WYBRANE WłAŚCIWOśCI RĘDZIN WYSTĘPUJĄCYCH POD

ROCZNIKI GLEBOZNAWCZE TOM LIII, NR 1/2 WARSZAWA 2002: 5-12
ANNA MIECHÓWKA
WYBRANE WłAŚCIWOśCI RĘDZIN
WYSTĘPUJĄCYCH POD KOSODRZEWINĄ
W TATRZAŃSKIM PARKU NARODOWYM
SELECTED PROPERTIES OF RENDZINAS
OCCURRING UNDER DWARF PINE
IN THE TATRA NATIONAL PARK
Katedra Gleboznawstwa i Ochrony Gleb Akademii Rolniczej w Krakowie
A b s tr a c t: The paper w as aim ed at a description o f humus form s and hum us com pounds o f
rendzinas under the com m unity o f P in etu m m ughi ca lcico lu m o f the Tatra N ational Park.
M ontane hum ous rendzinas, occurring in the vicinity o f the upper lim it o f subalpine belt,
contained am phim ull or oligom u ll form o f humus. Brown rendzinas, near the low er lim it o f
subalpine belt contained on the contrary m esom u ll form o f humus. In the investigated so ils
the thickness o f 01 and O f ectohum us horizons w as below than 5 cm . Underneath there w ere
horizons w ith hum us o f hum icol or m u llicol form. The analyzed rendzinas w ere sim ilar to the
so ils derived from carbonate rocks under dw arf pine described in the B elan sk é Tatras, in the
C h oc M ountains and the A lps.
S ło w a k lu c zo w e: gleb y górskie, Tatrzański Park N arodow y, rędziny, kosodrzew ina, form y
próchnicy, frakcje próchnicy
K e y w o r d s: m ontane soils, Tatra N ational Park, rendzinas, dw arf pine, hum us form s, hum us
fractions
WSTĘP
Rędziny pod zaroślami kosodrzewiny (Pinetum mughi carpaticum calcicolum) na
terenie Polski występują jedynie w Tatrach, gdzie zajmują niewielki obszar - około
103 ha, stanowiący w przybliżeniu 0,5% powierzchni Tatrzańskiego Parku Narodo­
wego [Myczkowski i in. 1985].
Kosodrzewina charakteryzuje się silnie rozbudowanym systemem korzeniowym,
który wiąże zwietrzałą skałę, oraz elastycznymi, pokładającymi się gałęziami chro­
niącymi glebę przed erozją. W zwietrzelinie skalnej i w glebie pod kosodrzewiną mogą
6
A. M iechówka
zachodzić procesy hydrolizy, hydratacji i rozpuszczania minerałów oraz humifikacji
substancji organicznej [Oleksynowa i in. 1983]. Tempo tych procesów zależy głównie
od rodzaju skały macierzystej oraz warunków mikroklimatycznych i związanej z nimi
aktywności fauny glebowej [Kubiena 1953]. Według Strzemskiego [1956] utwory
murszowo-próchniczne strefy kosówkowej występujące na wapieniach zawierają
znacznie więcej próchnicy właściwej i wyróżniają się zazwyczaj większym stopniem
rozkładu butwiny w porównaniu z analogicznymi glebami wytworzonymi z granitów.
Zróżnicowane warunki klimatyczne w piętrze subalpejskim Tatr (zależnie od
wzniesienia nad poziomem morza, wystawy i rzeźby terenu) przyczyniły się do
występowania na skałach węglanowych w zbiorowisku Pinetum mughi calcicolum
rędzin o różnych właściwościach, należących według „Systematyki gleb Polski”
[1989] do rędzin butwinowych, czyli tzw. tangel-rędzin [Skiba 1983], oraz rędzin
próchnicznych górskich i brunatnych [Miechówka 2000]. Spośród wymienionych
podtypów rędzin występujących pod kosodrzewiną, w polskiej literaturze gleboznaw­
czej zostały szczegółowo opisane jedynie tangel-rędziny [Drewnik 1998; Skiba 1983;
Skiba i in. 1997].
Celem pracy jest charakterystyka właściwości morfologicznych i chemicznych
rędzin „czystych” -próchnicznych górskich i brunatnych wytworzonych pod koso­
drzewiną z wapieni i dolomitów środkowotriasowych w Tatrzańskim Parku Narodo­
wym. Praca ta stanowi uzupełnienie dokumentacji badawczej dotyczącej rędzin
górskich.
