Protokół Nr XXIV/2005 z XXIV Sesji Rady Powiatu

Protok€ł Nr XXIV/2005
z obrad Sesji Rady Powiatu Średzkiego II kadencji, kt€ra obyła
się w dniu 10 czerwca 2005 r. o godz. 12oo w średzkiej Kolegiacie.
W posiedzeniu uczestniczyli:
Ksiądz Prałat – Aleksander Rawecki – gospodarz świątyni
Konsul Generalny Republiki Czeskiej – Igor Śedo
Wicewojewoda Wielkopolski – Jerzy Błoszyk
Zastępca Dyrektora Departamentu Rolnictwa Geodezji i Kartografii Urzędu
Marszałkowskiego – Bolesław Maćkowiak
Starosta Prostĕjova – ing. Jan Tesar
Wicestrosta Prostĕjova – Miroslav Pistak
Zastępca Prezydenta Miasta Poznania – Jerzy Stępień
Konsul Honorowy Republiki Czeskiej w Poznaniu – Renata Mataczyńska
Konsul Kr•lestwa Danii – Krystian Ziemski
Burmistrz Miasta Środa Wlkp. – Wojciech Ziętkowski
W•jt Gminy Dominowo – Jan Lubas
W•jt Gminy Krzykosy – Leon Grzelka
W•jt Gminy Nowe Miasto – Aleksander Podemski
Wˆjt Gminy Zaniemyśl – Krzysztof Urbas
Dyrektor Gabinetu Prezydenta Miasta Poznania – Marek Kalemba
Przedstawiciele Bractwa Kurkowego z kr•lem Kurkowym Krzysztofem
Jˆźwiakiem
Na początku głos zabrał Ksiądz Prałat – Aleksander Rawecki gospodarz
Kościoła, w ktˆrym odbywała się uroczysta sesja.
Ksiądz Prałat powitał wszystkich uczestnikˆw uroczystej sesji, mˆwiąc dalej
powiedział, że Kościˆł to miejsce obecności żywego Boga i dlatego rozpoczął
od odm•wienia modlitwy „Ojcze Nasz”.
Pkt. 1 Otwarcie sesji.
XXIV sesję Rady Powiatu II kadencji otworzyła Przewodnicząca Rady Powiatu
– Małgorzata Fertała.
Pani Przewodnicząca rozpoczęła od słˆw:
Szanowni Państwo!
Za chwilę, wszyscy tutaj zebrani będziemy uczestnikami XXIV, uroczystej, sesji
Rady Powiatu Średzkiego. Obrady dzisiejszej sesji oficjalnie inaugurują
obchody Dni Powiatu Średzkiego.
Następnie w imieniu własnym, jak i w imieniu Starosty Średzkiego i wszystkich
radnych powiatu powitała uczestnikˆw tego uroczystego wydarzenia.
Po powitaniu Chˆr „Gaudete” działający przy Parafii Kolegiackiej odśpiewał
Gaude Mater Polonia.
Po czym Przewodnicząca zabrała ponownie głos mˆwiąc.
Wielmożne Panie i Wielmożni Panowie – Deputowani Powiatu
Średzkiego!
Dawnej tradycji czyniąc zadość dzień 10 czerwca A.D. 2005 r. naznaczony
został na czas XXIV uroczystej sesji Rady Powiatu Średzkieg.
Ab oficio / z urzędu / obrady niniejszej Sesyji za otwarte uznajem.
Zacnym personom / osobom /, ktˆre swą prezencją / obecnością / spotkanie
dzisiejsze uświetnić raczyły, za przybycie w miejsce oznaczone z serca dziękuję.
A teraz zaczynajmy szczęśliwie, aza Bˆg pobłogosławi, co dnia
dzisiejszego uchwalonym zostanie wedle następującego porządku. / załącznik nr
1 do niniejszego protokołu/
Pkt. 2 Stwierdzenie prawomocności obrad.
Pani Przewodnicząca stwierdziła prawomocność obrad sesji – na podstawie
liczby radnych uczestniczących w obradach / lista stanowi załącznik nr 2 do
protokołu /.
Pkt.3. Wystąpienie Starosty.
Następnie Przewodnicząca poprosiła Starostę
Łukaszewskiego o okolicznościowe wystąpienie.
Średzkiego
–
Pawła
Pani Przewodnicząca, Panie i Panowie Radni, Szanowni Goście !
To dla mnie ogromny honor - wystąpić w tej Krˆlewskiej Kolegiacie,
w tym najznakomitszym zabytku Środy Wielkopolskiej, przed tak dostojnymi
gośćmi. Swoje wystąpienie rozpocznę tym oto cytatem :
„Cieszę się z tego, że mogę brać udział w uroczystościach tysiąclecia
biskupstwa w Poznaniu. Cieszę się z tego, że w ramach tych uroczystości
mogę nawiedzić Wasze miasto o wielkiej, historycznej przeszłości. Uważam
sobie to za szczęście, że mogę sprawować Najświętszą Ofiarę, w dniu
dzisiejszym, w tej prastarej średzkiej Kolegiacie, kt€ra tak wielkie
znaczenie posiadała dla historii Kościoła i dla historii Ojczyzny naszej”.
