docMaterialy szkoleniowe dla Uczestników akcji
download 
Reklamacja Transkrypt
Materialy szkoleniowe dla Uczestników akcji
masz glos masz wybór Materialy szkoleniowe dla Uczestników akcji Kopiowanie i wykorzystywanie mile widziane za zgodą autorów i z podaniem źródła 2 Akcja “Masz głos, masz wybór” Organizatorzy akcji Fundacja im. Stefana Batorego ul. Sapieżyńska 10a 00-215 Warszawa www.batory.org.pl Stowarzyszenie Szkoła Liderów ul. Sienkiewicza 12/14 pok. 4D19 00-010 Warszawa www.szkola-liderow.pl Koordynatorzy Paulina Tymoszczuk Stowarzyszenie Szkoła Liderów e-mail: [email protected], [email protected] telefon: 022/ 828 64 05 Maria Mańkowska Stowarzyszenie Szkoła Liderów e-mail: [email protected] Joanna Załuska Fundacja im. Stefana Batorego e-mail: [email protected] telefon: 022/ 536 02 76 Koordynacja szkoleń Agnieszka Szelągowska Stowarzyszenie Szkoła Liderów Copyright by Fundacja im. Stefana Batorego Stowarzyszenie Szkoła Liderów Kopiowanie i wykorzystywanie mile widziane za zgodą autorów i z podaniem źródła 3 Szanowni Państwo Serdecznie witamy wszystkich, którzy przystąpili do akcji „Masz głos, masz wybór”, a zatem wszystkich, którzy wierzą, że możliwe jest zmienianie na lepsze miejsca, w którym żyjemy. Wierzymy, że również od nas zależy, jak będzie wyglądała przyszłość naszych wspólnot lokalnych, gmin i miast. Od nas zależy, komu powierzymy władzę w miejscach, w których mieszkamy, pracujemy, uczymy się, leczymy, odpoczywamy, rozliczamy z podatków. Akcja „Masz głos, masz wybór” daje szansę dokonania dobrego wyboru takich radnych, wójtów, burmistrzów, prezydentów, którym zależy na rozwiązywaniu problemów i rozwoju wspólnot lokalnych. Wkrótce sami zdecydujemy, jakich liderów nam potrzeba, oddając głos na kandydatów, których obdarzymy największym zaufaniem. Nasza akcja ma pomóc w podjęciu dobrej decyzji. Za dobrą decyzję uznajemy taką, która jest następstwem rozważań, zadanych pytań i udzielonych odpowiedzi. Zapraszamy Państwa do zadania wszystkich ważnych pytań, zarówno mieszkańcom, o to co ich dotyka i niepokoi, jak i kandydatom na liderów o to, jak zamierzają sprostać oczekiwaniom swoich wyborców. Odpowiedzi na pytania obydwu stron pozwolą na podjęcie właściwej decyzji, za której stawką są 4 lata sprawowania władzy przez radnych, wójtów, burmistrzów i prezydentów. Cieszymy się, że zdecydowali się Państwo wziąć udział w naszych szkoleniach, które mają pomóc Państwu w realizacji zadań akcji „Masz głos, masz wybór”. Materiały, które trzymacie Państwo w rękach, uzupełniają szkolenia o wiedzę przydatną w organizowaniu spotkań, nawiązywaniu kontaktów z kandydatami i osobami ważnymi dla danej społeczności. Znajdą w nich Państwo informacje na temat utrzymywania kontaktów z lokalnymi mediami oraz angażowania lokalnej społeczności do aktywności publicznej. Znajdą tu Państwo również informację o kompetencjach samorządu (Samorząd jest Twój) i propozycje pytań, jakie można zadać osobie ubiegającej się o urząd publiczny (Katalog 100 pytań o sprawy lokalne). Krótkie teksty o Stowarzyszeniu Szkoła Liderów i Fundacji im. Stefana Batorego dostarczą Państwu informacji o profilu działalności organizatorów akcji „Masz głos, masz wybór”. Joanna Załuska Paulina Tymoszczuk Maria Mańkowska Agnieszka Szelągowska Przemysław Radwan-Rohrenschef 5 Akcja „Masz głos, masz wybór” Jesienią odbędą się wybory do władz samorządowych. Będziemy wtedy decydować o kierunkach rozwoju naszych gmin w ciągu następnych czterech lat, o tym, jakie problemy zostaną rozwiązane, jak będą zaspokajane nasze potrzeby jako mieszkańców. Nasz wybór powinien być świadomy. Fundacja im. Stefana Batorego i Stowarzyszenie Szkoła Liderów organizują ogólnopolską akcję, której celem jest zainteresowanie obywateli sprawami gminy i zachęcenie ich do uczestnictwa w życiu publicznym, m.in. w wyborach lokalnych, a także wzmocnienie – zarówno u wyborców, jak i u wybieranych – poczucia odpowiedzialności za podejmowane decyzje. Działania Uczestników W ramach akcji zapraszamy Państwa do zrealizowania opisanych poniżej zadań. Są one ze sobą powiązane, dlatego warto zrealizować wszystkie,do tego gorąco zachęcamy zwłaszcza uczestników szkoleń. Jeśli jednak nie będzie to możliwe, prosimy nie rezygnować z udziału w akcji. Zróbcie to, co możecie. Zacznijcie –może zainspirujecie innych do działania. Spróbujcie znaleźć partnerów, którzy Wam pomogą. Ważne jest to, by rozpocząć rozmowę o lokalnych problemach. Piszcie do nas o tym, co chcecie zrobić i co Wam się już udało. Przekażemy te informacje patronom medialnym akcji. Zadanie 1: Zebranie informacji o problemach społeczności lokalnej i zorganizowanie spotkania z mieszkańcami Informacje o problemach można zebrać przy użyciu dowolnych metod i narzędzi (np. przeprowadzenie ankiety, sondażu wśród różnych grup mieszkańców, ogłoszenie konkursu „Co chciałbym zmienić w mojej gminie”, dyskusje z autorytetami). Rezultatem Państwa działań powinno być zidentyfikowanie od 3 do 5 najważniejszych problemów dotyczących społeczności danej gminy, dzielnicy, miasta lub wsi. Informacja o wytypowanych problemach powinna dotrzeć do mieszkańców, tak aby umożliwić podjęcie dyskusji o nich w kontekście wyborów samorządowych. W tym celu proponujemy Państwu zorganizowanie spotkania z mieszkańcami. Każda organizacja/instytucja, która zbierze informacje o lokalnych problemach i zorganizuje spotkanie z mieszkańcami, powinna przygotować i przesłać organizatorom akcji krótką notatkę (na około jedną stronę A4, wzór zamieścimy na stronie akcji) opisującą miejscowe problemy oraz przebieg spotkania. Notatki zostaną umieszczone na stronie akcji. Zadanie 2: Zorganizowanie publicznej debaty Kolejnym krokiem będzie przygotowanie i przeprowadzenie debaty wokół wybranych problemów z udziałem mieszkańców oraz, w miarę możliwości, wszystkich kandydatów na wójtów, burmistrzów i prezydentów. Debata ma umożliwić kandydatom odniesienie się do problemów uznanych przez społeczność lokalną za istotne, dla mieszkańców natomiast będzie okazją do poznania punktu widzenia kandydatów i ich propozycji rozwiązań. Aby dyskusja przebiegała sprawniej, należy przed debatą, najlepiej w oficjalnym zaproszeniu, poinformować kandydatów o przygotowanej liście problemów. Po debacie należy przygotować krótką notatkę z jej przebiegu (wzór zamieścimy na stronie akcji) oraz przesłać ją organizatorom. Notatki zostaną umieszczone na stronie akcji. Informacja o debacie powinna zostać także upowszechniona w mediach lokalnych. Zadanie 3: Zachęcanie mieszkańców do udziału w wyborach Zadanie to mogą Państwo zrealizować w dowolny, wybrany przez siebie sposób, np. zorganizować happening, rozwiesić plakaty, zainteresować tematem lokalne media, zorganizować dyskusję o aktywnym obywatelstwie z młodzieżą szkół średnich, która po raz pierwszy będzie uczestniczyła w wyborach samorządowych. 