Związki magnezu jako stabilizatory i źródło alkaliów podczas
Transkrypt
Związki magnezu jako stabilizatory i źródło alkaliów podczas
PRACE NAUKOWO - BADAWCZE Związki magnezu jako stabilizatory i źródło alkaliów podczas bielenia masy CTMP nadtlenkiem wodoru Magnesium Compounds as the Stabilizers and Alkali Source during Hydrogen Peroxide CTMP Bleaching Adam Wójciak Spektrofotometryczne oznaczenia stężenia rodników hydroksylowych za pomocą N,N-dimetylo-4-nitrozoaniliny (DMNA) umożliwiły ocenę zdolności stabilizującej tlenku i wodorotlenku sodu w stosunku do nadtlenku wodoru. Zbadano wpływ pH, obecności katalizatora (Cu+2) i krzemianu sodu na zużycie DMNA. Zwiększenie dozowania związków magnezu i pH roztworu nadtlenku wodoru do 11,8 ogranicza stężenie rodników hydroksylowych. Potwierdzono synergistyczny efekt stabilizujący związany z obecnością krzemianu sodu i związków magnezu w nadtlenkowej cieczy bielącej masy CTMP. Tlenek i wodorotlenek magnezu jako dodatkowe źródła alkaliów i stabilizatory poprawiły wskaźniki środowiskowe ługów pobielarnianych i ograniczyły zużycie nadtlenku wodoru. Bieląc masy CTMP z dodatkiem Mg(OH) 2, w porównaniu do warunków standardowych, uzyskano niewielki wzrost białości (o około 1%) przy zmniejszonej o 2% wydajności. Słowa kluczowe: bielenie nadtlenkowe, CTMP, tlenek magnezu, wodorotlenek magnezu Spectrophotometric method using N,N-dimethyl-4-nitrosoaniline (DMNA) as a hydroxyl radical trap has been applied to studies of the magnesium oxide and magnesium hydroxide influence on hydrogen peroxide stability. The effects of pH conditions, catalyst (Cu+2) and sodium silicate presence was evaluated. By increasing the charge of magnesium compounds and pH of the hydrogen peroxide solution up to 11.8 the hydroxyl radical concentration can be decreased. Synergistic effect of the hydrogen peroxide stabilization by sodium silicate and magnesium compounds was confirmed for CTMP bleaching. Magnesium oxide and magnesium hydroxide as the additional alkali source and stabilizers improved bleaching effluent characteristics and decreased hydrogen peroxide consumption. The Mg(OH) 2-based process resulted in a slight (1%) ISO brightness increase and 2% lower yield as compared to conventional bleaching. Keywords: peroxide bleaching, CTMP, magnesium oxide, magnesium hydroxide Wprowadzenie Ze względu na stosunkowo dużą zdolność do usuwania chromoforów i ograniczone działanie delignifikujące, nadtlenek wodoru jest reagentem szczególnie predestynowanym do bielenia mas mechanicznych i chemomechanicznych. Bielenie nadtlenkowe decyduje nie tylko o końcowych właściwościach optycznych półproduktu włóknistego, ale umożliwia również poprawę właściwości antyseptycznych produkowanych z niego papierów. Uzyskanie maksymalnego poziomu białości, przy zachowaniu wysokiej wydajności i właściwości wytrzymałościowych oraz optymalnym zużyciu środka bielącego wymaga stosowania odpowiednich warunków technologicznych, m.in. pH cieczy bielącej i stabilizatorów nadtlenku wodoru. Optymalne pH cieczy bielącej sprzyja dysocjacji nadtlenku i generowaniu jonów nadhydroksylowych, które są głównym indywiduum chemicznym eliminującym z masy włóknistej chromofory (1). Powszechnie stosowanym źródłem alkaliów jest dozowany do cieczy bielącej wodorotlenek sodu. Wadą NaOH, jako silnej zasady, jest rozpuszczanie węglowodanów, szczególnie hemiceluloz, ale i ligniny. Powoduje to wzrost ładunku ChZT