The GS1 System in Europe and Poland, its structure and mandatory

Transkrypt

Zeszyty Naukowe UNIWERSYTETU PRZYRODNICZO-HUMANISTYCZNEGO w SIEDLCACH
Nr 99
Seria: Administracja i Zarz dzanie
2013
dr in . Robert Rudzi!ski
Uniwersytet Przyrodniczo-Humanistyczny w Siedlcach
Wydzia Nauk Ekonomicznych i Prawnych
lic. Monika Ba"dyga
System GS1 w Europie i w Polsce,
jego struktura oraz obowi#zkowe identyfikatory
The GS1 System in Europe and Poland,
its structure and mandatory IDs
Streszczenie: GS1 – globalna organizacja o charakterze non-profit zajmuj ca si! standaryzacj w obszarze zarz dzania "a#cuchem dostaw oraz zarz dzania popytem. Organizacja pod
obecn nazw funkcjonuje od 2005 roku, a pocz tki jej si!gaj lat 70. XX wieku. Polska przyst pi"a do organizacji w 1990 roku. Strony organizacji informuj , i$ obecnie z systemu GS1 korzysta ponad 900 tysi!cy u$ytkowników ze 128 krajów, którzy dziennie przeprowadzaj pi!% miliardów operacji.
S"owa kluczowe: system GS1, kod kreskowy
Abstract: GS1 – a global non-profit organization involved in standardization in supply chain and
demand management. An organization under the present name has been operating since 2005,
and its beginnings date from 1970s. Poland joined the organization in 1990. The organization’s
website informs that at present the GS1 system is applied by over 900,000 users from 128
countries who perform five billion operations on a daily basis.
Key words: the GS1 system, barcode
Wst$p
Organizacja non-profit, która wprowadzi a system GS1, powsta a w latach 70. XX wieku w Stanach Zjednoczonych, gdzie swoj! dzia alno"# rozpocz! Komitet ds. Jednolitego Kodu (UCC – Universal Code Council).
W 2004 roku odby o si$ zgromadzenie ogólne EAN International, podczas
którego podj$to szereg strategicznych decyzji, maj!cych wp yw na dalsze
funkcjonowanie organizacji. W ramach wspó pracy mi$dzy organizacj! ameryka%sk! UCC (Universal Code Council) i kanadyjsk! ECCC (The Electronic
Commerce Council of Canada) przedefiniowano misj$, cele strategiczne
i zadania organizacji, jak równie& zmieniono nazw$ i struktur$ organizacyjn!. W 2005 roku oficjalnie zmieniono nazw$ z EAN International na GS1
226
R. Rudzi!ski, M. Ba"dyga
(Global System One) oraz wprowadzono nowe logo organizacji. Obecnie
stowarzyszenie ma globalny charakter, obejmuje swoim zasi$giem wszystkie
bez wyj!tku kraje "wiata, a wprowadzony przez ni! system jest spójny i jednolity1. Misj! organizacji GS1 jest: przewodzi# w tworzeniu i wdro&eniu globalnych standardów celem usprawnienia a%cucha dostaw i popytu. Za
g ówne zadania przyj$to:
rozwija# globalne, otwarte, wielobran&owe standardy.
szkoli# i edukowa# w zakresie standardów.
promowa# i pomaga# we wdra&aniu standardów, wspieraj!c w ten
sposób najlepsze rozwi!zania biznesowe.
Celem stowarzyszenia jest stanie si$ najwa&niejsz! standaryzuj!c! organizacj! na "wiecie w zakresie zarz!dzania a%cuchem dostaw i popytu.
Podstawowe zasady funkcjonowania organizacji mo&na scharakteryzowa#
w nast$puj!cy sposób:
Jest organizacj! non-profit.
Jest organizacj! neutraln!, niepowi!zan! z &adnymi partnerami
biznesowymi.
Dzia ania wynikaj! wy !cznie z potrzeb u&ytkowników.
Odejmuje wszystkie przedsi$biorstwa, zarówno korporacje mi$dzynarodowe, jak i ma e oraz "rednie firmy.
Stanowi platform$ dla wspó pracy mi$dzy partnerami biznesowymi2.
GS1 w Europie
Grupa ta zrzesza organizacje krajowe z 45 krajów europejskich tworz!ce Komitet Wykonawczy GS1 Europa. Organizacja ta ma celu zapewnienie wdro&e% standardów i rozwi!za% GS1 w ca ej Europie3.
Punktem wyj"cia dzia a% w ramach GS1 Europa jest podsumowanie
oraz analiza ró&nic we wdro&eniach standardów w Europie. Rezultat przeprowadzonych projektów stanowi! wytyczne, umo&liwiaj!c w a"ciwe i jednolite wdra&anie globalnych standardów, uwzgl$dniaj!ce specyfik$ rynku europejskiego oraz wymogi legislacyjne UE.
Dzia ania GS1 Europa obejmuj! swoim zakresem ró&norodne projekty,
w tym mi$dzy innymi:
koordynacj$ dzia a% w ramach GSMP,
elektroniczny kod produktu,
doradztwo z zakresie „tracebility”,
harmonizacje faktury elektronicznej, komunikatu Zamówienie, komunikatu Awizo wysy ki,
harmonizacj$ etykiety logistycznej.
1
A. Gawro%ska, Globalne Forum GS1 2007: GS1, 30 years leading towards the global vision,
„Logistyka”, nr 2/2007, s. 82-84.
2
E. Ha as, Nowe oblicze EAN International (GS1), „Logistyka”, nr 5/2004, s. 79-80.
3
http://www.gs1pl.org/gs1-w-europie, 17.02. 2012.
Seria: Administracja i Zarz dzanie (26)2013
ZN nr 99
System GS1 w Europie i w Polsce, jego struktura oraz obowi zkowe identyfikatory
227
Ka&demu z projektów przewodzi jedna organizacja krajowa GS14.