7 Spis treści Masz głos, masz wybór 5 Instrukcje 9 • Jak poprowadzić spotkanie z mieszkańcami i kandydatami -na temat problemow lokalnych? 11 • Jak zorganizować spotkanie z lokalnymi autorytetami lub kandydatami? 13 • Jak kontaktować się z lokalnymi autorytetami lub kandydatami? 15 • Jak poznać problemy społeczności lokalnej? 17 • Jak przygotować narzędzia do badania opinii publicznej? 19 • Jak współpracować z lokalnymi mediami? 23 • Jak się zaprezentować? 25 Fundacja im. Stefana Batorego 27 Stowarzyszenie Szkoła Liderów 29 Samorząd jest Twój 35 Katalog 100 pytań o sprawy lokalne 37 9 Instrukcje 11 Jak poprowadzić spotkanie z mieszkańcami i kandydatami na temat problemów lokalnych? Dlaczego spotkanie? Założeniem spotkań z udziałem społeczności lokalnej jest dotarcie do mieszkańców i poszerzenie ich wiedzy na temat ważnych, z ich perspektywy, spraw oraz pokazanie możliwości wpływu na rozwiązywanie lokalnych problemów. Najskuteczniej jest zaprosić na spotkanie mieszkańców i kandydatów na burmistrzów, wójtów i prezydentów po to, by każda ze stron mogła powiedzieć o tym na czym najbardziej jej zależy. Aby doszło do rozmowy -konstruktywnej, rzeczowej, rozsądnej. Rozmowy, która prowadzi do poznania i zrozumienia różnych poglądów i punktów widzenia. Proponowany przebieg spotkania: • prezentacja na temat problemów lokalnych wskazanych przez mieszkańców (może to być kilka krótkich, rzeczowych wystąpień zaproszonych mówców, lokalnych autorytetów), • odniesienie się do przedstawionych tematów przez kandydatów na wójtów, burmistrzów, prezydentów, przedstawienie propozycji strategii rozwiązań, • dyskusja na temat zaprezentowanych problemów i programów wyborczych umożliwiająca udział wszystkich, którzy chcą zabrać głos, • robocze rozmowy w grupach (mogą być dobrym sposobem na zaangażowanie wszystkich obecnych), • podsumowanie prowadzącego spotkanie. Spotkanie poświęcone dyskusji o problemach lokalnych powinno być prowadzone przez moderatora, który: • czuwa nad porządkiem wypowiedzi, udziela głosu, pilnuje czasu, • dba o równowagę pomiędzy osobami zabierającymi głos, • umożliwia zabranie głosu wszystkim uczestnikom, • chroni uczestników przed atakami personalnymi, • czuwa nad procedurą podziału na grupy robocze i prezentowaniem wyników ich pracy, • nie prezentuje własnych poglądów, nie zgłasza pomysłów, nie ocenia mówców ani ich poglądów. Moderatorowi może pomagać sekretarz, który zapisuje wnioski z dyskusji i efekty pracy w grupach, tworzy „pamięć grupową” w formie plakatów rozwieszonych na ścianach, które może spisać po spotkaniu i rozesłać wszystkim uczestnikom. Jak ustalić porządek spotkania? Aby zapewnić porządek podczas spotkania, stworzyć dobrą atmosferę do prezentowania różnych opinii, moderator powinien: • przywitać wszystkich uczestników spotkania, przedstawić się i powiedzieć o pełnionej przez siebie roli, • zaprezentować cel i oczekiwane rezultaty spotkania (co się powinno zmienić po jego zakończeniu), • przedstawić plan spotkania (wszystko co się będzie działo, ramy czasowe), 12 • przedstawić wszystkich mówców i kandydatów, a także osoby odpowiedzialne za prawidłowy przebieg spotkania (sekretarza, wolontariuszy), • omówić metody pracy (podział na małe grupy), • wprowadzić zasady współpracy obowiązujące wszystkich uczestników spotkania (np. mówi jedna osoba na raz, nie przerywamy sobie, nie stosujemy ataków personalnych, nie wychodzimy wcześniej, mówimy nie dłużej niż 3 minuty, wyłączamy telefony komórkowe). Po spotkaniu Umieść informację o przebiegu i wynikach spotkania w lokalnych mediach. Wyślij podziękowania osobom w nim uczestniczącym oraz instytucji/osobie, która udostępniła Wam miejsce na spotkanie lub jakkolwiek inaczej je wsparła. © Stowarzyszenie Szkoła Liderów; maj 2006. 13 Jak zorganizować spotkanie z lokalnymi autorytetami lub kandydatami? Chcąc zorganizować spotkanie z udziałem kandydatów na wójta, burmistrza, prezydenta miasta czy radnego, a także z lokalnymi autorytetami, powinieneś wziąć pod uwagę kilka elementów: • nawiązanie kontaktu z kandydatami i autorytetami (instrukcja Jak kontaktować się z lokalnymi autorytetami i kandydatami?), • miejsce spotkania, • sposób informowania o spotkaniu, • przebieg spotkania, • opracowanie materiałów. Miejsce spotkania Miejsce spotkania jest bardzo ważne. Musi być to sala odpowiedniej wielkości (trzeba oszacować liczbę uczestników spotkania). Dobrze, żeby było to miejsce powszechnie znane, tak aby każdy wiedział, jak tam trafić. Może to być np. sala ośrodka kultury, szkoły, itp. Im bardziej „neutralne” politycznie miejsce tym lepiej. Niedopuszczalne byłoby, gdyby była to np. sala w sztabie jednego z kandydatów. Najlepiej jeśli jest to miejsce w centrum miejscowości, takie do którego łatwo dojechać. Sposób informowania o spotkaniu Przede wszystkim informować o spotkaniu należy już na samym początku przygotowań. Jednym ze sposobów na zainteresowanie ludzi spotkaniem jest wymyślenie dla niego intrygującej nazwy, która powinna pojawiać się we wszystkich informacjach. Nazwa może np. odnosić się do najważniejszego aktualnie lokalnego problemu albo do dalekosiężnych planów. Najważniejsze, żeby budziła u odbiorców zainteresowanie i emocje. Informację o spotkaniu trzeba rozpowszechniać wieloma kanałami. • Po pierwsze, poprzez media lokalne. Trzeba je poinformować z pewnym wyprzedzeniem – większość lokalnych czasopism to tygodniki lub dwutygodniki – warto więc sprawdzić, w jakie dni się ukazują i poinformować redakcje kilka dni przed wydaniem nowego numeru. Najlepiej napisać notatkę prasową i przesłać ją mailem. Oczywiście warto też zadzwonić albo wybrać się do redakcji i porozmawiać. W przeciwnym wypadku nasz mail może zostać przeoczony. Przy okazji warto zaprosić dziennikarzy na nasze spotkanie – powinno nam zależeć na nagłośnieniu spotkania nie tylko przed, ale i po nim. Warto pamiętać, że dziennikarze specjalizują się w różnych tematach. Trzeba dotrzeć do takich, którzy zajmują się tematyką samorządową. • Po drugie, warto zrobić plakaty i rozkleić je. Plakaty mogą być nawet powielane na ksero, w formacie A3, ostatecznie A4. Wydrukowanie kolorowych plakatów spowoduje, że będą one lepiej widoczne. Ważne, żeby plakatów było dużo i żeby były czytelne i zrozumiałe. Dlatego nie można przeładować ich treścią. Powinny być na nich tylko najważniejsze informacje, takie jak temat spotkania, informacja o uczestnikach, miejscu i terminie spotkania. Plakaty trzeba rozwiesić w miejscach, gdzie zbiera się dużo osób, np. na przystankach autobusowych, przy sklepach itp. Najlepiej rozwiesić je na około 2 tygodnie przed spotkaniem. Musimy się jednak liczyć z tym, że część z nich zostanie zerwana, trzeba więc będzie je wieszać ponownie. Oczywiście plakaty należy wieszać tam, gdzie nie jest to zakazane, za zgodą właściciela terenu. 