ZESZYTY NAUKOWE UNIWERSYTETU SZCZECIŃSKIEGO NR 581

ZESZYTY NAUKOWE UNIWERSYTETU SZCZECIŃSKIEGO
NR 581
ACTA BIOLOGICA NR 16
2009
MARTA UMIASTOWSKA
Uniwersytet Szczeciński
FLORA I ROŚLINNOŚĆ JEZIOR ZACHODNIEJ CZĘŚCI
POJEZIERZA DRAWSKIEGO
Flora and vegetation of the lakes of western part of Drawsko Lakeland
Słowa kluczowe: rośliny naczyniowe, zbiorowiska roślinne, jeziora, Pojezierze Drawskie
Key words: vascular plant, plant communities, lakes, Drawsko Lakeland
1. Wstęp
Niniejsza praca, oparta na wynikach badań florystycznych i fitosocjologicznych, przedstawia wykaz flory naczyniowej oraz opis zbiorowisk roślinnych
15 jezior zachodniej części Pojezierza Drawskiego. Badany obszar odznacza się
bardzo dużymi wartościami przyrodniczymi, co zawdzięcza między innymi bogactwu gatunków florystycznych.
Zachodnia część Pojezierza Drawskiego obejmuje obszar o powierzchni
około 4000 ha, położony w Nadleśnictwie Złocieniec. Badany teren w około
90% pokrywają lasy. Pozostałą część stanowią torfowiska (2%) i jeziora (8%),
w tym największe jezioro Siecino (729,7 ha) oraz dwa jeziora lobeliowe – Kapka
i Czarnówek. To ostatnie oraz otoczone rozległym torfowiskiem jezioro Morzysław Mały są rezerwatami przyrody.
Zgodnie z regionalizacją fizyczno-geograficzną Polski badany teren leży
w obrębie mezoregionu Pojezierza Drawskiego (Kondracki 1981), natomiast według podziału geobotanicznego Szafera (1972) jest zaliczany do Okręgu Wałecko-Drawskiego – krainy Pojezierze Pomorskie.
140
Marta Umiastowska
2. Metody i materiał badań
Badania florystyczne i fitosocjologiczne jezior oraz ich brzegu przeprowadzono w latach 2006–2008. Wykonano 87 zdjęć florystycznych i 164 zdjęcia fitosocjologiczne. Zdjęcia florystyczne sporządzono przy zastosowaniu map
kartogramowych, opartych o sieć kwadratów ATPOL (Zając 1978), które w celu
większej dokładności prowadzonych prac dodatkowo podzielono na mniejsze
kwadraty o boku 1 km (rys. 1). Zdjęcia fitosocjologiczne wykonano klasyczną metodą Braun-Blanqueta. W tabeli fitosocjologicznej (tabela 1) zestawiono
122 zdjęcia dokumentujące zbiorowiska ze związków: Lemnion gibbae, Riccio
fluitantis-Lemnion trisulcae, Potamion, Nymphaeion, Hottonion, Sphagno-Utricularion, Lobelion, Phragmition i Magnocaricion. Pozostałych 40 zdjęć posłużyło do ogólnej charakterystyki innych fitocenonów. Przy charakterystyce zespołów
określono częstość występowania zbiorowisk (tabela 2) na podstawie współczynnika frekwencji (Kf) zaproponowanego przez Chmiela (1993).
Materiał zielnikowy zdeponowano w zbiorach Katedry Taksonomii Roślin
i Fitogeografii Uniwersytetu Szczecińskiego.
Nazwy gatunków roślin naczyniowych podano według Mirka i in. (1995).
Nomenklaturę oraz systematykę zbiorowisk roślinnych przedstawiono według
Matuszkiewicza (2001). Stopień zagrożenia zbiorowisk roślinnych określono
według kategorii sformułowanych dla Wielkopolski (Brzeg, Wojterska 1996).
