PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA GMINY PCIM

Transkrypt

PROGRAM
OCHRONY ŚRODOWISKA
DLA
GMINY PCIM
PCIM 2005
PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA dla GMINY PCIM
...........................................................................................................................................................................................................................
SPIS TREŚCI
1. WSTĘP ............................................................................................................................... 4
1.1
1.2
1.3
1.4
1.5
WPROWADZENIE ....................................................................................................... 4
PODSTAWA OPRACOWANIA ....................................................................................... 4
GŁÓWNE ZAŁOŻENIA PROGRAMU .............................................................................. 4
CEL PROGRAMU......................................................................................................... 5
ZAWARTOŚĆ PROGRAMU ........................................................................................... 5
2. CHARAKTERYSTYKA I OCENA AKTUALNEGO STANU ŚRODOWISKA,
ZASOBÓW NATURALNYCH ORAZ TECHNICZNEJ INFRASTRUKTURY
OCHRONY ŚRODOWISKA. .......................................................................................... 6
2.1
2.2
2.2.1
2.2.2
2.2.3
2.3
2.3.1
2.3.3
2.3.4
2.4
2.4.1
2.4.2
KRAJOBRAZ, KLIMAT I FORMY UŻYTKOWANIA TERENU............................................. 6
ZASOBY I RÓŻNORODNOŚĆ PRZYRODNICZA OBSZARU GMINY .................................. 10
Zasoby wodne...................................................................................................... 10
Zasoby leśne i obszary chronione........................................................................ 14
Zasoby surowców mineralnych. .......................................................................... 16
TECHNICZNA INFRASTRUKTURA OCHRONY ŚRODOWISKA ....................................... 17
Zaopatrzenie w wodę........................................................................................... 17
Składowiska odpadów stałych i ich utylizacja .................................................... 23
Ochrona powietrza............................................................................................... 25
ANALIZA SŁABYCH I MOCNYCH STRON GMINY ORAZ SZANS I ZAGROŻEŃ DLA
ŚRODOWISKA NATURALNEGO. ................................................................................. 30
Czynniki wewnętrzne .......................................................................................... 30
Czynniki zewnętrzne ........................................................................................... 33
3. ZAGROŻENIA ŚRODOWISKA PRZYRODNICZEGO GMINY ............................... 35
3.1
3.2
3.3
3.4
3.5
ZANIECZYSZCZENIA WÓD ........................................................................................ 35
ZANIECZYSZCZENIA I ZAGROŻENIA POWIERZCHNI ZIEMI ......................................... 38
ZANIECZYSZCZENIA POWIETRZA ............................................................................. 40
INNE ZAGROŻENIA ŚRODOWISKA ............................................................................. 41
PODSUMOWANIE ZAGROŻEŃ. .................................................................................. 43
4. ZAŁOŻENIA WYJŚCIOWE DO PROGRAMU OCHRONY ŚRODOWISKA ......... 45
4.1 ANALIZA OBOWIĄZUJĄCEGO STANU PRAWNEGO ......................................................... 45
4.1.1
Wprowadzenie ..................................................................................................... 45
4.1.2
Prawodawstwo w zakresie ochrony środowiska i jego dostosowanie................. 49
do wymogów Unii Europejskiej .......................................................................... 49
4.1.3
Konwencje i porozumienia międzynarodowe ..................................................... 49
4.1.4
Programy sektorowe i regionalne ........................................................................ 49
4.1.5
Krajowe uwarunkowania prawne w zakresie ochrony środowiska..................... 50
4.2 STAN I KIERUNKI ROZWOJU GOSPODARCZEGO ............................................................. 54
4.2.1
Dokumenty określające zamierzenia gminy Pcim w zakresie ochrony
środowiska. .......................................................................................................... 63
5. CELE EKOLOGICZNE I STRATEGIE ICH REALIZACJI....................................... 64
5.1
5.2
5.3
WPROWADZENIE ..................................................................................................... 64
CELE EKOLOGICZNE DO 2013 ROKU WRAZ Z KIERUNKAMI DZIAŁAŃ ....................... 66
CELE EKOLOGICZNE DO 2008 ROKU I PLAN OPERACYJNY DO 2008 ROKU ................ 78
...........................................................................................................................................................................................................................
Pcim, 2005
2
...........................................................................................................................................................................................................................
6. HARMONOGRAM REALIZACJI PRZEDSIĘWZIĘĆ I URUCHAMIANIA
ŚRODKÓW FINANSOWYCH...................................................................................... 89
7. MONITORING I ZARZĄDZANIE ŚRODOWISKIEM, W TYM PROGRAMEM .. 95
7.1
7.2
7.3
7.4
MONITORING ........................................................................................................... 95
ZARZĄDZANIE PROGRAMEM .................................................................................... 95
HARMONOGRAM WERYFIKACJI CELÓW I KIERUNKÓW DZIAŁAŃ ORAZ TERMINÓW
PRZYGOTOWYWANIA RAPORTÓW Z WYKONANIA PROGRAMÓW ............................... 95
UPOWSZECHNIANIE INFORMACJI O STANIE ŚRODOWISKA I WYKONANIU PROGRAMU96
8. PIŚMIENNICTWO I MATERIAŁY WYKORZYSTANE DO OPRACOWANIA
PROGRAMU ORAZ INFORMACJA O AUTORACH.............................................. 98
...........................................................................................................................................................................................................................
Pcim, 2005
3
...........................................................................................................................................................................................................................
1. WSTĘP
1.1
Wprowadzenie
Program ochrony środowiska ma za zadanie pomóc w rozwiązywaniu istniejących
problemów, a także przeciwdziałać zagrożeniom, które mogą pojawić się w przyszłości.
„Program ochrony środowiska Gminy Pcim” jest zarówno długoterminowym planem
strategicznym do 2013 r., jak też planem wdrożeniowym na lata 2005-2008.
W myśl art. 10 Ustawy o wprowadzeniu ustawy - Prawo ochrony środowiska,
ustawy o odpadach oraz o zmianie niektórych ustaw z dnia 27 lipca 2001r. (Dz.U. z 2001r.
Nr 100, poz. 1 085) niniejszy program ochrony środowiska został opracowany zgodnie z
polityką ekologiczną państwa. Wdrożenie programu umożliwi osiągnięcie celów
założonych w tej polityce oraz realizację zasad, a także stworzenie i funkcjonowanie na
analizowanym obszarze zintegrowanego zespołu instalacji i urządzeń służących ochronie
środowiska naturalnego, spełniającego wymagania określone w przepisach o ochronie
środowiska.
1.2
Podstawa opracowania
Podstawą opracowania jest umowa nr 106/OW/2004 zawarta w dniu 12 sierpnia 2004
przez Spółkę Eko – Efekt z Gminą Pcim.

Podstawa prawna opracowania
Opracowanie niniejszego programu ochrony środowiska wynika z:
◊ art. 10 Ustawy z dnia 27 lipca 2001r. o wprowadzeniu ustawy - Prawo ochrony
środowiska, ustawy o odpadach oraz o zmianie niektórych ustaw (Dz.U. z 2001r. Nr
100, poz. 1 085) - nakładającego na gminę obowiązek opracowania ww. programu.
Programy są opracowywane na szczeblu gminnym. Projekt gminnego programu ochrony
środowiska uchwala Rada Gminy.
1.3
Główne założenia programu
W związku z tym, że istnieje ścisła zależność pomiędzy stanem środowiska,
jakością jego poszczególnych komponentów i rozwojem gospodarczym regionu, w
programie zaprezentowano:
...........................................................................................................................................................................................................................
Pcim, 2005
4
...........................................................................................................................................................................................................................
⇒ podejście sektorowe, w odniesieniu do analizy aktualnego stanu środowiska oraz
monitorowania jego przyszłych zmian,
⇒ podejście integralne, dotyczące określenia działań niezbędnych do realizacji w
dziedzinie ochrony środowiska, związanych z głównymi kierunkami rozwoju gminy.
1.4
Cel programu
Program ochrony środowiska daje wytyczne dla formułowania polityki ochrony
środowiska w regionie. Zawarte w nim zadania pozwolą zapewnić odpowiednie warunki
życia mieszkańców przy zakładanym rozwoju gospodarczym. Długoterminowy cel
programu sformułowany został następująco:
Zrównoważony rozwój gminy (taki, w którym wymagania ochrony
środowiska mają nie tylko istotny wpływ na przyszły charakter regionu, ale
również wspierają jego rozwój gospodarczy) zaspokaja potrzeby obecnych i
przyszłych pokoleń z uwzględnieniem harmonii ze środowiskiem
naturalnym.
1.5
Zawartość programu
Opracowanie obejmuje zakresem:
⇒ określenie aktualnego stanu środowiska w gminie,
⇒ prognozowane zmiany w zakresie ochrony środowiska,
⇒ działania zmierzające do poprawy sytuacji w zakresie ochrony środowiska,
⇒ określenie instrumentów finansowych służących realizacji zamierzonych celów,
⇒ system monitoringu i oceny realizacji zamierzonych celów.
...........................................................................................................................................................................................................................
Pcim, 2005
5
...........................................................................................................................................................................................................................
2. CHARAKTERYSTYKA I OCENA AKTUALNEGO STANU
ŚRODOWISKA, ZASOBÓW NATURALNYCH ORAZ
TECHNICZNEJ INFRASTRUKTURY OCHRONY ŚRODOWISKA.
2.1
Krajobraz, klimat i formy użytkowania terenu
Położenie
Gmina Pcim położona jest w powiecie myślenickim województwa małopolskiego
(jego południowo-zachodniej części). Jest ona jedną z 9 gmin tego powiatu. Zaliczana jest
do gmin o charakterze wiejskim, (których na terenie powiatu jest 6). Z Gminą Pcim
sąsiaduje pięć jednostek samorządowych powiatu myślenickiego: od południowego
wschodu Gmina wiejska Lubień, od południowego zachodu Gmina wiejska Tokarnia, od
wschodu Gmina wiejska Wiśniowa, od północnego wschodu Gmina miejsko-wiejska
Sułkowice i od północy Gmina miejsko-wiejska Myślenice. Dodatkowo Gmina Pcim od
zachodniej strony graniczy z Powiatem Suskim. Na terenie gminy znajduje się 6 sołectw.
Długość granicy gminy wynosi 56,1 km a powierzchnia gminy 8905 ha.
Rys. 2.1 Powiat Myślenicki wraz z Gminą Pcim.
Źródło: Plan gospodarki odpadami powiatu myślenickiego.
...........................................................................................................................................................................................................................
Pcim, 2005
6
...........................................................................................................................................................................................................................
Całe terytorium gminy jak i wchodzące w jej skład trzy duże miejscowości: Pcim,
Stróża i Trzebunia mają typowy rolniczy krajobraz niższych partii Beskidów.
Gmina pod względem komunikacyjnym jest dogodnie usytuowana względem
ośrodków regionalnych i lokalnych, przy trasie międzynarodowej E77 zwanej popularnie
„zakopianką”.
Tabela 2.1 Lokalizacja gminy Pcim w stosunku do ważniejszych miast regionu
Odległości drogowe odpowiednio z Pcimia
Kraków
46 km
Myślenice
12 km
Nowy Targ
30 km
Chyżne
42 km
Rabka-Zdrój
16 km
Warszawa
285 km
i
Stróży
39 km
5 km
35 km
45 km
21 km
281 km
Źródło: Cartall, Mapa Polski 98
Ponadto w Pcimiu1 odgałęzia się od „zakopianki” ważna droga powiatowa przez
Tokarnię do Jordanowa. Pomniejsze znaczenie mają inne drogi na terenie gminy, z których
najważniejszą jest droga biegnąca od centrum Stróży, równolegle do „zakopianki” prawym
brzegiem Raby, a następnie doliną Suszanki do przysiółka Pcim-Działy (przez Suchą). Na
uwagę zasługuje fakt, że względnie niedaleko od gminy Pcim znajdują się ciekawe, uznane
w świecie ośrodki turystyczne takie jak: Kraków, Wieliczka, Kalwaria Zebrzydowska i
Zakopane oraz przejście graniczne z Republiką Słowacką w Chyżnem.
Powierzchnia gminy wynosi 8905 ha.
Struktura użytkowania terenu gminy:
-
użytki rolne
2756,1 ha
-
sady
89,3 ha
-
łąki
198,5 ha
-
pastwiska
628,5 ha
-
lasy
4596,4 ha
-
wody
91,7 ha
-
użytki techniczne
267,1 ha
-
zabudowa
236,2 ha
-
nieużytki
33,2 ha
-
pozostałe
8,0 ha
1
Piotr Sadowski – Gmina Pcim – Monografia geograficzno – historyczna, Wydanie I, Pcim 2003
...........................................................................................................................................................................................................................
Pcim, 2005
7
...........................................................................................................................................................................................................................
Rys. 2.2 Procentowa struktura użytkowania gruntów w gminie Pcim
Struktura użytkowania gruntów
w gminie Pcim
użytki rolne
2,20%1,00%
1,00%
sady
7,10%
51,70%
łąki
wody
pastwiska
lasy
31,00%
użytki techn
0,40%
2,60%
3,00%
zabudowa
pozostałe i nieużytki
Źródło: Opracowanie własne na podstawie ankiet informacyjnych oraz Monografii geograficzno historycznej
Rzeźba terenu2
Obszar gminy leży w obrębie regionu geomorfologicznego Beskidu Średniego,
stanowiącego wschodnią część Beskidu Żywieckiego. Region ten charakteryzuje się
występowaniem zaokrąglonych grzbietów przechodzących w wypukłe, strome stoki o
nachyleniu 20-40o. Jako główne grzbiety należy wymienić: Parszywka (848 m n.p.m),
Kotuń (wierzchołek Balinka 708 m n.p.m, wierzchołek Jaworzyński Wierch 785 m n.p.m i
inne), Babica (728 m n.p.m), Łysina (891 m n.p.m). Układ grzbietów górskich
uwarunkowany jest przebiegiem doliny Raby oraz subsekwentnej doliny Trzebunki.
Północno-zachodni fragment gminy to tzw. Pasmo Babicy stanowiące długi na 20 km,
prosty grzbiet górski o przeciętnej wysokości 530-680 m n.p.m. Najniższy naturalny punkt
wysokościowy znajduje się na wysokości 293 m n.p.m na terenie doliny Raby, a
najwyższy znajduje się w paśmie Łysina 891 m n.p.m. Najważniejsze doliny terenu gminy
to doliny potoków: Malinowego, Ostafinowego, Młynarczykowego, Orawinowskiego oraz
Miłogoszczy. Głównym jednak ciekiem na terenie gminy jest rzeka Raba, w której
dorzeczu znajduje się około 99,95% powierzchni gminy. Z całego obszaru jedynie 4,3 ha
(0,05%) na północnych stokach Babicy należy do dorzecza Skawinki. Natomiast
najważniejsze cieki III rzędu (bezpośrednie dopływy Raby) to: Krzczonówka, Kączanka,
Trzebunka, Ziębówka, Krzywiczanka i Suszanka. Dodatkowo w gminie Pcim występuje
kilkanaście sztucznych zbiorników wodnych (stawów rybnych), których powierzchnia
wynosi zwykle od 100 do 250 m2. Największe ich zgromadzenie znajduje się w dolinie
2
Piotr Sadowski...j.w.
...........................................................................................................................................................................................................................
Pcim, 2005
8
...........................................................................................................................................................................................................................
Suszanki (3 stawy). Do zbiorników naturalnych zaliczyć należy starorzecza Raby, w
ostatnich latach zanikające w skutek obniżenia koryta tej rzeki, a co za tym idzie –
obniżenia zwierciadła wód podziemnych. Na terenie gminy znajdują się również jeziorka
osuwiskowe,
stanowiące
rzadkość
w
Beskidzie
Średnim.
Na
terenie
gminy
zidentyfikowano kilka stawków wannowych, powstających w zagłębieniach podniszowych
lub w obrębie jęzorów osuwisk. W dnach dolin Raby i Krzczonówki, a także w mniejszym
stopniu w dolinach Trzebunki i Suszanki, na trudno przepuszczalnych utworach pylastych i
ilastych występują obszary podmokłe.
Klimat3
Gmina Pcim znajduje się w obrębie klimatów górskich i podgórskich, w
krainie klimatycznej Pogórza Wielicko-Przemyskiego. Na terenie gminy przeważają masy
powietrza polarno-morskiego, w których zasięgu Beskid Średni znajduje się przez 60% dni
w roku. Powietrze tych mas jest wilgotne. Przez 25% dni w roku na terenie gminy zalegają
masy powietrza polarno-kontynentalnego suchego dające bezchmurną pogodę. Latem są
one gorące, zimą – mroźne. Masy powietrza zwrotnikowego docierają na teren gminy
m.in. w okresie złotej jesieni, co daje słoneczną i bardzo ciepłą pogodę jak na tę porę roku.
Taki typ mas powietrza zdarza się przez 8% dni w roku. Najmniejszy udział mas mają
masy powietrza arktycznego, suchego i bardzo mroźnego, występujące przez 7% dni w
roku. Bilans promieniowania na terenie gminy niemal przez cały rok jest dodatni, a średnia
temperatura roku wynosi od ok. +8oC w dnie Raby do ok. +5oC na najwyższych szczytach.
Długość okresu wegetacyjnego wynosi ok. 210 dni w dolinach Raby i Trzebunki do ok.
200 dni na stokach i ok. 190 dni na najwyższych szczytach. Roczna suma opadów waha się
od ok. 950 mm w dnie doliny Raby do ponad 1000 mm na najwyższych szczytach. Poza
wzrostem sumy opadów wraz z wysokością na terenie gminy występuje zjawisko cienia
opadowego – stoki o ekspozycji zachodniej otrzymują więcej opadów niż stoki o
ekspozycji wschodniej. Najwięcej dni pogodnych występuje we wrześniu i październiku, a
najmniej w grudniu. Średnie roczne pokrycie nieba chmurami wynosi 61%, a w skali
miesięcy zmienia się ono od 49% we wrześniu do 68-69% w okresie od listopada do
stycznia. Kierunki wiatrów ze składową zachodnią są przeważające na terenie gminy Pcim.
Najrzadziej występuje wiatr wiejący z kierunku południowo-wschodniego. Warto
odnotować, że wraz ze wzrostem wysokości spada liczba dni z ciszą i rośnie średnia
3
Piotr Sadowski...j.w.
...........................................................................................................................................................................................................................
Pcim, 2005
9
...........................................................................................................................................................................................................................
prędkość wiatru. W okresie jesiennym i wiosną często na terenie gminy zdarza się wiatr
typu fenowego (halny), niekiedy o bardzo dużej sile. Ważne z punktu klimatycznego jest
to, że na terenie gminy, podobnie jak we wszystkich obszarach górskich występuje
zjawisko piętrowości środowiska, stąd też wyróżnia się typy mezoklimatu: umiarkowanie
chłodnych doli, umiarkowanie chłodnych zboczy i chłodnych wierzchowin.
Komunikacja
•
samochodowa: wewnętrzne drogi gminy Pcim są w większości prywatnymi
drogami polnymi i leśnymi. Przez Pcim i Stróżę przebiega droga krajowa nr 7 z
Gdańska do Chyżnego (międzynarodowa E77), zwana popularnie „zakopianką”.
Na terenie gminy znajduje się jej odcinek długości 10,6 km. Do dróg powiatowych
o łącznej długości 45,5 km należy zaliczyć:
o drogę Stróża – Trzebunia – Budzów (na terenie gminy 9,6 km)
o drogę Stróża – Pcim – Sucha (długości 12,4 km)
o drogę Pcim – Tokarnia – Jordanów (na terenie gminy 1,2 km)
Komunikacja między obiema stronami doliny Raby opiera się o mosty w Stróży (2)
i Pcimiu (1) oraz dwie kładki dla pieszych (w Pcimiu centrum i Łuczany).
•
autobusowa: obsługę ruchu wzdłuż głównych tras zapewnia PKS. Przy zakopiance
znajdują się dwa 2 przystanki w Stóży i 3 w Pcimiu. Miejscowości te posiadają
bezpośrednie połączenie z Krakowem, Katowicami, Zakopanem, Nowym Targiem,
Szczawnicą, Limanową, Mszaną Dolną, Koninkami i Jordanowem oraz z
miejscowościami leżącymi w gminach sąsiednich. Niezależną sieć autobusów PKS
posiada dolina Trzebunki.
•
2.2
sieci kolejowej krajowej i lokalnej nie ma na terenie gminy.
Zasoby i różnorodność przyrodnicza obszaru gminy
2.2.1 Zasoby wodne
Wody powierzchniowe
Główną rzeką terenu gminy jest Raba, w której dorzeczu znajduje się 99,95%
powierzchni gminy. Pozostałe 0,05% powierzchni gminy (4,3 ha) należy do dorzecza
Skawinki. Poniżej zamieszczona mapa poglądowa ukazuje sieć rzeczną w gminie Pcim
wraz z projektowanymi zbiornikami małej retencji.
...........................................................................................................................................................................................................................
Pcim, 2005
10
...........................................................................................................................................................................................................................
Rys 2.2.1 Sieć rzeczna w gminie Pcim
Trzebunka
Raba
Suszanka
LEGENDA
Sieć rzeczna
Projektowane zbiorniki małej retencji
Dział wodny II rzędu Raby i Skawinki
Źródło: Opracowanie własne na podstawie Programu Ochrony Środowiska dla Powiatu
Jak ukazano na rysunku na zachodniej granicy gminy Pcim, grzbietem Babicy i
Działu przebiega dział wodny II rzędu rozgraniczający dorzecza wyżej wymienionych
cieków. Na terenie gminy znajduje się 11,1 km odcinek Raby od km 86+100 do km
74+900, a także ujściowy odcinek Krzczonówki długości 1,58 km. Raba jest rzeką górską,
posiadającą deszczowo – śnieżno - gruntowy typ zasilania. Charakteryzuje się dużą
zmiennością stanów wody, z niżówkami w okresie jesiennym, a wezbraniami w okresie
letnim. Najważniejsze cieki III rzędu (bezpośrednie dopływy Raby) to Krzczonówka,
Kączanka, Trzebunka, Ziębówka, Krzywiczanka i Suszanka. Ponadto na terenie gminy
znajdują się liczne potoki. Z najważniejszych należy wymienić te najdłuższe,
przekraczające 2 km długości, do których należą:
- Trzebunka (III rząd, 11,6 km, z czego na terenie gminy 11,2 km, śr. Spadek 33,2‰)
- Suszanka (III, 7,7 km. 69,3‰)
- Więciórka (IV, 6,1 km, z czego na terenie gminy 1,3 km, 36,8‰)
- Krzywiczanka (III, 5,5 km, 59,9‰)
- Kączanka (III, 4,8 km, 77,0‰)
- Świątków Potok (III, 3,4 km, z czego na terenie gminy 1,3 km, 82,7‰)
- Ostafinowy Potok (IV, 3,4 km, 58,6‰)
- Wilczy Potok-Przykopa (III, 3,2 km, 63,8‰)
- Ziębówka (III, 3,1 km, 87,7‰)
- Złoty Potok (IV, 3,1 km, 112,1‰)
- Mała Suszanka (2,8 km, 62,9‰)
...........................................................................................................................................................................................................................
Pcim, 2005
11
...........................................................................................................................................................................................................................
- Miłogoszcz (III, 2,6 km, z czego na terenie gminy 2,4 km, 79,3‰)
- Żabowski Potok (IV, 2,6 km, 180,0‰)
- Dziobkowy Potok (IV, 2,5 km, 148,6‰)
- Jaroszowy Potok (IV, 2,5 km, 68,0‰)
- Wielki Potok w Pcimiu-Łuczanach (III, 2,5 km, 68,0‰)
- Średnia Suszanka (IV, 2,3 km, 70,5‰)
- Wielka Suszanka – Głęboki Potok (IV, 2,3 km, 113,3‰)
- Malinowy Potok (IV, 2,2 km, 88,0‰)
- Słowikowy Potok (III, 2,1 km, 62,9‰)
Ponadto 26 innych cieków przekracza długość 1 km.
Stan
wód
powierzchniowych
jest
kontrolowany
w
ramach
monitoringu
regionalnego prowadzonego przez WIOŚ. W ocenie ogólnej Raba do Stróży zaliczana jest
do III klasy czystości z uwagi na zanieczyszczenia bakteriologiczne. Potok Krzczonówka
w ocenie ogólnej zalicza się do II klasy czystości. Przekroczone są wskaźniki
fizykochemiczne i bakteriologiczne.
W gminie Pcim, na potrzeby zaopatrzenia ludności w wodę, zlokalizowano ujęcie
wód powierzchniowych na potoku Kączanka – Urząd Gminy Pcim. Wydajność
maksymalna tego ujęcia wynosi 186,0m3/dobę, a woda pobierana jest dla potrzeb socjalno
bytowych mieszkańców wsi Pcim.
Wody podziemne
Zasoby wód podziemnych na terenie gminy znajdują się w skałach porowatych i
przepuszczających (piaskowce i zlepieńce), pomiędzy warstwami nieprzepuszczalnymi
(łupki). Wyróżnić tu można trzy główne poziomy wodonośne:
- kredowy – obejmujący warstwy inoceramowe, w którym występują wody typu
szczelinowo-porowego
- trzeciorzędowy – obejmujący pozostałe utwory fliszowe i będący głównym
poziomem wodonośnym na terenie gminy
- czwartorzędowy – w aluwiach Raby i jej dopływów.
Pod względem zawartości związków chemicznych wody podziemne gminy Pcim są słabo
zmineralizowane, a ich odczyn pH wynosi od 7,5 – 8,0. Pierwsze zwierciadło wód
podziemnych występuje na głębokości od 0 – 3 m na terasie łęgowej, 2 – 3 m na terasach
wyższych oraz od 2 do ponad 20 m na stokach i wierzchowinach. W poziomie
czwartorzędowym warstwy wodonośne mają miąższość 2 – 6 m, w pozostałych poziomach
...........................................................................................................................................................................................................................
Pcim, 2005
12
...........................................................................................................................................................................................................................
miąższość zależna jest od grubości ławic piaskowców, w których występują te warstwy. W
miejscach gdzie zwierciadła wód podziemnych przecinają się z powierzchnią terenu
występują wypływy. Źródła wód podziemnych na terenie gminy są źródłami o
zróżnicowanej wydajności i temperaturze. Wydajność wypływów wynosi dla źródeł
skalnych od 0,01 do 1,9 l/s (0,86 do 164,1 m3/dobę), źródeł skalno-zwietrzelinowych od
0,001 do 2,0 l/s (0,09 do 200 m3/dobę), a źródeł zwietrzelinowych od 0,01 do 0,77 l/s (0,86
do 66,5 m3/dobę). Przeważająca wydajność źródeł na terenie gminy to 0,05 – 0,25 l/s, czyli
4,3 – 21.6 m3/dobę. Główny zbiornik wód podziemnych GZWP – 443 – Dolina Rzeki
Raby oraz obszary wysokiej i najwyższej ochrony wód podziemnych zostały zilustrowane
na mapie poglądowej. Powierzchnia GZWP wynosi 59 km2 a szacunkowe zasoby 11,50
tys. m3/d. Jakość wód podziemnych jest wysoka, wody te nie wymagają uzdatnienia lub są
bardzo nieznacznie zanieczyszczone i ich uzdatnianie jest łatwe.
Rys 2.2.2 Wody podziemne w gminie Pcim
LEGENDA
Główny zbiornik wód
podziemnych w ośrodku
porowym
Obszary wysokiej i najwyższej
ochrony wód podziemnych
Źródło: Opracowanie własne na podstawie Programu Ochrony Środowiska dla Powiatu
W gminie Pcim istnieją ujęcia wód podziemnych użytkowane na cele przemysłowe.
Jedno z niech to ujęcie dla Przedsiębiorstwa Usługowo – Handlowego „SPYRKA” –
Marek Spyrka posiadające 2 studnie wiercone o wydajności 3,5 i 2,2 tj. 5,7 m3/godzinę.
Ilość pobieranej wody dla potrzeb gospodarczych zakładu (garbarnia) wynosi 5,7
m3/godzinę. Kolejne to ujęcie wód podziemnych studnią kopaną dla firmy „Komex” B.
Kowalcze, J. Malina, Spółka jawna. Ilość pobieranej wody z własnego ujęcia nie może
przekraczać maksymalnej wydajności godzinowej wynoszącej 0,60 m3/godzinę i
maksymalnej wydajności dobowej wynoszącej 9,74 m3/dobę. Ujęć wód podziemnych
użytkowanych na potrzeby komunalne w gminie jest najmniej 3. Wody podziemne
ujmowane są dla potrzeb wodociągu lokalnego służącego do zaopatrzenia Szkoły
Podstawowej nr 3, Domu Pomocy Społecznej i dla potrzeb oczyszczalni ścieków.
...........................................................................................................................................................................................................................
Pcim, 2005
13
...........................................................................................................................................................................................................................
2.2.2 Zasoby leśne i obszary chronione
Wielkość powierzchni lasów i gruntów leśnych wynosi 4596,4 ha. Wskaźnik
lesistości Gminy wynosi do 51,7 % i jest wyższy od wskaźnika lesistości całego kraju
wynoszącego 28,4%. Wskaźnik ten jest również najwyższy w całym powiecie
myślenickim. W lasach gminy, podobnie jak w całym Powiecie, dominującą funkcją jest
funkcja ochronna. Pozyskanie drewna dokonywane jest jedynie w ramach zabiegów
pielęgnacyjnych poprawiających warunki rozwoju i wzrostu. Podobnie jak we wszystkich
obszarach górskich, na terenie gminy zaznacza się piętrowy układ roślinności. Występują
tu dwa piętra: pogórza (do wysokości około 550 m n.p.m.) oraz znajdujące się powyżej
piętro regla dolnego. Granica roślinno – leśna przebiega względnie wysoko. Zalesione są
najczęściej górne części stoków i wyższe grzbiety górskie. W piętrze pogórza
charakterystyczny drzewostan stanowią lasy grabowe z domieszką innych gatunków, które
jednak na terenie gminy ustępują miejsca borom mieszanym. Wspomniane lasy grabowe
podlegają ochronie krajobrazowej. Natomiast w piętrze regla dolnego rośnie bór jodłowy
(w niższych położeniach) i buczyna karpacka (wierzchowiny i stoki). Na terenie gminy
rosną również lasy niezwiązane z układem piętrowym – nadrzeczne łegi i olsy. Warto
zaznaczyć, że w skutek działalności człowieka na terenie gminy nie ma prawie
drzewostanów naturalnych, ponieważ teren gminy na przełomie XIX i XX w. został
wylesiony do około 30% a potem ponownie zalesiony do poziomu obecnego około 50%.
Ponadto naturalny drzewostan w dużej mierze został zaburzony przez powszechną do
niedawna uprawę świerka, którego odsetek sięga lokalnie do kilkudziesięciu procent.
Na terenie gminy Pcim występuje kilkadziesiąt prawnie chronionych gatunków
roślin, a do najciekawszych z nich należą: Szafran spiski, Kruszczyk siny, Kruszczyk
błotny, Rosiczka okrągłolistna, Parzydło leśne, Goryczka orzęsiona, Dziewięćsił
bezłodygowy, Ciemiężyca zielona, Podkolan biały. Na terenie gminy występują również
pomniki przyrody. Pomniki te – 7 sędziwych, okazałych rozmiarów drzew, zostały
naniesione na wycinek mapy zamieszczony poniżej.
Charakterystyka pomników przyrody:
- wiąz górski Halniak w Pcimiu – os. Hajdamaki (wysokość 17 m, obwód 382 cm, nr rej.
22/1), utworzony w 1970 r.
...........................................................................................................................................................................................................................
Pcim, 2005
14
...........................................................................................................................................................................................................................
- dąb szypułkowy Janosik w Pcimiu – os. Hajdamaki (wysokość 18 m, obwód 483 cm, nr
rej. 22/2), utworzony w 1970r.
- 5 dębów (obiekt znajdujący się w pobliżu leśniczówki w Trzebuni, składający się z 5
dębów szypułkowych o wysokości od 21 m do 23 m, obwodzie od 249 cm do 386 cm i
numerach rejestracyjnych od 22/3 do 22/7)
Rys 2.2.2.1 Obszary leśne i chronione na terenie i w okolicach gminy Pcim
LEGENDA
Obszary leśne
5 dębów
Korytarze ekologiczne o
znaczeniu krajowym
Janosik
Halniak
Rezerwaty przyrody
Obszary chronionego
Krajobrazu
Pomniki przyrody i
potencjalne pomniki
przyrody
Źródło: Wycinek z mapy Ochrony Przyrody zawartej w Programie Ochrony Środowiska dla Powiatu
Myślenickiego.
Oprócz wyżej wspomnianych pomników przyrody wiele okazów drzew w gminie
ma rozmiary obiektów pomnikowych. Zasługują one na miano pomników przyrody, ale z
przyczyn wysokich kosztów pielęgnacji unika się ustanawiania nowych drzew –
pomników. Ponadto potencjalnymi pomnikami przyrody mogą być również obiekty
przyrody nieożywionej. Na miano obiektu chronionego zasługują też liczne użytki
ekologiczne i stanowiska dokumentacyjne przyrody nieożywionej. Dodatkowo na terenie
gminy (teren podworski w Pcimu) znajduje się starodrzew o nazwie Lipiny, który nie ma
ustalonego statusu, a podlega ochronie konserwatorskiej. Bezpośrednio na terenie gminy
nie ma parku krajobrazowego – rezerwatu przyrody, ale północno – zachodni fragment
Trzebuni graniczy z rezerwatem przyrody w gminie Sułkowice. W gminie tej w roku 2002
utworzono rezerwat przyrody – Las Gościbia – o powierzchni 282,46 ha, w którym
ochronie podlega Buczyna karpacka, ciekawa rzeźba terenu, ale i ujęcie wody pitnej dla
Sułkowic. Na granicy gminy Pcim, Lubień i Tokarnia znajduje się obszar chronionego
krajobrazu. Natomiast cały teren gminy Pcim należy do krajowego korytarza
...........................................................................................................................................................................................................................
Pcim, 2005
15
...........................................................................................................................................................................................................................
ekologicznego Beskidu Makowskiego i Wyspowego. Oprócz tego dolina Raby jest
korytarzem ekologicznym o znaczeniu regionalnym i lokalnym.
2.2.3 Zasoby surowców mineralnych.
Gmina Pcim tak jak cały powiat Myślenicki nie jest zasobna w złoża surowców
naturalnych. Istniejące złoża kopalin są stosunkowo słabo wykorzystywane i nie
wystarczająco rozpoznane. Na terenie gminy Pcim nie występują złoża surowców, które
posiadałyby opracowanie dokumentacyjne, dlatego też na terenie gminy nie istnieje
eksploatacja surowców mineralnych na cele przemysłowe. Nie planuje się również w
przyszłości rozpoczęcia eksploatacji złóż. Ewentualne wydobycie związane jest z rynkiem
lokalnym, eksploatowanym przez miejscową ludność, głównie na potrzeby budownictwa
Najpowszechniejsze na terenie gminy są następujące surowce:
- Kruszywo naturalne – piaski, żwiry wydobywane głównie w dolinach rzeki Raby
na potrzeby lokalnej ludności. Wydobycie żwiru odbywa się okresowo, najczęściej w
związku z popowodziową regulacją koryta rzeki Raby, do celów budowlanych.
- Surowce ilaste – iłołupki, gliny z domieszkami okruchów skalnych
- Kopaliny skalne – piaskowce magurskie, inoceramowe i ciężkowickie w
odsłonięciach naturalnych i wyrobiskach.
Według mapy zasobów naturalnych w powiecie Myślenickim aktualnie na terenie gminy
Pcim nie są eksploatowane żadne złoża kopalin. Ze względu na niewielką zasobność oraz
niską klasę surowców nie planuję się ich eksploatacji.
2.2.4 Zasoby dóbr kultury
Do głównych walorów kulturowych gminy należą: spora liczba zabytków oraz
zachowana lokalna gwara i tradycje. Miejscowe zabytki nie są najwyższej klasy, ale
stanowią cenny element dziedzictwa kulturowego. Najciekawsze krajobrazowo zespoły
zabytkowe to: zespół kościoła i starej plebani w Pcimiu (kościół z roku 1829, plebania z
roku 1802 w otoczeniu starodrzew lipowy), zespół willi Klebertówka (dom z roku 1923,
budynki gospodarcze) i Firkówka (dom z roku 1924, budynki gospodarcze i ogród) w
Stróży oraz zespół leśniczówki w Trzebuni (leśniczówka z roku 1880 i starodrzew dębowo
– lipowy). Dodatkowo na terenie gminy zachowały się zabytki budownictwa ludowego –
stare chałupy, stodoły, spichlerze, kuźnie i piwniczki oraz figury przydrożne i krzyże. Do
...........................................................................................................................................................................................................................
Pcim, 2005
16
...........................................................................................................................................................................................................................
najcenniejszych z nich należy zaliczyć: domy nr 61, 55, 131, 7, 143 w Pcimiu, domy nr 22
i 280 w Stóży oraz domy nr 71 i 97 w Trzebuni. Niestety większość zabytków np.:
kamienne figury przydrożne, kapliczki drewniane i murowane nie są odnawiane. Jako
ewenement gminy Pcim wymienić należy cmentarz choleryczny z 1847r. położony w lesie
Leszczyny w północnej części Trzebuni.
W obszarze gminy statutową ochroną objęte są następujące obiekty wpisane do
rejestru zabytków:
- Zespół Kościoła Parafialnego pod wezwaniem Matki Boskiej Królowej Polski w
Stróży (kościół murowany, dzwonnica murowana, plebania drewniana - nr rejestru A- 618)
- Zespół Kościoła Parafialnego pod wezwaniem Św. Marii Magdaleny w Trzebuni
(kościół murowany, plebania drewniana, stodoła drewniana – nr rejestru A- 634)
- Dom nr 7 – wł. Ludwika Jakubiaka w Pcimiu (dom drewniany z 1896 roku nr
rejestru KL.V-315/67)
2.3
Techniczna infrastruktura ochrony środowiska
2.3.1 Zaopatrzenie w wodę
Gmina Pcim, według danych z maja 2003 r. zawartych w Profilu Gminy Pcim –
Program Rozwoju Instytucyjnego jest zwodociągowana blisko w 90%. W Pcimiu
funkcjonuje jeden wodociąg komunalny o długości sieci 3,4 km dostarczający wodę do
kilku budynków użyteczności publicznej, piekarni, sklepów a także indywidualnych
odbiorców. Liczba przyłączeń prowadzących do budynków mieszkalnych wynosi 42.
Stopień zwodociągowania gminy poprzez ten wodociąg to 1,6%. Zużycie wody z
wodociągu 14,1 tys. m3. Gminny wodociąg zaopatrywany jest w wodę z dwóch
głębinowych zbiorników, obsypanych obsypką filtracyjną. Badania jakości wody
prowadzone są regularnie przez stację SANEPID z Myślenic – ostatnie w sierpniu 2004.
Dostarczenie wody do reszty gminy (88,4%) opiera się na wodociągach prywatnych
(indywidualnych), bądź półkowych oraz studniach prywatnych i zakładowych. Wodociągi
prywatne zbudowane zostały przeważnie jako ujęcia wód źródliskowych. Ujęcia te są
nigdzie nie ewidencjonowane a oficjalne statystyki podają bardzo zaniżoną liczbę
eksploatowanych ujęć.
...........................................................................................................................................................................................................................
Pcim, 2005
17
...........................................................................................................................................................................................................................
Tabela 2.2 Długość gminnych wodociągów i ich stan techniczny
Miejsce ujęcia wody
Liczba mieszkańców
podłączona do sieci
Długość
sieci
[m]
Stan
techniczny
sieci
Potok Kączanka
Ujęcie wody w km 3+165 oraz ujęcie
wody w potoku bez nazwy –
prawobrzeżnego dopływu potoku
Kączanka
168
3400
Dobry
Źródło: Opracowanie własne na podstawie ankiety informacyjnej do Programu Ochrony Środowiska na
terenie gminy Pcim
System wodociągowy występujący na terenie gminy:

