Pobierz plik

OPZ – załącznik nr 1
Przygotowanie i przeprowadzenie wykładów oraz ćwiczeń audytoryjnych
i laboratoryjnych w ramach Kursu kwalifikacyjnego z zakresu
bibliotekoznawstwa - 5 zadań.
Tematyka i terminy realizacji:
Zadanie nr 1
Przedmiot I. Bibliotekoznawstwo i bibliotekarstwo – 15 godz. (12 wykłady, 3 ćwiczenia)
Historia książki i bibliotek
1. Dzieje kultury książki od Starożytności
-Geneza i rozwój pisma, jego funkcje. Książka i biblioteka w cywilizacjach Starożytnego
Wschodu. Książka i biblioteka w kulturach Grecji i Rzymu, w kulturze bizantyjskiej,
arabskiej, żydowskiej.
-Materiały piśmienne Antyku i Średniowiecza – ich właściwości, sposoby wytwarzania:
papirus, pergamin.
2. Książka i biblioteka europejskiego Średniowiecza
-Morfologia kodeksowej rękopiśmiennej książki Średniowiecza. Zdobnictwo książki
rękopiśmiennej. Ewolucja pisma łacińskiego w Antyku i Średniowieczu. Papier czerpany:
właściwości, sposoby wytwarzania, znaki wodne i ich wartość źródłowa.
3. Kultura książki w wiekach XV-XVIII
- Rozprzestrzenianie się sztuki drukarskiej. Książka rękopiśmienna i drukowana –
konkurencyjność i współistnienie. Autorzy i twórczość: od anonimowości do statusu autora
zawodowego. Ewolucja formy książki drukowanej i jej estetyki. Typologia dawnej książki.
Charakterystyka repertuaru wydawniczego. Księgarstwo – ewolucja jego organizacji, podstaw
ekonomicznych, form działalności. Systemy kontroli i cenzura. Typologia bibliotek:
charakterystyka ich organizacji, księgozbiorów, funkcji. Ewolucja systemu informacji o
książce. Bibliofilstwo i jego przejawy. Kultura czytelnicza i jej przemiany.
4. Dzieje książki i bibliotek w XIX w
-Wpływ przemian politycznych, społecznych, ekonomicznych, kulturalnych XIX w. Na życie
książki. Organizacja działalności wydawniczej: relacje autor-wydawca, typy przedsiębiorstw
wydawniczych, rozwój wielkich firm wydawniczo-księgarskich. Postęp techniczny w
drukarstwie i jego wpływ na życie książki. Repertuar wydawniczy (książka literacka,
naukowa, dziecięca, popularna i ludowa). Prasa i czasopisma. Tendencje rozwojowe
bibliotekarstwa; typologia bibliotek charakterystyka wybranych ich rodzajów (narodowe,
uniwersyteckie, publiczne, wypożyczalnie dochodowe). Zawód bibliotekarza i jego
przemiany. Przemiany czytelnictwa.
5. Historia książki XX w.
-Miejsce książki w kulturze XX w.: konkurencja i współistnienie książki i innych środków
przekazu.
Książka
elitarna
i
popularna
(masowa).
Rynek
książki
naukowej,
popularnonaukowej, szkolnej, literackiej, książka kieszonkowa, wydawnictwa seryjne,
encyklopedie.
6. Historia bibliotek szkolnych
-zmiany zachodzące w bibliotekarstwie szkolnym na przestrzeni wieków. Zmiana roli i
funkcji bibliotekarza. Pomieszczenia biblioteczne i ich wyposażenie.
7. Cechy wydawnicze wybranych typów książki XIX w. :
literackiej, dziecięcej, popularnej. Techniki graficzne stosowane w książce XIX w. Formy
informacji o książce i jej reklamy. Biblioteki narodowe świata. Biblioteki uniwersytetów i
szkół wyższych. Biblioteki oświatowe. Architektura i wyposażenie bibliotek XIX w. Ruch
bibliofilski.
Zadanie nr 2
Przedmiot II. Literatura dla dzieci i młodzieży – 25 godz. (10 wykłady, 15 ćwiczenia)
zakończony egzaminem
1. Tendencje rozwojowe literatury dziecięcej. Procesy wyodrębniania się z całokształtu
piśmiennictwa. Od dydaktyzmu oświeceniowego do przygody i fantazji
- lektury dzieci i młodzieży przed powstaniem oryginalnej literatury (literatura ludowa,
przeróbki, adaptacje dzieł dla dorosłych)
- lektury dzieci w Polsce w epoce Oświecenia
- pierwsi polscy twórcy literatury dla dzieci i młodzieży
2. „Stulecie dziecka” – koncepcje pedagogiczne XX w. i ich odbicie w literaturze
dziecięcej. Pajdocentryzm. Kierunki psychoanalityczne. Literatura i ideologia
- czynniki determinujące kształt i charakter literatury dla dzieci i młodzieży
- ogólne tendencje rozwojowe
- gatunki literackie
3. „Wielka zabawa” – folklor dziecięcy a literatura. Miejsce folkloru we współczesnej
poezji i prozie
-literatura i podkultura dziecięca
-wyliczanki
-język dziecięcy a poezja dziecięca
4. Światowy system promocji książki dziecięcej i informacji o niej. Źródła. Organizacje.