3. Wyniki
SYSTEMATYCZNY WYKAZ ZBIOROWISK ROŚLINNYCH
Lemnetea minoris R. Tx. 1995
Lemnetalia minoris R. Tx. 1955
Lemnion gibbae R.Tx. et A. Schwabe 1974 in R.Tx. 1974
1. Spirodeletum polyrhizae (Kelhofer 1915) W. Koch 1954 em. R.Tx. et
A. Schwabe 1974 in R.Tx. 1974
Riccio fluitantis-Lemnion trisulcae R.Tx. et A. Schwabe 1974 in R.Tx. 1974
2. Lemnetum trisulcae (Kelhofer 1915) Knapp et Stoffers 1962
Potametea R. Tx. et Prsg. 1950
Potametalia Koch 1926
Potamion Koch 1926 em. Oberd. 1957
Grupa Potametum pectinati
3. Potametum nitensis Koch 1926
Flora i roślinność jezior...
4. Potametum pectinati Carstensen 1955
Grupa Potametum lucentis
5. Ranunculetum circinati (Bennema et West. 1943) Regal 1965
6. Elodeetum canadensis (Pign. 1953) Pass. 1964
7. Ceratophylletum demersi Hild. 1956
8. Myriophylletum spicati Soe 1927
9. Potametum compressi Tomasz. 1978
10. Potametum lucentis Hueck 1931
11. Potametum perfoliati Koch 1926 em. Pass. 1964
Nymphaeion Oberd. 1953
12. Hydrocharitetum morsus-ranae Langendonck 1935
13. Potametum natantis Soó 1923
14. Nupharo-Nymphaeetum albae Tomasz. 1977
15. Nymphaeetum candidae Miljan 1958
16. Polygonetum natansis Soó 1927
17. Potametum obtusifolii (Carst. 1954) Segal 1965
Hottonion Segal 1964
18. Hottonietum palustris R. Tx. 1973
Utricularietea intermedio-minoris Den Hartog et Segal 1964 em. Pietsch 1965
Utricularietalia intermedio-minoris Den Hartog et Segal 1964 em. Pietsch 1965
Sphagno-Utricularion Müll. et Görs 1960
19. Scorpido-Utricularietum minoris Müll. et Görs 1960
Littorelletea uniforae Br. – Bl. et R. Tx. 1943
Littorelletalia uniflorae Koch 1926
Lobelion (Van den Berghen 1944) R. Tx. et Dierss. ap. Dierss. 1972
20. Lobelietum dortmannae (Oswald 1923) R. Tx. ap. Dierss. 1972
Phragmitetea R. Tx. et Prsg. 1942
Phragmitetalia Koch 1926
Phragmition Koch 1926
Grupa szuwarów typowych z udziałem roślin wodnych
21. Scirpetum lacustris (Allorge 1922) Chouard 1924
22. Typhetum angustifoliae (Allorge 1922) Soó 1927
23. Sagittario-Sparganietum emersi R. Tx. 1953
24. Sparganietum erecti Roll. 1938
Grupa szuwarów typowych z pojawem gatunków z Magnocaricion
25. Eleocharitetum palustris Šennikow 1919
26. Equisetetum fluviatilis Steffen 1931
27. Phragmitetum australis (Gams 1927) Schmale 1939
141
142
Marta Umiastowska
28. Typhetum latifoliae Soó 1927
29. Acoretum calami Kobendza 1948
Grupa szuwarów właściwych o zmiennym poziomie wody
30. Oenatho-Rorippetum Lohm. 1950
31. Glycerietum maximae Hueck 1931
Magnocaricion Koch 1926
Zbiorowiska należące do dynamicznego kręgu olsów
32. Thelypteridi-Phragmitetum Kuiper 1957
33. Cicuto-Caricetum pseudocyperi Boer et Siss. In Boer 1942
34. Iridetum pseudacori Eggler 1933
Zbiorowiska wysokich turzyc kępkowych lub o grubych rozłogach
35. Caricetum ripariae Soó 1928
36. Caricetum acutiformis Sauer 1937
37. Cariceum paniculatae Wangerin 1916
Zbiorowiska turzyc kępkowych lub rozłogowych, przeważnie torfotwórcze
38. Caricetum rostrae Rübel 1912
Zbiorowiska o charakterze łąk turzycowych
39. Caricetum vesicariae Br-Bl. Et Denis 1926
Nietorfotwórcze szuwary turzycowe lub trawiaste terenów zalewowych
40. Caricetum vulpinae Nowiński 1928
41. Phalaridetum arundinaceae (Koch 1926 n.n.) Lib. 1931
CHARAKTERYSTYKA NIEKTÓRYCH ZESPOŁÓW
W prezentowanej pracy opisano jedynie zbiorowiska występujące najczęściej i najrzadziej oraz zagrożone wyginięciem.