14 • Po trzecie, należy się zastanowić, kto może nam pomóc w informowaniu. Jeśli na spotkanie zaprosimy księdza, to możemy go poprosić, by poinformował o nim wiernych, np. po niedzielnej mszy świętej. Jeśli zaprosimy dyrektora domu kultury, możemy poprosić, by w domu kultury także informowano o tym wydarzeniu. • Po czwarte, nie należy zapominać o informacji bezpośredniej. Mówmy o spotkaniu znajomym, wysyłajmy maile i SMS-y. Przebieg spotkania Na miejsce spotkania trzeba przyjść dużo wcześniej, żeby przygotować salę, sprawdzić, czy wszystko jest gotowe. Na dwa dni przed spotkaniem dobrze jest telefonicznie potwierdzić obecność najważniejszych gości i przypomnieć im o spotkaniu. Na drzwiach wejściowych warto powiesić plakat z informacją o spotkaniu. Jeśli dojście do sali jest trudne (np. sala w szkole na II piętrze), warto je oznakować. Scenariusz spotkania powinien być ustalony wcześniej i główni mówcy (kandydaci, autorytety) powinni go znać. Koniecznie trzeba go przedstawić publiczności, by wiedziała, czego się spodziewać i kiedy zabierać głos. Oczywiście możliwe są różne scenariusze przebiegu spotkania (scenariusze spotkań opisanie są w instrukcji Jak zorganizować i poprowadzić spotkanie na temat problemów lokalnych?), ale należy zadbać o to, by wszyscy kandydaci mieli możliwość przedstawienia swoich poglądów, a także, by publiczność miała możliwość zadawania pytań. Opracowanie materiałów Jeszcze przed spotkaniem warto poznać zaproszonego kandydata i jego program wyborczy. Dobrą ku temu okazją jest wizyta w jego sztabie wyborczym. Trzeba wtedy poprosić o wszelkie dokumenty programowe, ulotki itp. Przebieg spotkania można nagrywać (za zgodą uczestników) lub protokołować. Z wypowiedzi kandydatów trzeba wyodrębnić deklaracje programowe, najważniejsze obietnice, pomysły. Materiał ten najlepiej opracować porównawczo. Można to zrobić w formie tabeli, zestawiając poglądy wszystkich kandydatów na poszczególne sprawy. Jeśli poglądu, któregoś z kandydatów na daną sprawę nie znamy, warto się z nim skontaktować i dopytać, żeby materiał był jak najbardziej kompletny. Można też zrobić (na podstawie materiałów wyborczych i przebiegu spotkania) zestawienie najważniejszych obietnic poszczególnych kandydatów. Może mieć ono formę punktów. © Stowarzyszenie Szkoła Liderów; maj 2006. 15 Jak kontaktować się z lokalnymi autorytetami lub kandydatami? Nawiązanie kontaktów z lokalnymi autorytetami Najważniejsze jest stworzenie listy lokalnych autorytetów. Trzeba się zastanowić, kto w danej gminie pełni taką rolę, z czyim zdaniem ludzie się liczą, kto organizuje ważne dla lokalnej społeczności wydarzenia. Takimi osobami mogą być wykładowcy akademiccy, nauczyciele, działacze społeczni, pracownicy organizacji pozarządowych (w tym np. towarzystwa przyjaciół naszego miasta), dyrektorzy domów kultury, szkół, księża itp. Warto pamiętać, że charakter pracy tych osób może kolidować z rolą niezależnego eksperta. Jest prawdopodobne, że księża nie będą chcieli bezpośrednio włączać się w dyskusje na tematy polityczne. Dyrektorzy szkół czy ośrodków kultury, jako podlegli burmistrzowi, mogą nie być chętni do oceniania jego działań. Należy więc uprzedzić wszystkie te osoby o roli, jaką dla nich przewidujemy i upewnić się, że się na nią zgadzają. Gdy wiemy już, że nasz lokalny autorytet chce uczestniczyć w spotkaniu, udajemy się do niego osobiście i wręczamy mu zaproszenie na spotkanie oraz pisemną informację o prowadzonych przez nas działaniach. Nawiązanie kontaktów z kandydatami Po pierwsze, nawiąż kontakt z kandydatami na burmistrzów, wójtów czy prezydentów - prawdopodobnie w dużych miastach będzie ich kilku. Na początek należy się dowiedzieć, kto zamierza kandydować na burmistrza lub na radnego. Takie informacje powinny być podane do publicznej wiadomości na obwieszczeniach wywieszonych na terenie gminy. Najbardziej prawdopodobne jest, że takie obwieszczenie znajdziemy na tablicy przed urzędem gminy lub w samym urzędzie. Często takie informacje są też publikowane na stronach internetowych gminy, powiatu i województwa. Zawsze też możemy wybrać się do gminnej (powiatowej, wojewódzkiej) komisji wyborczej, która nie tylko poda nam nazwiska kandydatów, ale również kontakt do ich sztabów wyborczych. Do sztabów najlepiej wybrać się osobiście. Wcześniej warto umówić się telefonicznie. Dobrze mieć ze sobą pismo z informacją o prowadzonej akcji i zaproszenie na spotkanie. W rozmowie z kandydatami ważne jest, aby podkreślić, że organizowane przez nas spotkanie jest doskonałą dla nich okazją do zaprezentowania wyborcom siebie i swojego programu. Można też powiedzieć, że zapraszamy kandydatów ze wszystkich komitetów wyborczych i że dobrze byłoby, gdyby naszego rozmówcy nie zabrakło. © Stowarzyszenie Szkoła Liderów; maj 2006. 17 Jak poznać problemy społeczności lokalnej? Aby poznać problemy społeczności lokalnej, najprościej zapytać o nie jej członków. Mieszkańcy orientują się najlepiej w sytuacji miejsca, w którym żyją. Dobrze wiedzą, co im przeszkadza i co chcieliby zmienić. Oni też powinni mieć okazję, żeby być wysłuchanymi w tej sprawie. Bezpośrednia rozmowa przyniesie najwięcej ważnych informacji. Aby zebrane informacje były rzetelne i użyteczne, powinieneś zadbać o właściwy sposób ich zbierania. Uzyskane informacje muszą być obiektywne i wyczerpujące. Pominięcie jakiegoś ważnego problemu jest poważnym błędem. Dlatego przed rozpoczęciem poszukiwań informacji o lokalnych problemach zastanów się nad odpowiedzią na 4 kluczowe pytania: 1. Jakiego typu informacje chcesz uzyskać? 2. Od kogo powinnaś/powinieneś uzyskać informacje? 3. W jaki sposób będziesz zbierać informacje? 4. Jak dotrzeć do osób, które są dla Ciebie źródłem informacji? 1. Jakiego typu informacje chcesz uzyskać? Możesz uzyskać bardzo wiele informacji. Potrzebna jest selekcja, które z nich są naprawdę istotne. Ponadto pamiętaj, że rzetelne dane to fakty, nie opinie, musisz je rozróżnić. Zastanów się, czy interesują Cię tylko bieżące problemy, czy też kwestie, które można rozwiązać lepiej, tak aby nie stały się problemami w przyszłości. Problem rozpatrujemy na kilku płaszczyznach: • powód, dla którego coś stanowi problem, • propozycje rozwiązań (jeśli takie są), • oczekiwania danej społeczności wobec problematycznego zjawiska. 2. Od kogo powinnaś/powinieneś uzyskać informacje? Z kim rozmawiać: • ze zwykłymi obywatelami, • z lokalnymi autorytetami/lokalnymi liderami, • z pracownikami instytucji, np. pracownikami wydziału spraw społecznych, ośrodka pomocy społecznej, domu kultury, nauczycielami, lekarzami, proboszczami, lokalnymi przedsiębiorcami, • z dziennikarzami lokalnych mediów, • z przedstawicielami organizacji pozarządowych. 