właściwość jednostek zus w zakresie ustalania i wypłaty polskich

Zakład Ubezpieczeń Społecznych
WŁAŚCIWOŚĆ JEDNOSTEK ZUS
W ZAKRESIE USTALANIA I WYPŁATY
POLSKICH EMERYTUR I RENT
Z TYTUŁU PRACY W POLSCE I ZA GRANICĄ
i
Do kogo skierowana jest ulotka?
Ulotka określa zasady składania wniosków o przyznanie emerytury, renty
z tytułu niezdolności do pracy lub renty rodzinnej przez osoby, które wykazały okresy ubezpieczenia w Polsce oraz okresy ubezpieczenia/zamieszkania za
granicą, przebyte w:
jednym lub kilku państwach członkowskich Unii Europejskiej (Austria,
Belgia, Bułgaria, Cypr, Czechy, Dania, Estonia, Finlandia, Francja, Grecja,
Hiszpania, Holandia, Irlandia, Litwa, Luksemburg, Łotwa, Malta, Niemcy,
Polska, Portugalia, Rumunia, Słowacja, Słowenia, Szwecja, Węgry, Wielka
Brytania oraz Włochy. Dla celów unijnej koordynacji za państwa członkowskie uznaje się również kraje Europejskiego Obszaru Gospodarczego
(EOG) nienależące do Unii Europejskiej: Islandię, Liechtenstein i Norwegię, a także Szwajcarię),
kraju umownym, tj. państwie, z którym wiążą Polskę umowy dwustronne
w dziedzinie zabezpieczenia społecznego (Kanada, USA, Korea Płd., Australia, Macedonia, Chorwacja, Czarnogóra, Serbia, Bośnia i Hercegowina
oraz Kosowo).
—
—
WŁAŚCIWOŚĆ JEDNOSTEK ZUS W ZAKRESIE USTALANIA I WYPŁATY POLSKICH EMERYTUR I RENT Z TYTUŁU PRACY W POLSCE I ZA GRANICĄ 1
i
Kto realizuje wnioski o świadczenia emerytalno-rentowe
z tytułu pracy w Polsce i za granicą?
Do realizacji wniosków o świadczenia emerytalno-rentowe osób, które posiadają polskie i zagraniczne okresy zatrudnienia, wyznaczonych zostało sześć
jednostek Zakładu Ubezpieczeń Społecznych. Jednostki realizujące umowy
międzynarodowe (JRUM) zobowiązane są do rozpatrywania wniosków o świadczenia emerytalno-rentowe z zastosowaniem przepisów o unijnej koordynacji
systemów zabezpieczenia społecznego oraz do realizacji dwustronnych umów
międzynarodowych w dziedzinie zabezpieczenia społecznego.
Szczegółowy wykaz JRUM rozpatrujących wnioski osób, które przebyły okresy ubezpieczenia w danym państwie członkowskim Unii Europejskiej, Szwajcarii lub państwie umownym zamieszczono w tabeli na stronie 7
i 8 ulotki.
i
Wnioskodawca zamieszkały w Polsce
Osoba mieszkająca w Polsce, posiadająca okresy ubezpieczenia przebyte
w Polsce oraz za granicą w jednym lub kilku państwach członkowskich Unii
Europejskiej lub w kraju umownym, powinna złożyć wniosek o przyznanie
emerytury, renty rodzinnej, renty z tytułu niezdolności do pracy w polskiej
instytucji ubezpieczeniowej w jednostce realizującej umowy międzynarodowe
wyznaczonej do realizacji spraw emerytalno-rentowych podlegających koordynacji, właściwej ze względu na państwo, którego ustawodawstwu zainteresowany podlegał.
Nie ma również przeszkód, aby wniosek emerytalno-rentowy zainteresowany
złożył w oddziale ZUS, właściwym ze względu na swoje miejsce zamieszkania. Oddział właściwy ze względu na miejsce zamieszkania, po skompletowaniu wniosku,
przekaże wniosek do rozpatrzenia właściwej jednostce realizującej umowy międzynarodowe.