Słowa te, 30 czerwca 1968 roku, powiedział w tej świątyni Metropolita
Krakowski Karol Wojtyła.
Rzeczywiście Kościˆł Kolegiacki pod wezwaniem Wniebowzięcia Najświętszej
Maryi Panny – przez prawie 600 lat był świadkiem, nie tylko historii naszego
miasta i powiatu, ale także historii Rzeczypospolitej.
2
Według kronikarza Jana Długosza powstanie tej gotyckiej kolegiaty
związane jest z osobą, jakże życzliwego i szczodrego dla Środy, krˆla
Władysława Jagiełło. Ostatnia podrˆż krˆla do Środy wiązała się podobno
z przygodą, ktˆrą przeżył pod Tulcami.
Jan Długosz opisał tę podrˆż następującymi słowami : „ Jagiełło, stamtąd
do Środy jechał. Zbliżał się do lasu pod Tulczem, wtem straszliwa powstała
chmura, błyskawice i grzmoty okropne. Piorun cztery konie u powozu
Krˆlewskiego, nie tknąwszy furmana, zabija, i dwˆch sług, ktˆrzy idąc pieszo,
wstrzymywali od wywrotu ; trupem ściele cztery konie z orszaku monarszego,
siedem żołnierskich, jeźdźcˆw nie rażąc ; uderza i krˆlewskiego rumaka,
na ktˆrym jechał Forsztek, pokojowy. Jagiełło przerażony upada bez zmysłˆw,
zaledwie go ocucić zdołano, przez kilka dni bˆl ręki cierpiał. Krˆl odzyskał
przytomność dopiero w Jarosławcu i tutaj uczynił ślub, że gdy szczęśliwie
dotrze do Środy, postawi własnym sumptem nowy kościˆł parafialny.
Przyrzeczenia dotrzymał. Odtąd z powodu osoby fundatora średzką Kolegiatę,
określa się mianem „ Krˆlewskiej Świątyni”.
Świątyni, ktˆra była miejscem nie tylko modlitwy, ale także dysput
o charakterze politycznym.
To tutaj przez blisko 300 lat od 1496 do 1792 roku odbywały się, ustanowione
przez Sejm Walny w Piotrkowie, sejmiki szlachty wielkopolskiej, wojew•dztw
poznańskiego i kaliskiego. Bez aprobaty sejmiku nie mogły zapaść żadne
ważniejsze decyzje dotyczące Wielkopolski.
Jednak znacznie wcześniej, bo w pierwszej połowie XV wieku, dzięki sejmikom
ziemskim Środa była już polityczną stolicą Wielkopolski.
To tutaj wybierano posłˆw na Sejm Walny, deputatˆw do Trybunału
w Piotrkowie i komisarzy do Trybunału Skarbowego w Radomiu.
Oprˆcz szlachty i senatorˆw w sejmikach średzkich uczestniczyli także
przedstawiciele kapituły gnieźnieńskiej i poznańskiej oraz delegaci miasta
Poznania – zazwyczaj byli to członkowie rady lub ławy miejskiej, najczęściej
pod przewodnictwem burmistrza – jeszcze raz gorąco witam i pozdrawiam
Wiceprezydenta Miasta Poznania pana Jerzego Stępnia.
Bardzo ważnymi osobistościami na sejmikach byli legaci krˆlewscy,
czyli przedstawiciele Krˆla ( Krˆl posiadał wtedy pełnię władzy wykonawczej).
Funkcję legatˆw pełnili : po pierwsze krˆlewscy sekretarze – serdecznie witam
i pozdrawiam Wicewojewodę Wielkopolskiego pana Jerzego Błoszyka,
po drugie wybitni dyplomaci – serdecznie witam i pozdrawiam Konsula
Generalnego Republiki Czeskiej pana Igora Sedo, Konsula Republiki Czeskiej
panią
Renatę
Mataczyńską,
oraz
Konsula
Krˆlestwa
Danii
pana Krystiana Ziemskiego i po trzecie funkcję legata krˆlewskiego pełnili
duchowni – gorąco witam i pozdrawiam gospodarza dzisiejszej Sesji Rady
Powiatu Średzkiego księdza Prałata Aleksandra Raweckiego.
Na sejmikach obecni byli rˆwnież inni dostojnicy ziemscy i kościelni – witam
i pozdrawiam wszystkich gości przybyłych na dzisiejszą sesję.
3
Sejmik otwierał i obradom przewodniczył, wybrany przez szlachtę marszałek.
Do jego obowiązkˆw należało pilnowanie porządku obrad, udzielanie głosu
mˆwcom, konkludowanie postanowień sejmiku i redagowanie uchwał.
