze technologie
i materiały, które stanowią jedno ze źródeł wysokiej
jakości. Kontrola wewnętrzna dopasowana do
wyrobu oraz informacja zwrotna od użytkowników
naszych produktów również przyczyniają się do coraz
wyższej jakości.
INWAP jako lider w zakresie pomp i pompowni stawia
wysokie gwarancje rzetelności i niezawodności.
WODA
88
wrzesień 2015
Przepompownia hybrydowa Ecolift XL
do stosowania przy naturalnym spadku
•
•
•
•
Oszczędność energii
Brak hałasów
Niezawodność działania
Różne możliwości zabudowy
www.kessel.pl
INFORMATOR
KATALOG FIRM
Armacell Poland Sp. z o.o.
55-300 Środa Śląska, ul. Targowa 2
tel. 71 31 75 025, fax 71 31 75 115
www.armacell.com
Producent materiałów izolacyjnych
dla profesjonalistów
reklama
– nowoczesne
izolacje kauczukowe
do zastosowań
w instalacjach
chłodniczych,
klimatyzacyjnych,
sanitarnych
i grzewczych
cena
Janina Zimmer
Projektowanie instalacji
kanalizacji deszczowej:
Poradnik
Instrukcje, Wytyczne, Poradniki 489/2015.
Instytut Techniki Budowlanej 2015,
Wyd. I, 78 s., oprawa miękka
ISBN: 978-83-249-6744-5
Euroklasa ogniowa: B/BL-s3-d0
Poradnik zawiera zasady projektowania
instalacji kanalizacji deszczowej do odprowadzania wód deszczowych i roztopowych
z budynków i terenu utwardzonego wokół
nich. Omawia podstawowe wymagania
i zalecenia dotyczące projektowania zgodnie
z wymaganiami przepisów, a także pod
względem różnych rozwiązań technicznych
i materiałowych oraz sposobu prowadzenia przewodów i wymiarowania średnic.
Wskazuje, jak optymalnie zabezpieczyć konstrukcję budynku i jak uzyskać maksymalny
komfort użytkowania instalacji.
Cena egzemplarza RI
w prenumeracie
niższa o
21%
wrzesień 2015
 przyprenumeracierocznej(10numerów) i półrocznej (5 numerów) koszty
wysyłki pokrywa wydawnictwo
 do studentów skierowana jest specjalna
oferta edukacyjna (wymagana jest
kserokopia aktualnej legitymacji
studenckiej)
W poradniku poruszono też zagadnienia
projektowania specjalnych rozwiązań instalacji, tj. zabezpieczenia przed nadmiernym
hałasem, odwadniania dachów i tarasów
zielonych, a także gromadzenia wód deszczowych w celu ich wykorzystania.
 prenumeratę można zamówić od
dowolnego numeru
Cena prenumeraty:
Poradnik przeznaczony jest głównie dla projektantów instalacji, a także wykonawców,
inwestorów oraz dla studentów i nauczycieli
jako pomoc w kształceniu.
– próbna (kolejne 3 numery):
–
–
–
–
bezpłatna
edukacyjna:
półroczna:
roczna:
dwuletnia:
90
90
130
240
zł
zł
zł
zł
Księgarnia Techniczna
Zamówienia można składać:
– telefonicznie: 22 810 21 24 lub 22 512 60 82
– faksem: 22 810 27 42
– e-mailem: [email protected]
lub [email protected]
– przez internet: www.rynekinstalacyjny.pl
lub ksiegarniatechniczna.com.pl
promocja
P R E N U M E R ATA
promocja
„ R y n k u I n s t a l a c y j n e g o”
od ceny detalicznej
90
45zł
Grupa MEDIUM
04-112 Warszawa, ul. Karczewska 18
tel. 22 512 60 60, faks 22 810 27 42
www.ksiegarniatechniczna.com.pl
INFORMATOR
KATALOG FIRM
ADAM Sp. z o.o.