Wniosek o przyznanie emerytury lub renty złożony w polskiej instytucji
ubezpieczeniowej automatycznie uruchomi postępowanie o przyznanie pra-
2
WŁAŚCIWOŚĆ JEDNOSTEK ZUS W ZAKRESIE USTALANIA I WYPŁATY POLSKICH EMERYTUR I RENT Z TYTUŁU PRACY W POLSCE I ZA GRANICĄ
wa do świadczenia zarówno z polskiej, jak i z zagranicznych instytucji ubezpieczeniowych państw członkowskich Unii Europejskiej lub Szwajcarii oraz
państw umownych, w których wnioskodawca przebył okresy ubezpieczenia/
/zamieszkania. Data złożenia wniosku w ZUS jest wiążąca dla wszystkich pozostałych instytucji ubezpieczeniowych, w których osoba zainteresowana była
ubezpieczona.
Przykład
Pan Władysław, zamieszkały w Warszawie, wykazał okresy zatrudnienia w Polsce i w Niemczech. Wniosek o emeryturę z tytułu okresów ubezpieczenia przebytych
w Polsce i w państwie członkowskim Unii Europejskiej zainteresowany powinien
złożyć w Oddziale ZUS w Opolu, w Wydziale Realizacji Umów Międzynarodowych,
który został wyznaczony do obsługi zainteresowanych, którzy wykazali okresy zatrudnienia w Niemczech. Złożony przez pana Władysława wniosek automatycznie uruchomi postępowanie w niemieckiej instytucji ubezpieczeniowej o emeryturę
z tytułu niemieckich okresów zatrudnienia.
Pan Władysław może również złożyć wniosek w Oddziale ZUS w Warszawie, tj. oddziale właściwym ze względu na jego miejsce zamieszkania. Oddział ten, po skompletowaniu wniosku, przekaże wniosek do Wydziału Realizacji Umów Międzynarodowych
w Oddziale ZUS w Opolu.
Jeżeli wnioskodawca podlegał ustawodawstwu kilku – innych niż Polska
– państw członkowskich UE, EOG lub Szwajcarii, wniosek powinien złożyć
w JRUM wyznaczonej do realizacji spraw emerytalno-rentowych podlegających koordynacji, właściwej ze względu na państwo, którego ustawodawstwu
ostatnio podlegał (państwo członkowskie, w którym ostatnio przebył okresy
zatrudnienia/ubezpieczenia/zamieszkania).
Przykład
Pani Sabina, która obecnie mieszka w Polsce, wykazała okresy zatrudnienia kolejno
w Polsce, we Francji i w Holandii. Wniosek o emeryturę z tytułu okresów ubezpieczenia przebytych w Polsce i w państwach członkowskich Unii Europejskiej pani Sabina
powinna złożyć w JRUM wyznaczonej do realizacji spraw emerytalno-rentowych podlegających koordynacji, właściwej ze względu na państwo, którego ustawodawstwu
ostatnio podlegała, tj. w I Oddziale ZUS w Warszawie, w Wydziale Realizacji Umów
Międzynarodowych, który został wyznaczony do realizacji spraw ubezpieczonych posiadających okresy ubezpieczenia przebyte w Holandii.
WŁAŚCIWOŚĆ JEDNOSTEK ZUS W ZAKRESIE USTALANIA I WYPŁATY POLSKICH EMERYTUR I RENT Z TYTUŁU PRACY W POLSCE I ZA GRANICĄ 3
i
Wnioskodawca zamieszkały za granicą
w państwie członkowskim UE lub w Szwajcarii
albo w kraju, z którym Polskę łączy umowa
w dziedzinie zabezpieczenia społecznego
Osoba posiadająca okresy ubezpieczenia przebyte w Polsce oraz za granicą
w jednym lub kilku państwach członkowskich UE lub w Szwajcarii albo w kraju, z którym Polskę łączy umowa w dziedzinie zabezpieczenia społecznego,
zamieszkała za granicą w którymś z tych państw, powinna złożyć wniosek
w zagranicznej instytucji ubezpieczeniowej miejsca zamieszkania. Nie ma
jednak przeszkód, aby osoba taka złożyła wniosek w Zakładzie Ubezpieczeń
Społecznych.