Marszałek reprezentował sejmik w okresie między posiedzeniami i podejmował
w jego imieniu rˆżnego typu działania. Od jego walorˆw osobistych w dużym
stopniu zależał przebieg i rezultat obrad - pozdrawiam przewodniczącą Rady
Powiatu panią Małgorzatę Fertała.
Sejmiki podlegały szczegˆlnej ochronie prawnej. W myśl konstytucji sejmowej
z 1507 roku – przestępstwem karanym śmiercią, a w razie ucieczki sprawcy
konfiskatą jego majątku, było przybycie na miejsce obrad w zbroi lub z orężem.
Nad porządkiem i bezpieczeństwem, często burzliwych, obrad sejmikowych
czuwał Starosta. W trakcie sejmikˆw średzkich niestety często dochodziło
do awantur. Na przykład w 1521 roku w trakcie obrad szlachta zagroziła
Wojewodzie Poznańskiemu Łukaszowi Gˆrce rozniesieniem na szablach,
a następnie wzięła udział w zbrojnej potyczce ze sługami tegoż Łukasza Gˆrki
na rynku w Środzie. Niestety niektˆre potyczki szlachty kończyły się tragicznie.
Dzisiaj do takich zajść oczywiście już nie dochodzi, a przebieg obrad Rady
Powiatu Średzkiego może być wzorem publicznej debaty i kultury politycznej
dla
wielu
innych
organˆw
władzy,
zarˆwno
uchwałodawczej,
jak i ustawodawczej.
Dzisiejsza sesja Rady Powiatu Średzkiego, nie tylko poprzez miejsce
w ktˆrym się odbywa i analogie, ktˆre przytoczyłem nawiązuje
do historycznych wydarzeń, ktˆre przed kilkoma wiekami miały miejsce
w tej „krˆlewskiej świątyni”.
Oto bowiem tak jak w•wczas, kiedy zapadały tu ważne dla całej Wielkopolski
decyzje, tak i dziś podjęta zostanie przez rajcˆw ważna - bo o historycznym
znaczeniu – uchwała.
Zdecydujemy dziś o przyjęciu wzoru herbu powiatu średzkiego.
Ma to z pewnością wymiar symboliczny, ale jakże istotny dla tożsamości,
integralności i przyszłości ziemskiego powiatu średzkiego.
Swoje wystąpienie rozpocząłem od zacytowania słˆw wypowiedzianych
37 lat temu, w tej farnej Kolegiacie przez największego Polaka, Papieża Jana
Pawła II, ˆwczesnego Kardynała Karola Wojtyłę. Zakończę rˆwnież Jego
słowami, ktˆre wypowiedział na zakończenie swojej wizyty w naszej prastarej
świątyni. Niech te słowa będą naszym credo, nie tylko w działalności
publicznej, ale w całym życiu : „Kiedy tu przybyłem, (...)przywitaliście mnie
głosami waszych dzieci. I co było w głosach waszych dzieci ? Było wołanie
o wiarę, nadzieję, miłość, pok€j, Boga, o to wszystko, co pragnie Kości€ł
Matka nasza dać naszemu narodowi i dać ludzkości całej na progu naszych
czas€w. (...) Patrzymy w stronę wzrostu tego historycznego drzewa
i pragniemy tak, jak powiedziały wasze dzieci : ażeby treścią przyszłości
była wiara – nie niewiara, była nadzieja – nie rozpacz, była miłość –
4
nie nienawiść, był pok€j – nie wojna, był B€g – nie pustka.
Dziękuję za uwagę
Przewodnicząca podziękowała Staroście za wystąpienie i zabierając głos
powiedziała:
W tym momencie pozwˆlcie szanowni państwo, że zauważę iż ziemia średzka
piękną historią i wybitnymi ludźmi stoi. Wśrˆd nich jest i dzisiejsze obrady
zaszczycił ustanowiony w dniu 5 czerwca 2005 r. nowy Kr•l Kurkowy – Brat
Krzysztof Jˆźwiak. Godność Krˆla Kurkowego wmieście o tak wspaniałych
tradycjach Bractwa, to ogromny splendor i zobowiązanie. W związku z tym
Przewodnicząca poprosiła Krˆla Kurkowego o podejście, życząc w imieniu całej
Rady podobnych osiągnięć i pomyślności każdego dnia wręczając skromny
upominek, natomiast Starosta ze swej strony złożył życzenia oraz wręczył
okolicznościowy list gratulacyjny.
Pkt. 4. Podjęcie uchwały w sprawie przyjęcia wzoru herbu i flagi Powiatu
Średzkiego – heraldyczne, weksylologiczne i historyczne uzasadnienie
zaprojektowanego wzoru herbu i flagi przedstawi artysta plastyk, magister
sztuki Michał Marciniak – Kożuchowski.
Przechodząc do punktu 4 porządku obrad Przewodnicząca powiedziała.
Wysoka Rado – przystępujemy do podjęcia uchwały w sprawie przyjęcia wzoru
herbu i flagi Powiatu Średzkiego, po czym poprosiła projektanta artystę plastyka
pana Michała Marciniaka – Kożuchowskiego o uzasadnienie projektu Uchwały.