MATERIAŁ I METODY
Badania przeprowadzono w piętrze subalpejskim Tatrzańskiego Parku Narodowe­
go, w płatach kosówki występujących w partiach szczytowych oraz w pobliżu górnej
granicy lasu, na Bobrowcu, Kominiarskim Wierchu i Giewoncie (rys.l, tab. 1). Na
tym terenie średnie temperatury roku wahają się od 0 do 2°C, a średnie roczne opady
od 1600 do 1800 mm [Hess 1965].
Podczas badań terenowych z bogatego materiału do szczegółowego opracowania
wytypowano 4 profile rędzin, które najlepiej reprezentowały gleby badanych płatów
kosodrzewiny (tab. 1). Gleby te, wytworzone z wapieni i dolomitów środkowotriaso­
wych serii wierchowej [Mapa geologiczna Tatr Polskich 1957-1980], należały (we­
dług Systematyki gleb Polski [1989]) do dwóch podtypów rędzin - próchnicznych
górskich (profile 1 i 2) i brunatnych (profile 3 i 4). W celu porównania badanych rędzin
z analogicznymi glebami opisanymi przez innych autorów w Tatrach Bielskich i
Alpach, formy próchnicy występujące w badanych glebach określono na podstawie
kryteriów podanych przez Kubienę [1953] oraz przez francuską systematykę gleb
[Référentiel pédologique principaux sols d’Europe 1992]1 zachowując oryginalne
nazewnictwo (tab. 1).
*W przyjętej przez francuską system atyk ę gleb k lasyfik acji p róchnic leśn ych w za leżn o ści od stop n ia
w y k sz ta łcen ia p o z io m ó w ek top róch n iczn ych w yróżn ion o następujące form y próchnicy: e w m ill, m eso m ull, o lig o m a ll, d y sm u ll i am ph im u ll. W przypadku form y e w n u ll p o zio m y en d op róch n iczn e są p rzykryte
n iero zło żo n ą śció łk ą o n iew ielk iej m ią ższo ści. Form a a m p h im u ll charakteryzuje się w y stęp o w a n iem
ro zw in ięty ch p o zio m ó w ek top róch n iczn ych (z p od p oziom am i O l, O f i O h).
W łaściwości rędzin pod kosodrzewiną w TPN
7
R Y SU N E K 1. Lokalizacja badanych profilów glebowych
FIGURE 1. Location o f investigated soil profiles
TABELA 1. Lokalizacja, typy i podtypy badanych gleb oraz występujące w nich formy próchnicy
TABLE 1. Location, soil types and subtypes and forms o f humus occurring in investigated soils
Nr
profilu
Profile
No
Lokalizacja
Location
Typy i podtypy gleb
Soil types and subty­
pes [Systematyka
gleb Polski 1989]
Formy próchnicy - Humus forms
Kubiena [1953]
Référentiel
pédologique
INRA [1992]
1
Kominiarski Wierch
1825 m n.p.m. 8° N
rędzina próchniczna
górska
mountain humous
rendzina
Alpiner Pechmoder
amphimull
2
Bobrowiec
1630 m n.p.m. 5° N
rędzina próchniczna
górska
mountain humous
rendzina
Mull
oligom ull
3
Kalacki Upłaz
rędzina brunatna
1560 m n.p.m. 60°S S E brown rendzina
Mull
mesomull
4
Kominiarski Wierch
rędzina brunatna
1545 m n.p.m. 60°SSE brown rendzina
Mullartiger
Rendsinamoder
mesomull
W częściach ziemistych wszystkich poziomów genetycznych badanych gleb oz­
naczono: pH w roztworze KC1 o stężeniu 1 mol • dm-3 metodą potencjometryczną,
zawartość C 0 2 węglanowego metodą objętościową Scheiblera, zawartość węgla
organicznego przez jego utlenienie dichromianem (VI) potasu zmodyfikowaną me­
8
A. M iechówka
todą Tiurina, zawartość azotu ogólnego metodą Kjeldahla, sumę zasad wymiennych
przez oznaczenie poszczególnych kationów (Ca+2, Mg+2, K+, Na+) ekstrahowanych
roztworem NH4C1 o stężeniu 0,5 mol • dm-3, kwasowość hydrolityczną metodą
Kappena oraz skład frakcyjny związków próchnicznych metodą Duchaufoura i Jacquin [1966], po uprzednim wydzieleniu frakcji densymetrycznych metodą Monniera
i Turca [1962]. Formy mikromorfologiczne próchnicy glebowej opisano stosując
terminologię zaproponowaną przez Barratta [1967], w cienkich płytkach glebowych
wykonanych metodą Kowalińskiego i Bogdy [1966].