i BZT ścieków pobielarnianych (2). Niskocząsteczkowe, anionowe produkty degradacji hemiceluloz przechodzą do części mokrej maszyny papierniczej, pogarszając odwadnianie masy, zwiększając pośrednio koszty produkcji przez wzrost zużycia dodatków masowych oraz wpływając negatywnie na jakość produko- wanego papieru. Zwraca uwagę zjawisko wytrącania się trudno rozpuszczalnych związków węglanowych, szczawianów lub siarczanów wapnia i baru, które stwarzają trudności w dalszym przerobie mas papierniczych prowadzonym w środowisku obojętnym (3). Stosowanie jako źródła alkaliów NaOH, zwłaszcza w podwyższonej temperaturze, może być także przyczyną niekorzystnego zjawiska ciemnienia masy („alkali darkening”), k tóre związane jest z występowaniem nadmiaru jonów wodorotlenowych w pobliżu włókien, w miejscach sprzyjających tworzeniu się nowych chromoforów (4). Na odczyn nadtlenkowej cieczy bielącej wpływa obecność stabilizatorów. Wprowadzenie krzemianu sodu powoduje nie tylko ograniczenie rozkładu nadtlenku, ale dostarcza dodatkowych porcji alkaliów, powstających w wyniku hydrolizy krzemianu (5). Jest to korzystne, gdyż w miarę zużywania się nadtlenku w wyniku reakcji utleniania składników mas włóknistych, zmniejsza się alkaliczność cieczy bielącej wskutek przechodzenia do roztworu produktów kwasowych. W bieleniu nadtlenkiem wodoru ważną funkcję pełnią stabilizatory magnezowe (6, 7). Najczęściej stosowany jest siarczan magnezu, który przeciwdziała zbyt szybkiemu rozkładowi nadtlenku z wydzieleniem wolnych rodników. Stężenie wolnych rodników w czasie bielenia, a zwłaszcza rodnika hydroksylowego, ze względu na jego wysoką reaktywność, ale i małą selektywność działania (może przyczynić się do degradacji celulozy), powinno być ograniczane. Ponadto siarczan magnezu może zwiększać rozpuszczalność osadów, głównie szczawianów, które utrudniają przerób bielonych mas mechanicznych (8). Dr hab. A. Wójciak, Instytut Chemicznej Technologii Drewna, Uniwersytet Przyrodniczy w Poznaniu PRZEGLĄD PAPIERNICZY · 68 · MAJ 2012 291 PRACE NAUKOWO - BADAWCZE Tabela 1. Porównanie zdolności stabilizującej MgO i Mg(OH)2 (bez regulacji pH i dla pH 10,8) Table 1. Comparison of the MgO and Mg(OH)2 stabilizing effect (without pH regulation and at pH 10.8) Doświadczenie Experiment Ilość moli DMNA zużytych w reakcji DMNA consumption (x10-7 M) Bez regulacji alkaliczności roztworu Without pH regulation MgO Mg(OH)2 15,3 (pH 9,6) 13,4 (pH 8,0) 8,2 6,3 pH 10,8 (NaOH) Tabela 2. Porównanie efektów stabilizacji H2O2 przez różne związki magnezu Table 2. The effects of H2O2 stabilization by various magnesium compounds Liczba moli DMNA zużytych w reakcji DMNA consumption (x10-7 M) MgO Mg(OH)2 Mg(NO3)2 MgCl2 MgSO4 6,23 – 9,0 5,72 – 7,84 7,15 – 8,09 6,84 – 7,96 6,83 - 8,34 Rys. 1. Wpływ dozowania tlenku i wodorotlenku magnezu na stabilizację roztworu nadtlenku wodoru (pH 10,8) Fig. 1. Influence of various amounts of magnesium oxide and magnesium hydroxide on hydrogen peroxide stability (pH 10,8) Znaczenie odpowiedniego pH cieczy bielącej i konieczność ograniczenia rozkładu wolnorodnikowego nadtlenku, skłaniają do poszukiwania takich stabilizatorów, które mogłyby stanowić dodatkowe źródło alkaliów (9, 10). Do tego rodzaju związków należą: tlenek magnezu (MgO) i wodorotlenek magnezu – Mg(OH) 2. Zagadnienie wykorzystania tych związków w bieleniu nadtlenkowym jest przedmiotem stosunkowo nielicznych publikacji. Suess i