Przykład
Pani Klara, która obecnie mieszka w Kanadzie, wykazała okresy zatrudnienia
w Polsce i w Kanadzie. Wniosek o emeryturę z tytułu okresów ubezpieczenia przebytych w Polsce i w państwie umownym powinna złożyć w kanadyjskiej instytucji ubezpieczeniowej. Wniosek automatycznie uruchomi postępowanie o emeryturę z Polski
i Kanady. Nie ma również przeszkód, aby pani Klara złożyła wniosek w Polsce,
w jednostce wyznaczonej do realizacji umowy polsko-kanadyjskiej, tj. w I Oddziale ZUS
w Łodzi, w Wydziale Realizacji Umów Międzynarodowych.
Jeżeli osoba posiadająca okresy ubezpieczenia przebyte w Polsce oraz za
granicą w jednym lub kilku państwach członkowskich UE lub w Szwajcarii albo
w kraju, z którym Polskę łączy umowa w dziedzinie zabezpieczenia społecznego zamieszkała za granicą w którymś z tych państw, nie wykazała okresów ubezpieczenia w państwie, w którym obecnie zamieszkuje, może złożyć
wniosek za pośrednictwem zagranicznej instytucji miejsca zamieszkania albo
bezpośrednio do polskiej instytucji ubezpieczeniowej.
Przykład
Pan Stefan, który obecnie mieszka w Niemczech, wykazał okresy zatrudnienia
w Polsce oraz w Wielkiej Brytanii. Zainteresowany nigdy nie pracował w miejscu, w którym obecnie mieszka, tj. w Niemczech. Wniosek o emeryturę z tytułu okresów ubezpieczenia przebytych w Polsce i w Wielkiej Brytanii pan Stefan może złożyć w niemieckiej instytucji ubezpieczeniowej, która przekaże ten wniosek do instytucji brytyjskiej,
a ta rozpocznie postępowanie międzynarodowe o przyznanie polskiego i brytyjskiego
4
WŁAŚCIWOŚĆ JEDNOSTEK ZUS W ZAKRESIE USTALANIA I WYPŁATY POLSKICH EMERYTUR I RENT Z TYTUŁU PRACY W POLSCE I ZA GRANICĄ
świadczenia. Pan Stefan może również złożyć wniosek o emeryturę z tytułu okresów
ubezpieczenia w Polsce i w Wielkiej Brytanii w polskiej instytucji ubezpieczeniowej,
w I Oddziale ZUS w Warszawie, w Wydziale Realizacji Umów Międzynarodowych.
Osoba, która mieszka za granicą w państwie członkowskim UE lub w Szwajcarii albo w kraju, z którym Polskę łączy umowa w dziedzinie zabezpieczenia
społecznego, ubiega się o świadczenie z tytułu wyłącznie polskich okresów
ubezpieczenia, wniosek powinna zgłosić za pośrednictwem zagranicznej instytucji ubezpieczeniowej miejsca zamieszkania lub bezpośrednio w polskiej
instytucji ubezpieczeniowej w jednostce realizującej umowy międzynarodowe, właściwej ze względu na miejsce zamieszkania za granicą.
Przykład
Pan Zygmunt, który obecnie mieszka w Czechach, zatrudniony był wyłącznie w Polsce
i ubiega się o świadczenie z tytułu polskich okresów ubezpieczenia. Wniosek o emeryturę
pan Zygmunt może złożyć w czeskiej instytucji ubezpieczeniowej, która przekaże ten
wniosek do instytucji polskiej, albo bezpośrednio w jednostce realizującej umowy międzynarodowe, właściwej ze względu na miejsce zamieszkania w Czechach, tj. w Oddziale
ZUS w Nowym Sączu, w Wydziale Realizacji Umów Międzynarodowych.