Systemy Mocowań i Izolacji Dźwiękowych
84-230 Rumia, ul. Morska 9A
tel. 58 771 38 88, faks 671 38 35
e-mail: [email protected], www.adam.com.pl
...sprawdzone w każdym detalu
MegaCAD – CAD-Projekt
05-822 Milanówek, ul. Staszica 2B
tel. 22 465 59 29, 601 206 403
www.megacad.pl
stożkowo-membranowy
zwrotny zawór
antyskażeniowy
EWE
Przedsiębiorstwo MPJ
Marek Jastrzębski
20-232 Lublin, ul. Jana Kasprowicza 15
tel. 81 472 22 22, faks 81 472 20 00
e-mail: [email protected], www.mpj.pl
ROCKWOOL Sp. z o.o.
66-131 Cigacice, ul. Kwiatowa 14
infolinia: 801 660 036, 601 660 033
www.rockwool.pl
oferuje:
bezwłazowe studzienki
wodomierzowe dla wodomierzy
od Qn 2,5 do Qn 6
zestawy wodomierzowe od 1/2"
do 2" i ich elementy
zawory kulowe oraz skośne
grzybkowe od 1/2" do 2"
zawory antyskażeniowe typu EA
i EB od 3/4" do 2" (połączenia
gwintowe) oraz od DN 50
do DN 200 (połączenia kołnierzowe)
stojaki hydrantowe i ich elementy
hydranty i zawory ogrodowe
nawiertki do rur wszelkich typów
przejścia przez mury
EWE Armatura Polska Sp. z o.o.
reklama
ul. Partynicka 15
53-031 Wrocław
Tel. 71 361 03 43, 71 361 03 49
Faks 71 361 03 52, 71 361 03 74
www.ewe-armaturen.pl
IZOLACJE TECHNICZNE
qOTULINY
PAROC Pro Section 100
PAROC Section AluCoat T
PAROC Section AL5T
qMATY:
PAROC Wired Mat 65, 80, 100
PAROC Wired Mat 80, 100 AluCoat
PAROC Wired Mat 80, 100 AL1
PAROC Pro Lamella Mat AluCoat
PAROC Lamella Mat AluCoat
PAROC Pro Felt 60 N1
PAROC Pro Felt 80 N1
qPŁYTY
PAROC Pro Slab 60, 80, 100, 120
PAROC InVent 60 N1, N3, PAROC InVent 60 N1/N1,
N3/N3, PAROC InVent 80 N1, N3
PAROC InVent 60 G1, G2
PAROC InVent 80 G1, G2
qPŁYTY SPECJALNE
PAROC Fireplace Slab 90 AL1
PAROC Pro Slab 150
Wełna luzem: PAROC Pro Loose Wool
PRODUKTY IZOLACYJNE DLA BUDOWNICTWA
Izolacje ogólnobudowlane
Płyty: PAROC UNS 37, GRS 20, SSB1
Granulat: PAROC BLT 9
Izolacje fasad
– metoda lekka mokra: płyty PAROC FAS 4 i FAL 1
– metoda sucha: płyty PAROC WAS 25 i 25t, WAS 35,
WAS 50 i 50t
Izolacje dachów płaskich
Płyty: PAROC ROS 30 i 30g, ROS 50, ROB 60 i 60t
Izolacje ogniochronne
Płyty: PAROC FPS 17
PAROC POLSKA Sp. z o.o.
ul. Gnieźnieńska 4, 62-240 Trzemeszno
Tel. +48 61 468 21 90
Faks +48 61 415 45 79
www.paroc.pl
steinbacher izoterm sp. z o.o.
