Aktualizacja - Aktualności z życia powiatu

Transkrypt

Zał cznik do Uchwały
nr XXVII/184/2005
Rady Powiatu Czarnkowsko - Trzcianeckiego
z dnia 5 kwietnia 2005 roku
ZARZ D POWIATU CZARNKOWSKO-TRZCIANECKIEGO
PROGRAM OCHRONY RODOWISKA
DLA POWIATU CZARNKOWSKOTRZCIANECKIEGO
NA LATA 2005 – 2012
AKTUALIZACJA
Czarnków, KWIECIE
2005
Zamawiaj cy:
Zarz d Powiatu Czarnkowsko-Trzcianeckiego
ul. Rybaki 3
64-700 Czarnków
Wykonawca:
Arcadis Ekokonrem Sp. z o.o.
50-512 Wrocław
ul. Tarnogajska 18
Główni autorzy opracowania:
mgr in . Małgorzata Juchniewicz
Prezes Zarz du:
mgr Marek Adamek
mgr Joanna Sokół-Wo niak
mgr Jacek Chrz stek
mgr Magdalena Wilk
1
1. WST P _______________________________________________________________________ 4
1.1. Podstawa prawna opracowania__________________________________________________ 4
1.2. Raport z wykonania „Programu działa na rzecz ochrony rodowiska w latach 2001 – 2004”
________________ 4
1.3. Struktura Programu ochrony rodowiska __________________________________________ 7
1.4. Metodyka tworzenia Programu _________________________________________________ 8
1.5. Zakres i elementy składowe Programu____________________________________________ 8
2. ZAŁO ENIA WYJ CIOWE PROGRAMU __________________________________________ 9
2.1. Uwarunkowania zewn trzne wynikaj ce z polityki ekologicznej województwa wielkopolskiego
_________ 9
2.2. Uwarunkowania wynikaj ce ze „Strategii rozwoju województwa wielkopolskiego” _____ 10
2.3. Uwarunkowania wynikaj ce ze „Strategii rozwoju powiatu” _________________________ 11
2.4. Nadrz dny cel Programu _____________________________________________________ 12
3. CELE I ZADANIA O CHARAKTERZR SYSTEMOWYM _____________________________ 12
3.1. Edukacja ekologiczna________________________________________________________ 12
3.1.1. Stan wyj ciowy _________________________________________________________ 12
3.1.2. Cele długoterminowe do 2012 roku i strategia ich realizacji ______________________ 15
3.1.3. Program działa z zakresu edukacji ekologicznej_______________________________ 17
3.1.4. Wska niki monitorowania celów ___________________________________________ 19
3.2. Rozwój gospodarczy powiatu w aspekcie ochrony rodowiska________________________ 19
3.2.1. Turystyka i rekreacja _____________________________________________________ 19
3.2.2. Rolnictwo _____________________________________________________________ 20
3.2.3. Przemysł ______________________________________________________________ 21
3.2.4. System transportowy _____________________________________________________ 22
3.2.5. Działania minimalizuj ce zagro enia rodowiska, wynikaj ce z rozwoju gospodarki_ 22
4. OCHRONA DZIEDZICTWA PRZYRODNICZEGO I RACJONALNE U YTKOWANIE
ZASOBÓW PRZYRODY__________________________________________________________ 24
4.1. Ochrona przyrody i krajobrazu (PK) ____________________________________________ 24
4.1.1. Stan wyj ciowy _________________________________________________________ 24
4.1.2. Cele redniookresowe do 2012 roku i strategia ich realizacji ______________________ 24
4.2. Ochrona lasów (L) __________________________________________________________ 27
4.2.1. Stan wyj ciowy _________________________________________________________ 27
4.3.Ochrona gleb _______________________________________________________________ 29
4.3.1. Stan wyj ciowy _________________________________________________________ 29
4.3.2. Cel redniookresowy do 2012 roku i strategia jego realizacji______________________ 29
4.4. Ochrona zasobów kopalin (ZK) ________________________________________________ 31
4.4.1. Stan wyj ciowy _________________________________________________________ 31
4.4.2. Cel redniookresowy do 2012 roku i strategia jego realizacji______________________ 31
5. POPRAWA JAKO CI RODOWISKA I BEZPIECZE STWA EKOLOGICZNEGO _____ 33
5.1. Ochrona jako ci wód i poprawa stosunków wodnych (W) ___________________________ 33
5.1.1. Stan wyj ciowy _________________________________________________________ 33
5.1.3.
Wska niki monitorowania celów _______________________________________ 36
5.2.
Ochrona powietrza atmosferycznego (OP) ____________________________________ 36
5.2.1. Stan wyj ciowy _________________________________________________________ 36
5.3. Ochrona przed hałasem (OH)__________________________________________________ 38
5.3.1. Stan wyj ciowy _________________________________________________________ 38
2
5.3.3. Wska niki monitorowania celów ___________________________________________
5.4. Ochrona przed polami elektromagnetycznymi (PE) ________________________________
5.4.1. Stan wyj ciowy _________________________________________________________
Cele redniookresowe do 2012 roku i strategia ich realizacji ___________________________
5.5. Ochrona przed powa nymi awariami (AW)_______________________________________
5.5.1. Stan wyj ciowy _________________________________________________________
5.5.2. Cele redniookresowe do 2012 roku i strategia ich realizacji ______________________
6. PLAN OPERACYJNY NA LATA 2005 – 2008 ______________________________________
7. MONITORING REALIZACJI PROGRAMU ________________________________________
7.1. Instrumenty polityki ochrony rodowiska ________________________________________
7.1.1. Instrumenty prawne ______________________________________________________
7.1.2. Instrumenty finansowe ___________________________________________________
7.1.3. Instrumenty społeczne ____________________________________________________
7.1.4. Instrumenty strukturalne __________________________________________________
7.2. Organizacja zarzadzania rodowiskiem __________________________________________
7.2.1. Wprowadzenie__________________________________________________________
7.2.2. Ogólne zasady zarz dzania rodowiskiem ____________________________________
7.2.3. Zarz dzanie Programem ochrony rodowiska__________________________________
7.2.4. Monitoring wdra ania Programu____________________________________________
7.2.5. Harmonogram wdra ania Programu _________________________________________
7.3. Współpraca w ramach wdra ania Programu ______________________________________
7.3.1. Wprowadzenie__________________________________________________________
7.3.2. Jednostki szczebla wojewódzkiego __________________________________________
7.3.3. S siednie powiaty i gminy ________________________________________________
7.3.4. Inspekcja Ochrony rodowiska - Wojewódzki Inspektorat Ochrony rodowiska ______
7.3.5. Fundusze Ochrony rodowiska i Gospodarki Wodnej ___________________________
7.3.6. Inne jednostki finansuj ce inwestycje ekologiczne______________________________
7.3.7. Organizacje pozarz dowe _________________________________________________
7.3.8. Podmioty gospodarcze ___________________________________________________
7.3.9. Inne instytucje i organizacje _______________________________________________
7.4. Główne działania w ramach zarz dzania rodowiskiem _____________________________
8. ASPEKTY FINANSOWE WDRA ANIA PROGRAMU _______________________________
8.1.
Wprowadzenie __________________________________________________________
8.2.
Ramy finansowe wdra ania "Programu ochrony rodowiska" _____________________
8.3.
Koszty realizacji przedsi wzi w latach 2004 - 2007 ___________________________
8.3.1. Wprowadzenie ________________________________________________________
8.3.2. Koszty realizacji przedsi wzi w latach 2005 – 2008 _________________________
8.3.3. Prognoza podziału kosztów wg ródeł finansowania __________________________
9. Spis literatury _________________________________________________________________
3
39
39
39
39
40
40
40
40
41
42
65
65
65
67
68
69
70
70
70
71
73
74
74
74
75
75
75
75
76
76
76
76
77
78
78
78
79
79
79
79
80
1. WST P
1.1. Podstawa prawna opracowania
W celu realizacji polityki ekologicznej pa stwa zarz d województwa, powiatu i gminy sporz dzaj
odpowiednio, wojewódzkie, powiatowe i gminne programy ochrony rodowiska. Podobnie jak
polityk ekologiczn pa stwa, programy ochrony rodowiska przyjmuje si na 4 lata a przewidziane w
nim działania w perspektywie obejmuj kolejne 4 lata.
Program ochrony rodowiska dla powiatu czarnkowsko – trzcianeckiego został wykonany na
przełomie lat 2000/2001 jako „Programu zrównowa onego rozwoju i ochrony rodowiska z
uwzgl dnieniem gospodarki odpadami dla powiatu czarnkowsko-trzcianeckiego” przez ARCADIS
Ekokonrem sp. z o.o. z siedzib we Wrocławiu.
