Pobierz całą kartę zawodu

Doradca zawodowy
242304
Inna nazwa zawodu: nie występują
Zadania i czynności
Ostatnia aktualizacja – 09.2009 r.
ZADANIA I CZYNNO�CI ROBOCZE
Podstawowym celem pracy doradcy zawodowego jest pomoc ludziom w dokonaniu
wyboru lub zmiany zawodu, kierunku dalszego kszta�cenia, miejsca lub rodzaju pracy.
Tego rodzaju wybory nie stanowi� jednorazowego aktu, lecz ci�g nast�puj�cych po
sobie decyzji. Jest to proces kolejnych przybli�e�, kt�ry rozpoczyna si� ju� w
dzieci�stwie i trwa przez ca�e �ycie cz�owieka. Doradca zawodowy nie mo�e
zatem jednoznacznie wskaza� jednego rozwi�zania. Klient, z kt�rym pracuje
powinien, przy okazji dokonywania wyboru zawodu czy kierunku dalszego kszta�cenia
lepiej pozna� siebie, sta� si� bardziej �wiadomy posiadanych przez siebie cech,
uzdolnie�, zainteresowa�. Doradca pracuj�c z lud�mi musi te� uwzgl�dnia�
potrzeby rynku pracy i mo�liwo�ci edukacyjne w kraju i w danym regionie.
Us�ugi poradnictwa zawodowego mog� by� �wiadczone bezpo�rednio w formie
spotka� indywidualnych lub zaj�� grupowych, a tak�e za po�rednictwem internetu
i przez telefon.
Indywidualna praca z osob� obejmuje zazwyczaj kilka spotka�. Doradca prowadzi
rozmow�, zadaje pytania, dzi�ki kt�rym osoba porz�dkuje i pog��bia wiedz� o
sobie. W poradnictwie indywidualnym, poza rozmow�, wykorzystywane s� r�wnie�
inne metody, tak jak: ankiety, testy, �wiczenia, zadania, materia�y informacyjne, np.
opisy zawod�w. Testy, kt�re doradcy najcz�ciej stosuj� w swojej pracy, to testy
badaj�ce zainteresowania i preferencje zawodowe, uzdolnienia, cechy osobowo�ci i
temperamentu. Niekt�re z nich mog� by� wykorzystywane tylko przez doradc�w
posiadaj�cych wykszta�cenie psychologiczne.
Spos�b oraz czas pracy doradcy z dan� osob� zale�y przede wszystkim od tego, na
jakim etapie w procesie podejmowania decyzji znajduje si� dana osoba – na etapie
pocz�tkowego zbierania informacji o sobie i o rynku pracy, na etapie szukania
pomys��w na swoje �ycie zawodowe, czy te� chcia�aby ju� podj�� dzia�ania i
potrzebuje od doradcy jedynie uzyskania konkretnych informacji. Zadaniem doradcy
jest dostosowanie sposobu pracy do sytuacji poszczeg�lnych os�b. Doradca jest te�
odpowiedzialny za stworzenie atmosfery otwarto�ci i zaufania tak, aby klient m�g�
swobodnie m�wi� o sobie i o swojej sytuacji zawodowej. Na pierwszym spotkaniu
doradca zazwyczaj przeprowadza wywiad zawodowy, zadaje pytania dotycz�ce
dotychczasowej edukacji i pracy danej osoby. Wa�nym etapem podczas spotkania jest
sprecyzowanie oczekiwa� osoby wobec porady oraz zawarcie z ni� kontraktu. Jest to
rodzaj umowy przybieraj�cej najcz�ciej posta� ustnych ustale� miedzy klientem a
doradc�. Ustalenia te dotycz� rezultat�w porady oraz zakresu odpowiedzialno�ci za
te rezultaty obu stron. Zawarcie takiego kontraktu sk�ania osob� do wzi�cia
odpowiedzialno�ci za swoje decyzje. Jest to bardzo wa�ne, gdy� niekt�rzy klienci
maj� tendencj� do obarczania odpowiedzialno�ci� za w�asne �ycie zawodowe
innych ludzi. Dotyczy to m.in. klient�w urz�d�w pracy, os�b d�ugotrwale
bezrobotnych, maj�cych cz�sto roszczeniow� postaw� wobec pracownik�w
instytucji, z kt�rych us�ug korzystaj�, w tym r�wnie� wobec doradc�w
zawodowych.
