MSZ - e-Nutrition for Jagiellonian University

MSZ - e-Nutrition for Jagiellonian University

17th International Congress of Nutrition
Modern Aspects of Nutrition - Present Knowledge
and Future Perspectives
Vienna, Austria, August 27-31, 2001
3550 uczestników ze 113 krajów
JBMSZ
NUTRITION SAFARI 2005
18th International
Nutrition Congress
September 19 - 23, 2005
ICC DURBAN
SOUTH AFRICA
http://www.puk.ac.za/iuns
JBMSZ
Rodzaj wystąpienia
Liczba przygotowanych
wystąpień
Wykłady plenarne - ustne
23
Wykłady specjalne - ustne
9
Sympozjum Azja – ustne
5
Sympozja - ustne
287
Postery
824
Ogółem
1148
Zarejestrowani Przybyli
Zarejestrowa
ni
2396
2003
Osoby
towarzyszące
75
59
Media
48
41
2519
2103
Ogółem
Polacy:
Iśś, WIHE, UJ, AR Kraków,
AR Poznań, AM Gdynia,
AM Gdańsk, UWM, UMK
Delegaci, którzy opłacili pełną składkę – 48,7%
JBMSZ
JBMSZ
19th International Congress of Nutrition 2009
Nutrition Security for All
4-9 October 2009
BITEC, Bangkok, Thailand
Pałac Królewski
Tajski Bank Rolny
http://www.icn2009.com
Bangkok International Trade & Exhibition
Centre (BITEC)
20 ICN - 2013 r. Granada, Hiszpania
Prezydent IUNS
2005-2009
Dr Richard Uauy
Institute of Nutrition and Food Technology
University of Chile
Prezydent-Elekt IUNS
2005-2009
Dr Ibrahim Elmadfa
Institute of Nutritional Sciences
University of Vienna
Były Prezydent IUNS
2001-2005
Dr Mak Lawrence Wahlqvist
Asia-Pacific Health & Nutrition Center
Monash Asia Institute
Australia
JBMSZ
The New Nutrition Science project
Wspólna inicjatywa:
International Union of Nutritional Sciences
i World Health Policy Forum
5-8.04.2005 Schloss Rauischholzhausen,
Justus Liebig University, Giessen, RFN
Połączenie: „food, nutrition,
cosmological and earth sciences,
telecommunication and other
sciences”. „This will require
imaginative and pluralistic
training and practice.”
JBMSZ
Nutrition science is defined as the
study of food systems, foods and
drinks, and their nutrients and other
constituents, and of their
interactions within and between all
relevant biological social and
environmental systems.
JBMSZ
PASSCLAIM – Process for the Assessment of
Scientific Support for Claims on Foods
Consensus on Criteria
An European Commission Concerted Action Project Coordinated
by ILSI Europe
Badania in vitro – stosowanie linii komórkowych
odpowiadających ludzkim tkankom.
Jest jasno określona ekspozycja dla Ŝywności i składników
Ŝywności.
Są powtarzalne w więcej niŜ w jednym eksperymencie.
Zwrócenie uwagi na genotyp przy interpretacji wyników badań.
Grupy osób badanych muszą być reprezentatywne dla populacji
ogólnej.
JBMSZ
PASSCLAIM – Process for the Assessment of
Scientific Support for Claims on Foods
Czynniki jakie muszą być brane pod uwagę w badaniach
populacji ludzkiej:
1. Wiek.
2. Płeć.
3. Pochodzenie etniczne.
4. Genotyp odpowiadający badanej funkcji.
5. Czynniki stylu Ŝycia – palenie, aktywność fizyczna,
spoŜycie alkoholu.
6. Cykl menstruacyjny.
7. Zwyczajowa dieta.
8. Czynniki środowiskowe jak np. klimat.
JBMSZ
Wholesome nutrition: a suitable diet for the new
nutrition science project
Claus Leitzman (Institute of Nutrition, Justus Liebig
University, Publ. Hlth. Nutr. 8, 2005)
Koncepcja „new nutrition science” opierająca się na solidnych
naukowych danych wymaga rekomendacji dla jej praktycznej
realizacji.
„Wholesome nutrition” (zdrowe odŜywianie) wypełnia te potrzeby,
poniewaŜ daje pierwszeństwo (faworyzuje) spoŜywaniu Ŝywności
z lokalnie rosnących roślin o jak najwyŜszej jakości.
Jest to korzystne dla zdrowia, atrakcyjne pod względem etycznym
i ekologicznym.
JBMSZ
Definicja „Wholesome nutrition” (zdrowe odŜywianie)
Składa się głównie z Ŝywności pochodzenia roślinnego, która w
niewielki sposób została przetworzona, tyle ile tego wymagała.
Zalecane produkty to:
warzywa, owoce, produkty z pełnego ziarna, strączkowe i orzechy,
jak równieŜ mleko i produkty mleczne.
Jeśli się zapragnie to niewielkie ilości mięsa, ryb i jaj mogą być
spoŜywane.
Prawie połowa jedzonej Ŝywności powinna składać się z
nieprzetworzonych produktów (owoce, sałaty, orzechy).
Biorąc pod uwagę zdrowie, celem osiągnięcia zrównowaŜenia, naleŜy
uwzględniać interakcję Ŝywności i Ŝywienia z
aspektami społecznymi, ekologicznymi
i ekonomicznymi.
JBMSZ
7 rekomendacji „wholesome nutrition” (zdrowe odŜywianie)
1. Enjoy your food.
Ludzie wierzą, Ŝe radość jedzenia Ŝywności jest niekompatybilna
ze zdrowiem.
Jakość Ŝywności jest klasyfikowana w trzech kategoriach:
a) smak
b) zdrowie
c) zastosowanie - uŜytkowanie .
Smakowity posiłek, podany właściwie, wywołuje uczucie
zadowolenia, pozytywne myślenie i dobre samopoczucie. A to
wszystko ma wpływ na ciało i duszę (soul).
WN rozwaŜa cztery aspekty:
a) indywidualne (smak zdrowie i zastosowanie);
b) społeczne (psychologiczne, kulturalne
i etyczne);
c) środowiskowe (ekologiczne);
d) ekonomiczne (rynkowe – handlowe).
JBMSZ
2. Choose foods of plant origin
Wiele niezbędnych składników zawartych jest w roślinach w znacznie
większych ilościach niŜ w produktach pochodzenia zwierzęcego np.
kwasy tłuszczowe n-3 tuńczyk 5000 mg/100 g a w orzechach
ok. 10000/100g.
WaŜny aspekt składnika odŜywczego to gęstość odŜywcza Ŝywności
przetworzonej i nieprzetworzonej.
Problem nadwagi i otyłości – mniejsza wartość energetyczna a ta sama
ilość składników odŜywczych.
Problem uwalniania do atmosfery dwutlenku węgla i metanu oraz
związków azotowych – zanieczyszczenie środowiska.
Indie Ŝywią 16% populacji świata mając tylko 8%
zasobów światowych ziemi uprawnej.
JBMSZ
3. Select minimally processed foods
Straty składników odŜywczych dla mąki przetworzonej w porównaniu
do mąki zawierającej pełne ziarno sięgają od 53 do 94%.
Zawartość kwercetyny w jabłku sięga 150 mg/100 g a w soku
jabłkowym 5 mg/100 g – strata 97%.
Aspekt ekologiczny – małe zuŜycie energii, spadek emisji CO2 i SO2,
Aspekt społeczny – kontakt bezpośredni z producentem podczas
sprzedaŜy na lokalnym targowisku.
4. Favour organic foods
Ten typ produkcji rolnej dobrze usytuowany w Unii
Europejskiej – kraje wiodące ponad 10% upraw Austria, Szwajcaria,
kraje Skandynawskie.
JBMSZ
JBMSZ
5. Prefer regional and seasonal foods
Dojrzewanie roślin w optymalnym czasie i wtedy ich zbiór. To pozwala
na produkcję roślinie związków chemicznych podnoszących jej
wartość odŜywczą, szczególnie takich jak aromat i kolor.
Aspekty ekologiczne - produkcja gazów cieplarnianych, przewoŜenie
ładunków na duŜe dystanse, dlaczego w lecie mamy jeść groszek
z Afryki.
6. Purchase environment-benign packaged foods
Dokonywać zakupów Ŝywności opakowanej w przyjazne opakowania
lub luzem.
Sortowanie opakowań.
Opakowania degradowalne.
7. Choose fairly traded foods
Fairly - uczciwie, dość, bezstronnie, całkowicie,
czysto, dostatecznie, honorowo, rzetelnie,
słusznie, sprawiedliwie, właściwie
Problem małych gospodarstw, rodzinnych, szczególnie w krajach
o niskich dochodach.
Subsydiowanie Ŝywności.
Ochrona produkcji o niskiej skali.
Jest opracowana definicja – wyjaśnienie, co to znaczy „fair trade”.
Ale chyba najwaŜniejsze to:
Protection of human rights by supporting social equity,
environmental-benign behaviour i economic security.
JBMSZ
Produkty zalecane w WN
Jak duŜo i jak często jeść
DuŜo
Warzywa
Owoce
Produkty
mączne z
pełnego
ziarna
Ziemniaki
Strączkowe
Przyprawy
Umiarkowanie
Rzadko
Orzechy
Nasiona roślin
oleistych
Naturalne
oleje (native)
Masło
Mleko
(produkty)
Mięso, ryby,
jaja
Sól
Miód
śywność
puszkową
Produkty z
białej mąki
Tłuszcze
rafinowane
Przetwory
mięsne
Alkohol
Unikać
Rafinowany
cukier
Słodycze
Wyizolowane
substancje
Gotowe do
spoŜycia wysoko
przetworzone
produkty
JBMSZ
Czwartek 22 września - Konferencja Durban IUNS
Sympozjum 5.8
Sympozjum 6.8
Functional foods
Food safety
JBMSZ
Piątek 23 września – Konferencja Durban
Wykłady plenarne 10. Process for the assessment of scientific support
for
claims on foods.