Phragmitetum australis
Szuwar trzcinowy jest najpospolitszym zbiorowiskiem roślin zanotowanym na badanym obszarze, nie zaobserwowano go tylko na pięciu stanowiskach
(rys. 2). Zarasta niemal całkowicie brzeg jezior, w wielu miejscach otoczony
wąskim pasem zarośli o charakterze antropogenicznym. Zwarty łan trzcinowy,
do 2 m wysokości, pokrywa przeciętnie 80–100% powierzchni zdjęć. Liczba
gatunków roślin w badanej fitocenozie ogółem wynosi 15.
Iridetum pseudacori
Zbiorowisko kosaćca żółtego występuje na mulistym dnie akwenu na
26 stanowiskach. Tworzy niewielkie, zwarte płaty ze stałym, licznym udziałem
Flora i roślinność jezior...
143
gatunków z klasy Phragmitetea. W 10 zdjęciach zanotowano pojedyncze występowanie gatunku Iris pseudacorus.
Phalaridetum arundinaceae
Wysoki szuwar mozgowy wykształcił się na 25 stanowiskach. Z wyjątkiem trzech stanowisk, na których zanotowano pojedyncze występowanie gatunku Phalaris arundinacea, zespół ten tworzy pas roślinności graniczący z wodą
i charakteryzujący się niewielkim udziałem hydrofitów. Ogółem w badanych fitocenozach zanotowano 47 gatunków roślin naczyniowych.
Ranunculetum circinati
Zespół jaskra krążkolistnego jest rozpowszechnionym zbiorowiskiem wodnym na badanym obszarze, jednak we wszystkich zdjęciach zanotowano pojedyncze występowanie gatunku Ranunculus circinatus. Zespołowi temu towarzyszą liczne gatunki hydrofitów z klas Potametea i Lemnetea.
Myriophylletum spicati
Zespół wywłócznika kłosowego zanotowano na 19 stanowiskach. Powierzchnia występowania tego zespołu jest niewielka i w większości przypadków ogranicza się do pojedynczego występowania gatunku Myriophyllum spicatum. Zespołowi często towarzyszą zbiorowiska hydrofitów z klasy Lemnetea
i Potametea.
Potametum perfoliati
Zespół rdestnicy przeszytej należy do najpospolitszych fitocenoz z klasy
Potametea, występujących na 18 stanowiskach. Tworzy zwarte zbiorowiska, zajmujące 25–70% powierzchni zdjęcia. Zespołowi temu towarzyszą liczne gatunki
hydrofitów.
Lobelietum dortmannae
Zespół lobelii jeziornej (rys. 3) jest zbiorowiskiem typowym dla tzw. jezior lobeliowych, ograniczonych w Polsce wyłącznie do Pojezierza Pomorskiego. Na badanym obszarze zbiorowisko to wystąpiło na 4 stanowiskach, w jeziorach Kapka i Czarnówek. Jeziora te były bardzo ubogie w pozostałe zbiorowiska
hydrofitów z klas Lemnetea i Potametea.
Nymphaeetum candidae
Zespół grzybieni północnych (rys. 4), charakterystyczny dla zbiorników
ubogich w składniki pokarmowe i silnie wypłyconych, zanotowano tylko na
144
Marta Umiastowska
1 stanowisku. W badanym zdjęciu zanotowano pojedyncze występowanie gatunku Nymphaea candida.
Thelypteridi-Phragmitetum
Płaty zespołu Thelypteridi-Phragmitetum mają charakter uginającego się
pła, występującego na 11 stanowiskach. Zbiorowisko to przyczynia się do stopniowego lodowacenia się zbiorników wodnych.
Sagittario-Sparganietum emersi
Zespół strzałki wodnej i jeżogłówki pojedynczej tworzy niski szuwar tylko
na 1 stanowisku. Granicząca z wodą fitocenoza reprezentowana jest wyłącznie
przez Sparganium emersum. W badanym płacie zanotowano 9 gatunków roślin
naczyniowych.
Caricetum vesicariae
Zbiorowisko turzycowo-szuwarowe o charakterze eutroficznym występuje
na 17 stanowiskach. Dominująca turzyca pęcherzykowata (rys. 5) nadaje szuwarom kształt stosunkowo niskiej i zwartej łąki. Zespół zajmuje zewnętrzny pas
roślinności akwenu, w trzech zdjęciach pokrywając około 90% powierzchni.
