od akademii do świadectwa umiejętności

273
Epileptologia 2005, 13: 273-280
OD AKADEMII DO ŚWIADECTWA UMIEJĘTNOŚCI
– ROZWÓJ TOWARZYSTW NAUKOWYCH
FROM ACADEMY TO CERTIFICATE OF COMPETENCE
– DEVELOPMENT OF SCIENTIFIC SOCIETIES
Jerzy Majkowski
Centrum Diagnostyki i Leczenia Padaczki
Fundacja Epileptologii
02-952 Warszawa, ul. Wiertnicza 122
STRESZCZENIE
SUMMARY
Wprowadzenie. W historycznym rozwoju towarzystwa naukowe zawsze spełniały doniosłą rolę
w organizacji życia naukowego i zawodowego,
a towarzystwa medyczne także w podnoszeniu
świadomości zdrowotnej społeczeństwa.
Cel. Przedstawienie zależności między rozwojem
nauki i wzrostem wiedzy a powstawaniem nowych
towarzystw wysoce specjalistycznych, jak np.
Polskie Towarzystwo Epileptologii (PTE).
Przegląd piśmiennictwa i dyskusja. Ogromny
wzrost wiedzy w każdej dziedzinie medycznej,
w ostatnich kilku dekadach oraz dostępność do
internetu przekracza możliwości ogarnięcia i selekcji dostępnej informacji przez specjalistę. Powstawanie wysoce specjalistycznych towarzystw
stało się koniecznością. Towarzyszą temu zjawiska pozytywne i negatywne. Autor omawia w kontekście międzynarodowych organizacji i działań
rolę i zadania PTE. Drogą do poprawienia opieki
nad chorymi z padaczką jest wprowadzenie do
kształcenia przeddyplomowego odpowiednich
informacji o miejscu epileptologii w medycynie
oraz ustawiczne kształcenie podyplomowe. To
ostatnie powinno być ujęte w bardziej formalno-prawne ramy niż dotychczasowe Certyfikaty Epileptologii PTE. Wydaje się, że właściwszą formą
jest procedura związana ze świadectwem czy
dyplomem umiejętności. Jest to rodzaj specjalizacji dodatkowej, która gwarantuje, że lekarz-epileptolog posiadający dostępną wiedzę potrafi ją
wykorzystać do zdiagnozowania i leczenia każdej postaci padaczki.
Wnioski. Za wprowadzeniem „świadectwa umiejętności” przemawia 1) wysoki wskaźnik rozpowszechnienia padaczki; 2) duża heterogenność
Introduction. Throughout history, scientific societies always played a seminal role in the organisation of scientific and professional life; medical
societies additionally contributed to the elevation
of social awareness with respect to health issues.
Objective. This article presents the relations between scientific development and increment of
knowledge on the one hand and the development
of very specialist societies, e.g. Polish Epileptology Society (PES) on the other hand.
Review of the literature and discussion. The vast
increment of knowledge in every branch of medicine within the last few decades and the accessibility of the Internet have made it impossible for
any specialist to embrace and select the available
information. It is therefore necessary to establish
highly specialist scientific societies. This trend has
both positive and negative corollaries. The road
to improvement of health care for epileptic patients
leads through introduction of appropriate information on epileptology's place in the medical sciences in pre-graduate education programs and in
ongoing postgraduate education. The latter
should be placed in a more formal-legal framework than the present Epileptology Certificates
granted by the PES. A more appropriate form
would be a procedure proposed by the Ministry
of Health and societies, involving certificates of
competence – a type of additional specialisation
which guarantees that the epileptologist has acquired the available knowledge and knows how
to apply it in the diagnosis and treatment of every
category of epileptic patients.
Conclusions. A number of arguments speak in
favour of the introduction of certificates of com-
Praca wpłynęła 18.10.2005 r.
Recived October 18, 2005.