W zwi zku z upływem 4 lat Zarz d Powiatu zwrócił si z pro b o aktualizacj Programu i Planu do
wcze niejszego wykonawcy.
Poniewa w okresie od 2000 roku do 2004 uchwalono now Polityk ekologiczn pa stwa na lata
2003-2006 z uwzgl dnieniem perspektywy na lata 2007 – 2010, oraz przyj to ustaw z dnia 27
kwietnia 2001 roku Prawo ochrony rodowiska (Dz.U.2001.62.627 z dn. 20 czerwca 2001 z pó n. zm)
niniejszy dokument Programu pisany jest jako nowy dokument.
Odniesieniem do Programu na lata 2000 - 2004 jest raport z wykonania „Programu zrównowa onego
rozwoju i ochrony rodowiska z uwzgl dnieniem gospodarki odpadami dla powiatu czarnkowskotrzcianeckiego” w powiecie i gminach powiatu.
1.2. Raport z wykonania „Programu działa
w latach 2001 – 2004”
na rzecz ochrony
rodowiska
W latach 2001 – 2004 wykonano szereg inwestycji, które w znacznym stopniu wpłyn ły na popraw
stanu rodowiska w gminach powiatu. Szczególnie wa ne były inwestycje z zakresu porz dkowania
gospodarki wodnociekowej: budowa i modernizacja oczyszczalni cieków, budowa sieci
kanalizacyjnej i wodoci gowej.
Równie wykonano inwestycje termomodernizacyjne maj ce na celu zmniejszenie emisji
zanieczyszcze do atmosfery oraz inwestycje z zakresu budowy i modernizacji dróg.
Szereg inwestycji nie miało charakteru inwestycyjnego, np. powołanie nowych pomników przyrody,
działania edukacyjne itp.
Poni ej przedstawiono w formie tabelarycznej sprawozdanie z realizacji działa na rzecz ochrony
rodowiska w latach 2001 – 2004.
Inwestycje wykonane w latach 2001 - 2004
•
•
•
•
•
•
WZDP
Budowa drogi Miały-Marylin-Piłka w gm. Drawsko
ZDP
Modernizacja ul. Wronieckiej, Chodzieskiej, Zamkowej w m.
Czarnków
Rozpocz cie przedsi wzi cia: Przebudowa drogi powiatowej
Przesieki-Wiele
Przebudowa drogi powiatowej w miejscowo ci Stajkowo
Rozpocz cie przebudowy drogi powiatowej wraz z wiaduktem
Drawsko-Krzy
Rozpocz cie przebudowy drogi powiatowej w mieszkowie
4
Koszt w
ródła
tys. PLN finansowania
1 670,0 fundusze
strukturalne,
rodki własne,
WFO iGW
695,0 współfinansowanie
z bud etu miasta
1 160,0
rodki własne,
WFO iGW,
738,0 SAPARD, bud et
7 592,9 pa stwa, fundusze
strukturalne
144,0
Koszt w
ródła
•
Starostwo Powiatowe
Budowa oczyszczalni cieków przy ZSzL w Goraju
862,0
•
Modernizacja kotłowni w glowej na olejow w Goraju
237,0
•
Modernizacja kotłowni w glowej na olejow
w zadaniach UM Krzy )
Modernizacja kotłowni w glowej na gazow
Trzciance
Psychiczno-Pedagogicznej w Trzciance
w Trzciance
Modernizacja kotłowni w glowej na olejow
w Krzy u (uj te
206,0
w MDK w
96,49
w Poradni
110,71
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
w Zespole Szkół
115,5
w ZSR w Białej
237,25
rodki własne,
WFO iGW
rodki własne,
WFO iGW
rodki własne,
WFO iGW
rodki własne,
WFO iGW
rodki własne,
WFO iGW
rodki własne,
WFO iGW
rodki własne,
WFO iGW
Miejska Kanalizacja i Wodoci gi Sp.z o.o. w Czarnkowie
Wyznaczenie stref ochronnych dla uj cia miejskiego w
32,0
Czarnkowie
Wykonywanie czynno ci minimalizuj cych straty wody na
78,0
przesyle
Kanalizacja sanitarna na ul. Brzezi skiej
Miasto Czarnków
Modernizacja kotłowni w glowej na gazow i instalacji c.o. w
budynku Miejskiego Centrum Kultury
Modernizacja kotłowni w glowej na gazow w budynku
Szkoły Podstawowej nr 3
Modernizacja kotłowni w glowej na gazow w budynku
Szkoły Podstawowej nr 1
Termorenowacja budynków indywidualnych i u yteczno ci
publicznej
Termomodernizacja budynków w Miejskim Zakładzie
Komunalnym w Czarnkowie
Opracowanie Planu budowy obwodnic dla miasta Czarnków
Działania modernizacyjne zwi zane z ciepłownictwem
(modernizacja układu ciepłej wody u ytkowej, wymiana
odcinka sieci ciepłowniczej itp.) prowadzone przez
GEOTERMI CZARNKÓW Sp. z o.o.
Kanalizacja deszczowa i sanitarna na ul. Zamkowej z
rozdzieleniem kanalizacji ogólnospławnej na ul. Zamkowej
wraz z przepompowni
Kanalizacja sanitarna na ul. Chodzieskiej, Orłowskiego
Gmina Czarnków
Budowa sieci wodoci gowej w Gajewie, Ku nicy
Czarnkowskiej, J drzejewie-Piaski
Budowa sieci wodoci gowej w Bukowcu
5
191,0
180,0 WFO iGW, rodki
własne
70,0 WFO iGW, rodki
własne
własne
własne
własne
130,0
rodki własne
723,5
rodki unijne,
rodki własne
317,7
rodki własne
896,1
rodki unijne,
rodki własne
250,0
rodki unijne,
rodki własne
rodki unijne,
200,0
Koszt w
ródła
rodki własne
1 300,0
rodki unijne,
rodki własne
•
Budowa sieci kanalizacyjnej G bice-Sobolewo i Brze no
•
Gmina Drawsko
Modernizacja oczyszczalni cieków w Drawskim Młynie
•
Budowa kanalizacji sanitarnej w Drawskim Młynie i Drawsku
•
Budowa wodoci gów w Cheł cie, Kamienniku, Kawczynie,
Pełczy, Moczydłach
Miasto i Gmina Krzy Wlkp.
Rozbudowa sieci cieplnych w mie cie oraz likwidacja lokalnej
kotłowni w glowej w SzP w Ku nicy elichowskiej wraz z
modernizacj instalacji wewn trznej w budynku
Modernizacja kotłowni w glowej na olejow w ZSZ w Krzy u
to zadanie nale y wykre li – realizowane przez SPowiat.
Miasto i Gmina Krzy Wlkp. – powtórzone wy
Budowa i modernizacja nawierzchni dróg w mie cie i gminie
•
•
•
•
•
4 500,0 PHARE,
WFO iGW, rodki
własne
2 500,0 PHARE,
WFO iGW, rodki
własne
1 240,0 Bank wiatowy,
SAPARD
własne
własne
ej
własne
412,0
rodki unijne,
rodki własne
700,0
rodki unijne,
rodki własne
•
Doko czenie budowy sieci wodoci gowej w Lubczu Wlk. i
budowa sieci wodoci gowej w Ku nicy elichowskiej
Budowa sieci kanalizacyjnej (sanitarnej i deszczowej) w
mie cie i gminie (wykonane w cz ci)
Gmina Lubasz
Budowa sieci wodoci gowej z przył czami dla wsi Antoniewo
•
Budowa kanalizacji i oczyszczalni dla wsi J drzejewo
896,4
•
Budowa kanalizacji sanitarnej z przykanalikami, kolektora
tłocznego oraz przepompowni cieków wraz z lini kablowa 1
kV w Lubaszu w obr bie ulic Ko cielnej i Bolesława
Chrobrego
Budowa sieci wodoci gowej z przył czami na terenie sołectwa
D be-gmina Lubasz na bazie stacji uzdatniania wody w
mieszkowie, gmina Czarnków
Gmina Połajewo
Budowa oczyszczalni cieków i kanalizacji sanitarnej w
Połajewie
Budowa sieci wodoci gowej
Termomodernizacja budynków, wymiana kotłowni na olejowe
528,0
•
•
•
•
•
•
•
Miasto i Gmina Trzcianka
Budowa sieci wodoci gowej tranzytowej: Siedlisko-Rychlik,
Górnica, Przył ki, Biernatowo
Budowa sieci wodoci gowej PGR Siedlisko
6
307,0
477,0
rodki unijne,
rodki własne
rodki unijne,
rodki własne
rodki unijne,
rodki własne
rodki unijne
(SAPARD), rodki
własne
5 850,0
rodki własne,
SAPARD,
220,0 WFO iGW
170,0
rodki własne,
WFO iGW
605,5
132,0
rodki unijne,
rodki własne
rodki unijne,
•
Budowa sieci wodoci gowej Biernatowo-Przył ki
•
•
•
Budowa sieci wodoci gowej Przył ki-Górnica
Budowa sieci wodoci gowej Niekursko
Budowa sieci wodoci gowej Rychlik-Siedlisko
Miasto i Gmina Wiele
Budowa kanalizacji w Wieleniu
Nadle nictwo Krzy
Budowa punktu edukacji ekologicznej „ abia Polana”
RAZEM
Koszt w
ródła
rodki własne
312,5
rodki unijne,
rodki własne
516,0 SAPARD 246,0
803,5 SAPARD 393,7,0
706,7 SAPARD 346,2
300,0
rodki gminy
30,0
41 520,45
rodki własne
Ł czny koszt wykazanych wy ej inwestycji wyniósł 41 520,45 PLN. W kosztach nie uwzgl dniono
działa z zakresu przebudowy drzewostanów, działa ochronnych w lasach oraz kosztów dot.
gospodarki odpadami.