05-152 Czosnów, ul. Gdańska 14, Cząstków Mazowiecki
tel. +48 (22) 785 06 90, fax +48 (22) 785 06 89
www.steinbacher.pl, [email protected]
steinonorm® 300
otuliny z półsztywnej pianki poliuretanowej
Zastosowanie: izolacja stalowych i miedzianych rurociągów
centralnego ogrzewania, ciepłej i zimnej wody w budynkach
mieszkalnych, administracyjnych i przemysłowych
steinwool®
otulina izolacyjna z wełny mineralnej
Zastosowanie: izolacja termiczna rurociągów centralnego
ogrzewania, ciepłej i zimnej wody, przewodów klimatyzacyjnych,
wentylacyjnych oraz solarnych, w budynkach mieszkalnych,
administracyjnych i przemysłowych
steinonorm® 700
otulina z twardej pianki poliuretanowej
Zastosowanie: izolacja rurociągów i urządzeń ciepłowniczych
usytuowanych w budynkach, piwnicach, kanałach (np. węzły
ciepłownicze, kotłownie, ciepłownie itp.) oraz izolacja rurociągów
i urządzeń w sieciach napowietrznych
steinothan® 107
płyty termoizolacyjne z twardego poliuretanu
Zastosowanie: dachy płaskie i spadziste, fasady, ogrzewanie
podłogowe
steinodur® PSN
płyty termoizolacyjno-drenażowe
Zastosowanie: fundamenty, ściany piwnic, cokoły, dachy płaskie
odwrócone, tarasy, parkingi, podłogi, fasady
steinodur® UKD
płyty termoizolacyjne z polistyrenu
Zastosowanie: dachy płaskie odwrócone, dachy zielone, tarasy,
patio, parkingi, podłogi, ściany piwnic
wrzesień 2015
91
91
INFORMATOR
GDZIE NAS ZNALEŹĆ
Gdzie
nas znaleźć
Salony sprzedaży prasy
EKO-INSTAL
Bydgoszcz, ul. Fabryczna 15B
tel. 52 365 03 70, -37, 327 03 77
FAMEL
Kępno, ul. Świerczewskiego 41
tel. 62 782 85 95
Kluczbork, ul. Gazowa 2
tel. 77 425 01 00
Namysłów, ul. Reymonta 72
tel. 77 410 48 30
Olesno, ul. Kluczborkska 9a
tel. 34 359 78 51
Oława, ul. 3 Maja 20/22
tel. 71 313 98 79
Wieluń, ul. Ciepłownicza 23
tel. 43 843 91 20
HEATING-INSTGAZ
Rzeszów, ul. Przemysłowa 13
tel. 17 854 70 10
MIEDZIK
Szczecin, ul. Mieszka I 80
tel. 91 482 65 66
Dystrybutorzy
AES
Jasło, ul. Kopernika 18
tel. 13 446 35 00
ASPOL-FV
Łódź, ul. Helska 39/45
tel. 42 650 09 82
BARTOSZ Sp.j.
Białystok, ul. Sejneńska 7
tel. 85 745 57 12
BARTOSZ Sp.j. Filia Kielce
Kielce, ul. Ściegiennego 35A
tel. 41 361 31 74
BAUSERVICE
Warszawa, ul. Berensona 29P
tel. 22 424 90 90
Warszawa, ul. Albatrosów 10
tel. 22 644 84 21
Szczecin, ul. Pomorska 141/143
tel. 91 469 05 93
BOSAN
Warszawa, ul. Płowiecka 103
tel. 22 812 70 72
CENTROSAN Centrum Techniki Grzewczej
Piaseczno, ul. Julianowska 24
tel. 22 737 08 35
faks 22 737 08 28
92
BUD-INSTAL CHEM-PK
Opoczno, ul. Partyzantów 6
tel. 44 755 28 25
BUDEX
Wieluń, ul. Warszawska 22