274
Jerzy Majkowski
i złożoność padaczki z wysokim wskaźnikiem błędów diagnostycznych i terapeutycznych; 3) wysoki odsetek (ok. 50%) współwystępowania zaburzeń nerwicowych, behawioralnych, psychicznych, intelektualnych i narządowych; 4) postęp
w epileptologii – i innych dziedzinach neurologii
– wykracza poza dotychczasowe programy nauczania i przekracza możliwości objęcia całokształtu dostępnej wiedzy przez lekarza neurologa; 5) potrzeba umiejętności przez epileptologa
współpracy z innymi specjalistami; 6) przynależność padaczki do najbardziej kosztownych przewlekłych schorzeń neurologicznych.
petency: 1) the high prevalence of epilepsy;
2) the high heterogeneity and complexity of epilepsy and the high rate of diagnostic and therapeutic errors; 3) the high rate (about 50%) of comorbidity of neurotic, behavioural, mental and
cognitive disorders; 4) progress in epileptology
– and several other branches of neurology – beyond the existing syllabuses and beyond neurologists' capacity to embrace the existing knowledge in its entirety; 5) epileptologists should have
good knowledge of multi-specialist co-operation
and competency therein; 6) epilepsy is one of the
most expensive chronic neurological conditions.
Słowa kluczowe: Towarzystwa naukowe – Świadectwo umiejętności – Epileptologia
Key words: Scientific societies – Certificates of
competence – Epileptology
RYS HISTORYCZNY
I
ntelektualna ciekawość poznawania otaczającej rzeczywistości jest spiritus movens powstawania towarzystw naukowych
czy naukowo-zawodowych. Początek tego
ruchu zaczął się od Platona, który zakupił
w 386 r. p. n. Ch. od Akademosa – herosa
ateńskiego, część ogrodu w celu uprawiania w gronie przyjaciół ćwiczeń intelektualnych z dala od „zgiełku współczesnego
świata i życia publicznego”. Od ogrodu
Akademosa powstała nazwa „akademia”.
W 79 r. Ateny odwiedził Cycero i po powrocie do Rzymu jedną ze swych willi nazwał „Academia”. Nazwę przyjęli Włosi,
wprowadzając ją w XV w. dla określania
stowarzyszeń. Początkowo były to niewielkie elitarne grupy osób zainteresowanych
sztuką, literaturą, filozofią, naukami przyrodniczymi, matematyką itp. Już w XVII
w. rozwój nauki uniemożliwił encyklopedyczne opanowanie istniejącej wiedzy
– nawet przez wybitne jednostki. Od XVII
w. w zróżnicowanych akademiach – towarzystwach, zaczęły powstawać m.in. sekcje medyczne.
Na terytorium Polski w okresie przed
rozbiorami i w czasie rozbiorów nie było
korzystnych warunków do rozwoju towarzystw naukowych. Niemniej należy odnotować pierwsze działania organizacyjne:
Towarzystwo Przyrodnicze (pod nazwą
Naturforschende Gesellschaft) w Gdańsku,
1743-1945 (z Sekcją Medycyny od 1864 r.),
Towarzystwo Uczone (Gelehrte Gesellschaft) w Toruniu, 1752-1754; Towarzystwo Nauk Fizycznych w Warszawie, 1777-1779 (Słownik Polskich Towarzystw Naukowych, 1990).
Szczególną rolę odegrało Towarzystwo
Warszawskie Przyjaciół Nauk (1800-1807),
przekształcone w Warszawskie Towarzystwo Królewskie Przyjaciół Nauk (1808-1832). Była to pierwsza organizacja naukowa utworzona przez społeczeństwo polskie
w okresie rozbiorów i wynaradawiania. Od
1805 r. Towarzystwo miało dwa Działy
Umiejętności, z których jeden obejmował
również nauki lekarskie (dzisiejszy Wydział
V Towarzystwa Naukowego Warszawskiego). Jednak historia towarzystw lekarskich,
sensu stricto, zaczyna się od wielce zasłużonego w historii Polski Wileńskiego Towarzystwa Lekarskiego (1805-1939). W XIX
w. powstają dalsze lokalne towarzystwa lekarskie w większych miastach Polski, m.in.
w 1820 r. do dziś istniejące Warszawskie