1.3. Struktura Programu ochrony rodowiska
Koncepcja Programu oparta jest o zapisy dwóch dokumentów:
1. Prawo ochrony rodowiska z 27 kwietnia: Definiuje ono ogólne wymagania w odniesieniu do
programów ochrony rodowiska opracowywanych dla potrzeb województw, powiatów i gmin.
Zgodnie z ustaw (Art.14 ust.1 po ), program ochrony rodowiska, na podstawie aktualnego
stanu rodowiska, okre la w szczególno ci:
cele ekologiczne,
priorytety ekologiczne,
rodzaj i harmonogram działa proekologicznych, rodki niezb dne do osi gni cia
celów, w tym mechanizmy prawno-ekonomiczne i rodki finansowe.
2. Polityka ekologiczna pa stwa na lata 2003 – 2006 z uwzgl dnieniem perspektywy na lata
2007 – 2010, dostosowana do wymaga ustawy Prawo ochrony rodowiska. Zgodnie
z zapisami tego dokumentu Program winien definiowa cele redniookresowe (dla okresu 8letniego) i zadania na okres najbli szych czterech lat oraz monitoring realizacji Programu i
nakłady finansowe na jego wdro enie. Cele i zadania uj te w kilku blokach tematycznych:
a). cele i zadania o charakterze systemowym
b). ochrona dziedzictwa przyrodniczego i racjonalne u ytkowanie zasobów przyrody
c). jako rodowiska i bezpiecze stwo ekologiczne
d). zrównowa one wykorzystanie surowców, materiałów, wody i energii.
W Programie uwzgl dniono tak e zapisy po (Art.14 ust.2, art. 18 ust.2) wskazuj ce, e program
ochrony rodowiska przyjmuje si na 4 lata a zarz d powiatu zobowi zany jest do sporz dzania co 2
lata raportów o wykonaniu Programu i przedstawiania ich Radzie Powiatu.
W pracach nad Programem wzi to równie pod uwag "Wytyczne do sporz dzania programów
ochrony rodowiska na szczeblu regionalnym i lokalnym", które podaj sposób i zakres uwzgl dniania
polityki ekologicznej pa stwa w programach ochrony rodowiska oraz wskazówki dot. zawarto ci
programów.
Kieruj c si powy szymi zapisami, niniejszy Program zawiera:
• Cele ekologiczne redniookresowe do 2012 roku wraz z kierunkami działa , uj te w trzech
blokach tematycznych,
• Przedsi wzi cia przewidziane do realizacji w latach 2005 – 2008
• Monitoring realizacji Programu,
• Aspekty finansowe wdra ania Programu.
7
Nale y podkre li , e „Program...” ma otwart formuł co oznacza, e w przypadku zmiany
wymaga prawnych, pojawiania si nowych problemów, b d nie wykonania niektórych
przedsi wzi w terminach przewidzianych w tym Programie, dokument Programu opracowany
w 2004 roku, b dzie cyklicznie aktualizowany (co 4 lata).
1.4. Metodyka tworzenia Programu
Zgodnie z wymaganiami ustawy „Prawo ochrony rodowiska” i „Wytycznymi do sporz dzania
programów ochrony rodowiska na szczeblu regionalnym i lokalnym” du y nacisk poło ono na proces
opracowania programu i na elastyczno jego tre ci. Generaln zasad procesu jest wł czanie
społeczno ci lokalnych zarówno w przygotowanie programu, jak i jego wdra anie. Dlatego w pracach
nad Programem zwrócono szczególn uwag na wymian informacji i konsultacje pomi dzy
przedstawicielami instytucji / organizacji wł czonych w zagadnienie ochrony rodowiska i rozwoju
społeczno-gospodarczego powiatu. W procesie tym zwanym procesem otwartego planowania
wykorzystane były takie narz dzia jak:
• warsztaty robocze (1 x),
• spotkania robocze,
• bie ce konsultacje ze specjalistami lokalnymi,
• wizja lokalna gmin,
• ankietyzacja zakładów przemysłowych.
Projekt Programu powiatowego, uzgodniony z Zarz dem Powiatu Czarnkowsko-Trzcianeckiego,
a nast pnie zaopiniowany przez komisje Rady Powiatu i przez Zarz d Województwa
Wielkopolskiego, zostanie przedstawiony Radzie Powiatu do przyj cia w formie uchwały.
1.5. Zakres i elementy składowe Programu
Konstrukcja "Programu..." oparta jest o schemat dokumentu pt. “Polityka ekologiczna pa stwa na lata
2003 – 2006 z uwzgl dnieniem perspektywy na lata 2007 – 2010” i jednocze nie dopasowana do
specyficznych uwarunkowa powiatu czarnkowsko-trzcianeckiego.
Dokument Programu zawiera nast puj ce rozdziały:
Rozdział 1
Wst p
Podstawa prawna opracowania, ogólna charakterystyka powiatu, struktura Programu,
metodyka prac
Rozdział 2
Zało enia wyj ciowe Programu:
Uwarunkowania wewn trzne i zewn trzne Programu, priorytety w zakresie ochrony
rodowiska i racjonalnego u ytkowania zasobów naturalnych.
Rozdział 3
Cele i zadania o charakterze systemowym:
Rozwój społeczno-gospodarczy powiatu w kontek cie ochrony rodowiska,
aktywizacja rynku do działa na rzecz ochrony rodowiska, edukacja ekologiczna.
Rozdział 4
Ochrona dziedzictwa przyrodniczego i racjonalne u ytkowanie zasobów przyrody:
Ochrona przyrody i krajobrazu, ochrona i zrównowa ony rozwój lasów, ochrona gleb,
ochrona zasobów kopalin
Rozdział 5
Poprawa jako ci rodowiska i bezpiecze stwa ekologicznego:
Jako wód i stosunki wodne (w tym racjonalne korzystanie z wody i ochrona przed
powodzi ), gospodarowanie odpadami, ochrona powietrza atmosferycznego (w tym
wykorzystanie energii odnawialnej), ochrona przed hałasem, pola elektromagnetyczne,
powa ne awarie.
8
Rozdział 6
Plan operacyjny na lata 2005 – 2008
Najwa niejsze przedsi wzi cia realizowane w powiecie, z uwzgl dnieniem kosztów i
lat ich realizacji oraz potencjalnych ródeł finansowania.
Rozdział 7
Monitoring realizacji Programu:
Instrumenty zarz dzania rodowiskiem, wska niki monitoringu celów, organizacja
zarz dzania Programem (cykliczna ocena realizacji Programu, w tym harmonogram
procesu wdra ania Programu)
Rozdział 8
Aspekty finansowe wdra ania Programu:
Ramy finansowe realizacji Programu, koszty wdro enia przedsi wzi
przewidzianych do realizacji w latach 2005 – 2008 (wg dziedzin ochrony rodowiska)
oraz udział potencjalnych ródeł finansowania w ogólnych kosztach realizacji
Programu
Dla zagadnie uj tych w rozdziałach 3, 4, 5 zastosowano nast puj c kolejno omawiania tematu:
•
•
•
Stan wyj ciowy
Cele długoterminowe do 2012 roku i strategia jego realizacji
Wska niki realizacji celu
Dokument Programu b dzie si składał z:
• Dokumentu głównego, którym jest Program ochrony rodowiska,
• Zał cznika, którym jest Stan rodowiska w powiecie w 2003/2004 roku
2. ZAŁO ENIA WYJ CIOWE PROGRAMU
Zało enia wyj ciowe do opracowania programu ochrony
rodowiska opieraj
si
na
uwarunkowaniach, zarówno tych, które dotycz wszystkich regionów i s uwarunkowaniami
zewn trznymi jak i tych, które wynikaj z zamierze rozwojowych powiatu, determinuj cych przyszły
kształt rozwoju gospodarczo-społecznego, a tak e
rodowiskowo-przestrzennego powiatu
czarnkowsko-trzcianeckiego.