Ujecie wód potoku Kączanka, zlokalizowane w miejscowości Pcim dla dodatkowego
zasilania wodociągu komunalnego w Pcimiu:
⇒ rok oddania do użytku - 30 kwiecień 2001
⇒ rok ostatniej modernizacji – nie modernizowana
⇒ wydajność potencjalna istniejących urządzeń do ujmowania i uzdatniania wody,
średnia dobowa – 384,0 m3/d
⇒ liczba mieszkańców podłączonych do danego wodociągu zbiorczego - 168
mieszkańców
⇒ obiekt spełnia warunki pozwolenia wodnoprawnego nr OS 6223/6/2000 z dnia
18.04.2004, ważnego do 31.05.2010r.
⇒ woda ujmowana jest w kilometrze 3+165. Maksymalna wydajność ujęcia wody wynosi
186,0 m3/dobę i 7,75 m3/godzinę. Przy tych warunkach należy utrzymać przepływ
nienaruszalny w potoku wynoszący 2,10 dm3/sek. Woda podlega procesowi
uzdatniania i dezynfekcji poprzez przepływ przez piaskowniki, złoże piasku
kwarcowego, chlorowanie i naświetlanie promieniami ultrafioletowymi w lampie UV.
Woda spełnia wymogi wody do picia (zgodnie z Rozp. Ministra Zdrowia z 19.11.2002
- Dz. U. Nr 203, poz. 1718 – ostatnie badanie znak PSE.HK500-29/2004 z dnia
19.08.04).
⇒ Ujęcie powstało jako uzupełnienie lokalnego wodociągu pracującego o ujęcie wody
denno – drenażowe z potoku bez nazwy – prawobrzeżnego dopływu potoku Kączanka,
zrealizowane w latach 60 dla zabudowań osiedla Gracze i Kąt.
...........................................................................................................................................................................................................................
Pcim, 2005
18
...........................................................................................................................................................................................................................

Ujęcie wód podziemnych Pcim zlokalizowane w miejscowości Pcim dla potrzeb
wodociągu lokalnego służącego do zaopatrzenia Szkoły Podstawowej nr 3 im. Armii
Krajowej i Przedszkola Samorządowego w Pcimiu oparte o studnię wierconą:
⇒ rok oddania do użytku 2004
⇒ od czasu oddania nie modernizowane
⇒ wydajność maksymalna ujęcia – 3,0 m3/godzinę przy depresji eksploatacyjnej Se=4,0m
⇒ obiekt spełnia warunki pozwolenia wodnoprawnego nr OS.IV.6223/18/03/04 z dnia
22.01.2004, ważnego do 31.01.2014r.
⇒ woda ujmowana będzie za pomocą 1 studni wierconej. Woda będzie podlegać
procesowi uzdatniania w miarę potrzeb. Całość pobieranej wody zostanie
wykorzystana dla zaopatrywania w wodę do celów socjalno-bytowych oraz dla potrzeb
gospodarczych Szkoły i Przedszkola.

Ujęcie wód podziemnych Pcim – zlokalizowane w miejscowości Pcim na terenie
oczyszczalni ścieków oparte o studnie wierconą, gdzie ilość pobieranej wody nie
przekroczy wartości zasobów eksploatacyjnych ujęcia:
⇒ od czasu oddania nie modernizowane
⇒ wydajność maksymalna ujęcia – 4,0 m3/godzinę przy depresji eksploatacyjnej Se=1,5m
⇒ obiekt spełnia warunki pozwolenia wodnoprawnego nr OS.IV.6223/13/03/04 z dnia
23.01.2004, ważnego do 31.01.2014r.
⇒ woda ujmowana jest za pomocą 1 studni wierconej z utworów czwartorzędowych.
Woda będzie podlegać procesowi uzdatniania w miarę potrzeb. Całość pobieranej
wody zostanie wykorzystana dla zaopatrywania w wodę do celów socjalno-bytowych
oraz dla potrzeb gospodarczych oczyszczalni ścieków w Pcimiu.

Ujęcie wód podziemnych Pcim – zlokalizowane w miejscowości Pcim na terenie
istniejącego ujęcia „leśnego” dla Domu Pomocy Społecznej, oparte o istniejące
studnie przy zachowaniu następujących warunków:
⇒ wydajność maksymalna ujęcia – 1,0 m3/dobę
⇒ obiekt spełnia warunki pozwolenia wodnoprawnego nrOS.IV.6223/15/03/04 z dnia
25.02.2004 ważnego do 28.02.2014r.
...........................................................................................................................................................................................................................
Pcim, 2005
19
...........................................................................................................................................................................................................................
⇒ całość pobieranej wody zostanie wykorzystana dla zaopatrywania w wodę do celów
socjalno-bytowych oraz dla potrzeb gospodarczych Domu Pomocy Społecznej w
Pcimiu
⇒ przedmiotowe ujęcie „leśne” zlokalizowane jest na zachodnim stoku góry Bania w
Pcimiu w początkowej części dużego kompleksu leśnego, powyżej terenu DPS w
Pcimiu.
⇒ woda ujmowana jest systemem płytkich studzienek (5szt.) wykonanych w miejscu
występującego tam mokradła. Woda będzie podlegać procesowi uzdatniania w
miarę potrzeb.
Powyższe ujęcia nie stanowią listy zamkniętej, znacznym problemem gminy jest fakt, iż
nie posiada ona dokładnych danych o ilości eksploatowanych źródeł wód podziemnych i
powierzchniowych. W pierwszej kolejności należy, więc przeprowadzić ewidencję ujęć
wód indywidualnych i zbiorowych. Nadmierna, niekontrolowana eksploatacja warstwy
wodonośnej może spowodować lej depresji i odwodnienie terenu.
2.3.2 Kanalizacja i oczyszczanie ścieków
Gmina Pcim posiada 1 system kanalizacji sanitarnej i urządzeń do oczyszczania
ścieków o łącznej długości sieci 8700m. Stan techniczny sieci oceniany jest na dobry i
bardzo dobry.
Na terenie gminy wybudowano 1 oczyszczalnie ścieków komunalnych, która wraz
z siecią kanalizacyjną obsługuje 12% mieszkańców gminy. Jednostka organizacyjna
zajmująca się eksploatacją systemów kanalizacyjnych i eksploatacją oczyszczalni ścieków
to Związek Gmin Dorzecza Górnej Raby i Krakowa. Do roku 2002 oprócz wybudowania
oczyszczalni ścieków gmina zrealizowała jeszcze dwa zadania kanalizacyjne obejmujące
przysiółek Krzywica oraz część Chałupników. Planowana jest dalsza rozbudowa sieci
kanalizacyjnej obejmująca wsie Pcim, Stróża i Trzebunia, wraz z ewentualną budową
jednej lub dwóch oczyszczalni ścieków w zależności od zapotrzebowania. Obecnie w
trakcie trwania jest przetarg na realizację zadania III Pcim „Górzany do Świątka”. Trwają
również prace projektowe dotyczące budowy kanalizacji sanitarnej w Pcimiu (zadanie IV i
V) z odprowadzaniem ścieków do istniejącej oczyszczalni oraz prace projektowe
dotyczące kanalizacji sanitarnej w Stróży (zadanie od I do VII) wraz z budową
oczyszczalni ścieków Stróża o przepustowości 1000m3/dobę
...........................................................................................................................................................................................................................
Pcim, 2005
20
...........................................................................................................................................................................................................................

Oczyszczalnia ścieków Pcim mechaniczno – biologiczno - chemiczna – zlokalizowana
na działkach nr 4844, 4848, 4849 w miejscowości Pcim:
⇒ przepustowość rzeczywista oczyszczalni, średnia dobowa – 433 m3/d
⇒ przepustowość maksymalna istniejących urządzeń do oczyszczania ścieków, średnia
dobowa – 555 m3/d dla ścieków pochodzących z kanalizacji i 30,0 m3/d dla ścieków
dowożonych łącznie 28454 m3/rok (dane z 2003)
⇒ liczba mieszkańców podłączonych do danego systemu kanalizacji zbiorczej około 121
gospodarstw czyli około 550 mieszkańców
⇒ obiekt spełnia warunki pozwolenia wodnoprawnego nr OS.IV.6220/16/2003 z dnia
12.08.2003, ważnego do 31.08.2013r.
⇒ dopływające do oczyszczalni ścieki bytowe z kanalizacji sanitarnej oraz dowożone
nieczystości z terenów nieskanalizowanych są oczyszczane i jako oczyszczone
odprowadzane
do
potoku
Krzywianka.
Docelowo
odbiornikiem
ścieków
oczyszczonych jest rzeka Raba. W oczyszczalni stosuje się następujące procesy:
oddzielanie zanieczyszczeń grubych na kracie koszowej, oddzielanie zanieczyszczeń
stałych drobnych na sicie bębnowym, oddzielanie zanieczyszczeń stałych ziarnistych w
piaskowniku, oczyszczanie na drodze biologicznej w reaktorze cyklicznym z
nieobciążonym osadem czynnym, i wreszcie oczyszczanie na drodze chemicznej
poprzez strącanie końcowe koagulantem PIX.
Ponadto na terenie gminy znajdują się jeszcze trzy oczyszczalnie obsługujące: Dom
Pomocy Społecznej w Pcimiu, teren szkoły podstawowej, gimnazjum i OSP w Trzebuni
oraz OSP w Stróży.

Oczyszczalnia ścieków – Dom Pomocy Społecznej Pcim – przepustowość 13 m3/d, ilość
ścieków 5840 m3/rok 2002 i 4025,9 m3/rok 2003, ilość obsługiwanych osób 105 w roku
2002 i 130 w roku 2003

Oczyszczalnia Ochotniczej Straży Pożarnej Stróża – przepustowość 3,75 m3/d, ilość
ścieków 190 m3/rok 2002 i 224 m3/rok 2003, ilość obsługiwanych osób 15 w roku 2002 i
40 w roku 2003