Rozpoczynając swoje wystąpienie pan Michał Marciniak – Kożuchowski
powiedział, że jest niezmiernie zobowiązany i wdzięczny, że miał zaszczyt
przedstawić swoje prace i zaprojektować wzˆr herbu Powiatu Średzkiego.
Kontynuując mˆwił, że problem był dość poważny, ponieważ materiałˆw
wbrew pozorom nie było dużo. Rozpoczynając prace korzystał z materiałˆw,
ktˆre są dostępne – mianowicie od przejrzenia najstarszych pieczęci. Zaczynał
od sprawdzenia jak wyglądały wartości znakˆw napieczętnych w obszarze
miasta, kt•re wchodziło w skład dawnego Starostwa niegrodowego,
a znajdującego się obszarze miasta, będącego własnością krˆlewską.
Wiadomym jednak było, że nie można zrobić herbu z tych wartości, ponieważ
nie można wykonać herbu z elementu niższej kategorii, do formy wyższej
kategorii. Czyli nie można korzystać z wartości herbu szlacheckiego czy herbu
miejskiego tworząc herb powiatu. Niemniej jednak podstawą pracy były
wspaniałe pieczęcie z początku XV wieku, na ktˆrych widnieje orzeł znajdujący
się w tarczy, ktˆra jest w heraldycznym pokłonie i nad tarczą znajduje
się gwiazda sześciopromienna, nad ktˆrą znajduje się kabłąk – kt•ry z czasem
przybiera formę pˆłksiężyca. Przyglądając się elementom związanym
z obszarem dawnego Starostwa, związanych z ziemią poznańską, trzeba było
sięgnąć do czasˆw Bolesława Pobożnego, Przemysła I i czasˆw syna Przemysła
5
I, pogrobowca Przemysła II. Obszar ten to walka o stworzenie po rozbiciu
dzielnicowym nowej formy państwa Polskiego, o skonsolidowanie tego
państwa. Przystępując do pracy nad projektem herbu, mˆwił dalej pan
Kożuchowski, zależało mu na tym aby uchwycić moment tworzenia pewnej
formy mocarstwa przez Przemysła II. Takim momentem była niewątpliwie
śmierć Henryka IV Probusa Księcia Śląskiego, ktˆrego herby czarne orły
ze srebrną przepaską przez pierś i skrzydła zawisły w Krakowie na Wawelu.
Henryk IV przygotowywał się do przejęcia tronu Państwa polskiego, jako śląski
przedstawiciel dynastii Piastˆw. Henryk IV zostaje otruty, a czarne orły
nie są w stanie być godłem odrodzonego państwa polskiego. Testamentem
swoim Henryk IV Książe Śląski zapisuje Przemysłowi II prawo do dzielnicy
senioralnej – krakowskiej i do dzielnicy sandomierskiej. Stara pieczęć
jaka od wiekˆw była przekazywana w formie ustnej i w formach znanych
od Bolesława Pobożnego i Przemysła II lew wspięty w prawo zwrˆcony
ta forma znajduje ukazanie jako lew wspięty patrzący. W czasie kiedy Przemysł
otrzymuje prawo do dziedzictwa korny Polskiej zostaje stworzona nowa pieczęć
piesza, gdzie Książe w ręku trzyma tarczę, na ktˆrej jest pokazany orzeł
ukoronowany, ze śląską przepaską pˆłksiężycową poprzez pierś i skrzydła.
Orzeł z taką przepaską symbolizował dynastie Henrykˆw Śląskich. Natomiast
na proporcu, ktˆry trzyma w ręku tzw. gonfanonie ma orła nieukoronowanego.
Przeskakując wieki po raz pierwszy w borwie został pokazany herb Ziemi
poznańskiej w Kodeksie Jana Łaskiego – jako biały orzeł nieukoronowany
na czerwonym polu tarczy. Biały orzeł nieukoronowany czyli skażony –
uszczerbiony, dlatego, że władca nadając prawo do herbu nie dawał całego
herbu, dawał herb uszczerbiony. W pieczęciach naszego obszaru z końca XIV
wieku i początku XV wieku pieczęciach miejskich orzeł ten jest
nieukoronowany. Ponieważ na gonfanonie jest najprawodpodobniej herb
osobisty Księcia Przemysła z pieczęci pieszej. W tarczy natomiast jest orzeł
biały ukoronowany jako przejęcie spuścizny Piastˆw, przejęcie tronu Państwa
polskiego – Korony Polskiej, jako element kończący rozbicie dzielnicowe.
Właśnie ten akcent pan Kożuchowski wykorzystał do umieszczenia w herbie.
Lew wspięty patrzący, ktˆry był dotąd herbem Przemysła II został
wprowadzony w tarczę sercową na piersi orała nieukoronowanego, ten orzeł tak
jak na pieczęci ma na piersi rˆwnocześnie śląską przepaskę pˆłksiężycową.