Doradca umo�liwia klientowi pog��bienie wiedzy o sobie, o posiadanych
predyspozycjach, przekazuje informacje o rynku pracy, pomaga w szukaniu
pomys��w na dalszy rozw�j. Jego zadaniem jest te� wspieranie osoby w
dzia�aniach zwi�zanych bezpo�rednio z szukaniem pracy. Pomaga formu�owa�
dokumenty aplikacyjne, podaje �r�d�a informacji o wolnych miejscach pracy,
pomaga przygotowa� si� do rozmowy kwalifikacyjnej.
Szczeg�lne miejsce w poradnictwie zawodowym zajmuje praca z grup�. Klienci
poprzez interakcje z innymi uczestnikami w grupie uzyskuj� wiedz� o sobie. Poprzez
�wiczenie pewnych umiej�tno�ci zaczynaj� lepiej funkcjonowa� na rynku pracy.
Doradca zawodowy jako trener anga�uje uczestnik�w grupy i uruchamia ich
potencja�. Metody, jakie wykorzystuje podczas pracy z grup�, to m.in.: dyskusje,
analizy przypadk�w, symulacje, np. rozmowy kwalifikacyjnej, odgrywanie r�l,
mini-wyk�ady. Stosowanie takich metod wymaga znajomo�ci proces�w, jakie
zachodz� w grupie. Zaj�cia prowadzone w ramach poradnictwa grupowego mog�
obejmowa� zagadnienia, takie jak: odkrywanie w�asnego potencja�u i planowanie
kariery, poszukiwanie pracy, rozmowa kwalifikacyjna, pokonywanie kryzysu, radzenie
sobie ze stresem.
W poradnictwie zawodowym w Polsce coraz wyra�niej widoczne s� specjalizacje.
Doradcy mog� specjalizowa� si� w poradnictwie dla m�odzie�y, dla os�b
doros�ych pracuj�cych lub bezrobotnych, dla os�b niepe�nosprawnych, a po
przyst�pieniu Polski do Unii Europejskiej wyodr�bniono r�wnie� funkcj�
eurodoradcy. Coraz cz�ciej zdarza si� r�wnie�, �e w pracy doradcy zawodowego
przydatna jest znajomo�� przynajmniej jednego j�zyka obcego, najcz�ciej
angielskiego.
Doradcy poza prac� z klientami, prowadz� dokumentacj�, dla klient�w cz�sto
przygotowuj� opinie i raporty, wykonuj� szereg zada� o charakterze organizacyjnym
i administracyjnym. Praca wymaga umiej�tno�ci obs�ugi komputera, program�w
Word, Power Point, Exel.
Szczeg�owy zakres zada� mo�e znacznie r�ni� si� w zale�no�ci od miejsca
pracy. Pracuj�c w instytucjach, takich jak urz�dy pracy czy Ochotnicze Hufce Pracy,
doradcy odpowiedzialni s� za sporz�dzanie zestawie� statystycznych kwartalnych,
p�rocznych i rocznych. Zajmuj� si� promowaniem us�ug poradnictwa zawodowego
na gie�dach i targach pracy. Do ich zada� nale�y r�wnie� gromadzenie,
aktualizacja i udost�pnianie informacji zawodowych, jak r�wnie� wsp�praca z
innymi instytucjami.