G ówne siedziby GS1 mieszcz! si$ w Brukseli oraz w Princeton
(USA). Ponadto w 111 krajach dzia aj! tzw. organizacje krajowe GS1, zarz!dzaj!ce standardami na poziomie danego kraju.
Dzia"alno%& GS1 w Polsce
W Polsce zarz!dzaniem systemem GS1 Polska oraz wsparciem
uczestników systemu w efektywnym wdra&aniu standardów zajmuje si$ Instytut Logistyki i Magazynowania (ILiM). Jest jedynym podmiotem w naszym
kraju upowa&nionym do przyjmowania firm i instytucji z Polski do systemu
GS1, czyli nadawania uprawnie% do stosowania kodów kreskowych GS1.
Opracowuje rozwi!zania krajowe oraz bierze aktywny udzia w rozwijaniu
globalnych standardów i nowych zastosowa%. Realizuje prace badawczo-rozwojowe i us ugi doradcze, podnosz!ce efektywno"# funkcjonowania
przedsi$biorstw i ca ych a%cuchów dostaw. ILiM-GS1 Polska na co dzie%
wspó pracuje z GS1 i pozosta ymi organizacjami krajowymi GS1, korzystaj!c
z ich do"wiadcze% w zakresie sprawdzania w praktyce ró&nych szczegó owych rozwi!za% GS1. ILiM-GS1 Polska "ci"le wspó pracuje równie& z poszczególnymi firmami krajowymi, obecnymi i przysz ymi u&ytkownikami Systemu GS1, i organizacjami zajmuj!cymi si$ wdra&aniem automatycznej
identyfikacji, kodów kreskowych i EDI, których w Polsce jest ju& wiele. Kierunki dzia a% ILiM-GS1 Polska s! uzgadniane z Rad! U&ytkowników Systemu. W Polsce partnerami Systemu GS1 s! takie firmy, jak:
BCS Polska
Comarch
Jantar
Optidata
Edison
SKK
Firmy te po przej"ciu procedury audytu dostosowa y swoje produkty do globalnych standardów i uzyska y prawo pos ugiwania si$ znakiem „Zgodny
z GS1” na swoich produktach. Dzi$ki temu firmy te wraz z ILiM w Poznaniu
pomagaj! we wdra&aniu globalnych standardów GS15.
Standardy Systemu GS1
W a%cuchu dostaw istnieje potrzeba umieszczania odpowiednich informacji o zawarto"ci adunku nie tylko na stosownych dokumentach, lecz tak&e
na samych produktach, niezale&nie od identyfikuj!cych je oznacze%. Dla u atwienia interpretacji i przetwarzania tych danych przez uczestników a%cucha
dostaw ró&ne pola informacyjne musz! by# uporz!dkowane w standardowy
4
P. Ka'mierczyk, GS1 Europa – inicjatywa europejskich organizacji krajowych GS,
„Logistyka” 2005, nr 3, s. 65.
J. Lewandowski, Partnerzy GS1 Polska oraz ich autorskie produkty „Zgodne z GS1”, [w:] „Logistyka” nr 3, 2010, s. 79.
5
ZN nr 99
228
sposób. Standard ten zapewnia etykieta logistyczna, zwana te& etykiet!
transportow!6.
System GS1 jest zestawem otwartych standardów umo&liwiaj!cych
efektywne zarz!dzanie globalnymi a%cuchami dostaw, obejmuj!cymi wiele
bran&, poprzez unikaln! identyfikacj$ produktów, jednostek wysy kowych,
zasobów, lokalizacji i us ug. Usprawnia procesy gospodarki elektronicznej,
!cznie z mo&liwo"ci! pe nego "ledzenia informacji o pochodzeniu produktów za po"rednictwem najnowszych technologii informatycznych7.
System GS1 charakteryzuj! nast$puj!ce cechy:
Globalno"# – standard ten mo&e by# stosowany na ca ym "wiecie
bez wzgl$du na lokalizacj$.
Solidno"# – standardy GS1 s! tak stworzone, aby by y niezawodne.
Wielosektorowo"# – system ten funkcjonuje zarówno wewn!trz organizacji, jak i na zewn!trz, tzn. w jej otoczeniu.
Jest generowany przez u&ytkownika – wszystkie standardy systemu GS1 s! opracowywane i zatwierdzane w ramach Globalnego
Procesu Zarz!dzania Standardami GS1, który ma zasi$g "wiatowy.
Jest skalowalny – spe nia on potrzeby zarówno ma ych i "rednich
przedsi$biorstw, a tak&e du&ych.
System GS1 ma elastyczn! architektur$. Zbudowany zosta na bazie
jednolitych identyfikatorów umo&liwiaj!cych identyfikacj$ dowolnego obiektu
w dowolnym miejscu. Zastosowanie identyfikatorów nie zale&y od wykorzystywanej technologii, jednak&e ka&da rozszerza system o dodatkowe elementy.
Opisywany standard automatycznej identyfikacji GS1 obejmuje nast$puj!ce
elementy: globalne identyfikatory GS1 i identyfikatory zastosowania GS1, no"niki danych GS1 oraz znaczniki RFID (Radio Frequency Identification)8.
Standardy GS1 u atwiaj! krajow! i mi$dzynarodow! komunikacj$
w efektywny i bezpieczny sposób pomi$dzy wszystkimi partnerami handlowymi, uczestnicz!cymi w jakimkolwiek a%cuchu logistycznym, !cznie z dostawcami surowców, producentami, hurtownikami, urz$dami celnymi, firmami transportowymi, dystrybutorami, detalistami, szpitalami i ko%cowymi
klientami lub konsumentami. System przezwyci$&a ograniczenia wynikaj!ce
z systemów kodowania specyficznych dla danej firmy, organizacji lub bran&y, znacznie podnosz!c efektywno"# handlu i poprawiaj!c mo&liwo"ci reagowania na potrzeby klientów.
