Praca dyplomowa - Jerzy Skopiński

Praca Dyplomowa
Podyplomowe Studia Trenerskie II Klasy
o specjalności hokej na lodzie
Wybrane aspekty procesu nauczania początkowego
w hokeju na lodzie u dzieci w wieku 8-11 lat
Promotor: Andrzej Tkacz
Autor: Jerzy Skopiński
Katowice 2015
Moim zawodnikom dedykuję, tym z którymi pracowałem i pracuje w warszawskim hokeju.
Dziękuję mojej żonie Basi za wparcie. Lubomirowi Witoszkowi za fachową, hokejową pomoc trenerską
a klubowi HUKS Legia Warszawa za to, że w 2007 roku dał mi szansę.
Jerzy Skopiński
Spis treści
1. Wstęp
2. Naturalna potrzeba ruchu
3. Zachęcanie do ruchu poprzez jazdę na łyżwach
4. Nauczanie początkowe według podstawowych zasad
5. Podstawowe moduły szkoleniowe w nauczaniu początkowym
6. Łyżwy – kluczowy element wyposażenia w nauczaniu początkowym
7. Jazda na łyżwach w nauczaniu początkowym jako element
specjalistycznego treningu technicznego
8. Rola trenera
9. Rola rodzica
10. Zasady prawidłowego żywienia młodego sportowca
11. Zakończenie
„Jedź tam, dokąd zmierza krążek, a nie tam, gdzie jest.”
Wayne Gretzky
1. Wstęp
Jest na świecie kilka krajów gdzie hokej na lodzie jest niemalże religią, a na pewno
sportem narodowym. Każdy chłopiec już od małego marzy aby być hokeistą, grać
i strzelać bramki dla wymarzonego klubu czy reprezentacji narodowej. W krajach takich
jak Kanada, USA, Szwecja, Finlandia, Szwajcaria stworzony został cały system szkolenia
dzieci i młodzieży, który połączony z edukacją szkolną i zaangażowaniem najpierw
rodziców, a potem sponsorów, przynosi pożądane rezultaty w postaci zwycięstw
i medali na imprezach sportowych.
W Polsce hokej na lodzie to dyscyplina z tradycjami sięgającymi jeszcze czasów
przedwojennych. Ostatnie lata XX wieku i początek wieku XXI nie są łatwe dla tej
dyscypliny sportu. Hokej w Polsce boryka się z trudnościami, które należy rozpatrywać
na wielu wymiarach. Chciałbym w swojej pracy podyplomowej skupić się na tym
temacie, który jest moją pasją - to jest przekazywaniem wiedzy i nauczaniu młodych
ludzi tej trudnej acz pięknej dyscypliny sportu jaką jest hokej na lodzie, na obszarze
trenerskim gdzie w miarę szybko i bez wielkich inwestycji możemy stać się jeszcze
lepsi. Na tym obszarze, który poznaje od 2007 roku pracując społecznie
w klubie HUKS Legia Warszawa, gdzie zdobyłem pierwsze doświadczenia w pracy
z młodzieżą, tu mam swoje spostrzeżenia, obserwacje i wnioski. W swojej pracy
skupiam się na jednym z kluczowych etapów szkolenia chłopców w wieku 8-11 lat.
Kluczowym dlatego, że początkowym kiedy młody człowiek musi nauczyć się kliku
podstawowych zasad i wielu nowych umiejętności. Bardzo ważne aby nauczać
w odpowiednim porządku, sekwencyjnie i w odpowiednim tempie. Ten wiek to czas
kiedy drużyny kończą grać mini-hokej w poprzek lodowiska, a zaczynają swoją
przygodę w grze na całym lodzie. To bardzo ważny okres w życiu młodego hokeisty.
W szkole kończy się etap nauczania początkowego i zaczyna się poważna nauka
w klasie czwartej. Dochodzą nowe przedmioty, wraz z nimi pojawiają się nowi
nauczyciele w miejsce tego jednego, który uczył w klasach 1-3. W tych latach ważne
aby młody człowiek pokochał aktywne spędzanie czasu poza domem, nauczył się
szacunku wobec kolegów, trenerów, sędziów, przeciwników, a także posiadł nawyki
prawidłowego odżywiania się, dbania o higienę osobistą czy o porządek w szatni. Stał
się również samodzielny i sam prawidłowo wiązał łyżwy, przyszedł na trening
z napełnionym wodą bidonem oraz potrafił owinąć sobie kij hokejowy taśmą bez
pomocy trenera czy rodzica. Polska literatura sportowa dotycząca nauczania hokeja na
lodzie u dzieci w wieku 8-11 lat jest bardzo skromna dlatego w swojej pracy
korzystałem z literatury wydanej w języku angielskim głównie w Kandzie i Stanach
Zjednoczonych, której autorów i tytułu zamieściłem w załączonej do pracy bibliografii.
Korzystałem również z materiałów zdobytych w trakcie szkoleń zagranicznych oraz
moich notatek trenerskich, zdjęć wykonanych samodzielnie w trakcie prowadzenia
zajęć oraz moich obserwacji, przemyśleń jako rodzica i trenera jednocześnie.
2. Naturalna potrzeba ruchu
Każdy człowiek ma naturalną potrzebę ruchu. Już od najmłodszych lat dzieci są
w ciągłym, nieustającym pędzie. Często obserwuje się dzieci, które nie chodzą
a biegają lub przemieszczając się podskakują z nogi na nogę nucąc coś pod nosem.
Ruch dziecka wyraża jego cechy charakteru i temperament. Na początku ma charakter
instynktowny i spontaniczny potem jest związany z chęcią uzyskania maksymalnej
sprawności fizycznej oraz wynika z chęci współzawodnictwa i rywalizacji. Ruch dziecka
kształtuje jego postawę ciała, wpływa na to jak rozwija się jego organizm, jak rośnie
i jak szybko się regeneruje. To dzięki temu, że dziecko jest w ruchu nabywa
podstawowe umiejętności, które wykorzystywać będzie w całym swoim życiu.
Wszystko zaczyna się od dźwigania głowy, pełzania, siadania i chodzenia ale w miarę
dorastania pojawiają się kolejne ważne umiejętności takie jak: bieganie, skakanie,
