ZIELNIK ROŚLIN LEŚNYCH
Transkrypt
ZIELNIK ROŚLIN LEŚNYCH
ZIELNIK ROŚLIN LEŚNYCH WROWADZENIE Jednym z warunków zaliczenia przedmiotu botanika leśna II jest wykazanie się wiedzą o roślinach leśnych, ze szczególnym uwzględnieniem umiejętności ich rozpoznawania na podstawie cech diagnostycznych, znajomości przynależności systematycznej oraz występowania w warunkach naturalnych. Najlepszym i najtrwalszym sposobem opanowania tej wiedzy jest samodzielne zebranie roślin z miejsc ich naturalnego występowania i opracowanie zbioru w postaci zielnika. Zebrane rośliny i ich fragmenty muszą reprezentować charakterystyczne dla danego gatunku cechy morfologiczne. W szczególności arkusz zielnikowy rośliny drzewiastej powinien zawierać fragment pędu z dojrzałymi liśćmi, a ponadto siewkę, kwiaty i owoce. Jeden liść powinien być odwrócony dolną stroną do góry. Gotowe arkusze zielnikowe należy umieścić w opisanych teczkach kartonowych lub okładkach zachowując podział na: drzewa i krzewy liściaste, zielne rośliny kwiatowe , paprotniki, mszaki, porosty. SKŁAD GATUNKOWY I ILOŚCIOWY ZIELNIKA Zielnik powinien obejmować łącznie ok. 100 gatunków roślin leśnych, w tym: drzewa i krzewy liściaste 25 gat. rośliny zielne kwiatowe 50 gat. paprotniki 10 gat. mszaki 10 gat. porosty 5 gat. ZBIÓR ROŚLIN Rośliny należy zbierać w różnego typu zbiorowiskach leśnych. Ze stanowisk naturalnych nie należy pozyskiwać roślin chronionych. Zebrane okazy powinny zawierać oprócz części wegetatywnej także kwiaty i owoce, a w przypadku drzew również siewki. Zbiór powinien odbywać się podczas suchej pogody do podręcznej teczki kartonowej z zapasem papieru gazetowego. Zebrane rośliny, od razu w terenie, należy wstępnie rozłożyć i przełożyć papierem gazetowym. SUSZENIE Zebrane w terenie rośliny należy jeszcze tego samego dnia starannie rozłożyć na chłonnym papierze np. gazetowym, przełożyć kilkoma warstwami papieru gazetowego i bardzo mocno docisnąć. Jeśli okaz jest większy niż format docelowy arkusza zielnikowego łodygę rośliny należy zagiąć. W przypadku okazów roślin drzewiastych i zielnych kwiatowych jeden liść trzeba odwrócić dolną stroną do góry. W początkowym etapie suszenia gazety należy wymieniać codziennie, potem zależnie od potrzeb aż do całkowitego zasuszenia rośliny. ARKUSZ ZIELNIKOWY Wymiary arkusza: wyłącznie A4 lub A3 zależnie od wymiarów okazu rośliny. Rodzaj papieru: papier kartonowy (o gramaturze 140g/m2). 1 Naklejanie zasuszonych roślin: za pomocą wąskich (szer. ok. 2 cm) pasków białego papieru z użyciem kleju wikol. Ewentualnie dodatkowo samą łodygę, ogonki liściowe można powlec od spodu warstewką kleju i docisnąć do arkusza. Etykieta: o wymiarach ok. 10cmx8cm musi być naklejona w prawym, dolnym rogu arkusza. Etykieta musi być wypełniona czytelnie i starannie. Łacińskie nazwy roślin piszemy pismem pochyłym; nazwy rodzajowe zawsze z dużej litery, epitet gatunkowy z małej litery. WZÓR ETYKIETY Zielnik roślin leśnych Samodzielny Zakład Botaniki Leśnej SGGW w Warszawie Gatunek: nazwa polska i łacińska ................................................................................................... .................................................................................................... Rodzina: nazwa polska i łacińska .................................................................................................... .................................................................................................... Data zbioru: ................................................................................ Miejsce zbioru: ............................................................................ Zebrał : ........................................................................................ Oznaczył: ..................................................................................... Zakres występowania na terenie Polski i w zbiorowiskach: . ...................................................................................................... ……………………………………………………………………………………………………. PRZYKŁAD WYPEŁNIONEJ ETYKIETY Zielnik roślin leśnych Samodzielny Zakład Botaniki Leśnej SGGW w Warszawie Gatunek: Rodzina: Zawilec gajowy Jaskrowate Anemone nemorosa Ranunculaceae Data zbioru: 14 kwietnia 2014 r. Miejsce zbioru: Warszawa, park na terenie kampusu SGGW Zebrała i oznaczyła: Jagoda Kwiecińska Zakres występowania na terenie Polski i w zbiorowiskach: pospolity w całej Polsce w żyznych lasach liściastych: grądach, buczynach, łągach, świetlistej dąbrowie oraz w borach mieszanych: sosnowych i świerkowych. 2 ZALICZENIE ZIELNIKA Zaliczenie zielnika obywa się w formie ustnej, na ocenę. Student powinien wykazać się umiejętnością rozpoznawania roślin na podstawie cech diagnostycznych, znajomością ich przynależności systematycznej oraz występowania w warunkach naturalnych. Na ocenę ma także wpływ staranność i poprawność wykonania zielnika. LITERATURA PODSTAWOWA: 1. Szafer W., Kulczyński S., Pawłowski B. 1976. Rośliny polskie. Wyd. IV. PWN. 2. Rutkowski L. 1998. Klucz do oznaczania roślin naczyniowych Polski niżowej. PWN. 3. Pancer-Kotejowa E., Ćwikowa A., Różański W., Szwagrzyk J., Filkowa B. 1996. Rośliny naczyniowe runa leśnego. Materiały pomocnicze do ćwiczeń z botaniki leśnej. Wyd. II. Wydawnictwo AR w Krakowie. 4. Matuszkiewicz W. 2001. Przewodnik do oznaczania zbiorowisk roślinnych Polski. Wyd. Naukowe PWN. 5. Witkowska-Żuk L. 2008. Atlas roślinności lasów. Warszawa, MULTICO. 6. Witkowska-Żuk L. 2013. Rośliny leśne. Warszawa, MULTICO 7. Piękoś-Mirkowa H., Mirek Z. 2006. Rośliny chronione. MULTICO. 8. Wójciak H. 2010. Porosty, maszaki, paprotniki. Flora Polski. MULTICO 9. Tomanek J., Witkowska-Żuk L. 2008. Botanika Leśna. Wyd. VII. Warszawa, PWRiL 10. Drobik J. 2007. Zielnik i zielnikoznawstwo. PWN, Warszawa. LITERATURA UZUPEŁNIAJĄCA: 1. Moraczewski J.R., Sudnik-Wójcikowska B., Dubielecka B., Rutkowski R., Nowak K.A., Borkowski W., Galera H. 2000. Flora ojczysta. Rośliny pospolite, chronione, ciekawe ... Stigma s.c. Warszawa, CD-ROM. 2. Rothmaler W. 2000. Exkursions flora von Deutschland. Band 3. Gefäßpflanzen: Atlasband. Gustaw Fischer Verlag Jena, Stuttgart. 3. Godet. J-D. 1999. Rośliny zielne Europy. MULTICO, Warszawa. 4. Gibbons B., Brough P. 1995. Atlas roślin Europy Pó³nocnej i Środkowej. MULTICO, Warszawa. 5. Amman G. 1994. Rośliny runa. MULTICO, Warszawa. 3