Łączna liczba gatunków roślin w zbadanych płatach wynosi 66, od 12 do 27
w zdjęciu.
4. Podsumowanie i wnioski
Na podstawie 164 zdjęć fitosocjologicznych, wykonanych na obszarze jezior zachodniej części Pojezierza Drawskiego, wyróżniono 41 zespołów roślinnych. Zgodnie z kategoriami zagrożenia zbiorowisk roślinnych sformułowanymi
dla Wielkopolski, jeden zespół – Nymphaeetum candidae należy do kategorii V,
skupiającej zbiorowiska narażone, cechujące się rzadką i bardzo rzadką stabilnością, oraz trzy zespoły: Sagittario-Sparganietum emersi, Thelypteridi-Phragmitetum i Caricetum vesicariae należą do kategorii I, skupiającej zbiorowiska
o bardzo różnym stopniu faktycznego zagrożenia i słabo poznanych tendencjach
dynamicznych (Brzeg, Wojterska 1996).
Na obszarze jezior zachodniej części Pojezierza Drawskiego nie zaobserwowano żadnego stanowiska, na którym wystąpiłby tylko jeden zespół. Na badanym
terenie zanotowano od 2 do 17 zbiorowisk roślinnych na jednym stanowisku. Do
bardzo specyficznych akwenów wodnych można zaliczyć jezioro Małe. Na jego
Flora i roślinność jezior...
145
obszarze i brzegu nie stwierdzono żadnego zbiorowiska skupiającego gatunki
roślinności wodnej oraz szuwarowej.
W obrębie badanych zbiorowisk wystąpił strefowy układ roślinności. Najbardziej zewnętrzny pas roślinności tworzą zbiorowiska szuwarów wysokoturzycowych ze związku Magnocaricion. Do najczęściej spotykanych zespołów należą: Iridetum pseudacori (27 stanowisk) i Phalaridetum arundinaceae
(25 stanowisk). Bliżej środka akwenu występują szuwary właściwe ze związku
Phragmition, z których najczęstszym jest zespół Phragmitetum australis (48 stanowisk). Najbardziej wewnętrzny pas roślinności tworzą fitocenozy ze związku
Potamion, gdzie wśród najczęściej spotykanych zbiorowisk pojawia się zespół
Ranunculetum circinati (19 stanowisk), Myriophylletum spicatum (19 stanowisk)
i Potametum perfoliati (17 stanowisk).
Pomiędzy zbiorowiskami szuwarowymi znaleziono także ubogie florystycznie zbiorowiska pleustonowe z klasy Lemnetea oraz zbiorowiska hydrofitów należące do klasy Potametea.
Obszar jezior zachodniej części Pojezierza Drawskiego, pomimo zmian, jakie zaszły w jego florze, ma dużą wartość przyrodniczą, naukową i dydaktyczną.
Świadczy o tym m.in. bogata, licząca 322 taksony, flora roślin naczyniowych,
w tym 20 gatunków chronionych (Carex chordorhiza, Convalaria majalis, Drosera rotundifolia, Eriophorum gracile, Frangula alnus, Galium odoratum, Hedera helix, Helichrysum arenarium, Ledum palustre, Lobelia dortmana, Lycopodium annotinum, Menyanthes trifoliata, Nuphar lutea, Nymphaea alba, Nymphaea candida, Ononis spinosa, Polypodium vulgare, Primula veris, Ribes nigra,
Viburnum opulus), 6 zagrożonych wymarciem (Lobelia dortmana, Potamogeton
nitens, Potamogeton obtusifolius, Utricularia australis, Utricularia intermedia,
Utricularia vulgaris, Viburnum opulus) oraz 3 znajdujące się w Polskiej Czerwonej Księdze Roślin (Carex chordorhiza, Lobelia dortmana, Nymphaea candida).
146
Marta Umiastowska
S
CM
Kp
M
MM
Ma
C
L Kl
KM
D
Sk
K
St
Ka
Rys. 1. Zachodnia część Pojezierza Drawskiego w obrębie sieci kwadratów ATPOL
Fig. 1. The West part of Drawski Lakeland on ATPOL grid square map
S – Siecino, K – Kańsko, Ka – Kacper, Kl – Kleszczno, St – Stawno, Sk – Skąpe,
D – Dłusko, M – Morzysław, C – Czarnówek, L – Leśniówek, Kp – Kapka, CM – Czarne
Małe, MM – Morzysław Mały, KM – Kleszczno Małe, Ma – Małe
Flora i roślinność jezior...