utrzymywanie równowagi. W trakcie wykonywania tych czynności dziecko zupełnie
nieświadomie nabywa, wyrabia w sobie podstawowe cechy motoryczne w tym:
zręczność, gibkość, zwinność, szybkość. Uczy się też reagować na bodźce zewnętrzne
i podejmować samodzielnie decyzje. Kiedy człowiek jest w ruchu wrasta
zapotrzebowanie organizmu na tlen. Tlen dostarczany wraz z szybszym oddechem
natlenia cały organizm między innymi mięsnie, narządy wewnętrzne. Ruch podbudza
cały organizm człowieka do lepszego działania, reguluje jego działanie w zakresie
układu hormonalnego. Wreszcie nie da się pominąć bardzo ważnego aspektu jakim
jest fakt, że ruch kształtuje charakter dziecka, wpływa na równowagę wewnętrzną
organizmu, dodaje wiary we własne możliwości a finalnie sprawia, że człowiekowi żyje
się łatwiej.
W ostatnich latach obserwuje się zjawisko „eliminacji naturalnej potrzeby ruchu”.
Wśród dzieci daje się zauważyć niechęć do wysiłku fizycznego, niechęć do spędzania
czasu poza domem na świeżym powietrzu. W latach 70-tych największą karą dla
dziecka były słowa rodziców: „masz zakaz wyjścia na podwórko, zostajesz w domu”.
Dziś podwórka są puste, a dzieci uwielbiają spędzać czas w domu korzystając
z urządzeń najczęściej elektronicznych, które kupili im rodzice czy dziadkowie.
Mnogość kanałów telewizyjnych, nadmierna ilość urządzeń typu smartphone, tablet,
konsola
do
gier,
komputer
to
największe
zagrożenia
dla
współczesnego
społeczeństwa. Samo posiadanie nie jest czymś złym natomiast jeżeli posiadanie
wpływa na fakt, że świat dziecka na kilka godzin dziennie staje się światem
wirtualnym, zamyka go w mieszkaniu, w jego pokoju to w tym samym czasie
eliminujemy w młodym człowieku naturalną potrzebę ruchu. W ten sposób niszczymy
naturę bo natura chce aby człowiek był w ruchu, by się rozwijał, zdobywał nowe
umiejętności, by walczył i kształtował swój charakter. Jako osoby dorosłe,
odpowiedzialni trenerzy, wychowawcy, rodzice, zachęcajmy do ruchu, interesujmy się
tym co robią nasze dzieci kiedy w domu panuje błoga cisza.
3. Zachęcanie do ruchu poprzez jazdę na łyżwach
Zachęcanie do ruchu, zachęcanie do spędzania czasu na świeżym powietrzu to jedno
z podstawowych zadań jakie powinny być realizowane przez współczesne rodziny oraz
szkoły i samorządy. To wielka odpowiedzialność ludzi dorosłych aby propagować na
wszelkie sposoby każdą formę aktywności ruchowej. Nie musi to być od razu
trenowanie określonej dyscypliny sportu i ponoszenie w związku z tym sporych
wydatków lecz powinno się stawiać na rodzinne spędzanie czasu poza domem
zaczynając od spacerów, jazdy na rowerze, jazdy na rolkach czy wreszcie zimą
chodzenia wspólnie na łyżwy. Umiejętność jazdy na łyżwach należy porównać do
umiejętności jazdy na rowerze czy pływania – przydaje się nam przez całe życie nawet
sami nie wiemy kiedy. Jeżdżąc na łyżwach spędzamy wspólnie czas z rodziną lub
przyjaciółmi, poprawiamy naszą kondycję. Rozwijamy koordynację ruchową, balans
ciała, poprawiamy stabilizację i pracę mięśni głębokich, wzmacniamy przydatne na co
dzień mięśnie nóg, pleców czy brzucha. Wielu osobom wydaje się, że na łyżwach jeździ
się na dwóch nogach – nic bardziej mylącego – kiedy dziecko wykonuje ślizg na nodze
prawej to dlatego, że nastąpiło odbicie z nogi lewej i to ona jest „w powietrzu” i na
odwrót. Należy jednak tutaj wspomnieć, że jazda na łyżwach nie jest ruchem
naturalnym dla ciała człowieka takim jak np.: chód czy bieg. W zawiązku z tym istnieje
szereg uwarunkowań, które decydują o tym jak szybko staniemy się dobrym
łyżwiarzem, a w przyszłości może dobrym hokeistą. Z moich obserwacji wynika, że
istnieje ciąg zdarzeń, który musi się zadziać aby młody człowiek został zawodowym
graczem w hokej na lodzie. Naturalna potrzeba ruchu u małego dziecka musi się
przekształcić w etap przyjemności jazdy na łyżwach, a dopiero później w trenowanie
dyscypliny jaką jest hokej na lodzie.
Naturalna potrzeba ruchu
Jazda na łyżwach
Hokej na lodzie
Warto jest zachęcać rodziców, szkoły do przyprowadzania swoich pociech na zajęcia
z nauki jazdy na łyżwach, a nie koniecznie na nabór do sekcji sportowej hokeja na
lodzie. Dla wielu rodziców, nauczycieli, postronnych osób hokej jest grą brutalną, zbyt
niebezpieczną, a zajęcia gdzie ich dziecku może stać się coś złego są przecież zupełnie
nie dla nich. Rzeczywistość jest zupełnie inna. Kiedy mój syn uprawiał poza hokejem
piłkę nożną co rusz w klubie piłkarskim dochodziło do różnych poważnych i mniej
poważnych kontuzji. Na jednym z treningów kolega trafił go piłką w rękę i doszło do jej
złamania. Prowadząc zajęcia z nauki jazdy na łyżwach oraz hokeja na lodzie od 2007
roku w naszym klubie nie mieliśmy ani jednej groźnej kontuzji prócz jednego
przypadku ukruszenia zęba podczas upadku na lód i to na skutek tylko i wyłącznie
wadliwej bo zbyt dużej kraty „osłony twarzy”, która nie przylegała zawodnikowi do
brody tak jak powinna.
4. Nauczanie początkowe według podstawowych zasad
W początkowym okresie nauczania w hokeju na lodzie można wyróżnić kilka
podstawowych zasad [1], którymi należy się kierować:

Zasada edukacji – to kombinacja metod treningu i nauczania charakteryzująca
się zrozumieniem i akceptowaniem reguł oraz wartości podawanych przez
trenerów, sędziów czy wychowawców i rodziców. Edukacja nie jest po to by
wiedzieć więcej ale po to by zachowywać się w sposób zgodny z normami
i regułami ogólnie uznawanymi za przyzwoite i kulturalne. Celem tej zasady
jest bycie takim przysłowiowym „strażnikiem przyzwoitości” przeciwko
negatywnym tendencjom, zachowaniu czy postawom np.. egoistyczną lub
agresywną. Wreszcie to też mówienie w sposób odpowiedzialny, że nauka
w szkole jest ważniejsza niż trening. Odrób lekcje i przyjdź na trening nigdy
w odwrotną stronę.

Zasada odpowiedzialności – to zasada dotycząca wszystkich zawodników,
którzy muszą wiedzieć, że przychodzą na trening by nauczyć się nowych
umiejętności, muszą rozumieć zadanie postawione przez trenera, zrozumieć
jaki jest cel i dlaczego to robię, co chcę tym osiągnąć, jak poprawnie wykonać
zadanie postawione przez trenera, o co zapytać jeżeli nie rozumiem polecenia.
Należy tu również wspomnieć o odpowiedzialności młodego człowieka wobec
kolegów z zespołu i siebie samego co do zachowania zasad bezpieczeństwa
i postępowania fairplay.

Zasada adekwatności - zakłada, że cały proces nauczania musi odpowiadać,
być w parze z psychologicznym i fizycznym rozwojem młodego człowieka.
Komunikaty, zadania i ćwiczenia w każdym wieku muszą być dostosowane do
poziomu intelektualnego grupy. Powinny być ambitne i rozwojowe ale w żaden
sposób nie mogą zniechęcać młodego człowieka do ich wykonania.

Zasada przejrzystości – w procesie nauczania szczególnie tego początkowego
jasne
i
klarowne
tłumaczenie
poleceń
daje
szansę
na
właściwe
przeprowadzenie zajęć na lodzie czy sali gimnastycznej. Można tu wyróżnić
kilka sposobów do wykorzystania takich jak: bezpośrednia demonstracja na
lodzie wykonana przez trenera lub zawodnika np.: z drużyny juniorów czy
seniorów, wideo rejestracja i odtwarzanie filmów wideo lub też pokaz
z wykorzystaniem zdjęć statycznych.

Zasada indywidualności – to chyba najważniejsza zasada w hokeju na lodzie
gdyż każda drużyna hokejowa jest tworzona w oparciu o indywidualnych
graczy. Hokej na lodzie zaczyna się od umiejętności indywidualnych.
Szczególnie na początkowym etapie szkolenia tym bardziej zawodnik będzie
przydatny drużynie im większe będą jego umiejętności indywidualne.
Oczywiście w późniejszym etapie szkolenia gdzie zaczyna dochodzić taktyka
wraz z elementami gry zespołowej to umiejętności indywidualne schodzą na
drugi plan ale wciąż będą decydować o powodzeniu indywidualnej akcji, która
może przesądzić o wyniku meczu.
Kształtowanie i nauczanie młodego człowieka, zawodnika powinno być
realizowane w oparciu współpracę pomiędzy 3 podmiotami tj. rodziną, szkołą oraz
klubem.
Wyniki pracy każdego trenera zależą od wielu czynników. Wybór najlepszej,
najodpowiedniej do grupy metody treningowej już od samego sztabu szkoleniowego.
Ważne aby zwrócić uwagę na ich różnorodność i korzystać mądrze ze wszystkich
podstawowych metod nauczania takich jak:

Demonstracja

Obserwacja

Tłumaczenie, rozmowa

Powtarzanie

Przeciwieństwa (dobrze vs. źle)