Oczyszczalnia ścieków w Trzebuni ( obsługująca szkołę podstawową, gimnazjum, OSP
Trzebunia )– przepustowość 9 m3/d, ilość ścieków 832 m3/rok 2002 i 1737,6 m3/rok 2003,
ilość obsługiwanych osób – 480 w roku 2002 i 530 w roku 2003
...........................................................................................................................................................................................................................
Pcim, 2005
21
...........................................................................................................................................................................................................................
Głównym problemem gminy jest niewystarczające skanalizowanie, a jest to
problem ważny, ponieważ znaczna część terenu gminy leży na terenie ochrony wód
powierzchniowych i podziemnych. Duża ilość gospodarstw odprowadza ścieki
bezpośrednio do cieków powierzchniowych, rowów przydrożnych lub bezpośrednio do
gruntu. Częstym przypadkiem są stare i nieszczelne szamba. Sposób rozwiązania
gospodarki ściekowej na terenach nieskanalizowanych polega na wywozie nieczystości
ciągnikiem z zainstalowaną beczką, będącym własnością Związku Gmin Dorzecza Górnej
Raby i Krakowa w skrócie ZGDGRiK oraz poprzez odbiór przez prywatną firmę
„MLETOR” – Mleczek Stanisław, Czesław Wątor
Na terenie gminy niestety brak jest informacji o zainstalowanych indywidualnych
przydomowych systemach oczyszczania ścieków.
Pozostała
cześć
mieszkańców
gromadzi
ścieki
sanitarne
w
zbiornikach
bezodpływowych. Stan i użyteczność tych zbiorników jest kontrolowana przez organy
gminne (obecnie prowadzona jest inwentaryzacja szamb a kontroli poddawane są głównie
szamba zgłaszane jako nieszczelne). Ponadto, podmioty, które korzystają z tych
zbiorników nie posiadają sformalizowanych umów na odbiór ścieków z licencjonowanymi
odbiorcami, posiadającymi stosowne zezwolenie. Niemniej jednak gmina Pcim, planuje
zgodnie z programem gospodarki ściekowej rozbudowę systemu kanalizacyjnego, co
zostało wspomniane powyżej.
Na terenie gminy znajdują się podmioty gospodarcze posiadające pozwolenie
wodnoprawne na odprowadzanie ścieków oczyszczonych i odprowadzanie ścieków wód
opadowych do odbiorników. Między innymi firma „Komex” w ramach separatora
lamelowego PSW LAMELA 10/100 o przepustowości do 100dm3/sek oczyszcza i
odprowadza do rowu usytuowanego na gruncie własnościowym wody opadowe.
Dodatkowo firma „SPYRKA” w ramach separatora koalescencyjnego „ ECOL-UNICON”
substancji ropopochodnych oczyszcza i odprowadza do potoku bez nazwy (stanowiącego
dopływ rzeki Raby) wody opadowe.
Poniżej podano większe podmioty produkcyjne istniejące w gminie Pcim
produkujące ścieki:
- Firma „SPYRKA” – ilość ścieków w roku 2003 – 15527 m3
- Firma „KOMEX” – ilość ścieków w roku 2003 – 546 m3
- Firma „ELEKTROPLAST” – ilość ścieków w roku 2003 – 258,8 m3
- Firma „EUG-MAR” – ilość ścieków w roku 2003 – 120 m3
- Firma „KONIK” – ilość ścieków w roku 2003 – 40 m3
...........................................................................................................................................................................................................................
Pcim, 2005
22
...........................................................................................................................................................................................................................
2.3.3 Składowiska odpadów stałych i ich utylizacja
W myśl Ustawy z 13.09.1996r. o utrzymaniu czystości i porządku w gminach oraz
Ustawy z 27.07.2001r. w wprowadzeniu ustawy – Prawo ochrony środowiska, ustawy o
odpadach oraz zmianie niektórych ustaw, gmina Pcim uchwalą Rady Gminy z dnia
30.05.1998r wprowadziła w życie gminny regulamin utrzymania czystości i porządku,
stanowiący podstawę prawną postępowania z odpadami komunalnymi osób prywatnych i
przedsiębiorstw.
Na terenie gminy funkcjonuje od 2000r zorganizowany system zbiórki odpadów
komunalnych i wdrażany jest system selektywnej zbiórki, koordynowany przez urząd
gminy. Jednak zarówno zbiórka odpadów komunalnych jak i selektywna zbiórka odpadów
nie obejmuje swym zasięgiem zadowalającej liczby mieszkańców. W gminie Pcim
postawionych jest 30 kontenerów do selektywnej zbiórki odpadów oraz 64 kontenery KP7.
Gospodarstw położone dalej od głównych szlaków komunikacyjnych otrzymują worki na
śmieci 110l – czarne do strumienia odpadów zmieszanych a nie segregowanych. Rocznie
wywozi się około 1900 ton odpadów na składowiska. Zawarcie indywidualnych umów z
mieszkańcami nie jest na razie możliwe z uwagi na niekorzystne ukształtowanie terenu
oraz rozproszenie zabudowy. Na terenie gminy nie prowadzi się selektywnej zbiórki
makulatury, metali kolorowych, nie ma również pojemników podzielonych na szkło
kolorowe i szkło białe. Z uwagi na charakter gminy (wiejski), w zabudowie zagrodowej,
część odpadów (zwłaszcza makulatura) jest spalanych w paleniskach domowych, co
stanowi zagrożenie dla środowiska naturalnego, poprzez emisję szkodliwych substancji do
powietrza.
Brak jest dokładnych danych o ilości zlokalizowanych na terenie gminy Pcim
nielegalnych składowisk odpadów (tzw. „dzikich”). Niemniej jednak nielegalne
składowiska stanowią duży i nierozwiązany problem. Szacuje się ich liczbę na kilkaset (w
samym Pcimiu w 1999r. – 280 dzikich „wysypisk”, a w Trzebuni w 2002r. – ponad 160).
Wśród odpadów nielegalnie składowanych przeważają tworzywa sztuczne, szkło, metal,
papier a ostatnio coraz częściej dachówka eternitowa.
W okresie letnim przedstawiciele urzędu gminy dokonują kontroli okolic zabudowy
zagrodowej
jak
i
nielicznych
skupisk
leśnych.
W
sytuacji
stwierdzenia
lub
udokumentowania zalegania odpadów na terenach kontrolowanych, organy gminy
zobowiązują właścicieli terenu do niezwłocznego uprzątnięcia odpadów na koszt
właściciela. Taka inwentaryzacja dzikich składowisk odbyła się w 1999 w Pcimiu i w 2002
...........................................................................................................................................................................................................................
Pcim, 2005
23
...........................................................................................................................................................................................................................
w Trzebuni. W roku 2004 zlikwidowano kolejnych kilkadziesiąt dzikich składowisk
odpadów na terenach będących własnością gminy. Kolejny problem gminy Pcim związany
jest z jej położeniem koło trasy międzynarodowej – krajowej „zakopianka”. Do
znajdujących się w pobliżu „zakopianki” kontenerów na odpady często podrzucane są
odpady z terenów nie należących do gminy. W związku z powyższym oraz w związku ze
spalaniem odpadów w przydomowych piecach gmina nie posiada dokładnych danych o
ilości odpadów produkowanych na jej terenie. Szacunkowe dane dotyczące ilości odpadów
(zawarte poniżej) pochodzą od firm odpowiedzialnych za wywóz nieczystości z terenu
gminy i przedstawiają się następująco:
- Rok 2002 – odpady komunalne 1634,9t - w tym odzysk: makulatura - 1,2t szkło 2,0t tworzywa sztuczne - 0,2t, brak informacji o złomie
- Rok 2003 – odpady komunalne 1859,2t – w tym odzysk: makulatura – 1,5t szkło
– 11,0t tworzywa sztuczne 0,5t złom 14,0t
Składowisko odpadów
Gmina nie posiada własnego składowiska odpadów komunalnych. Odpady są
wywożone poza teren gminy a nawet poza teren powiatu myślenickiego (Śląsk) za
pośrednictwem prywatnych przewoźników. Na terenie gminy w ramach otrzymanych
pozwoleń i zawartych umów z gminą działają w zakresie transportu następujące podmioty:
- Firma Usługowo – Handlowo – Budowlana „MARKOM” – Marcin Kuc, Mszana
Górna 412 – posiadająca zawartą z gminą umowę na odbiór, wywóz, zagospodarowanie i
utylizację stałych odpadów komunalnych zgromadzonych w kontenerach KP-7,
rozlokowanych na terenie gminy, gromadzonych w workach foliowych przy drogach
ogólnie dostępnych (dwa razy w miesiącu), oraz gromadzonych w workach do selektywnej
zbiórki przy wyznaczonych drogach.
- Firma „Mletor” – Mleczek Stanisław, Czesław Wątor – posiadająca zezwolenie na
działalność w zakresie wywozu śmieci i nieczystości płynnych / odpadów komunalnych.
Ponadto na terenie gminy działają firmy, które posiadają zezwolenie na
wytwarzanie, odzysk, powtórne wykorzystanie, gromadzenie i transport odpadów innych
niż niebezpieczne oraz pozwolenie na czasowe gromadzenie odpadów niebezpiecznych.
Podmioty te to:
-
Firma „KOMEX” (odzysk, powtórne wykorzystanie odpadów, produkcja drobnych
wyrobów metalowych i opakowań tekturowych – wytwórca odpadów innych niż
niebezpieczne w ilości 305t/rok, wytwórca odpadów niebezpiecznych w ilości 0,965t/rok)
...........................................................................................................................................................................................................................
Pcim, 2005
24
...........................................................................................................................................................................................................................
- Firma „ELEKTROPLAST” (odzysk, powtórne wykorzystanie, regranulacja tworzyw
sztucznych, odpadów tworzyw sztucznych do 1800 ton i własna produkcja tworzyw
sztucznych – wytwórca odpadów niebezpiecznych w ilości 1,844t/rok)
- J. Karpierz – Firma Skup – Sprzedaż Surowców Wtórnych i Złomu, Pcim952
(działalność w zakresie zbierania i transportu odpadów innych niż niebezpieczne –
tworzyw sztucznych, odpadów opakowaniowych pochodzących z selektywnej zbiórki,
zużytych pojazdów, maszyn i urządzeń, odpadów drewnianych, szklanych, makulatury i
złomu)
- K. Tajs Firma Handel Usługi Surowce Wtórne – zbieranie i transport odpadów innych
niż niebezpieczne (cynk, metale żelazne, metale nieżelazne, zużyte urządzenia, odpady
nieorganiczne, zużyte katalizatory, aluminium, żelazo i inne)
- Firma „SPYRKA” – czasowe gromadzenie odpadów niebezpiecznych takich jak: olej
hydrauliczny, akumulatory, świetlówki, wytwórca odpadów innych niż niebezpieczne w
ilości 2602 t/rok, wytwórca odpadów niebezpiecznych w ilości 0,02t/rok)
2.3.4 Ochrona powietrza
Gazownictwo
Sieć gazowa funkcjonuje we wszystkich miejscowościach Gminy z wyjątkiem dużego
przysiółka Pcim – Sucha. Gazociąg wykonany został w latach 1990 – 1994 w Pcimiu i
Stóży oraz w 1995 w Trzebuni. Na lata 2005 – 2006 planuje się zgazyfikowanie przysiółka
Pcim –Sucha. Sieć gazyfikacyjna gminy podłączona jest do gazociągu wysokoprężnego,
biegnącego wzdłuż doliny Raby. Gazociąg swoim rozmiarem obejmuje około 50% gminy,
co oznacza, że około 1100 odbiorców z terenu całej gminy podłączonych jest do sieci
gazowej. Dalsza rozbudowa gazociągu została wstrzymana w wyniku zwyżki cen i spadku
zainteresowania tym źródłem energii.
Tabela 2.3.4.1 Długość gminnej sieci gazowej i liczba podłączonych odbiorców
Pcim [mb]
Stróża [mb]
Trzebunia [mb]
Razem [mb]
Długość sieci
40 554
32 678
24 996
98 228
Liczba
551
300
254
1105
odbiorców
Źródło: Plan Rozwoju Lokalnego Gminy Pcim na lata 2004-2006 oraz 2007-2013
...........................................................................................................................................................................................................................
Pcim, 2005
25
...........................................................................................................................................................................................................................
Pomimo szerokiego zasięgu sieci gazowej, według danych zawartych w ankiecie do
Planu gospodarki odpadami, tylko około 1% budynków jest ogrzewanych gazem. Może to
wynikać z zwyżki ceny gazu oraz przyzwyczajeń lokalnej ludności do pozyskiwania
energii ze spalania węgla, drewna i odpadów oraz innych nadających się do tego celu
elementów. Struktura sposobu ogrzewania budynków mieszkalnych oraz budynków
użyteczności publicznej podana jest poniżej, w dziale ciepłownictwo.
Ciepłownictwo
W Gminie Pcim budynki użyteczności publicznej ogrzewane są z własnych źródeł.
Budynki mieszkalne nie posiadają zbiorowych źródeł, lecz ogrzewanie dokonywane jest
indywidualnie przez mieszkańców. W większości są to budynki jednorodzinne i
zagrodowe posiadające zasilane ze źródeł indywidualnych. Niestety brak jest danych o
źródłach emisji zanieczyszczeń do powietrza pochodzących z systemu ciepłownictwa.
Brak jest również informacji o emitorach mniejszych tak zwanych niskopaleniskowych
źródeł zanieczyszczeń powietrza. Szacunkowo struktura gospodarki cieplnej według źródeł
energii przedstawia się następująco:
- źródła energii konwencjonalnej zaspokajają potrzeby ciepłownicze w blisko 71%
w tym 70% ogrzewanych jest węglem kamiennym, 0,5% gazem i 0,01% olejem opałowym
- źródła energii odnawialnej wykorzystywane są w niemal 29,4% ale tylko, dlatego
że do źródeł tych zaliczono drewno opałowe stosowane w wielu gospodarstwach
indywidualnych
W ostatnich latach gmina dokonywała termodernizacji budynków i wymiany
kotłów węglowych na gazowe w szkołach i innych obiektach użyteczności publicznej.
Mimo tych kroków nadal przeważającym paliwem do ogrzewania budynków gminy jest
węgiel. Poniższa tabela prezentuje informację dotyczącą budynków użyteczności
publicznej według źródła energii i mocy.
...........................................................................................................................................................................................................................
Pcim, 2005
26
...........................................................................................................................................................................................................................
Tabela 2.5 Wykaz budynków według źródeł ciepła.
Budynek
Źródło energii
SP 1 Stróża
SP 3 Stróża
OSP Stróża
SP w Trzebuni
Gimnazjum i OSP Trzebunia
Ośrodek Zdrowia w Trzebuni
SP 1 Pcim
SP 2 Pcim
SP 3 Pcim
Przedszkole Nr 2
Przedszkole Nr 1
Ośrodek Zdrowia w Pcimiu
Gminny Ośrodek Kultury w Pcimiu
GS biura w Pcimiu
GS piekarnia w Pcimiu
UG Pcim
OSP Pcim
Źródło: Dane według Urzędu Gminy.
Moc [kW]
gazowe
gazowe
gazowe
węglowe
gazowe
gazowe
2 x gazowe
gazowe
2 x olejowe
gazowe
gazowe
gazowe
gazowe
gazowe
gazowe
gazowe
węglowe
Przewidziane do
modernizacji do
2008 roku
130 Brak informacji
170
75
80
24
130
30
2 x 160
30
3,5
70
35
35
70
80
90
Obiekty te nie wymagają pozwolenia na wprowadzanie gazów i pyłów do powietrza.
Struktura gospodarki cieplnej w gminie według źródeł energii [%]:
Źródła konwencjonalne 100 [%] w tym:
-
węgiel kamienny
—
70,0
[%]
-
węgiel brunatny
—
0,0
[%]
-
gaz
—
0,5
[%]
-
olej opałowy
—
0,01
[%]
-
energia odnawialna
—
29,4
[%]
Rys. 2.3 Struktura gospodarki cieplnej wg źródeł energii
Struktura gospodarki cieplnej gminy Pcim
wg źródła energii
0,50%
29,40%
gaz
węgiel kamienny
0,01%
70,00%
olej opałowy
źródła odnawialne (,
biomasa - drewno)
Źródło: Opracowanie własne na podstawie ankiety informacyjnej do Planu Ochrony Środowiska.
...........................................................................................................................................................................................................................
Pcim, 2005
27
...........................................................................................................................................................................................................................
Na terenie gminy brak jest obiektów wykorzystujących odnawialne źródła energii.
Gmina nie posiada żadnego programu wykorzystania lokalnych zasobów energii
odnawialnej. Zasobami tymi mogłaby być biomasa – trzcina uprawiana na stokach i polach
w dolinach rzeki Raby.
Można zauważyć, że część mieszkańców używa drewna, nie posiadają oni jednak
specjalnych pieców przystosowanych do spalania biomasy. Drewno stanowiące opał
klasyfikowane jest jako paliwo odnawialne, ale do palenisk domowych podawane jest wraz
z miałem węglowym.
Zużycie gazu i oleju opałowego jest marginalne. Badania dotyczące niskiej emisji z
palenisk domowych nie były prowadzone.
Energetyka
Cała gmina Pcim objęta jest siecią energetyczną. Zauważalne są pojedyncze problemy
z podłączeniem budynków (np. sprawy własnościowe). Natomiast brak jest w Pcimiu
zasilania dwustronnego (pętlowego), co powoduje częste, nawet kilkugodzinne przerwy w
dostawie prądu. Przeważnie jest to sieć niskiego i średniego napięcia, niepowodująca
zagrożeń związanych z promieniowaniem elektromagnetycznym. Ponadto przez Trzebunię
(na wysokości roli Bochniowej) przebiega linia wysokiego napięcia 110kV, której wysokie
słupy szpecą harmonijny krajobraz. Ujemne oddziaływanie linii energetycznej wysokiego
napięcia jest niwelowane przez zachowanie minimalnych odległości od siedlisk ludzkich.
Górnictwo
Na terenie gminy Pcim nie ma zasobów surowcowych, które stanowiłyby cel
wydobycia masowego. Ewentualne źródła surowców naturalnych nie są rozpoznane i nie
są eksploatowane. W przyszłości nie planuje się podjęcia eksploatacji w skali
przemysłowej. Nie odnotowuję się również ujemnego wpływu tej dziedziny przemysłu na
środowisko naturalne i antropogeniczne.
Przemysł
Gmina Pcim ma charakter rolniczy, stąd przemysł i jego gałęzie nie stanowią źródła
utrzymania miejscowej ludności. Trudno oszacować jest, jaki odsetek mieszkańców jest
zatrudniony w pozarolniczych sektorach gospodarki. Sporo osób pracuje poza miejscem
...........................................................................................................................................................................................................................
Pcim, 2005
28
...........................................................................................................................................................................................................................
zamieszkania, głównie w Myślenicach, Krakowie a także w innych miejscowościach4. W
samej Gminie Pcim brak jest większych zakładów przemysłowych. Te, które istnieją
zaliczyć można do przemysłu lekkiego, nieuciążliwego - zakłady produkcyjne.
1.
Największe zakłady - przedsiębiorstwa występujące na terenie gminy (dane z
Programu Rozwoju Lokalnego Gminy Pcim):
• Zakład
Produkcyjny
„KOMEX”
(Pcim)
-
producent
art.
metalowych
dekoracyjnych, wyposażenia wnętrz (świeczniki, podstawy pod szkło, kwietniki,
wieszaki, szkło dekoracyjne), zatrudnia - 245 osób.
• Firma „Elektroplast” (Stróża) - producent wyrobów elektroinstalacyjnych tworzyw
sztucznych, zatrudnia - 132 osoby.
• Zakład Produkcyjny Polskiego Związku Głuchych „PRODIMET” (Pcim) Wytwarza m.in. metalowe meble do zakładów pracy, zatrudnia - 100 osób.
• F.P.H.U. „SPYRKA” (Pcim) prowadzący obrót skórami oraz garbowanie i
uszlachetnianie skór, zatrudnia - 30 osób.
• FPH „Konik” – produkcja odzieży (garnitury)
• Zakład Krawiecki „AS - Garnitex” – produkcja odzieży (garnitury)
• F.P.H. „EUG-MAR” (Pcim), produkcja z drewna (drzwi, okna, parapety itp.).
2
Podmioty gospodarcze funkcjonujące na terenie gminy (stan na 31.12.2003 r. dane z
Programu Rozwoju Lokalnego Gminy Pcim)
Ogółem. 458 w tym:
-
Zarejestrowane w rejestrze ewidencji działalności gospodarczej - 444
-
Zarejestrowanych w Krajowym Rejestrze Sądowym (KRS) - 14
Podmioty według sfery działalności – branż (dane z Programu Rozwoju Lokalnego Gminy
Pcim)
-
Produkcyjna - 40
-
Handel - 45
-
Usługi - 210
-
Gastronomia - 22
-
Transport towarowy, drogowy - 41
4
Piotr Sadowski ... j.w.
...........................................................................................................................................................................................................................
Pcim, 2005
29
...........................................................................................................................................................................................................................
3
Lista podmiotów zlokalizowanych na terenie gminy Pcim posiadających pozwolenia
na wprowadzanie pyłów i gazów do powietrza atmosferycznego (dane według Urzędu
Gminy):
- Firma „KOMEX” B. Kowalcze, J. Malina Spółka Jawna, Zakład Produkcyjny Pcim 996
- Firma Produkcyjno – Handlowa „”EUGMAR” Spółka Cywilna, Hurt – Detal, Pcim 336
Powyższa struktura przemysłu nie powoduje znacznych uciążliwości dla środowiska
naturalnego. Kierunki rozwoju gospodarczego gminy Pcim dotyczą rozwoju usług, handlu
i przemysłu produkcyjnego w małej skali. Wobec powyższego, przy zachowaniu
wymogów środowiskowych, wydanych pozwoleń i określonych norm przemysł i jego
rozwój nie stanowią problemu gminy ze względów środowiskowych.
2.4 Analiza słabych i mocnych stron gminy oraz szans i zagrożeń dla
środowiska naturalnego5.
2.4.1 Czynniki wewnętrzne
Mocne strony
Stan przyrody i środowiska
⇒ stosunkowo mało zmieniona przyroda – naturalnie zadrzewiona dolina rzeki Raby
⇒ duża lesistość gminy około 51%
⇒ dobre jakościowo zasoby wód podziemnych – niektóre ujęcia nie wymagają
uzdatniania,
⇒ wielokierunkowość w produkcji rolnej,
⇒ walory turystyczne gminy - zasoby dóbr kultury, harmonijny krajobraz, wytyczone
szlaki turystyczne, ośrodki religijne, twórczość ludowa
⇒ zróżnicowanie ukształtowana powierzchnia gminy (doliny i wierchy).
Stan infrastruktury i działań służących ochronie środowiska
⇒ stopień zwodociągowania gminy na poziomie 90%,
⇒ rozwój gazyfikacji gminy
⇒ modernizacja kotłowni węglowych na opalane gazem w placówkach oświatowych i
budynkach użyteczności publicznej
⇒ współpraca w zakresie Związku Gmin Dorzecza Górnej Raby i Krakowa,
5
opracowanie własne w uzupełnieniu danych zawartych w Strategii Rozwoju Gminy
...........................................................................................................................................................................................................................
Pcim, 2005
30
...........................................................................................................................................................................................................................
⇒ posiadanie własnych oczyszczalni ścieków – DPS w Pcimiu, OSP w Trzebuni i Stróży
⇒ ciągła kontrola i likwidacja "dzikich wysypisk".
⇒ skuteczna działalność OSP – działającej również w Krajowym Systemie Ratowniczo Gaśniczym
Sfera gospodarcza
⇒ dobry stan komunikacyjny – sieć dróg powiatowych i gminnych oraz droga krajowa
⇒ duże zasoby i rezerwy siły roboczej (duży poziom bezrobocia),
⇒ mała ilość wytwarzanych odpadów niebezpiecznych,
⇒ nie agresywna w stosunku do środowiska tradycyjna gospodarka rolna, możliwy
rozwój przyjaznych środowisku przyrodniczemu form gospodarowania,
⇒ rekultywacja terenów – przeciwdziałanie erozji,
⇒ korzystne warunki do rozwoju przyjaznych dla środowiska form turystyki – szlaki
turystyczne, projekt ścieżek rowerowych
⇒ kontakty z zagranicą
Sfera społeczna
⇒ dbałość o zachowanie dóbr kulturowo – społecznych regionu,
⇒ długotrwała historia i tradycja,
⇒ działalność edukacyjna szkół,
⇒ wykształcona kadra oświatowa,
⇒ dostępność do szkół,
⇒ solidni i pracowici ludzie – duża przedsiębiorczość i operatywność społeczności
⇒ wprowadzanie do programów edukacji formalnej zagadnień ochrony przyrody i
środowiska, działalność szkolnych kół zainteresowań,
⇒ możliwość rozwoju agro-turystyki.
⇒ dobrze rozwinięta baza gastronomiczna i noclegowa – pola biwakowe
⇒ rozwinięta sieć infrastruktury telefonicznej
Sfera prawna i polityczna
⇒ nakłady inwestycyjne na ochronę środowiska,
⇒ budżet – dochody własne, podatki i opłaty lokalne.
Słabe strony
Stan przyrody i środowiska
⇒ istniejące duże lokalne zagrożenia dla środowiska przyrodniczego,
...........................................................................................................................................................................................................................
Pcim, 2005
31
...........................................................................................................................................................................................................................
⇒ zwartość zabudowy gospodarstw rolnych, występowanie osad,
⇒ duże rozdrobnienie gospodarstw,
⇒ brak obiektów małej retencji, zagrożenie powodziowe.
Stan infrastruktury służącej ochronie środowiska
⇒ brak kanalizacji na większości obszaru gminy – zanieczyszczenie środowiska
naturalnego,
nie
objęcie
systemem
sieci
kanalizacji
sanitarnej
wszystkich
mieszkańców gminy,
⇒ brak informacji o stanie i ilości szamb, oczyszczalni przydomowych i innych
⇒ konieczność doprowadzenia wodociągu do 100% mieszkańców,
⇒ uniemożliwienie odbioru odpadów z miejsc niekorzystnie usytuowanych pod względem
wywozu odpadów
⇒ niezakończony program gazyfikacji gminy (Pcim Sucha)
⇒ niedostateczne parametry sieci energetycznej
⇒ brak programów zagospodarowywania gruntów rolnych i terenów leśnych
⇒ brak regulacji rzeki Trzebunki – zagrożenie dla drogi powiatowej i gospodarstw
⇒ brak obiektów wytwarzających energię ze źródeł odnawialnych,
⇒ niedostateczna infrastruktura drogowa, drogi dojazdowe do osiedli nie wszędzie
utwardzone, brak dróg dojazdowych do pól
⇒ niedostateczna ilość i rodzaj taboru do odbioru odpadów,
Sfera gospodarcza
⇒ brak gospodarstw agro - turystycznych
⇒ mała ilość podmiotów gospodarczych i związana z tym mała ilość miejsc pracy
⇒ brak oświetlenia wszystkich dróg
⇒ brak wyznaczenia skoncentrowanej strefy budowlano – inwestycyjnej,
⇒ słabo zróżnicowana i wyspecjalizowana gospodarka,
⇒ brak zintegrowanej produkcji rolnej w ramach grup producenckich,
⇒ niski współczynnik specjalizacji gospodarstw rolnych jak i niska dochodowość,
Sfera społeczna
⇒ wysokie bezrobocie,
⇒ mała mobilność zasobów pracy,
⇒ małe
zaangażowanie
kapitału
zewnętrznego
w
rozwój
małych
i
średnich
przedsiębiorstw na terenie gminy,
...........................................................................................................................................................................................................................
Pcim, 2005
32
...........................................................................................................................................................................................................................
⇒ niska świadomość ekologiczna mieszkańców i turystów,
⇒ brak przedszkoli w Stróży i Trzebuni
⇒ niedostateczne wyposażenie szkół w pomoce dydaktyczne
⇒ niedostateczna infrastruktura sportowa i rekreacyjna – brak basenów kąpielowych i
kąpielisk, boisk, kortów, placów zabaw
⇒ niewystarczające środki przeznaczone na promocje gminy,
⇒ nieregularne prowadzenie monitoringu stanu środowiska (stanu czystości gleb,
częstotliwości badań stanu czystości wód powierzchniowych, stanu czystości
powietrza, inwentaryzacji szamb i ujęć wód)
⇒ niewykorzystane
możliwości
zbiórki
odpadów
niebezpiecznych
(świetlówki,
termometry, opakowania po farbach, lakierach)
⇒ niewykorzystanie możliwości administracyjnych gminy w zakresie kontroli ujęć wód,
zrzutu ścieków i odprowadzania odpadów przez mieszkańców
2.4.2 Czynniki zewnętrzne
Szanse
⇒ nowoczesne przepisy ochrony przyrody i środowiska, w tym przepisy związane z
koniecznością wykonywania ocen oddziaływania inwestycji na środowisko, i
monitoringu stanu środowiska,
⇒ wprowadzenie nowych zasad finansowania inwestycji i działań proekologicznych
(preferencyjne kredyty, ulgi podatkowe, dotacje z budżetu państwa, fundusze
poakcesyjne),
⇒ możliwość uzyskiwania dotacji i pożyczek z funduszy krajowych i zagranicznych na
inwestycje zmniejszające uciążliwość gospodarki dla środowiska oraz na rozwój
infrastruktury,
⇒ prawny nakaz opracowywania programów ochrony środowiska przez jednostki
administracji samorządowej,
⇒ wzrost uspołecznienia procesów podejmowania decyzji mających wpływ na stan
środowiska,
⇒ doskonalenie krajowego systemu formalnej edukacji środowiskowej,
...........................................................................................................................................................................................................................
Pcim, 2005
33
...........................................................................................................................................................................................................................
⇒ wdrożenie instrumentów prawno-ekonomicznych mobilizujących do realizacji
inwestycji pro-środowiskowych wynikających ze strategii krajowych oraz przyjętych
zobowiązań międzynarodowych,
⇒ rozwój kontaktów i współpracy międzynarodowej z krajami UE na szczeblu
samorządów w celu wymiany doświadczeń w zakresie proekologicznych metod
gospodarowania.
Sfera przyrodnicza i społeczno – gospodarcza
⇒ atrakcyjność geograficzna (Beskidy), klimatyczna (dogodny klimat) i lokalizacyjna
(oddalenie od dużych aglomeracji przemysłowych, bliskość rzeki raby – rozwój
wędkarstwa),
⇒ możliwość objęcia ochroną prawną nowych obiektów – siedlisk i stanowisk
występowania gatunków cennych,
⇒ możliwość wdrożenia programów rolno-środowiskowych UE
⇒ możliwość uzyskania zewnętrznego (krajowego i/lub zagranicznego) wsparcia
finansowego programów ochrony różnorodności przyrodniczej oraz realizacji
programu zalesiania gruntów o niskiej przydatności rolniczej,
⇒ wspieranie inicjatyw organizacji i instytucji zmierzających do uzyskania pomocy
finansowej programów UE na rozwój infrastruktury ochrony środowiska,
⇒ wspieranie inicjatyw podmiotów gospodarczych zmierzających do uzyskania
dofinansowania inwestycji eliminujących zagrożenia dla środowiska i wspierających
rozwój zrównoważony ze środków krajowych i zagranicznych,
⇒ wzrost krajowego i zagranicznego popytu na „zdrową żywność”, bezpieczne dla
środowiska formy sportu i rekreacji, turystyki i agro - turystyki oraz kontaktu z
przyrodą,
⇒ rozwijanie rolnictwa ekologicznego,
⇒ zachowanie istniejących walorów przyrodniczych, na bazie których możliwy jest
rozwój turystyki i innych usług (zaplecze wypoczynkowe aglomeracji krakowskiej),
⇒ tworzenie wielorakiej sfery usług, co spowoduje zwiększenie dochodów mieszkańców
gminy.
⇒ stworzenie możliwości zbytu podstawowych płodów rolnych (zboża, mleka, warzyw),
Zagrożenia
⇒ brak
skutecznych
przepisów
z
zakresu
budownictwa
i
zagospodarowania
...........................................................................................................................................................................................................................
Pcim, 2005
34
...........................................................................................................................................................................................................................
przestrzennego zabezpieczających krajobraz przed degradacją (np. wznoszeniem
budynków o formie niedostosowanej do krajobrazu),
⇒ opóźnienia w przygotowywaniu nowych aktów prawnych i przepisów wykonawczych
dotyczących ochrony przyrody i środowiska.
⇒ antagonizmy polityczne i ich negatywny wpływ
Sfera przyrodnicza i społeczno - gospodarcza
⇒ nasilenie transportu – przebieg „zakopianki” przez centrum gminy – wypadki,
zanieczyszczenia powietrza, hałas, zagrożenie bezpieczeństwu pieszych
⇒ niszczenie środowiska naturalnego, rosnąca presja turystyczna na obszarach o
najcenniejszych walorach przyrodniczych, zanieczyszczenie Raby – zagrożenie dla ujęć
wód
⇒ duże zagrożenie powodzią, zadrzewione tereny wody 1%
⇒ występowanie procesów recesyjnych w gospodarce kraju,
⇒ wzrastający wskaźnik bezrobocia, oraz duże bezrobocie także ukryte
⇒ intensyfikacja produkcji rolnej prowadząca do wzrostu nawożenia, stosowania
pestycydów, zaniku lokalnych odmian roślin uprawnych i ras zwierząt hodowlanych,
3. ZAGROŻENIA ŚRODOWISKA PRZYRODNICZEGO GMINY
3.1
Zanieczyszczenia wód
Wody powierzchniowe
W większości istniejących cieków, na terenie Gminy Pcim nie prowadzi się badań
Państwowego Monitoringu Środowiska, ze względu na fakt, iż cieki te nie są znaczące dla
powiatu czy województwa. Jednakże prowadzi się takie badania w punktach pomiarowo –
kontrolnych zlokalizowanych na rzekach Skawinka, Raba, Krzczonówka. Poniżej w tabeli
podano stan wód powierzchniowych – ocena wynika z Raportu o Stanie Środowiska w
Województwie Małopolskim przeprowadzonym w roku 2002 przez Wojewódzki
Inspektorat Ochrony Środowiska w Krakowie. Prezentowane w tabeli rzeki lub ich
dopływy znajdują się na terenie gminy wobec powyższego ich stan zależy w dużej mierze
od spływów powierzchniowych i podziemnych z terenu gminy Pcim.
...........................................................................................................................................................................................................................
Pcim, 2005
35
...........................................................................................................................................................................................................................
Tabela 3.1.1 Wycinek z klasyfikacji jakościowej wód rzek województwa
Punkt Pomiarowo Kontrolny
Substancje
organiczne
Zasolenie
Zawiesiny
Substancje biogenne
Stan sanitarny
Wskaźniki hydro biologiczne
Ocena ogólna
Skawinka
Poniżej Sułkowic
24,4
3
1
3
N
1
N
N
3
N
Powyżej Skawiny
9,6
2
1
N
N
2
N
N
3
N
Poniżej Skawiny
1,2
2
N
N
N
2
N
3
2
N
Raba Niżna
102,1
1
1
1
3
2
3
N
3
N
Kasinka Mała
95,9
1
1
1
N
1
N
N
2
N
Powyżej Stróży
80,6
1
1
1
2
1
2
3
2
3
71,2
2
1
1
3
2
2
2
2
3
Gdów
50,2
1
1
2
2
1
2
3
2
3
Kłaj
31,2
1
1
1
2
1
2
3
2
3
Proszówki
18,8
1
1
2
2
1
1
N
2
N
Uście Solne
2,0
1
1
3
2
1
2
3
2
3
Krzczonów
0,2
1
1
1
1
1
1
2
2
2
Raba
Poniżej oczysz.
Myślenice
Krzczonówka
Substancje
specyficzne
Ocena według
kryterium fizykochemicznego
Rzeka
Km biegu rzeki
małopolskiego – Badania przeprowadzone w punktach kontrolno – pomiarowych
Źródło: Raport o Stanie Środowiska w Województwie Małopolskim (1.2.3 – Klasy
jakości wód, N – woda nieodpowiadająca normom)
Trudnym do zmierzenia źródłem zanieczyszczenia wód powierzchniowych są
niekontrolowane spływy powierzchniowe z obszarów rolnych, w tym chemizowanych i
nawożonych,
oraz
niekontrolowane,
występujące
w
gminie,
zrzuty
ścieków
nieoczyszczonych z gospodarstw.
Ścieki z gospodarstw rolnych nieobjętych zbiorczym systemem kanalizacji ani
przydomowymi oczyszczalniami ścieków, gromadzone są w zbiornikach, często
nieszczelnych, z których zanieczyszczenia przedostają się do wód powierzchniowych
lub do ziemi. W większości ścieki bytowe z opróżnionych zbiorników są odbierane przez
firmy posiadające odpowiednie zezwolenia i dowożone na oczyszczalnie (odbiór tych
ścieków nie jest sformalizowany prawnie). Ilość odbieranych ścieków jest kontrolowana
wybiórczo przez organy gminy, jednakże sam stan zbiorników bezodpływowych podlega
kontroli sporadycznie (kontrola dotyczy jedynie zbiorników zgłaszanych przez osoby
trzecie jako nieszczelne). Kontrola ilościowa powinna opierać się na statystycznej ilości
...........................................................................................................................................................................................................................
Pcim, 2005
36
...........................................................................................................................................................................................................................
produkowanych ścieków bytowo-gospodarczych przypadających na jednego mieszkańca,
natomiast kontrola jakościowa powinna określać stan techniczny szamb.
Wody podziemne
Ogólnie rzecz biorąc, zanieczyszczenie wód podziemnych obserwuje się głównie w
pobliżu zakładów przemysłowych, składów przemysłowych i składowisk komunalnych lub
przemysłowych, stacji paliw etc. W przypadku gminy Pcim może istnieć problem
zanieczyszczenia warstw wodonośnych odciekami związanymi z wodami opadowymi z
terenu wokół tymczasowych miejsc gromadzenia odpadów.
Dodatkowym zagrożeniem dla jakości tychże wód na terenie gminy Pcim są m.in.:
¾ nie posiadające wymaganych zabezpieczeń magazyny produktów ropopochodnych
oraz innych substancji chemicznych,
¾ szlaki komunikacyjne: drogi, parkingi i place postojowe samochodów,
¾ intensywne
nawożenie
i
stosowanie
środków
ochrony
roślin,
rolnicze
wykorzystywanie ścieków,
¾ cmentarze oraz grzebowiska zwłok zwierzęcych,
¾ „dzikie" składowiska odpadów,
¾ wprowadzanie do gleb a tym samym do wód podziemnych nieoczyszczonych
ścieków pochodzących z gospodarstw domowych.
Badania jakości zwykłych wód podziemnych prowadzone są w ramach monitoringu
wód podziemnych systemu Państwowego Monitoringu Środowiska. Celem tych badań jest
śledzenie zmian jakości wód podziemnych oraz określenie trendów i dynamiki tych zmian.
Monitoring jakości wód podziemnych prowadzony jest w oparciu o sieć krajowych
punktów badawczych. Jeden z takich punktów pomiarowych znajduje się w Stróży i
posiada numer 532 należy do GZWP o numerze 443.
Numer
punktu
Miejscowo
ść
Stratygrafi
a
Głębokość
stropu
Wody
Typ
warstwy
wodonośn
ej
Użytkowa
nie terenu
Obszar
GZWP
Klasa wód
wskaźniki
kl. I i II
Tabela 3.1.2 Jakość wód podziemnych w punkcie badawczym
532
Stróża
X
0,0
Źródła
Porowa
Nieużytki
naturalne
443
Ib
Źródło: Raport o Stanie Środowiska w Województwie Małopolskim
...........................................................................................................................................................................................................................
Pcim, 2005
37
...........................................................................................................................................................................................................................
Jakość wód w obrębie zbiornika GZWP – 443 jest wysoka (klasa 1b i c). Wody te nie
wymagają uzdatnienia lub są bardzo nieznacznie zanieczyszczone i ich uzdatnianie jest
stosunkowo łatwe. Jednakże zbiornik ten jest słabo izolowany od powierzchni terenu i
wobec tego słabo odporny na przenikanie zanieczyszczeń.
3.2
Zanieczyszczenia i zagrożenia powierzchni ziemi
Zanieczyszczenia i zagrożenia gleb
Na terenie gminy przeważają gleby brunatne, są to w większości gleby brunatne
kwaśne typowe, rzadziej gleby brunatne właściwe wyługowane. Na terenie Trzebuni
zidentyfikowano niewielkie płaty gleb brunatnych kwaśnych bielicowanych, a na terenie
podmokłym występują miejscowo gleby brunatne kwaśne oglejone. Wyżej wymienione
gleby są mało zasobne w składniki biogenne, jedynie najżyźniejsze gleby na terenie gminy
Pcim zlokalizowane są na aluwiach w dolinie rzeki Raby (klasa bonitacyjna III a-IV b –
gleby średniej jakości). Pozostałe gleby należą do klas bonitacyjnych IV b – V – gleby
słabe oraz klasy VI – gleby bardzo słabe i gleby nieprzydatne dla celów rolnictwa (RN).
Największym zagrożeniem dla gleb gminy Pcim jest erozja wodna (wymywanie
przez wody opadowe i roztopowe) i wietrzna występująca na tym terenie z racji położenia
w użytkowanym rolniczo obszarze górskim. Procesy erozyjne występujące tu można
podzielić na: procesy erozji liniowej, spłukiwanie powierzchniowe, procesy ruchów
masowych (osuwanie zwietrzeliny). Ponadto procesy erozyjne zostały wzmożone poprzez
wykarczowanie lasów i orkę rolniczą, a sam stopień erozji zależy od nachylenia stoków i
jest zróżnicowany na terenie gminy.
Kolejny
problem
zagrażający
jakości
gleb
dotyczy
zanieczyszczeń
komunikacyjnych pochodzących z liniowych ciągów komunikacyjnych – „zakopianka”. W
wzdłuż trasy krajowej o silnym natężeniu ruchu tranzytowego, w glebach znajduje się zbyt
dużo metali ciężkich a badania wskaźnikowe informują o podwyższonych zawartościach
metali ciężkich, przede wszystkim kadmu.
Pozostałe zagrożenia dla jakości gleb:
•
wprowadzanie do gleby nieczyszczonych ścieków komunalnych i przemysłowych,
•
chemizacja rolnictwa (nawozy i środki ochrony roślin),
•
"dzikie" wysypiska odpadów komunalnych,
•
emisje do atmosfery zanieczyszczeń gazowych i pyłowych.
...........................................................................................................................................................................................................................
Pcim, 2005
38
...........................................................................................................................................................................................................................
Odpady
Największą grupą odpadów powstających na terenie gminy są odpady komunalne.
Zgodnie z treścią ustawy o odpadach odpadami komunalnymi są: "odpady powstające w
gospodarstwach domowych, a także odpady niezawierające odpadów niebezpiecznych
pochodzące od innych wytwórców odpadów, które ze względu na swój charakter lub skład
są podobne do odpadów powstających w gospodarstwach domowych". W skład odpadów
komunalnych poza odpadami z gospodarstw domowych wchodzą odpady z obiektów
użyteczności publicznej i obsługi ludności oraz odpady z pielęgnacji terenów zieleni.
Odpady te są zbierane w kontenerach i workach jako strumień zmieszany (gdzie niegdzie
segregowany) i kierowane są na składowiska odpadów poza teren gminy. Część odpadów
jest spalana w paleniskach domowych w większości w gospodarstwach jednorodzinnych.
Odpady komunalne zawierają także odpady niebezpieczne, takie jak: zużyte
baterie, akumulatory, świetlówki, termometry, opakowania po farbach, lakierach,
rozpuszczalniki, smary, oleje, przeterminowane i niewykorzystane leki. Szacuje się, że w
Polsce stanowią one około 0,76% ogólnej masy odpadów.
W przypadku gminy Pcim nie funkcjonuje dostatecznie selektywny system zbiórki
odpadów komunalnych i system zbiórki odpadów niebezpiecznych – komunalnych. Nie
uruchomiono programu odbioru zużytych baterii i akumulatorów, jak również nie
przeprowadza się zbiórki świetlówek, opakowań po farbach itp.
Specyficzną grupą odpadów są osady ściekowe, które wymagają dalszej utylizacji.
Problem ten w gminie Pcim rozwiązany jest na oczyszczalni ścieków Pcim poprzez
istniejący ciąg technologiczny do odwadniania i stabilizacji osadu. Osad nadmierny
ustabilizowany tlenowo i zagęszczony grawitacyjnie podawany jest pompowo na prasę
sitowo-taśmową w celu odwodnienia. Dodatkowo każdy ciąg technologiczny posiada
niezależny zagęszczacz osadu, a osad do odwodnienia z zagęszczaczy jest odprowadzany
pompą śrubową, osadową zamontowaną w stacji odwadniania. Osad po odwodnieniu i
stabilizacji przechowywany jest w specjalnie do tego celu przeznaczonym kontenerze lub
od razu zabierany przez odbiorców i traktowany jako nawóz.
Ważną grupę odpadów niebezpiecznych stanowi część odpadów medycznych.
Źródłem powstawania niebezpiecznych odpadów medycznych są jednostki służby
zdrowia: szpitale, przychodnie, gabinety prywatne, laboratoria. Odpady medyczne są
usuwane i zagospodarowywane przez ww. jednostki we własnym zakresie. Z terenu
powiatu myślenickiego odpady medyczne są: spalane w Zakładzie Termicznej Utylizacji
Odpadów w Krakowie lub Instalacji do Termicznej Degradacji Odpadów Szpitalnych
...........................................................................................................................................................................................................................
Pcim, 2005
39
...........................................................................................................................................................................................................................
SEGHERS CLINIC WASTE w Tarnowie oraz magazynowane w zależności od grupy
odpadów. W gminie Pcim istnieją podmioty wytwarzające odpady medyczne np. Dom
Pomocy Społecznej, oraz jednostki świadczące usługi medyczne (6 w Pcimiu i 3 w
Trzebuni), ale nie istnieją jednostki weterynaryjne wytwarzające odpady niebezpieczne z
tej grupy
Inną ważną grupę materiałów niebezpiecznych stanowią materiały zawierające
azbest. Wyroby z udziałem azbestu stanowią zagrożenie dla środowiska i zdrowia
człowieka wówczas, gdy włókna (posiadające długość 5 mikrometrów i mają grubość
mniejszą od 3 mikrometrów) są uwalniane do powietrza.
Obecnie główną masę wyrobów z azbestem na terenie gminy stanowią materiały
służące do pokrywania dachów - eternit (materiał budowlany, otrzymywany w wyniku
prasowania mieszaniny cementu z włóknami azbestowymi, wykorzystywany jest głównie
w postaci płyt płaskich i falistych do krycia dachów) Mieszkańcy gminy Pcim
sukcesywnie przeprowadzają wymianę azbestowych pokryć dachowych, niemniej jednak
odpady, pochodzące z tej wymiany, nie zawsze trafiają do specjalistycznych firm. Dużym
problemem jest składowanie odpadów zawierających azbest na „dzikich” składowiskach w
lasach.
Odpady powstające w zakładach przemysłowych usuwane i zagospodarowywane są
przez ww. we własnym zakresie.
3.3
Zanieczyszczenia powietrza
Zanieczyszczenia emitowane z terenu gminy powstają głownie w wyniku spalania
paliw. Lokalizacja gminy, pod względem zanieczyszczenia powietrza, jest na tyle
niekorzystna, że gmina jest odbiorcą zanieczyszczeń powietrza pochodzących z innych
terenów. Niekorzystny jest również wpływ drogi krajowej „zakopianki”, na której
natężenie ruchu jest duże i często dochodzi do kolizji a co za tym idzie do zatrzymania
ruchu ciągłego. W wyniku „korków” komunikacyjnych do atmosfery uwalniane jest więcej
zanieczyszczeń - produktów niepełnego spalania paliwa. Ponadto na terenie gminy nie ma
dużych podmiotów – emitorów zanieczyszczeń powietrza. Jedynie dwa podmioty
gospodarcze (w niewielkim zakresie) posiadają pozwolenia na wprowadzanie pyłów i
innych zanieczyszczeń do atmosfery. Podmioty te to: Firma „KOMEX” B. Kowalcze, J.
Malina Spółka Jawna, Zakład Produkcyjny Pcim 996 i Firma Produkcyjno – Handlowa,
”EUGMAR” Spółka Cywilna, Hurt – Detal, Pcim 336. Na terenie gminy nie ma zakładów
energetycznego spalania paliw oraz żadnych instalacji do termicznej obróbki odpadów.
...........................................................................................................................................................................................................................
Pcim, 2005
40
...........................................................................................................................................................................................................................
Natomiast zagrożeniem dla atmosfery jest tzw. niska emisja, ponieważ źródła
ciepła w budynkach użyteczności publicznej opierają się głównie o paliwa węglowe. Mimo
tego, iż źródła te są sukcesywnie przez gminę modernizowane i zamieniane na przyjazne
środowisku (głównie gaz i olej opałowy) to i tak niska emisja jest głównym zagrożeniem
dla jakości powietrza. Brak jest wykorzystania w dostatecznym stopniu niskoemisyjnych
źródeł energii (gaz) jak i alternatywnych źródeł energii (biomasa, energia słoneczna).
Innym głównym źródłem zanieczyszczeń są paleniska domowe. Jako źródło energii
cieplnej dominuje węgiel kamienny. Związana jest z tym silna emisja tlenków węgla,
siarki, azotu a także pyłów. Ponadto bardzo często wraz z węglem spalane są odpady,
zawierające bardzo wiele szkodliwych substancji, które w ten sposób przedostają się do
powietrza stwarzając zagrożenie dla mieszkańców.
Mimo powyższego, z uwagi na dobre przewietrzanie obszaru stan powietrza
atmosferycznego na terenie gminy jest zadowalający.
3.4

