Dawca żywy

Akcja
informacyjno-edukacyjna
„Drugie życie”
Podstawa prawna
Ustawa Transplantacyjna – ustawa z 1 lipca 2005r
o pobieraniu, przechowywaniu i przeszczepianiu
komórek, tkanek i narządów.
Transplantologia to dziedzina medycyny, która zajmuje się
przeszczepianiem
Przeszczep (transplantacja) jest operacją ratowania życia i zdrowia
człowieka, polegającą na chirurgicznym pobraniu zdrowego
narządu od dawcy i zastąpieniu nim chorego narządu biorcy.
Przeszczepiane narządy, tkanki i komórki mogą pochodzić od
dawców żywych lub zmarłych.
Transplantacja pozwala normalnie
żyć – pracować, uczyć się,
prowadzić życie rodzinne,
podróżować.
To szansa na drugie życie.
W Polsce średni czas oczekiwania na przeszczep wynosi dwa lata.
Wielu pacjentów umiera nie doczekawszy operacji.
W 2008 roku wskaźnik przeszczepów na milion mieszkańców w Polsce
wynosił 11,2 mln, w Hiszpanii – 34,2.
Wskaźnik przeszczepiania narządów
na milion mieszkańców (Polska)
16
14,7
14,5
13
14
11,2
12
9,2
10
8
6
4
2
0
2004
2005
2006
2007
2008
Źródło: opracowanie na podstawie danych Poltransplant
Dawca żywy
Prawo polskie dopuszcza przeszczep narządu od dawcy
żywego jeśli jednocześnie spełnione są warunki:
brak organu lub jego części nie spowoduje upośledzenia
funkcji organizmu dawcy, zagrożenia jego życia i zdrowia lub
dających się przewidzieć konsekwencji zdrowotnych
(kwalifikację poprzedza seria badań medycznych)

dawcą jest osoba spokrewniona lub pozostająca z biorcą w
szczególnej zażyłości (bliski przyjaciel, partner życiowy).

Dawca żywy
Każdy przypadek pobrania narządu od osoby niespokrewnionej
(bliski przyjaciel, partner życiowy) jest badany
przez Komisję Etyczną Krajowej Rady Transplantacyjnej.
Zgodę na pobranie narządu od dawcy żywego ostatecznie wydaje sąd.
Procedura ta ma zapewnić działanie z pobudek wyłącznie altruistycznych
i wyeliminować decyzje oparte na przymusie.
Od dawcy żywego można pobrać: nerkę, płat wątroby lub szpik kostny.
Handel narządami w jakiejkolwiek postaci jest w Polsce
zabroniony.
Przeszczep rodzinny
Warunki konieczne:
Jeśli dawcą jest dawca żywy musi być spełniony wymóg spokrewnienia
(rodzeństwo, rodzice, synowie, córki) lub bliskiej zażyłości z biorcą narządu
(małżonek)


Dawca musi być zdrowy i podpisać pisemną zgodę na pobranie narządu

Dawca musi być pełnoletni
Obowiązek zapewnienia bezpieczeństwa zdrowotnego dawcy (wykluczenie
groźnych dla zdrowia i życia dawcy konsekwencji pobrania narządu - obecnie i
w przyszłości)


Zgodność tkankowa narządu dawcy i biorcy
Przeszczep rodzinny






najczęściej przeszczepiane w ten sposób są:
wątroba i nerki
mniejszy odsetek odrzuceń przeszczepionych
narządów
dawca narządu żyje statystycznie dłużej
(system badań lekarskich)
minimalizacja ryzyka powikłań pooperacyjnych
mała popularność przeszczepów rodzinnych w Polsce (w Skandynawii 4050%)
96% dawców ponownie zdecydowałoby się na oddanie narządu bliskiemu
Dawca zmarły
By zmarły mógł zostać dawcą muszą być spełnione oba warunki:
dawcą może zostać jedynie taka osoba, która za życia nie
wyraziła sprzeciwu na pobranie narządów
u pacjenta stwierdzono śmierć mózgu, a wszystkie
możliwości leczenia zostały wyczerpane
Narządy, które można pobrać od osób zmarłych to m.in.:
serce, płuco wątroba, nerki, trzustka, jelito.
Dawca zmarły
Wiek metrykalny dawcy nie ma większego znaczenia –
ważny jest stan zdrowia organów zmarłego.
Narządy dawcy nie mogą być chore.
Biorcy przeszczepiane są organy dopiero po wykluczeniu
możliwych do przeniesienia chorób.
Liczba przeszczepionych narządów
od dawców zmarłych
- transplantacje w 2009 roku -
10 20
214
nerka
serce
wątroba
nerka i trzustka
płuco
71
762
Źródło: opracowanie na podstawie danych Poltransplant
Śmierć mózgu
Pobranie narządu od dawcy zmarłego
może nastąpić dopiero po stwierdzeniu śmierci mózgowej.
Śmierć mózgu = śmierć człowieka