Wybrane postery:
Total antioxidant activity and phenolic content in Berberies vulgaris
fruit extract
G. Motalleb et al.
Bioactive peptides in the probiotic kefir. E.F. Farnworth et al.
Development of soy yogurt with inulin and bifido bacteria. Y.G. Navarro
et al.
Studies on flavonoids in Circium aponicum. E.K. Bae
Characteristics of a dietary-fibre-rich product developed from waste
pineapple pulp. K. Tano-Debrah.
Risk analysis of food and drugs interactions. M. Jarosz et al.
Feeding yogurt reduced blood lead among gas station workers. M.
SalehMohamed et al.
Sampling simulation of Sausi Kernels as an indicator for detection and
traceability of GMOS AMAI-Swailem et al
Pytania i watpliwosci zwiazane z Narodowym Funduszem Zdrowia prosimy kierować bezpośrednio do Funduszu.
Infolinia NFZ działa pod numerem 0 800 392 976 w dni powszednie w godz. od 8.00 do 16.00.
Prześlij nam swoje uwagi dotyczące tego działu/informacji
Twój email:
Adres email Ministerstwa Zdrowia : [email protected]
MSZ
Finansowanie ochrony zdrowia w Polsce - Zielona Księga
Pismo Ministra Zdrowia
Raport Zielona Księga
Recenzje do Zielonej Księgi
Recenzja prof. zw. Huberta Izdebskiego
Recenzja prof. zw. dr hab Krystyny Piotrowskiej-Marczak
Recenzja prof. dr hab. Cezarego W. Włodarczyka
Artykuł przeczytało osób: 8856
MSZ
MINI STER ZDROWIA Warszawa, 21 grudnia 2004 r.
Marek Balicki
Szanowni Państwo!
Mam przyjemność przekazania do rąk Państwa Raport „Finansowanie ochrony zdrowia w Polsce Zielona Księga", przygotowany na zlecenie Ministra Zdrowia przez Zespół ekspertów kierowany przez
prof. Stanisławę Golinowską.
Finansowanie jest jednym z najwaŜniejszych problemów współczesnych systemów opieki zdrowotnej.
Trafne określenie kierunków zmian systemowych wymaga dobrej diagnozy sytuacji. Prezentowany
Raport jest pierwszym w ostatnich kilkunastu latach całościowym i kompleksowym opracowaniem na
temat finansowania. Raport pokazuje obraz finansów ochrony zdrowia w relacjach pomiędzy
poziomem środków pochodzących z róŜnych źródeł, a kosztami wytwarzania usług medycznych oraz
popytem na świadczenia zdrowotne.
Moim zamierzeniem jest, aby publikacja Raportu zainicjowała szeroką publiczną debatę na temat
finansowania ochrony zdrowia w Polsce. Efektem debaty powinno być wypracowanie rekomendacji
dla dalszych zmian systemowych, których celem jest zapewnienie stabilności finansowej i moŜliwości
sprawnego funkcjonowania wszystkich elementów systemu.
Publiczna debata prowadzona przy otwartej kurtynie ułatwi zapoznanie się i akceptację
proponowanych zmian przez opinię publiczną. Wypracowanie rekomendacji umoŜliwi przejście do
kolejnego etapu porządkowania i naprawy systemu ochrony zdrowia w Polsce.
Dziękuję wszystkim członkom Zespołu i ekspertom zaproszonym do współpracy za wysoki
profesjonalizm oraz wysiłek i zaangaŜowanie w opracowanie Raportu w tak krótkim czasie.
Mam nadzieję, Ŝe Raport spotka się z Państwa zainteresowaniem, a publiczna debata
przyczyni się do dalszych skutecznych działań poprawiających funkcjonowanie systemu ochrony
zdrowia w Polsce.
MSZ
Koncepcję raportu przygotowała Stanisława Golinowska. Ponadto kierowała
pracami zespołu oraz zredagowała dokument końcowy.
Prace nad raportem zostały rozpoczęte we wrześniu a zakończone w połowie
listopada 2004 r. Finalną wersję raportu przygotowała grupa autorska składająca
się nie tylko
z powołanych członków zespołu, ale takŜe z zaproszonych przez nich ekspertów.
W rezultacie grupa autorska składała się z następujących osób (podano w
kolejności zagadnień prezentowanych w raporcie):
− Marian Wiśniewski – przychody ze składki zdrowotnej, bilans i projekcja
przychodów,
− Jan Sobiech – środki budŜetu państwa,
− Krzysztof Surówka – środki jednostek samorządu terytorialnego,
− Alina Baran – środki gospodarstw domowych,
− Izabela Rydlewska – finansowanie ochrony zdrowia przez pracodawców,
− Dorota Kawiorska – przychody i wydatki według narodowego rachunku zdrowia,
− Agnieszka Strzelecka – finansowanie ochrony zdrowia w innych krajach,
− Christoph Sowada – koszty w ochronie zdrowia, metody finansowania
świadczeniodawców,
MSZ
− Katarzyna Kissimowa – Skarbek – koszty w ochronie zdrowia, koszty
pobytu pacjenta,
− Adam Kozierkiewicz – koszty wynagrodzeń personelu medycznego,
− Andrzej Cylwik – rynek farmaceutyczny i koszty leków,
− Witold Ponikło – koszty utrzymania infrastruktury technicznej,
− Justyna Rój – metody finansowania świadczeniodawców,
− Agnieszka Sowa – korzystanie ze świadczeń zdrowotnych, prognoza
długookresowa,
− Sylwia Nieszporska – wydatki w ujęciu regionalnym,
− Jadwiga Suchecka – krótkookresowa prognoza wydatków,
− Ewa Kocot – długookresowa prognoza przychodów i wydatków
ubezpieczenia zdrowotnego,
− Stanisława Golinowska – bilans, wydatki publiczne według COFOG,
wydatki
indywidualne,
− Cezary W. Włodarczyk – konsultacje i wewnętrzne recenzje.
MSZ
C. Usługi obce niemedyczne (outsourcing)
- usługi pralnicze,
- Ŝywienie chorych,
- sprzątanie,
- utrzymanie terenów,
- dozór obiektów.
Tu uwzględniono tylko część usług obcych
niemedycznych (patrz część 1).
109 str.
MSZ
D. Koszty personelu niemedycznego (obsługi)
Stanowią one 10% kosztów płacowych w placówkach.
Koszty niemedyczne pobytu pacjenta oszacowano w dwóch grupach
świadczeniodawców: oddzielnie dla grupy placówek publicznych i oddzielnie
dla grupy jednostek sektora prywatnego. Koszty oszacowano na podstawie
dostępnych danych statystycznych.
Koszty niemedyczne pobytu pacjentów w publicznych sp zoz
Analiza kosztów niemedycznych pobytu pacjenta przedstawiona jest w
rodzajowym układzie kosztów.
Pierwsza pozycja – to koszty Ŝywienia pacjentów.
109 str.
MSZ
Tabela 49: Koszty Ŝywienia pacjentów
Wyszczególnienie 1999
2000
śywność w tys. zł
276 188,05 299 500,00
Udział w kosztach
całkowitych
Jednostek
1,39%
1,52%
Dynamika wzrostu
rok poprzedni =100
108,4
2001
2002
2003
280 800,00 309 567,46 307 290,0
1,39%
1,43%
1,43%
93,8
110,2
0,99
111,3 (rok
1999=100)
Źródło: Obliczenia własne na podstawie sprawozdań finansowych
PoniewaŜ w sprawozdaniu za 2002 r. nie wydzielono kosztu Ŝywności z grupy
kosztów „zuŜycie materiałów”, trzeba było je oszacować. RozwaŜono dwa moŜliwe
podejścia oszacowania: na podstawie udziału Ŝywności w całkowitych kosztach
jednostek w 2001 r. (był to 1,39%), lub udziału w grupie "zuŜycie materiałów"
(stanowił on 7,05%). Wyniki okazały się porównywalne. Przyjęto podejście drugie udziału w podgrupie materiałów w 2001 r. Udział kosztów Ŝywienia pacjenta w latach
1999 – 2003 pozostawał stabilny i wynosił około 1,5%.
109 str.
MSZ
Tabela 56: Koszty niemedyczne pobytu pacjenta w sp zoz w latach 1999 – 2003 w
tys. zł.
Wyszczególnienie 1999
2000
2001
śywienie pacjentów 276 188,05 299 500,00 280 800,00
Udział Ŝywienia w
kosztach niemedycznych
pobytu pacjenta w sp zoz
7,75%
8,21%
7,76%
ZuŜycie paliwa
Ogółem
83 023,02
3 563333
100%
Udział w kosztach
całkowitych sp zoz 17,96%
2002
2003
309 567,46 307 290,0
8,02%
7,97%
119 900,00 115 500,00 127 332,77 126 396,0
3 648679 3 619013 3 857935
3856 194,57
100%
100%
100%
100%
18,48%
17,86%
17,88%
17,94%
112 str.
MSZ
Tabela 57: Niemedyczne koszty pobytu pacjentów w placówkach niepublicznych
w tys. zł
Rodzaje kosztów 1999 r. 2000 r. 2001 r. 2002 r. 2003* r.
Udział w kosztach
niemed. pobytu
pacjenta
śywienie
Pacjentów
86 300 108 245 136 927
158 141
167 630
9,01%
Ogółem
957793 1201352 1519683 1755125 1860433
Udział w
całkowitych
kosztach placówek
niepublicznych
17,74% 17,76% 17,74% 17,81% 17,77%
100,0%
-
Koszty pobytu pacjentów w placówkach niemedycznych oszacowano na około
1,9 mld zł, co daje, w porównaniu z placówkami publicznymi, zbliŜony odsetek
(18%) kosztów całkowitych tych placówek.
113 str.