Rˆwnocześnie Przemysł II wydaje dyspozycje, że wszelkie dokumenty, nadania
pieczętowane pieczęcią na ktˆrej jest wizerunek lwa zostają unieważnione
a ważne są natomiast wszystkie dokumenty przypieczętowane tą nową
pieczęcią, na ktˆrej jest ukazany orzeł ukoronowany ze śląską przepaską
poprzez pierś i skrzydła. Inną formą napieczetną jest wielka pieczęć
majestatowa na ktˆrej z jednej strony ukazany jest Przemysł II – jako monarcha
w awersie, natomiast rewers przedstawia orła państwowego - ktˆry będzie
pierwszą formą do kształtowania pˆźniejszego orła z pieczęci Władysława
Łokietka i formą podstawową do kształtowania orła na pieczęci Kazimierza
6
Wielkiego – jest to jedna z najpiękniejszych form ukazania orła w historii
Państwa polskiego. Najważniejsza czynność jaką jest przekazanie władzy na
tym herbie została ukazana.
Określając herb pan Kożuchowski powiedział, że w tarczy o konstrukcji
pˆźnogotyckiej znajduje się orzeł srebrny o złotym dziobie, złotych szponach,
o złotym pˆłksiężycu z tarczą sercową na piersi w ktˆrej znajduje się lew
wspięty patrzący – czyli rodowy znak Piast•w Wielkopolskich. Od tego
momentu lew jako rodowy znak Piastˆw Wielkopolskich przestaje istnieć.
Zostaje wprowadzony orzeł. Elementem, ktˆry przenosi wartości herbowe
oraz godności herbowe jest chorągiew. Na chorągwi na płacie materii
umieszczony zostaje orzeł bez tarczy, godło, a godłem jest postać ptaka bez
tarczy. Z drugiej strony chorągwi znajdują się barwy jakie tworzą flagę. Flaga
jest odzwierciedleniem i konstrukcją herbu i barw jakie herb zawiera. Ponieważ
tarcza nie jest podzielona należało dać pasy takie jakie są we fladze narodowej –
państwowej – pasy poziome. Przenosimy do flagi barwy takie jakie znajdują
się w herbie. Najważniejszą barwą jest barwa srebrna – barwa orła, drugą barwą
jest złoto – dzi•b, szpony, a trzecią barwą jest pole tarczy czerwień. Stąd barwa
srebrna widnieje na g•rze – duży pas srebra, barwa złota poniżej i barwa
czerwona zamykającą dˆł flagi. Projektując flagę należy pamiętać
aby swobodnie zmieścić rˆwnież na niej tarczę z herbem. Należy zatem
wykonać dwie flagi. Pierwszą dlatego aby każdy mieszkaniec powiatu mˆgł
wywiesić ją przed swoim domem, zakładem pracy itp. Jest to tzw. flaga
powiatowa - terytorialna do dyspozycji wszystkich obywateli. Druga flaga to
flaga urzędowa – flaga z herbem, jest do dyspozycji tych, ktˆrych określi Statut
zatwierdzony przez Radę, jest rˆwnocześnie do dyspozycji Przewodniczącego
Rady i Starosty Powiatu.
Kończąc swą wypowiedź pan Kożuchowski powiedział, że od zapobiegliwości
osˆb zajmujących się promocją zależy czy herb będzie żył, czy przynosić będzie
dochody. Podsumowując stwierdził, że na zachodzie Europy herb jest niezwykle
ważnym elementem, ktˆry wspiera handel i szkolnictwo dlatego u nas powinno
dążyć się do tego aby rˆwnież tak było.
Przewodnicząca podziękowała panu Michałowi Marciniakowi –
Kożuchowskiemu za obszerne przedstawienie uzasadnienia do Uchwały.
Następnie odczytała treść projektu Uchwały. Treść uchwały stanowi załącznik
nr 3 do protokołu.
Po odczytaniu treści Uchwały Przewodnicząca przystąpiła do głosowania
projektu uchwały:
Za przyjęciem projektu uchwały – głosowało 13 radnych
Przeciw przyjęciu - głosowało 2 radnych
Głosˆw „wstrzymujących się” nie było.
Po głosowaniu Przewodnicząca stwierdziła, że uchwała została przyjęta.
7
Pkt. 5. Podpisanie porozumienia o wsp€łpracy partnerskiej pomiędzy
Powiatem Średzkim a Miastem Prostějov w Czechach.
Przechodząc do następnego punktu obrad Przewodnicząca zwrˆciła
się do zebranych następującymi słowami:
Szanowni Państwo. Ponad rok temu z inicjatywy Dyrekcji Liceum
Ogˆlnokształcącego w Środzie zostały nawiązane kontakty z Gimnazjum
Woltera w Prostejovie. Dzięki dużemu zaangażowaniu młodzieży, nauczycieli
i dyrekcji obu szkˆł w dniu dzisiejszym rozszerzamy podjętą wspˆłpracę
na samorządy lokalne Powiatu Średzkiego i miasta Prostejov w Czechach,
czego wyrazem jest przyjęcie wspˆlnego porozumienia następującej treści.
