MODUŁ SZKOLENIOWY

PSYCHOLOGIA ZACHOWAŃ BEZPIECZNYCH
Model DDI:
Po pierwsze:
Czy, obiektywnie rzecz biorąc, rzeczywiście mamy do czynienia z niebezpieczeństwem? Czy jest
ono naprawdę groźne? Czy może powodować poważne straty? Jak często się zdarza?
Są to pytania dotyczące diagnozy:
Jak wygląda sytuacja: czy jest, lub może być, zagrożeniem?
Po drugie:
Jakie jest moje miejsce w sytuacji? Czy rzecz dotyczy mnie osobiście? Może dotyczy moich
bliskich? Czy zagraża rzeczom ważnym dla mnie? Czy mogę w niej mieć jakiś udział?
Są to pytania dotyczące dystansu:
Jaka jest moja relacja z sytuacją?
Po trzecie:
Jak wygląda profilaktyka? Czy ma sens? Czy będzie skuteczna? Czy jest adekwatna wobec
zagrożenia? Czy nie jest zbyt kosztowna? Czy nie wymknie się spod kontroli?
Są to pytania dotyczące instrumentalności prewencji:
Czy mam dobry instrument zabezpieczający?
JACEK DOLIŃSKI
Olsztyn-Warszawa
CECHY
NAZWA
SKIN
HEADS
SKINI
ŁYSI
SKINERKI
SKINÓWY
CELE
Ład
dyscyplina,
porządek,
czystość
rasowa.
Tradycyjne
wartości
rodzinne.
Pogarda dla
słabych i
tchórzy.
„Polska dla
Polaków”
„Bić/zabić
pedałów,
narkomanów,
pijaków,
arabów,
murzynów,
ruskich,
punków...”
NORMY
ZWYCZAJE
PRZEJAWY
ODRĘBNOŚCI
Dbać o wygląd
zewnętrzny,
ciało i ducha.
Wprawiać się w
walkach
(kopać, bić,
kaleczyć)
Fascynacja
faszyzmem
(włoskim)
rasizmem.
Sport
(kulturystyka
kick boxing)
Wódka, piwo,
papierosy
„Marlboro”
(czerwoneKKK)
Łysa głowa
„fleyers” (czarna,
oliwkowa) czapka
„kominiarka”
jesnsy (wrangler,
„szturmówki”
czerwone szelki,
czarne glany z
okuciami„martens”.
Pas z klamrą,
koszulki polo
białe
(‘Richarelli”
„F.Perry”
Narzedzia walki:
Pałki, kastety,
łańcuchy, noże
(buterfly)
JĘZYK
SYMBOLE
MUZYKA
„Ojka” krzyż
celtycki,
swastyka,
trystyka,
falanga,
krzyż
południa
STRUKTURA
„ZADYMIARZ”
WYWIADOWCY
ODDZIAŁY
SZTURMOWE
Liczba ok.
2000 w
Zespoły:
„Legion”
„Konnquista- Krakowie 3000
88” „Honor” W-wa
„Sztorm-68”
Tatuaże:
400 Olsztyn
trupie
czaszki,
Adolf<
pająki, „SS”
NACJONALIZM, NIENAWIŚĆ, ODWET
By Jacek Doliński – Heisller CSI
JACEK DOLIŃSKI
Olsztyn-Warszawa
CECHY
NAZWA
PUNKS
AGRAFY
ŚMIECIE
BRUDASY
PANCURY
PANKSIARY
CELE
BUNT
Szokowanie
anarchia
odrzucanie
autorytetów
„idiotyczna
kpina z
idiotycznego
świata” „Nie
ma
przyszłości”
(„No future”)
„Nie ma reguł”
„Olewać
system” „Zabić
skina s..na”
„Punk który
nie denerwuje
nie jest
punkiem”
„Niech nikt
nami nie
rządzi”
NORMY
ZWYCZAJE
PRZEJAWY
ODRĘBNOŚCI
Demonstrować
niechęć do
czystości i
schludności.
Prowokować
obyczajowo,
wzbudzać
niechęć i
oburzenie.
Kpić z
„lalusiów”.
Siła w grupie.
Kolorowe,
postrzępione włosy
„czuby” „irokez”
„szczotka”
KURTKA –
„ramonezka”.
Czerwony kaptur,
spodnie „pasiaki”
„kraciaki”
Buty – glany,
ćwieki,
„pieszczochy”
NAPÓJ – tanie Napisy na
wino.
ubraniach.