Wymagania psychologiczne
WYMAGANIA PSYCHOLOGICZNE
Istot� pracy doradcy zawodowego jest kontakt z lud�mi. Wi�kszo�� klient�w, z
kt�rymi pracuje znajduje si� w sytuacji dokonywania zmian w obszarze �ycia
zawodowego. Doradcy zatrudnieni w urz�dach pracy czy w o�rodkach pomocy
spo�ecznej maj� kontakt z osobami d�ugotrwale bezrobotnymi, znajduj�cymi si�
r�wnie� w trudnych sytuacjach �yciowych. Najwa�niejsze w tym zawodzie s�
zdolno�ci spo�eczne. Ka�dy doradca powinien odznacza� si� otwarto�ci�,
�yczliwo�ci� oraz empati�, czyli umiej�tno�ci� wczuwania si� w sytuacje innych
os�b. Doradca spotykaj�c si� z dan� osob� wp�ywa na jej motywacj�, pobudza
do pracy nad w�asnym rozwojem. Niezb�dna jest umiej�tno�� nawi�zywania
kontaktu, poprzez okazywanie klientowi akceptacji, zrozumienia i zaufania. Bardzo
wa�ne w tym zawodzie s� takie cechy, jak obiektywizm i tolerancja, czyli traktowanie
ludzi bez uprzedze�, szanowanie ich warto�ci i indywidualno�ci. Niezb�dne w pracy
doradcy s� tak�e umiej�tno�ci prowadzenia rozmowy, uwa�ne s�uchanie,
skoncentrowanie na drugiej osobie, sprawne pos�ugiwanie si� s�owem zar�wno
m�wionym, jak i pisanym.
Doradca w swojej pracy musi wykazywa� si� du�ym skupieniem na sytuacjach
pojedynczych os�b, na tym co aktualnie si� dzieje mi�dzy nim a klientem.
Jednocze�nie jest to praca wymagaj�ca r�wnie� podzielno�ci uwagi. Doradca
podczas spotkania s�ucha, prowadzi rozmow�, notuje informacje uzyskane od
klienta, szuka �r�de� informacji przydatnych klientowi w konkretnej sytuacji.
Skupienie i podzielno�� uwagi s� r�wnie� niezb�dne podczas prowadzenia zaj��
grupowych. Kontakt z lud�mi i nara�enie na sytuacje konfliktowe wymagaj� od
doradcy odporno�ci na stres, dojrza�o�ci emocjonalnej i samokontroli. W przypadku
wyst�pienia u klient�w negatywnych zachowa�, doradca musi potrafi� otwarcie o�
nich m�wi�, konfrontowa� si� z sytuacjami trudnymi, konstruktywnie rozwi�zywa�
pojawiaj�ce si� konflikty, np. podczas prowadzenia zaj�� grupowych.
Jest to praca wi���ca si� z odpowiedzialno�ci� spo�eczno-moraln�. Doradc�
obowi�zuje zasada dyskrecji, polegaj�ca na przestrzeganiu tzw. tajemnicy
zawodowej, czyli nie ujawnianiu informacji dotycz�cych swoich klient�w osobom
trzecim. Doradca musi pami�ta� o poszanowaniu autonomii drugiego cz�owieka,
jego prawie do samodzielnego decydowania o sobie i wolnego wyboru, bez wzgl�du
na sytuacj� w jakiej ten aktualnie si� znajduje.
Doradca w swojej pracy korzysta z telefonu, internetu, poczty elektronicznej, podczas
prowadzenia zaj�� grupowych obs�uguje urz�dzenia audiowizualne. Bardzo
przydatne s� zatem umiej�tno�ci techniczne i zainteresowanie rozwojem
nowoczesnych technologii.
Ka�dy doradca zobowi�zany jest do systematycznego dokszta�cania si�,
doskonalenia swoich umiej�tno�ci i aktualizowania wiedzy o rynku pracy.