Treść wspomnianego porozumienia stanowi załącznik nr 4 do protokołu.
O podpisanie Umowy o Wspˆłpracy Partnerskiej Przewodnicząca poprosiła:
Ze strony Powiatu Średzkiego
Starostę Średzkiego – Pawła Łukaszewskiego
i Wicestrostę Średzkiego – Juliana Kempę
Ze strony miasta Prostejov
Starostę Miasta – Jana Tesara
i Wicestrostę – Mirosława Pistaka
Natomiast o świadczenie temu wydarzeniu poprosiła
Konsula Generalnego Republiki Czeskiej – Igora Sedo
oraz Konsula Honorowego Republiki Czeskiej – Renatę Mataczyńską
Następnie nastąpiło uroczyste oświadczenie Przewodniczącej o zawarciu
Porozumienia.
Po tym uroczystym akcie Przewodnicząca zapytała czy ktoś z obecnych gości
chce zabrać głos.
Jako pierwszy o głos poprosił pan Jerzy Błoszyk – Wicewojewoda
Wielkopolski. Rozpoczynając swe wystąpienie pan Wicewojewoda powiedział,
że to dla niego honor i zaszczyt mˆc odczytać list Wojewody Wielkopolskiego,
w tej przepięknej krˆlewskiej Kolegiacie, pamiętającej czasy historii naszej
Wielkopolski, Polski, czasy średzkich sejmikˆw. Następnie odczytał list
Wojewody Wielkopolskiego. Treść listu stanowi załącznik nr 5 do protokołu.
Po odczytaniu listu zwr•cił się jeszcze w kilku staropolskich słowach
do Starosty.
Jeżeli pozwoli pan zacny panie Starosto wraz z rajcami znamienitymi
niechaj wżdy na ziemi Twojej panuje pokˆj i dostatek. A bacz pilnie, iż byś
zwady z poddanymi swemi nie dostąpił. Stosowną zatem pokłony czyniąc okazji
z uroczystej sesyji tę oto epistolę Wojewody na ręce Twoje przyjąć racz.
8
Następnie o głos poprosił pan Bolesław Maćkowiak – Zastępca Dyrektora
Departamentu Rolnictwa Geodezji i Kartografii Urzędu Marszałkowskiego,
ktˆry odczytał list od Marszałka Wojewˆdztwa Wielkopolskiego skierowany na
ręce pana Starosty.
Treść listu stanowi załącznik nr 6 do protokołu.
Przewodnicząca podziękowała panu Bolesławowi Maćkowiakowi za złożone
życzenia.
Pkt. 6. Rozstrzygnięcie konkursu „7 cud€w Powiatu Średzkiego”.
Rozpoczynając następny punkt obrad Przewodnicząca powiedziała.
Na okoliczność dni naszego Powiatu Średzkie Towarzystwo Kulturalne ogłosiło
konkurs „7 cudˆw Powiatu Średzkiego”.
Proszę zatem Prezesa Towarzystwa panią Bożennę Urbańską o rozstrzygnięcie
konkursu.
Pani Prezes zwrˆciła się do Pani Przewodniczącej, Starosty, Księdza
Prałata, szanownych gości i radnych z następującymi słowami.
Regionalizm w ostatnim czasie odgrywa coraz większą rolę, nie jest już taki
zapyziały, nie jest już zaściankowy. Okazuje się, że regionalizm może przede
wszystkim uczyć miłości do „Małej Ojczyzny”, ale regionalizm co jest
ogromnie ważne może być takim antidotum na wnieokiełznany sposˆb
rozprzestrzeniający się globalizm. Właśnie w tym tkwi siła regionalizmu.
Średzkie Towarzystwo Kulturalne zaproponowało Starostwu zorganizowanie
takiego właśnie konkursu. Z czym, z jakimi obiektami kojarzy się mieszkańcom
Powiat średzki. Starostwo zaakceptowało inicjatywę Towarzystwa, co więcej
ten konkurs dzięki pomocy finansowej Starosty, a także dzięki pani Madzie Krˆl
został organizacyjnie sprawnie przeprowadzony. Na konkurs wpłynęły 164
prace. Wzięli w nim udział zarˆwno mieszkańcy Środy, powiatu, a co jest
szczegˆlnie ważne także mieszkańcy, ktˆrzy na co dzień mieszkają poza
powiatem, a więc tacy ktˆrzy kiedyś tu byli, chodzą tu do szkˆł, pracują.
Napłynęły prace z Kˆrnika i ze Śremu. Wzięły w nim udział dzieci szkolne
i osoby dorosłe, tacy prawie profesjonaliści i jak powiedziała zupełnie amatorzy.