MSZ
W poszukiwaniu oszczędności i ograniczenia kosztów wielu
świadczeniodawców wprowadziło outsourcing jako formę realizacji takich
czynności jak pranie, sprzątanie, dostarczenie posiłków pacjentom oraz
remonty. Koszty usług obcych wzrosły (w ramach kategorii pozostałych usług
obcych aŜ o 38%), poniewaŜ obejmowały coraz szerszy zakres czynności
oraz większy zakres placówek. Tymczasem wraz ze wzrostem kosztów
outsourcingu, nie zmniejszyły się koszty materiałów niemedycznych (np.
koszty pozostałych materiałów wzrosły w 2003 r. w porównaniu do 1999 r. o
28,3%) oraz niewiele zmieniły koszty obsługi. Jednocześnie zaobserwowano,
Ŝe ceny usług obejmowanych outsorcingiem nie zmniejszyły się.
MSZ
Korzystanie z opieki długookresowej
Instytucje opieki długookresowej obejmują zakłady opiekuńczo –
lecznicze oraz zakłady pielęgnacyjno – opiekuńcze. Instytucje te
znajdują się w strukturze resortu zdrowia, a pobyt w nich jest najczęściej
czasowy i nie przekracza jednego roku. W wyjątkowych sytuacjach
pacjenci pozostają w placówkach na stałe lub do czasu otrzymania
miejsca w Domu Pomocy Społecznej. Zakłady opieki długookresowej mają
charakter zarówno placówek publicznych, jak i niepublicznych, w których
świadczenia finansowane są ze środków Narodowego Funduszu Zdrowia,
natomiast tak zwana opieka hotelowa opłacana jest przez pacjentów.
…………….
Celem funkcjonowania zakładów opiekuńczo – leczniczych i pielęgnacyjno
– opiekuńczych jest całodobowe udzielania świadczeń zdrowotnych
w zakresie leczenia, pielęgnacji i rehabilitacji osób nie wymagających
hospitalizacji. Ponadto, zakłady te zapewniają pacjentom dostęp do
środków farmaceutycznych i materiałów medycznych, pomieszczenie i
poŜywienie.
158 str.
MSZ
Świadczenia zakładów opiekuńczo – leczniczych i pielęgnacyjno –
opiekuńczych finansowane są z Narodowego Funduszu Zdrowia, podczas
gdy opłaty za pobyt stacjonarny i wyŜywienie wnoszone są przez
pacjentów. Większość tych opłat pochodzi z emerytur i rent pacjentów, co
jest silnie związane ze strukturą wiekową klientów zakładów. W przypadku
zakładów opiekuńczo – leczniczych część opłat ponoszonych jest równieŜ z
zasiłków pomocy społecznej. Dane pokazują równieŜ, Ŝe rzadkością jest
pokrywanie kosztów w pełnej wysokości przez pacjentów.
161 str.
MSZ
A. Koszty materiałów niemedycznych obejmują następujące pozycje
- Ŝywność,
- opał i paliwo,
- materiały do remontu i konserwacji budynków i sprzętu technicznego,
- materiały do utrzymania czystości,
- wyposaŜenie,
- materiały biurowe60,
- pozostałe materiały niemedyczne.
Wszystkie wymienione rodzaje kosztów materiałowych niemedycznych poza
kosztami Ŝywienia i paliwa zgrupowano w kategorii „pozostałe materiały
niemedyczne”. Materiały związane z funkcjonowaniem kuchni, pralni, kotłowni
równieŜ zawarte są w kategorii „pozostałe materiały niemedyczne”. Jest to
znacząca część kosztów, stanowiąca około 20% wszystkich kosztów
materiałowych świadczeniodawców. JeŜeli w placówkach zastosowano
outsourcing pojawia się kategoria usługi obce niemedyczne (pralnicze,
sprzątanie, catering, wywóz nieczystości).
108 str.
MSZ
Istotna jest obserwacja dotycząca zmiennych wyjaśniających
kształtowanie się wydatków na leki. OtóŜ im niŜsza grupa
dochodowa, tym większy udział wydatków na leki.
W pierwszej grupie dochodowej stanowią one blisko 70% wszystkich
wydatków gospodarstw domowych na ochronę zdrowia. W tym
przypadku moŜna wskazać na analogię do wydatków na Ŝywność,
które stanowią tym większą pozycję w strukturze wydatków
gospodarstwa domowego, im ono jest biedniejsze*.
* Prawidłowość ta znana jako prawo Engla pozwala na oszacowanie
elastyczności dochodowej wydatków na Ŝywność, czyli wskaźnika
relatywnego zmniejszania się wydatków na Ŝywność przy wzroście
dochodów o jednostkę.
174 str.
MSZ
Adobe Acrobat 6.0
Zakończono wyszukiwanie dla:
Dieta
śywienie
śywność
5
5
Znaleziono wszystkie
0
Ilość stron 228 / na stronie ok. 336 wyrazów.
MSZ
NiedoŜywienie a metabolizm leku u człowieka
Lidia PuŜyńska, Przegląd Lekarski 1979, 36, 8, 623-626
„Z przeglądu tego wynika takŜe waŜny wniosek, Ŝe właściwe Ŝywienie w
praktyce klinicznej odgrywa bardzo istotną rolę równieŜ jako czynnik
współdziałający z leczeniem farmakologicznym.”
„Szczegółowa analiza stanu odŜywienia pacjenta jest więc niezbędna do
przeprowadzenia skutecznego leczenia. Niewłaściwe odŜywianie, czy
równoczesne pobieranie wielu leków moŜe bowiem przekreślić ich
właściwości lecznicze, a nawet wywołać działanie niebezpieczne dla
zdrowia.”
MSZ
INSTYTUT śYWNOŚCI I śYWIENIA
PAMIĘTAJ O SERCU
MSZ
Główny Inspektor Sanitarny przekazuje informacje Państwowym Wojewódzkim
Inspektorom Sanitarnym.
Wykaz Wojewódzkich Stacji Sanitarno-Epidemiologicznych wraz z
nazwiskami Inspektorów, adresami, telefonami i adresami stron WWW.
Schemat postępowania i współpracy w przypadku zagroŜenia niebezpieczną
chorobą zakaźną oraz bioterroryzmem.
Więcej materiałów na stronie internetowej Głównego Inspektoratu Sanitarnego w
dziale "Bioterroryzm"
Informacje o zagroŜeniach sanitarno-epidemiologicznych:
Główny Inspektor Sanitarny, ul. Długa 38/40, 00-238 Warszawa
tel. (022) 635-45-81 fax (022) 635-61-94
e-mail: [email protected] , strona internetowa: www.gis.gov.pl
MSZ
Rozwój nauki o artykułach Ŝywnościowych
po roku 1870-71 – po wojnie francusko-pruskiej
Często fałszowanie Ŝywności
1879 – Niemcy – ustawa Ŝywnościowa
- 1927
1896 – Austria
1905 – Francja, Szwajcaria
1906 – Stany Zjednoczone Ameryki
1938 – Wielka Brytania
1928 – Polska -
- 1955
1970 Ustawa o warunkach zdrowotnych
Ŝywności i Ŝywienia
2001 Ustawa o warunkach zdrowotnych
Ŝywności i Ŝywienia
MSZ
Pierwszy przepis prawny w Polsce, który stawiał środkom
spoŜywczym określone wymagania i regulował sprawy nadzoru Rozporządzenie Prezydenta Rzeczypospolitej Polski z dnia 28
marca 1928 r. o dozorze nad artykułami Ŝywności i przedmiotami
uŜytku (Dz.U.RP. Nr 36, poz. 343) wraz z późniejszymi zmianami z
dnia 28.12.1934 r. (Dz.U.RP.Nr 110, poz. 977) i dalsze zmiany z
1939, 1946, 1949 r.
Obowiązywała do 25.11.1970 r.
MSZ
Dz.U. 2001 nr 63 poz. 634
Ustawa z dnia 11 maja 2001 r. o warunkach zdrowotnych Ŝywności i
Ŝywienia.
Status aktu prawnego:obowiązujący
Data wydania:2001.05.11
Data wejścia w Ŝycie:2001.09.23
Data obowiązywania:2001.09.23
Uwagi:Art. 41 ust. 5 wchodzi w Ŝycie z dniem uzyskania przez
Rzeczpospolitą Polską członkostwa w Unii Europejskiej. Art. 10 ust. 3,
art. 28 ust. 2, art. 30, art. 36 ust. 6 i art. 48 ust. 1 w zakresie dotyczącym
systemu HACCP obowiązują od dnia 1 stycznia 2004 r.
Organ wydający:SEJM
Organ uprawniony:MIN. WŁAŚCIWY DS ZDROWIA
Organ zobowiązany:MIN. WŁAŚCIWY DS ROLNICTWA
MIN. WŁAŚCIWY DS ZDROWIA
Akty zmienione:Dz.U. 1963 nr 50 poz. 279 2001.09.23
Dz.U. 1980 nr 3 poz. 6 2001.09.23
Dz.U. 1985 nr 12 poz. 49 2001.09.23
Dz.U. 1997 nr 96 poz. 593 2001.09.23
Dz.U. 1997 nr 141 poz. 943 2001.09.23
MSZ
DZIENNIK USTAW
Warszawa, dnia ???? 2006 r. Nr ?? Poz. ??
USTAWA
z dnia 25 sierpnia 2006 r.
o bezpieczeń
ństwie Ŝywnoś
ści i Ŝywienia.
Dzieł I
Przepisy ogólne i objaś
śnienia okreś
śleń
ń ustawowych
Art. 1.
1. Ustawa określa wymagania i procedury niezbędne dla
zapewnienia bezpieczeństwa żywności i żywienia zgodnie z
przepisami rozporządzenia (WE) nr 178/2002 parlamentu
Europejskiego i rady z dnia 28 stycznia 2002 r. Ustanawiającego
ogólne zasady i wymagania prawa żywnościowego, powołującego
Europejski Urząd do Spraw Bezpieczeństwa Żywności oraz
MSZ
ustanawiającego procedury w sprawie żywności ....
Dz.U. 1991 nr 91, poz. 408
Wraz z późniejszymi zmianami
Ustawa z dnia 30 sierpnia 1991 r. o zakładach opieki zdrowotnej
Dział I: Przepisy wspólne.
Rozdział 2: Szpitale
Art. 20.