2.1. Uwarunkowania zewn trzne wynikaj ce z polityki ekologicznej województwa
wielkopolskiego
Zasady polityki ekologicznej pa stwa s zasadami, na których oparta jest równie strategia ochrony
rodowiska powiatu czarnkowsko-trzcianeckiego. Oprócz zasady zrównowa onego rozwoju jako
nadrz dnej uwzgl dniono szereg zasad pomocniczych i konkretyzuj cych, m.in.:
Zasad prewencji, oznaczaj c w szczególno ci:
• zapobieganie powstawaniu zanieczyszcze poprzez stosowanie najlepszych dost pnych
technik (BAT),
• recykling, czyli zamykanie obiegu materiałów i surowców, odzysk, energii, wody i surowców
ze cieków i odpadów oraz gospodarcze wykorzystanie odpadów zamiast ich składowania,
• zintegrowane podej cie do ograniczania i likwidacji zanieczyszcze i zagro e zgodnie
z zaleceniami Dyrektywy Rady 96/61/WE w sprawie zintegrowanego zapobiegania
zanieczyszczeniom i kontroli (tzw. dyrektywa IPPC),
• wprowadzanie pro- rodowiskowych systemów zarz dzania procesami produkcji i usługami,
zgodnie z ogólno wiatowymi i europejskimi wymogami w tym zakresie, wyra onymi m.in. w
standardach ISO 14000 i EMAS, programach czystszej produkcji i Responsible Care itp.
Zasad „zanieczyszczaj cy płaci” odnosz c si do odpowiedzialno ci za skutki zanieczyszczenia i
stwarzania innych zagro e . Odpowiedzialno t ponosi powinny wszystkie jednostki u ytkuj ce
rodowisko a wi c tak e konsumenci, zwłaszcza, gdy maj mo liwo wyboru mniej zagra aj cych
rodowisku dóbr konsumpcyjnych.
9
Zasad integracji z politykami sektorowymi polityki ekologicznej, oznaczaj c uwzgl dnienie
w politykach sektorowych celów ekologicznych na równi z celami gospodarczymi i społecznymi.
Zasad regionalizacji, oznaczaj c m.in. skoordynowanie polityki regionalnej z regionalnymi
ekosystemami w Europie (np. doliny rzeczne i obszary wodno-błotne).
Zasad oszcz dnego korzystania z zasobów naturalnych. Zasoby naturalne s najwa niejsz zmienn
w koncepcji zrównowa onego rozwoju. Istotne jest oszcz dne korzystanie z zasobów
nieodnawialnych, ale du e znaczenie ma tak e oszcz dne korzystanie z zasobów odnawialnych
(drewno, czysta woda i czysta gleba). W tym zakresie szczególne miejsce zajmuje edukacja
ekologiczna mieszka ców i przekazywanie informacji nt. oszcz dnego korzystania z zasobów
naturalnych.
Zasad skuteczno ci ekologicznej i efektywno ci ekonomicznej odnosz c si do wyboru
planowanych przedsi wzi inwestycyjnych ochrony rodowiska, a nast pnie do oceny osi gni tych
wyników a oznaczaj c potrzeb minimalizacji nakładów na jednostk uzyskanego efektu.
2.2.
Uwarunkowania wynikaj ce
wielkopolskiego”
ze
„Strategii
rozwoju
województwa
Dokumentem b d cym podstaw programowania rozwoju województwa, a po rednio równie
rozwoju poszczególnych powiatów województwa jest strategia rozwoju.
Strategiczne cele rozwoju województwa wielkopolskiego sformułowane zostały w czterech
nast puj cych grupach:
1.
Zapewnienie mieszka com warunków do podwy szania poziomu ycia. Grupa obejmuje takie
zagadnienia jak: praca, byt materialny, rozwój duchowy i bezpiecze stwo.
2.
Zwi kszenie konkurencyjno ci gospodarki w stosunku do innych regionów Europy. Grupa
obejmuje: unowocze nienie struktury gospodarki, wzrost efektywno ci gospodarki oraz trwało
i harmoni rozwoju.
3.
Wzrost wewn trznej integracji i istotna poprawa jako ci przestrzeni. Grupa obejmuje
zagadnienia wewn trznej integracji regionu oraz wła ciwej struktury przestrzennej.
4.
Dostosowanie potencjału, struktury i organizacji województwa do wyzwa XXI wieku
i wymaga jednocz cej si Europy. W grupie tej wyszczególniono: partnersk rol województwa oraz
trosk o to samo regionaln .
Na li cie podcelów wpisanych pod poszczególne kategorie s takie, które mog mie istotne znaczenie
dla zmian jako ci rodowiska oraz dla stopnia wykorzystania jego zasobów. W szczególno ci
podstaw dalszej poprawy rodowiska s nast puj ce cele szczegółowe:
•
zapewnienie warunków do satysfakcjonuj cego bytu materialnego, w tym: wy ywienia,
mieszkania, przebywania w zdrowym rodowisku, lecznictwa i wypoczynku,
•
uzyskanie wysokiego poziomu obsługi mieszka ców (gospodarstw domowych) dotycz cych
usług publicznych oraz dobrej dost pno ci przestrzennej w tym zakresie,
•
konsekwentna restrukturyzacja gospodarki w kierunku zwi kszania udziału przemysłów
nowoczesnych technologii, a tak e specjalistycznych usług (komunikacyjnych, handlowych,
naukowych i kulturalnych),
•
znalezienie i wykorzystanie nowych kół nap dowych gospodarki, w tym budownictwa
mieszkaniowego,
•
wielofunkcyjny rozwój wsi,
•
zdecydowana modernizacja dziedzin tradycyjnych, w tym kompleksu rolno-spo ywczego,
•
poprawa transferu technologii,
•
wzrost konkurencyjno ci gospodarki,
•
generowanie rozwoju uwzgl dniaj ce oszcz dne, racjonalne wykorzystywanie posiadanych
zasobów i walorów,
•
intensywny rozwój małych i rednich przedsi biorstw,
•
harmonijny rozwój sieci osadniczej,
•
przygotowanie głównych o rodków miejskich do pełnienia funkcji biegunów rozwoju,
10
•
prowadzenie przyjaznej dla
rodowiska przyrodniczego polityki
zagospodarowania przestrzennego (z systemem obszarów chronionych).
inwestycyjnej
i
W ród powy szych celów szczegółowych istotne dla programu ochrony rodowiska s te, które mog
mie wpływ na zmian stanu rodowiska.
Rozwój województwa zmierza równie do cz ciowego wyrównania dysproporcji mi dzy poziomem
rozwoju poszczególnych obszarów. Strategia przewiduje rozwi zanie polegaj ce na wspieraniu dalszej
intensyfikacji rozwoju najbardziej aktywnych obszarów gospodarki Wielkopolski (tzn. głównie
aglomeracji pozna skiej) z przełamywaniem impasu gospodarczego obszarów wymagaj cych
aktywizacji (bior c pod uwag wska niki bezrobocia i braki w infrastrukturze s to powiaty
wschodniej i północnej cz ci województwa).
W przypadku polityki gospodarowania zasobami pracy w aspekcie przestrzennym strategia równie
proponuje rozwi zanie o charakterze po rednim polegaj ce na poszukiwaniu aktywizacji gospodarczej
obszarów o najwi kszym bezrobociu z jednoczesnym wzmacnianiem niektórych miast (o rodków
subregionalnych), które mog by ogniskami napływu ludno ci.
Powy sze cele i generalne tendencje rozwojowe prowadz do trzech rodzajów działa , które mog
wywoływa niekorzystne zmiany w rodowisku. S to:
•
intensyfikacja rozwoju aktywnych cz ci obszaru Wielkopolski,
•
aktywizacja gospodarcza obszarów o ni szym poziomie rozwoju,
•
wielofunkcyjny rozwój obszarów wiejskich.
2.3. Uwarunkowania wynikaj ce ze „Strategii rozwoju powiatu”
Podstaw rozwoju społeczno-gospodarczego powiatu czarnkowsko-trzcianeckiego jest Strategia
rozwoju. Okre la ona, misj , cele i kierunki działa na lata 2001 – 2010. Misja powiatu czarnkowskotrzcianeckiego okre la, e:
„Powiat czarnkowsko-trzcianecki zintegrowany społecznie obszar zrównowa onego rozwoju
gospodarczego, wykorzystuj cy liczne walory przyrodniczo-krajobrazowe dla rozwoju ró nych form
turystyki. Bezpieczny powiat, gwarantuj cy dogodne warunki dla wielokierunkowego kształcenia si
i osiedlania”.