W jakich technikach prace zostały wykonane zobaczą państwo za chwilę,
otwierając wystawę w „Praktycznej Pani”. Za „7 cudˆw Powiatu Średzkiego”
uznano:
Domki senatorskie w Środzie i jezioro w Zaniemyślu – miejsce VII i VI -5 prac
Pałac w Winnej Gˆrze – miejsce V - 7 prac
Powiatowa Kolej Wąskotorowa - miejsce IV 9 prac
Dw•r w Koszutach – miejsce III - 17 prac
Wieża ciśnień w Środzie – miejsce II – 19 prac
Średzka Kolegiata – miejsce I – 36 prac.
9
Mˆwiąc dalej pani Urbańska powiedziała, że nie mogło być piękniejszego
prezentu w tym właśnie dniu, iż ten ktˆry wybrali sami mieszkańcy aż 36 prac
poświęconych było tej właśnie krˆlewskiej świątyni.
Na prośbę gospodarzy dzisiejszego spotkania pani Urbańska powiedziała
rˆwnież słˆw klika o tej właśnie Kolegacie.
Krak•w ma Wawel, Warszawa ma Zamek, Oliwa ma swoją piękną
katedrę, a my mamy naszą Kolegiatę. Dla nas średzian i dla mieszkańcˆw
naszego regionu najpiękniejszym miejscem jest średzka Kolegiata.
Przed wiekami wyglądała inaczej. Tak jak wspomniał wcześniej pan Starosta
z powstaniem Kolegiaty łączy się legenda – utrwalona przez historyka – Jan
Długosza, wiadomo jednak, że z dokumentˆw archiwalnych Archidiecezji
Poznańskiej wynika, że proboszcz średzki Bartłomiej w 1422 roku wyjednał
u krˆla budowę tej Kolegiaty. Została zbudowana w latach 1423 – 1428.
Wcześniej na tym miejscu znajdował się kościˆł drewniany. Kolegiata była
jednonawowa – czyli tylko środek, Prezbiterium było krˆtsze, ale zakończone
poligonalnie. Już u schyłku XV wieku, a może na początku XVI wieku
Kolegiata została powiększona o nawy boczne. Budowane one były
nierˆwnocześnie, co widać po troszkę innej wysokości oraz oknach – takich
małych okien nigdzie w kościołach gotyckich się nie spotyka.
Były one zmniejszone właśnie dlatego, że trzeba było dobudować nawy boczne,
normalnie sięgały one tak jak we wszystkich kościołach gotyckich i były dużo
większe. Kościˆł miał kilka etapˆw najważniejszych w swoim rozwoju. Jedną
z ważniejszych dat jest data sięgająca schyłku XV wieku, kiedy to zbudowano
kaplicę, ktˆra dziś pełni rolę zakrystii, ona nigdy nie nazywała się kaplicą
Popmowskich. Była to po prostu kaplica misjonarzy, ktˆra rˆwnież jakiś czas
pełniła funkcję kaplicy grobowej, ponieważ prowadzą do niej drzwi metalowe
z cechami sztuki cepulklarnej – jak anioł przypominający czuwanie
nad zmarłymi.
Następnym etapem niezwykle ważnym był rok 1598 – 1602, kiedy Hieronim
Gostomski postawił perłę w tej Kolegiacie – mianowicie renesansową kaplicę
zwaną kaplicą Gostomskich. W tejże kaplicy spoczywają żona jego Urszula
i teściowa Anna. Do kaplicy prowadzą drzwi. Drzwi te są kute zrobione
w Gdańsku przez Odondorfa. Dziś to jeden z najpiękniejszych i najcenniejszych
zabytkˆw tego kościoła. Pod kaplicą po renowacji znajdują się podziemia,
do ktˆrych obecnie można wejść, a w ktˆrych znajduje się osiem trumien
dużych i jedna mała. Właśnie w takiej jednej z podwˆjnych trumien spoczywa
ksiądz Ludwik Jażdżewski – Proboszcz tej Kolegiaty. Środa miała ogromne
szczęcie do Proboszczˆw. Przed księdzem Jażdżewskim Proboszczem był przez
60 –lat Marceli Wejchan – szambelan papieski od 1830 do 1890 roku,
spoczywa on na średzkim cmentarzu, po nim Proboszczem był Ludwik
Jażdżewski – zasłużony niezwykle ponieważ to on rozpoczął w 1891 roku
odnawianie wnętrza Kolegiaty, był on rˆwnież posłem do Sejmu pruskiego,
zmarł w Berlinie w 1911 roku. Po nim duszpasterską posługę zaczął sprawować
10
Ksiądz Mieczysław Meisner do 1936 roku, a po nim Ksiądz Janicki –
zamordowany bestialsko na Fortach. Po wojnie pierwszym Proboszczem był Jan
Krajewski i obecny Prałat Proboszcz Aleksander Rawecki. W podziemiach tych
poza trumną Księdza Jażdżewskiego znajduje się rˆwnież niezwykle ciekawa
trumna z zachowaną częścią materii na, ktˆrej znajduje się data 1794 rok. W tej
właśnie trumnie pochowany jest Sebastian Koszucki. Natomiast w samym
kościele jest kilka niezwykle cennych rzeczy. Po pierwsze płaskorzeźby. Godne
uwagi są trzy. Jedna z nich umieszczona na filarze – obrazująca ostatnią
wieczerzę zrobiona z piaskowca, znakomite dzieło znajdujące się w tym
kościele oraz dwie pozostałe znajdujące się u wejść z lewej i z prawej strony.