1. Szpital zapewnia przyjętemu pacjentowi:
1) świadczenia zdrowotne,
2) środki farmaceutyczne i materiały medyczne,
3) pomieszczenie i wyŜywienie odpowiednie do stanu zdrowia.
Art. 26.
Przepisy o szpitalach stosuje się odpowiednio do innych zakładów opieki
zdrowotnej przeznaczonych dla osób wymagających całodobowych lub
całodziennych świadczeń zdrowotnych, chyba Ŝe przepisy ustawy lub innych
ustaw stanowią inaczej.
MSZ
Rozdział 3: Inne zakłady opieki zdrowotnej.
Art. 32
Zakład pielęgnacyjno-opiekuńczy udziela całodobowych świadczeń
zdrowotnych, które obejmują swoim zakresem pielęgnację, opiekę i
rehabilitację osób nie wymagających hospitalizacji, oraz zapewnia im
kontynuację leczenia farmakologicznego, pomieszczenie i wyŜywienie
odpowiednie do stanu zdrowia, a takŜe prowadzi edukację zdrowotną tych
osób i członków ich rodzin.
Dział II: Publiczne zakłady opieki zdrowotnej
Rozdział I: Przepisy ogólne
Art. 34a
1. Osoba przebywająca w zakładzie opiekuńczo-leczniczym i pielęgnacyjnoopiekuńczym ponosi koszty wyŜywienia i zakwaterowania
Rozdział III
Art. 44a
Brak wśród osób – przeprowadzenie konkursu na stanowisko
MSZ
Kwalifikacja prawna miejsc związanych z Ŝywnością i Ŝywieniem:
Gospodarstwo domowe – ustawy nie stosuje się do środków spoŜywczych
produkowanych, przechowywanych, spoŜywanych i uŜywanych wyłącznie we
własnym gospodarstwie domowym do zaspokajania potrzeb tego gospodarstwa
lub przywoŜonych w tym celu z zagranicy.
Zakład – miejsce wykonywania działalności gospodarczej w zakresie produkcji i
obrotu Ŝywnością.
Zakład Ŝywienia zbiorowego – miejsce prowadzenia działalności w zakresie
produkcji i obrotu Ŝywnością.
MSZ
śywność (środek spoŜywczy) – kaŜda substancja lub
produkt przetworzony, częściowo przetworzony lub
nieprzetworzony, przeznaczony do spoŜycia przez ludzi, w tym
napoje, gumy do Ŝucia, wodę oraz składniki Ŝywności celowo
dodawane do Ŝywności w procesie produkcji. – kaŜda
substancja lub produkt w rozumieniu art.. 2 rosporządzenia
nr 178/2002.
śywność nie obejmuje środków Ŝywienia zwierząt, Ŝywych
zwierząt, jeŜeli nie są wprowadzone do obrotu jako Ŝywność
przeznaczona bezpośrednio dla konsumenta, roślin przed
zbiorem, produktów leczniczych, kosmetyków tytoniu i
wyrobów tytoniowych, środków odurzających i substancji
psychotropowych oraz zanieczyszczeń.
MSZ
Jakość zdrowotna Ŝywności – ogół cech i kryteriów, przy pomocy
których charakteryzuje się Ŝywność pod względem wartości
odŜywczej, jakości organoleptycznej oraz bezpieczeństwa dla zdrowia
konsumentów.
Wartość odŜywcza Ŝywności – przydatność produktów
Ŝywnościowych i złoŜonych z nich racji pokarmowych do pokrycia
potrzeb organizmu człowieka. Jest funkcją ilości, zbilansowania i
biodostępności składników odŜywczych zawartych w Ŝywności.
Określana jest najczęściej dla 100 g części jadalnych lub produktu
handlowego i podawana w tabelach składu i wartości odŜywczej
produktów spoŜywczych lub komputerowych bazach danych.
Szczególna wartość środka spoŜywczego ze względu na:
a) energię (wartość kaloryczną), niezaleŜnie od tego, czy środek
spoŜywczy jej dostarcza i w jakiej ilości, lub
b) składniki odŜywcze, niezaleŜnie od tego, czy środek spoŜywczy je
zawiera, czy nie.
MSZ
Składnik Ŝywności –
KaŜda substancja występująca w Ŝywności, w tym substancje dodatkowe i
aromaty, uŜyta przy wytwarzaniu lub przygotowywaniu środków spoŜywczych,
obecna w gotowym produkcie, nawet jeŜeli jest ona w zmienionej formie.
Składnik odŜywczy – substancja obecna w Ŝywności, która po strawieniu i
wchłonięciu jest wykorzystywana przez organizm jako źródło energii, materiał
budulcowy lub regulator procesów zachodzących w tkankach. WyróŜnia się 5
podstawowych grup składników odŜywczych: białka, tłuszcze, węglowodany,
witaminy, składniki mineralne. Niektórzy do składników odŜywczych zaliczają
takŜe wodę.
Składnik pokarmowy niezbędny do odŜywiania organizmu człowieka,
zwłaszcza białko, węglowodany, tłuszcze, witaminy, składniki mineralne.
Składnik pokarmowy – substancja zawarta w poŜywieniu, która moŜe w
organizmie wywoływać działanie pozytywne lub negatywne.
śywienie – dostarczenie organizmowi pokarmów pobieranych w
stanie naturalnym lub po przetworzeniu na róŜnorodne potrawy i
napoje w celu utrzymania podstawowych funkcji Ŝyciowych,
właściwego rozwoju i stanu zdrowia człowieka.
śywienie człowieka – nauka o charakterze interdyscyplinarnym
badająca wpływ poŜywienia na organizm człowieka na poziomie
molekularnym, tkankowym, całego organizmu oraz populacji.
Dieta – pojęcie ogólne oznaczające codzienne poŜywienie (racja
pokarmowa, często sposób Ŝywienia się) jednostek lub całych
populacji. WyróŜnia się wiele terminów szczegółowych oddzielnie
definiowanych, w których słowo dieta występuje w połączeniu z
określonym przymiotnikiem.
Dietetyka – nauka o roli Ŝywienia w etiopatogenezie chorób oraz
jego stosowaniu w profilaktyce i terapii.
śywienie parenteralne – pozajelitowe (parenteral nutrition) –
podawanie niezbędnych substancji odŜywczych oraz elektrolitów,
pierwiastków śladowych i witamin drogą doŜylną. Białko podaje
się w postaci aminokwasów, tłuszcz – w postaci emulsji
MSZ
tłuszczowych, a węglowodany w postaci glukozy.
śywienie dojelitowe (enteral nutrition) – kontrolowane Ŝywienie
drogą dojelitową za pomocą specjalnie zbilansowanych diet,
opartych na składnikach naturalnych i produkowanych na skalę
przemysłową. Diety te zawierają wszystkie składniki odŜywcze
oraz elektrolity, pierwiastki śladowe i witaminy, a ich skład,
wartość energetyczna i osmolarność są podawane na
opakowaniu.
śywienie dojelitowe drogą doustną (oral enteral nutrition) –
przyjmowanie drogą doustną zbilansowanych diet leczniczych
produkowanych na skalę przemysłową. Są to diety o róŜnych
smakach, co pozwala na odpowiednie skomponowanie dziennego
jadłospisu.
śywienie dojelitowe przez zgłębnik (tube enteral nutrition) –
podawanie produkowanych na skalę przemysłową gotowych do
uŜycia, zbilansowanych diet leczniczych – prze zgłębnik nosowoŜołądkowy, nosowo-dwunastniczy, nosowo-jelitowy lub przez
zgłębniki wprowadzone do przewodu pokarmowego na drodze
operacyjnej (gastrostomia, jejunostomia), albo z uŜyciem
gastroskopu (przezskórna endoskopowa gastrostomia).
MSZ
POKRYCIE DOBOWEGO ZAPOTRZEBOWANIA
ENERGETYCZNEGO
Węglowodany
Tłuszcze
Białka
50-65%
25-30%
10-15%
MSZ
Główny Inspektorat Sanitarny został powołany do Ŝycia
art. 7 ust. 3 ustawy z dnia 14 marca 1985 r. o Państwowej
Inspekcji Sanitarnej (Dz. U. z 1998 r. Nr 90, poz. 575),
wprowadzonym do w/w ustawy art. 3 pkt 1c ustawy z dnia
26 sierpnia 1999 r. o zmianie ustawy o działach
administracji rządowej oraz niektórych innych ustaw (Dz.
U. z 1999 r. Nr 70, poz. 778).
Główny Inspektorat Sanitarny działa od dnia 1 stycznia
2000 r. tzn. z dniem wejścia w Ŝycie rozporządzenia
Ministra Zdrowia z dnia 30 grudnia 1999 r. w sprawie
nadania statutu Głównemu Inspektoratowi Sanitarnemu
(Dz. U. z 1999 r. Nr 111, poz. 1315).
Główny Inspektorat Sanitarny jest centralnym urzędem
administracji rządowej.
MSZ
Akty prawne związane z inspekcją sanitarną:
1. Państwowa Inspekcja Sanitarna.
2. Wymagania higieniczne i zdrowotne Ŝywności,
Ŝywienia i przedmiotów uŜytku.
3. Higiena środowiska: higiena komunalna, higiena
pracy, higiena radiacyjna oraz higiena dzieci i
młodzieŜy.
4. Działalność przeciwepidemiczna.
MSZ
GŁÓWNY INSPEKTORAT SANITARNY
ul. Długa 38/40, 00-238 Warszawa
Główny Inspektor Sanitarny: Andrzej Wojtyła
tel. (022) 635-45-81
fax (022) 635-61-94
e-mail: [email protected]
http://www.gis.gov.pl
MSZ
Dz.U. 1954 nr 37 poz. 160
Dekret z dnia 14 sierpnia 1954 r. o Państwowej Inspekcji Sanitarnej.
Status aktu prawnego:
uchylony
Data wydania:
1954.08.14
Data wejścia w Ŝycie:
1954.08.25
Data obowiązywania:
1954.08.25
Uwagi:
W zakresie zmiany Dz.U. 1952 nr 37 poz. 160
obowiązywał do 7.10.1991 r.