Klej narkotyki Sznurki, naszywki,
Łatwa miłość. rzemyki, łańcuchy,
agrafki, kolczyki
Zloty
Narzędzia walki:
„Zadymy”
kije, pałki, noże
JĘZYK
SYMBOLE
MUZYKA
Plugawy
wygląd.
Wystawiony
język.
Wulgarny
gest palcem.
Używanie
wulgaryzmów.
Pogo. Tango.
Młyn.
Łańcuch.
(„Przewróć albo
sam zostaniesz
przewrócony.
Popchnij albo
zaraz popchną
ciebie”
Zespoły:
„Ramones” „Sex
Pistols”
„Dezerter”
„Siekiera”
„KSU”
STRUKTURA
I
„WOLNI” 20-23
lat.
„MŁODZI” 1720 lat
„CAPY” do 17
lat
II
ZNISZCZENI
PRZYWÓDCY
SZKOLENI
Załogi 6-8
Brygady20-50
Kolumny 100500
Kraków 2000
W-wa 3000
Olsztyn 500
PROWOKACJA, ANARCHIA, ODMIENNOŚĆ
By Jacek Doliński – Heisller CSI
JACEK DOLIŃSKI
Olsztyn-Warszawa
CECHY
NAZWA
Sataniści
Kościół,
Czciciele
szatana
NORMY
ZWYCZAJE
CELE
Opozycja
nonkonformizm
Uwalnianie
instynktów
Dążenie do
przyjemności
KULT ZŁA I
GRZECHU.
„CZARNA MSZA”
Nocne
zgromadzenia
Okrucieństwo i
znęcanie się
nad
zwierzętami i
ludźmi.
Zamiłowanie do
„AVE LUCYFER” seksu
„VIVA SATANI” dewiacyjnego.
“CZŁOWIEK TO
Profanacja
ZWIERZE”
cmentarzy i
“SALVE
innych miejsc
IMPERATOR
kultu
HADES” “SZATAN chrześćjańTO BÓG
skiego
NAJWYŻSZY”
Rytualny
“KOŚCIÓŁ DO
gwałt.
PIECA”
Narkotyki
alkohole
autoagresja
By Jacek Doliński – Heisller CSI
PRZEJAWY
ODRĘBNOŚCI
JĘZYK
SYMBOLE
MUZYKA
Długie włosy.
ODWRÓCONY KRZYŻ
Krzyż
Czarny strój
satanistyczny
(skóry z
Pentagram Udiat
ćwiekami)
Trzy szóstki
Czerwone
Skarabeusz
ornamenty
Wizerunek
maski, kaptury diabła i kozła.
(w czasie
Dłoń złożona w
obrzędów)
symbol diabła.
Obelgi
Trumna, grób, wulgaryzmy.
białe i
czarne świece, ZESPOŁY:
czaszki
„KAT” „DRAGON”
ludzkie, i
„BURZUM”
zwierząt
„SAMALEL”
rogatych
„BEHERT”
STRUKTURA
ZGROMADZENIE
GRUPY GROTTO
KREGI
SEKTY
„Przeor”
„Wtajemniczeni”
„Słudzy”
STOPNIE
-Neofici
-Akolici
-Ipsissimici
-Adepci
Illuminati
(czciciele
czyści)
GROZA I OKRUCIEŃSTWO
JACEK DOLIŃSKI
Olsztyn-Warszawa
Satanistyczny kalendarz rytualny
DATA
ŚWIĘTO
07.I
Dzień św. Winebalda
17.I
Biesiady sataniczne
02.II
Biesiady sataniczne
25.II
Dzień św. Walpurgisa
01.III
Dzień św. Eichatadta
20-21 III
Wiosenne przesilenie
21-26 IV Przygotowanie do złożenia ofiary
26.IV
GŁÓWNE ŚWIĘTO
06.VI
Święto nieopisane (początkujący)
21-22 VI Zrównanie dnia z nocą (equinox)
01.VII
Diabelskie biesiady
03.VIII
Biesiady satanistyczne
07.IX
Małżeństwo z bestią
21,22 IX
Jesienne przesilenie
29.X
Wigilia Wszystkich Świętych
21,22 XII
Zimowe przesilenie
24,XII
Diabelskie biesiady
RYTUAŁ
Ofiara/wiek
Krwi
Seksualny
Seksualny
Krwi
Krwi
Orgie
Damuer
?
Orgie
Krwi
Seksualne
Seksualne
Orgie
Krwi/seks.