Inne zagrożenia środowiska
Awarie przemysłowe
Na terenie gminy Pcim nie występują zakłady przemysłowe stwarzające zagrożenie
wystąpienia poważnej awarii np. wycieku ropy naftowej czy paliwa samochodowego.
Zagrożenie techniczne mogą stanowić jedynie samochody transportowe biorące udział w
wypadku drogowym w wyniku, którego mogą dostać się do środowiska substancje
transportowane przez te samochody.

Hałas
Na terenie gminy nie ma również zakładów przemysłowych powodujących
zagrożenie hałasem. Podwyższone wartości poziomu hałasu mogą występować lokalnie w
związku z pracą maszyn na terenach firm usługowo - handlowych znajdującej się w
bliskim sąsiedztwie. Nie mniej jednak nie ma to znaczącego wpływu na klimat akustyczny
na terenie gminy. Może jedynie szkodliwie oddziaływać na osoby obsługujące maszyny.
Istotnym natomiast źródłem hałasu, jest komunikacja. Z uwagi na rozwój
przemysłu motoryzacyjnego, a jednocześnie wzrost mobilności społeczeństwa, w dużej
mierze związany z popularyzacją turystyki to właśnie komunikacja jest dominującym
...........................................................................................................................................................................................................................
Pcim, 2005
41
...........................................................................................................................................................................................................................
źródłem hałasu na terenie gminy6. Położenie gminy wzdłuż trasy krajowej sprawia, iż
tereny pobliskie znajdują się w zasięgu ponadnormatywnego oddziaływania hałasu. Takie
stwierdzenie potwierdzają wyniki badań przeprowadzone przez Krakowskie Biuro
projektów Dróg i Mostów TRANSPROJEKT oraz ocena oddziaływania na środowisko
przebudowy drogi krajowej nr 7 na drogę ekspresową II klasy technicznej Ne S-7 na
odcinku Myślenice – Lubień.

Zagrożenie powodziowe
Na terenie gminy Pcim rzeki mają charakter cieków górskich (duże spadki terenów,
niewielka powierzchnia zlewni), a położenie rzeki Raby i jej dopływów wiąże się z
możliwością występowania okresowych wód powodziowych. Koryto rzeki jest mało
zagłębione, co powoduje, że na prawie całej szerokości istnieje trasa zalewowa.
Największe problemy z podtopieniami występują w miejscach złej lokalizacji budynków
kubaturowych i zbyt małych świateł przepustów i mostów drogowych. W związku z
priorytetem ochrony przeciwpowodziowej w Planie zagospodarowania przestrzennego
województwa małopolskiego 2003, na terenie gminy planowana była budowa dwóch
zbiorników małej retencji. Obecnie gmina nie posiada żadnego z takich zbiorników.
Posiada natomiast dwie zapory przeciw – rumowiskowe.

Promieniowanie
Na terenie gminy Pcim zagrożenie promieniowaniem:
-
jonizującym: nie występuje
-
niejonizującym:
występuje
w
ograniczonym
zakresie.
Jednym
ze
źródeł
promieniowania na terenie gminy jest sieć energetyczna wysokiego napięcia. Poziom
promieniowania w tle pozostaje wielokrotnie niższy od natężeń, przy których możliwe
jest jakiekolwiek szkodliwe oddziaływanie na organizm ludzki. Jednak pola
elektromagnetyczne w bezpośrednim otoczeniu wszelkiego rodzaju stacji nadawczych,
np. GSM, mogą osiągać natężenie na poziomie uznawanym za aktywny pod względem
biologicznym. Tego typu nadajniki znajdują się na terenie gminy Pcim. Natomiast tego
typu zagrożenie może być stosunkowo łatwo wyeliminowane lub ograniczone pod
warunkiem zapewnienia odpowiedniej separacji przestrzennej człowieka od pól
6
Powiatowy Program Ochrony Środowiska na lata 2004-2011 dla Powiatu Myślenickiego
...........................................................................................................................................................................................................................
Pcim, 2005
42
...........................................................................................................................................................................................................................
przekraczających określone wartości graniczne poprzez wyznaczenie stref ochronnych.
3.5
Podsumowanie zagrożeń.
W związku z typowo rolniczym charakterem gminy Pcim problemy ochrony środowiska
skupiają się przede wszystkim wokół:
-
infrastruktury komunalnej, wodociągu, kanalizacji, ciepłownictwa i gazownictwa,
-
rekultywacji terenów porolniczych i prowadzenia odpowiedniej gospodarki rolniczej –
erozja gleb ilościowa i rodzajowa: wodna powierzchniowa, wąwozowa i wietrzna,
-
produkcji rolnej.
Do podstawowych zagrożeń dla środowiska naturalnego należy zaliczyć:
-
system kanalizacji sanitarnej i instalacji do oczyszczania ścieków nie obejmujący
swym zasięgiem całej gminy,
-
system ujęć wód nie podlegających ewidencji
-
niedostateczne systemy segregacji odpadów i odbioru odpadów,
-
brak systemu odbioru i zagospodarowania odpadów niebezpiecznych typowo
komunalnych,
-
niekompletny system selektywnej zbiórki odpadów z budynków użyteczności
publicznej
(brak
systemu
odbioru
makulatury, odpadów niebezpiecznych -
komunalnych),
-
emisja zanieczyszczeń z lokalnych kotłowni i palenisk domowych węglowych,
-
szlaki komunikacyjne – hałas i zanieczyszczenia atmosfery, wód i gleb oraz
bezpieczeństwo pieszych
Wobec powyższego niekorzystną sytuacją w gminie jest niewykorzystywanie w
pełni źródeł energii opartych na gazie. Proces zgazyfikowania gminy powinien ograniczyć
tzw. niską emisję zanieczyszczeń, pochodzącą ze spalania węgla kamiennego. Korzystnym
jest fakt, że kotły węglowe modernizowane są na kotły olejowe, co skutkuje ograniczeniem
emisji w stopniu dostatecznym a niezadowalającym. W gospodarstwach domowych i
rolnych cały czas podstawowym źródłem energii cieplnej w paleniskach pozostaje węgiel
oraz drewno.
Natomiast w związku z niekompletnym systemem odbioru odpadów komunalnych,
niebezpiecznych i budowlanych, część tych odpadów (świetlówki, pojemniki po farbach i
lakierach, eternit a w szczególności odpady budowlane) gromadzona jest na hałdach
...........................................................................................................................................................................................................................
Pcim, 2005
43
...........................................................................................................................................................................................................................
„dzikich” składowisk odpadów wraz z odpadami komunalnymi.
Niekompletny
system
kanalizacji
wpływa
niekorzystnie
na
stan
wód
powierzchniowych. Stan zbiorników bezodpływowych powoduje przecieki do warstwy
wodonośnej i zanieczyszczenie gleb.
Zanieczyszczenia komunikacyjne w tym hałas powodują obecnie zagrożenie dla
gminy, ale w miarę przebudowy drogi krajowej w ekspresową zagrożenia te zostaną
zminimalizowane lub całkowicie wyeliminowane (np.: poprzez ekrany akustyczne,
instalacje technologiczne do oczyszczania odcieków, bezpieczne przejścia dla pieszych i
płynny ciągły ruch komunikacyjny minimalizujący zanieczyszczenia atmosfery).
Natomiast promieniowanie oraz wystąpienie poważnych awarii nie stanowi zagrożenia w
gminie.
Na niekompletny stan infrastruktury komunalnej mają znaczący wpływ braki
środków finansowych a także niekorzystne ukształtowanie terenu, które powoduje:
- przerywanie sieci wodociągowej i tworzenie wodociągów indywidualnych,
- zbyt wąskie drogi lokalne wpływające negatywnie na możliwość odbioru odpadów
- problemy z lokalizacją kontenerów do wywozu odpadów i kontenerów do selektywnej
zbiórki odpadów
- niedostateczny system kanalizacji.
W Tabeli 3.1 przedstawiono stan infrastruktury komunalnej na terenie gminy.
Tab. 3.1 Stan infrastruktury komunalnej na terenie gminy Pcim
Lp. Miejscowość
1
2
3
4
5
Pcim
Pcim
Pcim
Stróża
Trzebunia
L.
ludn.
168
540
2204
1200
1016
L.
Wodo
budyn ciąg/ l.
przył
42
135
551
300
254
42
-
Kan.
sanit.
Kan.
burz.
Gazociąg
Sieć
ciepł.
135
-
-
551
300
254
-
Odbiór
odpadów
Odbiór
oparty na
zasadzie
kontenerów
i worków
na odpady
Selekt.
zb. odp.
Brak
danych
Źródło: Ankieta od opracowania Programu Ochrony Środowiska wypełniona przez Gminę
...........................................................................................................................................................................................................................
Pcim, 2005
44
...........................................................................................................................................................................................................................
4. ZAŁOŻENIA WYJŚCIOWE DO PROGRAMU OCHRONY
ŚRODOWISKA
4.1
Analiza obowiązującego stanu prawnego
4.1.1 Wprowadzenie
Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej, przyjęta w 1997 roku stwierdza, że
Rzeczpospolita Polska – kierując się zasadą zrównoważonego rozwoju – zapewnia ochronę
środowiska naturalnego; nakłada ona także na władze publiczne obowiązek zapewnienia
bezpieczeństwa ekologicznego współczesnemu i przyszłym pokoleniom.
W 2000 roku został sporządzony dokument programowy „II polityka ekologiczna
państwa”, który w 2001 roku został zaakceptowany przez Parlament. Ustala on cele
ekologiczne do 2010 i 2025 roku. „II polityka ekologiczna państwa” zakłada, że
niepodważalnym kryterium obowiązującym na każdym – także lokalnym i regionalnym –
szczeblu jej realizacji jest człowiek, jego zdrowie oraz komfort środowiska, w którym żyje
i pracuje.
Człowiek jest ściśle sprzężony w swojej działalności z systemem przyrodniczym
(gleba, woda, powietrze, zasoby i różnorodność biologiczna, ekosystemy). Zachowanie w
tym sprzężeniu równowagi wymaga spójnego zarządzania:

dostępem do zasobów środowiska,

racjonalnym użytkowaniem zasobów przyrodniczych,

zapobieganiem powstawaniu negatywnych skutków działalności gospodarczej,

likwidacją negatywnych skutków działalności gospodarczej.
Głównym
celem
„II
polityki
ekologicznej
państwa”
jest
zapewnienie
bezpieczeństwa ekologicznego kraju, przy założeniu, że skuteczna regulacja i
reglamentacja korzystania ze środowiska nie dopuści do powstania zagrożeń dla jakości i
trwałości zasobów przyrodniczych. Przy jej realizacji obowiązywać winy zasady:
a) zrównoważonego rozwoju – jako zasada podstawowa,
b) przezorności – przewidująca, że rozwiązywanie pojawiających się problemów
powinno następować po bezpiecznej stronie oraz związana z nią zasada wysokiego
poziomu ochrony środowiska,
c) integracji polityk ekologicznej i sektorowych,
d) równego dostępu do środowiska przyrodniczego w kategoriach równoważenia szans
...........................................................................................................................................................................................................................
Pcim, 2005
45
...........................................................................................................................................................................................................................
człowieka i przyrody oraz sprawiedliwości międzypokoleniowej, międzyregionalnej i
międzygrupowej,
e) regionalizacji w ramach ekosystemów europejskich oraz regionalizacji w stosunku do
obszarów o zróżnicowanym stopniu przekształcenia i degradacji z równoczesnym
rozszerzeniem uprawnień samorządu terytorialnego i wojewodów,
f) uspołecznienia,
g) "zanieczyszczający płaci" lub, gdy nie można ustalić, kto jest sprawcą to zasada ta
ma brzmienie „zanieczyszczający płacą”
h) prewencji – przeciwdziałanie negatywnym skutkom dla środowiska podejmowane być
powinno na etapie planowania i realizacji przedsięwzięć,
i) stosowania najlepszych dostępnych technik (BAT),
j) klauzul zabezpieczających, umożliwiających państwom członkowskim stosowanie
ostrzejszych kryteriów w porównaniu z wymogami prawa wspólnotowego,
k) skuteczności ekologicznej i efektywności ekonomicznej.
„II polityka ekologiczna państwa” zakłada 3 etapy osiągania swoich celów, w tym 2 etapy
związane z procesem integracji z Unią Europejską:

w trakcie ubiegania się o członkostwo w UE – etap realizacji celów krótkookresowych
/2000 - 2002/,

w pierwszym okresie członkostwa, zakładającym okresy przejściowe i realizację
programów dostosowawczych - etap realizacji celów średniookresowych /2003 - 2010/,

oraz etap realizacji celów długookresowych w ramach realizacji "Strategii
zrównoważonego rozwoju Polski do 2025 r."
Zadaniami pierwszego etapu były:

pełna realizacja Układu Europejskiego, ustalającego 10-letni okres dla harmonizacji
polskiego prawa ekologicznego z wymogami Unii Europejskiej /1994-2004/,

pełna realizacja Narodowego programu przygotowania do członkostwa w Unii
Europejskiej, ustalającego zadania szczegółowe dla okresu przedakcesyjnego i
zakładającego gotowość integracji w roku 2002.
Wymienione zadania były realizowane poprzez:
a) harmonizację przepisów prawnych z regulacjami obowiązującymi w Unii Europejskiej,
b) reformę mechanizmów zarządzania ochroną środowiska, dostosowującą ją do
wymogów związanych z integracją,
c) stworzenie warunków prawnych i organizacyjnych do realizacji międzynarodowych
...........................................................................................................................................................................................................................
Pcim, 2005
46
...........................................................................................................................................................................................................................
konwencji ekologicznych,
d) pełne wdrożenie reformy zarządzania państwem we wszystkich ogniwach związanych
z ochroną środowiska,
e) sukcesywne wdrażanie rozwiązań prawnych w sferze ekologicznej przyjmowanych w
latach 2000 - 2002 przez Unię Europejską,
f) zmniejszenie negatywnego oddziaływania na środowisko i zdrowie człowieka tzw.
"gorących punktów" oraz zmniejszenie ich liczby,
g) usprawnienie systemu przeciwdziałania powstawaniu nadzwyczajnych zagrożeń
środowiska (poważnych awarii) oraz rozbudowę systemu ratownictwa ekologicznego
i likwidacji skutków takich zagrożeń,
h) podjęcie działań zmierzających do zintegrowania celów polityki sektorowej z polityką
ekologiczną,
i) rozpoczęcie wdrażania do realizacji polityki ekologicznej nowoczesnych i skutecznych
mechanizmów, metod i procedur, których pełne wdrożenie powinno nastąpić w okresie
dostosowawczym.
Cele średniookresowe (2003 – 2010) przewidują istotną poprawę stanu
środowiska, praktyczne wdrożenie unijnych przepisów i standardów ekologicznych
oraz postanowień konwencji międzynarodowych i umów dwustronnych, a także
wzmocnienie instytucjonalne podejmowanych działań.
Cele długookresowe (do roku 2025) wiążą się z perspektywą zrównoważenia
społeczno - gospodarczych procesów rozwojowych i pełną (możliwą) rewitalizacją
zniszczonych ekosystemów; zakładają one:
a) ugruntowanie konstytucyjnej zasady zrównoważonego rozwoju,
b) utrwalenie zasady skutecznej kontroli państwa nad strategicznymi zasobami
przyrodniczymi,
c) pełną integrację polityk - przestrzennej, ekologicznej i sektorowych,
d) dokonanie przebudowy modelu produkcji i konsumpcji w kierunku poprawy
efektywności
surowcowo
–
energetycznej
oraz
minimalizacji
negatywnego
oddziaływania na środowisko wszelkich form działalności człowieka i rozwoju
cywilizacyjnego,
e) zachowanie obszarów o wysokich walorach turystyczno-rekreacyjnych,
f) utrzymanie i ochrona istniejących ekosystemów o cennych wartościach przyrodniczych
...........................................................................................................................................................................................................................
Pcim, 2005
47
...........................................................................................................................................................................................................................
i kulturowych,
g) odbudowa zniszczeń powstałych w środowisku przyrodniczym i renaturalizacja
cennych przyrodniczo obszarów,
h) efektywny wzrost wartości produkcji w rolnictwie i leśnictwie poprzez lepsze
wykorzystanie potencjału biologicznego oraz podnoszenie jakości zdrowotnej
produktów przy przeciwdziałaniu nadmiernej intensywności procesów produkcyjnych
oraz metod upraw i chowu zwierząt,
i) rezygnacja z niektórych osiągnięć nauki i techniki, które mogłyby negatywnie
oddziaływać na środowisko,
j) wypracowanie mechanizmów reagowania na nowe wyzwania pojawiające się wraz z
postępującym rozwojem cywilizacji.
W 2002 r. opracowany został „Program Wykonawczy do II polityki ekologicznej
państwa, na lata 2002-2010”, który jest dokumentem o charakterze operacyjnym
tj. wskazującym wykonawców i terminy realizacji konkretnych zadań lub pakietów zadań,
przewidzianych do realizacji, a także szacującym niezbędne nakłady i źródła ich
finansowania.
Zapisy ustawy z dnia 27 kwietnia 2001 r. – Prawo ochrony środowiska porządkują
dotychczasową, istniejącą od 1990 roku, praktykę okresowego sporządzania dokumentów
programowych o nazwie „Polityka ekologiczna państwa” dla różnych horyzontów
czasowych, lub nawet bez jednoznacznego określania okresu ich obowiązywania.
Artykuły 13-16 Ustawy nakładają obowiązek przygotowywania i aktualizowania polityki
ekologicznej państwa, co 4 lata. Sporządzona w grudniu 2002 r. „Polityka ekologiczna
państwa na lata 2003-2006 z uwzględnieniem perspektywy na lata 2007-2010” jest
aktualizacją i uszczegółowieniem długookresowej „II polityki ekologicznej państwa”
Okres realizacji "Programu ochrony środowiska gminy Pcim" zbiega się z
okresem realizacji celów średniookresowych „II polityki ekologicznej państwa”.
Nie musi to jednak oznaczać rezygnacji z realizacji docelowych zamierzeń polityki
ekologicznej i - o ile to będzie możliwe - cele długookresowe w niniejszym programie
będą proponowane do realizacji.
...........................................................................................................................................................................................................................
Pcim, 2005
48
...........................................................................................................................................................................................................................
4.1.2 Prawodawstwo w zakresie ochrony środowiska i jego dostosowanie
do wymogów Unii Europejskiej
Proces tworzenia ładu instytucjonalno-prawnego w sferze ochrony środowiska
naturalnego człowieka na szczeblu centralnym znajduje się w stadium wysoko
zaawansowanym. Zakończenie procesu harmonizacji polskiego prawa ochrony środowiska
z wymogami przepisów Unii Europejskiej powoduje sytuację, w której teksty
uzgodnionych unijnych aktów prawnych nie są niezbędnym elementem procesu
sporządzania „Programu”.
W związku z koniecznością dokonania harmonizacji polskiego prawa ochrony
środowiska z prawem Unii Europejskiej, przepisy zawarte w unijnych aktach prawnych w
tym zakresie są systematycznie transponowane do prawa krajowego.
Przy prowadzeniu prac nad dokumentem „Program Ochrony Środowiska dla
Gminy Pcim” uwzględniano postanowienia przepisów wykonawczych wydanych na
podstawie nowych ustaw z 2002, 2003 i 2004r.
4.1.3 Konwencje i porozumienia międzynarodowe
Polska jest obecnie sygnatariuszem 33 konwencji, porozumień międzynarodowych
oraz protokołów w dziedzinie ochrony środowiska, z których 21 ratyfikowała.
Postanowienia większości konwencji mają odzwierciedlenie w przepisach Unii
Europejskiej. Natomiast postanowienia konwencji ratyfikowanych przez Polskę, do
których nie przystąpiły kraje UE, zgodnie z zasadą klauzul zabezpieczających, mają
odzwierciedlenie w postanowieniach polskich przepisów prawnych.
4.1.4 Programy sektorowe i regionalne
Przy sporządzaniu niniejszego dokumentu brano pod uwagę zapisy różnych
programów rządowych oraz regionalnych, zwłaszcza:

II polityki ekologicznej państwa,

programu wykonawczego do II polityki ekologicznej państwa,

narodowej strategii ochrony środowiska,

polityki leśnej państwa,

Program
ochrony
środowiska
i
Plan
gospodarki
odpadami
województwa
małopolskiego,
...........................................................................................................................................................................................................................
Pcim, 2005
49
...........................................................................................................................................................................................................................