to trwałe i nieodwracalne ustanie podstawowych funkcji
życiowych (oddech i krążenie krwi), za które odpowiadają
ośrodki zlokalizowane w pniu mózgu
śmierć mózgu orzeka komisja lekarska po wieloetapowej serii
dokładnych badań (w skład komisji wchodzi trzech lekarzy, w
tym co najmniej jeden specjalista z zakresu anestezjologii i
intensywnej terapii oraz jeden specjalista z zakresu neurologii i
neurochirurgii)
Krajowa Lista Osób
Oczekujących na Przeszczepienie
Pacjenci zakwalifikowani do przeszczepu zostają umieszczeni na
Krajowej Liście Osób Oczekujących na Przeszczepienie. Lista jest na
bieżąco aktualizowana.
31 grudnia 2009 roku narządów potrzebowało 2291 chorych, wśród nich
oczekujący na:
przeszczep nerki – 1768 chorych
przeszczep serca – 253 chorych
przeszczep wątroby – 183 chorych
przeszczep płuc – 37 chorych
przeszczep serca i płuca – 19 chorych
przeszczep płuc – 37 chorych
przeszczep trzustki - 3 chorych
Czas oczekiwania na przeszczep zależy od stopnia zaawansowania choroby,
grupy krwi biorcy, stopnia zgodności antygenów biorcy i dawcy.
Odrzucenie przeszczepu
Każdy przeszczep obarczony jest ryzykiem odrzucenia (reakcja układu
odpornościowego biorcy). Organizm może nie podjąć współpracy z
przeszczepionym narządem.
Minimalizacja ryzyka:

odpowiednio dobrany dawca (zgodność tkankowa, wielkość organu, stan
narządu)

właściwe zabezpieczenie organu przeznaczonego do transplantacji

zastosowana technika chirurgiczna
po przeszczepie – odpowiednia terapia immunosupresyjna (leki obniżające
odporność), stosowana przewlekle w celu osłabienia zdolności komórek
obronnych organizmu do zwalczania narządu rozpoznanego jako ciało obce
(odrzucenie przeszczepu)

Prawo w Polsce – zgoda domniemana
W polskim prawie funkcjonuje zasada
'zgody domniemanej'.
Zgodnie z prawem, lekarz może pobrać narządy od
zmarłej osoby jeśli potwierdzi, że dany człowiek za
życia nie złożył sprzeciwu na pobranie organów.
Brak sprzeciwu oznacza więc zgodę na oddanie po śmierci
narządów do przeszczepu.
Lekarze nie mają obowiązku pytać rodziny zmarłego o zgodę na
pobranie narządów.
Oświadczenie woli
Oświadczenie woli
Podpisane oświadczenie woli jest
deklaracją
świadomej
zgody
człowieka na to, by po jego śmierci
pobrać organy do przeszczepu.
To dar, który pozwoli uratować życie i zdrowie drugiego człowieka.
O swojej woli (zgoda lub sprzeciw) należy ZAWSZE powiadomić
bliskich – pozwoli to zdjąć z rodziny ciężar podejmowania decyzji
w sytuacji bólu i straty ukochanej osoby.
Wypełniony dokument należy nosić zawsze przy sobie, najlepiej
z dokumentami, które - jeśli zaistnieje taka potrzeba - będą
sprawdzone w celu ustalenia tożsamości.
Oświadczenie woli lub sprzeciw na
pobranie po śmierci narządów do
przeszczepu może złożyć każda osoba
pełnoletnia.
Młodzież po ukończeniu 16 r. ż. może podjąć samodzielną
decyzję o wyrażeniu sprzeciwu. W pozostałych przypadkach
decyzję podejmują prawni opiekunowie osoby małoletniej.
Centralny Rejestr Sprzeciwów
Każdy człowiek ma prawo nie wyrazić zgody na pobranie
narządów po śmierci do przeszczepu.
Centralny Rejestr Sprzeciwów (CRS) to baza danych
zawierająca deklaracje osób, które nie wyraziły zgody na
przeszczepienie narządów.
Lekarz przed pobraniem narządów od zmarłego ma
obowiązek sprawdzić, czy dana osoba nie złożyła za życia
sprzeciwu.
CRS prowadzi Centrum Organizacyjno-Koordynacyjne do
Spraw Transplantacji "Poltransplant" – organizacja, która
nadzoruje pobieranie i przeszczepianie narządów w Polsce.
Sprzeciw ma moc prawną, jeśli jest:

złożony osobiście lub pisemnie w Centralnym Rejestrze
Sprzeciwów (zgłoszenie jest wiążące po otrzymaniu listownego
potwierdzenia sprzeciwu)
 własnoręcznie spisanym i podpisanym oświadczeniem o nie
wyrażeniu zgody

oświadczeniem ustnym złożonym w obecności
świadków, potwierdzonym przez nich pisemnie.
dwóch
Wola zmarłego jest bezwzględnie szanowana i chroniona prawem.
Należy pamiętać, by o swojej decyzji poinformować bliskich.
CENTRALNY REJESTR SPRZECIWÓW
Centrum Organizacyjno-Koordynacyjne ds. Transplantacji
„Poltransplant”
al. Jerozolimskie 87
02-001 Warszawa
Formularz sprzeciwu – do pobrania na stronie:
www.poltransplant.org.pl
Szacunek do dawcy,
pełna ochrona biorcy.
Podczas operacji pobrania narządów i po
jej zakończeniu ciało człowieka traktowane jest
z należnym mu szacunkiem.
Osoba z przeszczepionym narządem
z reguły nie poznaje nazwiska dawcy organu.
Człowiek, którego dar uratował choremu życie
pozostaje anonimowy.
Liczba przeprowadzonych przeszczepów
od dawców zmarłych
Polska
1600
1383
1400
1218
1200
1106
1077
2008
2009
922
1000
800
600
400
200
0
2005
2006
2007
Źródło: opracowane na podstawie danych Poltransplant
Liczba pacjentów oczekujących na przeszczepienie
narządu w grudniu 2009 roku wynosiła 2291 osoby.
Masz dar uzdrawiania.
Transplantacja to życie.