Orgie
Damuer
M/15-33
K/7-17
K/7-17
Zwierzę
M lub K/każdy wiek
Zwierze K,M/każdy wiek
1-25/K
?
Zwierzy M,K/każdy wiek
K/każdy wiek
K/7-17
K/0-21
Zwierzę M,K/każdy wiek
K/7-17
Zwierze K,M/każdy wiek
M,K/każdy wiek
JACEK DOLIŃSKI
Olsztyn-Warszawa
CECHY
NAZWA
Rycerze
BRACTWA
CELE
NORMY
ZWYCZAJE
Ćwiczyć walkę
Kontynuowanie
(szermierka,
tradycji rycerskich, łucznictwo) Poszerzać
Rozpowszechnianie wiedzę historyczną,
wiedzy o kulturze i zachowywać normy i
historii,
zasady, walki. Częste
Przebieranie się w
przechwalanie się
stroje dawne (XSojusze jak np. związki
XVII w.)
wielu bractw (kapituła
Działalność
krzyżacka+ chorągiew
zarobkowa np.
Nadreńska), Podział na
płatnerze
„północ krzyżacką” i
„polskie południe”,
„chwała!”
Często nadmierne
„sława!”
pijaństwo. Wrogość
„tandaradei!”
pomiędzy wojami
(wczesne
średniowiecze) a
rycerzami (jesień
średniowiecza)
PRZEJAWY
ODRĘBNOŚCI
Elementy stroju
średniowiecznego.
Kolekcjonowanie i
kompletowanie
zbroi rycerskiej –
często samodzielne
jej wykonywanie.
Często ubiór
metalowy lub
grunge
Zamiłowanie do
rzemieni, pasów,
sakw. Stylistyka
celtycka
WIEK
NIEOGRANICZONY
JĘZYK
SYMBOLE
MUZYKA
Posługiwanie się
archaizmami
językowymi
STRUKTURA
Noszenie
Woni rycerze
Bractwa 10-100
osób
Chorągwie kilkaset
osób
naszywek/koszulek z
Warstwy:
emblematem/herbem
swego bractwa
Słuchanie
gotyckiego metalu,
folku szkockoirlandzkiego,
muzyki dawnej
Czytanie prozy
rycerskiej,
fantastyki np.
Tolkien Sapkowski
Starszyzna
rycerska,
rycerstwo,
łucznicy
damy
giermkowie
Spotkania:
Demokratyczne
wiece rycerskie
Turnieje
Biesiady
GRUNWALD
Gry fabularne RPG
Historia honor tradycja
By Jacek Doliński – Heisller CSI
JACEK DOLIŃSKI
Olsztyn-Warszawa
CECHY
NAZWA
Szalikowcy
KIBOLE
PSEUDOKIBICE
CELE
Kibicowanie
swojej
drużynie,
doping. Walcz
z Policją i z
kibicami
innych drużyn.
”Arka Gdynia k..wa świnia”
„Je...ć
Policję”
NORMY
ZWYCZAJE
PRZEJAWY
ODRĘBNOŚCI
Udział w meczach
własnej drużyny. Młyn.
Pociągi grozy. Stargać
chama. Zadyma na
stadionach.
Zdobywanie symboli
wrogiej druzyny i
palenie ich podczas
meczu.
Kosy (foldery) i wojny.
Obić psa, oklep.
Sojusze zgody:
-Arka. Lech Cracovia
-Śląsk Wisła Lechia
-Legia Pogoń Zagłębie
Szalik w klubowych
barwach. Czapki,
koszulki, Flagi,
Sztandary, Hasła,
Proporce.
Symbole
Emblematy
JĘZYK
SYMBOLE
MUZYKA
Piosenki
dopingujące
drużynę.
STRUKTURA
Rada starszych
(zbiorowy wódz)
Okrzyki
Wojownicy
obrażające
(hools, ultrasi,
przeciwników i „dół”
sędziów.
„leszcze”
Flyersy
Narzędzia walki
Dyrygent młyna
Podtrzymywanie
mitu druzyny –
„Wisła pany”
„Legia king”
LIGA
CHULIGAŃSKA
DOPING, WALKA, WANDALIZM
JACEK DOLIŃSKI
Olsztyn-Warszawa
Jacek Doliński: Wszelkie prawa zastrzeżone
Ze względu na FORMĘ
RODZAJE AGRESJI KLASYFIKACJA PODSTAWOWA
Ze względu na CEL
EMOCJONALNA
SŁOWNA
Ze względu na PRZEDMIOT (obiekt)
(WROGA)
BEZPOŚREDNIA
Skierowana bezpośrednio na źródło
frustracji.