Cele priorytetowe sformułowano dla 5-ciu obszarów: gospodarka, przestrze , społeczno , ekologia i
infrastruktura. S one celami wspieraj cymi prokonkurencyjno -prospołeczny wariant rozwoju.
Oznacza to, e wol społeczno ci lokalnej jest zrównowa ony rozwój społeczno-gospodarczy
wszystkich gmin poprzez rozwój infrastruktury przyjaznej dla rodowiska oraz poprzez budow
i modernizacj sieci dróg, wykorzystanie linii kolejowych, naturalnych walorów przyrodniczych rzeki
Note . Jednocze nie proces integracji społecznej i gospodarczej jest nadrz dny w stosunku do
pozostałych celów.
Poniewa Strategia powiatu realizowana jest od prawie czterech lat, poni ej przedstawiono podj te
działania wynikaj ce z programów operacyjnych, maj ce znaczenie dla stanu i poprawy rodowiska.
S to:
• Projekt rewitalizacji obszarów wiejskich z zanikaj c gospodark roln i małymi
gospodarstwami.
• Projekt utworzenia ewidencji obszarów przyrodniczych, kulturowych chronionych prawnie i
zwyczajowo.
• Projekt promocji turystycznej
• Wydanie profesjonalnego katalogu ofert turystycznych powiatu
• Projekt tworzenia systemu infrastruktury turystyczno-rekreacyjnej i sportowej
• Projekt budowy i modernizacji dróg strategicznych powiatu czarnkowsko-trzcianeckiego
• Racjonalna gospodarka odpadami we współpracy z gminami poprzez wprowadzenie
selektywnej zbiórki odpadów.
• Projekt ochrony wód jako naturalnego czynnika rozwoju i zachowania ekosystemu wodnego.
11
•
•
•
•
•
Projekt edukacji ekologicznej.
Projekt oczyszczalni przydomowych.
Projekt promocji nowoczesnych systemów grzewczych.
Opracowanie programu działania dot. zamiany ródła ciepła (z tradycyjnego na ekologiczne).
Projekt edukacji ekologicznej.
2.4. Nadrz dny cel Programu
Cel Programu ma du e znaczenie w procesie opracowywania polityki ochrony rodowiska, jako
element ukierunkowuj cy podejmowane działania. Dla Programu ochrony rodowiska powiatu
czarnkowsko-trzcianeckiego, cel zdefiniowano nast puj co:
Zrównowa ony rozwój powiatu, w którym ochrona rodowiska ma znacz cy wpływ na przyszły
charakter tego obszaru i równocze nie wspiera jego rozwój gospodarczy i społeczny.
Posiadanie "Programu ...." daje wiele korzy ci władzom powiatu w sferze zarz dzania rodowiskiem.
Najwa niejsze z nich to:
•
•
•
•
•
Program, a przede wszystkim proces jego tworzenia, powinien mobilizowa podmioty
gospodarcze, organizacje pozarz dowe oraz szereg innych instytucji i organizacji do wspólnego
precyzowania problemów, sposobu ich rozwi zywania oraz wyboru priorytetów w działaniach na
rzecz ochrony rodowiska,
Program mo e zintensyfikowa współprac wewn trzn (mi dzy poszczególnymi wydziałami
Starostwa Powiatowego) i współprac zewn trzn (z administracj szczebla wojewódzkiego,
s siednimi gminami, podmiotami gospodarczymi),
Program ochrony rodowiska stanowi podstaw do podejmowania decyzji w zakresie działa
i przedsi wzi inwestycyjnych w dziedzinie ochrony rodowiska,
Posiadanie programu ujmuj cego szersz perspektyw cz sto jest warunkiem otrzymania rodków
finansowych (w tym pomocowych) na du e projekty inwestycyjne,
Program powinien sta si zacz tkiem funkcjonowania nowego trwałego systemu zarz dzania
rodowiskiem w powiecie.
Wymienione korzy ci wskazuj , e program ochrony rodowiska jest nie tylko wypełnieniem
wymaga ustawowych, ale tak e mo e zmobilizowa administracj oraz ró ne instytucje / organizacje
do wspólnego wdra ania działa / przedsi wzi zdefiniowanych w Programie.
3. CELE I ZADANIA O CHARAKTERZR SYSTEMOWYM
3.1. Edukacja ekologiczna
3.1.1. Stan wyj ciowy
Dobrze prowadzona edukacja ekologiczna jest warunkiem powodzenia pozostałych działa w zakresie
ochrony rodowiska.
Edukacja ekologiczna prowadzona jest:
• w formalnym systemie kształcenia: obejmuje wychowanie przedszkolne, szkoły podstawowe
i ponadpodstawowe, szkolnictwo wy sze,
• w strukturach pozaszkolnych: obejmuje działania prowadzone przez jednostki samorz dowe,
pozarz dowe organizacje ekologiczne, Lasy Pa stwowe, media i in.
12
Mówi c o jednostkach prowadz cych edukacje ekologiczna w powiecie czarnkowsko-trzcianeckim
nale y wymieni :
• jednostki samorz dowe: Urz dy Gmin, Wydziały Ochrony rodowiska w gminach, Wydział
O wiaty, Kultury i Sportu Starostwa Powiatowego, Wydział Ochrony rodowiska,
Rolnictwa i Le nictwa Starostwa Powiatowego,
• jednostki o wiatowe:
• pozarz dowe organizacje ekologiczne
• Regionaln Dyrekcj Lasów Pa stwowych, Nadle nictwa,
• Media
Poni ej omówiono działania i jednostki prowadz ce edukacj w formalnym systemie kształcenia
(edukacja dzieci i młodzie y w systemie szkolnym) jak i w systemie pozaszkolnym (edukacja
ekologiczna nieformalna) wg schematu zastosowanego w „Narodowej Strategii Edukacji
Ekologicznej”.
Działania z zakresu edukacji ekologicznej prowadzone s we wszystkich placówkach o wiatowych na
terenie powiatu (szkoły podstawowe, gimnazja, licea ogólnokształc ce – 3, Zespoły Szkół
Zawodowych i Technika – 6).
W zale no ci od mo liwo ci i zaanga owania nauczycieli edukacja ekologiczna prowadzona jest
w nich w ró nym zakresie.
Podstawy programowe kształcenia ogólnego okre la Rozporz dzenie MEN z dn. 26.02. 2002
(w sprawie wychowania przedszkolnego oraz kształcenia ogólnego w poszczególnych typach szkół),
dotycz ce podstawowych zada szkoły w zakresie nauczania, umiej tno ci i pracy wychowawczej
uwzgl dniaj c w nich działania maj ce na celu wzrost wiadomo ci ekologicznej uczniów.
Rozporz dzenie to wprowadza równie obok przedmiotów i bloków przedmiotowych realizacj
cie ki mi dzyprzedmiotowej. Jedn ze cie ek interdyscyplinarnych jest edukacja ekologiczna.
Tematyka ekologiczna stanowi element wielu przedmiotów, a jej wła ciwa realizacja zale y przede
wszystkim od zaanga owania nauczycieli, od ich znajomo ci najwa niejszych problemów z zakresu
ochrony rodowiska.
Pozaszkolna edukacja ekologiczna prowadzona jest:
• przez Samorz dy
Jednostkami zajmuj cymi si informacj o rodowisku i edukacj ekologiczn w Starostwie
Powiatowym i gminach s wydziały/stanowiska zajmuj ce si ochron rodowiska. Działalno
dotyczy głównie:
- propagowania idei zrównowa onego rozwoju i ochrony rodowiska,
- upowszechniania wiedzy i informacji o rodowisku,
- inicjowania, wspierania i koordynowania działa w zakresie edukacji ekologicznej,
- promowania i wdra ania do placówek o wiatowych programów edukacyjnych,
- wspierania pozarz dowych organizacji ekologicznych prowadz cych działalno
edukacyjn
nastawion na promowanie ochrony rodowiska.
• przez nadle nictwa, Park Narodowy
Wszystkie Nadle nictwa na terenie powiatu (Krzy , Krucz, Potrzebowice, Sarbia i Trzcianka) maj
opracowany Programy edukacji le nej społecze stwa (zgodnie z Zarz dzeniem nr 57 Dyrektora
Generalnego LP). Plany uwzgl dniaj działania z szeroko poj tej edukacji przyrodniczej: zaj cia w
szkołach, konkursy, pogadanki, zielone lekcje, przygotowywanie cie ek przyrodniczych, wydawanie
folderów informacyjnych o nadle nictwach, prowadzenie szkole , warsztatów dla nauczycieli.
Na terenie Nadle nictwa Krzy znajduje si punkt edukacyjny „ abia Polana”, gdzie prowadzone s
pogadanki przyrodniczo-ekologiczne oraz zielone lekcje. W Nadle nictwie Sarbia przebiega cie ka
przyrodnicza " cie ynka Sarbinka" - poło ona w le nictwach Sarbka i Kruszewo. Ma długo 5,3 km.