Współzawodnictwo
5. Podstawowe moduły szkoleniowe w nauczaniu początkowym
W szkoleniu sportowym można wydzielić dwa podstawowe etapy szkolenia: etap
nauczania podstaw określonej dyscypliny sportu oraz etap trenowania [2]. Planując
cykl nauczania początkowego warto oprzeć swoją pracę o 4 podstawowe moduły
szkoleniowe. Oczywiście ich podział procentowy i struktura jest mocno uzależniona od
wieku, umiejętności czy doświadczenia młodych zawodników. Bez wątpienia mogą
one posłużyć nawet mniej doświadczonemu trenerowi do zaplanowania swojej pracy
na cały sezon i do jego poszczególnych makro oraz mikro cykli.
b. Rozwójumiejętności
ruchowych
ukierunkowanych
na hokej na lodzie
a. Wszechstronne
szkolenie ruchowe
c. Specjalistyczny
trening techniczny
Podstawowe
moduły
szkoleniowe
d. Gra w hokej
na lodzie
5.a. Wszechstronne szkolenie ruchowe może być realizowane przez rodziców, szkoły,
stowarzyszenia sportowe i kluby sportowe. Na początkowym etapie przygody ze
sportem wszechstronność jest zdecydowanie ważniejsza od specjalizacji. Henryk
Sozański w swojej książce pt. „Podstawy teorii treningu sportowego” wyraźnie
wskazuje na fakt, że hokej na lodzie jest dyscypliną, w której strefą wiekową na
pierwsze sukcesy sportowe jest wiek zawodnika pomiędzy 20 a 23 rokiem życia.
Można z tego wysnuć wniosek, że wąska specjalizacja w tej dyscyplinie sportu
powinna mieć miejsce bardzo późno bo dopiero pomiędzy 18 a 20 rokiem życia.
Wszechstronne szkolenie ruchowe powinno być prowadzone w oparciu o gry
i zabawy, podczas których podopieczni nabywają różnorodnych umiejętności
motorycznych takich jak: bieganie, skakanie, wspinanie, utrzymywanie równowagi
ciała zarówno na dwóch nogach jak i na jednej. Warto też korzystać z szeroko
dostępnych przyrządów jak np.; drabinka koordynacyjna, którą możemy rozłożyć na
każdej nawierzchni lub wykonać ją samodzielnie przyklejając na posadzce taśmę od
kija hokejowego.
5.b. Rozwój umiejętności ruchowych ukierunkowanych na hokej na lodzie to inny
rodzaj zadań i ćwiczeń, które służą trenerowi w procesie nauczania. W tym miejscu
należy wymienić inne pomocne dyscypliny sportowe, które pomagają kształtować
dodatkowe umiejętności ruchowe tj.: gimnastyka, aerobik, unihokej, pływanie czy
piłka koszykowa. Na tych dwóch ostatnich chciałbym się na chwilę skupić gdyż ich rola
jest kluczowa i bardzo ważna. Pływanie ze względu na fakt, że zajęcia odbywają się
w wodzie doskonale rozwija wszystkie partie mięśniowe oraz uczy stosowania
regularnego oddechu. Pływanie ma znakomity wpływ na rozwój kośćca dziecka, a już
tego uczęszczającego na zajęcia z hokeja na lodzie szczególnie gdyż „prostuje”
kręgosłup i wzmacnia mięśnie pleców oraz wyrównuje pracę mięśni ramion. Inną
ogromną zaletą pływania u młodego człowieka jest fakt, że zajęcia mogą być
prowadzone z dużo większą intensywnością niż te na lądzie. Człowiek ćwiczy, pływa
w wodzie w pozycji horyzontalnej co sprawia, że układ sercowo-naczyniowy mówiąc
na
skróty
ma
„łatwiej”
by
transportować
natlenioną
krew
do
mięśni
i z powrotem. Woda nie tylko unosi i podtrzymuje ale przy odpowiedniej
temperaturze zmniejsza też napięcie mięśniowe co sprzyja sprawniejszemu niż na
lądzie wykonywaniu ruchów. Druga dyscyplina, której elementy są bardzo zbliżone do
hokeja to piłka koszykowa. Koszykówka tak jak hokej jest grą drużynową gdzie w grze
uczestniczy pięciu zawodników. Gracz by się przemieszczać wykorzystuje podania
pomiędzy zawodnikami lub samodzielne kozłowanie piłki. W trakcie gry mamy
również do czynienia z grą jeden na jeden. Wykorzystujemy zasłony ciałem i chronimy
piłkę przed przeciwnikiem. Gra w koszykówkę jak i w hokej na lodzie wymaga silnych
i szybkich nóg, sprawnych rąk, doskonałego przygotowania fizycznego oraz szybkiego
podejmowania decyzji w reakcji na szybko zmieniającą się sytuację w trakcie meczu.
5.c. Specjalistyczny trening techniczny w hokeju na lodzie możemy wykonywać już
z najmłodszymi zawodnikami w wieku 8-11 lat. U tak młodych zawodników
zdecydowanie możemy realizować trening specjalistyczny dotyczący techniki jazdy na
łyżwach oraz techniki kija.
Zajęcia w treningu specjalistycznym dotyczącym techniki jazdy na łyżwach warto
zacząć od pokazania i wytłumaczenia młodemu zawodnikowi, że każda prawidłowo
naostrzona łyżwa hokejowa ma 2 krawędzie: krawędź wewnętrzną oraz zewnętrzną.
Osobiście będąc na lodzie ściągam z nogi łyżwę przed grupą zawodników