i
Wnioskodawca zamieszkały w państwie trzecim
Osoba zamieszkała w państwie trzecim (poza Polską, państwem członkowskim Unii Europejskiej, Szwajcarią lub krajem umownym) wniosek o świadczenie z tytułu okresów ubezpieczenia przebytych w Polsce i państwie członkowskim lub umownym powinna złożyć w polskiej instytucji ubezpieczeniowej
(JRUM) lub instytucji ubezpieczeniowej państwa, w którym przebyła okresy
ubezpieczenia, w zależności od tego, w którym państwie ostatnio podlegała
ubezpieczeniom społecznym.
Przykład
Pani Tatiana, która obecnie mieszka w Rosji, wykazała okresy zatrudnienia
w Polsce, następnie pracowała w Niemczech i w Wielkiej Brytanii. Oprócz Polski była zatem ubezpieczona w innych państwach członkowskich Unii Europej-
WŁAŚCIWOŚĆ JEDNOSTEK ZUS W ZAKRESIE USTALANIA I WYPŁATY POLSKICH EMERYTUR I RENT Z TYTUŁU PRACY W POLSCE I ZA GRANICĄ 5
skiej. Wniosek o emeryturę z tytułu okresów ubezpieczenia przebytych w Polsce
i w państwach umownych pani Tatiana powinna więc złożyć w brytyjskiej instytucji ubezpieczeniowej, ponieważ ustawodawstwo tego państwa miało ostatnio
zastosowanie.
Osoba zamieszkała za granicą w państwie innym niż państwo członkowskie UE lub Szwajcaria albo w kraju, z którym Polskę nie łączy umowa
w dziedzinie zabezpieczenia społecznego, która była ubezpieczona w Polsce, ale nie podlegała ubezpieczeniom w państwach członkowskich Unii
Europejskiej lub w państwach, z którymi Polskę łączą umowy międzynarodowe w dziedzinie zabezpieczenia społecznego, powinna zgłosić wniosek
w oddziale ZUS właściwym według ostatniego miejsca zamieszkania przed
wyjazdem z Polski.
Przykład
Pan Gerwazy, który obecnie mieszka w RPA, ubiega się o emeryturę z tytułu polskich okresów ubezpieczenia. Przed wyjazdem z Polski zainteresowany mieszkał we Wrocławiu. Wniosek o emeryturę powinien zostać złożony
w Oddziale ZUS we Wrocławiu, który jest właściwy do jego rozpatrzenia ze
względu na ostatnie miejsce zamieszkania pana Gerwazego przed wyjazdem
z Polski.
i
Wnioskodawca ubiegający się o świadczenie przedemerytalne
Do realizacji wniosków osób, które ubiegają się o świadczenie przedemerytalne, emeryturę pomostową lub nauczycielskie świadczenie kompensacyjne,
zostały wyznaczone:
jeżeli wnioskodawca mieszka za granicą w państwie członkowskim UE –
jednostki realizujące umowy międzynarodowe (JRUM) właściwe ze względu na państwo, w którym zainteresowany przebył okresy ubezpieczenia za
granicą,
jeżeli wnioskodawca mieszka w Polsce – oddziały ZUS właściwe za względu
na miejsce zamieszkania zainteresowanego w Polsce.
—
—
6
WŁAŚCIWOŚĆ JEDNOSTEK ZUS W ZAKRESIE USTALANIA I WYPŁATY POLSKICH EMERYTUR I RENT Z TYTUŁU PRACY W POLSCE I ZA GRANICĄ
Wykaz jednostek realizujących umowy międzynarodowe (JRUM)
Jednostka organizacyjna ZUS
rozpatrująca wnioski
o emerytury i renty
osób, które wykazały
okresy ubezpieczenia w Polsce,
Lp.
państwie członkowskim
Unii Europejskiej
lub państwie, z którym łączy Polskę
umowa międzynarodowa w dziedzinie
zabezpieczenia społecznego
Właściwa w odniesieniu do osób:
posiadających
wyłącznie
polskie okresy
ubezpieczenia,
zamieszkałych
w następujących
państwach:
albo
zamieszkałych
w Polsce
lub za granicą,
posiadających
łączone okresy
ubezpieczenia
polskie
i zagraniczne:
1.