in. (11) wskazują na możliwość zastąpienia NaOH przez Mg(OH) 2, przy zachowaniu zbliżonego poziomu białości masy. Auto- 292 rzy ci zwrócili uwagę na korzystne efekty bielenia, gdy obok Mg(OH) 2 do środowiska reakcji wprowadzono krzemian sodu. Nie wiązali jednak tych efektów, podobnie jak inni autorzy (1, 2, 4, 12–18), z synergistycznym działaniem stabilizującym jonów magnezu i krzemianu w stosunku do nadtlenku wodoru. W niniejszej pracy przedstawiono wyniki badań zdolności stabilizującej tlenku i wodorotlenku magnezu wobec nadtlenku wodoru, a następnie porównano efekty bieleń masy CTMP w obecności tych stabilizatorów, w odniesieniu do warun- ków standardowych z użyciem NaOH i Na 2SiO3. Metodyka badań Analiza rodników hydroksylowych Analizy ilościowe rodników hydroksylowych w roztworach nadtlenku wodoru w ykonano metodą kolor ymetr yczną stosując roztwór N,N-dimetylo-4-nitrozoaniliny (DMNA) o stężeniu 2,5 x 10-5 M/dm 3 (19). Doświadczenia przybliżały warunki występujące w czasie bielenia, jednak do analizowanych roztworów nie wprowadzano masy włóknistej. Reakcje prowadzono w woreczkach PET, przez 30 min w temperaturze 50°C. Dozowanie reagentów w doświadczeniach podstawowych: zakładając stężenie masy 1% (symulacja dla naważki 1 g b.s. masy) obliczono ilości związków wprowadzanych do analizowanych roztworów – 1,2 % H 2 O 2 do b.s. masy, 0,2% związków magnezu do b.s masy, 3% Na 2SiO3 do b.s masy. Stężenie katalizatora (CuSO4): 3,71 x 10-8 M/dm3. Do regulacji odczynu (pH 10,8) stosowano roztwór NaOH. Kolejność dozowania reagentów: związek magnezu > katalizator > Na 2SiO3 > DMNA > H2O2 > regulacja pH (NaOH). Warunki doświadczeń ułatwiały rozpuszczanie związków magnezu (np. rozpuszczalność Mg(OH) 2 w wodzie w temperaturze pokojowej – 0,000924 g/100 cm 3 ). W przypadku doświadczeń, w których z powodu nierozpuszczalności związków magnezu nie uzyskano roztworów rzeczywistych (badania wpływu ilości związków magnezu na stabilność roztworów nadtlenku wodoru), analizie poddano próbki po odwirowaniu w wirówce laboratoryjnej i dekantacji. Pomiary wykonano na spektrofotometrze SPECORD M-40 przy długości fali 440 nm. Odchylenie standardowe dla równoległych pomiarów: ±0,2 x 10-7M. Bielenie W badaniach stosowano niebieloną świerkową masę chemotermomechaniczną (CTMP) z zakładu IP-Kwidzyn, o białości ISO 50,0 %. Przed bieleniem część masy poddano chelatacji (stężenie masy 5%, 60°C, 1 godz., 0,5% EDTA do b.s. masy). Bielenia mas CTMP wykonano w woreczkach PET z zapięciem strunowym, umieszczonych w termostatowanej łaźni wodnej. Stałe warunki bielenia: 5% H2O2 do b.s. masy, 4,14% NaOH do b.s. masy, 3% Na 2SiO3 do b.s. masy, temperaturze 70°C, czas 3 godz., stężenie masy 10%. Część masy bielono stosując oprócz zasady PRZEGLĄD PAPIERNICZY · 68 · MAJ 2012 PRACE NAUKOWO - BADAWCZE sodowej jako dodatkowe źródła alkaliów związki magnezu w proporcji 80% NaOH i 20% MgO lub Mg(OH) 2 (w przeliczeniu na liczbę grup OH). W doświadczeniach stosowano wodę zdejonizowaną i odczynniki cz.d.a. Wydajność masy oznaczono na podstawie oznaczeń wilgotności, susząc próbki w temperaturze 105°C do stałej masy. Zużycie H 2O 2 oznaczono metodą jodometryczną z molibdenianem amonu jako katalizatorem. W oznaczeniach wydajności masy i zużycia nadtlenku wodoru średni błąd oznaczeń wynosił odpowiednio 0,1 i 1%. Wskaźniki ChZT oznaczono metodą dwuchromianową. Przewodność i pH (dokładność ±0,1) ługów pobielarnianych oznaczono