Jedna z nich przedstawia Ojca błogosławiącego i Ducha Świętego w postaci
gołębicy. Natomiast w narożu znajduje się płaskorzeźba – płyta nagrobna. Płyta
nagrobna poświęcona jest Ambrożemu Pampowskiemu. Jest to bardzo istotna
postać – Ambroży Pampowski pełnił bardzo ważne funkcje na tym terenie, a
przeżył wielką rodzinną tragedię – zmarła mu wcześnie żona, a potem podczas
panującej cholery zmarły mu druga żona i trzy cˆrki. Z dziewięciorga dzieci
stracił pięć cˆrek i dwie żony. Pod wpływem tych wydarzeń w 1505 roku
zamˆwił sobie tę płytę nagrobną. Jest ona na tyle ważna, że widać tam wpływ
Albreh Dilera jest to wˆwczas nowość na terenie wielkopolski - postać rycerza
w pozycji stojącej. Ta płyta nagrobna została tam przeniesiona, ponieważ on
sam chciał być pochowany, jak pisze profesor Wiesiołowski badając jego
testament w miejscu rozdawania komunii przy Ołtarzu Wielkim po prawej
stronie. Kaplica Pampowskich, o ktˆrej niektˆrzy sądzą, że znajdowała się tam
gdzie dzisiejsza zakrystia, naprawdę znajdowała się w miejscu, przy pierwszym
przęśle. Została rozebrana w połowie XIX wieku, około roku 1866. Jak już
wspominała pani Urbańska ważną postacią był ksiądz Jażdżewski, rozpoczął on
ogromną pracę wewnątrz kościoła. Pamiętać należy, że kościˆł i teren
przykościelny to były cmentarze. Głˆwne rody budowały krypty podziemne,
natomiast biedni byli chowani na zewnątrz wokˆł kościoła lub pod podłogą.
Ostatnią osobą, ktˆra została tu pochowana był ksiądz Jażdżewski, natomiast na
terenie przykościelnym została pochowana bardzo pˆźno Kunegunda Koszucka.
W czasach dwudziestolecia międzywojennego, kiedy to duszpasterską posługę
sprawował ksiądz Mieczysław Meisner, została wybudowana kaplica cmentarna
i odnowiona wieża, bo uległa spaleniu, w 1926 roku. W czasie II wojny
światowej została zamieniona Kolegiata na magazyny materiałˆw dla wojska.
Po drugiej wojnie światowej trzeba było niemal Kolegiatę odkopać. Dodała,
że Kolegiata pięknieje, założono tu centralne ogrzewanie, a nas wszystkich
zachwyca na pewno wieża z aptyką krˆlewską i oczywiście podświetlany
kościˆł, ktˆry krˆluje nad Środa od 1999 r. Kończąc powiedziała, że wypada
tylko wyrazić radość, że mieszkańcy Środy właśnie Kolegiatę wysunęli
na pierwsze miejsce jako jeden z cudˆw Powiatu Średzkiego.
Przewodnicząca
podziękowała
Pani
Prezes
Bożennie
Urbańskiej
za przedstawienie wynikˆw konkursu i niezwykle interesującą opowieść o tym
11
największym cudzie naszego Powiatu. Następnie zaprosiła wszystkich
uczestnik•w na otwarcie i obejrzenie wystawy „ 7 cudˆw Powiatu Średzkiego”.
Wystawa ta otwarta będzie w „Domu Praktyczna Pani”.
Pkt. 7. Zamkniecie Sesji.
Kończąc obrady tej niezwykle uroczystej sesji pani Przewodnicząca
powiedziała.
Szanowni Państwo, Panie i Panowie Radni. Porządek obrad został
wyczerpany.
Serdecznie dziękuję Księdzu Prałatowi za gościnne przyjęcie w tutejszej
Kolegiacie, dziękuję wszystkim dostojnym gościom za udział w sesji, dziękuję
Braciom Kurkowym za ich obecność i uświetnienie obrad, dziękuję panom
Starostom, paniom i panom radnym. Oddzielne słowa podziękowania kieruję
do pana Przemysława Piechockiego, ktˆry dyryguje chˆrem „Gaudete”,
przy Parafii kolegiackiej w Środzie Wlkp., za uświetnienie dzisiejszych obrad.
Szanowni Państwo zamykam XXIV sesję Rady Powiatu Średzkiego.
Sesję zakończono o godz. 1315.
Protokołowała:
Maria Jankowiak
Przewodniczący Rady
/-/ mgr Małgorzata Fertała
12