WYNIKI
Badane rędziny charakteryzowały się obecnością silnie kwaśnych (pHKC1 < 4,0)
poziomów ektopróchnicznych - Ol i Of, o miąższości nieprzekraczającej 4,5 cm (tab.
2).
Poziomy te zawierały ponad 35% słabo rozłożonej substancji organicznej (tab. 3)
w postaci humiskelu. Pod nimi znajdowały się poziomy genetyczne o bardzo zróżni­
cowanej budowie i właściwościach, w których próchnica występowała przeważnie w
postaci mullikolu lub humikolu.
W rędzinie próchnicznej górskiej (profil 1), występującej w niewielkim płacie
niskiej kosodrzewiny (o powierzchni około 50 m2) w pobliżu szczytu Kominiarskiego
Wierchu, pod poziomem Ol znajdowały się poziomy organiczne o intensywnym
czarnym zabarwieniu, zawierające ponad 50% słabo zhumifikowanej substancji or­
ganicznej w postaci humikolu, składającej się głównie z frakcji lekkiej, o gęstości
poniżej 2 Mg • m“3 (tab. 2, 3). Poziomy te, na głębokości poniżej 4 cm, zawierały
niewielkie ilości węglanów i charakteryzowały się odczynem obojętnym oraz wyso­
kim stopniem wysycenia kompleksu sorpcyjnego kationami zasadowymi (tab. 2).
Rędzina próchniczna górska (profil 2), występująca w płacie wysokiej kosodrze­
winy (o powierzchni kilkuset metrów kwadratowych) w pobliżu kulminacji Bobrowca, pod poziomami Ol-Of zawierała poziomy próchniczne, w których znajdowało się
8,17-12,31% dobrze rozłożonej substancji organicznej w postaci mullikolu, o niskiej
wartości stosunku C/N, znacznym udziale frakcji ciężkiej (d > 2 Mg • m-3) i wysokim
stopniu humifikacji (tab. 2, 3). Poziomy te wyróżniały się odczynem kwaśnym i
niskim stopniem wysycenia kompleksu sorpcyjnego kationami zasadowymi (tab. 2).
Badane rędziny brunatne (profile 3 i 4), położone w dużych płatach wysokiej
kosodrzewiny w pobliżu górnej granicy lasu, różniły się między sobą budową profi­
lów. Pod poziomem ściółki w profilu 3 znajdował się poziom próchniczny Ah (o
właściwościach podobnych jak w poziomach A profilu 2), natomiast pod ściółką w
profilu 4 wykształciły się poziomy ektopróchniczne - Ofh i Oh (o właściwościach
zbliżonych do poziomów Oh profilu 1). Poniżej tych poziomów występowały pozio­
my brunatnienia charakteryzujące się zabarwieniem ciemnobrunatnym i charaktery­
styczną dla procesu brunatnienia strukturą plazmy glebowej typu lattisepic lub skel-lattisepic [Miechówka 2000]. Poziomy te zawierały jeszcze znaczną ilość substancji
organicznej w postaci mullikolu, w której stwierdzono znacznie większy udział frakcji
ciężkiej'i wyższy stopień humifikacji aniżeli w poziomach organicznych (tab. 2, 3).
W poziomach brunatnienia odczyn był słabo kwaśny lub obojętny, a stopień wysyce-
9
W łaściwości rędzin pod kosodrzewiną w TPN
T ABELA 2. Wybrane w łaściw ości chemiczne badanych gleb
TABLE 2. Selected chemical properties o f investigated soils
PW K°
H h 2)
co2
węglanow e [m mol(+) • kg
Carbonate
C 02
[g * kg"1]
Nr
profilu
Profile
No
Poziom
Horizon
Głębokość
Depth
[cm]
рНкс!