U&ywaj!c systemu GS1 zgodnie z zasadami i jego przeznaczeniem,
u&ytkownicy maj! mo&liwo"# dostosowania swoich aplikacji do automatycznego przetwarzania danych. Logika systemu gwarantuje, &e dane uzyskane
za po"rednictwem kodów kreskowych tworz! jednoznaczne komunikaty
elektroniczne, a ich przetwarzanie mo&e by# z góry zaprogramowane. System tym samym jest u&yteczny dla ka&dej bran&y przemys u, handlu lub sek6
J. D ugosz, Nowoczesne technologie w logistyce, Wyd. Polskie Wydawnictwo Ekonomiczne,
Warszawa 2009, s. 83.
7
Podr!cznik stosowania systemu GS1, http://www.gs1pl.org/files/podrecznik_kodow.pdf
8
GS1 Globalny j!zyk biznesu, http://www.gs1pl.org/narzedzia-i-zasoby/zasoby/gs1-globalnyjzyk-biznesu.
ZN nr 99
229
tora publicznego, a wszelkie zmiany w systemie wprowadzane s! w taki
sposób, aby nie zak óca o to dzia alno"ci dotychczasowych u&ytkowników.
Zastosowanie ró&nych standardów GS1 mo&e przynie"# usprawnienie
operacji logistycznych, redukcj$ kosztów dokumentacji papierowej, skrócenie czasu sk adania zamówie% i realizacji dostaw, zwi$kszenie dok adno"ci
i lepsze zarz!dzanie ca ym a%cuchem dostaw.
Przedsi$biorstwa, które zastosowa y system GS1, ka&dego dnia zauwa&aj! znacz!ce obni&enie kosztów poprzez wykorzystanie tego samego
rozwi!zania do komunikacji ze wszystkimi swoimi partnerami, zachowuj!c
ca kowit! swobod$ stosowania wewn$trznych aplikacji.
Numery identyfikacyjne
Podstaw$ systemu GS1 stanowi! standardy identyfikacyjne, tzw. standardy danych. W systemie GS1 wyst$puj! dwa g ówne typy standardów danych:
globalne numery identyfikacyjne, które jednoznacznie identyfikuj!
jednostki handlowe, jednostki logistyczne, zasoby, lokalizacje oraz
relacje us ugowe;
identyfikatory Zastosowania, s u&!ce do opisu jednostki identyfikowanej przy pomocy globalnego identyfikatora, np. numer serii
produkcyjnej, data przydatno"ci do spo&ycia, waga itp.
Globalne numery identyfikacyjne pe ni! rol$ klucza do baz danych, gdzie
s! gromadzone wszystkie informacje opisuj!ce produkt lub us ug$ i jej cechy
charakterystyczne. Standardowe struktury numerowania obj$te systemem gwarantuj! jednolito"# na ca ym "wiecie, w ramach danej dziedziny zastosowa%.
Numery identyfikacyjne i identyfikatory zastosowania s! przedstawiane w postaci kodów kreskowych, umo&liwiaj!c automatyczne gromadzenie
danych w ka&dym punkcie, np. kiedy jednostka opuszcza lub wchodzi na teren firmy. Te same numery s! równie& stosowane w komunikatach EDI,
umo&liwiaj!c przesy anie do odpowiednich partnerów tak identyfikowanych
informacji o jednostkach, których dotyczy dana transakcja9.
Obowi!zkowe identyfikatory GS1:
jednostek handlowych (GTIN),
jednostek logistycznych (SSCC),
lokalizacji (GLN),
zasobów (GRAI, GIAI),
relacji us ugowych (GSRN),
zastosowania (IZ),
przesy ek i wysy ek (GSIN ,GINC),
Typu Dokumentu (GDTI).
Globalny Numer Jednostki Handlowej (GTIN - ang. Global Trade Item
Number). S u&y do identyfikacji jednostek handlowych na ca ym "wiecie.
9
http://www.gs1pl.org/system-gs1/standardy-gs1/numery-identyfikacyjne,
ZN nr 99
230
Jednostka handlowa jest to dowolna jednostka (produkt lub us uga), która mo&e by# wyceniana, zamawiana lub fakturowana w celach handlowych
pomi$dzy uczestnikami w dowolnym punkcie a%cucha dostaw10. S u&y do
unikalnej identyfikacji jednostek handlowych na ca ym "wiecie. Identyfikacja
i oznaczanie symbolami kodów kreskowych jednostek handlowych umo&liwia m.in. automatyzacj$: rejestracji i sprzeda&y w detalicznych punktach kasowych, przyjmowania produktów, zarz!dzania zapasami, automatyczne
planowanie zamówie%, analiz$ sprzeda&y oraz szeroki zakres wykorzystania
standardów w ró&nych aplikacjach biznesowych11. Numery identyfikuj!ce
towary (GTIN) tworzone s! na bazie numeru jednostki koduj!cej. Jest to
4-, 5-, 6- lub 7-cyfrowy numer, stanowi!cy podstaw$ do tworzenia kilku globalnych numerów do identyfikacji:
jednostek handlowych – GTIN-13, oraz GTIN-14,
jednostek logistycznych – SSCC,
zasobów indywidualnych i zasobów zwrotnych – GRAI i GIAI,
relacji us ugowych – GSRN12.
Jednostki handlowe oznaczane s! numerem GTIN, z wykorzystaniem jego wszystkich czterech struktur: GTIN-8, GTIN-12, GTIN-13 i GTIN-14 mo&liwych do przedstawienia w postaci odpowiednich kodów kreskowych. Wybór
struktury numeru oraz rodzaju kodu kreskowego zale&y od rodzaju towaru
i zakresu aplikacji u&ytkownika.