Program ochrony środowiska i Plan gospodarki odpadami powiatu myślenickiego,
4.1.5 Krajowe uwarunkowania prawne w zakresie ochrony środowiska
Ustawa z 27.04.2001r. Prawo ochrony środowiska (Dz.U. Nr 62, poz. 627)
wprowadza: obowiązek realizacji polityki ekologicznej państwa poprzez gminne,
powiatowe, wojewódzkie programy ochrony środowiska, z wykonania, których co 2 lata
sporządzać się będzie raport; opłatę za składowanie odpadów komunalnych, którą ponosić
będzie jednostka utrzymująca składowisko; administracyjne kary pieniężne za składowanie
odpadów bez pozwolenia i w miejscu do tego celu niewyznaczonym; przeznaczanie
środków powiatowych funduszy ochrony środowiska na realizację przedsięwzięć
związanych z gospodarką odpadami i współfinansowanie inwestycji o charakterze
ponadlokalnym; programy dostosowawcze dotyczące inwestycji, w których zrealizowanie
wymagań ochrony środowiska nie może zostać osiągnięte w terminach ustalonych
przepisami, a za utrzymaniem tych inwestycji w ruchu przemawia interes publiczny (ww.
programy dostosowawcze nie mogą trwać dłużej niż 6 lat, najpóźniej do 31.12.2010r.).
Ustawa z 16.10.1991r. o ochronie przyrody (Dz.U. Nr 99, poz. 1 079, zm. Dz.U.
Nr 100, poz. 1 085) określa cele, zasady i formy ochrony przyrody ożywionej i
nieożywionej oraz krajobrazu. Ochrona przyrody w rozumieniu ustawy oznacza
zachowanie, właściwe wykorzystanie oraz odnawianie zasobów przyrody i jej składników.
Ochrona przyrody ma na celu utrzymanie procesów ekologicznych i stabilności
ekosystemów,
zachowania
różnorodności
biologicznej,
zachowania
dziedzictwa
geologicznego, zapewnienia ciągłości istnienia gatunków roślin i zwierząt wraz z
siedliskami poprzez utrzymywanie lub przywracanie ich do właściwego stanu,
utrzymywanie lub przywracanie do właściwego stanu siedlisk przyrodniczych, a także
innych zasobów przyrody i jej składników, kształtowanie właściwych postaw człowieka
wobec przyrody.
Ustawa z 11.01.2001r. o substancjach i preparatach chemicznych (Dz.U. Nr 11,
poz. 84, zm. Dz.U. Nr 100, poz. 1 085, Nr 123, poz. 1 350, Nr 125, poz. 1 367) określa
warunki, zakazy lub ograniczenia produkcji, wprowadzania do obrotu lub stosowania
substancji i preparatów chemicznych, w celu ochrony przed szkodliwym wpływem tych
substancji i preparatów na zdrowie człowieka lub na środowisko.
Ustawa z 11.12.1997r. o administrowaniu obrotem z zagranicą towarami i
usługami oraz o obrocie specjalnym (Dz.U. Nr 157, poz. 1 026) reguluje zasady
...........................................................................................................................................................................................................................
Pcim, 2005
50
...........................................................................................................................................................................................................................
administrowania obrotem z zagranicą towarami i usługami, a także obrotem specjalnym.
Ustawa z 2.03.2001r. o postępowaniu z substancjami zubożającymi warstwę
ozonową (Dz.U. Nr 52, poz. 537, zm. Dz.U. Nr 100, poz. 1 085) ma na celu ograniczeniu
negatywnego oddziaływania niektórych substancji chemicznych na stratosferyczną
warstwę ozonową oraz realizację zobowiązań wynikających z Konwencji Wiedeńskiej o
ochronie warstwy ozonowej, sporządzonej w Wiedniu dn. 22.03.21985r. oraz protokołu
Montrealskiego w sprawie substancji zubożających warstwę ozonową, sporządzonego w
Montrealu dn. 16.09.1987r., zwanego dalej Protokołem Montrealskim. Ww. ustawa
reguluje produkcję substancji zubożających warstwę ozonową, obrót z zagranicą
substancjami zubożającymi warstwę ozonową oraz towarami zawierającymi te substancje,
wprowadzanie do obrotu krajowego i wykorzystywanie substancji zubożających warstwę
ozonową w działalności gospodarczej oraz wprowadza sankcje za nieprzestrzeganie
przepisów ustawy.
Ustawa z 27.04.2001r. o odpadach (Dz.U. Nr 62, poz. 628) zobowiązuje
posiadaczy odpadów do poddania odpadów w pierwszej kolejności odzyskowi. Jeżeli
odzysk jest nie możliwy z przyczyn technologicznych lub nieuzasadniony ekonomicznie odpady te należy unieszkodliwiać w sposób zgodny z wymogami ochrony środowiska i
planami gospodarki odpadami. W ustawie sformułowano tzw. "zasadę bliskości"
stanowiącą, że odpady, których nie udało się odzyskać lub unieszkodliwić w miejscu ich
powstawania, powinny być, uwzględniając najlepszą dostępną technikę lub technologię,
przekazywane do najbliższego miejsca, w którym te procesy są realizowane. Ustawa
zobowiązuje zarządy województw, powiatów i gmin do opracowania odpowiednio wojewódzkich, powiatowych i gminnych planów gospodarki odpadami, które należy
aktualizować nie rzadziej, niż co 4 lata, i z realizacji, których należy składać, co 2 lata
sprawozdania. W myśl ustawy przedsięwzięcia związane z unieszkodliwianiem
odpadów będzie można realizować z udziałem środków z funduszy ochrony
środowiska i gospodarki wodnej, o ile przedsięwzięcia te zostaną ujęte w planie
gospodarki odpadami. Ustawa reguluje kwestie w zakresie składowania odpadów.
Składować można wyłącznie odpady, których unieszkodliwienie w inny sposób było
niemożliwe. Rozróżnia się trzy typy składowisk odpadów: składowiska odpadów
niebezpiecznych, obojętnych oraz odpadów innych niż niebezpieczne i obojętne.
Składowiska stanowią obiekty budowlane, do których lokalizacji, budowy i eksploatacji
mają zastosowanie przepisy ustaw o zagospodarowaniu przestrzennym oraz prawo
budowlane.
Organ
właściwy
do
wydania
decyzji
o
warunkach
zabudowy
i
...........................................................................................................................................................................................................................
Pcim, 2005
51
...........................................................................................................................................................................................................................
zagospodarowania terenu dla składowiska odpadów może uzależnić wydanie tej decyzji od
przedstawienia
przez
inwestora
ekspertyzy,
co
do
możliwości
odzysku
lub
unieszkodliwiania odpadów w inny sposób niż przez składowanie. Wprowadzono zakaz
składowania odpadów, m.in.: płynnych; o właściwościach wybuchowych, żrących,
utleniających, łatwopalnych; medycznych i weterynaryjnych; opon i ich części. Odpady
przed umieszczeniem na składowisku powinny być poddane procesowi przekształcenia
fizycznego, chemicznego lub biologicznego i segregacji, w celu ograniczenia zagrożenia
dla ludzi i środowiska oraz zmniejszenia objętości odpadów.
Ustawa z 11.05.2001r. o opakowaniach i odpadach opakowaniowych (Dz.U z
2001r. Nr 63, poz. 638) - określa wymagania, jakie powinny spełniać opakowania oraz
wprowadza zasady racjonalnego gospodarowania odpadami powstającymi z opakowań
poprzez obowiązek: zapobiegania powstawaniu odpadów z opakowań, promowania
opakowań zwrotnych, przeznaczonych do wielokrotnej rotacji, segregacji odpadów
opakowaniowych, odzysku i recyklingu pozyskanych odpadów. Ustawa o odpadach
opakowaniowych jest odpowiednikiem Dyrektywy 94/62/EC z 1994 r. Ustala ona m.in.
limity odzysku i recyklingu odpadów opakowaniowych. W przypadku nie osiągnięcia
wyznaczonych poziomów, podmioty zobowiązane do opłat produktowych, będą miały
powiększone stawki tych opłat o 50 %.
Ustawa
z
11.05.2001r.
o
obowiązkach
przedsiębiorców
w
zakresie
gospodarowania niektórymi odpadami oraz o opłacie produktowej i opłacie
depozytowej (Dz.U z 2001r. Nr 63, poz. 639) - wprowadza bodźce ekonomiczne mające
stymulować
proekologiczne
zachowania
podmiotów
gospodarczych
i
całego
społeczeństwa oraz zabezpieczenie środków finansowych na racjonalne zagospodarowanie
głównie odpadów opakowaniowych i poużytkowych. Przedsiębiorcy sprzedający swoje
produkty w opakowaniach mają wybór jednego z trzech sposobów postępowania:
stworzenie własnego systemu odzysku i zagospodarowania odpadów, scedowanie
realizacji swoich zobowiązań na wyspecjalizowaną organizację lub uiszczanie państwu
opłaty produktowej. Za odpady nie zebrane samodzielnie lub przez wyznaczone
organizacje, producenci zapłacą opłaty produktowe, które zostaną przekazane częściowo
do Narodowego Funduszu Ochrony Środowiska, a częściowo bezpośrednio do gmin.
Środki pochodzące z opłat produktowych za opakowania przekazywane będą
wojewódzkim funduszom, a następnie gminom, proporcjonalnie do ilości odpadów
opakowaniowych przekazanych do odzysku i recyklingu, wykazanych w sprawozdaniach,
do sporządzenia, których zobowiązany jest zarząd gminy.
...........................................................................................................................................................................................................................
Pcim, 2005
52
...........................................................................................................................................................................................................................
Ustawa z 7.06.2001r. o zbiorowym zaopatrzeniu w wodę i zbiorowym
odprowadzaniu ścieków (Dz.U z 2001r. Nr 72, poz. 747, zm. Dz. U. Nr 113, poz. 984) określa zasady i warunki zbiorowego zaopatrzenia w wodę przeznaczoną do spożycia
przez ludzi oraz zbiorowego odprowadzania ścieków, w tym zasady działalności
przedsiębiorstw
wodociągowo-kanalizacyjnych,
zasady
tworzenia
warunków
do
zapewnienia ciągłości dostaw i odpowiedniej jakości wody, niezawodnego odprowadzania
i oczyszczanie ścieków, a także ochrony interesów odbiorców usług, z uwzględnieniem
wymagań ochrony środowiska i optymalizacji kosztów. W myśl ww. ustawy zbiorowe
zaopatrzenie w wodę i zbiorowe odprowadzanie ścieków należy do zadań własnych gminy.
Ustawa z 22.06.2001r. o organizmach genetycznie modyfikowanych (Dz.U z
2001r. Nr 76, poz. 811) - reguluje:

zamknięte użycie organizmów genetycznie modyfikowanych,

zamierzone uwalniane GMO do środowiska, w celach innych niż wprowadzanie do
obrotu,

wprowadzanie do obrotu produktów GMO,

wywóz za granicę i tranzyt produktów GMO,

właściwość organów administracji rządowej do spraw GMO.
Ustawy nie stosuje się do modyfikacji genetycznych genomu ludzkiego.
Ustawa z 18.07.2001r. prawo wodne (Dz.U z 2001r. Nr 115, poz. 1 229) reguluje gospodarowanie wodami zgodnie z zasadą zrównoważonego rozwoju, a w
szczególności kształtowanie i ochronę zasobów wodnych, korzystanie z wód oraz
zarządzanie
zachowaniem
zasobami
zasady
wodnymi.
racjonalnego
Gospodarowanie
i
całościowego
wodami
jest
traktowania
prowadzone
zasobów
z
wód
powierzchniowych i podziemnych, z uwzględnieniem ich ilości i jakości. Gospodarowanie
wodami w myśl ww. ustawy uwzględnia zasadę wspólnych interesów i jest realizowane
przez współpracę administracji publicznej, użytkowników wód i przedstawicieli lokalnych
społeczności tak, aby uzyskać maksymalne korzyści społeczne.
Ustawa z 18.04.1985r. o rybactwie śródlądowym (Dz.U. Nr 21, poz. 91, ost. zm.
Dz. U. Nr 115, poz. 1 229) - reguluje zasady i warunki ochrony, chowu, hodowli i połowu
ryb w powierzchniowych wodach.
Ustawa z 20.07.1991r. o Państwowej Inspekcji Ochrony Środowiska (Dz.U. Nr
77, poz. 335, ost. zm. Dz.U. Nr 115, poz. 1 229) - określa zadania Inspekcji Ochrony
Środowiska. W myśl ww. ustawy Główny Inspektor Ochrony Środowiska jest centralnym
organem administracji rządowej, powołanym do kontroli przestrzegania przepisów o
...........................................................................................................................................................................................................................
Pcim, 2005
53
...........................................................................................................................................................................................................................
ochronie środowiska oraz badania stanu środowiska, nadzorowanym przez ministra
właściwego do spraw środowiska.
Ustawa z 19.06.1997r. o zakazie stosowania wyrobów zawierających azbest
(Dz.U. Nr 101, poz. 628, ost. zm. Dz. U. Nr 154, poz. 1 793) - zakazuje w celu
wyeliminowania produkcji, stosowania oraz obrotu wyrobami zawierającymi azbest:

wprowadzania na polski obszar celny wyrobów zawierających azbest oraz azbestu,

produkcji wyrobów zawierających azbest,

obrotu azbestem i wyrobami zawierającymi azbest.
Ustawa z 4.02.1994r. prawo geologiczne i górnicze (Dz.U. Nr 27, poz. 96, ze
zm.) - określa zasady i warunki wykonywania prac geologicznych, wydobywania kopalin
złóż, ochrony złóż kopalin, wód podziemnych i innych składników środowiska w związku
z wykonywaniem prac geologicznych i wydobywaniem kopalin.
4.2
Stan i kierunki rozwoju gospodarczego
Demografia i wykształcenie
Według stanu na dzień 31 grudnia 2002r. w gminie Pcim mieszkało 10211
mieszkańców, w tym 4953 Pcimian. Liczba ludności gminy Pcim sukcesywnie wzrasta.
Wpływa na to dodatni, wyższy od średniej krajowej przyrost naturalny przy wahającym się
w okolicy zera, od strony ujemnej, saldzie migracji. Saldo migracji w ciągu ostatnich lat
wynosiło -1,5‰ w 1993 i -0,7‰ w 2001r. Obecnie (wrzesień 2004), podana przez gminę
liczba ludności wynosi 10242.
Gęstość zaludnienia w gminie kształtuje się na poziomie 115 osób/km2 (średnia w
powiecie myślenickim – 169 osoby/km2). Na tle powiatu w gminie Pcim jest najwyższy
wskaźnik przyrostu naturalnego, wynosi on 5,71/1000 osób, gdzie dla powiatu wskaźnik
ten wynosi 3,78/1000 osób.
W gminie Pcim zaznacza się niewielka przewaga mężczyzn. Na 100 mężczyzn
przypada 99,5 kobiet. Pod tym względem najmniej wyrównana sytuacja jest w Stróży
(98,9 K na 100 M) a najbardziej wyrównana w Trzebuni (99,9 K/ 100 M).
...........................................................................................................................................................................................................................
Pcim, 2005
54
...........................................................................................................................................................................................................................
Tabela 4.1 Liczba ludności w poszczególnych miejscowościach gminy Pcim.
Miejscowość 31 XII 1997 31 XII 1998 31 XII 1999 31 XII 2000 31XII 2001
1
2
3
4
5
6
4778
4822
4845
4884
4907
Pcim
Stróża
2893
2874
2884
2898
2905
Trzebunia
2208
2244
2248
2280
2300
Gmina Pcim
9879
9940
9977
10062
10112
Źródło: Gmina Pcim – Monografia geograficzno – historyczna, Piotr Sadowski
31 XII 2002
7
4953
2937
2321
10211
Struktura wiekowa ludności gminy jest korzystna pod względem zamieszkania
ludzi w wieku produkcyjnym (odsetek wynosi około 58%). Średnia wieku mieszkańców
gminy wynosi 33,9 lat. Ludność w wieku powyżej 65 lat stanowi 11,4 % ludności całej
gminy a odpowiednio 11,6% w Pcimiu, 11,4% w Stróży, i 10,9% w Trzebuni. Ludność w
wieku poniżej 20 lat stanowi 32,4% ludności całej gminy. Największy odsetek ludzi
młodych jest, w Trzebuni a najmniejszy w Pcimiu. W Trzebuni jest również najmniejsza
średnia wieku wynosząca 33,3 lat.
Niekorzystny jest poziom wykształcenia ludności, ponieważ wykształcenie średnie
lub wyższe posiada niewiele osób. Przeważa wykształcenie zawodowe i podstawowe, co
przekłada się na małą mobilność zasobów pracy, wysokie bezrobocie i brak specjalizacji
zawodowej. Dodatkowo możliwości podjęcia w pracy na miejscu są znikome – jedynie w
rolnictwie, stąd też mieszkańcy gminy trudnią się pracami dorywczymi – remontowo –
budowlanymi w Krakowie.
Niemniej jednak dla podniesienia poziomu życia lokalnej ludności i uatrakcyjnienia
gminy dla inwestorów i turystów należy:
¾ podnieść poziom wykształcenia ludności,
¾ zapewnić odpowiednią wielkość terenów mieszkalnych w obszarach posiadających
szczególne predyspozycje dla rozwoju tej funkcji
¾ zapewnić dostęp do infrastruktury komunalnej wszystkim mieszkańcom gminy
¾ wyposażyć jednostki wiejskie w niezbędny program usług publicznych
¾ stworzyć nowe miejsca pracy.
Kierunki rozwoju sieci osadniczej:

wielofunkcyjny rozwój wsi - rozwój rolnictwa, utrzymanie i rozwój placówek
produkcyjno - usługowych, utrzymanie i rozwój usług na rzecz obsługi rolnictwa,
rozwój funkcji pozarolniczych, rozwój i poprawę funkcjonowania zabudowy
zagrodowej;

wzmocnienie powiązań funkcjonalnych pomiędzy poszczególnymi ośrodkami
...........................................................................................................................................................................................................................
Pcim, 2005
55
...........................................................................................................................................................................................................................
systemu osadniczego - modernizację sieci drogowej, poprawę funkcjonowania
komunikacji zbiorowej, rozbudowę systemów łączności, kształtowanie racjonalnych
relacji
funkcjonalno-przestrzennych
społecznie
akceptowanych
i
efektywnych
ekonomicznie pomiędzy poszczególnymi ośrodkami.
Gospodarka rolna, leśna, gospodarcze wykorzystanie wód
Do warunków kształtujących rolniczą przestrzeń produkcyjną gminy należą: gleby,
klimat, rzeźba terenu oraz warunki wodne.
Niestety obszarze gminy Pcim występują średnie, słabe i bardzo słabe warunki
glebowe, ponad połowa gleb powierzchni gruntów ornych należy do V klasy bonitacyjnej.
Gleby te mogą być wykorzystywane do uprawy roślin o średnich wymaganiach np.
żyto, ziemniaki a także do warzywnictwa i sadownictwa. Najlepsze gleby klasy IIIa i IIIb
stanowią około 2% powierzchni gruntów ornych. Ponadto gospodarstwa rolnicze są bardzo
rozdrobnione, co stanowi dosyć duży problem tego sektora gospodarki. Średnia
powierzchnia indywidualnego gospodarstwa rolnego wynosi 2,58 ha użytków rolnych.
Kierunki rozwoju rolnictwa:
Zgodnie ze Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy
Pcim (Asta-Plan, Pracownia Urbanistyczno – Architektoniczna, Kraków, kwiecień 2000r)
głównym kierunkiem rozwoju rolnictwa jest zwiększenie efektywności wykorzystania
rolniczej przestrzeni produkcyjnej. Dla zrealizowania założonego celu należy:

właściwe wykorzystać naturalne warunki użytkowe rolniczej przestrzeni
produkcyjnej - wydzielić grunty nieprzydatne do produkcji rolnej pod zalesienie lub
dokonać zmiany sposobu użytkowania, ograniczyć przeznaczenie gruntów na cele
nierolnicze i nieleśne

poprawić warunki do rozwoju produkcji rolnej - budować i modernizować drogi
rolnicze zapewniające właściwą obsługę i wykorzystanie użytków rolnych z
możliwością
wykorzystania
środków
celowych,
poprawić
strukturę
agrarną
gospodarstw rolnych w zakresie powiększania ich powierzchni i polepszenia rozłogu,

poprawić
warunki
gospodarowania
–
umożliwić
rozwój
gospodarstw
specjalistycznych w celu dostosowania jakości wytwarzanych produktów do norm
unijnych i innych rynków zagranicznych przy zachowaniu zasad ochrony środowiska
naturalnego, zwiększyć produkcyjność gospodarstw w wyniku wprowadzania
nowoczesnych
i
efektywnych
sposobów
gospodarowania
oraz
podnoszenia
...........................................................................................................................................................................................................................
Pcim, 2005
56
...........................................................................................................................................................................................................................
kwalifikacji
zawodowych
rolników
w
zakresie
technik
gospodarowania,
rachunkowości i zarządzania, poprawić wyposażenie gospodarstw w infrastrukturę
techniczną
z
wykorzystaniem
środków
pomocowych,
umożliwić
powstanie
gospodarstw zajmujących się produkcją zdrowej żywności.

tworzyć warunki do wielofunkcyjnego rozwoju - rozwój rolnictwa ekologicznego
połączonego z agroturystyką jako działalność uzupełniająca działalność podstawową
związaną z prowadzeniem gospodarstw rolnych w szczególności dla małych
gospodarstw położonych w atrakcyjnych terenach, wspieranie rozwoju zakładów
przetwórczych o małej i średniej skali produkcji, wykorzystanie istniejących
nieużytków pod rozwój działalności gospodarczej celem tworzenia miejsc pracy,

rozwinąć usługi rolnicze i instytucje obsługi rolnictwa - uaktywnienie współpracy
lokalnych władz samorządowych i innych instytucji działających na rzecz środowiska
wiejskiego
w
zakresie
pozyskania
środków
na
rozwój
infrastruktury,
przedsiębiorczości i tworzenia pozarolniczych miejsc pracy, poszerzenie wiedzy
społeczności wiejskiej dotyczącej integracji z Unią Europejską.

opracować program przeciwdziałania erozji gleb i rekultywacji terenów
zdegradowanych,

uregulować stosunki wodne.
Gminę cechuje dość wysoka lesistość (51,7%), lasy zajmują powierzchnię 4596,4 ha.
Zgodnie z obowiązującym od 1992 roku prawem leśnym (art.14 ustawy z 28.09.1991r. o
lasach) powiększenie zasobów leśnych następuje w wyniku powiększenia produkcyjności
istniejących lasów oraz nowych zalesień.
Kierunki rozwoju leśnictwa:
¾ zalesianie powierzchni gruntów, które ze względu na niską klasę bonitacyjną V i VI
oraz duże nachylenie stoków nie są opłacalne w produkcji rolniczej – zgodnie z celem
szczegółowym nr 1.8 zawartym w Strategii rozwoju gminy Pcim, sierpień 2003
(zalesienie 20 ha nieużytków)
¾ prowadzenie w lasach niepaństwowych racjonalnej gospodarki zasobami leśnymi z
ograniczeniem wielkości pozyskiwania drewna poniżej zdolności produkcyjnej lasów,
¾ zwiększenie przyrostu masy drzewnej oraz przeciętnej zasobności lasów na skutek
podwyższania średniego wieku drzewostanów i struktury pozyskania drewna,
¾ udostępnianie i przystosowywanie kompleksów leśnych do celów turystycznowypoczynkowych.
¾ zalesianie terenów w ramach prac przeciwdziałających erozji gleb
...........................................................................................................................................................................................................................
Pcim, 2005
57
...........................................................................................................................................................................................................................
Kierunki polityki przestrzennej w zakresie gospodarki wodnej:

zmniejszenie ładunku zanieczyszczeń odprowadzanych do wód oraz poprawa
stanu sanitarnego cieków wodnych do zakładanych klas czystości - porządkowanie
gospodarki wodno-ściekowej (budowa systemów, dalsza rozbudowa lokalnych
systemów kanalizacji i oczyszczalni ścieków, w tym oczyszczalni przydomowych i
zagrodowych);

ochrona wód powierzchniowych przed zanieczyszczeniami obszarowymi ograniczenie stosowania wysokotoksycznych środków nawożenia oraz ochrony roślin
w strefach brzegowych cieków wodnych, ograniczenie infiltracji i spływów
powierzchniowych zanieczyszczonych wód opadowych - właściwe przechowywanie
nawozów sztucznych i środków ochrony roślin oraz obornika i gnojowicy oraz
odpadów do czasu ich odebrania;

sformułowanie ustaleń planistycznych – eliminujących lokalizowanie inwestycji
stanowiących
potencjalne
zagrożenie
w
strefach
ochrony
pośredniej
wód
powierzchniowych,

poprzedzanie zadań melioracyjnych ekspertyzami ekologicznymi wskazującymi
optymalne rozwiązania zabezpieczające ekosystemy leśne, miejsca lęgowe, tarliska,
stanowiska

melioracje gruntów ornych
Kierunki polityki przestrzennej w zakresie ochrony wód podziemnych:

ochrona wód gruntowych - eliminacja źródeł ich zagrożeń (szamba) oraz rozwój sieci
kanalizacji sanitarnej, zakaz lokalizowania inwestycji stanowiących potencjalne
zagrożenie w strefach ochrony wód podziemnych

obowiązek
przechowywania
nawozów
sztucznych
i
obornika
na
nieprzepuszczalnych płytach ze ścianami bocznymi oraz gnojowicy w szczelnych
zbiornikach, celem zabezpieczenia wycieków agresywnych zanieczyszczeń do
gruntu i przedostawania się do wód gruntowych i podziemnych,

ochrona ujęć wód podziemnych na cele publiczne – dokładna inwentaryzacja
eksploatowanych ujęć wód i ustanowienie stref ochronnych oraz przestrzeganie
przepisów dotyczących zasad zagospodarowania w strefach, kontrola stref i ewentualna
likwidacja potencjalnych źródeł zanieczyszczeń i niedopuszczenie do powstawania,

optymalizacja zużycia wody do celów różnych dziedzin gospodarki - zbilansowanie
zapotrzebowania wody i racjonalnego jej używania.
...........................................................................................................................................................................................................................
Pcim, 2005
58
...........................................................................................................................................................................................................................
Turystyka
Teren
gminy
charakteryzuje
się
wysokimi
wartościami
turystyczno
-
krajobrazowymi. Brak dostatecznego wykorzystania walorów krajobrazowych dla rozwoju
turystyki i agroturystyki, uboga baza turystyczna i brak dostatecznej promocji gminy
powodują, że Gmina Pcim posiada niewykorzystany potencjał w tej dziedzinie. Przy
poprawie stanu faktycznego gmina Pcim może stać się miejscem weekendowego
wypoczynku mieszkańców małopolski. Z kolei wzmocnienie funkcji turystycznej łączy się
z rozwojem gospodarczym. Rozwój turystyki przyczyni się do zwiększenia liczby miejsc
pracy dla mieszkańców gminy zwłaszcza w sezonie letnim i zimowym, jak również
przyczyni się do zachowania dla przyszłych pokoleń unikalnych wartości przyrodniczokrajobrazowych
Kierunki rozwoju turystyki:

stworzenie warunków rozwoju turystyki poprzez odpowiednie zagospodarowanie
kompleksów leśnych, utworzenie ścieżek rowerowych (co najmniej 25km) i szlaków
turystycznych; wytyczenie i oznakowanie tras turystyczno-krajoznawczych wraz z
budową wiat i parkingów leśnych; wybudowanie bazy hotelarsko-gastronomicznej na
obszarze gminy;

wykorzystanie walorów turystycznych stoków górskich – budowa co najmniej jednego
wyciągu narciarskiego, powstanie co najmniej 3 gospodarstw nastawionych na
turystykę konną

udział w ponadgminnych inicjatywach – wdrożenie strategii zintegrowanego produktu
turystycznego Zapomniany Raj – Turystyczna Podkowa

poprawa stanu sanitarnego środowiska przyrodniczego w szczególności wódzwiększenie atrakcyjności obszaru, budowa 2 plaż i 2 kąpielisk

edukacja i promocja turystyczna – utworzenie Centrum Informacji Turystycznej

tworzenie warunków do powstania i rozwoju co najmniej 15 gospodarstw
agroturystycznych poprzez uwzględnianie gospodarstw agroturystycznych w
promocji gminy; wsparcie merytoryczne oraz prawne gospodarstw rozpoczynających
działalność w tej dziedzinie oraz częściowe wsparcie finansowe na działalność
przystosowawczą w tym kierunku. (Rolnicy, chcący prowadzić działalność
agroturystyczną, mogą ubiegać się o wsparcie z funduszy unijnych. Na inwestycje
będzie można otrzymać wsparcie do 100 tys. zł. O pieniądze można ubiegać się z
Sektorowego Programu operacyjnego "Restrukturyzacja i modernizacja sektora
...........................................................................................................................................................................................................................
Pcim, 2005
59
...........................................................................................................................................................................................................................
żywnościowego oraz rozwój obszarów wiejskich". O pomoc mogą starać się zarówno
rolnicy, jak i osoby prawne, zajmujące się rolnictwem. Oprócz inwestycji w
agroturystykę, środki mogą być przeznaczone na rozwój usług związanych z turystyką
i wypoczynkiem, na rzecz rolnictwa i gospodarki leśnej, prowadzenia na małą skalę
przetwórstwa produktów rolnych lub jadalnych produktów leśnych. Pomoc
realizowana jest w formie dofinansowania na zasadzie refundacji do 50 proc. kosztów
kwalifikowanych. W okresie realizacji programu łączna kwota pomocy w ramach tego
działania, udzielona jednemu beneficjentowi i gospodarstwu rolnemu, nie będzie
mogła przekroczyć 100 000 zł. Wnioski przyjmują już terenowe oddziały Agencji
Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa. Na wsparcie przeznaczono łącznie 107,1
mln euro)
Przemysł
Na terenie gminy nie ma dużych zakładów przemysłowych. Dominują usługi w szerokim
tego słowa znaczeniu i małe zakłady produkcyjno – usługowo – wytwórcze.
Zaktywizowanie społeczności lokalnej w rozwój gospodarczy terenu gminy opiera się na
realizacji celu strategicznego nr 5 zawartego w cytowanej już Strategii rozwoju gminy
Pcim. Dalszy rozwój przemysłu na tereni gminy Pcim bazuje na rozwoju sektora usług,
także usług turystycznych oraz drobnej wytwórczości przemysłowej.
Kierunki rozwoju przemysłu:

wyznaczenie w planie zagospodarowania przestrzennego gminy dwóch stref
przemysłowo – gospodarczych