Celem jej jest zranienie
lub zadanie bólu. Dokonywana zwykle pod
wpływem silnych emocji – złości, gniewu.
))
))
FIZYCZNA
INSTRUMENTALNA
Celem nie jest zadanie bólu,
lecz osiągniecie jakichś korzyści np.
materialnych, społecznych itp.
Zwykle dokonywana bez udziału
emocji silnie negatywnych w
stosunku do obiektu.
PRZENIESIONA
Skierowana nie na źródło
frustracji lecz na inne :
przedmioty
osoby
na samego siebie
Formą autoagresji jest też
samobójstwo. Należy przy tym rozgraniczyć :
1.samobójstwo na tle depresji
2.szantaż samobójczy czy
JACEK DOLIŃSKI
3. zemstę samobójczą
Olsztyn-Warszawa
NAUCZYCIEL OSOBĄ PEŁNIĄCĄ OBOWIĄZKI FUNKCJONARIUSZA PUBLICZNEGO
Funkcjonariusz publiczny – według definicji legalnej, zakresowej z art. 115 § 13 polskiego
Kodeksu karnego[1] to:
• Prezydent Rzeczypospolitej Polskiej,
• poseł, senator, radny,
• poseł do Parlamentu Europejskiego,
• sędzia,
ławnik,
prokurator,
funkcjonariusz
finansowego
organu
postępowania
przygotowawczego lub organu nadrzędnego nad finansowym organem postępowania
przygotowawczego, notariusz, komornik, kurator sądowy, syndyk, nadzorca sądowy i
zarządca, osoba orzekająca w organach dyscyplinarnych działających na podstawie
ustawy,
• osoba będąca pracownikiem administracji rządowej, innego organu państwowego lub
samorządu terytorialnego, chyba że pełni wyłącznie czynności usługowe, a także inna
osoba w zakresie, w którym uprawniona jest do wydawania decyzji administracyjnych,
• osoba będąca pracownikiem organu kontroli państwowej lub organu kontroli samorządu
terytorialnego, chyba że pełni wyłącznie czynności usługowe,
• osoba zajmująca kierownicze stanowisko w innej instytucji państwowej,
• funkcjonariusz organu powołanego do ochrony bezpieczeństwa publicznego albo
funkcjonariusz Służby Więziennej,
• osoba pełniąca czynną służbę wojskową,
• pracownik międzynarodowego trybunału karnego, chyba że pełni wyłącznie czynności
usługowe.
Według innych aktów normatywnych oraz orzecznictwa, prawa funkcjonariusza publicznego
ma:
• lekarz udzielający świadczeń w ramach pomocy doraźnej[2],
• pielęgniarka i położna podczas i w związku z udzielaniem świadczeń zdrowotnych[3],
• osoba udzielająca pierwszej pomocy, kwalifikowanej pierwszej pomocy oraz podejmująca
medyczne czynności ratunkowe[4],
• od maja 2007 roku nauczyciel, podczas lub w związku z pełnieniem obowiązków
służbowych[5]
• asesor komorniczy gdy pełni zlecone mu obowiązki zastępcy komornika, bądź prowadzi
zlecone mu czynności egzekucyjne w trybie art. 33 Dz. U. z 2006 r. Nr 167, poz. 1191[6],
jednakże zdania Sądu Najwyższego nie podziela doktryna[7]
• rachmistrz spisowy w czasie wykonywania obowiązków związanych z narodowym spisem
powszechnym[8]
JACEK DOLIŃSKI
Olsztyn-Warszawa
Z ochrony prawnej przysługującej funkcjonariuszom publicznym korzystają również sołtysi,
przewodniczący zarządów osiedli i dzielnic na podstawie Ustawy o samorządzie gminnym,
a także pracownicy ochrony wykonujący zadania ochrony obszarów, obiektów i urządzeń
podlegających obowiązkowej ochronie[9].
Przypisy
1.
↑ Ostatnią zmianą było dodanie pkt 9 artykułem 1 pkt 2 lit. a) ustawy z dn. 20 maja
2010 r. "o zmianie ustawy – Kodeks karny, ustawy o Policji, ustawy – Przepisy
wprowadzające Kodeks karny oraz ustawy – Kodeks postępowania karnego" – Dz. U. z
2010 r. Nr 68, poz. 626
2.