Instytucje. Publikacje. Warsztat informacyjny nauczyciela bibliotekarza
-działalność IBBY
-targi książki
-czasopisma recenzyjne („Nowe Książki”, „Guliwer”)
5. Przegląd ważniejszych nowości polskich i obcych. Nazwiska, dzieła, kierunki
-omówienie prac J. Papuzińskiej, M. Zająca, G. Leszczyńskiego
-różne ujęcie problemów związanych z literaturą dla dzieci i młodzieży
6. Książka dziecięca czy literatura dla dzieci? Dyskusja nad pojęciami. Gest –obraz –
słowo, czyli inersemiotyczny charakter przekazu. Omówienie na przykładach wybranych
pozycji
-zdefiniowanie pojęć związanych z literaturą dla dzieci i młodzieży
-typologia literatury dla dzieci i młodzieży
-literatura dla dzieci i jej miejsce we współczesnej kulturze
-próba odpowiedzi na pytanie „czym jest literatura dla dzieci i młodzieży”
7. Baśń – pedagogiczne spory o baśń
-różne definicje i typy fantastyki
-metamorfozy baśni
-od baśni ludowej do baśni literackiej
-baśnie narodowe i regionalne
-dyskusja na przykładzie wybranych utworów
8. Poezja dla dzieci. Jej przemiany, ważniejsze nurty i nazwiska
-poezja wyobraźni
-poezja satyryczna i groteskowa
-poezja liryczna
-współcześni poeci piszący dla dzieci (do wyboru przez słuchaczy)
9. Czasopisma dla dzieci
od „ Rozrywki dla dzieci” do czasopism współczesnych, zmiany zachodzące w prasie dla
młodego czytelnika od oświecenia do czasów współczesnych. Próba oceny czasopism
współczesnych.
10. Czy to odpowiednie dla dzieci? Bariery tematyczne i cenzura społeczna. „Tabu”
literatury dziecięcej i sposoby ich przełamywania. Dyskusja na podstawie np. artykułów
dotyczących Harrego Pottera, lub horrorów dla dzieci i młodzieży.
11. Książki niebeletrystyczne – albumy, encyklopedie, poradniki – jako przykład
światowych tendencji edytorskich
-rodzaje wydawnictw popularnonaukowych dla dzieci i młodzieży
-ocena oferty wydawniczej
-ocena przydatności książek popularnonaukowych dla poszczególnych grup wiekowych
12. Przygoda – struktury powieściowe, najważniejsze schematy literackie i poruszane
problemy
-zmiany zachodzące w literaturze przygodowej dla dzieci i młodzieży
-twórcy (np. A. Bahdaj, A. Szklarski, Z. Nienacki)
-elementy dydaktyzmu w literaturze przygodowej dla dzieci i młodzieży
13. Wizyta w Dziale Pracy z Dziećmi WiMBP we Wrocławiu
Zadanie nr 3
Przedmiot III. Informacja naukowa – 30 godz. (12 wykłady, 18 ćwiczenia) zakończony
egzaminem
1. Problemy teoretyczne. Terminologia. Klasyfikacje
-komunikacja naukowa
-określenie terminów: dokumentacja, informacja naukowa, informatologia
-potrzeby nauki, ogólny podział dyscyplin naukowych
-proces informacyjny – zasady funkcjonowania
2. Organizacja działalności informacyjnej
-krajowe i międzynarodowe organizacje informacyjne
-rozwój systemów informacyjnych na świecie
-krajowe systemy, podsystemy i sieci informacyjne
3. Proces informacyjny
-zasady informowania
-efektywność działalności informacyjnej,
-automatyzacja – rozwój techniki komputerowej w służbie
nauki i informacji
-bariery w informacji naukowej
4. Formy, metody i narzędzia informacji naukowej
-dokumenty piśmiennictwa naukowego
-przechowywanie wiedzy – metody rejestracji
-udostępnianie wiedzy – metody i formy
-przetwarzanie informacji zawartej w dokumentach
-normalizacja
5. Źródła informacji naukowej
-klasyfikacja źródeł wg. Określonych kryteriów
-dokumenty naukowe
-gromadzenie i opracowanie dokumentów
-publikacje prymarne i pochodne
-źródła bibliograficzne
-wydawnictwa informacyjne
6. Użytkownicy informacji naukowej
-analiza potrzeb informacyjnych
-formułowanie pytań informacyjnych
-instytucja naukowa, jako użytkownik
-indywidualne potrzeby informacyjne
Zadanie nr 4
Przedmiot IV. Praca bibliotek szkolnych i kontekst czytelniczy – 56 godz. (27 wykłady,