Na jej trasie zlokalizowano 18 przystanków edukacyjnych, np.: historia nadle nictwa, pomniki
przyrody, po ary lasu, fazy rozwoju drzewostanu, warstwowa budowa lasu.
13
W Nadle nictwie Trzcianka prowadzi 4 kilometrowa cie ka tworz ca p tl maj c swój pocz tek i
koniec w punktach usytuowanych przy szosie Trzcianka-Tuczno. Na cie ce znajduje si 20 tablic
pokazuj cych ycie w lesie, jego mieszka ców i ochron przyrody.
Nadle nictwo Potrzebowice prowadzi pokazy w terenie, lekcje w terenie, prelekcje w szkołach. W
nadle nictwie przebiega cie ka przyrodniczo-edukacyjna „Dziewanna”.
W 2004 roku na terenie Nadle nictwa Krucz powstała cie ka przyrodniczo-le na, przebiegaj ca przez
tereny le nictw: Ciszkowo i Gniewomierz. Podzielona została na 3 cz ci: piesz o dł. 5 km, piesz
lub rowerow o dł. 12 km oraz rowerow o dł. 20 km.
Nadle nictwa współpracuj równie z organizacjami przyrodniczymi: LOP, Salamandra.
Północny fragment gminy poło ony jest na terenie Drawie skiego Parku Narodowego. W Parku
prowadzone s zaj cia przyrodnicze. Mo na równie korzysta z komputerów z programami
przyrodniczymi, mikroskopów, lornetek, bada wod i gleb przy pomocy zestawów edukacyjnych.
Prelekcje urozmaicane s slajdami z terenu Parku oraz filmami przyrodniczymi. Dodatkowo w sali
znajduje si wystawa "Zwierz ta i gleby DPN".
W biblioteczce przyrodnika znajduj si przewodniki do oznaczania ro lin i zwierz t podczas
wycieczki terenowej.
• przez organizacje pozarz dowe
Liga Ochrony Przyrody Oddział Krzy Wlkp. na terenie powiatu Czarnkowsko - Trzcianeckiego
prowadzi działania edukacyjne i profilaktyczne w zakresie ochrony rodowiska w nast puj cych
formach:
• Grupa Ekologiczna LOP - 37 dzieci ze Szkoły Podstawowej i Gimnazjum realizuje program
edukacyjny w zakresie gospodarki odpadami na terenie powiatu. Dotychczasowe osi gni cia
to: 4 wycieczki rowerowe, wystawa prac wykonanych z odpadów, kiermasz ekologiczny,
udział w przedstawieniach teatralnych, konkursy plastyczne, w drówki do lasu, gry i zabawy
terenowe, zbiórka surowców wtórnych oraz inne.
• Działania profilaktyczne, akcje i kampanie informacyjne o charakterze masowym skierowane
do wszystkich mieszka ców powiatu, a w szczególno ci do dzieci i młodzie y: "Zanim
podpalisz - pomy l...", "Pomagamy ptakom przetrwa zim ", "Dzie Ziemi", "Sprz tanie
wiata", "ODPADY 2001". Programy te maj na celu zwróci uwag na zagro enia
rodowiska i da przykład rozwi za , które minimalizuj skutki działalno ci człowieka.
• Konkursy przyrodnicze i ekologiczne np. fotograficzne, plastyczne, literackie, wiedzy
ekologicznej, itp.
• Seminaria i sesje, coroczna sesja ekologiczna oraz Zlot Ekologiczny w Szkole Podstawowej w
Drawskim Młynie, spotkania i seminaria ekologiczne w Trzciance, Poznaniu i Złotowie
organizowane przez zaprzyja nione organizacje i szkoły.
• Wycieczki i obozy rowerowe.
• Współpraca mi dzynarodowa realizowana w oparciu o podpisane porozumienie z Verein für
Natur und Umwelt Adonishänge e.V. - Lebus (Niemcy).
• Interwencje w sprawach naruszania zasad ochrony rodowiska - wypalania traw, dzikich
wysypisk mieci, zagro enia po arowego lasów, łamania praw zwierz t, itp.
• W ramach współpracy z Urz dem Miejskim w Krzy u Wlkp. uczestnictwo w pracach komisji
ds. wycinki drzew.
Nadnoteckie Koło PTOP Salamandra – jest jednym z siedmiu działaj cych na terenie Polski kół
Polskiego Towarzystwa Ochrony Przyrody „Salamandra”. Towarzystwo realizuje działania:
1.
edukacyjne
- rajdy, biwaki, wycieczki, spotkania dla dzieci, młodzie y i dorosłych,
- działalno wydawnicza – biuletyn 2 razy w roku, broszurki, kalendarzyki,
2.
monitoringowe
- badania liczebno ci ptaków na terenie ostoi ptaków „Nadnoteckie Ł gi”,
- badanie liczebno ci wybranych gatunków sów na terenie byłego województwa pilskiego.
3.
ochronne
- budowa i rozwieszanie skrzynek l gowych,
- interwencje przyrodnicze (m.in. opieka nad chorymi zwierz tami).
14
W latach 2003 – 2004 utworzono, dzi ki zaanga owaniu wolontariuszy, członków i sympatyków
„Salamandry”, terenowy punkt edukacji przyrodniczej. Poło ony jest on przy luzie na Noteci Lipnica,
5 km na północ od Czarnkowa. Punkt posiada zadaszone miejsce do prowadzenia spotka i biwaków
przyrodniczych.
Polski Zwi zek Łowiecki
W 2004 roku, na bazie Zespołu Szkół Le nych w Goraju, PZŁ utworzył Centrum Edukacji
Przyrodniczo-Łowieckiej. Centrum posiada sal łowieck , do nauki przedmiotu „Gospodarka
Łowiecka”, zagrod szkoleniow dla psów ras my liwskich. Zbudowano równie ambon widokow ,
terasy widokowe, system nawodnie .
3.1.2. Cele długoterminowe do 2012 roku i strategia ich realizacji
Podstawowe dokumenty okre laj ce cele i kierunki rozwoju edukacji ekologicznej w Polsce to:
- Narodowa Strategia Edukacji Ekologicznej „Przez edukacje do zrównowa onego rozwoju”,
- Narodowy Program Edukacji Ekologicznej
- Polityka ekologiczna pa stwa (PEP).
Jednym z podstawowych zada , których realizacja spoczywa na władzach samorz dowych powiatu,
placówkach o wiatowych oraz organizacjach ekologicznych jest wypracowanie spójnego systemu
powszechnej edukacji ekologicznej oraz uwzgl dnienie i doskonalenie w nim wszystkich form
edukacji.
Jako cel w zakresie edukacji ekologicznej do roku 2012 okre lono:
Podnoszenie wiadomo ci ekologicznej mieszka ców powiatu i wykształcenie postawy
odpowiedzialno ci za rodowisko.
Kształtowanie wiadomo ci ekologicznej dzieci i młodzie y jest wa nym zadaniem realizowanym
w formalnym systemie kształcenia obejmuj cym wychowanie przedszkolne, szkolnictwo podstawowe
i ponadpodstawowe oraz szkolnictwo wy sze.
Wa nym zadaniem jest wprowadzanie do programów szkolnych zagadnie zwi zanych z edukacj
ekologiczn szczególnie dotykaj c tych problemów, które dla poszczególnych gmin powiatu
czarnkowsko-trzcianeckiego s najistotniejsze, np. ochrona wód powierzchniowych i podziemnych,
ochrona powietrza atmosferycznego i ochrona przed hałasem, selektywna zbiórka odpadów, ochrona
zasobów przyrodniczych, ochrona lasów itp.
Zadaniem nauczyciela w szeroko poj tej edukacji ekologicznej jest:
• kształtowanie u ucznia postawy odpowiedzialno ci za stan rodowiska,
• zach canie ucznia do prowadzenia własnych obserwacji, bada i analizy rodowiska,
• kształtowanie umiej tno ci rozwi zywania problemów zgodnie z posiadan wiedz ,
• umo liwienie dzieciom i młodzie y podejmowania praktycznych działa na rzecz ochrony
rodowiska w ich otoczeniu.
Nauczyciele podejmuj cy si realizacji zagadnie zwi zanych z edukacj ekologiczn b d
kontynuowa zarówno współprace ze sob , jak i współprac z instytucjami/organizacjami
wspieraj cymi ich działalno :
• Urz dy gmin, Starostwo Powiatowe, Urz d Wojewódzki, Urz d Marszałkowski,
• Pozarz dowe Organizacje Ekologiczne (POE)
• RDLP Piła, Nadle nictwa.