1
Ol
O lh
02h
OCca
0 -2
2 -4
4 -1 4
14-39
4,0
4,7
6,7
6,8
0,0
0,0
5,8
13,0
Ol
Of
A lh
A2h
Cca
0 -1 ,5
1,5-3,5
3 ,5 -1 0
10-19
19-40
3,7
3,8
3,9
5,8
6,8
3
O lf
Ah
ABbr
A BbrCcal
ABbrCca2
0 -4
4 -7
7-11
11-18
18-45
4
Ol
Ofh
Oh
ABbrCcal
ABbrCca2
0 -3
3 -4 ,5
4 ,5 -1 0
10-20
2 0 -4 5
2
V 3>
m
-
-
—
699,8
734,6
595,0
363,0
30,0
11,9
48,1
95,9
98,0
0,0
0,0
0,0
11,4
217,0
—
-
—
774,8
356,1
311,3
208,2
624,0
195,0
40,8
9,7
19,5
45,2
86,9
95,3
3,4
5,6
6,5
6,9
7,0
0,0
8,7
27,1
75,6
139,0
740,6
321,4
308,3
293,5
241,0
630,0
74,0
16,5
10,5
6,8
14,9
77,0
94,7
96,4
97,2
3,7
3,9
6,0
6,1
7,0
0,0
0,0
7,5
10,2
135,7
—
_
_
739,8
441,6
431,6
291,6
513,0
46,5
22,5
4,5
30,7
89,5
94,8
98,5
^Pojemność kompleksu sorpcyjnego - Cation exchange capacity, 2)K w asow ość hydrolityczna Hydrolytic acidity, ^ W ysycenie kompleksu sorpcyjnego kationami zasadowymi - Base cation
saturation
nia kompleksu sorpcyjnego kationami zasadowymi wysoki. Zawierały one znaczną
ilość węglanów (tab. 2).
W próchnicy wszystkich badanych gleb występowała, zarówno we frakcji lekkiej
jak i ciężkiej, znaczna przewaga kwasów fulwowych nad huminowymi (tab. 3).
DYSKUSJA
Badane gleby tatrzańskie wytworzone ze skał węglanowych pod kosodrzewiną
charakteryzowały się obecnością silnie kwaśnych poziomów ektopróchnicznych - Ol
i Of, których sumaryczna miąższość nie przekraczała 4,5 cm. Była ona mniejsza
aniżeli w opisanych przez Skibę [1983] tangel-rędzinach, w których wahała się w
granicach 18-25 cm.
W badanych płatach kosówki występujących w partiach szczytowych wykształciły
się rędziny próchniczne górskie (profile 1 i 2), natomiast w płatach położonych w
pobliżu górnej granicy lasu rędziny brunatne (profile 3 i 4).
W rędzinach próchnicznych górskich próchnica występowała w formie amphimullu lub oligomullu. W rędzinie z próchnicą w formie amphimullu znajdowały się dobrze
rozwinięte poziomy epihumusowe, w których występowała substancja organiczna w
TABELA 3. Skład frakcyjny próchnicy w badanych glebach - TABLE 3. Fractional composition of humus in investigated soils
Profil
Profile
1
2
4
*
Głębokość
Depth
[cm]
С org.
Org. С
[g • kg"1]
C:N
% udział С poszczególnych związków próchnicznych w С ogółem
% of С o f specified humic compounds in total С
frakcja/fraction < 2 Mg • n f 3
frakcja/fraction > 2 Mg • m
Ch*
Cf*
R*
Ch*
Cf*
3
С humin
С o f humines
Stopień
humifikacji
Humifica­
tion degree
Ch:Cf
0-2
2-4
4-14
14-39
370,5
285,7
270,2
127,2
20,6
13,8
19,7
19,0
_
_
-
_
_
_
_
_
4,5
3,7
14,6
11,3
10,0
28,0
84,0
60,7
42,7
-
-
-
-
-
-
13,6
16,0
39,3
57,3
0,39
0,36
0,51
0-1,5
1,5-3,5
3,5-10
10-19
19-40
404,5
219,6
71,4
47,4
22,8
39,3
15,4
13,2
10,5
15,2
-
-
-
_
_
_
_
_
10,1
2,8
82,1
21,8
0,4
18,3
31,7
20,6
3,8
42,2
47,3
65,7
17,9
78,2
93,9
96,1
0,34
0,71
0,47
0,48
Olf
Ah
ABbr
ABbrCcal
ABbrCca2
0-4
4-7
7-11
11-18
18-45
346,9
68,4
63,1
41,8
37,3
13,3
12,0
12,9
10,5
10,1
_
_
_
_
7,3
11,5
16,6
14,6
41,8
45,1
50,3
34,8
62,9
62,8
76,6
56,5
0,59
0,54
0,59
0,48
01
Ofh
Oh
ABbrCcal
ABbrCca2
0-3
3-4,5
4,5-10
10-20
20-45
445,8
263,0
132,9
105,7
18,4
46,0
17,4
9,5
9,1
7,7
_
_
_
_
0,0
0,0
0,8
20,8
0,6
2,5
34,6
58,9
15,2
23,8
55,3
89,3
0,40
0,62
0,51
0,46
01
O lh
02h
OCca
01
Of
A lh
A2h
Cca
3,3
2,2
0,2
-
-
-
-
-
-
0,3
12,8
14,9
9,9
-
-
-
5,9
37,1
-
-
-
3,4
-
-
-
-
-
-
-
-
10,5
13,2
12,9
84,8
76,2
44,7
-
-
-
4,1
8,1
6,7
-
Ch - węgiel kwasów huminowych, Cf - węgiel kwasów fulwowych, R - rezyduum
Ch - carbon ofhumic acids, Cf - carbon offulvic acids, R - residuum
4,4
6,2
9,7
7,0
_
0,0
0,0
0,4
9,6
1,0
A. M iechówka
3
Poziom
Horizon
о
:
W łaściwości rędzin p o d kosodrzewiną w TPN
11
postaci humikolu, o niskim stopniu humifikacji i dużym udziale frakcji lekkiej. W
glebie z próchnicą w formie oligomullu pod poziomem Of rozwinięte były poziomy
endopróchniczne, w części stropowej przerośnięte grzybnią, w których występowała
próchnica w postaci mullikolu z domieszką humiskelu, o wyższym stopniu humifika­
cji i znacznie mniejszym udziale frakcji lekkiej niż w rędzinach z próchnicą w formie
amphimullu.