3. W jaki sposób będziesz zbierać informacje? Źródeł zbierania informacji powinno być jak najwięcej, powinnaś/powinieneś skorzystać z kilku przedstawionych poniżej. Informacje możesz zbierać: • przeprowadzając wywiady lub ankiety, • prowadząc obserwację życia wybranych osób lub grup, • spotkając się z wybranymi osobami lub grupami (lub uczestnicząc w ich spotkaniach), • analizując dokumenty (np. raporty z posiedzeń rady gminy), • analizując artykuły w lokalnej prasie lub treści audycji i wiadomości na antenie lokalnego radia lub telewizji. 18 Wywiady Jeśli zdecydowałaś/zdecydowałeś się na przeprowadzenie wywiadów z mieszkańcami, musisz zastanowić się nad tym, jakie zadasz pytania. Nie może być ich za dużo, tak aby nie znużyć i nie zniechęcić respondentów. Ważne, żeby zapytać o: • przyczyny i konsekwencje problemów, • osoby lub grupy, któryeh problem najbardziej dotyka, • dotychczasowe działania władz podejmowane w związku z problemem, • oczekiwania wobec typu działań, jakie powinny zostać podjęte przez stosowne instytucje. Ankiety Mocną stroną ankiety jest możliwość uzyskania rzetelnych danych, które łatwo jest analizować. Przygotowanie ankiety jest trudniejsze niż przygotowanie pytań do wywiadu. Nie masz bowiem możliwości wyjaśnienia ewentualnych niejasności i pewności, że Twoje pytanie zostanie zrozumiane. Dodatkową trudnością jest samo przeprowadzenie ankiety. Jeśli ankiety roześlesz pocztą lub pozostawisz gdzieś do wzięcia, zwrot wypełnionych będzie minimalny. Dlatego dobrze jest przeprowadzić ankietę w miejscu, w którym ludzie przebywają przez dłuższy czas, np. w poczekalni u lekarza lub w takim, gdzie zbiera się jakaś grupa np. w czasie rady pedagogicznej. Obserwacja zachowań Obserwacja musi być prowadzona według określonych wytycznych i prowadzić do określonego celu. Możesz obserwować np. sposoby spędzania wolnego czasu przez młodzież po zakończeniu zajęć szkolnych w miejscach, gdzie najczęściej przebywają młodzi ludzie. Analiza artykułów Potrzebna Ci lista pytań do analizy artykułów prasy lokalnej: • W jaki sposób problem został przedstawiony? • Czy problem jest ważny, a jeśli tak, to dla kogo? • Czy z artykułu wynika, że problem jest już rozwiązywany? Jeśli tak, to przez kogo? • Jakie propozycje rozwiązań przedstawione są w artykule? 4. Jak dotrzeć do osób, które są cennym źródłem informacji? To może okazać się najtrudniejszym zadaniem. Przygotuj się na to. Z osobami, z którymi zamierzasz przeprowadzić wywiad, powinieneś/powinnaś umówić się z kilkudniowym wyprzedzeniem. Politycy samorządowi powinni wiedzieć, jakie sprawy są ważne dla mieszkańców, ponieważ wiele z lokalnych problemów może być rozwiązanych przez miejscowe władze. W kolejnych instrukcjach znajdziesz informacje o tym, w jaki sposób powiadomić władze o wynikach twoich badań. © Stowarzyszenie Szkoła Liderów; maj 2006. 19 Jak przygotować narzędzia do badania opinii publicznej? W instrukcji Jak poznać problemy społeczności lokalnej pisaliśmy o sposobach zbierania informacji na temat sytuacji danej społeczności. Z poniższej instrukcji dowiecie się jak, przygotować ankietę i wywiad. Kiedy już wiesz, o co i kogo chcesz zapytać, przebadaj reprezentatywną grupę mieszkańców – odzwierciedlającą cechy danej społeczności. Oznacza to, że powinnaś/powinieneś wybrać do badania osoby pochodzące ze wszystkich środowisk z Twojej miejscowości. Jak dowiedzieć się od ludzi, co jest dla nich ważne, co ich boli, jakie są ich oczekiwania? Jak zapytać, żeby nie odstraszyć, nie sugerować odpowiedzi i zdobyć wiarygodne dane? Zaprojektowanie dobrych badań rozpoczyna się od sformułowania właściwych pytań. Odnosi się to zarówno do wywiadu jak i do ankiety. Przygotowanie kwestionariusza ankiety Przygotowanie kwestionariusza należy rozpocząć od spisania listy zagadnień, na temat których chcesz zebrać informacje. Ta lista to nie są jeszcze pytania do ankiety, tylko wskazówka, na podstawie której sformułujesz konkretne pytania kwestionariusza. Przydadzą Ci się do tego poniższe wskazówki: • Formułując pytanie, zastanów się, jakiego typu odpowiedzi możesz uzyskać i czy zakres otrzymanych informacji jest dla Ciebie satysfakcjonujący z punktu widzenia celów badania. • Pamiętaj, że najlepsze są krótkie, jasne, jednoznaczne pytania. • Zastanów się, czy użyjesz pytania zamkniętego (na które uzyskasz odpowiedzi: tak lub nie), czy otwartego (umieścisz pod nim pole do samodzielnego wyrażenia opinii. Pamiętaj że duża liczba pytań otwartych zdecydowanie utrudni Ci i wydłuży analizę wyników). • Jeżeli wydaje Ci się, że na niektóre lub większośc pytań możesz uzyskać standardowe odpowiedzi, stwórz listę gotowych odpowiedzi do wyboru (kafeterię) – przyspieszy to wypełnianie kwestionariusza i ułatwi późniejszą analizę. • Pamiętaj, żeby przygotowane przez Ciebie odpowiedzi były rozłączne i wyczerpujące. „Wyczerpujące” oznacza, że przedstawisz wszystkie możliwe odpowiedzi na dane pytanie. • Kafeteria rozłączna to taka, w której znaczenia dwóch odpowiedzi nie pokrywają się. Przykład błędnej kafeterii, która nie jest rozłączna: Pytanie: Na jakiego kandydata zamierzasz oddać swój głos? A) Na mieszkającego na Twoim osiedlu. B) Na osobę poleconą przez znajomych. C) Na tego, na którego głosowałeś poprzednio. Kandydat może jednocześnie spełniać warunki określone w odpowiedziach A, B, C. Autor ankiety nie uzyskuje wartościowej informacji, mogącej być podstawą prawidłowego logicznie wnioskowania. Przykład poprawnej kafeterii: A) Na tego co poprzednio. B) Na innego, niż poprzednio, ale z tej samej listy. C) Na innego, niż poprzednio, z innej listy. Odpowiedzi wykluczają się wzajemnie. • Unikaj pytań, w których znajduje się przeczenie – powoduje ono niejasność. 