Doradcy zatrudnieni w urz�dach pracy, o�rodkach pomocy spo�ecznej,
Ochotniczych Hufcach Pracy, czy innych instytucjach, poza umiej�tno�ciami
zwi�zanymi z bezpo�redni� prac� z klientami, musz� posiada� r�wnie�
umiej�tno�ci administracyjne.
��
Wymagania fizyczne i zdrowotne
WYMAGANIA FIZYCZNE I ZDROWOTNE
Praca doradcy zawodowego pod wzgl�dem obci��enia fizycznego nale�y do prac
lekkich. Wymagania fizyczne i zdrowotne zale�� jednak od specjalizacji i miejsca
pracy. Doradcy zatrudnieni w instytucjach, kt�rych zadaniem jest docieranie do jak
najszerszej grupy klient�w, np. do m�odzie�y ucz�cej si� na wsiach i w ma�ych
miastach, musz� by� mobilni. Ich praca polega na wyjazdach i prowadzeniu
poradnictwa zawodowego w szko�ach na terenie np. ca�ego wojew�dztwa. Ci
doradcy powinni odznacza� si� wysokim poziomem wytrzyma�o�ci i og�ln�
dobr� sprawno�ci� fizyczn�. Wymagana jest w�wczas sprawno�� uk�adu
kostno-stawowego i mi�niowego. Takie same wymagania zdrowotne dotycz�
doradc�w pracuj�cych na zlecenie dla r�nych instytucji, prowadz�cych zar�wno
poradnictwo indywidualne, jak i grupowe, realizuj�cych projekty dla zr�nicowanych
grup klient�w. Doradcy prowadz�cy g��wnie poradnictwo indywidualne,
przyjmuj�cy klient�w w jednym sta�ym miejscu nie musz� spe�nia� tylu
wymaga� fizycznych.
Praca ka�dego doradcy zawodowego wi��e si� z intensywnym kontaktem z
lud�mi, dlatego mog� j� wykonywa� osoby zdrowe psychicznie i zr�wnowa�one
emocjonalnie.
Do wymaga� zdrowotnych zalicza si� te� du�� sprawno�� narz�d�w
zmys��w: wzroku, s�uchu, a tak�e sprawno�� narz�d�w mowy.
Warunki podjęcia pracy w zawodzie
WARUNKI PODJ�CIA PRACY W ZAWODZIE
Bior�c pod uwag� wymogi formalne, warunkiem niezb�dnym do podj�cia pracy w
zawodzie doradcy zawodowego jest posiadanie wykszta�cenia wy�szego. Ze
wzgl�du na charakter pracy, preferowane s� kierunki spo�eczne, takie jak
psychologia, socjologia, pedagogika. Absolwenci studi�w psychologicznych maj�
uprawnienia diagnostyczne do stosowania test�w badaj�cych predyspozycje
zawodowe. Osoby zainteresowane prac� w tym zawodzie, w coraz wi�kszym stopniu
decyduj� si� na studia o kierunku � poradnictwo zawodowe, ju� na poziomie
licencjata, a absolwenci innych kierunk�w maj� mo�liwo�� podejmowania studi�w
podyplomowych.
Możliwości awansu w hierarchii zawodowej
MO�LIWO�CI AWANSU W HIERARCHII ZAWODOWEJ
Mo�liwo�ci awansu w hierarchii zawodowej zale�� przede wszystkim od miejsca
pracy oraz preferencji samego doradcy zawodowego. Awans pionowy, zwi�zany z
pe�nieniem funkcji kierownika zespo�u doradc�w zawodowych, jest mo�liwy po
kilku latach pracy w zawodzie. Osoby przedsi�biorcze, posiadaj�ce kilkuletnie
do�wiadczenie, mog� r�wnie� zdecydowa� si� na za�o�enie w�asnej agencji
doradztwa zawodowego.