↑ Podstawa prawna: art. 44 ustawy z dn. 5 grudnia 1996 r. "o zawodach lekarza i
lekarza dentysty" – Dz. U. z 2008 r. Nr 136, poz. 857
3.
↑ Podstawa prawna: art. 11 ust. 2 ustawy z dn. 15 lipca 2011 r. "o zawodach
pielęgniarki i położnej" – Dz. U. z 2011 r. Nr 174, poz. 1039
4.
↑ Podstawa prawna: art. 5 ust. 1 ustawy z dn. 8 września 2006 r. "o Państwowym
Ratownictwie Medycznym" – Dz. U. z 2006 r. Nr 191, poz. 1410
5.
↑ Podstawa prawna: art. 63 ust. 1 ustawy z dn. 26 stycznia 1992 r. "Karta
Nauczyciela" – Dz. U. z 2006 r. Nr 97, poz. 674
6.
↑ Sąd Najwyższy: UCHWAŁA Z DNIA 30 KWIETNIA 2003 R. I KZP 12/03 (pol.).
[dostęp 2010-08-03].
7.
↑ Jarosław Majewski: XIV. W: Grzegorz Bogdan, Zbigniew Ćwiąkalski, Piotr Kardas,
Jarosław Majewski, Janusz Raglewski: Kodeks karny. Część ogólna. Komentarz. Maria
Szewczyk, Włodzimierz Wróbel, Andrzej Zoll. Wyd. 3. Warszawa: Wolters Kluwer, 2007, s.
1215-1216. ISBN 978-83-7526-599-6. (pol.)
8.
↑ Podstawa prawna: art. 19 ust. 4 ustawy z dn. 4 marca 2010 r. "o narodowym
spisie powszechnym ludności i mieszkań w 2011 r." – Dz. U. z 2010 r. Nr 47, poz. 277
9.
↑ Podstawa prawna: art. 42 ustawy z dn. 22 sierpnia 1997 r. "o ochronie osób i
mienia" – Dz. U. z 1997 r. Nr 114, poz. 740
Nauczyciel funkcjonariuszem publicznym?
Zgodnie z przyjęta w 2007r. przez Sejm nowelizacją ustawy o systemie oświaty i Karty
Nauczyciela
nauczyciele
otrzymali
specjalną
ochronę
prawną-
są
chronieni
jak
funkcjonariusze publiczni.
Zgodnie z art. 63 Kodeksu karnego, nauczyciel, podczas lub w związku z pełnieniem
obowiązków służbowych, korzysta z ochrony przewidzianej dla funkcjonariuszy publicznych
na zasadach określonych w ustawie z 6 czerwca 1997 r. - Kodeks karny (Dz.U. nr 88, poz.
553, z późn. zm.). Organ prowadzący szkołę i dyrektor szkoły są obowiązani z urzędu
JACEK DOLIŃSKI
Olsztyn-Warszawa
występować w obronie nauczyciela, gdy ustalone dla niego uprawnienia zostaną
naruszone.
Dotychczas przepis ten stanowił, iż nauczyciel w związku z pełnieniem obowiązków
służbowych korzysta z prawa do ochrony przewidzianej dla funkcjonariuszy państwowych.
Organ prowadzący szkołę zobowiązany był z urzędu występować w obronie nauczyciela,
gdy jego prawa były naruszane. Tymczasem aktualnie obowiązujący Kodeks karny
posługuje się pojęciem „funkcjonariusza publicznego”. Poza tym art. 63 nie wskazywał, iż
ochrona ma miejsce „podczas pełnienia obowiązków służbowych” lub „w związku z
pełnieniem obowiązków służbowych”. Nowa regulacja w pełni zatem gwarantuje
nauczycielom - podczas lub w związku z pełnieniem obowiązków służbowych - prawo do
ochrony takiej, jaka przysługuje funkcjonariuszom publicznym.
Zakres ochrony nauczycieli określają przepisy rozdziału XXIX Kodeksu karnego „Przestępstwa
przeciwko
działalności
instytucji
państwowych
oraz
samorządu
terytorialnego”.
Przestępstwa przeciwko funkcjonariuszom publicznym regulują przepisy art. 222-226.
Zgodnie z przepisami Kodeksu karnego, za przestępstwa przeciwko funkcjonariuszom
publicznym należy uznać:
l art. 222 - naruszenie nietykalności osobistej,
l art. 223 - czynną napaść wspólnie z innymi osobami lub z użyciem broni palnej lub innego
niebezpiecznego przedmiotu bądź środka obezwładniającego,
l art. 224 - stosowanie groźby bezprawnej lub przemocy w celu zmuszenia funkcjonariusza
publicznego do przedsięwzięcia lub zaniechania prawnej czynności służbowej,
l art. 226 - znieważenie funkcjonariusza publicznego.