20 • Pamiętaj, aby do listy proponowanych odpowiedzi na pytanie na końcu dodać odpowiedź „inne, jakie?” i pozostaw miejsce w kwestionariuszu, by respondent mógł dopisać odpowiedź, której nie przewidziano w kwestionariuszu. • W proponowanych odpowiedziach na pytania lub stwierdzenia używaj skali: - Zdecydowanie się zgadzam. - Raczej się zgadzam. - Raczej się nie zgadzam. - Zdecydowanie się nie zgadzam. - Nie mam zdania. • Ankieta powinna być przygotowana tak, żeby nie wymagała dodatkowych wyjaśnień i żeby była na tyle zrozumiała, by respondenci mogli wypełnić ją samodzielnie. Jeśli któraś kwestia wymaga wyjaśnień lub dodatkowej instrukcji – napisz je. • Jeśli uznasz to za przydatne w analizie odpowiedzi, możesz zadać pytania o cechy respondenta: wiek, płeć, wykształcenie, wysokość zarobków i inne – pamiętaj o przedstawieniu kategorii odpowiedzi do wyboru. Kiedy pytania wraz z odpowiedziami są gotowe, zadbaj o ich logiczną kolejność i sprawdź, czy się nie powtarzają. Sprawdź, czy proponowane odpowiedzi zawierają wszystkie najważniejsze kategorie oraz czy jest zrozumiałe, w jaki sposób należy zaznaczać odpowiedzi. Sprawdź, czy jest miejsce na odpowiedź na pytania otwarte. Zadbaj także o estetyczny wygląd ankiety oraz by wszystkie pytania były oddzielone od siebie. Czcionka wydruku powinna być na tyle duża, by jej odczytanie nikomu nie sprawiło trudności. Kiedy Twój kwestionariusz będzie gotowy, poproś o jego wypełnienie dwie, trzy osoby, które nie były włączone w jego przygotowanie. Sposób, w jaki wypełnią ankietę pozwoli Ci sprawdzić, czy pytania są zrozumiałe, czy odpowiedzi na nie dają informacje, które są dla Ciebie przydatne oraz czy obejmują wszystkie interesujące Cię zagadnienia. Po przetestowaniu ankiety należy wprowadzić konieczne poprawki: przeformułuj pytania, tak by były zrozumiałe; zmień (lub dopisz) typowe odpowiedzi do danych pytań; usuń pytania, z odpowiedzi na które nie wynika nic ważnego, dopisz pytania o zagadnienia dla Ciebie istotne. Test ankiety pozwoli Ci także sprawdzić czas jej wypełniania – czy nie jest za długa, lub czy jest na tyle krótka, żeby dodać do niej jeszcze pytanie, które zostało wyeliminowane na wczesnym etapie przygotowań. Jeżeli masz czas, możesz przeprowadzić badanie pilotażowe na mniejszej grupie, aby ostatecznie upewnić się, że kwestionariusz jest dobry – czy uzyskujesz z niego wszystkie potrzebne Ci informacje. Musisz określić, w jaki sposób będziesz przeprowadzać ankietę. Ważną kwestią, którą musisz wziąć pod uwagę, jest liczba wypełnionych ankiet, które wrócą do Ciebie. Jeśli wyślesz ankiety pocztą (nawet z kopertą zwrotną), nie spodziewaj się zbyt dużego zwrotu. Jeśli ustawisz urnę w niektórych popularnych punktach, wypełnionych ankiet możesz uzyskać więcej, ale nadal procent może Cię nie zadowalać. Możesz rozdać ankiety dzieciom w szkole i poprosić o przekazanie ich rodzicom i przyniesienie wypełnionych na drugi dzień. Wypróbowanym sposobem uzyskania dużych zwrotów jest przeprowadzanie ankiet w miejscach, gdzie ludzie na coś czekają (np. w poczekalni u lekarza) lub w miejscach, gdzie się spotykają grupą na dłuższy czas (np. zebranie z rodzicami w szkole). Musisz zawsze zagwarantować swoim respondentom anonimowość ich odpowiedzi oraz poinformować lub w jaki sposób oddać wypełniony kwestionariusz. Warto również na początku kwestionariusza napisać krótki list przedstawiający cel prowadzonego badania i przekonujący o przydatności zbieranych informacji. 21 Dlaczego warto stosować ankietę? Można nią przebadać wielu pojedynczych ludzi w krótkim/tym samym czasie oraz uzyskać informacje na temat danej zbiorowości w tej samej formie, co ułatwi Ci analizę. Przygotowanie wywiadu Wywiad jest formą rozmowy, czyli tym, co na co dzień robimy – w naszej pracy, działalności społecznej, życiu prywatnym. Zbieranie informacji poprzez wywiady jest z jednej strony czasochłonne i pracochłonne, ale z drugiej strony pozwala na bezpośredni kontakt z przedstawicielami społeczności lokalnej. Pozwala na dopytanie, doprecyzowanie, czyli zdobycie dokładnych, pogłębionych danych. Podczas wywiadu ludzie otwierają się, nasuwają im się inne wątki – być może takie, których nie wzięłaś/wziąłeś pod uwagę, przygotowując się do badania lub konstruując kwestionariusz ankiety. Wywiady pozwalają na zdobycie większej niż ankiety ilości informacji o lokalnej społeczności. Na co zwrócić uwagę: • jeśli przeprowadzasz wywiad swobodny, czyli taki, w którym pytania nie są dokładnie sformułowane, tzn. że posługujesz się luźno sformułowanymi pytaniami (hasłami, głównymi zagadnieniami, które chcesz poruszyć, luźno sformułowanymi problemami, które szeroko omawiasz z rozmówcą), musisz pamiętać o: a) „trzymaniu się” głównych wątków (istnieje ryzyko dygresji i „zagadania” tematu”), b) spisaniu wywiadu, ewentualnie zrobieniu notatki – pozwoli to na rzetelną analizę, porównanie wyników różnych wywiadów i danych zebranych w inny sposób oraz na powrót do wyników po upływie czasu, • motywowanie rozmówców – poinformuj po co to robisz, do czego wykorzystasz dane od nich uzyskane. Pokaż, że sprawy, o których rozmawiacie interesują Cię i są dla Ciebie ważne, • zaufanie, szczerość – zaproś do szczerej rozmowy, zapewniając rozmówców o anonimowości – ich opinie zostaną zaprezentowane bez podawania danych osobowych. Zadbaj o miejsce – bez świadków i ewentualnych czynników rozpraszających rozmówców, • pomagaj rozmówcy, zadając pytania pomocnicze, doprecyzowuj, upewnij się, czy dobrze zrozumiałaś/zrozumiałeś, • przeprowadzaj wywiady z różnymi osobami – takimi, które sprawują jakieś funkcje w społeczności lokalnej, podejmują decyzje, są liderami itd., ale i ze „zwykłymi” mieszkańcami – w ten sposób zbierzesz różnorodne odpowiedzi, weźmiesz pod uwagę różne punkty widzenia, • swoją osobą możesz sugerować odpowiedzi, nastawienie itd. – dobrze więc, kiedy wywiady przeprowadzają różne osoby, może to pomóc wyeliminować efekt sugerowania, • czas trwania wywiadu dostosuj do potrzeb i możliwości rozmówcy. Dlaczego warto przeprowadzać wywiady? Podczas ich trwania jesteś w bliskim kontakcie z osobą badaną, możesz poprosić ją o uszczegółowienie odpowiedzi, a ponadto możesz dowiedzieć się o rzeczach, których wcześniej nie przewidziałaś/przewidziałeś. © Stowarzyszenie Szkoła Liderów; maj 2006. 23 Jak współpracować z lokalnymi mediami? Etap 1. Współpraca z dziennikarzami Aby odnieść sukces we współpracy z mediami, musisz się nauczyć z nimi komunikować. • Zadbaj o wygodne warunki do pracy. • Podawaj najważniejsze i najciekawsze informacje i wnioski na początku wypowiedzi/tekstu. • Bądź zwięzły. Wypowiadaj się bez emocji i ubarwień. Podawaj fakty bez komentarza. • Na własny komentarz możesz sobie pozwolić w ostatnim akapicie. • Bądź gotowy do pomocy i uprzejmy. • Zawsze szanuj czas dziennikarza. Etap 2. Przygotowanie do współpracy z mediami lokalnymi Krok 1. Sporządzenie listy dziennikarzy Sporządź listę dziennikarzy zajmujących się lokalną polityką, sprawami samorządowymi, etc. Lista powinna zwierać dane kontaktowe (imię, nazwisko, funkcję, bezpośredni e-mail i telefon, wraz z kontaktami do redakcji) oraz opis sposobu pracy dziennikarza, np. stała kolumna, aktualne artykuły, felietony, debaty i wywiady z gośćmi, etc. Krok 2. Zapoznanie się z dziennikarzami Bardzo ważne dla dobrej współpracy jest nawiązanie bezpośredniej relacji z dziennikarzami. Skontaktuj się telefonicznie z każdym dziennikarzem ze sporządzonej listy i umów się na krótkie spotkanie w celu przedstawienia planowanych działań. Podczas spotkania przedstaw krótko swoją organizację i opowiedz o akcji, powołując się na jej ogólnopolski zasięg. Zapytaj dziennikarza, czy podoba mu się ta idea, czy ma jakieś sugestie odnośnie jej realizacji w