stworzenie programu przekwalifikowania nierentownych zawodów

wprowadzenie ulg podatkowych dla nowo powstających podmiotów gospodarczych
Gazownictwo, Elektroenergetyka, Ciepłownictwo
Na obszarze gminy istniejąca sieć gazowa według podanych przez Urząd Gminy
danych nie jest w pełni wykorzystywana. Nie pokrywa ona również 100% obszaru gminy.
Na obszarze gminy nie ma w ogóle zorganizowanej gospodarki w zakresie
zaopatrzenia i pokrycia potrzeb cieplnych zarówno mieszkańców jak i sektora usługowo produkcyjnego. Powyższe potrzeby pokrywane są z lokalnych źródeł ciepła – piece:
węglowe, olejowe, gazowe.
Sieć energetyczna obejmuje 100 % obszaru gminy, jednak niekiedy, na oddalonych
...........................................................................................................................................................................................................................
Pcim, 2005
60
...........................................................................................................................................................................................................................
przysiółkach zdarzają się spadki napięcia spowodowane przeciążeniem sieci, a
krótkotrwałe braki prądu zakłócają pracę firm i instytucji.
Kierunki rozwoju gazownictwa, elektroenergetyki, ciepłownictwa:
¾ rozwój sieci gazowniczej poprzez dokończenie procesu budowy sieci gazowniczej na
obszarze gminy Pcim - Sucha,
¾ rozwój ciepłownictwa poprzez modernizację istniejących lokalnych źródeł ciepła
¾ wykorzystanie i promocja odnawialnych źródeł energii – montaż baterii
słonecznych na budynkach użyteczności publicznej oraz zainicjowanie wykorzystania
energii wiatru i wody.
System komunikacyjny, transport
W niedalekiej przyszłości realizowana będzie inwestycja krajowa reorganizująca ruch
komunikacyjny w powiecie myślenickim. Droga krajowa nr 7 zostanie na niektórych
odcinkach przebudowana do trasy szybkiego ruchu. Ta inwestycja w kwestii finansowej
nie dotyczy gminy Pcim, jednakże powoduje pewnie zmiany w systemie komunikacyjnym.
Kierunki rozwoju systemu komunikacyjnego:

przygotowanie programu poprawy dróg lokalnych

utworzenie drogowych połączeń między-gminnych

współpraca w zakresie budowy i modernizacji dróg przez wszystkich właścicieli dróg
biegnących przez obszar gminy

adaptacja docelowej sieci dróg gminnych i powiatowych układu podstawowego oraz
podporządkowanie funkcji komunikacyjnych potrzebom i gospodarce gminy, oraz
krajowemu systemowi komunikacji

poprawa stanu budownictwa drogowego poprzez poprawę modernizację i budowę
dróg wszystkich klas o nawierzchni utwardzonej; objęcie planem budowy konstrukcji
nawierzchni
ulepszonych
ciągów
drogowych
o
istniejących
nawierzchniach
gruntowych; stworzenie właściwych połączeń komunikacyjnych pomiędzy ciągami
drogowymi wszystkich klas technicznych; zwiększenie środków na przystosowanie
nawierzchni dróg lokalnych do wymogów nowoczesnych pojazdów o dużych
tonażach;

stworzenie odpowiednich warunków dla pieszych poprzez budowę chodników na
terenach zabudowanych przy najbardziej uczęszczanych drogach gminnych i
powiatowych, budowę ścieżek rowerowych oraz ciągów pieszo-jezdnych, jak również
...........................................................................................................................................................................................................................
Pcim, 2005
61
...........................................................................................................................................................................................................................
oświetlenie ulic.
Rynek pracy
Bezrobocie stanowi jedną z najważniejszych barier rozwoju i najgroźniejszych
zjawisk w gospodarce gminy. Niski poziom wykształcenia rolników, brak stabilnej,
opłacalnej produkcji rolnej, brak motywacji wśród bezrobotnych ograniczają aktywność
zawodową i społeczną oraz podejmowanie inicjatyw gospodarczych. Brak pozarolniczych
miejsc pracy na wsi przy pogarszających się warunkach społeczno-gospodarczych w kraju,
potęguje proces narastania bezrobocia rejestrowanego i utajonego. Brak dużych zakładów
przemysłowych może powodować emigrację młodzieży i osób z wykształceniem wyższym
do innych gmin, głównie do aglomeracji miejskich.
Kierunki działań gminy w zakresie walki z bezrobociem będą polegały na:

podnoszeniu i zmianie kwalifikacji ludności, ukierunkowane na potrzeby rynku pracy,

utworzeniu profesjonalnej oferty inwestycyjnej skierowanej na przyciągnięcie
inwestorów tworzących nowe miejsca pracy,

systemie ulg w podatkach od nieruchomości dla inwestorów tworzących na rynku
lokalnym miejsca pracy

wyznaczenie w planie zagospodarowania przestrzennego gminy terenu pod 2 strefy
gospodarcze

opracowanie programu aktywizacji zawodowej dla osób niepełnosprawnych

stworzenie programu aktywizacji zawodowej kobiet długotrwale bezrobotnych
Trendy rozwojowe w gospodarce gminy
Reorientacja społeczno - gospodarcza kraju, a także postępujące procesy
globalizacji gospodarki nie tworzą sprzyjającego klimatu dla stanu i rozwoju gospodarki
regionu. Wizerunek gospodarczy gminy tworzy, niski poziom aktywności gospodarczej
mieszkańców, co nie sprzyja ograniczeniu bezrobocia i strefy ubóstwa. Mimo
niesprzyjających warunków na terenie gminy rozwinęła się sieć usług niemal we
wszystkich najpotrzebniejszych branżach.
W zakresie rozwoju przemysłu uwaga władz gminy powinna być skoncentrowana
na działaniach na rzecz rozwoju przetwórstwa rolno-spożywczego, rozwoju usług
turystycznych i handlowo-gastronomicznych, rozwoju usług sportowych, (wyciągi
narciarskie, motokros, pływalnia, szlaki rowerowe, ośrodek sportu i rekreacji) jak i rozwój
...........................................................................................................................................................................................................................
Pcim, 2005
62
...........................................................................................................................................................................................................................
hotelarstwa.
Zachodzące i planowane zmiany strukturalne podążają w kierunku ograniczenia
liczby osób zajmujących się produkcją rolną. Toteż jako alternatywę dla zatrudnienia w
rolnictwie przyjmuje się rozwój sektora usług związanych z turystyką jak i również z
drobną wytwórczością.
Zarówno małe możliwości lokalnych inwestorów jak i niewielkie zainteresowanie
kapitału zewnętrznego wynikające z uwarunkowań demograficznych i ekologicznych nie
stwarzają istotnych zagrożeń rozwoju uciążliwych dla środowiska gałęzi przemysłu.
Działania gminy w zakresie rozwoju gospodarczego opiera się na stwarzaniu
warunków rozwoju nowych i utrzymaniu obecnych głównych funkcji:
¾ rolniczej
¾ turystyczno – rekreacyjnej
¾ usługowo – produkcyjnej
4.2.1 Dokumenty określające zamierzenia gminy Pcim w zakresie ochrony
środowiska.
Zamierzenia gminy Pcim w zakresie ochrony środowiska analizowano na
podstawie opracowanych dotychczas (do 2004 roku) dokumentów przedłożonych przez
władze gminy oraz ankietyzacji i rozmów przeprowadzonych w trakcie zbierania danych
potrzebnych do niniejszego opracowania.
Analizą objęto następujące rodzaje dokumentów:

Strategia Rozwoju gminy Pcim (2003) – dokument wyznaczający strategiczne cele
rozwoju gminy między innymi:

Podniesienie
atrakcyjności
gminy
Pcim
dla
mieszkańców,
inwestorów i turystów,

Podniesienie poziomu życia mieszkańców i poprawa jakości
środowiska

Zorganizowanie nowej oferty usług w zakresie turystyki i rekreacji.
Profil gminy Pcim (2003) – dokument zawierający szczegółowy opis gminy w
zakresie:

Informacji ogólnych o gminie, ludności, stanie środowiska,
przemysłu, rolnictwa i leśnictwa, usług i rzemiosła, turystyki
...........................................................................................................................................................................................................................
Pcim, 2005
63
...........................................................................................................................................................................................................................

Lokalnego rynku pracy, infrastruktury technicznej, ochrony
zdrowia, opieki społecznej, oświaty i edukacji, bezpieczeństwa
publicznego,

Kultury, budżetu gminy, lokalnego potencjału instytucjonalnego

Dotychczasowych inicjatyw na rzecz planowania strategicznego
Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy
Pcim (2000) – dokument zawierający szczegółowy opis podstawowych problemów
gminy, celów rozwoju i kierunków polityki gminy w zakresie:

Ochrony środowiska

Ochrony dóbr kultury

Zabezpieczenia ponadlokalnych celów publicznych

Pozarolniczego rozwoju społeczno – gospodarczego

Rolniczej przestrzeni produkcyjnej i leśnictwa

Gospodarowania mieniem komunalnym
Plan Rozwoju Lokalnego Gminy Pcim na lata 2004- 2006 oraz 2007-2013 –
dokument opisujący zadania polegające na poprawie sytuacji na danym obszarze w
dwóch horyzontach czasowych

W latach 2004 - 2006

W latach 2007 - 2013
5. CELE EKOLOGICZNE I STRATEGIE ICH REALIZACJI
5.1
Wprowadzenie
Strategia długoterminowa będzie stanowić podstawę planowania działań w zakresie
ochrony środowiska w latach 2005-2013. Długoterminowy cel dla gminy Pcim,
uwzględniający kierunki rozwojowe w regionie brzmi:
Zrównoważony rozwój gminy (taki, w którym wymagania
ochrony środowiska mają nie tylko istotny wpływ na przyszły
charakter regionu, ale również wspierają jego rozwój gospodarczy)
zaspokaja potrzeby obecnych i przyszłych pokoleń z uwzględnieniem
harmonii ze środowiskiem naturalnym.
Cel ten jest zgodny z przyjętą w Strategii rozwoju Gminy Pcim misją gminy, która
brzmi:
...........................................................................................................................................................................................................................
Pcim, 2005
64
...........................................................................................................................................................................................................................
Pcim jako nowoczesna, bezpieczna gmina, ze sprawną administracją,
wykształconym, zdrowym i zintegrowanym społeczeństwem,
przyciąga krajowych i zagranicznych turystów i inwestorów
naturalnym środowiskiem, bogatą kulturą oraz historią.
Realizacja Programu ochrony środowiska ma na celu zachowanie dotychczasowych
kierunków prac prowadzonych przez gminę w dziedzinie ochrony środowiska, oraz rozwój
i poprawę tych działań dla zachowania walorów środowiska, poprawy jego stanu i
odtworzenia na terenach zdegradowanych.
Jako główne cele programu przyjmuje się:

zachowanie, odtwarzanie i ochronę występujących na obszarze gminy walorów
krajobrazowych, eliminację uciążliwości komunikacyjnych

ochronę i poprawę jakości wód podziemnych, racjonalne użytkowanie wód
podziemnych i gruntów, ochrona jakości wód zbiornika Dobczyckiego

poprawę jakości i zapobieganie zanieczyszczeniu wód powierzchniowych,

zapobieganie zanieczyszczeniu powierzchni ziemi, poprawę stanu gospodarki
odpadami, rozwiązanie zagadnień związanych z utylizacją odpadów

poprawę jakości i minimalizację skażenia powietrza atmosferycznego

zapobieganie zagrożeniom powodziowym, osuwiskom, złaziskom, erozji gleb
Realizacja powyższych celów będzie następowała poprzez:
⇒ zachowanie i odtwarzanie elementów różnorodności biologicznej (planowane jest
utworzenie – wydzielenie w ramach Parków Krajobrazowych Beskidu Wyspowego
następujących terenów chronionych: Park Krajobrazowy Sularzówka – Plebańska
Góra, Park Krajobrazowy Kotoń, Park Krajobrazowy Uklejna – Grodzisko – Łysina –
Lubomir – Kamiennik,
⇒ eliminację zagrożeń dla jakości wód podziemnych i powierzchniowych (rozbudowa
sieci kanalizacyjnej, ograniczenie stosowania środków chemicznych, zakaz lokalizacji
inwestycji stanowiących potencjalne zagrożenie w strefach ochrony pośredniej),
⇒ racjonalizację struktury poboru wód dla różnych celów użytkowych i bytowo gospodarczych (spis użytkowanych ujęć wód, bilans zasobów wodnych i rozbudowa
systemu wodociągowego),
⇒ działania ograniczające zużycie wody – wprowadzenie wodomierzy
⇒ rekultywację terenów zdegradowanych, prace przeciw erozyjne - zmianę struktury
...........................................................................................................................................................................................................................
Pcim, 2005
65
...........................................................................................................................................................................................................................
zasiewów, zwiększenie trwałych użytków zielonych, ograniczenie orki gruntowej,
zalesianie terenów, wprowadzanie zieleni śródpolnej
⇒ zwiększanie retencji naturalnej i sztucznej oraz meliorację,
⇒ ograniczanie ilości wytwarzanych odpadów,
⇒ odzysk surowców wtórnych (selektywna zbiórka odpadów),
⇒ prawidłowe
gromadzenie
i
transportowanie
odpadów
(w
tym
odpadów
niebezpiecznych) – rozwiązanie problemu ograniczonych możliwości lokalizacyjnych,
⇒ zmniejszanie emisji substancji szkodliwych do atmosfery, likwidowanie i modernizację
źródeł emisji (100 % zgazyfikowanie gminy, kontynuacja termomodernizacji),
⇒ wprowadzenie monitoringu skażeń powietrza
⇒ prowadzenie skutecznych działań przeciwerozyjnych
⇒ kontynuacja edukacji ekologicznej formalnej i nieformalnej, podnoszenie świadomości
ekologicznej społeczności lokalnych i osób odwiedzających region,
⇒ monitorowanie stanu i potencjalnych zagrożeń elementów środowiska,
⇒ wzmocnienie służb ochrony środowiska, egzekwowanie kar, wspieranie działalności
ruchów społecznych i organizacji pozarządowych
⇒ współpracę z innymi ośrodkami samorządowymi, sąsiednimi gminami
5.2

Cele ekologiczne do 2013 roku wraz z kierunkami działań
Ochrona przyrody i krajobrazu
CEL:
Ochrona i wzrost różnorodności biologicznej oraz racjonalne
użytkowanie i rozwój systemu obszarów chronionych.
Dążenie do powyższego celu będzie polegało na działaniach mających na celu
poprawę stanu przyrody poprzez:
•
realizację zapisów w planie zagospodarowania przestrzennego określających sposoby
użytkowania elementów cennych przyrodniczo i krajobrazowo,
•
działania ochronne i konserwatorskie podejmowane w takich obiektach jak:
(obszary chronionego krajobrazu, użytki ekologiczne, stanowiska dokumentacyjne,
...........................................................................................................................................................................................................................
Pcim, 2005
66
...........................................................................................................................................................................................................................
zespoły przyrodniczo – krajobrazowe, lasy ochronne, szczególnie chronione gatunki
fauny i flory, obiekty zabytkowe),
•
zadrzewianie, zalesianie i tworzenie skupisk roślinności, szczególnie na gruntach o
marginalnym znaczeniu rolniczym. Zalesienia będą stanowić element renaturyzacji
cennych ekosystemów. Wspierane będą działania zmierzające do wzrostu korzystnego
oddziaływania lasu na środowisko tj. podniesienie walorów turystycznych gminy,
poprawa funkcji wodochronnej, klimatotwórczej i glebochronnej.
•
wspieranie zachowania tradycyjnych praktyk gospodarskich (w uprawie i hodowli) na
terenach przyrodniczo cennych,
•
zapewnienie różnorodności biologicznej i równowagi przyrodniczej;
•
zabezpieczenie lasów i zadrzewień przed zanieczyszczeniami i pożarami;
•
ograniczenie możliwości wycinania drzew i krzewów oraz likwidacji terenów zieleni.
•
wzmocnienie służb ochrony środowiska.

Ochrona powietrza atmosferycznego
CEL:
Sukcesywne ograniczanie emisji zanieczyszczeń do powietrza,
głównie ze źródeł rozproszonych.
Obecnie na terenie gminy Pcim nie ma zakładów przemysłowych powodujących
szczególne uciążliwości dla powietrza. Należy w ramach monitoringu przeprowadzić
pomiary zanieczyszczeń spowodowane emisją niezorganizowaną z istniejących małych i
średnich zakładów produkcyjnych oraz z istniejących źródeł niskopaleniskowych.
Głównie na terenie gminy dominuje działalność handlowo usługowa w zakresie
drobnej działalności gospodarczej osób fizycznych. Natomiast istotnym źródłem
zanieczyszczeń emitowanych do powietrza są paleniska bytowo gospodarcze i kotłownie
lokalne. Ograniczeniem emisji będzie wówczas zamiana i modernizacja źródeł węglowych
na źródła gazowe lub olejowe. Liczne podmioty prawne i fizyczne posiadające kotłownie i
piece gazowe powinny bezwzględnie eksploatować właśnie to źródło energii cieplnej. Na
tym obszarze gminy, do którego doprowadzone są przyłącza gazowe należy zachęcać
mieszkańców do korzystania z gazu i zastąpienia tym samym tradycyjnych sposobów
ogrzewania węglem, drewnem i odpadami palnymi.
W związku z planowanym rozwojem funkcji turystyczno - wypoczynkowej gminy
(wykorzystanie walorów krajobrazowych) należy dopilnować, aby ewentualny rozwój
...........................................................................................................................................................................................................................
Pcim, 2005
67
...........................................................................................................................................................................................................................
bazy noclegowej i funkcji handlowo-usługowej oraz produkcyjnej nie spowodował
pogorszenia stanu powietrza atmosferycznego.
Planowana budowa ośrodków sportowych (pływalnie, kąpieliska, plaże, kompleksy
sportowo – rekreacyjne) jak i zaplecza hotelowego powinna być oparta na nowoczesnych
technikach grzewczych z naciskiem na gaz, biomasę czy energię słoneczną jako źródło
energii.
Ponieważ przez teren gminy przechodzi droga tranzytowa o dużym natężeniu ruchu
zwłaszcza ciężarowego, to rozwój motoryzacji stanowi istotne zagrożenie dla stanu
powietrza. Należy w trakcie modernizacji drogi krajowej i dróg gminnych i powiatowych
uwzględnić wytyczne Unii Europejskiej oraz zorganizować ruch bezkolizyjny tak, aby
zachować ciągłość ruchu o optymalnej dla środowiska prędkości.
W ramach ograniczania emisji zanieczyszczeń ze źródeł rozproszonych należy
dążyć do zmniejszenia energochłonności gospodarki. Jednym ze sposobów realizacji tego
celu jest proces termomodernizacyjny (ocieplanie budynków, wymiana stolarki okiennej i
drzwiowej, liczniki ciepła), zarówno w skali indywidualnego odbiorcy jak i zakładów czy
obiektów użyteczności publicznej. Istotne znaczenie miałby fakt uruchomienia
pilotażowego programu pomocy gminy osobom indywidualnym w zakresie wymiany
stolarki okiennej lub drzwiowej oraz w zakresie montowania liczników i podzielników
ciepła. W budynkach zabudowy zwartej – centrum Pcimia należałoby rozwinąć zbiorczy
system grzewczy. W miejscach gdzie pozostaną paleniska odpowiedzialne za niską emisję
rozproszoną należałoby stworzyć system monitoringu zanieczyszczeń. System ten pozwoli
na zebranie informacji o rozkładzie przestrzennym emisji, jej rozproszeniu, oraz wyznaczy
regiony, w których występuje nadmierna kumulacja zanieczyszczeń i w których w
pierwszej kolejności powinien być przeprowadzony proces ograniczania emisji.
W celu ograniczania emisji z niskich palenisk powinien powstać kompleksowy
program, którego realizacja przebiegałaby przy wsparciu ze strony władz. W programie
tym należałoby położyć nacisk na gaz, biomasę i słońce jako alternatywne źródło energii.
Na terenach nieużytków rolnych można wprowadzić uprawę wierzby energetycznej, która
później będzie spalana w paleniskach domowych. Na nowobudowanych obiektach można
umieścić kolektory słoneczne oraz wprowadzić pilotażowy program wykorzystywania
energii słonecznej w gospodarstwach indywidualnych.
Oprócz emisji zanieczyszczeń typowych przy spalaniu tradycyjnych paliw (m.in.
odpowiedzialnych za zmiany klimatyczne i substancji zakwaszających), dodatkowym
problem jest fakt spalania w paleniskach domowych odpadów, co powoduje emisję
...........................................................................................................................................................................................................................
Pcim, 2005
68
...........................................................................................................................................................................................................................
specyficznych substancji do powietrza (opakowania plastikowe, butelki PET etc.). Bardzo
istotne jest, więc prowadzenie edukacji i uświadomienie zagrożeń z tym związanych oraz
usprawnienie systemu selektywnej zbiórki odpadów.

Ochrona wód powierzchniowych
CEL:
Ochrona zasobów, utrzymanie oraz poprawa jakości wód
powierzchniowych
W ostatnich latach powszechnie wzrosło zagrożenie dla wód i gruntu ze względu na
systematyczne wodociągowanie obszarów wiejskich, przy jednoczesnym niewielkim
rozwoju kanalizacji sanitarnej i oczyszczalni ścieków. Sytuacja ta również występuje w
gminie Pcim. Przy prawie 90% zwodociągowaniu gminy jedynie 12% mieszkańców
podłączonych jest do zwartego systemu kanalizacji. Stanowi to zagrożenie dla wód
powierzchniowych i gleb, do których odprowadzane są ścieki nieoczyszczone.
Działania w zakresie ochrony wód powierzchniowych będą prowadzone w
kierunku rozbudowy i modernizacji infrastruktury technicznej. Ponadto coraz większy
nacisk będzie kładziony na zmniejszenie zanieczyszczeń obszarowych.
W zakresie wód podziemnych rozwijany będzie monitoring, zarówno regionalny
jak i lokalny. Działania ochronne realizowane będą poprzez ochronę ujęć wód
podziemnych oraz ochronę zbiorników wód podziemnych.
W perspektywie przystąpienia do Unii Europejskiej największy problem będzie
stanowić zrealizowanie wymogów dotyczących całkowitego wyeliminowania ze ścieków
niektórych substancji niebezpiecznych bezpośrednio zagrażających życiu i zdrowiu ludzi
oraz uzyskanie bezpiecznych wskaźników emisyjnych dla poszczególnych substancji,
zagrażających ekosystemom wodnym.
Jednym z zagrożeń wód powierzchniowych i podziemnych są braki w gospodarce
ściekowej tj., nieobjęcie systemem kanalizacji całego obszaru gminy. Braki te należą do
głównych źródeł zanieczyszczenia (głównie pierwszego horyzontu). Ze względu na brak
kompleksowego programu monitorującego, istnieje domniemanie, iż większość szamb jest
nieszczelnych,
co
powoduje
przenikanie
zanieczyszczeń
do
gruntu.
Często
nieprzetworzone ścieki wywożone są na pola uprawne, użytki zielone bądź do rowów.
...........................................................................................................................................................................................................................
Pcim, 2005
69
...........................................................................................................................................................................................................................
Istotnym jest, aby gmina kontynuowała proces kanalizacji aż do osiągnięcia pełnego
skanalizowania. W miarę potrzeb należy również wybudować oczyszczalnie ścieków.
Dlatego też najważniejszymi kierunkami działań są między innymi:
•
Kontynuacja procesu kanalizacji gminy, aż do osiągnięcia pełnego skanalizowania
•
Tworzenie i modernizacja systemów odprowadzania i oczyszczania ścieków.
•
Na terenach o zabudowie bardzo rozproszonej, lub terenach, w których lokalizacja i
rzeźba terenu uniemożliwia wybudowanie zbiorczej sieci kanalizacyjnej należy
promować indywidualne, przydomowe oczyszczalnie. Według danych gminy, żadne
indywidualne gospodarstwo domowe nie posiada przydomowej oczyszczalni.
Proponuje się współpracę gminy z podmiotami gospodarczymi w tym zakresie
•
Realizacja inwestycji zmniejszających ilość zanieczyszczeń biogennych pochodzących
z działalności rolniczej (budowa zbiorników na gnojowicę i gnojówkę oraz płyt
gnojowych).
Na szczeblu krajowym należy opracować kodeks dobrej praktyki rolniczej, który musi
być propagowany na terenie całego kraju, w tym na terenie gminy Pcim a któryby określał
sposób ograniczenia związków biogennych używanych w rolnictwie, a co za tym idzie
ograniczałby spływ zanieczyszczeń do wód powierzchniowych.

Ochrona wód podziemnych
CEL:
Racjonalne użytkowanie wód podziemnych
Wody podziemne zgodnie z polskimi przepisami, powinny być użytkowane
wyłącznie na potrzeby ludności jako woda pitna i jako surowiec dla przemysłu
spożywczego. Wody podziemne powinny stanowić rezerwę wody pitnej, w związku z tym
ograniczony do minimum powinien być ich pobór przez inne gałęzie gospodarki,
zwłaszcza przemysł. Gmina powinna dążyć, aby do celów przemysłowych stosowane były
w miarę możliwości dostępne wody powierzchniowe oczyszczone i uzdatniane jako
alternatywa do wód podziemnych.
Ważnym czynnikiem jest również wydajna i szczelna sieć wodociągowa
niegenerująca strat na przesyle.
Wody podziemne narażone są na zanieczyszczenia związane z niedostateczną
...........................................................................................................................................................................................................................
Pcim, 2005
70
...........................................................................................................................................................................................................................
kanalizacją gminy, nieszczelnymi szambami oraz nadmierną eksploatacją. Należy
wzmocnić kontrolę i uświadamiać konsekwencje zanieczyszczeń właścicielom domów.
Ważną rolę będzie miała, zatem kontrola zbiorników bezodpływowych - szamb i promocja
indywidualnych, przydomowych oczyszczalni. Bardzo duże znaczenie w dążeniu do celu
będzie miała prowadzona na terenie gminnych ośrodków szkolnych edukacja w tej
dziedzinie.
W gminie Pcim podstawowym sposobem zaopatrzenia ludności w wodę jest system
indywidualnych ujęć wodnych – studni i system zbiorowego wodociągu. Wobec
powyższego podstawowym zadaniem staje się inwentaryzacja i kontrola formalno –
prawna eksploatowanych ujęć i rozbudowa sieci wodociągowej.
Niektóre (formalnie istniejące) źródła ujęcia wody wymagają np.: modernizacji
stacji uzdatniania wody, i przewodów tłoczących oraz pomp ssawnych.

Gospodarka odpadami
CEL:
Minimalizacja ilości powstających odpadów, kontynuacja i
poszerzanie stopnia zbiórki selektywnej, zwiększenie bezpieczeństwa
tymczasowego gromadzenia na terenie gminy odpadów. Zmiana
sposobu odbioru odpadów z kontenerowego na workowy przy
wykorzystaniu istniejącego systemu
Obecnie problemy związane z prawidłowym postępowaniem z odpadami, ich
gospodarczym wykorzystaniem i minimalizacją szkodliwego oddziaływania należą do
jednych z najważniejszych zagadnień ochrony środowiska. Podstawowym sposobem
postępowania z odpadami w gminie Pcim, tak jak na obszarze całego kraju, jest ich
gromadzenie na składowisku. W przypadku gminy Pcim są to składowiska poza terytorium
gminy. Jednak w związku z niepełnym system selektywnej zbiórki odpadów (surowców
wtórnych jak i odpadów niebezpiecznych) od ludności, tylko część surowców wtórnych ze
strumienia odpadów nie trafia na składowisko. Dodatkowo gmina Pcim boryka się z
problemem odbioru odpadów od wytwórcy. Dotychczas w miejscach wyznaczonych
postawione są 64 kontenery KP-7 i 30 szt. pojemników do selektywnej zbiórki (szkło,
plastik, makulatura). Selektywna zbiórka oparta jest również na systemie worków. Ze
...........................................................................................................................................................................................................................
Pcim, 2005
71
...........................................................................................................................................................................................................................
względu na rzeźbę terenu i rozwiązania komunikacyjne w niektórych miejscach gminy
uniemożliwiony jest wywóz odpadów gromadzonych w KP-7 oraz z wyżej wymienionego
powodu niekiedy zbiorniki do gromadzenia odpadów są za daleko od miejsca wytwarzania
odpadów. W celu zlikwidowania tych problemów należy z systemu pojemnikowego
przejść na system kolorowych worków – system indywidualnego odbioru odpadów.
System ten jednocześnie zlikwiduje problem lokalizacji kontenerów, rozszerzy selektywną
zbiórkę u źródła i ograniczy ilość dzikich wysypisk i podrzutów odpadów z terenów
innych gmin.
Opis założeń systemu indywidualnego odbioru odpadów - kolorowych worków:
W oparciu o działające na terenie gminy firmy upoważnione do wywozu odpadów przy
jednoczesnym wsparciu ze strony władz gminy należy w początkowej fazie wprowadzić
do użytku większą niż dotychczas ilość worków kolorowych, w których oddzielnie
gromadzone będą np: plastik, papier, metal, szkło, odpady organiczne i pozostałe odpady.
Worki te będą rozdawane za darmo i wymieniane na nowe przy odbiorze tych
zapełnionych. Warunkiem wprowadzenia tego systemu jest posiadanie przez mieszkańców
pojemników 110l na odpady oraz zawarcie indywidualnych umów na wywóz nieczystości.
Wywóz odpadów mógłby odbywać się zgodnie z ustalonym harmonogramem z
częstotliwością np:
a)
odpady zmieszane:
•
Jeden raz w miesiącu (budownictwo zagrodowe, kontenery na obrzeżach),
•
1-2 razy w miesiącu (budownictwo zagrodowe – tereny gminy na zgłoszenie
telefoniczne).
b)
odpady wyselekcjonowane:
•
Tworzywa sztuczne – jeden raz w miesiącu,
•
Szkło i złom stalowy – jeden raz w miesiącu.
Odpady zmieszane odwożone są na składowisko odpadów, odpady wyselekcjonowane do
jednostek specjalistycznych zajmujących się odzyskiem.
Dla usprawnienia istniejącego lub nowo wprowadzonego systemu należy również,
rozważyć budowę gminnego punktu zbiórki odpadów niebezpiecznych i surowców
wtórnych.
Główne działania zmierzające do ograniczenia ilości powstających w gminie
...........................................................................................................................................................................................................................
Pcim, 2005
72
...........................................................................................................................................................................................................................
odpadów i usprawnienia ich utylizacji to:
•
stworzenie i realizacja regionalnego planu gospodarki odpadami uwzględniającego
wszystkie rodzaje odpadów wytwarzanych, wykorzystywanych i unieszkodliwianych
na obszarze gminy,
•
zmniejszenie materiałochłonności i ilości odpadów w zakładach usługowoprodukcyjnych,
•
większy stopień wykorzystania opakowań biodegradowalnych lub wielokrotnego
użytku, zamiast opakowań bezzwrotnych.