I Oddział ZUS w Łodzi
Wydział Realizacji
Umów Międzynarodowych
ul. Zamenhofa 2
90-431 Łódź
telefon: +48 (42) 638-29-67
Cypr, Grecja, Hiszpania, Malta, Portugalia,
Włochy,
Kanada, Korea Płd.
2.
Oddział ZUS w Nowym Sączu
Wydział Realizacji
Umów Międzynarodowych
ul. Węgierska 11
33-300 Nowy Sącz
telefony: +48 (18) 443-78-48
wew. 3314, 3315,
Czechy, Słowacja,
Australia
3.
Oddział ZUS w Tarnowie
Wydział Realizacji
Umów Międzynarodowych
ul. Kościuszki 32
33-100 Tarnów
telefony: +48 (14) 621-43-71 do 74
wew. 306, 362, 458, 459, 461
Austria, Liechtenstein, Słowenia, Węgry,
Szwajcaria
4.
Oddział ZUS w Opolu
Wydział Realizacji
Umów Międzynarodowych
ul. Wrocławska 24
45-701 Opole
telefony: +48 (77) 451-16-81
+48 (77) 451-17-58
+48 (77) 451-17-61
Niemcy
WŁAŚCIWOŚĆ JEDNOSTEK ZUS W ZAKRESIE USTALANIA I WYPŁATY POLSKICH EMERYTUR I RENT Z TYTUŁU PRACY W POLSCE I ZA GRANICĄ 7
Wykaz jednostek realizujących umowy międzynarodowe (JRUM) cd.
Jednostka organizacyjna ZUS
rozpatrująca wnioski
o emerytury i renty
osób, które wykazały
okresy ubezpieczenia w Polsce,
Lp.
państwie członkowskim
Unii Europejskiej
lub państwie, z którym łączy Polskę
umowa międzynarodowa w dziedzinie
zabezpieczenia społecznego
Właściwa w odniesieniu do osób:
posiadających
wyłącznie
polskie okresy
ubezpieczenia,
zamieszkałych
w następujących
państwach:
albo
zamieszkałych
w Polsce
lub za granicą,
posiadających
łączone okresy
ubezpieczenia
polskie
i zagraniczne:
5.
Oddział ZUS w Szczecinie
Wydział Realizacji
Umów Międzynarodowych
ul. Matejki 22
70-530 Szczecin
telefony: +48 (91) 814-88-74
+48 (91) 812-10-82
+48 (91) 814-88-62
+48 (91) 814-88-69
fax:
+48 (91) 812-10-87
Dania, Estonia, Finlandia, Islandia, Litwa,
Łotwa, Norwegia, Szwecja
6.
I Oddział ZUS w Warszawie
Wydział Realizacji
Umów Międzynarodowych
ul. Kasprowicza 151
01-949 Warszawa
telefony: + 48 (22) 569-36-04
+ 48 (22) 569-36-13
+ 48 (22) 569-35-93
+ 48 (22) 569-36-50
Belgia, Bułgaria, Francja, Holandia, Irlandia,
Luksemburg, Rumunia, Wielka Brytania,
Macedonia, Bośnia i Hercegowina, Serbia,
Chorwacja, Czarnogóra, Kosowo, USA
Warszawa, sierpień 2011 r.
Zakład Ubezpieczeń Społecznych (Departament Rent Zagranicznych)
00-082 Warszawa, ul. Senatorska 10
Skład i druk: Biuro Poligrafii ZUS w Warszawie. Nakł. 50 000 egz. Zam. nr 1762/11
8
WŁAŚCIWOŚĆ JEDNOSTEK ZUS W ZAKRESIE USTALANIA I WYPŁATY POLSKICH EMERYTUR I RENT Z TYTUŁU PRACY W POLSCE I ZA GRANICĄ