Na podstawie art. 63, z ochrony przewidzianej w Kodeksie karnym dla funkcjonariuszy
publicznych mogą korzystać zarówno nauczyciele, do których przepisy Karty Nauczyciela
mają zastosowanie w całości, jak i nauczyciele, do których ustawa ta ma zastosowanie
tylko w części.
Zgodnie ze znowelizowanym zapisem w Karcie Nauczyciela pedagodzy uzyskali gwarancję
ochrony przewidzianą w kodeksie karnym dla funkcjonariuszy publicznych...
OCHRONA PRAWNA NAUCZYCIELI - UREGULOWANIA
Zgodnie ze znowelizowanym zapisem w Karcie Nauczyciela pedagodzy uzyskali gwarancję
ochrony przewidzianą w kodeksie karnym dla funkcjonariuszy publicznych. W artykule 63
Karty Nauczyciela czytamy :
JACEK DOLIŃSKI
Olsztyn-Warszawa
1. Nauczyciel, podczas lub w związku z pełnieniem obowiązków służbowych, korzysta z
ochrony przewidzianej dla funkcjonariuszy publicznych na zasadach określonych w ustawie
z dnia 6 czerwca 1997 r. - Kodeks karny (Dz.U. Nr 88, poz. 553, z późn. zm).
2. Organ prowadzący szkołę i dyrektor szkoły są obowiązani z urzędu występować w
obronie nauczyciela, gdy ustalone dla nauczyciela uprawnienia zostaną naruszone.
Nauczyciele podlegają więc takiej samej ochronie jak osoby wskazane w art.115 § 13
kodeksu karnego, który stanowi, że funkcjonariuszem publicznym jest:
1)
Prezydent Rzeczypospolitej Polskiej,
2)
poseł, senator, radny,
3)
sędzia, ławnik, prokurator, notariusz, komornik, zawodowy kurator sądowy, osoba
orzekająca w sprawach o wykroczenia lub w organach dyscyplinarnych działających na
podstawie ustawy,
4)
osoba będąca pracownikiem administracji rządowej, innego organu państwowego lub
samorządu terytorialnego, chyba że pełni wyłącznie czynności usługowe, a także inna
osoba w zakresie, w którym uprawniona jest do wydawania decyzji administracyjnych,
5)
osoba będąca pracownikiem organu kontroli państwowej lub organu kontroli
samorządu terytorialnego, chyba że pełni wyłącznie czynności usługowe,
6)
7)
osoba zajmująca kierownicze stanowisko w innej instytucji państwowej,
funkcjonariusz organu powołanego do ochrony bezpieczeństwa publicznego albo
funkcjonariusz Służby Więziennej,
8)
osoba pełniąca czynną służbę wojskową.
Zaostrzenie kar wobec sprawców dopuszczających się wobec funkcjonariuszy publicznych
( zgodnie z nowelizacją Karty Nauczyciela również wobec nauczycieli ) czynów
zabronionych dotyczy w szczególności :
- naruszenie nietykalności cielesnej
- czynnej napaść
- znieważenia
Zgodnie z Art. 222. § 1. kk kto narusza nietykalność cielesną funkcjonariusza publicznego
lub osoby do pomocy mu przybranej podczas lub w związku z pełnieniem obowiązków
służbowych, podlega grzywnie, karze ograniczenia wolności albo pozbawienia wolności do
lat 3.
JACEK DOLIŃSKI
Olsztyn-Warszawa
0chrona nauczyciela jako funkcjonariusza publicznego
Wprowadzenie
Ustawa z dnia 26 stycznia 1982 r. Karta Nauczyciela (Dz. U. z 2006 r. nr 97, poz. 674 z
późn. zm.) przyznaje nauczycielowi w treści art. 63 ust. 1 status funkcjonariusza
publicznego. Oznacza to, że w stosunku do nauczyciela buduje się z tego tytułu ochrona,
która została zagwarantowana na zasadach określonych w ustawie z dnia 6 czerwca 1997
r. Kodeks karny (Dz. U. z 1997 r. nr 88, poz. 553 z późn. zm.). Nauczyciel jest uprawniony
do korzystania z ochrony podczas lub w związku z pełnieniem obowiązków służbowych.