147
Rys. 2. Rozmieszczenie trzciny pospolitej Phragmites australis w sieci kwadratów
ATPOL
Fig. 2. The distribution of common reed Phragmites australis on ATPOL grid square
map
148
Marta Umiastowska
Rys. 3. Rozmieszczenie lobelii jeziornej Lobelia dormanna w sieci kwadratów ATPOL
Fig. 3. The distribution of water lobelia Lobelia dormanna on ATPOL grid square map
Flora i roślinność jezior...
149
Rys. 4. Rozmieszczenie grzybieni północnych Nymphaea candida w sieci kwadratów
ATPOL
Fig. 4. The distribution of small water lily Nymphaea candida on ATPOL grid square
map
150
Marta Umiastowska
Rys. 5. Rozmieszczenie turzycy pęcherzykowatej Carex vesicaria w sieci kwadratów
ATPOL
Fig 5. The distribution of blister sedge Carex vesicaria on ATPOL grid square map
151
Flora i roślinność jezior...
Tabela 1. Zbiorowiska związku: Lemnion gibbae, Riccio fluitantis-Lemnion trisulcae, Potamion, Nymphaeion, Hottonion, Sphagno-Utricularion, Lobelion,
Phragmition i Magnocaricion (część 1)
Table 1. The communities of alliances: Lemnion gibbae, Riccio fluitantis-Lemnion trisulcae, Potamion, Nymphaeion, Hottonion, Sphagno-Utricularion, Lobelion,
Phragmition and Magnocaricion (part 1)
Zbiorowisko roślinne
(The plant community)
Nazwa jeziora
(The name of lake)
Liczba
Częstość
stanowisk
występowania
(Number
(Taxon presence)
of sites)
Związek Lemnion gibbae (The alliance Lemnion gibbae)
S, Ka, Kl, St, M
dość częsty
I. Ch. Ass. Spirodeletum polyrhizae
Związek Riccio fluitantis-Lemnion trisulcae (The alliance Riccio fluitantis-Lemnion trisulcae)
S, Ka, Kl, D, M
dość częsty
II. Ch. Ass. Lemnetum trisulcae
Związek Potamion (The alliance Potamion)
S, K, Kl, D, M, Kp, CM
dość częsty
III. Ch. Ass. Potametum nitensis
S, K, Ka, Kl, St, Sk, M, C,
częsty
IV. Ch. Ass. Potametum pectinati
Kp, CM, MM, KM
S
bardzo rzadki
V. Ch. Ass. Ranunculetum circinati
S, K, Ka, Sk, M, C, MM
dość częsty
VI. Ch. Ass. Elodeetum canadensis
S, K, Kl, Sk, D, C, Kp, CM
częsty
VII. Ch. Ass. Ceratophylletum demersi
S, Kl, St, Sk, M, C, MM
dość częsty
VIII. Ch. Ass. Myriophylletum spicati
S, K, Ka, Kl, St, Sk, D, M, bardzo pospolity
IX. Ch. Ass. Potametum compressi
C, Kp, CM
S, K, Ka, Kl, St, Sk, D, M,
częsty
X. Ch. Ass. Potametum lucentis
C, Kp, CM, MM. KM
S, D, MM, KM
dość rzadki
XI. Ch. Ass. Potametum perfoliati
Związek Nymphaeion (The alliance Nymphaeion)
S. K, Kl, St, Sk, D, M, CM,
częsty
XII. Ch. Ass. Hydrocharitetum morsus-ranae
MM, KM
S, Kl, Sk, CM, MM, KM
rozpowszechXIII. Ch. Ass. Potametum natantis
niony
S, K, Kl, St, Sk, M, CM,
dość częsty
XIV. Ch. Ass. Nupharo-Nymphaeetum albae
MM, K, Kl, St, Sk, M,
MM
MM
bardzo rzadki
XV. Ch. Ass. Nymphaeetum candidate
S, Kl, Sk, CM, MM, KM
dość częsty
XVI. Ch. Ass. Polygonetum natansis
S
bardzo rzadki
XVII. Ch. Ass. Potametum obtusifolii
Związek Hottonion (The alliance Hottonion)
K, Kl, St
dość rzadki
XVIII. Ch. Ass. Hottonietum palustris
Związek Sphagno-Utricularion (The alliance Sphagno-Utricularion)