tel. 43 843 11 60
ELTECH
Częstochowa, ul. Kalwia 13/15
tel. 34 366 84 00
PROMOGAZ-KPIS
Kraków, ul. Mierzeja Wiślana 7
tel. 12 653 03 45, 653 15 02
FILA
Gdańsk, ul. Jaśkowa Dolina 43
tel. 58 520 22 06
SANET
Gdynia, ul. Opata Hackiego 12
tel. 58 623 41 05, 623 10 96
GRAMBET
Poznań – Skórzewo, ul. Poznańska 78
tel. 61 814 37 70
TERMECO
Lublin, ul. Długa 5
tel. 81 744 22 23
WILGA
Częstochowa, ul. Jagiellońska 59/65
tel. 34 370 90 40, -41
GRUPA SBS
www.grupa-sbs.pl
AND-BUD
Tarnobrzeg, ul. Kopernika 32
tel. 15 823 01 48
APIS Andrzej Bujalski, www.apis.biz.pl
Garwolin, ul. Targowa 2
tel. 25 782 27 00
Łosice, ul. 11 Listopada 6
tel. 83 359 06 67
Łuków, Aleje Kościuszki 17
tel. 25 798 29 48
Siedlce, ul. Torowa 15a
tel. 25 632 71 02
ARMET
Chorzów, ul. ks. Wł. Opolskiego 11
tel. 32 241 12 39
wrzesień 2015
BORKOWSKI
Swarzędz, ul. Zapłocie 4
tel. 61 818 17 24, 818 17 25
POL-PLUS
Zielona Góra, ul. Objazdowa 6
tel. 68 453 55 55
B&B
Wrocław, ul. Ołtaszyńska 112
tel. 71 792 77 75, faks 71 792 77 76
GRUPA INSTAL-KONSORCJUM
Rypin, ul. Mławska 46f
tel. 54 280 72 68
[email protected]
CUPRUM-BIS
Toruń, ul. Lubicka 32
tel. 56 658 60 73
ANGUS
Warszawa, ul. Pożaryskiego 27a
tel. 22 613 38 60, 812 41 45
Osielsko k. Bydgoszczy, ul. Szosa Gdańska 1
tel. 52 381 39 50
[email protected]
BEHRENDT
www.behrendt.com.pl
Brodnica, ul. Batalionów Chłopskich 24
tel. 56 697 25 06
Nowe Miasto Lubawskie, ul. Grunwaldzka 56e
tel. 56 472 59 02
PAMAR
Bielsko-Biała, ul. Żywiecka 19
tel. 33 810 05 88, -89
AQUA
Gorzów Wlkp., ul. Szenwalda 26
tel. 95 720 67 20
Gorzów Wlkp., ul. Młyńska 13
tel. 95 728 17 20
Legnica, ul. Działkowa 4
tel. 76 822 94 20
Wałcz, ul. Budowlanych 10b
tel. 67 387 01 00
Wrocław, pl. Wróblewskiego 3 A
tel. 71 341 94 67
Zielona Góra, ul. M.C. Skłodowskiej 25
tel. 68 324 08 98
FEMAX
Gdańsk – Kiełpinek, ul. Szczęśliwa 25
tel. 58 326 29 00
[email protected]
Katowice, ul. Opolska 23-25
tel. 32 205 01 84
GROSS
Kielce, ul. Zagnańska 145
tel. 41 340 58 10, -15
HYDRASKŁAD
Koło, ul. Sienkiewicza 30
tel. 63 261 00 29
Łask, ul. 9 Maja 90
tel. 43 675 53 11
Pabianice, ul. Lutomierska 42
tel. 42 215 71 60
Sieradz, ul. POW 23
tel. 43 822 49 27
Turek, ul. Wyszyńskiego 2A
tel. 63 214 12 12
Warta, Proboszczowice
tel. 43 829 47 51
Zduńska Wola
ul. Getta Żydowskiego 24c
tel. 43 825 57 33
HYDRO-SAN
Kwidzyń, ul. Wąbrzeska 2
tel. 55 279 42 26
INSTALATOR
Ełk, ul. T. Kościuszki 24
tel. 87 610 59 30
Łomża, ul. Zjazd 2
tel. 82 216 56 47
Ostrołęka, ul. Boh. Westerplatte 8
tel. 29 760 67 37, 760 67 38
INSTALBUD