za pomocą aparatów HANNA HI 8733 i Elmetron CP-401. Białość arkusików papierowych oznaczono na aparacie L&W Elrepho wg normy ISO 2469. Wyniki oznaczeń białości analizowano pod względem istotności różnic, testami statystycznymi. Tabela 3. Wpływ częściowego zastąpienia NaOH przez MgO lub Mg(OH)2 na efekty bielenia masy CTMP: udział MgO/Mg(OH)2 – 20% (w bieleniach użyto równe ilości Na2SiO3, 3% do b. s. masy) Table 3. The influence of partial replacement of NaOH with MgO or Mg(OH)2 on CTMP bleaching: MgO/ Mg(OH)2 replacement – 20% (3% Na2SiO3 on o.d. pulp was used in all experiments) Doświadczenie Experiment Zużycie H2O2 [%] Consumption NaOH 63,2 NaOH : MgO 53,1 NaOH : Mg(OH)2 55,3 Wydajność Yield [%] 93,5 93,5 91,6 Białość Brightness ISO 69,4 69,5 70,7 11,45 11,30 11,29 9,48 9,02 8,94 11360 9860 7160 8,63 5,46 5,33 pH przed obróbką pH before bleaching pH po obróbce pH after bleaching ChZT/COD [mg O2/dm3] Przewodność Conductivity [mS] Wyniki badań Stabilizacja roztworów nadtlenku wodoru przez Mg(OH) 2 i MgO Wyniki wstępnych doświadczeń kolorymetrycznych wskazują na niewielkie różnice w efektywności stabilizującej tlenku i wodorotlenku magnezu (tabela 1). Chociaż po wprowadzeniu MgO do analizowanych roztworów uzyskano wyższe pH, to Mg(OH) 2 lepiej stabilizował nadtlenek wodoru. Istotne obniżenie zużycia DMNA, oznaczające ograniczenie ilości rodników hydroksylowych w roztworze nadtlenku, uzyskano dla roztworów, w których po dodaniu NaOH podwyższono pH do 10,8. Ten rezultat stanowi potwierdzenie wcześniej opublikowanych danych (8) i uzasadnia celowość stosowania związków magnezu nie jako jedynego, ale jako dodatkowego źródła alkaliów. Zarówno tlenek, jak i wodorotlenek magnezu są związkami trudno rozpuszczalnymi, w porównaniu do NaOH, słabo alkalizującymi roztwory wodne. W czasie bielenia w warunkach przemysłowych, nadtlenek wodoru ulega rozkładowi wolnorodnikowemu pod wpływem obecnych w środowisku reakcji metali ciężkich (20). Wyniki kolejnego doświadczenia (tabela 2) wskazują, iż wśród kilku testowanych związków magnezu, również w obecności katalizatora miedziowego, najefektywniejszym stabilizatorem okazał się wodorotlenek magnezu. Powtarzalne rezultaty analiz kolorymetrycznych (zakres wyników w nawiasach) wskazują, iż związek ten stabilizował nadtlenek wodoru Rys. 2. Wpływ pH na stabilizację roztworu nadtlenku wodoru przez tlenek i wodorotlenek magnezu Fig. 2. Influence of pH and magnesium oxide or magnesium hydroxide addition on hydrogen peroxide stability lepiej niż powszechnie stosowany w praktyce przemysłowej siarczan magnezu (tabela 3). Zwiększenie ilości wodorotlenku oraz tlenku magnezu w roztworze (do 3% do b.s. masy) spowodowało generalnie ograniczenie rozkładu wolnorodnikowego nadtlenku wodoru (rys. 1). Pomimo, iż dla ilości powyżej 0,5% (do b.s. masy) oba te związki praktycznie nie ulegały rozpuszczeniu, nie wpłynęło to na ograniczenie ich zdolności stabilizującej w stosunku do nadtlenku wodoru. Wzrost tendencji do stabilizacji nadtlenku przez MgO i Mg(OH) 2 zaobserwowano również, zwiększając pH roztworu w zakresie od 9,8 do 11,8 (rys. 2). PRZEGLĄD PAPIERNICZY · 68 · MAJ 2012 Wiadomo, że mechanizmy stabilizacji roztworów nadtlenku wodoru przez związki magnezu i krzemian sodu są odmienne (5). Wyniki kolejnych doświadczeń (rys. 3 i 4) wskazują na złożoność zagadnienia stabilizacji nadtlenku w obecności tych stabilizatorów. Wprowadzenie do roztworów