W badanych rędzinach brunatnych występowała próchnica w formie mesomullu.
W glebach tych poziomy endopróchniczne zawierały głównie próchnicę w postaci*
mullikolu, charakteryzującą się wysokim stopniem humifikacji i niewielką ilością
frakcji lekkiej. Podobne gleby występują również pod kosodrzewiną w Górach
Choczańskich, na wysokości 1600 m n.p.m. [Grunda 1969].
Na różnorodność gleb wytworzonych z wapieni i dolomitów pod kosodrzewiną
wskazywali już Tarâbek [1958] oraz Minghetti i in. [1997]. Pod kosodrzewiną w
Alpach opisano gleby należące według systematyki FAO [1990] do Rendzic Leptosols, Calcaric Regosols i Calcaric Phaeozems. Gleby te charakteryzowały się wystę­
powaniem dwóch form próchnicy muli - Amphimull lub Dysmull [Minghetti i in.
1997], a więc form próchnicy zbliżonych do opisanych w badanych glebach tatrzań­
skich (tab. 1). W analizowanych glebach stwierdzono również występowanie takich
samych form próchnicy, określonych na podstawie kryteriów podanych przez Kubienę [1953], jak w rędzinach wytworzonych pod kosodrzewiną w Tatrach Bielskich,
które zostały zaliczone do następujących podtypów: Mullrendsina (1500 m n.p.m.),
Mullartige Rendsina (1490 m n.p.m.) i Alpine Pechrendsina = alpejska rędzina
smolista (1750 m n.p.m.) [Tarâbek 1958].
Badane gleby charakteryzowały się nie tylko formami próchnicy zbliżonymi do
występujących w glebach Tatr Bielskich, Gór Choczańskich i Alp (tab. 1), ale również
podobną zawartością próchnicy i węglanów oraz zbliżoną pojemnością kompleksu
sorpcyjnego.
WNIOSKI
1. W Tatrzańskim Parku Narodowym, w płatach kosodrzewiny występujących na
skałach węglanowych partii szczytowych wykształciły się rędziny próchniczne
górskie z próchnicą w formie amphimullu lub oligomullu, natomiast w płatach
położonych w pobliżu górnej granicy lasu powstały rędziny brunatne z próchnicą
w formie mesomullu.
2. Rędziny wytworzone w kosodrzewinie charakteryzowały się obecnością silnie
kwaśnych poziomów ektopróchnicznych - Ol i Of, o miąższości nie przekraczają­
cej 5 cm, w których próchnica występowała w postaci humiskelu. Pod nimi
znajdowały się poziomy z próchnicą w postaci humikolu lub mullikolu.
3. Poziomy genetyczne zawierające próchnicę w postaci humikolu charakteryzowały
się dużym udziałem frakcji lekkiej i niskim stopniem humifikacji, natomiast pozio­
my endopróchniczne z przewagą próchnicy w postaci mullikolu odznaczały się
wysokim stopniem humifikacji i niewielką ilością frakcji lekkiej.
4. Rędziny wytworzone pod kosodrzewiną w Tatrzańskim Parku Narodowym były
zbliżone, pod względem występujących w nich form próchnicy i niektórych wła­
12
A. M iechówka
ściwości chemicznych, do opisanych w Tatrach Bielskich, w Górach Choczańskich
i Alpach.