G ównym zastosowaniem systemu GS1 jest identyfikacja jednostek
przeznaczonych do skanowania w punkcie sprzeda&y detalicznej, nazywanych równie& jednostkami konsumenckimi. Do ich identyfikacji s u&y numer
GTIN-13, a je"li s! bardzo ma e, numerem GTIN-8 (lub GTIN-12 ze skróconymi zerami), przedstawiane odpowiednio w postaci kodu kreskowego
EAN-13 lub EAN-8. Jednostki nie przeznaczone do sprzeda&y detalicznej s!
identyfikowane równie& numerem GTIN-1413 .
Tabela 1. Struktura numeru GTIN-13
Prefiks polskiej
organizacji krajowej GS1
590
Numer identyfikacyjny
firmy
J1 J2 J3 J4
590
590
590
J1 J2 J3 J4 J5
J1 J2 J3 J4 J5 J6
J1 J2 J3 J4 J5 J6 J7
Oznaczenie
jednostki
S1 S2 S3 S4
S5
S1 S2 S3 S4
S1 S2 S3
S1 S2
Cyfra
kontrolna
K
K
K
K
(ród o: „Logistyka” nr 5/2006, s. 85.
Seryjny Numer Jednostki Wysy"kowej (SSCC – ang. Serial Shipping
Container Code) identyfikuje w sposób unikalny ka&d! pojedyncz! jednostk$ lo10
http://www.gs1pl.org/identyfikacja-jednostek-handlowych,
http://dialogbulletin.eu/pl/biuletyn/no-9-10/kody-kreskowe-i-system-gs1,
P. Fr!ckowiak, Trudne pytania i "atwe odpowiedzi (cz. 14), „Logistyka” nr 5, 2006, s. 85.
13
http://www.gs1pl.org/identyfikacja-jednostek-handlowych.
11
12
ZN nr 99
231
gistyczn! (transportow! lub magazynow!), zarówno o jednorodnej, jak i o niejednorodnej rodzajowo zawarto"ci. SSCC konstruuje si$ na bazie tak zwanego
numeru jednostki koduj!cej, czyli tego samego numeru, który tak&e stanowi
podstaw$ do tworzenia numerów dla towarów (numerów GTIN). SSCC oraz informacje dodatkowe s! przedstawione na etykiecie logistycznej przy pomocy
Identyfikatorów zastosowania oraz symboliki GS1-12814.
Jednostka logistyczna jest to jednostka o dowolnym sk adzie, utworzona dla potrzeb przechowywania lub transportu, która musi by# identyfikowana i "ledzona w ca ym a%cuchu dostaw. Skanowanie SSCC naniesionego na ka&dej jednostce logistycznej umo&liwia indywidualne "ledzenie
fizycznie przemieszczanych jednostek, dzi$ki po !czeniu fizycznego ruchu
jednostek i przep ywu zwi!zanych z nimi informacji. Otwiera równie& mo&liwo"ci wdro&enia wielu ró&nych aplikacji, takich jak prze adunek kompletacyjny, trasowanie przesy ek, automatyczne przyjmowanie towaru itp.
Stosowanie SSCC jest najbardziej uzasadnione wtedy, gdy:
wa&na jest identyfikacja pojedynczych jednostek logistycznych,
wa&ne dla przewo'nika lub odbiorcy produktu informacje nale&y
powi!za# z okre"lon! przesy k! dla zapewnienia odpowiednich
warunków i sposobu transportu lub przekazania informacji (np. data trwa o"ci, numer serii),
wymagania co do transportu dotycz! konkretnej przesy ki (np.
sposób prze adunku),
zawarto"# pojemników jest zmienna lub niestandardowa,
wymagane jest spe nienie dodatkowych lub nietypowych warunków transportu z uwagi na odpowiednie przepisy15.
Tabela 2. Struktura numeru SSCC
IZ
Cyfra
uzupe"niaj#ca
Prefiks
polskiej
organizacji
krajowej GS1
Numer
identyfikacyjny
firmy
00
D
590
J1 J2 J3 J4
00
D
590
J1 J2 J3 J4 J5
00
D
590
00
D
590
J1 J2 J3 J4 J5
J6
J1 J2 J3 J4 J5
J6 J7
Oznaczenie
jednostki
logistycznej
Cyfra
kontrolna
S1 S2 S3 S4
S5 S6 S7 S8
S9
S1 S2 S3 S4
S5 S6 S7 S8
S1 S2 S3 S4
S5 S6 S7
S1 S2 S3 S4
S5 S6
K
K
K
K
Identyfikator Zastosowania dla SSCC to zawsze ‘00’. Identyfikator ten
jest stosowany w kodzie kreskowym GS1-128, aby zapewni# prawid owo"#
14
15
P. Fr!ckowiak, System GS1 nie tylko dla or"ów (cz. 26), „Logistyka” nr 6, 2008, s. 68.
http://www.gs1pl.org/identyfikacja-jednostek-logistycznych.
ZN nr 99
232
procesu skanowania. Cyfra uzupe niaj!ca jest stosowana do zwi$kszenia
pojemno"ci numeru SSCC oraz mo&e przyjmowa# ona warto"# o 0 do 9. Jej
stosowanie jest zale&ne od firmy, która tworzy etykiety logistyczne. W numerze SSCC prefiksem firmy GS1 jest sk adaj!cy si$ z trzycyfrowego prefiksu
organizacji krajowej GS1 (dla Polski jest to 590) oraz tak zwanego numeru
jednostki koduj!cej, nadawanego przez organizacje krajow! GS1 u&ytkownikowi systemu, który tworzy i oznacza jednostk$ logistyczn!. Zapewnia to
unikalno"# numeru na ca ym "wiecie. D ugo"# prefiksu firmy zale&y od polityki poszczególnych organizacji krajowych GS1 w zakresie nadawania numerów. Oznaczenie jednostki jest numerem seryjnym, nadawanym przez
firm$, która tworzy jednostk$ logistyczn!. Najprostszym sposobem przydzielania oznaczenia jednostki jest nadawanie numerów kolejno, np. ....00000,
....00001, ....00002. Cyfra kontrolna zawsze jest wyliczana wed ug standardowego algorytmu ustalonego przez organizacj$ GS116.