nadtlenku, wodorotlenku lub tlenku magnezu wraz z krzemianem sodu, ograniczyło wprawdzie rozkład wolnorodnikowy (rys. 3), jednak dodatkowa regulacja pH (NaOH) w układzie H2O2 : stabilizator magnezowy : Na 2SiO3 obniżyła zdolność stabilizującą Mg(OH) 2 (rys. 4). Wyniki doświadczeń prowadzonych w obecności katalizatora (Cu +2 ) również były korzystniejsze gdy zastosowano jako stabilizator MgO niż 293 PRACE NAUKOWO - BADAWCZE wodoru przez Mg(OH) 2 i MgO. Jeszcze bardziej złożony układ reakcyjny występuje w czasie bielenia mas włóknistych. Reakcje nadtlenku mają w zasadzie charakter powierzchniowy (23), ale wpływ na bielenie wywiera nie tylko ilość i skład jakościowy, ale i rodzaj połączeń chemicznych, w jakich występują metale ciężkie znajdujące się w rozwłóknianych zrębkach (24) lub masie włóknistej i przestrzeni reakcyjnej (19). Efekty bielenia zależą także od rodzaju i ilości grup chromoforowych, a zatem od gatunku przerabianego drewna czy sposobu obróbki wstępnej zrębków (np. mielenie zrębków w obecności alkalicznych związków uplastyczniających zrębki) (4). Dane w tabeli 3 pozwalają na porównanie efektywności bielenia mas CTMP z IP Kwidzyn, charakteryzujących się ze względów technologicznych stosunkowo niską białością i podatnością na Rys. 3. Wpływ obecności krzemianu sodu na stabilizację roztworu nadtlenku wodoru przez tlenek bielenie nadtlenkowe – białość wyjściowa i wodorotlenek magnezu (bez regulacji pH) tej masy była o około 10% niższa od przeFig. 3. Influence of sodium silicate on hydrogen peroxide stability by magnesium oxide and magnesium hydroxide (no pH adjustment) ciętnej białości drewna świerka pospolitego (25). Biorąc pod uwagę przedstawione wyniki oznaczeń kolor ymetr ycznych oraz dane literaturowe wskazujące na korzyści połączonego dozowania zasady sodowej z wodorotlenkiem magnezu (8), porównano efekty bielenia w obecności tlenku i wodorotlenku magnezu oraz krzemianu sodu, przy czym związki magnezu stanowiły 20% ogólnej ilości alkaliów w badanym układzie (w przeliczeniu na grupy OH), a 80% alkaliów wprowadzono wraz z NaOH. Obecność związków magnezu spowodowała przede wszystkim ograniczenie zużycia nadtlenku wodoru oraz poprawę wskaźników środowiskowych dla ługów pobielarnianych. Chociaż, stwierdzono statystycznie istotną różnicę wyników oznaczeń, to wzrost białości dla masy bielonej w obecności wodorotlenku magnezu był nieznaczny (o około 1%). Obecność tlenku magnezu, a zatem dodatkowej ilości alkaliów w ogóle nie Rys. 4. Wpływ obecności krzemianu sodu na stabilizację roztworu nadtlenku wodoru przez tlenek spowodowała wzrostu białości masy. i wodorotlenek magnezu (pH 10,8) Masy bielone w obecności wodorotlenku Fig. 4. Influence of sodium silicate on hydrogen peroxide stability by magnesium oxide and magnesium magnezu otrzymano również z nieco hydroxide (pH 10.8) niższą wydajnością. Ponieważ ilość alkaliów dozowanych we wszystkich trzech Bielenie nadtlenkowe masy CTMP wariantach bielenia była równa (4,14% do w przypadku użycia Mg(OH) 2 (rys. 4). w obecności Mg(OH) 2 i MgO b.s. masy) wydaje się, że część alkaliów Rezultaty te są istotne, gdyż inni autorzy Wyniki pomiarów kolorymetrycznych wprowadzonych w postaci wodorotlenku wskazują na wzrost szybkości rozkładu (rys. 3 i 4) wykazały, że zwiększenie magnezu wywarła większy wpływ na nadtlenku w układach zawierających krzezłożoności badanego układu reagentów warunki obróbki bielącej, a zatem np. mian