Organ wydający:
RADA PAŃSTWA
Organ uprawniony:
MIN. ZDROWIA
Organ zobowiązany:
MIN. ZDROWIA
RADA MINISTRÓW
MIN. OBRONY NARODOWEJ
MIN. BEZPIECZEŃSTWA PUBLICZNEGO
MIN. KOLEI
PREZ. RADY MINISTRÓW
Akty zmienione: Dz.U. 1952 nr 25 poz. 171 1954.08.25
Akty uchylone:
Dz.U. 1946 nr 32 poz. 202 1954.08.25
Dz.U. 1950 nr 6 poz. 54 1954.08.25
Akty uznane za uchylone:Dz.U. 1939 nr 54 poz. 342 1954.08.25
Dz.U. 1950 nr 39 poz. 359 1954.08.25
Dz.U. 1950 nr 42 poz. 383 1954.08.25
Dz.U. 1950 nr 46 poz. 426 1954.08.25
MSZ
KIEROWNICTWO
GŁÓWNEGO INSPEKTORATU SANITARNEGO
Przemysław Biliński -Zastępca Głównego Inspektora Sanitarnego
Paweł Policzkiewicz - Zastępca Głównego Inspektora Sanitarnego
Krzysztof Pajączek - Dyrektor Generalny
Wojciech Dębiński - Dyrektor Departamentu Przeciwepidemicznego
Maria Suchowiak - Dyrektor Departamentu Higieny śywienia,
śywności i Przedmiotów UŜytku
Izabela Fengler - Dyrektora Departamentu Higieny Środowiska
ElŜbieta Łata - Dyrektora Departamentu Promocji Zdrowia i Oświaty
Zdrowotnej
Bogusław śulewski - Dyrektor Departamentu Organizacyjno-Prawnego
Jarosław Fiks - Dyrektor Departamentu Ekonomiczno Administracyjnego
DEPARTAMENTY GŁÓWNEGO INSPEKTORATU SANITARNEGO
MSZ
DEPARTAMENTY
GŁÓWNEGO INSPEKTORATU SANITARNEGO
Departament Przeciwepidemiczny
Departament Higieny śywienia, śywności i
Przedmiotów UŜytku
Departament Higieny Środowiska
Departament Promocji Zdrowia i Oświaty Zdrowotnej
Departament Organizacyjno-Prawny
Departament Ekonomiczno-Administracyjny
MSZ
DEPARTAMENT HIGIENY śYWNOŚCI, śYWIENIA I PRZEDMIOTÓW UśYTKU
Zadania:
1.
Ustalanie priorytetów i kierunków działań Państwowej Inspekcji
Sanitarnej w zakresie higieny Ŝywności, Ŝywienia i przedmiotów uŜytku,
2.
Dokonywanie analizy i oceny sytuacji zdrowotnej w zakresie higieny Ŝywności,
Ŝywienia i przedmiotów uŜytku,
3.
Ustalanie kierunków i koordynowanie nadzoru sanitarnego nad zakładami
produkującymi Ŝywność oraz jej obrotem i importem, a takŜe nad zasadami
racjonalnego Ŝywienia,
4.
Koordynowanie nadzoru sanitarno-higienicznego nad produkcją, importem
i obrotem krajowym w zakresie przedmiotów uŜytku,
5.
Opracowywanie projektów decyzji Głównego Inspektora Sanitarnego w
zakresie higieny Ŝywności, Ŝywienia i przedmiotów uŜytku, z wyjątkiem
środków kosmetycznych silnie działających,
6.
Nadzór nad przestrzeganiem przepisów ustawy o warunkach zdrowotnych
Ŝywności i Ŝywienia i aktów wykonawczych wydanych na jej podstawie oraz
rozporządzenia Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej o przedmiotach uŜytku
i rozporządzenia Ministra Opieki Społecznej dotyczącego produkcji i obrotu
środkami kosmetycznymi.
MSZ
Dz.U. 1985 nr 12 poz. 49
Ustawa z dnia 14 marca 1985 r. o Państwowej Inspekcji
Sanitarnej.
obowiązujący
1985.03.14
1985.09.01
1985.09.01
SEJM
MIN. ZDROWIA I OPIEKI SPOŁECZNEJ
RADA MINISTRÓW
MIN. KOMUNIKACJI
MIN. OBRONY NARODOWEJ
MIN. SPRAW WEWNĘTRZNYCH
Dz.U. 1970 nr 29 poz. 245 1985.09.01
Akty zmienione:
Dz.U. 1975 nr 16 poz. 91 1985.09.01
Akty uchylone:
Dz.U. 1954 nr 37 poz. 160 1985.09.01
Akty uznane za uchylone:Dz.U. 1954 nr 37 poz. 161 1986.04.01
M.P. 1955 nr 63 poz. 752 1985.09.01
Status aktu prawnego:
Data wydania:
Data wejścia w Ŝycie:
Data obowiązywania:
Organ wydający:
Organ zobowiązany:
MSZ
Dz.U. 1936 nr 45 poz. 336
Obwieszczenie Ministra Opieki Społecznej z dnia 9 maja
1936 r. w sprawie ogłoszenia jednolitego tekstu
rozporządzenia Prezydenta Rzeczypospolitej z dnia 10
czerwca 1927 r. o Państwowym Zakładzie Higjeny.
Status aktu prawnego:
Data wydania:
Data wejścia w Ŝycie:
Data obowiązywania:
Organ wydający:
Podstawa prawna:
Tekst jednolity dla aktu:
Akty wykonawcze:
nieobowiązujący - przyczyna
nieznana
1936.05.09
1935.04.01
1935.04.01
MIN. OPIEKI SPOŁECZNEJ
Dz.U. 1934 nr 110 poz. 977
Dz.U. 1927 nr 54 poz. 477
Dz.U. 1939 nr 68 poz. 462
MSZ
Oznaczenie zawartości metali w
próbkach środków spoŜywczych.
Kierownik Zakładu:
doc. dr hab. Kazimerz Karłowski
tel. +48 (22) 849 74 45
ZAKŁAD BADANIA śYWNOŚCI I PRZEDMIOTÓW UśYTKU
Wraz z Pracowniami
MSZ
ZAKŁAD BADANIA śYWNOŚCI I PRZEDMIOTÓW UśYTKU
Pracownie Zakładu:
Pracownia Higieny śywności
Pracownia Badania Substancji Obcych w śywności
Pracownia Badania Zanieczyszczeń Chemicznych śywności
Pracownia Mikrobiologii śywności
Pracownia Badania Środków Kosmetycznych i Preparatów
Chemii Gospodarczej
Pracownia Badania Tworzyw Sztucznych, Opakowań i
Przedmiotów UŜytku.
Pracownia Toksykologii śywności
MSZ
Badania biegłości w zakresie oznaczania zawartości metali
szkodliwych dla zdrowia w środkach spoŜywczych.
Zakres świadectw wydawanych przez Zakład Badania
śywności i Przedmiotów UŜytku, Pracownie Badania
Zanieczyszczeń Chemicznych śywności
MSZ
Pracownia Toksykologii śywności
Badanie związków szkodliwych dla zdrowia występujących
w środkach spoŜywczych. Opracowywanie metod badań
toksykologicznych i ustalanie ich zakresów dla nowo
wprowadzanych środków spoŜywczych, dodatków do Ŝywności i
składników przedmiotów uŜytku. Ocena toksykologiczna
wyników badań substancji dodatkowych do Ŝywności i
składników przedmiotów uŜytku, a takŜe rejestrowanych leków i
preparatów weterynaryjnych oraz składników pasz.
Opiniowanie nowych składników środków spoŜywczych i
przedmiotów uŜytku.
Zakład współpracuje z:
•Joint UNEP/FAO/WHO Food Contamination Monitoring
Programme - Global Environment Monitoring System
(GEMS/Food),
•FAO European Cooperative Research Network on Trace
Elements - Subnetwork E on Trace Elements Status in Food.
MSZ
BADANIA BIEGŁOŚCI W ZAKRESIE OZNACZANIA
ZAWARTOŚCI METALI SZKODLIWYCH DLA
ZDROWIA W ŚRODKACH SPOśYWCZYCH
ORGANIZOWANE PRZEZ ZAKŁAD BADANIA
śYWNOŚCI I PRZEDMIOTÓW UśYTKU,
PRACOWNIĘ BADANIA ZANIECZYSZCZEŃ
CHEMICZNYCH śYWNOŚCI
MSZ
•Koszt udziału w jednym etapie badań wynosi aktualnie 550 zł.
Dla laboratoriów stacji sanitarno-epidemiologicznych badania
są bezpłatne.
•W badaniach uczestniczy ok. 60 laboratoriów z terenu całej
Polski, przede wszystkim stacji sanitarno-epidemiologicznych,
wyŜszych uczelni i producentów Ŝywności.
•Zainteresowani wzięciem udziału w badaniach proszeni są o
skontaktowanie się z osobami odpowiedzialnymi za ich
realizację.
Zakład Badania śywności i Przedmiotów UŜytku PZH
uczestniczy w międzynarodowych badaniach biegłości
organizowanych w tym zakresie przez:
1.Central Science Laboratory, Norfolk, UK, Ministry of
Agriculture, Fisheries and Food w ramach Food Analysis
Performance Assessment Scheme (FAPAS)
2.The Swedish National Food Administration, Trace Elements in
Food Proficiency Testing Programme.
MSZ
Dz.U. 2003 nr 167 poz. 1633
Rozporządzenie Ministra Sprawiedliwości z dnia 2 września 2003
r. w sprawie określenia wartości dziennej normy wyŜywienia oraz
rodzaju diet wydawanych osobom osadzonym w zakładach
karnych i aresztach śledczych
Status aktu prawnego:
Data ogłoszenia:
Data wydania:
Data wejścia w Ŝycie:
Data obowiązywania:
Organ wydający:
Podstawa prawna:
Podstawa prawna z artyk.:
109 par. 2
Akty uchylone:
2003.10.10
obowiązujący
2003.09.25
2003.09.02
2003.10.10
2003.10.10
MIN. SPRAWIEDLIWOŚCI
Dz.U. 1997 nr 90 poz. 557
Dz.U. 1997 nr 90 poz. 557 art.