Odpady przemysłowe i ich kontrola
Władze
gminy
nie
ponoszą
odpowiedzialności
za
gospodarkę
odpadami
przemysłowymi, określonymi w ramach pozwoleń i zezwoleń środowiskowych.
Odpowiedzialność za prowadzenie właściwej gospodarki tymi odpadami spoczywa na
wytwórcy
odpadów,
czyli
poszczególnych
zakładach
przemysłowych.
Sposób
postępowania z wytwarzanymi odpadami przemysłowymi zdefiniowany jest w ww.
pozwoleniach.
Niemniej, bardzo ważnym zagadnieniem jest ścisłe przestrzeganie wywiązywania się
jednostek prowadzących działalność gospodarczą z obowiązku prowadzenia gospodarki
odpadami. W tym celu proponuje się:
•
Stworzenie w gminie komórki zajmującej się kontrolą jednostek
prowadzących działalność gospodarczą pod kontem gospodarki odpadami.
•
Bardzo ważny jest rozwój monitoringu powstawania i tymczasowego
składowania odpadów niebezpiecznych. Niezbędne jest utworzenie
wojewódzkiej i uzupełnienie krajowej bazy danych o odpadach,
zawierającej wytwórców odpadów, ilości i rodzaju wytwarzanych odpadów
oraz sposobów postępowania z nimi.
Należy egzekwować zakaz składowania odpadów w postaci nieprzetworzonej. Zgodnie ze
standardami UE oraz ustawą o odpadach odpady niebezpieczne powinny być
zagospodarowywane lub unieszkodliwiane w miejscu ich powstawania, a jeśli nie jest to
możliwe i uzasadnione względami ekonomicznymi, organizacyjnymi, technologicznymi w
zakładach specjalistycznych zlokalizowanych możliwie blisko wytwarzającego odpady.

Ograniczenie odpadów komunalnych
Odpady komunalne to najszybciej rosnąca ilościowo grupa odpadów. Należy
...........................................................................................................................................................................................................................
Pcim, 2005
73
...........................................................................................................................................................................................................................
prowadzić działania zmierzające do minimalizowania ilości odpadów trafiających na
składowiska. W tym celu gmina powinna realizować przedsięwzięcia prowadzące do
zmniejszenia ilości wytwarzanych odpadów, stanowiące elementy planu gospodarki
odpadami komunalnymi.
Należy dążyć do powiększenia świadomości mieszkańców gminy o korzyściach z
selektywnej gospodarki odpadami dla gminy Pcim. W ramach akcji edukacyjnej
promować zbiórkę odpadów niebezpiecznych takich jak baterie akumulatory, świetlówki,
przeterminowane lekarstwa, opakowania po pestycydach itp., zużyty sprzęt AGD i RTV,
sprzęt komputerowy, wraki samochodowe.
•
Poprzez stopniowe zwiększanie udziału selektywnej zbiórki odpadów w obsłudze
mieszkańców należy dążyć do uzyskania założonego poziomu odzysku surowców
wtórnych. Zadanie to wiąże się, m.in. ze zwiększeniem ilości oraz utrzymaniem w
odpowiednim stanie pojemników i worków do odbioru segregowanych odpadów:
•
Zorganizowanie kompleksowych systemów odzysku surowców wtórnych, odpadów
opakowaniowych i poużytkowych.
•
Odpowiednie działania edukacyjne oraz informacyjne dla mieszkańców oraz
wprowadzenie systemu zachęt ekonomicznych dla społeczeństwa, promujących
segregację odpadów, tj. obniżenie opłat lub bezpłatny odbiór wyselekcjonowanych
odpadów.
•
Należy zwrócić uwagę na alternatywne możliwości wykorzystania frakcji selektywnie
gromadzonych, zarówno do celów materiałowych (indywidualna produkcja kompostu
w specjalnych zgodnych z wymogami kompostownikach przydomowych).
W gminie Pcim niski poziom świadomości ekologicznej mieszkańców powoduje,
powstawanie nielegalnych składowisk odpadów. Konieczne jest dokonanie zmian w
komórkach gminnych i wyznaczenie zespołu odpowiedzialnego za kontrolę terenów
gminnych i przeprowadzenie szczegółowej inwentaryzacji potencjalnych istniejących
nielegalnych składowisk oraz ich zlikwidowanie. Ponadto należy dążyć do podniesienia
skuteczności egzekwowania prawa w stosunku do osób wyrzucających odpady na
nielegalne wysypiska.

Ochrona przed hałasem i promieniowaniem
CEL:
Zmniejszenie uciążliwości zamieszkiwania na terenach przylegających
do szlaków komunikacyjnych
...........................................................................................................................................................................................................................
Pcim, 2005
74
...........................................................................................................................................................................................................................
Coraz większy procent ludności, na coraz większym obszarze jest dotknięty hałasem.
Rozwiązania prawne obowiązujące w Polsce w zakresie ochrony przed hałasem są
zbliżone do modelu funkcjonującego w Unii Europejskiej, które koncentruje się na
regulowaniu dopuszczalnego poziomu hałasu emitowanego przez indywidualne źródła.

Hałas komunikacyjny
Na terenie gminy Pcim z uwagi na drogę krajową nr 7 istnieje istotne zagrożenie hałasem
drogowym. Na pozostałych drogach gminnych i powiatowych natężenie ruchu jest
niewielkie i zagrożenie to jest minimalne. W ramach prowadzonych w przyszłości prac
drogowych na krajowym szlaku komunikacyjnym uciążliwości związane z hałasem
zostaną zminimalizowane np. poprzez odsunięcie trasy od ośrodków ludzkich i montaż
ekranów akustycznych.

Promieniowanie
Promieniowanie jonizujące
Na podstawie informacji zawartych w roczniku statystycznym GUS, a także
opierając się na aktualnym komunikacie Prezesa Państwowej Agencji Atomistyki w
sprawie sytuacji radiacyjnej Polski w I kwartale 2002 r., należy stwierdzić, że rejestrowane
obecnie w Polsce moce dawek promieniowania oraz zawartość cezu-137 w powietrzu i
mleku (podstawowy wskaźnik reprezentujący skażenie promieniotwórcze materiałów
środowiskowych
oraz
artykułów
spożywczych
sztucznymi
izotopami
promieniotwórczymi) utrzymują się na poziomie z 1985 r. tzn. z okresu przed awarią
czarnobylską.
Wobec powyższego na terenie gminy nie przewiduje się działań mających na celu
ograniczenie promieniowania jonizującego.
Promieniowanie niejonizujące
Głównymi źródłami promieniowania niejonizującego w środowisku są:

elektroenergetyczne linie napowietrzne wysokiego napięcia,

stacje radiowe i telewizyjne,

łączność radiowa, w tym CB radio, radiotelefony i telefonia komórkowa,

stacje radiolokacji i radionawigacji.
Zagrożenie promieniowaniem niejonizującym może być stosunkowo łatwo
...........................................................................................................................................................................................................................
Pcim, 2005
75
...........................................................................................................................................................................................................................
wyeliminowane lub ograniczone pod warunkiem zapewnienia odpowiedniej separacji
przestrzennej człowieka od pól przekraczających określone wartości graniczne.
•
Należy egzekwować przestrzeganie prawa przez inwestorów i właścicieli
źródeł pól elektromagnetycznych. Obowiązujące w Polsce prawo ustala
dopuszczalne poziomy elektromagnetycznego promieniowania niejonizującego
na terenach dostępnych dla ludzi. Szczególnej ochronie podlegają obszary
zabudowy mieszkaniowej, a także obszary, na których zlokalizowane są
szpitale, żłobki, przedszkola, internaty (rozporządzenie Ministra Ochrony
Środowiska, Zasobów Naturalnych i Leśnictwa z dnia 11 sierpnia 1998 r.

Ograniczanie ryzyka wystąpienia poważnych awarii
CEL:
Ograniczenie ryzyka wystąpienia poważnych awarii i minimalizacja skutków
wypadków drogowych samochodów przewożących materiały niebezpieczne.
Na tereni gminy Pcim należy dążyć do ograniczenia awarii będących skutkiem
wypadku drogowego i tym samym powstania ewentualnego skażenia środowiska.
Realizacja powyższego celu opiera się na eliminowaniu źródeł a tym samym
zmniejszaniu ryzyka ich wystąpienia poprzez:
•
nadzór nad przestrzeganiem przepisów dotyczących transportu drogowego
substancji niebezpiecznych,
•
udział w tworzeniu infrastruktury ratownictwa ekologicznego związanych z
wyciekami ropy naftowej i innymi awariami występującymi przy szlakach
komunikacyjnych,
•
współpraca z służbami ratownictwa
•
modernizacja i poprawa wyposażenia jednostek straży pożarnej w środki
ratownictwa ekologicznego,
•
stworzenie systemu powiadamiania ludności o wystąpieniu poważnych
awarii i sposobach postępowania.
...........................................................................................................................................................................................................................
Pcim, 2005
76
...........................................................................................................................................................................................................................

Monitoring środowiska
CEL:
Poszerzenie i aktualizacja wiedzy o stanie środowiska i jego zagrożeniach
Aktualna i kompletna wiedza na temat stanu poszczególnych elementów
środowiska jest podstawą do planowania i realizacji wszelkich przedsięwzięć w zakresie
ich ochrony.
Konieczne jest prowadzenie monitoringu stanu różnorodności biologicznej, stanu
zasobów i jakości wód powierzchniowych i podziemnych, zanieczyszczeń powietrza i
jakości gleb oraz klimatu akustycznego. Na podstawie prowadzonych badań możliwe jest
stworzenie ogólnodostępnej bazy informacji o stanie środowiska w gminie.

Edukacja ekologiczna
CEL:
Kontynuacja jak i rozszerzenie obecnej polityki edukacyjnej w zakresie wzrostu
świadomości ekologicznej mieszkańców oraz edukacja ekologiczna osób
odwiedzających region
Zgodnie z założeniami "II Polityki Ekologicznej Państwa" do głównych celów i
działań w perspektywie do roku 2010 należy zaliczyć prowadzenie działań na rzecz
wzrostu świadomości ekologicznej i kształtowania opinii społeczeństwa. Promowane
powinno być umiarkowane użytkowanie zasobów biologicznych i praktyki oszczędnego i
rozsądnego gospodarowania.
Edukacja ekologiczna powinna być realizowana przez wszystkie poziomy
administracji - władze gminne mogą np. prowadzić akcje takie jak promowanie systemu
segregacji odpadów oraz inicjatywy lokalne jak np. nasadzenia drzew etc.
W prowadzeniu akcji mających na celu edukację ekologiczną można wykorzystać
potencjał pozarządowych organizacji ekologicznych. Wiele organizacji prowadzi
zakrojone na dużą skalę akcje informacyjne skierowane do szerokich kręgów
społeczeństwa.
...........................................................................................................................................................................................................................
Pcim, 2005
77
...........................................................................................................................................................................................................................
5.3
Cele ekologiczne do 2008 roku i plan operacyjny do 2008 roku
W rozdziale 5.2 przedstawiono długoterminową strategię ochrony środowiska do
roku 2013. Niniejszy rozdział zawiera strategię krótkoterminową na najbliższe 4 lata
(2005-2008) dla poszczególnych uciążliwości i elementów środowiska, dla których
zdefiniowano cele do roku 2008 i opisano działania zmierzające do osiągnięcia tych celów.

Ochrona przyrody i krajobrazu
Ochrona i rozwój systemu obszarów chronionych
Gmina Pcim z powinna wspierać działania mające na celu poprawę stanu przyrody.
¾ Zadrzewianie, zalesianie i tworzenie skupisk roślinności;
Tereny nieużytków rolnych oraz tereny zdegradowane poprzez procesy erozyjne
powinny zostać zalesione. Pod zalesienia powinny zostać przeznaczone grunty rolne słabej
jakości o niskiej zdolności produkcyjnej. Biorąc pod uwagę wszystkie aspekty
przyrodnicze, rekreacyjne, ekonomiczne i polityczne zalesiania są niekiedy jedyną
racjonalna metodą zagospodarowania gruntów rolniczych. Taka transformacja odpowiada
podstawowym założeniom polityki ekonomicznej Państwa, w kontekście integracji Polski
z UE, w tym głownie zamiany gospodarstw rolnych na leśne.
¾ Ochrona gleby
W celu prowadzenia właściwej gospodarki naturalnym zasobem, jakim jest ziemia
konieczne jest systematyczne monitorowanie jej właściwości, zmian zagospodarowania jak
i zapobieganie skutkom działalności człowieka i natury (w szczególności poprzez
składowanie nielegalne odpadów jak i poprzez zanieczyszczenia ściekami czy erozję
wietrzną i wodną). Największe znaczenie ma uregulowanie stanu gospodarki ściekowej –
likwidacja często nieszczelnych zbiorników bezodpływowych, ustępów „suchych”,
poprzez kontynuowanie budowy systemu kanalizacji sanitarnej i instalacji do oczyszczania
ścieków.
•
Należy zaprzestać wylewania na pola uprawne i użytki zielone ścieków
bytowych i nieprzetworzonych ścieków gospodarskich (gnojówki i
gnojowicy).
...........................................................................................................................................................................................................................
Pcim, 2005
78
...........................................................................................................................................................................................................................
•
Kontynuować budowę systemu kanalizacji w gminie aż do objęcia nią
potencjalnie
100%
mieszkańców
(licząc
również
przydomowe
oczyszczalnie ścieków).
•
Promocja przydomowych oczyszczalni.
¾ Zabezpieczenie lasów i zadrzewień przed zanieczyszczeniami i pożarami
Wokół skupisk leśnych, które szczególnie zagrożone są na niebezpieczeństwo
pożarowe należy tworzyć pasy ochronne z coroczną ich odnową. Również na odległość ok.
10 m w głąb lasu powinny być wynoszone łatwopalne, obumarłe, suche gałęzie drzew.
Na obrzeżach i przy głównych, najbardziej uczęszczanych drogach do lasów
powinny być ustawione tablice ostrzegawcze, zawierające informacje o zakazie
zaśmiecania i palenia ognia w lesie. Należy uzupełnić ewentualne braki tablic
ostrzegawczych.
Ponadto w celu ochrony przyrody należy dążyć do ograniczenia możliwości
wycinania drzew i krzewów oraz likwidacji terenów zieleni poprzez ustalenie i przestrzeganie
procedur związanych z wycinką drzew. Ograniczenia możliwości likwidowania drzew,
krzewów i terenów zielonych powinny być realizowane poprzez racjonalne planowanie i
wykonywanie przedsięwzięć inwestycyjnych. W przypadku zainteresowanego podmiotu
wnioskującego o pozwolenie wycięcia, decyzję zezwalającą powinno się wydawać w
sytuacjach, gdy drzewa przeznaczone do wycinki: zagrażają bezpośrednio bezpieczeństwu
ludzi lub mienia w istniejących obiektach budowlanych; zagrażają bezpieczeństwu ruchu
kolejowego oraz drogowego oraz w przypadkach obumarcia drzewostanu. Ponadto decyzję
zezwalającą można powiązać z programem zalesiania gminy poprzez uzależnienie jej od
zobowiązania się wnioskodawcy do pokrycia kosztów posadzenia 2 drzew w zamian za 1
przeznaczone do wycinki.

Ochrona powietrza atmosferycznego
Sukcesywne ograniczanie emisji zanieczyszczeń do powietrza,
głównie ze źródeł rozproszonych
Jednym z głównych źródeł zanieczyszczeń powietrza na terenie gminy jest tzw.
niska emisja pochodząca z indywidualnych palenisk domowych oraz emisja ze zbiorczych
gminnych kotłów węglowych. Należy wytypować poprzez dokonanie pomiarów i
...........................................................................................................................................................................................................................
Pcim, 2005
79
...........................................................................................................................................................................................................................
kalkulacji finansowej obiektów będących w pierwszej kolejności poddanych modernizacji
poprzez:
•
Modernizację kotłów węglowych na niskoemisyjne, gazowe, olejowe lub zasilane ze
źródeł alternatywnych (np.: biomasa)
•
Przyłączenie odbiorców do sieci istniejącej z kotami olejowymi.
•
Rozbudowy sieci gazowej w gminie o przysiółek Pcim - Sucha.
Wśród mieszkańców posiadających jednocześnie indywidualne piece i kotłownie na
paliwo stałe oraz gaz, należy dokonać akcji informacyjnej o szkodliwości emisji
pochodzącej ze spalania węgla i innych materiałów łatwopalnych. Ewentualnie należy
dokonać akcji promocyjnej wiążącej się z zniżką opłat gminnych w przypadku
udokumentowanego wykorzystywania gazu dla celów grzewczych. Dla ograniczenia
kosztów ogrzewania i jednoczesne ograniczenie emisji zanieczyszczeń powstałych przy
ogrzewaniu należy dokonać:
•
Termomodernizacji obiektów gminnych a także budynków użyteczności publicznej
(wymiana stolarki okiennej, docieplenie elewacji i stropów, wymiana grzejników),
•
Mobilizacja i pomoc w przeprowadzeniu termomodernizacji w budynkach
prywatnych
Poprzez ustawę „Prawo energetyczne” i artykuł 19, na gminę nałożony został
obowiązek stworzenia projektu założeń do planu zaopatrzenia w ciepło, energię
elektryczną i paliwa gazowe. Dokument ten powinien określać:
•
ocenę stanu aktualnego i przewidywanych zmian zapotrzebowania ciepła,
energii elektrycznej i paliw gazowych,
•
przedsięwzięcia racjonalizujące zużycie energii,
•
możliwość wykorzystania lokalnych nadwyżek zasobów paliw i energii z
uwzględnieniem skojarzonego wytwarzania ciepła i energii elektrycznej oraz
zagospodarowania ciepła odpadowego z procesów technologicznych i instalacji
przemysłowych,
•
możliwość wykorzystania odnawialnych źródeł energii,
•
ewentualny zakres współpracy z innymi gminami.
...........................................................................................................................................................................................................................
Pcim, 2005
80
...........................................................................................................................................................................................................................

Ochrona wód powierzchniowych i podziemnych
Ochrona zasobów i utrzymanie wysokiej jakości wód
powierzchniowych
Największym zagrożeniem dla zasobów wód powierzchniowych na terenie gminy jest
nieuporządkowana gospodarka ściekowa. Stanowi ona zagrożenie poprzez:
-
wylewanie na pola i użytki zielone ścieków bytowo – gospodarczych, które wraz ze
spływem powierzchniowym dostają się do wód,
-
nieszczelne zbiorniki bezodpływowe, z których odsiąki zanieczyszczają pierwszy
poziom wodonośny.
Dlatego rozbudowa systemu kanalizacji sanitarnej i ewentualna budowa drugiej
oczyszczalni ścieków będzie podstawowym zadaniem władz gminy w kolejnych latach.
Proces ten powinien postępować wraz z rozbudową sieci wodociągowej. Niestety w
gminie Pcim, budowa sieci wodociągowej i objecie nią 90% mieszkańców miała miejsce z
niewielkim rozwojem systemu kanalizacji sanitarnej. W związku z tym należy dołożyć
wszelkich starań, aby w jak najkrótszym czasie przystąpić do kontynuacji budowy sieci
kanalizacyjnej.
Przyzwolenie społeczne i chęć przyłączenia się mieszkańców do sieci, stanowić
będzie obok kosztownego procesu inwestycyjnego, zasadniczy cel warunkujący
powodzenie inwestycji – odebrania i oczyszczenia jak największej ilości ścieków.
Koszt prowadzenia inwestycji poniosą przede wszystkim władze gminy natomiast
późniejsze koszty eksploatacyjne ponoszone będą przez mieszkańców. Dlatego koncepcja
gospodarki ściekowej i późniejszy projekt sieci i urządzeń do oczyszczania ścieków
powinien uwzględniać obydwa rodzaje kosztów: inwestycyjne i eksploatacyjne.
Gmina Pcim posiada plany rozbudowy systemu kanalizacji w oparciu o budowę
oczyszczalni ścieków samodzielnie lub z gminą Lubień. Budowa kolejnych oczyszczalni
jest spowodowana naturalnymi spadkami i wzniesieniami na terenie gminy. W sytuacji
gdzie, rzeźba terenu uniemożliwia odprowadzenie ścieków do istniejącej, niedociążonej
oczyszczalni ścieków planuje się skierowanie tych ścieków na mające powstać
oczyszczalnie.
Podsumowując
...........................................................................................................................................................................................................................
Pcim, 2005
81
...........................................................................................................................................................................................................................

Podstawowym systemem kanalizacyjnym będą 2 lub 3 systemy zbiorcze oparte o
istniejącą oczyszczalnie ścieków wraz z oczyszczalnią przewidzianą do budowy, które
przejmą ścieki sanitarne z terenu całej gminy i części terenu gminy sąsiedniej;

Uzupełnieniem zbiorczego systemu powinny być przydomowe oczyszczalnie ścieków i
zbiorniki bezodpływowe (szamba);

Planowana oczyszczalnia zbiorcza powinna być mechaniczno-biologiczna, wskazane
jest zastosowanie oczyszczalni z osadem czynnym i porcjowego dozowania ścieków;

Istniejąca na terenie gminy oczyszczalnia jest wyposażona w punkt zlewny ścieków i
urządzenia do przeróbki osadów ściekowych; do oczyszczalni dowożone są ścieki z
indywidualnych zbiorników bezodpływowych; a obiekty przeróbki osadów powinny
być miejscem dowozu osadów z przyszłych przydomowych oczyszczalni ścieków;

Osady ściekowe powinny być poddawane procesowi stabilizacji, a następnie
odwadniania mechanicznego; ostateczna postać osadu – worki z tworzywa
hydrofobowego zawierające około 30 kg osadu każdy o uwodnieniu około 50%; osady
powinny być wykorzystywane przyrodniczo lub wywożone na wysypisko;
OPIS PROPONOWANYCH ROZWIĄZAŃ
Gmina Pcim jest w posiadaniu Programu Gospodarki Ściekowej ze 1995 roku. W
powyższym planie wariantowo zastała zaproponowana lokalizacja kolejnej lub kolejnych
oczyszczalni ścieków wraz z podziałem gminy na obszary zlewni zbiorczej. Wobec
powyższego zaleca się jedynie kontynuację Programu w celu objęcia 100% mieszkańców
siecią kanalizacyjną (poprzez 100% oznacza się również mieszkańców objętych
indywidualnymi systemami oczyszczania ścieków, czyli przydomowymi oczyszczalniami).
Kontynuacja programu wymaga uzgodnień międzygminnych.
Zaopatrzenie ludności w wodę
Zaopatrzenie mieszkańców w wodę spełniającą wymogi wody do picia zgodnie z
Rozp. Ministra Zdrowia z 19.11.2002 - Dz. U. Nr 203, poz. 1718 jest jednym z
podstawowych zadań władz gminy. Główne zadania inwestycyjne w tym zakresie będą
dotyczyły modernizacji systemów ujmowania, uzdatniania i dystrybucji wody oraz
ewentualnej rozbudowy.
W celu ochrony zasobów wód podziemnych należy:
¾ Zewidencjonować wszystkie eksploatowane ujęcia i uzgodnić ich stan formalno – prawny
¾ Nie dopuszczać do nadmiernej eksploatacji ujęć i poborów wody do celów przemysłowych
...........................................................................................................................................................................................................................
Pcim, 2005
82
...........................................................................................................................................................................................................................
¾ Przestrzegać funkcjonowanie stref ochronnych ujęć wody.
¾ Nie dopuszczać do powstawania dzikich wysypisk odpadów.
¾ Przeprowadzić inwentaryzację szamb, kontrolę ich szczelności oraz częstotliwości
wywozu nieczystości płynnych.
¾ Dążyć do uporządkowania gospodarki ściekowej poprzez budowę kanalizacji sanitarnej.

Gospodarka odpadami
Minimalizacja ilości powstających odpadów, kontynuacja i
poszerzanie stopnia zbiórki selektywnej, zwiększenie bezpieczeństwa
tymczasowego gromadzenia na terenie gminy odpadów. Zmiana
sposobu odbioru odpadów z kontenerowego na workowy przy
wykorzystaniu istniejącego systemu
Założono, iż odzysk surowców wtórnych oraz kompostowanie frakcji organicznej
odpadów w kompostownikach przydomowych będą podstawowymi technologiami,
rozwijanymi w celu ograniczenia ilości deponowania odpadów komunalnych. W gminie
Pcim poprzez rozszerzenie zakresu selektywnej zbiórki odpadów należy dążyć do
wyników procentowego odzysku surowców wtórnych zakładanych przez dyrektywy
unijne.
Objęcie rozszerzonym systemem selektywnej zbiórki odpadów użytkowych,
stopniowo jak największej liczby mieszkańców (zakładane 100% w roku 2008).
Zmiana systemu kontenerowego na system workowy pozwalający segregować odpady
u źródła.
Zadanie to wymaga stworzenia systemu odbioru i zagospodarowania odpadów
spełniającego
wymogi
ochrony
środowiska,
efektywnego
ekonomicznie
i
uwzględniającego lokalne uwarunkowania społeczne poprzez.
•
program bezpłatnego odbioru kolorowych worków zapełnionych
odpadami segregowanymi (Proponuje się przez okres trwania programu
rozdawanie
bezpłatne.
W trakcie
trwania
pilotażowego
programu
mieszkańcy, którzy wezmą w nim udział będą mieli np. obniżone opłaty za
wywóz pozostałych śmieci a wyselekcjonowane worki będą odbierane
bezpłatnie).
...........................................................................................................................................................................................................................
Pcim, 2005
83
...........................................................................................................................................................................................................................
•
zwiększenie ilości oraz utrzymanie w odpowiednim stanie technicznym:
worków i pojemników 110l do gromadzenia odpadów zmieszanych i
segregowanych.
•
wprowadzenie odpowiedniej liczby worków na zużyte baterie i
akumulatory oraz inne odpady niebezpieczne typu opakowania po
farbach lakierach.
•
zakup pojemników na odpady niebezpieczne (świetlówki, pojemniki po
farbach i lakierach) usytuowane przy sklepach z chemią, gromadzenie
odpadów do czasu wywozu ich przez odpowiednie firmy
•
ustawienie pojemników na makulaturę przy urzędach, biurach (Dla
urzędów gminnych ustalenie zasad postępowania z makulaturą).
• weryfikacja
ustalonego
harmonogramu
odbioru
odpadów
od
mieszkańców
• proponuje się zorganizowanie stałego zadaszonego punktu odbioru
odpadów
niebezpiecznych
wielkogabarytowych
i
odpadów
posegregowanych oraz odpadów tekstylnych. Proponowany punkt może
być potencjalnym punktem skupu – mieszkańcy za dostarczenie odpadów
niebezpiecznych otrzymują eko-bilety. Lokalizacja punktu nie powinna
stwarzać problemów dojazdowych dla mieszkańców. Na obecnym etapie
proponuje
się
utworzenie
Gminnego
Punktu
Zbiórki
Odpadów
Niebezpiecznych GPZON przy istniejącym zakładzie skupu i odzysku
odpadów
•
wdrożenie systemu gospodarki odpadami niebezpiecznymi oraz
wielkogabarytowymi, włącznie z oponami.
Proponuje się stworzyć system zachęt dla mieszkańców w celu mobilizacji ich do
segregacji odpadów i zwiększania jej efektywności, poprzez:
•
bezpłatny odbiór odpadów segregowanych (współfinansowanie przez
Urząd Gminy, wspomniany program kolorowych worków),
•
eko-bilety – na imprezy kulturalne, na wypożyczanie filmów, na zakup
książek, docelowo na planowane obiekty sportowo - rekreacyjne.
...........................................................................................................................................................................................................................
Pcim, 2005
84
...........................................................................................................................................................................................................................
Wdrożenie programu edukacyjno - informacyjnego z zakresu selektywnej
gospodarki odpadami.
W związku z niską świadomością ekologiczną mieszkańców i złymi nawykami a
tym samym brakiem utrwalonych, prawidłowych sposobów postępowania z wytwarzanymi
odpadami należy dążyć do ciągłego poszerzania wiedzy i świadomości społeczeństwa.
Podstawowym celem akcji edukacyjnej będzie przekonanie mieszkańców do korzystania z
zorganizowanego systemu odbioru odpadów zmieszanych i zbiórki selektywnej
(Przekonanie mieszkańców o szkodliwości spalania różnego rodzaju plastików, folii, itp.)
Proponuje się szeroką kampanię informacyjną (plakaty promujące zbiórkę
selektywną odpadów, spotkania z młodzieżą i ludnością, festyny itd.).
⇒ SYSTEM
GOSPODARKI
ODPADAMI
NIEBEZPIECZNYMI
TYPU
KOMUNALNEGO
Wdrożenie systemu gospodarki odpadami niebezpiecznymi, wydzielonymi ze
strumienia odpadów komunalnych, powinno być rozpatrywane kompleksowo na
poziomie ponadgminnym (np. całego powiatu myślenickiego). Gminy i miasta powinny
partycypować w stworzeniu ujednoliconego systemu, włącznie ze sfinansowaniem
utworzenia wspólnego punktu okresowego gromadzenia odpadów niebezpiecznych.
W celu wdrożenia systemu kompleksowej gospodarki odpadami niebezpiecznymi
wydzielonymi z komunalnych, samorządy powinny przewidzieć i zorganizować:
1. akcję informacyjno - edukacyjną odnośnie gromadzenia, postępowania z odpadami
niebezpiecznymi oraz podać do wiadomości publicznej harmonogram ich odbioru,
2. okresowy odbiór odpadów niebezpiecznych od mieszkańców z poszczególnych
gospodarstw (np. odbiór spakowanych w worki odpadów, wystawianych przed posesje,
w określonym harmonogramem czasie - np. 2 razy w roku),
3. miejsce okresowego przechowywania zebranych z terenu gmin ww. odpadów – do
czasu
zebrania
ilości
uzasadniającej
ich
transport
do
wyspecjalizowanych,
posiadających odpowiednie zezwolenia, do zakładów unieszkodliwiania np.: ZUO w
Krakowie,
4. odbiór zgromadzonych odpadów niebezpiecznych do utylizacji przez specjalistyczną
firmę, posiadającą odpowiednie zezwolenie na taką działalność.
...........................................................................................................................................................................................................................
Pcim, 2005
85
...........................................................................................................................................................................................................................
Zbiórkę odpadów niebezpiecznych, wydzielonych z odpadów komunalnych Gmina może
powierzyć wyspecjalizowanej firmie wywozowej
⇒ USUWANIE AZBESTU I WYROBÓW ZAWIERAJĄCYCH AZBEST
Azbest oraz wyroby zawierające azbest zaliczane są do odpadów niebezpiecznych.
Ich usuwanie z obiektów zabudowanych tymi wyrobami powinno być wykonywane przez
specjalistyczne firmy, posiadające odpowiednie zezwolenia w tym zakresie. Przy usuwaniu
i transporcie tych odpadów powinny być stosowane odpowiednie zabezpieczenia (zgodnie
z Rozporządzeniem Ministra Gospodarki z 14.08.1998r. w sprawie sposobów
bezpiecznego użytkowania oraz warunków usuwania wyrobów zawierających azbest
/Dz.U. Nr 138, poz. 895/ oraz Ustawą z 20.06.1997 r. – Prawo o ruchu drogowym /Dz.U.
Nr 98, poz. 602 z późn. zm./, określającą warunki przewozu odpadów niebezpiecznych na
składowisko).
⇒ SYSTEM GOSPODARKI ODPADAMI WIELKOGABARYTOWYMI, WŁĄCZNIE Z OPONAMI
Gospodarka odpadami wielkogabarytowymi powinna zostać rozwiązana również
na poziomie ponadgminnym (np. w skali całego powiatu myślenickiego). Zaleca się
prowadzić ją w systemie odbierania, przy okazji akcyjnej zbiórki dwa razy w roku
odpadów
niebezpiecznych.
Dodatkowo
można
odbierać
wówczas
odpady
wielkogabarytowe (stare meble, maszyny, urządzenia z łazienek, kuchni /wanny, zlewy/,
wraki pojazdów itp.) oraz zużyte opony. Odpady wielkogabarytowe powinny być
przewożone do utworzonego punktu ich demontażu (np. ZUO w Krakowie) Część z tych
odpadów można po demontażu i wykorzystać jako surowce wtórne (m.in. złom, tworzywa
sztuczne, szkło). Odpady wielkogabarytowe oraz zużyte opony mieszkańcy mogą również
dowozić własnymi środkami transportu do punktu zbiórki np. do GPZON. Zużyte opony
można gromadzić np. w boksach betonowych z podłożem utwardzonym i docelowo
przekazywać do utylizacji.