sodu i miedź (21). Stwierdzono także, przez wprowadzenie krzemianu sodu, rozpuszczalność hemiceluloz, niż ta sama że zwiększenie dodatku Na 2SiO3 nie miało katalizatora i dodatkowej porcji alkaliów część w postaci tlenku magnezu czy wpływu na stabilizację H 2 O 2 przez MgO (regulacja pH za pomocą NaOH) zmieniło samej zasady sodowej. Ta sama porcja (rys. 5). Podobne wyniki uzyskano badając wcześniej obserwowane tendencje (tabela alkaliów w postaci wodorotlenku magnewpływ ilości samego krzemianu sodu na 1 i 2) w zakresie stabilizacji nadtlenku zu w mniejszym stopniu stabilizowała stabilność roztworów nadtlenku (22). 294 PRZEGLĄD PAPIERNICZY · 68 · MAJ 2012 PRACE NAUKOWO - BADAWCZE nadtlenek (większe zużycie nadtlenku) niż tlenek magnezu. Pomimo niższej wydajności masy, najkorzystniejsze wskaźniki ChZT, a w mniejszym stopniu również przewodności ługów pobielarnianych uzyskano również po bieleniu w obecności wodorotlenku magnezu. Podobne dane przytaczają inni autorzy (2, 3, 4, 12, 26), jednak nie uzyskano zależności wiążącej wydajność masy lub zużycie nadtlenku wodoru ze wskaźnikami ChZT czy przewodności. Podsumowanie Obecność tlenku lub wodorotlenku magnezu jako dodatkowego, oprócz zasady sodowej, źródła alkaliów wpływa korzystnie na stabilizację nadtlenku wodoru. Zwiększenie ilości dozowanego MgO lub Mg(OH) 2 powoduje wzrost stabilności nadtlenku wodoru, pomimo bardzo ograniczonej rozpuszczalności związków magnezu. Obecność MgO lub Mg(OH) 2 jako dodatkowego źródła alkaliów w nadtlenkowej cieczy bielącej obniża przede wszystkim zanieczyszczeń obciążających środowisko (wskaźniki ChZT, przewodność) i pozwala ograniczyć zużycie H2O2. Dozowanie tlenku magnezu nie wpłynęło na zmiany białości i wydajności masy w stosunku do standardowych warunków bielenia. Stosując wodorotlenek magnezu uzyskano niewielki przyrost białości masy o około 1%, przy obniżonej o około 2% wydajności. LITERATURA 1.Nystrom M., Pykalainen J., Lehto J.: „Peroxide bleaching of mechanical pulp using different types of alkali”, Paperi Puu 75, 6, 419-425 (1993). 2.He Z., Wekesa M., Ni Y.: „Pulp properties and effluent characteristics from the Mg(OH)2-based peroxide bleaching”, Tappi J. 3, 12, 27-31 (2004). 3.Harrison R., Parrish T., Gibson A., Knapp C., Wajer M., Johnson D.: „Refiner bleaching with magnesium hydroxide Mg(OH)2 and hydrogen peroxide”, Tappi J. 10, 16-20 (2008). 4.He Z., Ni Y.: „Peroxide bleaching of eucalyptus CTMP using magnesium hydroxide as the alkali source”, Paptac Annual Meeting Proceedings, Montreal 2005, 1-7. 5.Colodette J.L., Rothenberg S., Dence C.W.: „Factors affecting hydrogen peroxide stability in brightening of mechanical and chemical pulps. Part 3. Hydrogen peroxide stability in the presence of magnesium and combinations of stabilizers”, J. Pulp. Pap. Sci. 15, 2, J45-J50 (1989). 6.Lapierre L., Berry R., Bouchard J.: „The effects of the order of chemical addition on the peroxide bleaching of an oxygen-delignified softwood kraft pulp”, Holzforsch. 54 3, 279286 (2000). 7.Lapierre L., Berry R., Bouchard J.: „The effects of magnesium ions and chelants on peroxide bleaching”, Holzforsch. 57, 6, 627-633 (2003). Rys. 5. Wpływ dozowania krzemianu sodu na stabilizację nadtlenku wodoru przez tlenek magnezu (bez regulacji pH) Fig. 5. Influence of various amounts of sodium silicate on hydrogen peroxide stability by magnesium oxide (no pH adjustment) 8.Yu L., Ni Y.: „Decreasing calcium oxalate scaling by partial substitution of Mg(OH)2 for NaOH in the peroxide bleaching of mechanical pulps”, Tappi J. 5, 2, 9-12 (2006). 