Coraz szerzej w szkolnictwie promowane i wdra ane s metody aktywizuj ce i poszukuj ce,
praktyczne wiczenia, lekcje w terenie. Pozwalaj one na ukształtowanie postawy odpowiedzialno ci
za rodowisko i jego ochron .
Szczególnie istotny jest pobyt w terenie. Daje on okazj do bezpo redniej obserwacji rodowiska
i pomiaru poszczególnych jego komponentów. Wa ne zadania spełniaj cie ki dydaktyczne, dobrze
opracowane i wyposa one w materiały szkoleniowe pozwalaj ce na samodzieln prac ucznia.
15
W perspektywie najbli szych lat planowane jest poszerzenie bazy do prowadzenia zaj z zakresu
edukacji przyrodniczej w nadle nictwach o:
- budow sali dydaktycznej i arboretum w Nadle nictwie Potrzebowice oraz rozbudow cie ki
przyrodniczo-edukacyjnej „Dziewanna”,
- doposa enie sali edukacyjnej oraz budow cie ki przyrodniczo-le nej w Nadle nictwie Krucz,
- utworzenie cie ki edukacyjnej (rowerowej) w Nadle nictwie Krzy ,
- utworzenie cie ki przyrodniczo-le nej „Nad Bukówk ” w Nadle nictwie Trzcianka.
Równie poszerzone o cie k edukacyjn b dzie prowadzone przez Polski Zwi zek Łowiecki,
Centrum Edukacji Przyrodniczo-Łowieckiej w Goraju. Planuje si budow punktów dydaktycznych
cie ki przyrodniczo-łowieckiej w miejscach o szczególnych walorach rodowiskowych przy
istniej cych lub nowo budowanych urz dzeniach łowieckich, poletkach erowych dla zwierz t
le nych. Zadanie to ma na celu promocj miejsca o unikatowych walorach przyrodniczych i
kulturowych jakim jest pałac w Goraju oraz popularyzacj wiedzy przyrodniczej i łowieckiej w ród
społecze stwa.
Opracowanie cie ek dydaktycznych znacznie poszerzy mo liwo ci promowania wiedzy ekologicznej
w ród dzieci i młodzie y, jak równie dorosłych.
Edukacja przyrodnicza obejmuje nie tylko edukacj z wykorzystaniem cie ek przyrodniczych.
Wa nym elementem s lekcje w terenie prowadzone przez le ników, jak równie akcje organizowane
przez organizacje pozarz dowe. PTOP „Salamandra” przeprowadza cykliczne akcje ”Chro my stare
drzewa” oraz imprezy przyrodnicze. Akcja „Chro my stare drzewa” adresowana jest do uczniów szkół
podstawowych i gimnazjalnych na terenie powiatu i ma na celu zach canie dzieci i młodzie y do
poznania przyrody w okolicy szkoły oraz wyszukiwania starych drzew.
Ponadto „Salamandra” organizowa b dzie imprezy edukacyjne „Szlakiem doliny Noteci”, „Weekend
z przyrod ”, „Po egnanie lata”. Imprezy maj na celu podniesienie wiadomo ci ekologicznej dzieci i
młodzie y.
Popularyzacji wiedzy ekologicznej słu równie akcje letnie organizowane przez ZHP i ZHR. S to
obozy ekologiczne, w drówki, zdobywanie sprawno ci zwi zanych z poznawaniem przyrody, jej
ochron , nabywanie umiej tno ci bezpiecznego (z punktu widzenia ochrony lasu) przebywania i
obozowania w lesie.
Efektem ostatnich lat jest utworzenie Powiatowego Centrum Informacji Przyrodniczej (PCIP),
prowadzonego w ramach działalno ci LOP w Krzy u Wlkp.
Planuje si przekształcenie PCIP na jednostk powiatow i utworzenie Powiatowego Centrum
Informacji Przyrodniczej i Turystycznej z siedzib w Białej k. Trzcianki. Centrum usytuowane byłoby
w budynku po byłym internacie ZSz w Białej w Dolinie Noteci, w pobli u wzgórz morenowych.
Utworzenie Centrum pełni cego równie funkcje o rodka szkoleniowego, bazy dla prowadzenia
zielonych szkół i zaj
lekcyjnych, punktu rozpoczynaj cego przebieg szlaków turystycznych
pieszych i rowerowych, byłoby alternatyw dla istniej cych o rodków (Złotów, Potrzebowice),
a jednocze nie wzbogaciłoby północn Wielkopolsk o now ofert edukacyjn .
Oprócz roli o rodka szkoleniowego, konferencyjnego itp., PCIPiT, pełniłoby rol promocji regionu,
jakim jest Dolina Noteci. Słu yłoby temu wyznaczenie i utworzenie szlaków turystycznych wraz
z infrastruktur towarzysz c , utworzenie punktu edukacyjnego na pobliskich wzgórzach morenowych
jak równie : tworzenie zbiorów materiałów przyrodniczych dotyczy regionu.
Wa nym zagadnieniem w edukacji ekologicznej jest edukacja dorosłych. Jednym z najbardziej
efektywnych sposobów podniesienia wiadomo ci ekologicznej osób dorosłych jest zaanga owanie
mieszka ców w procesy decyzyjne. Wymaga to szerokiego informowania społecze stwa o stanie
rodowiska, działaniach na rzecz jego ochrony, a tak e o mo liwo ciach prawnych uczestniczenia
mieszka ców w podejmowaniu decyzji maj cych wpływ na stan rodowiska.
Szczególnie wa n rol w edukacji ekologicznej maj organy samorz dowe. Powinny one
współdziała przy opracowywaniu i realizacji lokalnych programów edukacji ekologicznej oraz
z organizacjami, instytucjami, przedstawicielami zakładów pracy i społeczno ci lokalnych.
Wa n kwesti jest edukacja w miejscu pracy, poniewa wi kszo czynnych zawodowo osób poprzez
podejmowane decyzje, ma mniej lub bardziej bezpo redni wpływ na stan rodowiska.
16
Zdecydowanie najwi kszy wpływ na poziom wiadomo ci ekologicznej społecze stwa maj media.
Podkre li nale y, e istnieje cisła zale no mi dzy wiedz społecze stwa z zakresu stanu
rodowiska i nastawieniem do działa na rzecz jego ochrony, a sposobem ukazywania problemów
ekologicznych w mediach. Coraz wi kszego znaczenia nabieraj tematyczne programy
publicystyczne, filmy popularnonaukowe o tematyce rodowiskowej oraz reklama społeczna
promuj ca działania przyjazne rodowisku. Współpraca w zakresie propagowania edukacji
ekologicznej poprzez media powinna by realizowana w zakresie lokalnym (powiat), jak równie we
współpracy z całym województwem i zaowocowa cyklicznym ukazywaniem si artykułów,
programów TV, audycji radiowych, w których przybli ana byłyby mieszka com bie ce problemy i
działania.
Efektem współpracy z telewizj lokaln mógłby by cykl programów informacyjnych, filmów
edukacyjnych, wywiadów z politykami, osobami zaanga owanymi w ochron rodowiska.
Ze wzgl du na mo liwo wykorzystania komputerów coraz wi ksze znaczenie b dzie miała tre
edukacyjna na stronach www oraz mo liwo kontaktu i dyskusji z mieszka cami drog internetow .
Du e znaczenie w EE dorosłych maj działania pozaszkolne podejmowane przez uczniów
i nauczycieli. Umo liwiaj one wł czenie do programu edukacji ekologicznej społeczno ci lokalnych,
bez których poparcia adne działania na rzecz ochrony rodowiska nie powiod si . Równocze nie
wspólne działania dzieci i rodziców stwarzaj szans zmiany mentalno ci społecze stwa
i kształtowania wiadomo ci proekologicznej.
Kierunki działa do 2012 roku:
EE 1 Prowadzenie zró nicowanych form edukacji ekologicznej dzieci i młodzie y.
EE 2 Wspieranie finansowe i merytoryczne działa z zakresu edukacji ekologicznej prowadzonej
w szkołach.
EE 3 Zapewnienie społecze stwu niezb dnych informacji nt. stanu rodowiska i działa na rzecz
jego ochrony.
EE 4 Współdziałanie władz powiatu i gmin z przedstawicielami rodowiska naukowego, zakładami
pracy, organizacjami pozarz dowymi w realizacji edukacji ekologicznej.
EE 5 Współdziałanie władz powiatu i gmin z mediami w zakresie prezentacji stanu rodowiska
i działa podejmowanych na rzecz jego ochrony oraz kształtowanie proekologicznych postaw
społecze stwa.
EE 6. Prowadzenie działa w zakresie edukacji przyrodniczej na terenach cennych przyrodniczo.
EE 7. Rozwój działalno ci informacyjno-wydawniczej.