bardzo rzadki
XIX. Ch. Ass. Scorpido-Utricularietum minoris MM
Związek Lobelion (The alliance Lobelion)
C, Kp
rzadki
XX. Ch. Ass. Lobelietum dortmannae
12
12
15
22
1
15
22
16
51
30
6
25
9
17
1
14
2
5
1
3
Objaśnienia (Explanations): S – Siecino, K – Kańsko, Ka – Kacper, Kl – Kleszczno, St –
Stawno, Sk – Skąpe, D – Dłusko, M – Morzysław, C – Czarnówek,
L – Leśniówek, Kp – Kapka, CM – Czarne Małe, MM – Morzysław
Mały, KM – Kleszczno Małe, Ma – Małe
152
Marta Umiastowska
Tabela 1. Zbiorowiska związku: Lemnion gibbae, Riccio fluitantis-Lemnion trisulcae, Potamion, Nymphaeion, Hottonion, Sphagno-Utricularion, Lobelion,
Phragmition i Magnocaricion (część 2)
Table 1. The communities of alliances: Lemnion gibbae, Riccio fluitantis-Lemnion trisulcae, Potamion, Nymphaeion, Hottonion, Sphagno-Utricularion, Lobelion,
Phragmition and Magnocaricion (part 2)
Zbiorowisko roślinne
(The plant community)
Jezioro (Lake)
Częstość
występowania
(Taxon
presence)
Związek Phragmition (The alliance Phragmition)
S, K, Kl, D, M, Kp, CM
dość częsty
XXI. Ch. Ass. Scirpetum lacustris
S, K, Ka, Kl, St, Sk, M,
częsty
XXII. Ch. Ass. Typhetum angustifoliae
C, Kp, CM, MM, KM
S
bardzo rzadki
XXIII. Ch. Ass. Sagittario-Sparganietum emersi
S, K, Ka, Sk, M, C, MM
dość częsty
XXIV. Ch. Ass. Sparganietum erecti
S, K, Kl, Sk, D, C, Kp,
częsty
XXV. Ch. Ass. Eleocharitetum palustris
CM
S, Kl, St, Sk, M, C, MM
dość częsty
XXVI. Ch. Ass. Equisetetum fluviatilis
S, K, Ka, Kl, St, Sk, D,
bardzo
XXVII. Ch. Ass. Phragmitetum australis
M, C, Kp, CM
pospolity
S, K, Ka, Kl, St, Sk, D,
częsty
XXVIII. Ch. Ass. Typhetum latifoliae
M, C, Kp, CM, MM.
KM
S, D, MM, KM
dość rzadki
XXIX. Ch. Ass. Acoretum calami
S, M
dość częsty
XXX. Ch. Ass. Oenatho-Rorippetum
S, K, Kl, Sk, D, M, C,
dość częsty
XXXI. Ch. Ass. Glycerietum maximae
Kp, KM
Związek Magnocaricion (The alliance Magnocaricion)
K, Kl, St, Sk, D, CM,
dość częsty
XXXII. Ch. Ass. Thelypteridi-Phragmitetum
KM
częsty
XXXIII. Ch. Ass. Cicuto-Caricetum pseudocyperi S, K, Ka, Kl, St, Sk, D,
M, C, Kp, MM, KM
S, K, Ks, Kl, St, M
częsty
XXXIV. Ch. Ass. Iridetum pseudacori
S, K, Kl, Sk, KM
rozpowszechXXXV. Ch. Ass. Caricetum ripariae
niony
S, K, Kl, Sk, L, Kp
częsty
XXXVI. Ch. Ass. Caricetum acutiformis
S, Kl, KM
dość rzadki
XXXVII. Ch. Ass. Cariceum paniculatae
S, K, Ka, Kl, Sk, M, L,
dość częsty
XXXVIII. Ch. Ass. Caricetum rostrae
Kp
S, K, Kl, Sk, D, L, Kp,
dość częsty
XXXIX. Ch. Ass. Caricetum vesicariae
KM
S
bardzo rzadki
XXXX. Ch. Ass. Caricetum vulpinae
S, K, Sk, C, Kp, MM
częsty
XXXXI. Ch. Ass. Phalaridetum arundinaceae
Liczba
stanowisk
(Number
of sites)
15
22
1
15
22
16
51
30
6
13
18
11
28
27
9
22
6
13
17
1
25
Objaśnienia (Explanations): S – Siecino, K – Kańsko, Ka – Kacper, Kl – Kleszczno, St –
Stawno, Sk – Skąpe, D – Dłusko, M – Morzysław, C – Czarnówek,
L – Leśniówek, Kp – Kapka, CM – Czarne Małe, MM – Morzysław
Mały, KM – Kleszczno Małe, Ma – Małe
153
Flora i roślinność jezior...