danym regionie i czy chce być na bieżąco informowany o akcji i zapraszany na spotkania. Ustal sposoby kontaktu. Krok 3. Wybór wiodących dziennikarzy Spośród dziennikarzy, z którymi się spotkałaś/spotkałeś, wybierz kilku, którzy najbardziej zainteresowali się akcją. Pamiętaj aby utrzymywać z nimi stałe relacje i informować z wyprzedzeniem o wydarzeniach. Nie zaniedbuj jednak pozostałych dziennikarzy – ich też należy informować na bieżąco o rozwoju akcji. Etap 3. Bezpośrednio przed wydarzeniem Krok 1. Pierwsza informacja Pierwszy materiał informacyjny o nadchodzącym wydarzeniu powinnaś/powinieneś wysłać do dziennikarzy na tydzień wcześniej. Ponów wysyłkę na trzy dni przed wydarzeniem i następnie zadzwoń do najważniejszych dziennikarzy. Podczas rozmowy podkreśl wagę wydarzenia, przedstaw korzyści, czyli to, o czym będą mogli napisać i upewnij się, czy przyjdą na zorganizowane spotkanie. Krok 2. Kontakt w dniu wydarzenia W dniu wydarzenia bardzo ważny jest Twój bezpośredni kontakt z tymi dziennikarzami, na których Ci najbardziej zależy oraz z tymi, którzy byli wcześniej niezdecydowani. Przedstaw jeszcze raz korzyści z udziału w wydarzeniu oraz, jeśli to możliwe, powiedz, jakie inne media i dziennikarzy zaprosiłaś. Krok 3. Sytuacja awaryjna Jeśli w dniu wydarzenia dowiesz się, że nie będzie najważniejszego gościa lub nastąpiła inna ważna zmiana programu, koniecznie zadzwoń do dziennikarzy i poinformuj ich o tym. 24 Etap. 4. Współpraca podczas wydarzenia Krok 1. Rola i warunki pracy dziennikarza Zdefiniuj precyzyjnie rolę, jaką mają pełnić dziennikarze podczas imprezy. Jeśli ma to być rola aktywna np. prowadzenie spotkania czy zadawanie pytań powinnaś/powinieneś szczegółowo omówić to wcześniej. Jeśli ma to być rola bierna zadbaj o jak najlepsze warunki pracy dla dziennikarzy. Powinnaś/powinieneś zapewnić im możliwość sporządzania notatek (pulpit, światło) i nagrywania wypowiedzi (miejsce na mikrofony, dyktafony i kamerę). Poinformuj dziennikarzy, kiedy będą mogli otrzymać materiały dotyczące wydarzenia np. notatkę prasową i ewentualnie zdjęcia. Krok 2. Materiały Bezpośrednio przed spotkaniem przekaż dziennikarzom komplet materiałów składających się z: • informacji prasowej, • dodatkowych materiałów merytorycznych (konspekty, wnioski z badań, etc.), • not biograficznych gości, • listy uczestników spotkania, • informacji o przebiegu akcji, Twojej organizacji i planowanych kolejnych wydarzeniach. Krok 3. Twoja rola Upewniaj się, czy dziennikarze mają dobre warunki do pracy. Zadbaj o spisywanie najciekawszych wypowiedzi i wykonanie zdjęć dobrej jakości. Etap 5. Po wydarzeniu Krok 1. Opracuj i roześlij materiały Pamiętaj, że informacja o zorganizowanym przez Ciebie wydarzeniu będzie „newsem” dla mediów elektronicznych tylko w danym dniu, a dla mediów drukowanych – w następnym. Jak najszybciej przygotuj notatkę prasową (pamiętaj o nie ocenianiu i nie koloryzowaniu wypowiedzi i wydarzenia) i roześlij ją zarówno pocztą elektroniczną, jak i faksem do dziennikarzy i redakcji. Dostarcz zdjęcia z wydarzenia na nośniku CD lub zamieść je na serwerze w postaci pliku do pobrania. W ostateczności prześlij zdjęcia mailem, ale tylko do zainteresowanych dziennikarzy. Krok 2. Podziękuj za współpracę Po wydarzeniu zadzwoń do dziennikarzy. Podziękuj im za obecność oraz ewentualnie za napisane artykuły. Poinformuj, jakie masz dalsze plany związane z akcją. © Stowarzyszenie Szkoła Liderów; maj 2006. 25 Jak się zaprezentować? Na co zwrócić uwagę, żeby zbudować swoją wiarygodność? Pierwsze wrażenie może zadecydować o całości wystąpienia! To, w jaki sposób umówisz się na spotkanie z mieszkańcami, kandydatami do lokalnych władz, jak będziesz ubrana/ubrany, w jaki sposób zaprezentujesz ideę projektu, może zadecydować o reakcji odbiorców! Zadbaj o to, by wypaść profesjonalnie. Powiedz o swojej roli i o roli swojej organizacji Spośród ról społecznych, które pełnisz, wybierz tę, w jakiej przedstawisz się, prezentując akcję (możesz zaprezentować się jako członek organizacji pozarządowej, aktywny mieszkaniec gminy lub prywatny przedsiębiorca). Zaprezentuj się w roli, która jest najbardziej odpowiednia i najbardziej pomocna w osiągnięciu celu, który sobie stawiasz. Pokaż koalicję organizacji, które realizują akcję Udowodnij słuchaczom, że nie jest to spontaniczna inicjatywa nieformalnej („nawiedzonej”) grupy obywateli czy małego nieznanego stowarzyszenia, ale poważne przedsięwzięcie o skali ogólnopolskiej. Podaj liczbę uczestników (organizacji, które zgłosiły się do akcji). Wymień wszystkich partnerów i patronów medialnych akcji. Podkreśl swoją neutralność Mówiąc o swojej neutralności, możesz odwołać się do zasad, które obowiązują w akcji. Zapewnij swoich słuchaczy, że: • Prezentujesz problemy i interesy różnych grup mieszkańców, a nie tylko członków własnej organizacji. • Wypowiadasz się w imieniu tych mieszkańców, których opinię poznałaś/poznałeś. • Zapraszasz na debaty i spotkania osoby z różnych środowisk, reprezentujące różnorodne poglądy. • Nie wykorzystujesz akcji do promocji poszczególnych kandydatów ani partii politycznych. Pokaż wspólne korzyści Podkreśl, że udział w akcji może pomóc zarówno mieszkańcom, jak i kandydatom w merytorycznym przygotowaniu się do kampanii, poznaniu możliwości, potrzeb i problemów gminy. Mieszkańcom ułatwi to ocenę dokonań ustępujących władz, a także pomoże w zapoznaniu się z programami kandydatów i uświadomi, który z nich skutecznie zaspokoi ich potrzeby, zaś kandydatom pozwoli na zaprezentowanie swoich programów i odniesienie się do rzeczywistych potrzeb mieszkańców. Zaprezentuj innych kandydatów Rozmawiając z kolejnymi osobami zaprezentuj wszystkich kandydatów, którzy dotychczas zadeklarowali swój udział w projekcie. Szerokie spektrum ugrupowań politycznych, z jakich się będą wywodzić, powinno stanowić gwarancję neutralności i pozyska dla Ciebie kolejne osoby do aktywnego udziału w akcji. Zdobądź poparcie Zdobądź poparcie lokalnych liderów opinii publicznej – dziennikarzy, przedstawicieli nauki, sztuki, sportu, działaczy społecznych, miejscowych autorytetów itp. © Stowarzyszenie Szkoła Liderów; maj 2006. 