Piotrków Trybunalski, ul. Sulejowska 48
tel. 44 646 46 48
MESAN
Wejherowo, ul. Gdańska 13G
tel. 58 677 08 28, 677 90 90
INFORMATOR
GDZIE NAS ZNALEŹĆ
METALEX
Włocławek, Planty 38a
tel. 54 235 17 93
MIEDŹ
Łódź, ul. Pogonowskiego 5/7
tel. 42 632 24 53
Pabianice, ul. Tkacka 23b
tel. 42 215 76 23
NOWBUD
Radomsko, ul. Młodzowska 4
tel. 44 682 22 17
PUH CIJARSKI, KRAJEWSKI, RĄCZKOWSKI
Płock, ul. Kazimierza Wielkiego 35a
tel. 24 268 81 82
RADIATOR
Wałbrzych, ul. Wysockiego 20a
tel. 74 842 36 04
REMBOR
Tomaszów Mazowiecki, ul. Zawadzka 144
tel. 44 734 00 61 do -65
ROMEX
Płońsk, ul. Młodzieżowa 28
tel. 23 662 87 25
RPW SANNY
Radom, ul. Limanowskiego 95e
tel. 48 360 87 96
SANITER
Płock, ul. Dworcowa 42
tel. 24 367 49 56
Warszawa, ul. Kłobucka 8 paw. 120
tel. 22 607 99 51
SAN-TERM
Łódź, ul. Warecka 10
tel. 42 611 07 81
SANTERM
Lublin, ul. Droga Męczenników Majdanka 74
tel. 81 743 89 11
SAUNOPOL
Łódź, ul. Inflacka 37
tel. 42 616 06 56
SAWO
Zielona Góra, ul. Osadnicza 24
tel. 68 320 46 16
SYSTEMY GRZEWCZE – AUGUSTOWSKI
Kutno, ul. Słowackiego 7
tel. 24 355 44 19
Łęczyca, ul. Ozorkowska 27
tel. 24 721 55 75
TERMER – MCM
Bełchatów, ul. Cegielniana 76
tel. 44 635 08 71
TERMET
Zduńska Wola, ul. Sieradzka 61
tel. 43 823 64 31
TERMOPOL 2
Kraków, ul. Wodna 23
tel. 12 265 06 35
TERWO
Łódź, ul. Pogonowskiego 69
tel. 42 636 66 02
THERM-INSTAL
Łódź, al. Piłsudskiego 143
tel. 42 677 39 60
Łódź, ul. Kopcińskiego 41
tel. 42 677 39 00
THERMEX
Łódź, ul. Wólczańska 238/248 lok. 81
tel. 42 684 78 37
THERMO-STAN
Głowno, ul. Bielawska 17
tel. 42 719 15 26, faks 42 719 05 15
[email protected], www.thermostan.pl
Łowicz, ul. Napoleońska 12, tel. 46 837 83 93
TIBEX
Łódź, ul. Inflancka 29
tel. 42 640 61 22
Kielce, ul. Batalionów Chłopskich 82
tel./faks 41 366 02 77
[email protected]
Konin-Stare Miasto, ul. Ogrodowa 21
tel. 63 245 70 10 do 15, faks 63 245 70 20
[email protected]
GRUPA TG
Kraków, ul. Rozrywka 1
tel. 12 410 12 00, faks 12 410 12 13
[email protected]
CENTRUM
Węgorzewo, ul. Warmińska 16
tel. 87 427 22 53
Kraków, ul. Zawiła 56
tel. 12 262 53 54, faks 12 262 53 49
[email protected]
HYDRO-INSTAL
Gniew, ul. Krasickiego 8
tel. 58 535 38 16
Legnica, ul. Poznańska 12
tel. 76 852 57 58, faks 76 852 57 57
[email protected]
PRZEDSIĘBIORSTWO HANDLU OPAŁEM
I ARTYKUŁAMI INSTALACYJNYMI
Rzeszów, ul. Reja 10
tel. 17 853 28 74
ZBI WACHELKA INERGIS
Częstochowa, ul. Kisielewskiego 18/28B
tel. 34 366 91 18
ISKO
Jastrzębie-Zdrój, ul. Świerczewskiego 82
tel. 32 473 82 40
Lublin, ul. Olszewskiego 11
tel. 81 710 40 80, [email protected]