LITERATURA
BAR RA TT B.C. 1967: D ifferences in humus forms and their microfabrios induced by long-term
topdressings in hayfields. G eoderm a 1: 20 9 -2 2 7 .
DREW NIK M. 1998: Tempo rozkładu materii organicznej w glebach górskich Karpat. Zesz. Probl.
Post. Nauk Roln. 464: 169-173.
D U C H A UFO U R P., JACQUIN F. 1966: N ouvelles recherches sur l ’extraction et le fractionnement
des com posés humiques. Bulletin de l'E cole N ationale Supérieure Agronom ique de N ancy 8:
1-24.
G R U N D A B. 1969: Skladba humusu horskÿch rendzin Chocského Pohori. A cta U niversitatis
A griculturae 38, 4: 3 35-3 4 4.
HESS M. 1965: Piętra klimatyczne w polskich Karpatach Zachodnich. Zesz. Nauk. UJ, P race
G eogr. 44: ss. 267.
KO W ALIŃSKI S., BO G DA A. 1966: Przydatność polskich żyw ic syntetycznych do sporządzania
m ikroskopowych szlifów gleb. Rocz. Glebozn. 16, 2: 3 2 7 -3 5 6 .
KU BIENA W.L. 1953: Bestimmungsbuch und Systematik der Böden Europas.
Ferdinand Enke Verlag, Stuttgart: ss.392.
Mapa geologiczna Tatr Polskich 1 : 10 000: 1957-1980. Wyd. Geologiczne, Warszawa.
M IECHÓW KA A. 2000: Charakterystyka tatrzańskich gleb nieleśnych wytworzonych ze skał
w ęglanow ych. Zesz. Nauk. AR w K rakow ie, Rozpr. 263: 86.
MINGHETTI P., SARTORI G., LAM BERT K. 1997: Relations so 1- végétation dans les pinèdes
a Pinus mugo Turra du Trentin (Italie). Rev. Ecol. Alp. 4: 2 3 -3 4 .
M YCZKOW SKI S., PIĘKOŚ-MIRKOW A H., BAR YŁA J. 1985: Zbiorowiska roślinne (mapa),
[w] Trafas К. (red.) Atlas Tatrzańskiego Parku Narodowego. Zakopane-Kraków.
M ONNIER G., TURC L., JEAN SO N -LUN SIU AN G C. 1962: Une méthode de fractionnement
densimétrique par centrifugation des matiers organiques du sol. Ann. Agron. 13: 5 5 -6 3 .
OLEKSYNO W A K., SKIBA S., MIECHÓWKA A. 1983: Gleby wytworzone z granitoidów w
zbiorowiskach Pinetum mughi w Tatrach. Cz. I. W łaściw ości m orfologiczne i chemiczne. R ocz
Glebozn. 34, 1-2: 2 29-24 9 .
Référentiel pédologique principaux sols d’Europe. 1992. Institut National de la Recherche A gro­
nomique (INRA), Paris: ss. 222.
SKIBA S. 1983: Tendencje do strefowości rędzin tatrzańskich na przykładzie stoków Kominiar­
skiego Wierchu. R o c zG le b o zn . 34, 2: 113-122.
SKIBA S., DREW NIK M., DROZD J. 1997: Characteristic o f the Organie Matter o f Ectohumus
Horizons in the Soils o f Different Mountain Regions in Poland, [w] Drozd J., Gonet S., Senesi
N. Weber J. (eds). The Role o f Humic Substances in the Ecosystem s and in Environmental
Protection. Polish Society o f Humic Substances, Wrocław: 4 9 7 -5 0 5 .
Systematyka gleb Polski. 1989: R ocz. Glebozn. 40, 3/4: ss.150.
STR ZEM SK IM . 1956: Gleby Tatr Polskich. Rocz. Glebozn. 5: 3 -7 1 .
TA R Â BEK К. 1958: Zprava o vÿskume pôd v Belanskÿch Tatrach. Sbornik P râc о Tatranskom
N ârodnom Parku 2: 11-19.
Praca wpłynęła do redakcji w sierpniu 2001 r.
D r hab. A nna M iech ów ka
K a te d ra G le b o zn a w stw a i O ch ron y G leb, A kadem ia R oln icza
Al. M ick iew icza 21, 3 1 -1 2 0 K ra k ó w
e -m a il: rrm iech o @ cyf-kr. ed u .p l