27 Fundacja im. Stefana Batorego Fundacja im. Stefana Batorego jest niezależną, niedochodową organizacją pozarządową o statusie organizacji pożytku publicznego. Jej założycielem jest George Soros, amerykański finansista i filantrop, który zainicjował powstanie całej sieci fundacji, działających obecnie w 31 krajach Europy Środkowej i Wschodniej oraz Azji Centralnej, w Republice Południowej Afryki, Gwatemali, na Haiti oraz w Stanach Zjednoczonych. Środki finansowe na działalność Fundacji pochodzą z Open Society Institute, założonego i sponsorowanego przez George’a Sorosa, a także z innych, zagranicznych i polskich, źródeł. Celem Fundacji im. Stefana Batorego jest wspieranie rozwoju demokratycznego, otwartego społeczeństwa. Do priorytetowych zadań Fundacji należy: • wzmacnianie roli i aktywności społeczeństwa obywatelskiego Pragniemy zarówno w Polsce, jak i w innych krajach naszego regionu, współtworzyć społeczeństwo obywatelskie. Takie, w którym obywatele czują się współodpowiedzialni za kształt demokracji i nie oczekują, że wszelkie ich sprawy załatwi państwo, ale sami organizują się wokół swoich potrzeb, przekonań, pragnień. Wspieramy zatem różne formy aktywności społecznej, przede wszystkim niezależne organizacje pozarządowe, które podejmują działania tam, gdzie rola lub możliwości państwa są niewystarczające, które przyczyniają się do angażowania obywateli w życie publiczne i wyrównywania szans grup społecznie słabszych lub upośledzonych. • propagowanie swobód obywatelskich i zasad państwa prawa Poszanowanie zasad państwa prawa, przestrzeganie przejrzystości w życiu publicznym, obrona swobód obywatelskich, praw mniejszości, kobiet, dzieci, niepełnosprawnych, imigrantów i uchodźców to podstawowe zasady demokracji, które chcemy upowszechniać tak w Polsce, jak i innych krajach naszego regionu. Wspieramy zatem przedsięwzięcia dotyczące edukacji prawnej i obywatelskiej, działania zapewniające dostęp obywateli do pomocy prawnej i wymiaru sprawiedliwości. Staramy się upowszechniać wiedzę i metody społecznej kontroli funkcjonowania administracji i obrony praw indywidualnych przed wszelkimi formami nadużyć ze strony władzy. • rozwijanie współpracy i solidarności międzynarodowej Państwa mają jasno wytyczone granice, natomiast narody i społeczeństwa powinny się przenikać i wzajemnie wzbogacać. Wspieramy więc działania sprzyjające wymianie doświadczeń związanych z procesami przemian politycznych, budowaniem społeczeństwa obywatelskiego i radzeniem sobie z problemami społecznymi między krajami Europy Środkowej i Wschodniej. Działamy na rzecz zbliżenia między Wschodem i Zachodem i przeciwstawiamy się powstaniu nowej „żelaznej kurtyny” na wschodniej granicy Polski. Dążymy do wzmacniania roli inicjatyw obywatelskich w stosunkach międzynarodowych i solidarnego opowiadania się za demokracją i prawami człowieka. W swojej działalności Fundacja: • jest niezależna od instytucji państwowych i politycznych; • nie wyręcza państwa i samorządów w wykonywaniu ich podstawowych obowiązków; • odpowiada na istniejące potrzeby oraz inicjuje takie przedsięwzięcia i idee, które są jeszcze słabo obecne w naszym życiu społecznym; • przestrzega przejrzystości zasad i procedur w procesie przyznawania dotacji. 29 Szkoła Liderów Szkoła Liderów powstała latem 1994 roku z inicjatywy profesora Uniwersytetu Oxfordzkiego Zbigniewa Pełczyńskiego. W lutym 1997 roku przekształciła się w Stowarzyszenie Szkoła Liderów, które działa w całym kraju. Naszą misją jest wspieranie rozwoju społeczeństwa obywatelskiego. Działalność Stowarzyszenia Szkoła Liderów, stanowiąca odpowiedź na ważne problemy i potrzeby społeczne, koncentruje się wokół trzech nurtów: Edukacja działaczy publicznych w Polsce To główny nurt działalności Stowarzyszenia, polegający na edukacji działaczy publicznych, a także promowaniu rzetelnej dyskusji o sprawach publicznych i modelu państwa. Regionalny rozwój społeczności lokalnych W tym nurcie zajmujemy się aktywizacją społeczności lokalnych i promocją idei partnerstwa lokalnego oraz współpracy między poszczególnymi sektorami państwa. Współpraca międzynarodowa Celem tego nurtu jest przekazywanie, wypracowanych w Polsce metod szkolenia działaczy publicznych w zakresie edukacji obywatelskiej. Jednocześnie jest to wspieranie przemian demokratycznych w krajach Europy Środkowej i Wschodniej. Nasze programy realizujemy dzięki wsparciu polskich oraz zagranicznych fundacji i programów pomocowych, a także –w coraz większej mierze– dzięki zaangażowaniu społecznie odpowiedzialnego biznesu. Nasze cele Chcąc realizować naszą misję, jaką jest wzmacnianie społeczeństwa obywatelskiego, stawiamy przed sobą następujące cele: • wspieranie przemian ustrojowych w Polsce i w regionie, • promowanie idei integracji europejskiej i współpracy międzynarodowej, • rozwój i aktywizacja społeczności lokalnych, • edukacja obywatelska młodzieży i osób dorosłych, • kreowanie postaw liderskich, • promowanie zasad etyki działalności publicznej, • popularyzacja idei zaangażowania trzech sektorów państwa w przemiany społeczne, Potencjalni liderzy są wszędzie, a my potrafimy ich odnaleźć i wesprzeć. Od 1994 roku wyszkoliliśmy około 3000 osób, które działają w różnego rodzaju organizacjach. Nasi absolwenci są aktywnymi działaczami samorządów terytorialnych, organizacji pozarządowych i partii politycznych. Od dłuższego czasu Stowarzyszenie promuje też ideę partnerstwa trzech sektorów w Polsce: państwowego, komercyjnego i non-profit. Staramy się również działać na rzecz zrozumienia ról, jakie w funkcjonowaniu państwa pełnią organizacje społeczne, partie polityczne i biznes. 30 Działalność Stowarzyszenia Szkoła Liderów polega między innymi na organizacji i prowadzeniu szkoleń. Szkolenia prowadzi Zespół Trenerski Stowarzyszenia Szkoła Liderów powstały w połowie października 2005 roku. W zespole są trenerzy, którzy od dawna współpracują ze Stowarzyszeniem prowadząc zajęcia i warsztaty, lub wspierając Stowarzyszenie w kwestiach organizacyjnych. W większości mają oni ukończone szkoły trenerskie przygotowujące do prowadzenia zajęć metodami aktywnymi. Pozostali planują swój rozwój jako trenerzy umiejętności społecznych, są w trakcie zdobywania potrzebnej wiedzy i doświadczeń. Każdy z trenerów specjalizuje się w prowadzeniu szkoleń z określonego zakresu, odpowiadającego osobistym umiejętnościom, skierowanych do różnych grup docelowych. Wspólny dla całego zespołu zakres kompetencji obejmuje: • współpracę w zespole projektowym, • komunikowanie się w zespole, • planowanie projektów społecznych, • planowanie własnego rozwoju, • rozwijanie umiejętności przywódczych, • rozwiązywanie konfliktów w zespole, • wystąpienia publiczne. Zespół Stowarzyszenia przygotowuje także programy edukacyjne dla przedstawicieli różnych grup społecznych i instytucji w zależności od lokalnych potrzeb i uwarunkowań. Prowadziliśmy między innymi programy profilaktyczne dla młodzieży, szkolenia dla animatorów życia społecznego na wsi, szkolenia dla pracowników administracji samorządowej i organizacji pozarządowych, kursy liderskie, a także programy aktywizujące środowiska lokalne. 