Nowy Sącz, ul. Magazynowa 1
tel./faks 18 442 87 94
[email protected]
Olsztyn, ul. Cementowa 3
tel. 89 539 15 38, 534 54 97
faks 89 534 17 70
[email protected]
Opole, ul. Cygana 1
tel. 77 423 21 40, [email protected]
MAKROTERM
Zakopane, ul. Sienkiewicza 22
tel. 18 20 20 740
Płock, ul. Targowa 20a
tel. 24 367 10 24 do 38, faks 24 367 10 26
[email protected]
PRANDELLI POLSKA
Gdańsk, ul. Budowlanych 40
tel. 58 762 84 50
Poznań, ul. Lutycka 11
tel. 61 849 68 10 do 15, faks 61 849 68 41
[email protected]
RESPOL EXPORT-IMPORT
Czeladź, ul. Wiejska 44
tel. 32 265 95 34
Warszawa, ul. Burakowska 15
tel. 22 531 58 58
Michałowice-Reguły
Al. Jerozolimskie 333
tel. 22 738 73 00
Wrocław, ul. Krakowska 13
tel. 71 343 52 34
www.respol.pl
Poznań, ul. św. Michała 43
tel. 61 650 34 24, faks 61 650 34 20
[email protected]
Rzeszów, ul. Instalatorów 3
tel. 17 823 24 13, faks 17 823 63 79
[email protected]
TADMAR – sieć hurtowni
Centrala: Poznań, ul. Głogowska 218
tel. 61 827 24 00
®
faks 61 827 24 10
[email protected]
TADMAR
Bydgoszcz, ul. Bronikowskiego 27/35
tel. 52 581 22 63 do 65, faks 52 345 81 85
[email protected]
Ciechanów, ul. Przasnyska 40
tel. 23 674 36 76 do 77, faks 23 674 36 78
[email protected]
Stargard Szczeciński, ul. Limanowskiego 32
tel./faks 91 577 64 96,
[email protected]
Szczecin, ul. Żyzna 17
tel. 91 439 16 42, 91 311 38 61
[email protected]
Tarnów, ul. Tuchowska 23
tel./faks 14 626 83 23,
[email protected]
Toruń, ul. Chrobrego 135/137
tel. 56 611 63 43 do 45, faks 56 611 63 50
[email protected]
Częstochowa, ul. Bór 159/163
tel. 34 365 90 43, faks 34 365 91 07
[email protected]
Wałbrzych, ul. Chrobrego 53
tel./faks 74 842 24 29
[email protected]
Gdańsk, ul. Marynarki Polskiej 71
tel. 58 342 13 22 do -24, faks 58 343 12 43
[email protected]
Warszawa, ul. Krakowiaków 99/101
tel. 22 868 81 28 do 37
[email protected]
Gdynia, ul. Hutnicza 18
tel. 58 663 02 35, 667 37 30
[email protected]
Wrocław, ul. Długosza 41/47
tel.71 372 69 96
[email protected]
Gorzów Wielkopolski, ul. Podmiejska 24
tel. 95 725 60 00/06, faks 95 733 30 63
[email protected]
Zamość, ul. Namysłowskiego 2
tel./faks 84 627 16 14
[email protected]
Katowice, ul. Leopolda 31
tel. 32 609 79 80 i 81, faks 32 609 79 83 i 85
[email protected]
Zawiercie, ul. Władysława Żyły 16
tel. 32 67 10 310-314, faks 32 67 10 311
[email protected]
wrzesień 2015
93
93
INFORMATOR
INDEKS FIRM
Zielona Góra, ul. Batorego 118 A
tel./faks 68 324 18 28
[email protected]
Pełna lista hurtowni Tadmar na www.tadmar.pl
TG INSTALACJE
TG Instalacje – Centrala Sp. z o.o.