Globalny Numer Lokalizacyjny (GLN – ang. Global Location Number) s u&y od identyfikacji przedsi$biorstwa lub organizacji jako jednostek
prawnych. GLN s! równie& stosowane do identyfikacji lokalizacji jednostek
fizycznych lub funkcjonalnych w obr$bie firmy. Do tego celu wykorzystuje si$
standardowy 13-cyfrowy numer, który sam w sobie nie przenosi &adnej informacji. Globalny Numer Lokalizacyjny s u&y jako klucz dost$pu do danych
o partnerze handlowym lub lokalizacji takich jak: adres fizyczny, rodzaj miejsca lokalizacji, dane teleadresowe, numery REGON, NIP itp.17.
GLN sk ada si$ z:
numeru organizacji krajowej GS1 (dla Polski jest to 590).
numery podmiotu gospodarczego (w Polsce jest to inny numer ni&
numer jednostki koduj!cej).
numery szczegó owej lokalizacji nadawanego przez przedsi$biorstwo dla konkretnej lokalizacji.
cyfry kontrolnej wyliczanej na podstawie jednolitego ustalonego na
poziomie mi$dzynarodowym przez algorytm GS118.
Tabela 3. Struktura GLN dla firm zarejestrowanych w GS1 Polska
Prefiks polskiej
organizacji
krajowej GS1
590
590
590
590
590
590
Numer indywidualny firmy
Numer szczegó"owej
lokalizacji
Cyfra
kontrolna
J1 J2 J3 J4
J1 J2 J3 J4 J5
J1 J2 J3 J4 J5 J6
J1 J2 J3 J4 J5 J6 J7
J1 J2 J3 J4 J5 J6 J7 J8
J1 J2 J3 J4 J5 J6 J7 P8 J9
S1 S2 S3 S4 S5
S1 S2 S3 S4
S1 S2 S3
S1 S2
S1
-
K
K
K
K
K
K
(ród o: „Logistyka” nr 6/2006 s. 85.
16
P. Fr!ckowiak, Automatyzacja pracy w magazynie – tylko na bazie standardowo zakodowanych informacji, „Logistyka” nr 4, 2010, s. 61.
17
http://www.gs1pl.org/identyfikacja-lokalizacji.
18
P. Fr!ckowiak, Trudne pytania i "atwe odpowiedzi (cz. 14), „Logistyka” nr 5, 2006, s. 85.
ZN nr 99
233
Do zidentyfikowania wszelkich trwa"ych zasobów w danej firmie czy
instytucji (jednostek fizycznych, stanowi!cych pozycje zapasów, m.in. "rodków trwa ych) s u&! identyfikatory GS1:
Globalny Identyfikator Zasobów Zwrotnych - GRAI (ang. Global Returnable Asset Identifier).
Globalny Indywidualny Identyfikator Zasobów - GIAI (ang.
Global Individual Asset Identifier).
Numery te nadaje firma lub organizacja posiadaj!ca numer jednostki
koduj!cej. Podobnie jak inne identyfikatory GS1, identyfikatory te dzia aj! jako klucz dost$pu do charakterystyki zasobów, przechowywanej w pliku
komputerowym lub do odnotowywania przemieszczania si$ zasobów. Numery GRAI i GIAI przedstawia si$ w kodzie GS1-128 z Identyfikatorami Zastosowa% odpowiednio (8003) i (8004)19.
Globalny Identyfikator Zasobów Zwrotnych (GRAI) umo&liwia "ledzenie i odnotowywanie wszystkich odpowiednich danych dla opakowania
wielokrotnego u&ytku lub urzadze% transportowych o okre"lonej warto"ci, takich jak: kegi do piwa, butle gazowe, plastikowe palety lub skrzynki. Numer
GRAI sk ada si$ z numeru identyfikacyjnego rodzaju zasobu, sk adaj!cego
si$ z prefiksu firmy nadaj!cej identyfikator zasobów, oznaczenia rodzaju zasobu oraz nieobowi!zkowego numeru seryjnego. Numer identyfikacyjny rodzaju zasobu pozostaje taki sam dla wszystkich identycznych zasobów
zwrotnych20.
Tabela 4. Struktura numeru GRAI
IZ
8003
Prefiks
polskiej
Dodatorganizacji
kowe 0
krajowej
GS1
0
590
8003
0
590
8003
0
590
8003
0
590
Numer
identyfikacyjny firmy
Numer
szczegó"owy
lokalizacji
J1 J2 J3 J4
S1 S2 S3 S4
S5
S1 S2 S3 S4
K
S1 S2 S3
K
S1 S2
K
J1 J2 J3 J4
J5
J1 J2 J3 J4
J5 J6
J1 J2 J3 J4
J5 J6 J7
Cyfra
kontrolna
K
Indywidualne
oznaczenie
zasobu
X1...[zmienna
d ugo"#]...X16
X1...[zmienna
d ugo"#]...X16
X1...[zmienna
d ugo"#]...X16
X1...[zmienna
d ugo"#]...X16
Globalny Identyfikator Zasobów Indywidualnych (GIAI) s u&y do identyfikacji indywidualnych zasobów – "rodków trwa ych w przedsi$biorstwie. GIAI
identyfikuje konkretne jednostki fizyczne jako zasoby. Nie mo&e by# wykorzystywany do innych celów i musi by# unikalny przez okres znacznie przekraczaj!cy czas trwania odpowiednich zapisów dotycz!cych tych zasobów. To, czy
19
20
http://www.gs1pl.org/identyfikacja-zasobow.