i demonstruję im trzymając ją w rękach co mam na myśli. Na dzieciach robi wrażenie
stanie na lodzie w skarpetach oraz fakt, że trener z bliska pokazuje im jak porusza się
prawidłowo łyżwa na krawędzi wewnętrznej i zewnętrznej. Potem planując i realizując
poszczególne zadania na lodzie należy tak dobierać zestaw ćwiczeń dla dzieci by
maksymalnie często wykorzystywać i doskonalić jazdę na dwóch krawędziach i tak
często jak się tylko da nauczać właściwego przechodzenia z krawędzi na krawędź.
W początkowym etapie nauczania w specjalistycznym treningu techniki jazdy na
łyżwach należy zwrócić również uwagę na fakt by zawodnik jeździł na przodach łyżew
lekko pochylony do przodu w żadnym wypadku nie na piętach [3,4].
Prawidłowe położenie łyżew i zawodnika prezentują kolejne 3 fotografie pochodzące
z prywatnego archiwum trenerskiego. Zdjęcia przedstawiają chłopców w wieku 8-11
lat trenujących na co dzień w klubie HUKS Legia Warszawa.
Innym ważnym elementem jest wchodzenie w łuk gdzie dominującą nogą, która jest
filarem dla ciała jest noga wewnętrzna i to na niej winien spoczywać obowiązek
stabilizacji ciała [3,4].
Specjalistyczny trening techniki kija hokejowego można z powodzeniem stosować
podczas zajęć na lodzie jak i poza lodem. Bardzo ważnym aspektem jest prawidłowe
dobranie kija dla chłopca w wieku 8-11 lat. Kij nie tylko nie może być zbyt długi ani
zbyt krótki ale również duże znaczenie ma obwód trzonka kija. W większości
przypadków małe dłonie młodocianych zawodników nie są w stanie prawidłowo
uchwycić kij odziedziczony po zawodniku z seniorskiej drużyny. Na początek warto
stosować kije cieńsze przeznaczone dla młodocianych, które pozwolą dłonią
zapanować nad kijem i dadzą większą szansę na prawidłową pracę rąk podczas zajęć.
W treningu techniki kija w początkowym etapie należy wykorzystywać również inne
przedmioty poza krążkiem. Do takich przedmiotów należy piłka do gry golfa, piłka do
tenisa ziemnego. Ćwiczenia i zadania możemy wykonywać grupowo
lub
indywidualnie. Warto jest podjąć trud by zachęcić chłopców do zabawy samodzielnej
poza treningami. Dodatkowe 10-15 minut dziennie zabawy z kijem i piłeczką wystarczy
by rezultaty były zauważalne. Jako trenerzy musimy jednak pamiętać, że podjęcie
specjalistycznego treningu przez dzieci nie może być przyczyną rezygnacji lub
ograniczenia zadań związanych z wszechstronnym przygotowaniem [5].
5.d. Gra w hokej na lodzie należy na każdym etapie szkolenia do najprzyjemniejszych
zadań wykonywanych przez dzieci. Gdy do tego dołożymy jeszcze fakt, że strzelamy
bramki, a nasza drużyna wygrywa to wśród młodych panuje euforia i pełnia szczęścia.
Ten moduł szkoleniowy należy realizować już od wczesnego szkolenia bez względu na
poziom podopiecznych. Dzieci ubrane w strój sportowy hokeisty chcą grać na każdym
treningu. Początkowy etap nauczania należy prowadzić w oparciu o tzw. gry małe tj.
małą liczbą zawodników 2 na 2, 3 na 3 prowadząc je na małej przestrzeni lodowiska
[6]. Kolejno należy wprowadzać elementy gry 4 na 4 w mini-hokeju z bramkarzem jako
wstęp do gry 5 na 5 na cały lód. Bez względu na poziom umiejętności grać muszą
wszyscy, gdyż sytuacje meczowe w bezpośredniej rywalizacji uczą bardzo wiele.
W takcie zajęć na lodzie można realizować gry między sobą ale również należy brać
udział w jak największej ilości turniejów i spotkań towarzyskich.
6. Łyżwy – kluczowy element wyposażenia w nauczaniu początkowym
Łyżwy są najważniejszym elementem ekwipunku każdego hokeisty. Od samego
początku muszą być wygodne, wykonane z odpowiednich materiałów prawidłowo
naostrzone oraz prawidłowo zasznurowane. Muszą spełniać rolę ochronną dla stopy
ale nie mogą powodować dyskomfortu dla młodego człowieka. Mówi się, że łyżwy
muszą pasować do stopy jak rękawiczka do ręki. Zarówno rodzice jak i trenerzy,
a w końcu sami zawodnicy muszą zwracać uwagę na prawidłowe wiązanie łyżew.
Prawidłowe wiązanie łyżew - zagadnienie to wydaje się być mało istotne jednak jak
można przeczytać w literaturze amerykańskiej czy kanadyjskiej jest kluczowe do
osiągnięcia wyników w hokeju na lodzie.
Wielu zawodników ma zasznurowane łyżwy nadmiernie mocno. Ten fakt ogranicza
ruchomość stopy oraz hamuje przepływ krwi, a w konsekwencji może prowadzić do
drętwienia, skurczu czy bólu w kończynach dolnych [7].
Nieodpowiednio zawiązane łyżwy mogą powodować:

Niechęć zawodnika do przebywania na lodzie

Wydłużenie czasu nauki jazdy na łyżwach

Brak oczekiwanej progresji w elementach technicznych

Że, nasz zawodnik nigdy nie będzie prawidłowo poruszał się na łyżwach
Łyżwy powinny wspomagać pracę nóg na lodzie a nie utrudniać jej. Odpowiednio
zawiązane łyżwy nie będą ograniczały pracy stóp oraz pozwolą zawodnikowi łatwo
zginać nogi w kolanach, a także nie spowodują zewnętrznych obtarć stóp
i wewnętrznych uszkodzeń butów. Zbyt często spotyka się zawodników, którzy nie
mogą swobodnie zginać kolan, ich staw skokowy nie ma swobody ruchu, a wygląda to
tak jak by ich nogi trzymane były przez imadło lub przymarzły do lodu. Ból, obtarcia
i zaczerwienienia stóp są również skutkiem zbyt mocno zasznurowanych łyżew.
Najsilniej zawiązanym odcinkiem łyżew powinien być odcinek środkowy od kości,
którą można łatwo odnaleźć gdyż wystaje ze śródstopia najbardziej ku górze do
punktu tylko nieco powyżej kostki. Ten odcinek stopy wymaga wsparcia ze strony
solidnie zawiązanych sznurowadeł. Przód stopy, czyli okolica palców oraz okolica
powyżej kostek powinna być zawiązana umiarkowanie. Niektórzy gracze ze światowej
czołówki preferują luz w okolicy powyżej kostki. Inni z kolei w ogóle nie nawlekają
sznurowadeł na ostatnie 1-2 górne dziurki w łyżwach – ten sposób to ich osobisty
wybór jednakże młodzi zawodnicy powinni zdecydowanie nawlec sznurowadła na
wszystkie oczka i wiązać pozostawiając trochę luzu w okolicy kostki i powyżej niej by
ich nogi mogły pracować prawidłowo.
7. Jazda na łyżwach w nauczaniu początkowym jako element
specjalistycznego treningu technicznego
Nauczanie jazdy na łyżwach nie jest najbardziej emocjonującym aspektem minihokeja. Dzieci chcą grać w hokej, a nie ćwiczyć jazdę na łyżwach. Ogromna rola
w nauczaniu początkowym aby mówić i tłumaczyć, że hokej w ich wydaniu będzie
lepszy kiedy ich umiejętności jazdy na łyżwach ulegną poprawie [7]. Przytaczając za
Laurą Stamm zasadę FAST w procesie nauczania jazdy na łyżwach należy wyjaśnić
poszczególne słowa i zagadnienia pochodzące z języka angielskiego: Feel, Act, See,
Think = FAST
Feel – czasownik „czuć” czyli poczuj, zrozum co robisz
Act – czasownik „działaj, wykonuj” rób tak jak czujesz najlepiej
See – czasownik „widzieć, dostrzec” zobacz jak wykonujesz ruch
Think – czasownik „myśl” analizuj to co zrobiłeś, co wykonałeś
Wyżej wymienione zagadnienia odnoszą się zarówno do jazdy na łyżwach oraz do
jazdy na łyżwach z krążkiem. Kiedy wprowadzamy do ćwiczeń jazdę z krążkiem często
chłopcy zaczynają jeździć innym tempem, znacznie wolnej i gorzej technicznie. Należy
dążyć to tego aby reguła FAST była w pełni przestrzegana w jeździe bez krążka jak
i z krążkiem na każdym etapie szkolenia [7].
W procesie nauczania chłopców w wieku 8-11 lat możemy wyróżnić kilka sposobów,
które są wykorzystywane przez dzieci w sposób nieświadomy lub świadomy:

podpatrywanie innych, naśladownictwo

czucie, że robię coś dobrze

słuchanie

powtarzanie czynności
Istnieją 3 fazy w procesie nauczania, które musi przejść każdy zawodnik aby nabywać
nowych hokejowych umiejętności. Między tymi fazami istnieje bez dwóch zdań
zależność i można je ustawić na osi czasu jednakże próba jego ustalenia jest ściśle
powiązania z tym jakie jest dziecko, jaki jest trener, jak zorganizowane są zajęcia.
Zobaczyć
lub usłyszeć
Według
literatury
Poprawnie
wykonać
Zapamiętać
amerykańskiej
istnieje
sześć
podstawowych
aspektów
szkoleniowych, na które należy zwracać dużą uwagę podczas nauczania początkowego
jazdy na łyżwach w hokeju na lodzie [3,8,9]:
a) Ugięte kolana i niska pozycja ciała
b) Głowa i klatka piersiowa wyprostowana
c) Prawidłowe ułożenie rąk i trzymanie kija
d) Kontrolowanie krawędzi łyżwy
e) Pełne prostowanie nogi w odbiciu
f) Powrót nogi po odbiciu pod siebie
8. Rola trenera
Rola trenera jest ogromna na każdym etapie szkolenia. W tym początkowym okresie
podczas nauczania początkowego trener jest bardziej wychowawcą, często trochę
rodzicem niż surowym, wymagającym trenerem dającym wycisk czy kreślącym na
tablicy rozwiązania taktyczne. Jednym z podstawowych zadań jest odpowiednie
przygotowanie siebie samego do prowadzenia zajęć oraz chęć ustawicznego
kształcenia się i zdobywania nowych informacji przydatnych w prowadzeniu drużyny.
Warto na początku swojej pracy z drużyną powiedzieć zawodnikom i ich rodzicom, kim
się jest, jaki ma się pomysł na drużynę i wizję pracy w całym sezonie. Należy też podać
swój system wartości i przestrzegania zasad, które będą wymagane jak np. szacunek
dla innych, obecność na zajęciach, porządek w szatni czy edukacja szkolna. Rolą
trenera jest przygotowywać i prowadzić zajęcia tak by młodzi zawodnicy uczestniczyli
w nich chętnie, a w trakcie zabawy oraz wykonywania ćwiczeń podnosili swoje
umiejętności. Czasami coś co nakreślimy przed treningiem świetnie wygląda na
papierze a po wejściu na lód okazuje się trudne lub nudne do wykonania dlatego
należy być zdolnym do szybkiej zmiany i wprowadzić takie elementy zajęć ruchowych,
które na nowo wzbudzą entuzjazm u podopiecznych. Trener odpowiedzialny jest za
przygotowywanie i przeprowadzanie testów sprawnościowych na lodzie i poza nim
oraz podawanie do widomości zawodników i rodziców informacji o postępach rozwoju
każdego podopiecznego.
Rolą trenera jest używanie miłych i kulturalnych słów, które budują pozytywną
postawę pojedynczego zawodnika oraz drużyny.
Należy wszystkich chłopców
wynagradzać
czyli
i
zachęcać
pozytywnym
słowem
motywować,
chwalić.
Niejednokrotnie w literaturze angielskojęzycznej natrafiłem na zdanie, które uwypukla
kwintesencję współczesnego bycia trenerem, a brzmi w oryginale [8]:
„Coaching is as much about how you say things as it is about what you say ”
w tłumaczeniu należy podać, że:
„W pracy trenerskiej tak samo ważne jest to w jaki sposób mówisz jak i to co mówisz”
Pamiętać należy też, że błędy są naturalną częścią procesu uczenia się. Wielką sztuką
jest nauczyć siebie, zawodników i rodziców akceptować niepowodzenia i porażki.
I na koniec taka mała lecz znacząca podpowiedź dla wszystkich trenerów, zaczerpnięta
od wybitnego człowieka, pasjonata sportu, językoznawcy, profesora akademickiego
Pana Jana Miodka:
„Jeżeli chcesz zapalić kogoś to sam musisz płonąć!”
9. Rola rodzica
Rodzice to najwięksi i najzagorzalsi kibice swojego dziecka. Wspierają je, są blisko,
chcą dla niego jak najlepiej. Często można spotkać rodziców 8-11 latka przekonanych
o tym, że to ich dziecko zostanie zawodowym sportowcem. Należy tutaj nadmienić, że
przychodzenie na lodowisko, uczestnictwo w zajęciach, sparingach czy meczach w tym
wieku to przede wszystkim zabawa i nagroda za np. zachowanie w szkole czy osiągane
wyniki w nauce. Dorośli muszą zdać sobie sprawę z tego, że ich dzieci grają w hokej dla
zabawy i przyjemności, a nie po to by podpisać zawodowy kontrakt [8].
Jednym z podstawowych zadań rodzica jest przyprowadzać dziecko na zajęcia
regularnie i nie spóźniać się. To człowiek dorosły ustala reguły i wpaja zasady swoim
dzieciom, które są przez nie absorbowane a potem stosowane przez całe życie.
Rolą rodzica jest rzetelnie i sprawiedliwie oceniać swoje dziecko w czym przejawia
swoje zdolności oraz talent, a w czym ustępuje swoim rówieśnikom. Dzieci w wieku
8-11 lat rozwijają się w nierównym tempie [9,10]. Czasem rodzice zauważają, że mimo
uczestnictwa ich dziecka w zajęciach nie widać postępu, może się wydawać, że proces
nauczania stanął w miejscu. Nie należy się tym przejmować, a należy być cierpliwym
bo zapewne pojawi się okres kiedy dziecko posiądzie nowe umiejętności i nadgoni
swoich rówieśników.
Rodzic i trener drużyny 8-11 latków powinni regularnie ze sobą rozmawiać,
wymieniając się uwagami, spostrzeżeniami. Każda z tych osób pełni w drużynie
określoną rolę i powinna wykonywać swój zakres obowiązków tak jak umie najlepiej.
W żadnym wypadku rolą rodzica nie jest decydować o aspektach szkoleniowych od
tego jest trener. Wsparcie pracy trenera przez rodzica powinno odbywać się na polu
wychowawczym i organizacyjnym.
Jeżeli rodzić chce dobrze dla swojego dziecka w żaden nie może deprecjonować roli
trenera oraz osoby trenera jako człowieka. Należy wyzbywać się wszelkich
negatywnych komentarzy wypowiadanych przy dziecku na tematy związane ze
szkoleniem czy organizacją pracy w klubie. Do takich rozmów warto jest podchodzić