Zadaniem artykułu jest udzielenie odpowiedzi na pytanie związane z realizacją ochrony
nauczyciela, wskazanie jej zakresu.
1. REGULACJA PRAWNA
Ustawą z dnia 11 kwietnia 2007 r. o zmianie ustawy o systemie oświaty oraz o zmianie
niektórych innych ustaw (Dz. U. z 2007 r. nr 80, poz. 542) wprowadzono do Karty
Nauczyciela zapis przyznający nauczycielowi status funkcjonariusza publicznego i
wynikającej z tego tytułu ochronie. Powyższa zmiana weszła w życie 24 maja 2007 r.
Przypomnijmy, art. 63 ust. 1 Karty stanowi, że „nauczyciel, podczas lub w związku z
pełnieniem obowiązków służbowych, korzysta z ochrony przewidzianej dla funkcjonariuszy
publicznych na zasadach określonych w ustawie z dnia 6 czerwca 1997 r. - Kodeks karny
(Dz. U. Nr 88, poz. 553, z późn. zm.).” Z kolei ust. 2 stwierdza, iż „organ prowadzący szkołę
i dyrektor szkoły są obowiązani z urzędu występować w obronie nauczyciela, gdy ustalone
dla nauczyciela uprawnienia zostaną naruszone.” Jak widać, stosunkowo krótko
funkcjonuje w przepisach oświatowych ochrona przewidziana dla funkcjonariuszy
publicznych gdy weźmiemy pod uwagę inne grupy zawodowe korzystające z takiej ochrony,
dla przykładu: sędzia, prokurator czy pracownik administracji rządowej lub samorządowej.
Można się zastanawiać jakie było ratio legis ustawodawcy regulującego kwestię związaną z
ustanowieniem dla nauczyciela ochrony przewidzianej dla funkcjonariuszy publicznych.
Niemniej jednak - w mojej ocenie - wprowadzenie do przepisów Karty Nauczyciela
omawianej ochrony wynikającej z faktu przyznania nauczycielowi statusu funkcjonariusza
publicznego jest wyrazem stworzenia większego poczucia bezpieczeństwa dla samych
nauczycieli
wykonujących
swoją
pracę
w
coraz
to
trudniejszych
czasach,
charakteryzujących się nie rzadko brutalizacją życia w szkole XXI wieku.
WAŻNE
Z dniem 24 maja 2007 r. nauczyciel uzyskał status funkcjonariusza publicznego i
wynikającą z tego tytułu ochronę ukształtowaną na zasadach określonych przepisami
Kodeksu karnego.
JACEK DOLIŃSKI
Olsztyn-Warszawa
2. ZAKRES OCHRONY
Karta Nauczyciela odwołuje się do pojęcia funkcjonariusza publicznego. Warto zatem
przypomnieć definicję tego pojęcia. Otóż zgodnie z treścią art. 115 § 13 Kodeksu karnego
„funkcjonariuszem publicznym jest Prezydent Rzeczypospolitej Polskiej, poseł, senator,
radny, poseł do Parlamentu Europejskiego, sędzia, ławnik, prokurator, funkcjonariusz
finansowego organu postępowania przygotowawczego lub organu nadrzędnego nad
finansowym organem postępowania przygotowawczego, notariusz, komornik, kurator
sądowy, osoba orzekająca w organach dyscyplinarnych działających na podstawie ustawy,
osoba będąca pracownikiem administracji rządowej, innego organu państwowego lub
samorządu terytorialnego, chyba że pełni wyłącznie czynności usługowe, a także inna
osoba w zakresie, w którym uprawniona jest do wydawania decyzji administracyjnych,
osoba będąca pracownikiem organu kontroli państwowej lub organu kontroli samorządu
terytorialnego, chyba że pełni wyłącznie czynności usługowe, osoba zajmująca kierownicze
stanowisko w innej instytucji państwowej, funkcjonariusz organu powołanego do ochrony
bezpieczeństwa publicznego albo funkcjonariusz Służby Więziennej, osoba pełniąca
czynną służbę wojskową.” W związku z tym, że nauczycielowi przyznano status
funkcjonariusza publicznego i wynikającą z tego tytułu ochronę podczas lub w związku z
pełnieniem obowiązków służbowych, określone czyny zabronione, popełnione na szkodę
nauczyciela, będą ścigane z urzędu, a co za tym idzie kary za popełnienie czynu
zabronionego będą surowsze. Na uwagę zasługuje fakt, iż dotychczas czyny zabronione
popełnione na szkodę nauczyciela były ścigane z oskarżenia prywatnego, co powodowało,
że jedynie nauczyciel decydował o tym, czy sprawca stanie przed wymiarem
sprawiedliwości. W dzisiejszym stanie prawnym realizacja ochrony przejawia się w tym, iż
oprócz samego zainteresowanego (nauczyciel) zarówno dyrektor, jak i organ prowadzący
szkołę muszą z urzędu występować w obronie nauczyciela, którego prawa zostały
naruszone. Tak stanowi bowiem regulacja art. 63 ust. 2 Karty Nauczyciela.