31 XIV edycja Szkoły Liderów Społeczeństwa Obywatelskiego Szkoła Liderów Społeczeństwa Obywatelskiego to projekt edukacyjny dla działaczy publicznych, który od 12 lat organizuje Stowarzyszenie Szkoła Liderów. Projekt został stworzony z myślą o ludziach aktywnych w swoim środowisku, znających bieżącą problematykę społeczno-polityczną, dostrzegających problemy w szerszej perspektywie. Dwunastodniowa Szkoła Letnia organizowana w ramach projektu umożliwia spotkanie, w jednym miejscu, ludzi reprezentujących różne światopoglądy, ale umiejących się nawzajem wysłuchać i prowadzić rzetelny i uczciwy dialog. W tym roku udział w projekcie wezmą 42 osoby w wieku 20-35 lat. Zrekrutowani liderzy społeczeństwa obywatelskiego cechują się: udokumentowaną działalnością w organizacji (jednej lub kilku), dużą aktywnością w regionie, wrażliwością na problemy państwa oraz ambicjami zaistnienia w życiu publicznym. Do udziału w projekcie zostanie również zaproszonych 5 aktywnych działaczy społecznych z Białorusi. Głównym celem programu jest kreowanie modelu działacza publicznego, który swoją działalność opiera na potrzebach lokalnego środowiska, interesie publicznym oraz zrozumieniu idei współdziałania trzech sektorów społeczeństwa obywatelskiego. Uczestnicy programu będą mieli szansę pogłębienia wiedzy i zdobycia umiejętności potrzebnych do działania w życiu publicznym. Przejdą trening z pracy zespołowej, zarządzania projektami i prowadzenia kampanii społecznych. Wezmą również udział w debatach i konwersatoriach o sprawach publicznych i etyce. Szkoła to także miejsce, gdzie jest czas na zastanowienie się nad swoim dalszym zaangażowaniem się w życie publiczne i nad tym, co ważne dla Polski i Europy. Interaktywne zajęcia prowadzone są w małych grupach przez profesjonalnych trenerów i asystentów. Program szkoły uświetniają i wzbogacają swoimi wykładami wybitni działacze publiczni, politycy i biznesmeni. Projekt SLSO składa się z następujących elementów: 1. 12-dniowa Szkoła Letnia Program Szkoły Letniej obejmuje między innymi: zajęcia outdoorowe z budowania zespołu (team building), zasady promocji i komunikacji społecznej, moduł zarządzania zmianą oraz zarządzanie projektami. Uczestnicy biorą również udział w zajęciach i spotkaniach z zapraszanymi na Szkołę Letnią znanymi politykami, działaczami publicznymi oraz reprezentantami sektora biznesowego. Tegoroczna Szkoła Letnia zorganizowana zostanie w dniach 28 sierpnia – 9 września 2006 w Popowie pod Warszawą. 2. Program ABSOLWENT Program ABSOLWENT powstał w 2003 roku, by zintegrować środowisko absolwentów dotychczasowych edycji Szkół Liderów i jest aktywnie współtworzony przez absolwentów. Do programu będą automatycznie włączani absolwenci kolejnych edycji Szkół Liderów. 3. Konkurs grantowy “Podaj dalej” W konkursie absolwenci Szkół Liderów mają szansę uzyskać dofinansowanie swoich projektów edukacyjnych aktywizujących społeczność lokalną. Od 2003 roku dofinansowanych zostało 18 projektów na łączną sumę ponad 51000 zł. Szczegółowych informacji o XIV Szkole Liderów udzielają: Tomasz Szóstek– e-mail: [email protected] Paweł Krzywicki– e-mail: [email protected] 32 Liderzy PAFW to program Polsko-Amerykańskiej Fundacji Wolności realizowany przez Stowarzyszenie Szkoła Liderów. Celem programu jest wsparcie osób, które podejmują działania na rzecz swojej społeczności lokalnej w skutecznej ich realizacji, poprzez program rozwoju wiedzy i umiejętności przydatnych w prowadzeniu działań społecznie użytecznych. Unikalność naszego programu polega na jego bardzo indywidualnym, dostosowanym do szczególnych potrzeb każdego uczestnika, charakterze i opiera się na zbudowaniu wspierającej, partnerskiej relacji z osobistym tutorem. Oferta programu skierowana jest do osób, które brały aktywny udział w realizacji projektów prowadzonych w ramach programów Polsko-Amerykańskiej Fundacji Wolności: Działaj Lokalnie, English Teaching, Euro-NGO, Rita, Równać Szanse i e-VITA. Program trwa 14 miesięcy. Program składa się z następujących elementów: • Współpraca z tutorem Współpraca uczestnika z jego indywidualnym tutorem jest osią Programu Liderzy. Pozostałe elementy służą uzupełnieniu i wzmocnieniu tego kluczowego elementu. • Rola tutora Tutor to osoba o dużym doświadczeniu w działaniu społecznym i wysokich kompetencjach interpersonalnych. Zadaniem tutora jest wsparcie uczestnika programu w jego indywidualnym rozwoju jako lidera swojej lokalnej społeczności. Współpraca ta ma na celu zachęcić uczestnika do myślenia o własnym rozwoju, ujawnić i umożliwić pełne wykorzystanie jego potencjału. Tutor pomaga uczestnikowi w zbudowaniu jego Indywidualnej Ścieżki Rozwoju. Ścieżka Rozwoju określa cele w działalności społecznej uczestnika, identyfikuje jego mocne strony i obszary rozwoju, potrzeby edukacyjne wraz z potrzebami szkoleniowymi oraz wskazuje rekomendacje dotyczące dalszego kształcenia się. Tutor pomaga także uczestnikowi w rozwiązywaniu problemów w jego działalności poprzez dzielenie się własnym doświadczeniem. Operator programu, którym jest Stowarzyszenie Szkoła Liderów wspiera pracę uczestnika z tutorem, realizując pozostałe elementy programu. • Cykl szkoleń Każdy uczestnik w ramach może skorzystać z cyklu czterech szkoleń. Szkolenia, które oferujemy w ramach programu, są ściśle dopasowane do indywidualnych potrzeb rozwojowych uczestników. Jednym z pierwszych zadań stawianych współpracy uczestnika z tutorem jest zbadanie i analiza jego potrzeb szkoleniowych. Na podstawie zbadanych potrzeb zapewniamy uczestnikom dokładnie takie szkolenia, które są im najbardziej potrzebne. • Fundusz rozwojowy Każdy uczestnik może skorzystać z tego funduszu, aby zrealizować swoją „potrzebę rozwojową”, której nie da się zaspokoić podczas szkolenia. 33 • Konkurs grantowy Istotnym elementem programu jest zamknięty konkurs grantowy, dostępny tylko dla uczestników programu. Konkurs to szansa na przejście całego procesu zarządzania projektem (od pomysłu, pisania wniosku aż do realizacji i rozliczenia) pod opieką doświadczonego tutora oraz na przetestowanie w praktyce wiedzy i umiejętności nabywanych w ramach programu. • Strona internetowa www.liderzy.pl To przede wszystkim narzędzie komunikacji między uczestnikami, i organizatorem. Strona służy również za miejsce wymiany doświadczeń uczestników wszystkich edycji programu. Ważnym elementem strony jest Biblioteka Lidera, w ramach której eksperci z różnych dziedzin proponują ciekawe i pożyteczne lektury. Obecnie bibliotekę tworzą cztery działy zawierające w sumie kilkadziesiąt pozycji wraz z opisami i rekomendacjami. • Jak zgłosić się do udziału w Programie? Żeby zostać uczestnikiem lub tutorem programu, należy zgłosić się do udziału w programie, a następnie przejść proces rekrutacji. Aby zgłosić się do udziału w programie należy wypełnić ankietę zgłoszeniową (do pobrania ze strony www.liderzy.pl, Michal Wroński, tel.: (022) 525 49 17; 828 64 83 w. 31; e-mail: [email protected]). 35 37 Katalog 100 pytan o sprawy lokalne