na chłodno, po rozważeniu wszystkich za i przeciw, a dyskusja merytoryczna obdarta
z emocji powinna toczyć się pomiędzy ludźmi dorosłymi.
Bardzo istotną rolą rodzica jest nauczanie dzieci właściwego, podejścia do zasad
przestrzegania higieny osobistej oraz zdrowego odżywiania się.
10. Zasady prawidłowego żywienia u młodego sportowca
Prawidłowe żywienie stanowi kluczowy element w treningu każdego sportowca
niezależnie od uprawianej dyscypliny sportu, poziomu zaawansowania i wieku. Dobrze
zbilansowana dieta zwiększa możliwości organizmu. Pozwala trenować więcej
i intensywniej, pozwala przekraczać granice ludzkiego organizmu, przyspiesza
regenerację mięśni po wysiłku, a także zmniejsza ryzyko przetrenowania i kontuzji.
Należy pamiętać, że u młodego hokeisty dieta ma nie tylko pokryć straty związane
z treningiem, ale przede wszystkim musi zapewnić prawidłowy rozwój organizmu
zarówno w sferze rozwoju emocjonalnego jak i fizycznego. Niedobór jakiegokolwiek
składnika w diecie może powodować poważne komplikacje zdrowotne.
Warto zapamiętać, że jadłospis młodego hokeisty musi być urozmaicony
Pierwszy posiłek każdego dnia powinno się spożyć w ciągu 1 godziny od przebudzenia
natomiast ostatni posiłek minimum na 2 godziny przed zaśnięciem.
Powinniśmy wybierać produkty jak najmniej przetworzone. Podstawę diety powinny
stanowić pełnoziarniste produkty zbożowe, owoce i warzywa, chudy nabiał, a także
produkty dostarczające pełnowartościowego białka: drób, ryby (głównie morskie bogate
w tłuszcze omega 3) a także jaja.
10 ZASAD ZDROWEGO ŻYWIENIA DZIECI I MŁODZIEŻY W WIEKU SZKOLNYM
1. Jedz codziennie różne produkty z każdej grupy uwzględnionej
w piramidzie żywieniowej.
2. Bądź codziennie aktywny fizycznie - ruch korzystnie wpływa
na sprawność i prawidłową sylwetkę.
3. Źródłem energii w twojej diecie powinny być głównie produkty
znajdujące się w podstawie piramidy (na dole).
4. Spożywaj codziennie przynajmniej 3-4 porcje mleka lub produktów mlecznych
takich jak: jogurty, kefiry, maślanka, sery.
5. Jedz codziennie 2 porcje produktów z grupy – mięso, ryby, jaja.
Uwzględniaj też nasiona roślin strączkowych.
6. Każdy posiłek powinien zawierać warzywa lub owoce.
7. Ograniczaj spożycie tłuszczów, w szczególności zwierzęcych.
8. Ograniczaj spożycie cukru, słodyczy, słodkich napojów.
9. Ograniczaj spożycie słonych produktów, odstaw solniczkę.
10. Pij codziennie odpowiednią ilość wody – około 2 litrów.
Piramida żywieniowa dla dzieci i młodzieży w wieku szkolnym
Źródło: Instytut Żywienia i Żywności, Warszawa, opracowanie graficzne własne
Źródło: Instytut Żywienia i Żywności, Warszawa, opracowanie graficzne własne
Źródło: Instytut Żywienia i Żywności, Warszawa, opracowanie graficzne własne
11. Zakończenie
Przedstawione w pracy podyplomowej wybrane aspekty procesu nauczania
początkowego stanowią zakres wiedzy przydatnej w pracy każdego trenera, który
realizuje nauczanie hokeja na lodzie, u dzieci w wieku 8-11 lat. W nauczaniu
początkowym musi dominować radość i zabawa zarówno dla dzieci przychodzących na
zajęcia ale i dla trenera oraz rodziców. Na świecie w środowisku trenerskim mówi się,
że z najmłodszymi adeptami powinni pracować najlepsi trenerzy. Ważne jest by trener
znał i zwracał uwagę na pewne istotne elementy charakterystyczne dla danego okresu
szkoleniowego. W hokeju na lodzie specjalizacja przychodzi późno, dlatego tak ważne
jest aby początkowy okres nauczania był nastawiony na wszechstronność i rozwój
ogólny. Myślę, że można w dużym skrócie napisać, że nauczanie w hokeju należy
realizować powoli w myśl zasady od ogółu do szczegółu. Odpowiedzialność dorosłych
powinna koncentrować się na budowaniu pozytywnej aury wokół tej dyscypliny sportu,
zdrowych relacji pomiędzy dzieckiem uczęszczającym na zajęcia, trenerem, rodzicem
oraz klubem i szkołą.
W życiu sportowca nie da się osiągnąć niczego sensownego bez samodyscypliny
i stawiania sobie ograniczeń. Kiedy norweskiego biatlonistę Olego Einara Bjorndalena
zapytano o jego plan treningowy, odpowiedział: „Abu nie stracić motywacji,
wprowadziłem kilka ważnych zasad w moim życiu. Najważniejsza to wystrzegać się
jakiekolwiek formy luksusu, ponieważ właśnie on sprawia, że człowiek czuje się
zadowolony i traci chęć do walki”. Norweski sportowiec ma obecnie ponad 40 lat
(rocznik 1974) i nadal święci triumfy! W hokeju na lodzie można z powodzeniem grać
na bardzo wysokim poziomie nawet po 40-stce jak czeski hokeista Jaromir Jagr (rocznik
1972), który właśnie podpisał roczny kontrakt z drużyną NHL Florida Panthers grającą
na co dzień w miasteczku Sunrise na północ od Miami.
Fot. Archiwum własne.
Sunrise – Floryda 2014 rok, BB&T Center. Podpatrywać trzeba najlepszych
Bibliografia
1.
Pavlis, Z. Hockey first steps for kids. Oxford:
Mayer & Mayer Sport 2004
2.
Gabryś, T. Rutkowski, T. Hokej na lodzie - Program szkolenia
dzieci i młodzieży. Centralny Ośrodek Sportu 2002
3.
Pavlis, Z. Hockey the basics. Oxford: Mayer & Mayer Sport 2003
4.
Peric, T. Ledni hokej. Grada Publishing 2002
5.
Sozański, H. Podstawy teorii treningu sportowego.
Centralny Ośrodek Sportu 1999
6.
Mruk, J. ABC mini hokeja na lodzie. Wydawca PZHL, rok nieznany
7.
Stamm, L. Power Skating (third edition). Human Kinetics 2001
8.
Driver, B. Wharton, C. The baffled parent’s to coaching youth
hockey Ragged Mountain Press 2005
9.
Wharton, C. Hockey for children. Ragged Mountain Press 2004
10.
Pavlis, Z. Hockey training for kids. Oxford:
Mayer & Mayer Sport 2000