Mo�liwo�ci awansu w publicznych s�u�bach zatrudnienia zwi�zane s� z
uzyskiwaniem kolejnych stopni licencji. Licencje zawodowe doradcy zawodowego I i II
stopnia, w drodze decyzji administracyjnej, nadaje wojewoda na wniosek
zainteresowanej osoby. Warunki przyznawania licencji reguluje ustawa o promocji
zatrudnienia i instytucjach rynku pracy z dn. 20 kwietnia 2004 r. Szczeg�owe
informacje na temat warunk�w przyznawania licencji doradcom zawodowym
zatrudnionym w publicznych s�u�bach zatrudnienia (urz�dy pracy, Ochotnicze
Hufce Pracy) przedstawione s� na stronach publicznych s�u�b zatrudnienia oraz na
stronach poszczeg�lnych urz�d�w wojew�dzkich.�
Możliwości podjęcia pracy przez dorosłych
MO�LIWO�CI PODJ�CIA PRACY PRZEZ DOROS�YCH
Mo�liwo�� podj�cia pracy w tym zawodzie jest niezale�na od wieku. Mo�e si�
zdarzy�, �e prac� jako doradca zawodowy rozpocznie osoba w wieku powy�ej 50
lat. Istotne przy zatrudnieniu jest przede wszystkim jej dotychczasowe do�wiadczenie
w pracy z lud�mi, wiedza na temat rynku pracy, a tak�e znajomo�� aktualnie
wykorzystywanych w tym zawodzie metod i narz�dzi.
Możliwości zatrudnienia oraz płace
MO�LIWO�CI ZATRUDNIENIA ORAZ P�ACE
Doradca zawodowy mo�e pracowa� w powiatowych urz�dach pracy, w centrach
informacji i planowania kariery zawodowej przy wojew�dzkich urz�dach pracy, w
o�rodkach pomocy spo�ecznej, w prywatnych agencjach poradnictwa zawodowego,
w szko�ach, poradniach psychologiczno-pedagogicznych, biurach karier przy
uczelniach wy�szych, mog� r�wnie� �wiadczy� us�ugi poradnictwa na otwartym
rynku jako wolni strzelcy, czyli osoby pracuj�ce bez etatu, realizuj�ce projekty na
zlecenie.
W roku 2007 w zawodzie doradca zawodowy liczba os�b bezrobotnych oraz wolnych
ofert pracy by�a nast�puj�ca:
Liczba bezrobotnych
Liczba ofert pracy
I p�.2007
II p�.2007
I p�.2007
II p�.2007
Dolno�l�skie
10
23
10
11
Kujawsko-pomorskie 13
15
9
8
Lubelskie
11
19
9
8
Lubuskie
9
23
3
3
��dzkie
26
53
1
9
Ma�opolskie
2
2
16
6
Mazowieckie
34
50
5
5
Opolskie
2
5
6
15
Podkarpackie
0
5
3
5
Podlaskie
1
7
2
3
Pomorskie
8
5
9
4
�l�skie
92
121
19
14
�wi�tokrzyskie
3
0
2
1
Warmi�sko-mazurski
12
e
25
2
5
Wielkopolskie
24
5
8
67
9
8
9
Zachodniopomorskie 45
Liczba os�b rejestruj�cych si� w urz�dach pracy jako osoby bezrobotne znacznie
przewy�sza liczb� zg�aszanych, wolnych ofert pracy. Mo�e by� to spowodowane
du�� ilo�ci� studi�w przygotowuj�cych do pracy w zawodzie doradcy
zawodowego na r�nych poziomach � na poziomie licencjackim, magisterskim i
podyplomowym. Absolwenci szukaj� najcz�ciej pracy sta�ej w instytucjach
�wiadcz�cych us�ugi poradnictwa zawodowego. Tymczasem doradcy poszukiwani
s� r�wnie� do pracy w projektach, na umow�-zlecenie, rynek pracy stwarza te�
mo�liwo�ci pracy w prywatnych agencjach. Absolwenci jednak nie zawsze s� do
tego gotowi.