P. Fr!ckowiak, System GS1 nie tylko dla or"ów (cz. 40), „Logistyka” nr 2, 2011, s. 72.
ZN nr 99
234
nadany GIAI mo&e pozosta# na jednostce fizycznej po zmianie w a"ciciela, zale&y od okre"lonego zastosowania biznesowego. Je&eli pozostaje na jednostce
fizycznej, to ju& nigdy nie mo&e by# u&yty ponownie21.
Tabela 5. Struktura numeru GIAI
IZ
8004
8004
8004
8004
Prefiks
polskiej organizacji
krajowej GS1
590
590
590
590
Numer
identyfikacyjny
firmy
J1 J2 J3 J4
J1 J2 J3 J4 J5
J1 J2 J3 J4 J5 J6
J1 J2 J3 J4 J5 J6 J7
Numer indywidualny zasobu
X1...[zmienna d ugo"#]...X23
Globalny Numer Relacji Us"ugowej – GSRN (ang. Global Service
Realtion Number). Numer ten mo&e by# stosowany do identyfikowania us ugobiorcy w kontek"cie relacji us ugowej. Stanowi on unikalny i jednoznaczny
numer identyfikacyjny dla us ugodawcy do przechowywania danych zwi!zanych z us ug! lub us ugami "wiadczonymi na rzecz us ugobiorcy. GSRN jest
kluczem dost$pu do informacji przechowywanych w systemach komputerowych lub informacji referencyjnych przesy anych za po"rednictwem EDI.
GSRN mo&e s u&y# do identyfikacji relacji us ugowych w:
przyj$ciu do szpitali stosowany do identyfikacji pacjentów w celu
odnotowywania nale&no"ci, bada% medycznych;
uczestnictwie w programach Frequent Flyer do odnotowywania
nagród, &ycze% i preferencji;
uczestnictwie w programach lojalno"ci klientów do odnotowywania
wizyt, warto"ci zakupów, nagród;
cz onkostwie klubów, do odnotowywania praw korzystania z urz!dze%, op at;
umowach serwisowych, np. na TV lub komputer, do zarz!dzania
uzgodnionymi us ugami22.
GSRN jest drukowany w kodzie kreskowym GS1-128 z IZ (8018). Nale&y
zauwa&y#, &e GSRN nie jest przeznaczony do identyfikacji pojedynczej
us ugi jako jednostki handlowej. Nie s u&y równie& do identyfikacji jednostki
fizycznej jako jednostki handlowej, ale mo&e identyfikowa# jednostk$ fizyczn! dla celów us ugowych (na przyk ad komputer z umow! serwisow!)23.
21
Ibidem.
P. Fr!ckowiak, Trudne pytania i "atwe odpowiedzi, „Logistyka” nr 1, 2006, s. 71.
23
http://www.gs1pl.org/identyfikacja-relacji-uslugowych, 18.11.2013.
22
ZN nr 99
235
Tabela 6. Struktura numeru GSRN
8018
Prefiks
polskiej
organizacji
krajowej
GS1
590
8018
8018
8018
590
590
590
IZ
Numer
identyfikacyjny
firmy
J1 J2 J3 J4
J1 J2 J3 J4 J5
J1 J2 J3 J4 J5 J6
J1 J2 J3 J4 J5 J6 J7
Indywidualny numer
us"ugobiorcy
Cyfra
kontrolna
S1 S2 S3 S4 S5 S6 S7 S8 S9
S10
S1 S2 S3 S4 S5 S6 S7 S8 S9
S1 S2 S3 S4 S5 S6 S7 S8
S1 S2 S3 S4 S5 S6 S7
K
K
K
K
(ród o: http://www.gs1pl.org/identyfikacja-relacji-uslugowych
Identyfikatory Zastosowa! (IZ) s! kodami, s u&! do zakodowania
dodatkowych informacji o towarze czy innym obiekcie identyfikowanym numerem identyfikacyjnym GS1. które unikalnie identyfikuj! nast$puj!ce po
nich dane, ich znaczenie i d ugo"#. Dane nast$puj!ce po IZ mog! zawiera#
znaki alfabetyczne i/lub numeryczne, o dowolnej d ugo"ci do 30 znaków.
W zale&no"ci od rodzaju IZ, pola danych maj! sta ! lub zmienn! d ugo"#24.
Obecnie istnieje oko o 100 Identyfikatorów Zastosowa%. Ka&dy z IZ jest dwu,
trzy- lub czterocyfrowym prefiksem umieszczonym na pocz!tku ci!gu danych,
okre"laj!cym znaczenie tych danych. Na przyk ad Identyfikatorem Zastosowania dla numeru SSCC jest (00), dla numeru GTIN jest (01). Identyfikatory
Zastosowania mog! by# przedstawione w standardowych symbolikach kodowych: GS1-128, GS1 DataBar, GS1 DataMatrix. W kodzie kreskowym mo&e
by# przedstawiony wi$cej ni& jeden Identyfikator Zastosowania, gdy tak si$
zdarzy IZ z polem danych o sta ej d ugo"ci s! umieszczane na pocz!tku, a IZ
z polem o zmiennej d ugo"ci s! umieszczane na ko%cu. Gdy Identyfikatory
Zastosowania pojawiaj! si$ w postaci czytelnej wzrokowo obok kodu kreskowego, musz! by# umieszczone w nawiasach np. GTIN (01) 15901234560013.