Chcąc prawidłowo zinterpretować pojecie funkcjonariusza publicznego należy sięgnąć do
art. 115 § 13 Kodeksu Karnego (Dz. U. 1997 r., Nr 88, poz. 553 z późn. zm.) gdzie znajduje
się definicja legalna tegoż pojęcia. Jest to także definicja zakresowa co oznacza, iż w
rozumieniu kodeksu karnego za funkcjonariusza publicznego nie może zostać uznana
osoba nie wymieniona w tym przepisie1, nawet jeżeli przepisy szczególne gwarantują jej
ochronę jaką przewidziano dla funkcjonariuszy publicznych2. Funkcjonariuszem publicznym
w brzmieniu art. 115. § 13. polskiego Kodeksu Karnego jest:
• Prezydent Rzeczypospolitej Polskiej,
• poseł, senator, radny,
JACEK DOLIŃSKI
Olsztyn-Warszawa
• poseł do Parlamentu Europejskiego,
•
sędzia,
ławnik,
prokurator,
funkcjonariusz
finansowego
organu
postępowania
przygotowawczego lub organu nadrzędnego nad finansowym organem postępowania
przygotowawczego, notariusz, komornik, kurator sądowy, syndyk, nadzorca sądowy i
zarządca , osoba orzekająca w organach dyscyplinarnych działających na podstawie
ustawy,
• osoba będąca pracownikiem administracji rządowej, innego organu państwowego lub
samorządu terytorialnego, chyba że pełni wyłącznie czynności usługowe (np. sekretarki,
telefonistki, pracownicy obsługi technicznej), a także inna osoba w zakresie, w którym
uprawniona jest do wydawania decyzji administracyjnych (np. we władzach samorządu
zawodowego, izbach rzemieślniczych, organizacjach kombatanckich)3,
• osoba będąca pracownikiem organu kontroli państwowej lub organu kontroli samorządu
terytorialnego (np. Najwyższej Izby Kontroli, Urzędu Kontroli Skarbowej, regionalnych izb
obrachunkowych), chyba że pełni wyłącznie czynności usługowe,
• osoby zajmujące kierownicze stanowiska w innych niż administracja lub organ władzy
instytucjach państwowych (np. w Zakładzie Ubezpieczeń Społecznych, Krajowej Agencji
Rynku Rolnego, publicznych szkołach różnych szczebli)4,
• funkcjonariusz organu powołanego do ochrony bezpieczeństwa publicznego (np. Agencja
Bezpieczeństwa Wewnętrznego, Policja.), a także funkcjonariusze Służby Więziennej oraz
„strażnik gminny (miejski)”5,
• osoba pełniąca czynną służbę wojskową (żołnierz),
• lekarz udzielający świadczeń w ramach pomocy doraźnej,
• zgodnie z nowelizacją ustawy o systemie oświaty i Karty Nauczyciela od maja 2007 roku,
tytuł funkcjonariusza publicznego przysługuje nauczycielom placówek publicznych.
Zgodnie z art. 115 § 19 k.k. osobą pełniącą funkcje publiczne jest funkcjonariusz publiczny
a także:
•
członek
organu
samorządowego
(np.
samorządu
gospodarczego,
lekarskiego,
radcowskiego) funkcjonującego na podstawie ustawy,
• osoba zatrudniona w jednostce organizacyjnej dysponującej środkami publicznymi, chyba
że wykonuje wyłącznie czynności usługowe,
• inne osoby, których uprawnienia i obowiązki w zakresie działalności publicznej są
określone lub uznane przez ustawę lub umowę międzynarodową.
W orzecznictwie Sądu Najwyższego za osoby pełniące funkcje publiczne, a tym
samym mogące być uczestnikami projektu, uznaje się między innymi: Prezesa
Spółdzielni, Dyrektora przedsiębiorstwa państwowego, lekarza (ordynatora szpitala),
nauczyciela, diagnostę samochodowego.
JACEK DOLIŃSKI
Olsztyn-Warszawa