62-070 Dąbrowa k. Poznania, ul. Bukowska 49
tel. 61 843 65 64, faks 61 845 68 17
[email protected]
Bydgoszcz, ul. Bronikowskiego 31
tel. 52 325 58 58, faks 52 325 58 50
[email protected]
Katowice, ul. Porcelanowa 68
tel./faks 32 730 32 10
[email protected]
Łódź, ul. Stalowa 1
tel./faks 42 659 96 76, [email protected]
Piaseczno, ul. Puławska 34 bud. 28
tel./faks 22 644 91 37, [email protected]
Poznań, ul. Lutycka 111
tel. 61 845 68 03, faks 61 845 68 00
[email protected]
Siedlce, ul. Karowa 18
tel. 25 633 95 85, faks 25 640 71 65
[email protected]
Warszawa, ul. Białołęcka 233 A
tel. kom. 600 207 551, [email protected]
Wrocław, ul. Fabryczna 14 hala nr 5
tel. 71 339 00 20, tel./faks 71 339 00 24
[email protected]
Zielona Góra, ul. Lisia 10 B
tel. 68 325 70 66, faks 68 329 96 06
[email protected]
Księgarnie
FERT Księgarnia Budowlana
Kraków, ul. Kazimierza Wielkiego 54a
GEPRO Księgarnia Techniczna
Lublin, ul. Narutowicza 18
Główna Księgarnia Techniczna
Warszawa, ul. Świętokrzyska 14
tel. 22 626 63 38
Księgarnia Budowlana ZAMPEX
Kraków, ul. Długa 52
Księgarnia INFO-PANDA
Bydgoszcz, ul. Śniadeckich 50
Księgarnia Naukowo-Techniczna LOGOS
Olsztyn, ul. Kołobrzeska 5
tel. 89 533 34 37
Księgarnia Techniczna NOT
Łódź, pl. Komuny Paryskiej 5a
tel. 42 632 09 68
Księgarnia Naukowo-Techniczna s.c.
Kraków, ul. Podwale 4
Księgarnia Piastowska
Cieszyn, ul. Głębocka 6
P.U.H. MERCURJUS Andrzej Warth
Gliwice, ul. Prymasa St. Wyszyńskiego 14b
tel. 32 231 28 81
Księgarnia Techniczna Anna Dyl
Kraków, ul. Karmelicka 36
94
wrzesień 2015
Indeks
firm
GALMET�� 12 PRZEDSIĘBIORSTWO HANDLU
OPAŁEM I ARTYKUŁAMI
GAZEX�� 77 INSTALACYJNYMI�� 93
GEBERIT �� 10 RADIATOR�� 93
GEPRO�� 94 REMBOR�� 93
Nazwa �� Strona GLEN DIMPLEX�� 27, 32 RESPOL�� 93
ADAM�� 91 GO4ENERGY�� 17 ROBERT BOSCH�� 12
AERECO�� 55 GRAMBET�� 92 ROCKWOOL �� 91
AES�� 92 GROSS�� 92 ROMEX�� 93
ALNOR�� 56, 63 GRUPA
INSTAL KONSORCJUM �� 92
AND-BUD �� 92
GRUPA SBS�� 92
APIS �� 92
GRUPA TG�� 93
AQUA �� 92
HARMANN�� 61, 64
ARMACELL�� 90