Dz.U. 1999 nr 87 poz. 976
MSZ
•Opis diety
- nazwa diety
- zastosowanie diety
- zadania diety i jej charakterystyka
- całodzienna racja pokarmowa oraz jej wartość energetyczna i
odŜywcza
- sposób modyfikacji diety dla indywidualnych potrzeb
pacjenta
- produkty i potrawy dozwolone i przeciwwskazane
- uwagi technologiczne dotyczące przygotowania potraw i
posiłków dietetycznych dla danej diety
- propozycje potraw na poszczególne posiłki
- przykładowy całodzienny jadłospis z podaniem numerów
potraw z kartoteki
- kartoteka potraw
MSZ
Charakterystyka Ŝywienia dietetycznego
śywienie dietetyczne musi dostarczać wymaganych ilości
energii dla utrzymania masy ciała chorego na prawidłowym
poziomie oraz niezbędnych ilości składników odŜywczych.
Dieta powinna:
Oszczędzać chory narząd.
Pokrywać zwiększone zapotrzebowanie na te składniki, które
na skutek choroby organizm utracił.
Pomagać w wyzdrowieniu.
Być pozbawiona składników, których przemiana w organizmie
jest upośledzona.
Nie zawierać składników, na które chory jest uczulony
MSZ
Charakterystyka Ŝywienia dietetycznego
śywienie dietetyczne jest modyfikacją normalnego,
racjonalnego Ŝywienia i to w stopniu najmniejszym i krótko
trwającym.
Zmiany modyfikacji:
Zmiany konsystencji poŜywienia.
Zmiany wartości energetycznej lub zawartości składników
odŜywczych w diecie lub wyeliminowani produktu na który
organizm jest uczulony.
MSZ
MSZ
Ocena sposobu Ŝywienia poprzez ocenę punktową jadłospisu
Oceniane cechy dziennego
jadłospisu (wg Bielińskiej)
Liczba przyznanych
punktów
1 pkt
0 pkt
1. Czy liczba posiłków jest
dostosowana do wieku, Pracy?
tak
nie
2. Czy przerwy między posiłkami
są dostosowane do liczby
posiłków?
tak
nie
3. Czy mleko, ewentualnie
produkty mleczne są w:
1-2
posiłkach
Ŝadnym
posiłku
4. Czy produkty dostarczające
białka zwierzęcego (mięso, ryby,
jaj, sery, mleko, twarogi …) są w:
3-4
posiłkach
1-2 lub
Ŝadnym
posiłku
5. Czy warzywa i owoce są w:
2-3
posiłkach
1 lub
Ŝadnym
6. Czy surówka lub surowe
owoce są przynajmniej w 1
posiłku?
Tak
Nie
7. Czy w jadłospisie jest ciemne
pieczywo lub gruba kasza?
tak
Nie
Razem uzyskane wyniki
Punktacja
odtworzonego
jadłospisu
MSZ
Leczenie Ŝywieniowe – leczenie podaŜą energii, białka, elektrolitów,
pierwiastków śladowych i witamin w płynach doŜylnych lub w dietach
przemysłowych
Leczenie Ŝywieniowe
śywienie dojelitowe
śywienie pozajelitowe
Dowóz wszystkich składników
Zespół leczenia Ŝywieniowego – interdyscyplinarny powoływany przez
dyrektora jednostki słuŜby zdrowia
Lekarz
Farmaceuta
Pielęgniarka
Dietetyczka
MSZ
NIEDOśYWIENIE I JEGO NASTĘPSTWA
U 30% chorych prawidłowo odŜywionych – niedoŜywienie rozwija się po
przyjęciu do szpitala
70% niedoŜywionych w momencie przyjęcia – niedoŜywienie ulega ono
dalszemu pogłębieniu po hospitalizacji
Podstawowe przyczyny niedoŜywienia szpitalnego:
Choroba z jej konsekwencjami metabolicznymi
Dieta szpitalna – często niesmaczna i niskokaloryczna
Głodzenie podczas wykonywania badań diagnostycznych i w okresie
okołooperacyjnym
Ograniczona sprawność chorych
Brak większego zainteresowania tym problemem ze strony pielęgniarek i
lekarzy
Szczególny problem chorzy w wieku podeszłym
Średni czas przeŜycia od rozpoczęcia głodówki – ok. 2 miesięcy – śmierć po
utracie 40-50% masy ciała
Po urazie, operacji, zakaŜeniu – śmierć po utracie 20-30% masy ciała
Głodzenie niepowikłanie - ok. 90% zapotrzebowania energetycznego tłuszcz endogenny, po kilku dniach mózg, następnie mięśnie przestawiają się
na utylizację ciał ketonowych
MSZ
HACCP
HAZARD ANALYSIS CRITICAL POINT
(analiza krytycznych punktów kontroli)
metoda składa się z następujących elementów:
1. Identyfikacji zagroŜeń i oceny ich istotności oraz związanego
z nim ryzyka (Analizy ZagroŜeń).
2. Określenia krytycznych punktów kontroli koniecznych do
eliminowania zidentyfikowanych zagroŜeń.
3. Przyjęcia określonych kryteriów dla ustalenia, czy w danym
punkcie krytycznym przebieg procesu produkcji jest pod
kontrola.
4. Wyboru i uruchomienia systemów monitorowania.
5. Podjęcia czynności korygujących, jeŜeli kryteria nie są
spełnione.
6. Weryfikacji systemu.
7. Dokumentacji.
MSZ
Krytyczny punkt kontroli - surowiec,
miejsce, postępowanie praktyczne, procedura
lub proces, w którym moŜna zastosować
środki kontrolne dla zapobieŜenia zagroŜeniu,
zminimalizowania go.
MSZ
Dyrektywa Rady 93/43EEC
art.3. poz. 2.
Ludzie działający w biznesie Ŝywnościowym będą określać kaŜdy krok w
swojej działalności, który jest krytyczny dla zapewnienia bezpieczeństwa
Ŝywności i zapewnienia, Ŝe odpowiednie procedury bezpieczeństwa są
identyfikowane, wprowadzane w Ŝycie, utrzymywane i oceniane na
podstawie następujących zasad, stosowanych aby rozwinąć system
HACCP (Ocena Ryzyka Krytycznych Punktów Kontroli):
- analizowanie punktów potencjalnego ryzyka Ŝywnościowego w
działaniach biznesu Ŝywnościowego,
- identyfikowanie tych punktów w tych działaniach, gdzie moŜe wystąpić
ryzyko Ŝywnościowe,
-decydowanie, które ze zidentyfikowanych punktów są krytyczne dla
bezpieczeństwa Ŝywności - „punkty krytyczne”,
- identyfikowanie i wprowadzanie w Ŝycie skutecznych procedur kontroli
i nadzoru w tych punktach krytycznych; i
- przeglądanie i analizy punktów ryzyka Ŝywnościowego, krytycznych
punktów kontroli i kontrola oraz nadzorowanie procedur okresowo oraz
zawsze kiedy zmieniają się działania w biznesie Ŝywnościowym.
MSZ
Toksykologia Ŝywności – nie odnosi się do Ŝywności tylko, ale raczej
do badania naturalnie występujących toksycznych substancji w
Ŝywności.
śywność
Niekonwencjonalna
MoŜe zawierać bardzo wysokie
stęŜenia naturalnie występujących
toksyn
Konwencjonalna
Rzadko skaŜone wysokimi
ilościami naturalnie
występującymi toksynami
MSZ
Rodzaje substancji toksycznych (ST) występujących
w Ŝywności
Substancje istniejące naturalnie
Metabolity produkowane na drodze biosyntezy przez
organizmy, będące źródłem Ŝywności w warunkach normalnego
wzrostu.
Metabolity produkowane na drodze biosyntezy przez
organizmy, będące źródłem Ŝywności w warunkach występowania
stresu.
Zanieczyszczenia
ST, które w sposób bezpośredni zanieczyszczają Ŝywność.
ST, które są absorbowane ze środowiska przez organizmy,
będące źródłem Ŝywności w okresie ich wzrostu.
ST, które powstają podczas przygotowania Ŝywności (jej
obróbki).
MSZ
Czynniki
CHEMICZNE
środowiskowe
Pestycydy,
nawozy,
metale,
WWA,
Cl-bi- i
trifenyle
technologiczne
FIZYCZNE
promieniotwórczość
środki czystości,
przedmioty uŜytku,
leki weterynaryjne,
enzymy?,
substancje
powstające
wtórnie
BIOLOGICZNE
mechaniczne
radionuklidy
promieniowanie
jonizacyjne
Schemat klasyfikacji zanieczyszczeń
Bakterie,
pleśniaki,
pasoŜyty,
szkodniki
i inne elementy
MSZ
Naturalne toksyczne substancje w Ŝywności
Wrodzone – obecne bez
ingerencji człowieka
Zwykle obecne w Ŝywności i wpływające
na kaŜdego, gdy zjedzone w odpowiedniej
ilości (solanina w ziemniakach)
Toksyny będące wynikiem
nienaturalnych warunków
zwierząt lub rośliny uŜytej
jako Ŝywność
Neurotoksyczne zatrucia małŜami, miód
od pszczół zbierających nektar z
Rododendronu.
Nieprawidłowa wraŜliwość
konsumencka
Celiakia – białko gluten, fawizm – fasole,
alergia na Ŝywność, zaburzenia wywołane
przez leki – reakcja na sery Ŝółte
Zatrucia patogennymi
bakteriami
Ostre zaburzenia, zwykle w przewodzie
pokarmowym np. toksyny produkowane
Staphylococcus aureus, Clostridum
botulinum
Mykotoksyny
Grzyby – aflatoksyna B1 z Aspergillus
flavus – kancerogen wątroby
MSZ
Przypadkowe chemiczne zanieczyszczenia lub skaŜenie
Dodatki do Ŝywności
dodawane celowo –
barwniki, konserwanty i in.