9.Griffiths P., Abbot J.: „Magnesium oxide as a base for peroxide bleaching of radiate pine TMP”, Appita J. 47, 1, 50-54 (1994). 10. Mahagaonkar M. Abbot J.: „Peroxide bleaching of radiate pine TMP and eucalyptus regnans cold caustic soda pulps with sodium hydroxide and magnesium oxide”, Appita J. 48, 1, 40-44 (1995). 11. Suess H., Del Grasso M., Schmidt K., Hopt B.: „Options for bleaching of high yield pulp with lower COD load”, Appita J. 55, 4, 276280 (2002). 12. Johnson D., Park S., Genco J., Gibson A., Wajer M.: „Hydrogen peroxide bleaching of TMP pulps using Mg(OH)2”, TAPPI Fall Conference & Trade Fair Proceedings, San Diego 9-11.08.2002, s. 483-496. 13. Zhang X., Ni Y., Zhou Y., Joliette D.: „Mg(OH)2 - based peroxide process for CTMP hardwood pulp”, Paptac 90th Annual Meeting Proceedings, Montreal 2004, s. B133-B136. 14. Li Z., Court G., Belliveau R., Crowell M., Murphy R., Gibson A., Wajer M., Branch B., Ni Y.: „Using magnesium hydroxide Mg(OH)2 as the alkali source during peroxide bleaching at Irving Paper”, Proceedings of the 90th Paptac Annual Meeting, Montreal 2004, s. 26-29. 15. Li Z., Court G., Belliveau R., Crowell M., Murphy R., Gibson A., Wajer M., Branch B., Ni Y.: „Using magnesium hydroxide Mg(OH)2 as the alkali source in peroxide bleaching at Irving Paper”, Pulp Paper Can. 106, 6, 24 (2005). 16. Wang H., He Z., Ni Y.: „Kinetic Model of the Magnesium Hydroxide-Based Peroxide Bleaching Process of a TMP”, J. Wood Chem. Technol. 28, 1, 55-65 (2008). 17. Kong F., Ni Y., He Z.: „Partial Magnesium Hydroxide Substitution for Sodium Hydroxide in Peroxide Bleaching of an Aspen CTMP”, J. Wood Chem.Technol. 29, 2, 136-149 (2009). PRZEGLĄD PAPIERNICZY · 68 · MAJ 2012 18. Zeinaly F., Shakes J., Shakeri A.: „Hydrogen peroxide bleaching of CMP using magnesium hydroxide”, BioResources 4, 4, 1409-1416 (2009). 19. Hobbs G.C., Abbot J.: „The role of radical species in peroxide bleaching process”, Appita J. 45, 5, 344-348 (1992). 20. Coupeau S., Trinh T., Voillot C., d’Aveni A.: „Décomposition catalytique du peroxide d’hydrogéne en milieu alcalin”, Rev. ATIP 49, 6, 223-230 (1995). 21. Colodette J.L., Rothenberg S., Dence C.W.: „Factors affecting hydrogen peroxide stability in brightening of mechanical and chemical pulps. Part 2. Hydrogen peroxide stability in the presence of sodium silicate”, J. Pulp. Pap. Sci. 15, 1, J3-J10 (1989). 22. Wójciak A.: „Wpływ wybranych warunków technologicznych na efektywność obróbki mas włóknistych nadtlenkiem wodoru w środowisku kwaśnym i alkalicznym”, Wydawnictwo Uniwersytetu Poznańskiego 396 (2009). 23. Chirat Ch., Lachenal D.: „Effect of ozone on pulp components. Application to bleaching of kraft pulps”, Holzforsch. 48 (Suppl.), 133-139 (1994). 24. Johansson M.: „Formation of chromophores and leucochromophores during manufacturing of mechanical pulp”, Licentiate Thesis, Royal Institute of Technology Department of Pulp and Paper Chemistry and Technology, Division of Wood Chemistry Stockholm 2000. 25. Kosikova B., Ebringerova A.: „Reaktivita ligninu a hemiceluloz smrekoveho dreva v procese termomechanickeho spracovania”, Drevarsky vyskum 27, 3/4, 13-21 (1982). 26. Ni Y.: „A review of recent technological advances in the brightening of high-yield pulps”, Can. J. Chem. Eng. 83, 4, 610-617 (2005). 295