Ochrona przed hałasem
Zmniejszenie uciążliwości hałasu dla mieszkańców.
Komunikacja drogowa i kolejowa jest najważniejszym czynnikiem mającym
...........................................................................................................................................................................................................................
Pcim, 2005
86
...........................................................................................................................................................................................................................
wpływ na klimat akustyczny gminy. Jest to główne źródło uciążliwości hałasu dla ludzi i
środowiska przyrodniczego.
Teren gminy jest szczególnie narażony na szkodliwe oddziaływanie hałasu. Hałas
pochodzący z ruchu samochodowego na drodze krajowej podlega uregulowaniom na
szczeblu krajowym. W trakcie przebudowy drogi na drogę szybkiego ruchu uciążliwości
spowodowane hałasem zostaną zminimalizowane. Niemniej jednak gmina powinna:
¾ dokonać pomiarów poziomu hałasu w okolicach blisko sąsiadujących z „Zakopianką”
¾ zwrócić uwagę na przestrzeganie zasad BHP na spotkaniach z mieszkańcami

Monitoring środowiska
Poszerzenie i aktualizacja wiedzy o stanie środowiska i jego
zagrożeniach.
¾ monitoring zasobów i jakości wód,
¾ monitoring stanu różnorodności biologicznej,
¾ upowszechnianie wyników badań naukowych i wiedzy na temat stanu środowiska

Edukacja ekologiczna
Wzrost świadomości ekologicznej mieszkańców w zakresie ochrony
środowiska jak i promocja selektywnej zbiórki odpadów oraz
edukacja ekologiczna gości odwiedzających region.
Działania edukacyjne będę prowadzone na dwóch płaszczyznach:
EDUKACJA FORMALNA – realizowana w systemie oświatowym
¾ Realizacja zajęć zawierających elementy edukacji ekologicznej w przedszkolach.
¾ Utrzymywanie klas o profilu kształcenia ekologiczno – przyrodniczym w szkołach.
¾ Uczestnictwo uczniów w olimpiadach, konkursach i różnych programach
ekologicznych o charakterze regionalnym i krajowym (wraz z podaniem
otrzymanych nagród i wyróżnień).
¾ Ponadprogramowa
edukacja
z
zakresu
ekologii
i
ochrony
środowiska,
prowadzenie odrębnych zajęć dotyczących ochrony środowiska, organizowanie
...........................................................................................................................................................................................................................
Pcim, 2005
87
...........................................................................................................................................................................................................................
zajęć w terenie i wycieczek krajoznawczych, prowadzenie ekologicznych kół
zainteresowań,
wykonywanie
wystaw
i
ekspozycji,
albumów
i
kronik
prezentujących osiągnięcia uczniów w poznawaniu i ochronie środowiska.
¾ Zaangażowanie szkół i uczniów w akcjach sprzątania terenu gminy, sadzenia
drzew
i pielęgnacji zieleni, opieki nad zwierzętami, zbierania surowców wtórnych, a
także innych przedsięwzięciach proekologicznych zasługujących na uwagę.
EDUKACJA NIEFORMALNA – podnosząca ekologiczną świadomość społeczności i
władz lokalnych.
1. Przedsięwzięcia edukacyjne i promocyjno – informacyjne, dotyczące ochrony
środowiska, podejmowane przez władze samorządowe i podległe im służby komunalne
na rzecz upowszechniania proekologicznych postaw mieszkańców gminy:
¾ Urządzanie konkursów o tematyce ekologicznej w trakcie trwania festynów i
innych imprez;
¾ Organizowanie seminariów, warsztatów, wykładów i szkoleń związanych z
ekologią i ochroną środowiska;
¾ Sporządzanie i rozprowadzenie wśród mieszkańców różnych materiałów
informacyjnych (ulotek, folderów, publikacji prasowych i innych) poświęconych
ochronie środowiska;
¾ Propagowanie wiedzy na temat trwania promocji czy pilotażowych działań na
rzecz ochrony środowiska (np.: termomodernizacje, selektywna zbiórka, program
dotyczący biomasy, program gazownictwa itp.).
2. Przedsięwzięcia edukacyjne i promocyjno – informacyjne dotyczące ochrony
środowiska podejmowane w gminie przez inne podmioty, takie jak: pozarządowe
organizacje ekologiczne, placówki służby zdrowia, straż pożarną, instytucje naukowe i
kulturalne,
dyrekcje
lasów
państwowych,
przedsiębiorstwa
turystyczne
i
uzdrowiskowo – rekreacyjne, a także inne podmioty gospodarcze i instytucje
publiczne.
Podsumowanie:
Wiele
celów
krótkoterminowej
jest
strategicznych
celami
do
znajdujących
ciągłego
swoje
wdrażania.
Ich
zapisy
zapis
w
strategii
w
strategii
krótkoterminowej ma za zadanie podkreślenie dużej wagi i konieczności ich wdrażania już
w krótkim horyzoncie czasowym.
...........................................................................................................................................................................................................................
Pcim, 2005
88
...........................................................................................................................................................................................................................
6. HARMONOGRAM REALIZACJI PRZEDSIĘWZIĘĆ I
URUCHAMIANIA ŚRODKÓW FINANSOWYCH
Przyjęte do wdrożenia rozwiązania techniczno – organizacyjne poddano analizie w
zakresie kosztów w celu określenia nakładów finansowych na ich realizację oraz sposobu
finansowania. Dla obniżenia ponoszonych jednorazowo nakładów inwestycyjnych
proponuje się wdrażanie etapowe kolejnych zadań.
Przy realizacji powyższych zadań w pierwszym etapie niezbędne będzie
uruchomienie środków z budżetu gminy, a następnie możliwe byłoby uruchamianie
środków z dotacji, pożyczek i innych źródeł (po wcześniejszym ich uzyskaniu).
Środki finansowe ze źródeł zewnętrznych: dotacje: NFOŚiGW, WFOŚiGW,
PFOŚiGW, Ekofundusz, EFRWP-Counterpart Found, FWPN, środki z Unii Europejskiej,
Fundusz ISPA/Fundusz Spójności, Program Małych Dotacji GEF; pożyczki z funduszy
celowych i kredytów preferencyjnych - NFOŚiGW, WFOŚiGW, BOŚ, fundusze
poakcesyjne.
Koszty eksploatacyjne systemu ochrony środowiska mogą być pokrywane: z opłat
ponoszonych przez mieszkańców np. w dziedzinie gospodarki odpadami - za wywóz
odpadów, za ich unieszkodliwianie, w dziedzinie gospodarki wodno-ściekowej rozbudowa stacji uzdatniania wody, budowa przydomowych oczyszczalni, w dziedzinie
ochrony powietrza - modernizacja lokalnych kotłowni; z budżetu gminy.
Harmonogram realizacji poszczególnych zadań, wynikających z niniejszego
programu, należy dostosować do możliwości pozyskiwania środków finansowych.
Kolejność realizacji dopuszcza się wg przyjętych przez Radę i Zarząd Gminy priorytetów.
...........................................................................................................................................................................................................................
Pcim, 2005
89
...........................................................................................................................................................................................................................
Tabela 6.1. Harmonogram rzeczowo-finansowy programu ochrony środowiska dla Gminy Pcim
Lp.
Nazwa zadania i zakres rzeczowy
Termin
realizacji
Jednostka
Odpowied
zialna
Podmioty
uczestniczące
Koszty
realizacji
/ PLN/
Źródła finansowania
Zadania w zakresie ochrony wód i ochrony przed powodzią
1
Bieżąca kontrola sprawności systemu odprowadzania
ścieków oraz stanu technicznego szamb
2004
Gmina
Mieszkańcy
gminy
-
Budżet gminy w ramach
wykonywania zadań
statutowych
2
Opracowanie projektu budowy pasów zieleni
śródpolnej i przypotokowej
2004-2005
Gmina
Mieszkańcy
gminy
10000
Budżet gminy
3
Budowa kanalizacji deszczowej przy drogach i
systemów oczyszczających spływy opadowe z dróg
2005
Zarządcy
dróg
Gmina
Brak danych
4
Rozbudowa sieci kanalizacyjnej – Kompleksowa
kanalizacja gminy
2005-2007
2007-2013
Gmina
Inwestorzy
prywatni
10000000
Budowa oczyszczalni ścieków biologiczno –
2008-2010
mechanicznych i modernizacja istniejącej oczyszczalni
Gmina
-
3000000
Gmina
Odbiorcy
indywidualni
Brak danych
RZGW
Gmina
160000
Gmina
Odbiorcy
indywidualni
10000000
5
6
7
8
Zaopatrzenie gospodarstw nie objętych siecią
kanalizacyjną w oczyszczalnie przydomowe i szamba 2005-2013
spełniające wymogi ochrony środowiska
Bieżąca konserwacja cieków powierzchniowych oraz
budowa urządzeń regulujących stosunki wodne i
2004-2013
zabezpieczających przed powodzią
Rozbudowa i modernizacja odcinków wodociągu oraz
budowa ujęć wody i stacji uzdatniania według potrzeb,
ewidencja i uporządkowanie stanu formalno –
2005-2013
prawnego eksploatowanych ujęć wody, kontrola
eksploatacji
...........................................................................................................................................................................................................................
Pcim, 2005
91
Budżet Państwa,
Wojewody, Powiatu i
Gminy
Środki własne
inwestorów, fundusze i
budżet gminy
Budżet gminy,
WFOŚiGW, fundusze
pomocowe, ZGDGRiK
Budżet gminy,
WFOŚiGW, fundusze
pomocowe, ZGDGRiK
Budżet RZGW, IMGW,
gminy i administratorów
cieków
Budżet gminy
...........................................................................................................................................................................................................................
9
Montaż liczników wody
2006
Gmina
Odbiorcy
indywidualni
Sumaryczne nakłady
5000
Środki własne odbiorców
23 175 000
Zadania w zakresie gospodarki odpadami
10
Organizacja selektywnej zbiórki odpadów
Organizacja i budowa Gminnego Punktu Zbiórki
Odpadów Niebezpiecznych, okresowa zbiórka
odpadów niebezpiecznych,
Opracowanie gminnego planu gospodarki odpadami
oraz opracowanie sprawozdań i aktualizacji
11
12
2005
2006-2010
Gmina
Mieszkańcy
gminy
300000
2005-2007
Gmina
Inwestorzy
prywatni
120000
2004
Gmina
-
15000
2006, 2008, 2010
GFOŚiGW, WFOŚiGW
fundusze pomocowe
Środki własne,
GFOŚiGW, WFOŚiGW
fundusze pomocowe
Budżet gminy,
GFOŚiGW
GFOŚiGW, WFOŚiGW
fundusze pomocowe i
środki własne
GFOŚiGW, PFOŚiGW,
fundusze pomocowe
13
Organizacja i zbiórka odpadów wielkogabarytowych i
tekstylnych
2005
Gmina
Inwestorzy
prywatni
30000
14
Inwentaryzacja i likwidacja „dzikich składowisk”
2005-2010
Gmina
Powiat
220000
15
Działania informacyjne w zakresie kompostowników
przydomowych
2005
Gmina
Gospodarstwa
domowe
10000
Budżet gminy i środki
własne
600000
Budżet Powiatu i Gminy,
GFOŚiGW, WFOŚiGW
fundusze pomocowe i
środki własne
Nakłady inwestycyjne na współudział w wdrożeniu
systemu zagospodarowania odpadów komunalnych,
16
2005-2013
systemu zagospodarowania odpadów opakowaniowych
i poużytkowych, ZZO
Sumaryczne nakłady
Gmina
-
1 295 000
Zadania w zakresie ochrony powietrza
17
18
Zmiana nośników energii i termomodernizacja
obiektów użyteczności publicznej
Zmiana nośników energii i termomodernizacja
pozostałych obiektów (indywidualne gospodarstwa)
2005-2007
Gmina
Administrator
budynków
60000
2007-2013
Właściciele
obiektów
-
Brak danych
...........................................................................................................................................................................................................................
Pcim, 2005
92
PFOŚiGW, GFOŚiGW,
fundusze pomocowe
Środki właścicieli,
WFOŚiGW
...........................................................................................................................................................................................................................
19
Rozbudowa odcinka gazociągu Pcim - Sucha
2005-2006
Gmina
Odbiorcy
ostateczni
1000000
Środki własne inwestorów
20
Program pilotażowy wykorzystywania energii
odnawialnej
2006
Gmina
Podmioty
gospodarcze
Brak danych
Środki własne podmiotów
gospodarczych,
WFOŚiGW
21
Przebudowa, utwardzenie nawierzchni i budowa
ścieżek rowerowych i chodników dróg gminnych i
powiatowych, poprawa systemu komunikacji poprzez
utworzenie połączeń międzygminnych
2010-2013
Gminy
Gminy
sąsiednie
20000000
Budżet gminy i powiatu
22
Wprowadzenie monitoringu zanieczyszczeń powietrza
2006
Gminy
Właściciele
emitorów
Brak danych
Budżet gminy
Sumaryczne nakłady
21 060 000
Zadania w zakresie ochrony przyrody, krajobrazu obszarów leśnych, gleb
23
Budowa szlaków pieszych, chodników i ścieżek
rowerowych, deptaka gminnego oraz tras
wycieczkowych i szlaków konnych
2005-2006
2007-2009
Gmina
Powiat
24
Pielęgnacja zieleni zabytkowej i zieleni wiejskiej
2004-2013
Gmina
Wojewoda
2005-2007
Gmina
2004-2006
Gmina
25
26
Rozwój rolnictwa ekologicznego (zdrowa żywność) i
agroturystyki
Wprowadzenie nowych obszarów chronionych Zagospodarowania parku ze starodrzewem – Lipiny
27
Sukcesywne zalesianie gruntów rolnych niskich klas
2005-2010
Powiat
28
Wapnowanie gleb i ich ochrona przed erozją
2005-2013
Gmina
Rolnicy
indywidualni
Ministerstwo
Środowiska
Ministerstwo
Środowiska
Właściciele
indywidualni
Sumaryczne nakłady
375000
Budżet gminy i powiatu
Brak danych Budżet gminy i wojewody
Brak danych
500000
30000
10000
Środki rolników i
fundusze pomocowe
Budżet Wojewody,
WFOŚiGW
NFOŚiGW, fundusze
pomocowe
Środki własne budżet
gminy
915 000
Zadania w zakresie monitoringu środowiska
29
Monitoring jakości wód podziemnych,
powierzchniowych, jakości powietrza, klimatu
akustycznego i jakości gleby
2006
WIOŚ
...........................................................................................................................................................................................................................
Pcim, 2005
93
PSSE
-
Środki WIOŚ
...........................................................................................................................................................................................................................
30
Monitoring nad realizacją założeń planów i programów
mających na celu ochronę środowiska
2005
Gmina
Powiat
-
Budżet gminy
Zadania w zakresie edukacji ekologicznej
31
Materiały informacyjne dla dzieci, młodzieży szkolnej i
rolników
2005
Urządzanie akcji „Sprzątanie Świata” i innych imprez
cyklicznych promujących ochronę środowiska,
32
2005
ekologię i szerzących świadomość ekologiczną wśród
społeczeństwa i turystów
Organizacja szkoleń, wyjazdów edukacyjnych,
33 konkursów o tematyce ekologicznej, budowa ścieżek 2005-2007
dydaktycznych dla młodzieży szkolnej
Prowadzenie akcji edukacyjnej dla dorosłych w
34 zakresie właściwej gospodarki odpadami komunalnymi 2006-2008
i niebezpiecznymi
Sumaryczne nakłady
Gmina
Szkoły i inne
placówki
oświatowe
10000
Budżet gminy
Gmina
Szkoły i inne
placówki
oświatowe
18000
sponsorów
40000
sponsorów
6000
Budżet gminy,
GFOŚiGW
Gmina
Gmina
Szkoły i inne
placówki
oświatowe
Szkoły i inne
placówki
oświatowe
74 000
Zadania w zakresie ochrony przed hałasem
35
36
•
Poprawa i rozbudowa sieci dróg gminnych i
powiatowych - Budowa dróg powiatowych Pcim Krzywica – Poręba (Nr 18267) oraz Pcim – Kudłacze
(18259)
Budowa urządzeń ograniczających emisję hałasu do
środowiska
2004-2006
Gmina
Powiat
279000
Budżet gminy, powiatu
2004-2006
Zarząd
dróg
Gmina
Brak danych
Budżet zarządców dróg
Przedstawione w tabeli sumaryczne nakłady realizacji Programu ochrony środowiska należy traktować jako orientacyjne, z uwagi na fakt, iż nie zawierają
kosztów inwestycji, dla których w chwili sporządzania Programu brak jest podstaw do ustalenia kosztów.
...........................................................................................................................................................................................................................
Pcim, 2005
94
...........................................................................................................................................................................................................................
7. MONITORING I ZARZĄDZANIE ŚRODOWISKIEM, W TYM
PROGRAMEM
7.1 Monitoring
W
okresie
wdrażania
niniejszego
programu,
monitoring
także
będzie
wykorzystywany dla uaktualnienia polityki ochrony środowiska. Celem monitoringu jest
zwiększenie efektywności polityki środowiskowej poprzez zbieranie, analizowanie i
udostępnianie danych dotyczących jakości środowiska i zachodzących w nim zmian, co
oznaczać będzie, że wdrażanie Programu będzie polegało regularnej ocenie. Monitoring
ten będzie obejmował:

określenie stopnia wykonania działań,

określenie stopnia realizacji przyjętych celów,

ocenę rozbieżności pomiędzy przyjętymi celami i działaniami a ich wykonaniem,

analizę przyczyn tych rozbieżności.
7.2 Zarządzanie programem
Efektywne wdrażanie niniejszego opracowania wymaga dużego zaangażowania
administracji samorządowej, a także dobrej współpracy między wszystkimi instytucjami
(organizacjami) włączonymi w zagadnienia ochrony środowiska.
W celu uzyskania jak najlepszych efektów wdrażania programu przy minimalizacji
kosztów należy docelowo rozbudować i wzmocnić etatowo służby inspekcji ochrony
środowiska przy władzach gminnych. Niezbędne jest również powołanie zespołu ds.
kontroli przestrzegania przepisów i rozporządzeń przez mieszkańców gminy w zakresie
ochrony środowiska tj. kontrola szamb i zbiorników bezodpływowych, kontrola wywozu
śmieci, kontrola i zwalczanie potencjalnie powstających dzikich wysypisk itp.
7.3
Harmonogram weryfikacji celów i kierunków działań oraz
terminów przygotowywania raportów z wykonania programów
Ustawa Prawo ochrony środowiska nakłada na zarząd gminy obowiązek
sporządzenia co 2 lata raportu z wykonania programu ochrony środowiska i przedłożenia
go Radzie Gminy.
„II Polityka ekologiczna państwa” zakłada, że głównym celem średniookresowym
...........................................................................................................................................................................................................................
Pcim, 2005
95
...........................................................................................................................................................................................................................
(do 2010 r.) w sprawie kontroli i monitoringu jest pełna harmonizacja procedur i zakresu
działań w tej dziedzinie z zaleceniami OECD, wymogami Unii Europejskiej oraz
zobowiązaniami wobec konwencji międzynarodowych. Realizacja tego celu wymaga w
latach 2004 – 2006 powołania nowych struktur organizacyjnych i wdrożenia systemów
obiegu informacji w dziedzinie środowiska, niezbędnych do spełnienia przez Polskę
zobowiązań międzynarodowych, w tym:
1. wzmocnienia etatowego służb inspekcji ochrony środowiska na szczeblu centralnym
i regionalnym (2004 r.);
2. wdrożenia systemu informatycznego PRTR (uwalnianie i transfer zanieczyszczeń 2005 r.);
3. wdrożenia systemu informatycznego SPIRS (rejestracja obiektów niebezpiecznych
zgodnie z wymaganiami dyrektywy Seveso II – 2004 r.);
4. wdrożenia systemu rejestracji substancji niebezpiecznych spełniającego wszystkie
wymagania ustawy o substancjach i preparatach chemicznych oraz ustawy o ochronie
roślin uprawnych (2004 r.);
5. wzmocnienia i rozwoju działalności Krajowego Centrum BAT (2004 r.);
6. utworzenia krajowego punktu kontaktowego do spraw wdrażania programu Unii
Europejskiej Natura 2000 (2004 r.);
Realizacja wymienionych w pkt 1 – 4 zadań, a zwłaszcza wdrożenie systemów
informatycznych
oraz
modyfikacja
systemu
statystyki
publicznej,
państwowego
monitoringu środowiska i pozostałych mechanizmów nadzoru i kontroli umożliwi
dokonywanie co 2 lata oceny realizacji gminnych programów ochrony środowiska oraz
oceny realizacji programów naprawczych poszczególnych komponentów środowiska.
7.4
Upowszechnianie informacji o stanie środowiska i wykonaniu
programu
Obecnie informacja ekologiczna w Polsce dostępna jest dla społeczeństwa poprzez:

publikacje Głównego Urzędu Statystycznego,

publikacje Ministerstwa Środowiska,

publikacje służb państwowych - Inspekcję Ochrony Środowiska, Państwowy Zakład
Higieny, Inspekcję Sanitarną,

publikacje o charakterze edukacyjnym i popularyzatorskim jednostek naukowobadawczych,
...........................................................................................................................................................................................................................
Pcim, 2005
96
...........................................................................................................................................................................................................................

publikacje opracowane przez organizacje pozarządowe, Polski Klub Ekologiczny,
Ośrodki i Centra Edukacji Ekologicznej, Fundacje Ekologiczne,

prasę popularnonaukową o tematyce ekologicznej,

programy telewizyjne i radiowe,

targi i giełdy ekologiczne,

plakaty, plakaty filmowe, filmy,

festiwale i konkursy ekologiczne,

akcje edukacyjne i promocyjne,

internet.
Gromadzenie i udostępnianie informacji dotyczących środowiska jest jednym z zadań
m.in. Inspekcji Ochrony Środowiska (IOŚ) - zgodnie z art. 28 ustawy o Inspekcji Ochrony
Środowiska. Zgodnie z tym założeniem IOŚ do celów swojej działalności włączyła zadania
edukacji ekologicznej i szerokiego informowania społeczeństwa o faktycznym stanie
środowiska w Polsce oraz działaniach mających na celu jego ochronę, w tym również z
realizacji wykonania założeń przyjętych w powyższym opracowaniu.
Przedstawiciele WIOŚ zgodnie z wymaganiami wynikającymi z art. 8a ust.2 ustawy o
Inspekcji Ochrony Środowiska, przygotowują i przedstawiają radom powiatów i sejmiku
województwa coroczną informacje o stanie środowiska i podejmowanych działaniach na
rzecz jego poprawy.
...........................................................................................................................................................................................................................
Pcim, 2005
97
...........................................................................................................................................................................................................................
8. PIŚMIENNICTWO I MATERIAŁY WYKORZYSTANE DO
OPRACOWANIA PROGRAMU ORAZ INFORMACJA O
AUTORACH
Akty Prawne
1. Ustawa z 27.04.2001r. Prawo ochrony środowiska (Dz.U. Nr 62, poz. 627).
2. Ustawa z 16.10.1991r. o ochronie przyrody (Dz.U. Nr 99, poz. 1 079, zm. Dz.U.
Nr 100, poz. 1 085)
3. Ustawa z 11.01.2001r. o substancjach i preparatach chemicznych (Dz.U. Nr 11,
poz. 84, zm. Dz.U. Nr 100, poz. 1 085, Nr 123, poz. 1 350, Nr 125, poz. 1 367)
4. Ustawa z 27.04.2001r. o odpadach (Dz.U. Nr 62, poz. 628)
5. Ustawa z 2.03.2001r. o postępowaniu z substancjami zubożającymi warstwę
ozonową (Dz.U. Nr 52, poz. 537, zm. Dz.U. Nr 100, poz. 1 085)
6. Ustawa z 11.05.2001r. o opakowaniach i odpadach opakowaniowych (Dz.U z
2001r. Nr 63, poz. 638)
7. Ustawa
z
11.05.2001r.
o
obowiązkach
przedsiębiorców
w
zakresie
gospodarowania niektórymi odpadami oraz o opłacie produktowej i opłacie
depozytowej (Dz.U z 2001r. Nr 63, poz. 639)
8. Ustawa z 7.06.2001r. o zbiorowym zaopatrzeniu w wodę i zbiorowym
odprowadzaniu ścieków (Dz.U z 2001r. Nr 72, poz. 747, zm. Dz. U. Nr 113, poz.
984)
9. Ustawa z 18.07.2001r. prawo wodne (Dz.U z 2001r. Nr 115, poz. 1 229)
10. Ustawa z 20.07.1991r. o Państwowej Inspekcji Ochrony Środowiska (Dz.U. Nr
77, poz. 335, ost. zm. Dz.U. Nr 115, poz. 1 229)
11. Ustawa z 19.06.1997r. o zakazie stosowania wyrobów zawierających azbest
(Dz.U. Nr 101, poz. 628, ost. zm. Dz. U. Nr 154, poz. 1 793)
12. Ustawa z 4.02.1994r. prawo geologiczne i górnicze (Dz.U. Nr 27, poz. 96, ze zm.)
13. Rozporządzenie Ministra Środowiska z 9.04.2003r. w sprawie sporządzania
planów gospodarki odpadami. (Dz. U.03.66.620 z dnia 17.04.2003 r.)
...........................................................................................................................................................................................................................
Pcim, 2005
98
...........................................................................................................................................................................................................................
Materiały Dodatkowe
1. Kodeks dobrej praktyki rolniczej, Ministerstwo Rolnictwa i Rozwoju Wsi,
Ministerstwo Środowiska - Warszawa, 2002
2. Podstawowe problemy środowiska w Polsce. Raport wskaźnikowy - Biblioteka
Monitoringu Środowiska, Warszawa, 2001
3. Rocznik Statystyczny Rzeczypospolitej Polskiej 2003, GUS, Warszawa,
4. Wytyczne sporządzania programów ochrony środowiska na szczeblu regionalnym
i lokalnym, Ministerstwo Środowiska, Warszawa, lipiec 2002
5. Zbiór przepisów i procedur dotyczących bezpiecznego postępowania z wyrobami
zawierającymi azbest - Ministerstwo Gospodarki, Warszawa, 2001
6. Plan gospodarki odpadami województwa Małopolskiego, lipiec 2003,
7. Raport o stanie środowiska w Województwie Małopolskim w roku 2002 –
Wojewódzki inspektorat ochrony środowiska w Krakowie, Kraków 2003
8. Powiatowy
program
ochrony
środowiska
na
lata
2004-2011
dla
powiatu
myślenickiego, Ekosystem Śląsk Mysłowice, maj 2004
9. Informacje z Urzędu Gminy w Pcim, wrzesień, październik 2004.
10. Strategia Rozwoju gminy Pcim (sierpień 2003) i Profil gminy Pcim (sierpień 2003)
11. Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego (2000)
12. Monografia geograficzno – historyczna gminy Pcim, Piotr Sadowski, (Pcim 2003)
Materiały dostępne na stronach internetowych
1. www.ekoefekt.pl
— Eko – Efekt Sp. z o.o.
2. www.mos.gov.pl
— Ministerstwo Ochrony Środowiska
3.
www.stat.gov.pl
— Główny Urząd Statystyczny
4.
www.nfosigw.gov.pl
— Narodowy Fundusz Ochrony Środowiska i
Gospodarki Wodnej
5. www.parp.gov.pl
— Polska Agencja Rozwoju Przedsiębiorczości
(CRAFT/6 Program Ramowy Unii Europejskiej w zakresie Rozwoju
Technologicznego)
6. www.cie.gov.pl
— Urząd komitetu Integracji Europejskiej (Fundusze
strukturalne i Fundusz spójności)
...........................................................................................................................................................................................................................
Pcim, 2005
99
...........................................................................................................................................................................................................................
Informacja O Autorach
Eko – Efekt Sp. z o.o.
ul. Modzelewskiego 58A/89
02 – 679 Warszawa
www.ekoefekt.pl
Autorzy:
mgr inż. Dorota Regulska
mgr inż. Dariusz Regulski
...........................................................................................................................................................................................................................
Pcim, 2005
100

PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA GMINY PCIM

Transkrypt

Podobne dokumenty

Szczegóły tutaj - AUTO SERWIS PCIM

O tradycji i kulturze Gminy Pcim

KARTA KWALIFIKACYJNA UCZESTNIKA OBOZU

DZIENNIK URZĘDOWY