Niektóre były dodawane od wieku, inne
są syntetyczne i wymagają testowania
Znajdujące się jako przypadkowe – wytworzone przez człowieka
Substancje chemiczne
stosowane w rolnictwie i w
hodowli zwierząt
Fungicydy, herbicydy, antybiotyki
SkaŜenie środowiska
Np. organiczna rtęć, kadm, ołów,
aluminium, PCB, PBB, opad
radioaktywny
MSZ
Toksyczna substancja
Toksyczny efekt
Toksyczna substancja moŜe wywołać efekt toksyczny jedynie
wtedy jeśli jej stęŜenie jest odpowiednio wysokie.
Często substancje, które są powszechnie obecne i niezbędne
do rozwoju, np. witaminy A i D wywołują efekt toksyczny
przy przyjęciu na poziomie niewiele większym niŜ ten
potrzebny do optymalnego zdrowego wzrostu i jest znacznie
mniejszy od przyjętego 100 krotnego zwyczajowo przyjętego
dla syntetycznych dodatków Ŝywności.
MSZ
Terminy
Ostra toksyczność (acute toxicity) – toksyczna odpowiedź,
często od razu, wywołana przez pojedynczą ekspozycję (np.
cykuta z Cicuta virosa – śmierć krowy duŜo wcześniej niŜ
przezucie do końca zjedzonej rośliny. WyraŜana jest przez
LD50.
LD50 (dosis letalis) – dawka substancji toksycznej, której
działanie powoduje śmierć połowy intoksykowanych zwierząt,
wyraŜona w mg/kg masy zwierzęcia (najczęściej w przeliczeniu
na szczura)
Chroniczna toksyczność (chronic toxicity) – odnosi się do
efektu, który jest wynikiem pewnego czasu działania
substancji toksycznej, np. rak. Testowanie wymaga podawania
testowanej substancji przez 20-24 miesiące gryzoniom
(szczurom).
TD50 (tumour dose50) – ilość karcinogenu potrzebna do
wywołania raka u 50% w grupie eksponowanych zwierząt.
MSZ
Test subchronicznego podawania (subchronic feeding test) – 90
dni badań toksykologicznych u odpowiedniego gatunku zwierząt.
SłuŜy do określenia MTD.
MTD (maximum tolerated dose) – największy poziom testowanej
substancji podawanej zwierzęciu bez wywołania widocznych
toksycznych objawów.
PTWI (Provisional Tolerable Weekly Intake) tymczasowe
tolerowane tygodniowe pobranie
ADI (acceptable daily intake) – dla nie karcinogenów 1/100
NOAEL
NOAEL (no observable adverse effect level) - dopuszczalne
dzienne pobranie jest to wyraŜona w mg/kg masy ciała ilość danej
substancji pobierana w ciągu dnia z Ŝywnością, wodą, powietrzem,
lekami itp., która według aktualnego stanu wiedzy zapewnia pełną
nieszkodliwość dla organizmu człowieka.
Tolerancja – wyraŜona w mg/kg produktu oznacza maksymalną
zawartość pozostałości pestycydu w Ŝywności prawnie
akceptowaną w danym kraju
MSZ
Toksykologia porównawcza (comparative toxicology) –
wprowadzona przez International Food Biotechnology Council i
FDA.
Dotyczy badań porównawczych stęŜenia naturalnie
występujących toksyn (obecnych wewnętrznie) w nowych
rodzajach Ŝywności w stosunku do tradycyjnych
odpowiedników nowej Ŝywności.
MSZ
Źródło
Aktywny czynnik
Efekt
Banany i inne
owoce
5-hydroksytyramina,
adrenalina, noradrenalina
Oddziaływanie na centralny i obwodowy
system nerwowy
Niektóre sery
Tyramina
PodwyŜszenie ciśnienia krwi, zwiększenie
działania inhibitorów monoaminooksydazy
Migdały,
kasawa i in.
Cyjanek
Zaburzenie oddychania tkankowego
Przepiórki
ZaleŜnie od jedzenia
pietrasznika plamistego
SkaŜenie cykutą
MałŜe
ZaleŜne od jedzenia
Gonyaulax
Mrowienie, cierpnięcie, zdrętwienie,
osłabienie mięśni, paraliŜ oddechowy,
Niektóre ryby,
mięso, sery
Nitrozoaminy
Rak
Strączkowe
rośliny
hematuglutininy
Uszkodzenia erytrocytów i komórek
przewodu pokarmowego
Fasole
Wicyna,konwicyna
Fawizm – anemia hemolityczna
KrzyŜowe kapustne
Tiocyjaniany- goitryna
UniemoŜliwienie wbudowania jodu w
pierścień tyrozyny lub tyroniny i
wytwarzanai tyroksyny
Rabarbar
Szczawiany
Nadmierne wydalanie szczawianów z
moczem
Zielone
ziemniaki
Solanina
Zaburzenia ze strony przewodu
pokarmowego
MSZ
Ryzyko kancerogenezy według HERP (human
exposure rodent potency)
Wylicza się go jako stosunek poziomu ekspozycji człowieka
(mg/kg masy ciała) do TD50 (mg/kg masy ciała) i rezultat
jest następnie mnoŜony przez 100.
Wyliczono, Ŝe 99,99% całkowitej ilości pobranych typowych
(najczęstszych) kancerogenów jest pochodzenia naturalnego.
MSZ
Dzienne naraŜenie człowieka (daily human exposure)
PCB, dzienne spoŜycie (daily dietary intake)
EDB, dzienne spoŜycie
Alar, 1 jabłko (230 g)
Woda wodociągowa, 1 l (chloroform)
Gotowany boczek, 100 g (nitrozoaminy)
Najgorsze źródło wody w Dolinie Krzemowej (trójchloroetylen)
Masło orzechowe (jedna kanapka) (aflatoksyna)
Jeden kieliszek wina (etanol)
HERP
(%)
0,0002
0,0004
0,0002
0,001
0,003
0,004
0,03
4,7
EDB etylenodibromek, pestycyd, zakazany
Alar - zakazany
Wg Gold L.S. I wsp. (1992)Rodent carcirogens : setting priorities. Science
258:261-265.
MSZ
Średnie stęŜenie kadmu w sałacie uprawianej w ogrodach działkowych w
ostatnim pięcioleciu (1994-98)
MSZ
DZ. U. R.P. 22.06.2001 nr 63 poz. 634 z dnia 11 maja 2001 r. o
warunkach zdrowotnych Ŝywności i Ŝywienia
Pojęcie – nowej Ŝywności
Rozdz. 1. Przepisy ogólne
Art. 2. Ustawy nie stosuje się do:
26) nowa Ŝywność – substancje lub ich mieszaniny, które dotychczas nie
były wykorzystywane do Ŝywienia ludzi, w tym środki spoŜywcze,
uŜywki lub ich składniki:
a) zawierające lub składające się z genetycznie zmodyfikowanych
organizmów albo ich fragmentów, określonych w odrębnych
przepisach,
b) otrzymane z organizmów o których mowa w lit a), ale ich
niezawierąjące,
c) o nowej lub celowo zmodyfikowanej podstawowej strukturze
molekularnej,
d) wyizolowane z mikroorganizmów, grzybów lub wodorostów lub
składające się z nich,
MSZ
e)
składające się z roślin lub uzyskane z roślin lub ze zwierząt, z
wyjątkiem Ŝywności i składników Ŝywności otrzymanych przy
zastosowaniu tradycyjnych metod rozmraŜania lub hodowli
f)
poddane procesowi technologicznemu niestosowanemu
dotychczas, powodującemu istotne zmiany ich składu lub
struktury, który wpływa na wartość odŜywczą, metabolizm i
zawartość niepoŜądanych substancji
Rozdz. 2. Art. 11.1. Nowa Ŝywność nie moŜe:
1) Stanowić zagroŜenia dla zdrowia lub Ŝycia człowieka oraz
środowiska,
2) RóŜnić się od Ŝywności lub składników Ŝywności, które ma
zastąpić, w stopniu powodującym, ze jej uŜycie lub spoŜycie
byłoby niekorzystne ze względów zdrowotnych lub
Ŝywieniowych.
MSZ
Wg Gertig i Gawęcki (Słownik Terminów śywieniowych, PWN
2001)
śywność ekologiczna (ecological food) – produkty spoŜywcze o obniŜonym
poziomie zanieczyszczeń chemicznych. Jest produkowana na terenach
pozaemisyjnych z surowców pozyskiwanych w gospodarstwach rolnych,
stosujących alternatywne metody produkcji (ekologiczne, biodynamiczne,
zintegrowane)
śywność funkcjonalna (functional food) – Ŝywność zawierająca jeden lub
kilka składników (nie będących składnikami odŜywczymi), których działanie
wywołuje selektywny i pozytywny efekt w odniesieniu do określonej funkcji
organizmu człowieka.
śywność lecznicza (nutraceutyk) –(nutraceutical) – produkt będący
skoncentrowanym źródłem jednego lub więcej składników odŜywczych,
który ma charakter preparatu farmaceutycznego i wywiera korzystne skutki
zdrowotne.
śywność ochronna – Ŝywność profilaktyczna, prozdrowotna (protective
food) – produkty spoŜywcze obfitujące w składniki odŜywcze, których
niedobory występują najczęściej, względnie o zmniejszonej wartości
energetycznej lub zawartości składników, których nadmierna podaŜ
Ŝywnością przyczynia się do rozwoju chorób, np. typu light,
MSZ
wysokobłonnikowa, niskosodowa, bezcholesterolowa itp...
Wg Gertig i Gawęcki (Słownik Terminów śywieniowych, PWN
2001) cd.
śywność wygodna (convenient food) – produkty spoŜywcze otrzymywane w
wyniku takiego przetwarzania surowców, które umoŜliwia konsumentowi
szybkie przygotowanie z nich posiłków; porcjowane i pakowane w sposób
szczególnie dogodny dla konsumenta.