29 ćwiczenia laboratoryjne / podział na dwie grupy)
zakończony egzaminem
1. Funkcje i zadania biblioteki szkolnej
Funkcje biblioteki szkolnej wobec uczniów, nauczycieli i rodziców
Zadania w zakresie wspomagania procesu dydaktycznego, pomocy w dokształcaniu,
doskonaleniu i pracy twórczej nauczycieli oraz rozwoju kultury czytelniczej i medialnej i
pedagogizacji rodziców. Współpraca ze środowiskiem szkolnym i pozaszkolnym
2. Zasady organizacji bibliotek szkolnych
Nadzór merytoryczny nad biblioteki szkolnymi, zadania organów prowadzących. Biblioteka
jako integralna część szkoły
3. Biblioteki tradycyjne i „media center”
Biblioteka – mediateka – centrum dydaktyczne, zadania współczesnych bibliotek w obliczu
przemian współczesnej edukacji
4. Administracja, zbiory, wyposażenie, kadry bibliotek
Lokal, zbiory, wyposażenie w sprzęt techniczny i komputerowy w bibliotekach szkolnych i
pedagogicznych. Komputerowe programy biblioteczne
5. Historia bibliotek szkolnych w Polsce i na świecie
Początki bibliotek szkolnych na świecie i w Polsce. Rola Komisji Edukacji Narodowej.
Współczesne biblioteki szkolne za granicą.
Centra dydaktyczne – przykład szwedzki (przeźrocza)
6. Systemy organizacyjne bibliotek szkolnych
Stan bibliotek szkolnych w Polsce. Modele bibliotek – biblioteka centralna, mediateka,
centrum informacyjne
7. Podstawy prawne funkcjonowania bibliotek szkolnych i pedagogicznych
Analiza aktualnych przepisów prawnych, zapisy dotyczące bibliotek w statutach szkół.
Regulaminy biblioteczne
8. Biblioteka szkolna a ideały i wzorce zachowania
Funkcja kształcąco-wychowawcza, jako kluczowa w działalności biblioteki szkolnej.
Programy wychowawcze szkoły i ich realizacja przez bibliotekę szkolną. Biblioteczne
programy wychowania czytelniczego.
9. Praca z czytelnikiem indywidualnym
Kategorie czytelników wymagających szczególnej opieki. Formy i metody pracy
indywidualnej
10. Metody i formy poznawania czytelników
Rozmowy, wywiady, ankiety. Charakterystyki czytelników (warsztaty).
Współpraca z wychowawcą, pedagogiem i psychologiem szkolnym, rodzicami
11. Praca grupowa z uczniami
Formy grupowej pracy pedagogicznej – podział według różnych kryteriów. Omawianie
poszczególnych typów
12. Praca aktywu czytelniczego, organizacji i kół zainteresowań a biblioteka szkolna
Analiza różnych form pracy pozalekcyjnych z wykorzystaniem doświadczeń słuchaczy ze
szkół
13. Biblioteka szkolna w procesie samokształcenia
Warsztat informacyjny biblioteki szkolnej jako podstawa samokształcenia w szkole.
Współpraca nauczycieli przedmiotowych. Formy pracy z książką i biblioteką w pracy
klasowej i domowej ucznia
14. Metodyka samokształcenia
Warsztat pracy samokształceniowej ucznia: kartoteki bibliograficzne, uporządkowany zbiór
notatek, skład i układ biblioteki domowej. Informatory niezbędne w pracy ucznia.
Czasopisma, jako źródło aktualnej wiedzy. Źródła internetowe – krytyka i umiejętność
wykorzystania
15. Praca z czytelnikiem zbiorowym
Znaczenie i rodzaje form pracy zbiorowej w bibliotece
16. Formy pracy z czytelnikiem zbiorowym – kategorie podziału, formy pracy
pozalekcyjnej
Wizualne formy pracy biblioteki szkolnej. Wykorzystanie środków audiowizualnych i
multimediów. Formy żywego słowa. Małe formy teatralne. Konkursy czytelnicze. Gry i
zabawy czytelnicze. Formy synkretyczne. Drama
17. Biblioteka szkolna jako warsztat informacyjny
Skład warsztatu informacyjnego. Wykorzystanie programu MOL 2000+ w pracy
informacyjnej. Tematyczne zestawienia bibliograficzne. Zalety i wady źródeł internetowych
18. Rola księgozbioru podręcznego, katalogów, kartotek, Internetu
Katalogi, kartoteki bibliograficzne i tekstowe oraz księgozbiór podręczny jako podstawowa
działalności informacyjnej biblioteki.