Do przedstawienia numerów identyfikacyjnych GS1: GTIN, GLN, SSCC,
GRAI, GIAI, GDTI, GSRN stosowanych jest siedem IZ. Dodatkowo 45 Identyfikatorów Zastosowania s u&y do kodowania atrybutów jednostek handlowych,
takich jak zmienna ilo"#, masa netto, oznaczenie partii produkcyjnej, data
wa&no"ci. Natomiast 28 Identyfikatorów Zastosowania dotyczy atrybutów jednostek logistycznych, takich jak liczba jednostek handlowych zawartych wewn!trz, masa brutto, obj$to"# brutto, kod trasy. Pozosta e IZ dotycz! specjalnych zastosowa%, takich jak identyfikacja przesy ki, numer identyfikacyjny
przesy ki, numer identyfikacyjny wysy ki, kodowanie talonów i kuponów rabatowych, numery seryjne dla telefonów komórkowych, rachunki p atnicze,
a tak&e do dowolnych celów wewn$trznych25.
Stosowaniem IZ rz!dzi kilka zasad. Niektóre IZ musz! by# zawsze
stosowane z innymi: na przyk ad po IZ 02 musi nast$powa# IZ 37. Niektóre
IZ nigdy nie mog! by# u&ywane razem, na przyk ad IZ 01 i IZ 02 nigdy nie
24
25
GS1 Globalny J$zyk Biznesu, www.gs1pl.org/do pobrania, 18.11.2013.
P. Fr!ckowiak, Trudne pytania i "atwe odpowiedzi, „Logistyka” nr 4, 2007, s. 81.
ZN nr 99
236
mog! razem wyst$powa#. U&ytkownicy nie mog! dowolnie wybiera# IZ z listy i musz! stosowa# si$ do tych podstawowych zasad26. Tabela 7 przedstawia obowi!zkowo wyst$puj!ce Identyfikatory Zastosowania.
Tabela 7. Obowi!zkowe po !czenia Identyfikatorów Zastosowania (IZ)
Je eli ci#g elementów…
I'
02
02
10
Opis
Identyfikator zawarto"ci
jednostki logistycznej
Identyfikator zawarto"ci
jednostki logistycznej
… to obowi#zkowe
po"#czenie
ci#giem elementów
00
Numer partii
produkcyjnej
11,
Daty
13,
15, 17
37
01 lub 02
01 lub 02
20
Wariant produktu
01 lub 02
21
Numer seryjny
240
Dodatkowa identyfikacja
produktu
01 lub 02
30
Zmienna liczba
01 lub 02
01
Uwagi
Obowi!zkowe po !czenie
z numerem SSCC
Obowi!zkowa liczba jednostek
handlowych zawartych
w jednostce logistycznej
z GTIN lub z identyfikatorem
zawarto"ci jednostki
logistycznej, (IZ 02)
numerem z GTIN lub
z identyfikatorem zawarto"ci
jednostki logistycznej, (IZ 02)
zawarto"ci jednostki logistycznej, (IZ 02).
z GTIN pojedynczej jednostki
handlowej (numer seryjny nie
mo&e odnosi# si$ do zgrupowania jednostek
logistycznych.
zawarto"ci jednostki
logistycznej.
z GTIN o zmiennej ilo"ci (np.
numer identyfikacyjny GTIN-14
zaczynaj!cy si$ od 9) lub identyfikatorem jednostki logistycznej o zmiennej ilo"ci.
(ród o: „Logistyka” nr 6/2009.
Globalny Numer Identyfikacji Wysy"ki (GSIN, z ang. Global Shipment Identification Number) nadawany jest przez sprzedawc$ (nadawc$)
adunku. Stanowi on unikalny numer identyfikuj!cy logiczne zgrupowanie
jednostek fizycznych do celów wysy ki transportowej. Mo&e by# równie& stosowany przez wszystkich partnerów w a%cuchu transportowym, jako odno-
26
Ibidem.
ZN nr 99
237
"nik komunikacyjny, na przyk ad w komunikatach EDI, jako odno"nik wysy ki
i/lub numeru listu przewozowego nadawcy adunku27.
Tabela 8. Struktura numeru GSIN, obowi!zuj!ca w Polsce
Prefiks polskiej
organizacji
krajowej GS1
590
590
590
590
Numer
identyfikacyjny firmy
Indywidualny numer
us"ugobiorcy
Cyfra
kontrolna
J1 J2 J3 J4
J1 J2 J3 J4 J5
J1 J2 J3 J4 J5 J6
J1 J2 J3 J4 J5 J6 J7
S1 S2 S3 S4 S5 S6 S7 S8 S9
S1 S2 S3 S4 S5 S6 S7 S8
S1 S2 S3 S4 S5 S6 S7
S1 S2 S3 S4 S5 S6
K
K
K
K
(ród o: http://www.gs1pl.org/identyfikacja-przesylek-i-wysylek
Numer GSIN zosta zaproponowany przez )wiatow! Organizacj$ Ce
(WCO) jako identyfikator w a"ciwy do przedstawiania oznaczenia Unikalnego Listu Przewozowego – UCR. GSIN zosta zidentyfikowany jako globalny
identyfikator GS1, który w prosty i kompleksowy sposób mo&e spe nia# wymagania postawione przez WCO odno"nie UCR. Tym samym numer GSIN,
jako globalny numer identyfikacyjny zgrupowania jednostek transportowych
w handlu, tak zwanej wysy ki, w pe ni spe nia potrzeby organizacji celnych28.
Globalny Identyfikator Przesy"ki (GINC, z ang. Global Identification Number for Consignment) jest oznaczeniem nadawanym przez przewo'nika lub, po uprzednim uzgodnieniu z przewo'nikiem, przez nadawc$
adunku do identyfikacji logicznego zgrupowania (jednej lub wi$cej fizycznych jednostek logistycznych) towarów, które zosta y powierzone temu
przewo'nikowi i przeznaczone s! do transportowania jako ca o"#. Identyfikator GINC mo&e kodowa# numer listu przewozowego (HOUSE WAY BILL)29.