HEATING-INSTGAZ �� 92
ARMET�� 92
HYDRASKŁAD�� 92
ASPOL-FV�� 92
BARTOSZ �� 92 HYDRO-INSTAL�� 93
RPW SANNY�� 93
RUG RIELLO�� 11, 16
SALDA�� 66
SAMSUNG �� 2
SAN-TERM�� 93
SANET�� 92
SANITER�� 93
SANTERM�� 93
BAUSERVICE�� 92 HYDRO-SAN�� 92 SAUNOPOL�� 93
BEHRENDT �� 92 HYDRO-VACUUM�� 85 SAWO�� 93
BERETTA�� 11, 16 IDMAR �� 13, 37, 39 STEINBACHER IZOTERM�� 91
BLAUPUNKT��95 INFO-PANDA�� 94 STIEBEL ELTRON �� 12
BORKOWSKI�� 92 INSTALATOR�� 92 SYSTEMAIR �� 67
BOSAN �� 92 INSTALBUD�� 92 SYSTEMY GRZEWCZE
– AUGUSTOWSKI�� 93
BSH TECHNIK��65 INWAP �� 87
TACONOVA�� 21
BUD-INSTAL CHEM-PK �� 92 ISKO�� 93
TADMAR�� 93
BUDEX�� 92 KESSEL�� 89
TERMECO�� 92
CAD-PROJEKT �� 91 KLIMA-THERM�� 5, 16
TERMER – MCM�� 93
CENTROSAN�� 92 KONWEKTOR �� 59, 65, 91
TERMET �� 93
CENTRUM�� 93 KORFF�� 41
TERMOPOL 2�� 93
CERBEX�� 49 LEXI GROUP�� 56
TERWO�� 93
CICHEWICZ�� 12 LG �� 7
TESTO�� 51
LINDAB�� 66
CIJARSKI, KRAJEWSKI,
TG INSTALACJE�� 94
RĄCZKOWSKI�� 93
LOGOS�� 94
THERM-INSTAL �� 93
CUPRUM-BIS �� 92
MAKROTERM�� 93
THERMAFLEX��
12
DAB PUMPS�� 83
MERCOR�� 47, 53
THERMEX�� 93
DEFRO�� 12
MERCURJUS�� 94
THERMO-STAN��
93
EBM-PAPST�� 68, 73
MESAN�� 92
TIBEX�� 93
EKO-INSTAL �� 92
METALEX �� 93
TROX��65
ELTECH�� 92
METALPLAST�� 66
VAILLANT�� 12, 14
ENSOL�� 12
MIEDZIK �� 92 VIEGA �� 16
EUROPEJSKI
INSTYTUT MIEDZI �� 12, 78 MIEDŹ�� 93 VIESSMANN�� 12
EWE ARMATURA�� 91 MPJ�� 91 VTS�� 1
FAMEL�� 92 NABILATON�� 16 WACHELKA INERGIS�� 93
FEMAX�� 92 NOWBUD �� 93 WAVIN �� 16
FERT �� 94 PAMAR�� 92 WILDEBOER�� 57
FILA�� 92 PAROC�� 91 WILGA�� 92
FLÄKT BOVENT �� 64, 70, 90, 96 POL-PLUS�� 92 ZAMPEX�� 94
FLÄKT WOODS�� 64, 70, 90, 96 PRANDELLI�� 93 ZIEHL-ABEGG�� 9
FLOWAIR�� 3, 15 PROMOGAZ-KPIS�� 92 ZPU MIĘDZYRZECZ �� 45
POWIETRZE
96
czerwiec 2015

Rynek Instalacyjny 9/2015

Transkrypt

Podobne dokumenty

sprawdź zawartość numeru

sprawdź zawartość numeru

sprawdź zawartość numeru

Pobierz eWydanie RI 6/2013

Pobierz eWydanie RI 10/2013 - bezpłatny PDF

Pobierz egzemplarz bezpłatny

Bezłatny egzemplarz RI 1-2/2013