Tabela 2. Zestawienie kryteriów pozwalających określić przynależność zbiorowisk
do klas frekwencji (KF)
Table 2. Frequency coefficients used to characterise communities presence by occurrence classes (KF)
KF
I
II
III
Częstość zbiorowiska
Symbol
(Community presence) (Symbol)
Bardzo rzadki
(very rare)
Rzadki
(rare)
Dość rzadki
(fairly rare)
IV
Rozpowszechniony
(widespread)
V Dość częsty
(fairly frequent)
VI Częsty
(frequent)
VII Pospolity
(common)
VIII Bardzo popspolity
(very common)
Współczynnik frekwencji (F) [%] Liczba stanowisk
(Frequency coefficient (F) [%]) (Number of sites)
b rz
≤ 0,50
1–2
rz
0,51–2,00
3–4
d rz
2,01–5,00
5–6
rozp
5,01–10,00
7–10
d cz
10,01–20,00
11–20
cz
20,01–35,00
21–31
posp
35,01–50,00
32–42
b posp
≥ 50,01
≥ 43
BIBLIOGRAFIA
Brzeg A., Wojterska M., 1996: Przegląd systematyczny zbiorowisk roślinnych Wielkopolski wraz z oceną stopnia ich zagrożenia. Bad. Fizjogr. nad Pol. Zach. B, 45, s. 7–40.
Chmiel J., 1993: Flora roślin naczyniowych wschodniej części Pojezierza Gnieźnieńskiego
i jej antropogeniczne przeobrażenia w wieku XIX i XX. Cz. I. Pr. Zakł. Taks. Rośl.
UAM w Poznaniu, Wydawnictwo Sorus, Poznań, s. 52–53.
Kondracki J., 1981: Geografia fizyczna Polski. PWN, Warszawa.
Matuszkiewicz W., 2001: Przewodnik do oznaczania zbiorowisk roślinnych Polski.
Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa.
Mirek Z., Piękoś-Mirkowa H., Zając A., Zając M., 1995: Vascular plants of Poland.
A checklist. Pol. Bot. Stud., 15. PAN, Kraków.
Szafer W., 1972: Szata roślinna Polski niżowej. [W:] W. Szafer, K. Zarzycki (red.): Szata
roślinna Polski. 1. PWN, Warszawa, s. 17–188.
Zając A., 1978: Założenia metodyczne atlasu rozmieszczenia roślin naczyniowych
w Polsce. Wiad. Bot., 22, 3. Kraków, s. 145–155.
154
Marta Umiastowska
FLORA AND VEGETATION OF THE LAKES OF WESTERN PART
OF DRAWSKO LAKELAND
Summary
The study, based on floral and phytosociological research results, presents vascular
flora register as well as plant communities description taking into consideration 15 lakes
of western part of Drawsko Lakeland. There was made 87 floral lists and 164 phytosociological surveys. Cartogram maps based on ATPOL cube network were used in making floral surveys. Classical Braun-Blanquet method was implemented to do phytosociological
surveys. On the basis of floral survey there was distinguished 41 plant associations. The
most frequently encountered groups are the following: Phragmitetum australis, Iridetum
pseudacori and Phalaridetum arundinaceae, whereas groups represented by communities Sagittario-Sparganietum emersiand and Nymphaeetum candidae were rarely spotted.
On the area of western part of Drawsko Lakeland there were noted 322 vascular plants
taxa, including 20 protected species, 6 endangered species as well as 3 species six species
which were located in Polish Red Data Book of Plants.
Translated by Jolanta Umiastowska