Sposoby wykorzystania warsztatu informacyjnego przez nauczycieli i uczniów
19. Praca z klasą. Edukacja czytelnicza i medialna – cel i zadania
Edukacja czytelnicza i medialna, jako ścieżka międzyprzedmiotowa.
Przysposobienie czytelnicze i informacyjne a edukacja czytelnicza i medialna.
Przygotowanie użytkownika informacji oraz świadomego konsumenta usług bibliotecznych
jako program ścieżki.
Znaczenie kształcenia o mediach, poprzez media i dla mediów w nowoczesnej szkole
20. Formy i metody realizacji ścieżki edukacja czytelnicza i medialna
Propozycje realizacji modułu bibliotecznego.
Zadania koordynatora ścieżki i liderów wiedzy o mediach. Współpraca z nauczycielami
przedmiotowymi
21. Analiza programów edukacji czytelniczej i medialnej
Edukacja czytelnicza i medialna na poszczególnych etapach kształcenia – analiza podstawy
programowej. Szkolny program ścieżki – warsztaty
22. Współpraca biblioteki z nauczycielami i radą pedagogiczną
Wspomagająca rola biblioteki na wszystkich etapach procesu edukacyjnego. Koordynacja
programu przygotowania czytelniczego, informacyjnego i medialnego w szkole.
Wpływ dyrekcji, nauczycieli , rady pedagogiczne i rady rodziców na kształt i zakres usług
biblioteki
23. Praca biblioteki w środowisku pozaszkolnym
Współpraca z organizacjami pozaszkolnymi i ośrodkami wychowania równoległego.
Kontakty z innymi bibliotekami.
Marketing biblioteczny
24. Funkcje i zadania biblioteki publicznej
Rola biblioteki publicznej w zagospodarowaniu czasu wolego ucznia – formy i metody pracy.
Zadania bibliotek publicznych (edukacyjne, kulturalno-rozrywkowe).
Współpraca z bibliotekami szkolnymi i pedagogicznymi
25. Informacja pedagogiczna w Polsce
Pojęcie informacji edukacyjnej (pedagogicznej).
Placówki prowadzące działalność w zakresie informacji edukacyjnej w świecie i w Polsce.
Rozwój informacji edukacyjnej w Polsce.
Informacja o badaniach w zakresie edukacji, o europejskich i narodowych ( w tym polskim)
systemach edukacyjnych, o programach międzynarodowych dostępnych dla pracowników
polskiego systemu edukacji.
Informacja oświatowa w Polsce.
Edukacyjne funkcje bibliotek pedagogicznych
Zadanie 5
Przedmiot IV. Praca bibliotek szkolnych i kontekst czytelniczy MODUŁ – (4 godz.
ćwiczeń)
Przeprowadzenie zajęć z edukacji czytelniczej i medialnej dla uczestników kursu w
szkole ćwiczeniowej na terenie Wrocławia – dotyczy osoby nauczyciela bibliotekarza
zatrudnionego w bibliotece szkolnej.
Poznawanie warunków pracy organizacyjnej i pedagogicznej odwiedzanych placówek.
Hospitowanie zajęć i ich ewaluacja.
Dzielenie się doświadczeniami
Termin realizacji zajęć: 14 grudnia 2013 r. – 06 lipca 2014 r.
Zajęcia odbywają się w systemie sobotnio – niedzielnym, w godz. 9.00 – 15.30
Miejsce realizacji zajęć: wszystkie zajęcia odbywać się będą w salach Dolnośląskiego
Ośrodka Doskonalenia Nauczycieli we Wrocławiu, przy ul. Komuny Paryskiej 19a.
Wymagania niezbędne do realizacji przedmiotu zamówienia:
 wykształcenie wyższe kierunkowe (zgodnie z Rozporządzeniem MEN z dnia
12 marca 2009 r. w sprawie szczegółowych kwalifikacji wymaganych od nauczycieli
oraz określenia szkół i wypadków, w których można zatrudnić nauczycieli
niemających wyższego wykształcenia lub ukończonego zakładu kształcenia
nauczycieli (Dz.U. Nr 50 z 2009 r. , poz. 400, tekst jednolity Dz.U. z 2013 r.,
poz.1207);
 udokumentowane min. 2 - letnie doświadczenie w pracy szkoleniowej z osobami
dorosłymi oraz doświadczenie w pracy szkoleniowej z nauczycielami.
Ocena spełnienia powyższych warunków, będzie dokonywana metodą 0-1, tj. "spełnia" lub
"nie spełnia”.