P�ace w zawodzie kszta�tuj� si� bardzo r�nie. W instytucjach rynku pracy i
plac�wkach o�wiatowych s� zbli�one do �redniej krajowej. P�ac� wi�ksz� od
�redniej krajowej uzyskuj� najcz�ciej doradcy zatrudnieni w prywatnych agencjach
b�d� �wiadcz�cy us�ugi poradnictwa zawodowego na wolnym rynku, w ramach
projekt�w.
Zawody pokrewne
ZAWODY POKREWNE
psycholog
pedagog
trener
coach
doradca personalny
po�rednik pracy
Polecana literatura
POLECANA LITERATURA
Kargulowa A.,O teorii i praktyce poradnictwa. Odmiany poradoznawczego dyskursu,
PWN, Warszawa 2006.
Leli�ska K., Zawodoznawstwo w planowaniu kariery, KG OHP, Warszawa 2006.
Paszkowska-Rogacz A., Metody pracy z grup� w poradnictwie zawodowym, KOWEZiU,
Warszawa 2004.
Paszkowska-Rogacz A., Warsztat pracy europejskiego doradcy kariery zawodowej,
KOWEZiU, Warszawa 2004.
Paszkowska-Rogacz A., Psychologiczne podstawy wyboru zawodu. Przegl�d koncepcji
teoretycznych, KOWEZiU, Warszawa 2003.
Zeszyty informacyjno-metodyczne doradcy zawodowego, Ministerstwo Pracy i Polityki
Spo�ecznej, Departament Rynku Pracy
www.praca.gov.pl/eurodoradztwo/publikacje.html
Ważniejsze adresy
WA�NIEJSZE ADRESY
Stowarzyszenie Doradc�w Szkolnych i Zawodowych Rzeczpospolitej Polskiej
Siedziba: 02 � 784 Warszawa, ul. Dembowskiego 1
Adres do korespondencji: 82 � 300 Elbl�g, ul. Garnizonowa 14A
tel.: 055 236 97 74, fax: 055 236 97 74
www.sdsiz.pl
Stowarzyszenie Doradc�w Zawodowych i Personalnych
Siedziba: 31 � 431 Krak�w, ul. Szwole�er�w 14
Kontakt: Centrum Pedagogiki i Psychologii Politechniki Krakowskiej
tel.: 0 606 361 766, 012 633 53 17, 0 694 904 114, 0 697 506 700
www.cpip.pk.edu.pl
Stowarzyszenie Doradc�w Europejskich PLinEU
Siedziba: 31 � 975 Krak�w, os. Szkolne 2/49
Biuro: 31 � 523 Krak�w, ul. Kasprowicza 9a/3
tel./fax: 012 411 05 24
www.plineu.org
Ministerstwo Pracy i Polityki Spo�ecznej
Wydzia� Po�rednictwa i Poradnictwa Zawodowego
Departament Rynku Pracy
00-349 Warszawa, ul. Tamka 1
tel.: 022 461 61 15, fax: 022 461 61 07
Krajowy O�rodek Wspierania Edukacji Zawodowej i Ustawicznej
Wydzia� Poradnictwa Zawodowego
02-637 Warszawa, ul. Sparta�ska 1B
tel.: 022 844 07 40, 022 646 63 04, fax: 022 646 52 51
http://www.kowez.edu.pl
Komenda G��wna OHP
01-217 Warszawa, ul. Kolejowa 19/21
Tel.: 022 862 64 36,
e-mail: [email protected]
lhttp://www.ohp.pl
�
Strony internetowe:
http://www.psz.praca.gov.pl strona polskich s�u�b zatrudnienia, zak�adka:
Eurodoradztwo
http://www.doradca-zawodowy.pl serwis po�wi�cony zagadnieniom poradnictwa
zawodowego