Tabela 9. Struktura identyfikatora GINC obowi!zuj!ca w Polsce
Prefiks polskiej
organizacji krajowej GS1
590
590
590
590
Numer identyfikacyjny firmy
Informacje
o przesy"ce
J1 J2 J3 J4
J1 J2 J3 J4 J5
J1 J2 J3 J4 J5 J6
J1 J2 J3 J4 J5 J6 J7
(ród o: http://www.gs1pl.org/identyfikacja-przesylek-i-wysylek
27
Fr!ckowiak P., System GS1 nie tylko dla or ów, „Logistyka”, nr 1, Pozna% 2010, s. 83.
http://www.gs1pl.org/identyfikacja-przesylek-i-wysylek, 22.06.2011
29
http://www.gs1pl.org/identyfikacja-przesylek-i-wysylek, 22.06.2011.
28
ZN nr 99
238
Tabela 10. Struktura numeru GDTI
IZ
Prefiks
polskiej
organizacji
krajowej
GS1
Numer
identyfikacyjny
firmy
253
590
J1 J2 J3 J4
253
590
253
590
253
590
J1 J2 J3 J4 J5
J1 J2 J3 J4 J5
J6
J1 J2 J3 J4 J5
J6 J7
Numer
szczegó"owy
lokalizacji
S1 S2 S3 S4 S5
S6 S7 S8
S1 S2 S3 S4 S5
S6
Cyfra
kontrolna
K
K
S1 S2 S3 S4 S5
K
S1 S2 S3 S4
K
Indywidualne
oznaczenie
serii
X1...[zmienna
d ugo"#]...X17
X1...[zmienna
d ugo"#]...X17
X1...[zmienna
d ugo"#]...X17
X1...[zmienna
d ugo"#]...X17
(ród o: Specyfikacje Ogólne GS1, Rozdzia 3: Identyfikatory zastosowa% GS1, stycze% 2011,
Pozna%, www.gs1pl.org/.../78-rozdzia-3-identyfikatory-zastosowania-gs1-defi
Globalny Identyfikator Typu Dokumentu (GDTI - Global Document
Type Identifier) to identyfikator, który s u&y do identyfikacji dokumentów wed ug ich rodzaju. Terminu „dokument” stosuje si$ w szerokim znaczeniu
przede wszystkim w odniesieniu do dowolnych oficjalnych i prywatnych dokumentów nak adaj!cych prawo (np. dowód w asno"ci) lub obowi!zek (np. wezwanie do wojska) na ich posiadacza. Innymi rodzajami dokumentów które
mog! posiada# GDTI to np.: wezwania do zap aty podatku, dowody wysy ki,
polisy ubezpieczeniowe, faktury wewn$trzne, pa%stwowe lub standardowe egzaminy oraz paszporty. Przedsi$biorstwo lub inny podmiot gospodarczy nadaje GDTI w przypadku, gdy wa&ne jest zachowanie informacji na temat danego
dokumentu w ewidencji. GDTI zapewnia odno"nik do bazy danych, w której
przechowywana jest referencyjna kopia takiego dokumentu30.
Podsumowanie
Standardy GS1 u atwiaj! krajow! i mi$dzynarodow! komunikacj$
pomi$dzy wszystkimi partnerami handlowymi, uczestnicz!cymi w jakimkolwiek a%cuchu logistycznym. System poprawia efektywno"# handlu i zwi$ksza mo&liwo"ci reagowania na potrzeby klientów.
Przedsi$biorstwa, które zastosowa y system GS1, ka&dego dnia zauwa&aj! znacz!ce obni&enie kosztów poprzez wykorzystanie tego samego
rozwi!zania do komunikacji ze wszystkimi swoimi partnerami, zachowuj!c
ca kowit! swobod$ stosowania wewn$trznych aplikacji.
Bibliografia
D ugosz J., Nowoczesne technologie w logistyce, Wyd. PWE Warszawa
2009.
30
GS1 Globalny J$zyk Biznesu, www.gs1pl.org/publikacje/doc.../208-gs1-globalny-jzyk-biznesu.
ZN nr 99
239
Fr!ckowiak P., Automatyzacja pracy w magazynie – tylko na bazie standardowo zakodowanych informacji, „Logistyka” nr 4/2010.
Fr!ckowiak P., System GS1 nie tylko dla or"ów, „Logistyka” nr 6/2008.
Fr!ckowiak P., Trudne pytania i "atwe odpowiedzi, „Logistyka” nr 1/2006.
Fr!ckowiak P., Trudne pytania i "atwe odpowiedzi, „Logistyka” nr 5/2006.
Fr!ckowiak P., Trudne pytania i atwe odpowiedzi, „Logistyka” nr 4/2007.
Gawro%ska A., Globalne Forum GS1 2007: GS1, 30 years leading towards
the global vision, „Logistyka” nr 2/2007.
GS1 Globalny J!zyk Biznesu, www.gs1pl.org/do pobrania
Ha as E., Nowe oblicze EAN International (GS1), „Logistyka” nr 5/2004.
http://dialogbulletin.eu/pl/biuletyn/no-9-10/kody-kreskowe-i-system-gs1
http://www.gs1pl
Ka'mierczyk P., GS1 Europa – inicjatywa europejskich organizacji krajowych GS1, „Logistyka” nr 3/2005.
Lewandowski J., Partnerzy GS1 Polska oraz ich autorskie produkty zgodne
z GS1, „Logistyka” nr 3/2010.
ZN nr 99
240
ZN nr 99

The GS1 System in Europe and Poland, its structure and mandatory

Transkrypt

Podobne dokumenty

Znakowanie i dystrybucja produktów

Wniosek umowa zmienna ilość

Rozwiązania GS1 w ochronie zdrowia: efektywny

Wniosek umowa numer identyfikacyjny