WyróŜnia się m.in.
produkty: gotowe do odróbki termicznej (ready to cook),
gotowe do podgrzania (ready to heat),
gotowe do spoŜycia (ready tp eat)
MSZ
Wg Paulus’a
śywność wygodna – produkty spoŜywcze otrzymywane w wyniku
przetwarzania surowców z wykorzystaniem operacji zalecanych przez
dobra praktykę technologiczną, które nadają wyrobom poŜądaną
trwałość i umoŜliwiają szybkie przygotowanie z nich – lub w połączeniu
z innymi składnikami bezpiecznych posiłków.
Stopień przetworzenia – Ŝywność gotowa do:
Obróbki wstępnej (ready to process)
Obróbki kulinarnej (ready to kitchen)
Obróbki termicznej (ready to cook)
Podgrzania (ready to heat)
SpoŜycia (ready to eat)
MSZ
Wg Cynthia Taft Bayerl
śywność funkcjonalna – substancja albo część Ŝywności, która
rozwaŜana moŜe być jako dostarczająca oprócz medycznych albo
zdrowotnych korzyści równieŜ podstawowe Ŝywieniowe, poprzednio
określane jako nutraceutyki.
MSZ
Przykłady części składowych funkcjonalnych składników
Składnik
Źródło
Potencjalna korzyść
Jogurt i inne
produkty
mleczne
MoŜe powodować polepszenie pracy
przewodu pokarmowego
Alfa-karotenoidy
Marchew
Neutralizacja wolnych rodników,
mogących powodować uszkodzenia
komórek
Beta-karoten
RóŜne warzywa
Neutralizacja wolnych rodników
Luteina
Zielone warzywa
Udział w podtrzymywaniu zdrowego
widzenia
Likopen
Pomidory i
przetwory
Mogą obniŜać ryzyko wystąpienia
prostaty
Prebiotyki/Probiotyki
Lactobacillus
Karotenoidy
MSZ
Składnik
Źródło
Potencjalna korzyść
Nierozpuszczalny
błonnik
Otręby pszenne
Mogą obniŜać ryzyko raka piersi lub
jelita grubego
Beta-glukany
Owies
ObniŜenie ryzyka choroby
niedokrwiennej serca
Rozpuszczalny
błonnik
Psyllium
Redukcja ryzyka choroby
niedokrwiennej serca
Błonnik pokarmowy
Białka soi, fitoestrogeny
Izoflawony –
genisteina, daidzeina
Soja i Ŝywność
wztworzona na
bazie soi
Ma zmniejszać objawy menopauzy
takie jak napady gorąca
Ma chronić przed chorobami serca i
niektórymi rakami, obniŜa cholesterol
LDL, całkowity cholesterol i
triglicerydy
Czekolada,
kakao, jagody
Mają oddziaływać zdrowotnie na drogi
moczowe
Mają zmniejszać ryzyko chorób serca
Taniny
Proantocjanidy
MSZ
Składnik
Źródło
Potencjalna korzyść
Owoce
Herbata
Cytrusy
Owoce/warzywa
Neutralizują wolne rodniki
Zmniejszają ryzyko raka
Omega-3 kwasy
tłuszczowe
DHA/EPA
Skonjugowany kwas
linoleinowy (CLA)
Tuńczyk: ryby i
oleje rybne
Sery i produkty
mięsne
Mają zmniejszać ryzyko choroby
niedokrwiennej serca, polepszać
funkcje poznawcze i widzenia
Maja poprawiać budowę ciała,
zmniejszać ryzyko niektórych raków
Saponiny
Soja, produkty
zawierające
białko sojowe
Mają obniŜać LDL cholesterol,
zawierają enzymy przeciwrakowe
Roślinne sterole –
ester stanolu
Oleje z
kukurydzy, soi,
pszenicy, drewna
ObniŜają poziom cholesterolu przez
hamowanie jego absorpcji
Hydrolizaty kolagenu
śelatyna
Maja zmniejszać niektóre objawy
związane z osteoartrozą
Flawonoidy
Antocyjanidy
Katechiny
Flawonony
Flawony
Kwasy tłuszczowe
MSZ
Rodzaje Ŝywności wygodnej
Składniki potraw lub pełne posiłki
Produkty poprawiające apetyt (appetisers), a w tym przekąski;
Zupy, kremy, potrawki, buliony
Dania główne mięsne, rybne, drobiowe, mączne, ziemniaczane
Dania narodowe, etniczne
Dania dietetyczne
Dania warzywne, sałatki rybne, mięsne, warzywne, owocowe, mieszane
Pieczywo, chleb, bułki, grzanki
Desery, ciasta, lody
Napoje bezalkoholowe w formie koncentratów zagęszczonych lub
proszków szybko rozpuszczalnych (instant)
MSZ
Metody utrwalania produktów
Sterylizacja, pasteryzacja cieplna (konserwy), zagęszczanie,
suszenie, mroŜenie, chłodzenie, ekskruzja, ekspandowanie.
Metoda płotków – równoczesne zastosowanie kilku czynników
utrwalających.
Potrawy – metody utrwalania
Technologia „sous-vide” – potrawy w hermetycznie
zamkniętych opakowaniach próŜniowych utrwala się przez
sterylizację lub pasteryzację w systemie HTST (high temperature,
short time) do pakowania stosuje się tworzywa odporne na
temperaturę – tacki z politereftalanu etylu (PET) i torebki z
polipropylenu (PP)
Technologia „cook-chill” – potrawy lub ich składniki poddaje
się obróbce kulinarnej, a następnie zamyka w opakowania
jednostkowe i szybko schładza do temperatury poniŜej 3oC
MSZ
Metody kombinowane
Nietermiczne metody przetwarzania
Niekonwencjonalne metody ogrzewania
Osłonki jadalne
Naturalne substancje hamujące lub niszczące drobnoustroje
Opakowania aktywne
Naturalne biologicznie aktywne substancje (Ŝywność
funkcjonalna)
MSZ
INFORMACJA GŁÓWNEGO INSPEKTORA SANITARNEGO W SPRAWIE
NIEAUTORYZOWANEGO, GENETYCZNIE ZMODYFIKOWANEGO RYśU LL
RICE 601
W dniu 18 sierpnia br. Komisja Europejska została poinformowana przez
kompetentne władze Stanów Zjednoczonych o wykryciu przez firmę Bayer
CropScience śladowych ilości genetycznie zmodyfikowanego ryŜu LL RICE
601 w próbkach konwencjonalnego ryŜu długoziarnistego, pobranego z
rynku w Stanach Zjednoczonych.
RyŜ LL RICE 601 nie był autoryzowany w USA. Natomiast w UE Ŝadna z
odmian genetycznie zmodyfikowanego ryŜu, w tym ryŜu LL RICE 601, nie jest
dopuszczona do obrotu.
Nieznane są dokładne przyczyny pojawienia się tego ryŜu w obrocie.
Kompetentne władze Stanów Zjednoczonych jak dotąd nie udzieliły Komisji
Europejskiej satysfakcjonującej odpowiedzi w tej sprawie.
Najprawdopodobniej przyczyną przedostania się tego genetycznie
zmodyfikowanego ryŜu do środowiska i łańcucha Ŝywnościowego było
niekontrolowane „wymknięcie się”.
W związku z podejrzeniem przedostania się ryŜu LL RICE 601 równieŜ
do łańcucha Ŝywnościowego w Unii Europejskiej, Komisja Europejska w
porozumieniu z państwami członkowskimi UE przyjęła Decyzję w
sprawie tzw. nadzwyczajnych środków w odniesieniu do ryŜu LL RICE
601 (Decyzja 2006/601/WE).
Decyzja ta obliguje państwa członkowskie do podjęcia działań
polegających m. in. na:
- sprawdzaniu czy produktom, które mają być wprowadzone po raz
pierwszy do obrotu w UE, towarzyszy oryginalne sprawozdanie z badań
analitycznych, stwierdzające, Ŝe dany produkt nie zawiera ryŜu LL
RICE 601. Badania muszą być wykonane przez akredytowane
laboratorium, oraz
- wyrywkowym pobraniu próbek produktów spoŜywczych, które
potencjalnie mogą zawierać nieautoryzowany ryŜ LL RICE 601 (dotyczy
to produktów, które juŜ znalazły się w obrocie).
Główny Inspektor Sanitarny bezzwłocznie zobowiązał Państwowych
Wojewódzkich Inspektorów Sanitarnych do podjęcia stosownych
działań w celu spełnienia powyŜszych wymagań, w tym pobrania,
wstępnie 50 próbek produktów spoŜywczych, które potencjalnie mogą
zawierać ryŜ LL RICE 601.
Próbki te, do dnia 10 października 2006 r., mają być przekazane do
akredytowanego laboratorium badania Ŝywności genetycznie
zmodyfikowanej, działającego w strukturach Państwowej Inspekcji
Sanitarnej, w którym zostaną zbadane.
Wyniki badań zostaną umieszczone na stronie internetowej Głównego
Inspektoratu Sanitarnego.
W dniu 14 września br. naukowy panel ds. organizmów genetycznie
zmodyfikowanych Europejskiego Urzędu ds. Bezpieczeństwa śywności
(EFSA) przyjął stanowisko dotyczące genetycznie zmodyfikowanego ryŜu LL
RICE 601.
Z konkluzji stanowiska wynika, Ŝe dostępne dane są niewystarczające do
przeprowadzenia oceny bezpieczeństwa ryŜu LL RICE 601 zgodnie z
przewodnikiem do oceny ryzyka Europejskiego Urzędu ds. Bezpieczeństwa
śywności. Jednak, na podstawie dostępnych danych dotyczących
molekularności, składu oraz profilu toksykologicznego protein PAT*, EFSA
uwaŜa, Ŝe spoŜywanie długoziarnistego ryŜu zawierające śladowe ilości ryŜu
LL RICE 601 nie stanowi groźnego problemu bezpieczeństwa dla zdrowia
ludzi i zwierząt.
* enzym kodowany przez gen wprowadzony do genomu rośliny. Dzięki temu ryŜ LL
RICE 601 wykazuje tolerancję na aktywny składnik herbicydów Liberty.