EE 8 Utworzenie Powiatowego Centrum Informacji Przyrodniczej i Turystycznej
3.1.3. Program działa z zakresu edukacji ekologicznej
Kierunki działa
EE 1
Prowadzenie
zró nicowanych
form
edukacji
ekologicznej
dzieci i młodzie y
EE 2
Wspieranie finansowe i
merytoryczne (ze strony
Przedsi wzi cia na lata 2005 – 2012
EE.1.1.
Kontynuacja wprowadzania do programów szkolnych zagadnie
zwi zanych
z
edukacj
ekologiczn
(realizacja
cie ki
mi dzyprzedmiotowej) ze szczególnym uwzgl dnieniem problemów
wyst puj cych na terenie powiatu i poszczególnych gmin
EE.1.2. Dalsza organizacja wspólnych dla szkół konkursów wiedzy ekologicznej i
in. form edukacji ekologicznej: biegi, happeningi, festyny.
EE.1.3. Prowadzenie zaj dydaktycznych dla dzieci i młodzie y szkolnej z zakresu
edukacji le nej z wykorzystaniem istniej cego systemu cie ek
edukacyjnych i przyrodniczych oraz tras wycieczkowych.
EE.1.4. Prowadzenie i organizacja szkolnych kół zainteresowa o tematyce
ekologicznej.
EE.1.5. Realizacja wyjazdów dzieci i młodzie y do terenowych o rodków
prowadz cych edukacj ekologiczn (zielone
szkoły).
EE.2.1. Doposa enie szkół w materiały edukacyjne i informacyjne z zakresu
ochrony rodowiska.
EE.2.2. Organizowanie zaj
z zakresu edukacji le no-przyrodniczej na
17
Kierunki działa
Starostwa Powiatowego,
urz dów gmin) działa z
zakresu edukacji
ekologicznej
prowadzonej w szkołach.
EE 3
Zapewnienie
społecze stwu
niezb dnych informacji
nt. stanu rodowiska i
działa na rzecz jego
ochrony.
EE 4
Współdziałanie władz
powiatu i gmin z
przedstawicielami
rodowiska naukowego,
zakładami pracy,
organizacjami
pozarz dowymi w
realizacji edukacji
ekologicznej.
EE 5
powiatu i gmin z
mediami w zakresie
prezentacji stanu
rodowiska i działa
podejmowanych na rzecz
jego ochrony oraz
kształtowanie
proekologicznych postaw
społecze stwa.
EE 6.
Prowadzenie działa w
zakresie edukacji
przyrodniczej na
terenach cennych
przyrodniczo.
EE 7.
Rozwój działalno ci
informacyjnowydawniczej.
EE 8
Utworzenie
Powiatowego Centrum
Informacji Przyrodniczej
i Turystycznej
Przedsi wzi cia na lata 2005 – 2012
terenach lasów i terenach cennych przyrodniczo.
EE.2.3. Organizacja warsztatów itp. z zakresu edukacji ekologicznej młodzie y
szkolnej dot. problemów ekologicznych w regionie.
EE.3.1.
Zamieszczanie bie cych informacji na stronach internetowych
Starostwa i gmin powiatu o stanie rodowiska oraz o podejmowanych
działaniach na rzecz jego ochrony
EE.3.2. Organizacja spotka informacyjnych (1-2/rok) dot. stanu rodowiska w
Powiecie oraz działa podejmowanych na rzecz jego ochrony przez
władze powiatowe i gminne oraz mo liwo ci indywidualnych działa
ka dego mieszka ca
EE.4.1. Organizowanie cykli szkoleniowych dot. prawidłowej gospodarki wodnociekowej, gospodarki le nej, gospodarki odpadami itp. dla przedstawicieli
grup celowych.
EE.4.2. Edukacja ekologiczna mieszka ców dot. proekologicznych zachowa w
zakresie korzystania ze rodków transportu, energooszcz dno ci,
zmniejszania emisji niskiej i. in.
EE.4.3. Wzmocnienie tre ci ekologicznych w wi tach bran owych (np.
wiatowy Dzie Meteorologii, Dzie Le nika) i w wi tach regionu
EE.4.4. Organizowanie warsztatów bran owych o tematyce pro rodowiskowej.
EE.4.5. Organizacja akcji proekologicznych, np. Dnia Ziemi, akcji sprz tania
wiata, Dnia bez samochodu itp.
EE.5.1.
Opracowanie
cyklicznych
programów
telewizyjnych/audycji
radiowych/artykułów dotycz cych zrównowa onego rozwoju powiatu
EE.5.2. Opracowanie cyklu filmów/audycji radiowych/artykułów o bogactwie i
zasobach przyrodniczych gmin powiatu
EE.5.3. Organizacja konkursów fotograficznych, reporterskich pokazuj cych stan
rodowiska w powiecie.
EE.6.1. Doskonalenie systemu cie ek i punktów dydaktycznych na terenie
powiatu
EE.6.2. Organizowanie wycieczek dla mieszka ców powiatu do miejsc cennych
przyrodniczo i kulturowo poł czonych z edukacj ekologiczn
EE.6.3. Organizowanie i prowadzenie cykli szkoleniowych dot. ochrony
zasobów przyrodniczych
EE 6.4. Opracowanie informatora po istniej cych cie kach dydaktycznych
EE.7.1.Rozwój działalno ci wydawniczej prowadzonej przez PCIPiT
EE.7.2 Kontynuacja działalno ci wydawniczej prowadzonej przez Lasy
Pa stwowe
EE.7.3. Cykliczne opracowanie raportu o stanie rodowiska w powiecie
czarnkowsko-trzcianeckim
EE.8.1. Zaadoptowanie istniej cego obiektu byłego internatu ZSz w Białej na
potrzeby Centrum
EE.8.2. Wyposa enie w sprz t do prowadzenia zaj dydaktycznych
EE.8.3. Zagospodarowanie parku wokół budynku na cele dydaktyczne, w tym
prace melioracyjne.
EE.8.4. Utworzenie punktu edukacyjnego na wzgórzach morenowych k. Białej
EE.8.5. Wyznaczenie i utworzenie szlaków turystycznych i infrastruktury
towarzysz cej w obr bie Doliny Noteci.
EE.8.6. Utworzenie bazy informacyjno-dydaktycznej dot. regionu Doliny
Noteci.
18
Realizacja ww. przedsi wzi b dzie uzale niona od mo liwo ci uruchomienia na ten cel rodków
finansowych, szczególnie dotyczy to Powiatowego Centrum Informacji Przyrodniczej i Turystycznej.
Narodowa Strategia Edukacji Ekologicznej proponuje, aby rodki te były proporcjonalne do sumy
wydatków przeznaczanych na zadania inwestycyjne z ochrony rodowiska w wysoko ci 2 – 2,5% tych
funduszy w skali roku.
3.1.4. Wska niki monitorowania celów
Wska nik
rodki finansowe przeznaczane na edukacje ekologiczn z
PFO iGW
Ilo cie ek dydaktycznych
Liczba punktów edukacji przyrodniczo-le nej
Liczba proekologicznych imprez masowych.
Liczba akcji proekologicznych
Rok 1999
0,0
Rok 2003
10 000,00
brak
2
2
3
2
4
3
3.2. Rozwój gospodarczy powiatu w aspekcie ochrony rodowiska
Istotnym czynnikiem wpływaj cym na stan rodowiska naturalnego jest rozwój społecznogospodarczy powiatu. Analiza poszczególnych dziedzin gospodarki, tendencji i kierunków zmian
w ich rozwoju z punktu widzenia negatywnej presji na rodowisko pozwoli na przewidzenie działa
minimalizuj cych to oddziaływanie. Ze wzgl du na istnienie obszarów o wysokich walorach
przyrodniczych i krajobrazowych, du y potencjał u ytków zielonych, szans dla rozwoju powiatu
b dzie dalszy rozwój turystyki (w tym agroturystyki), powstawanie wyspecjalizowanych gospodarstw
(w tym gospodarstw ekologicznych) a na obszarach miejskich dalszy rozwój usług i wybranych gał zi
przemysłu.
Poni ej przeanalizowano tendencje i kierunki rozwoju turystyki i rekreacji, rolnictwa, przemysłu
i systemu transportowego - w perspektywie do 2012 roku w kontek cie oddziaływania na rodowisko,
ze wskazaniem działa minimalizuj cych zagro enia rodowiska.
3.2.1. Turystyka i rekreacja
Poło enie geograficzne, walory krajobrazowe, du a lesisto , bogata sie hydrograficzna, tradycja
kulturowa składaj si na korzystne warunki dla rozwoju turystyki i rekreacji na terenie powiatu
Daj one mo liwo uprawiania turystyki pieszej, rowerowej, konnej, wodnej, narciarstwa biegowego.
Szlaki turystyki pieszej, rowerowej i konnej koncentruj si głównie wzdłu dolin rzecznych: Drawy,
Noteci. W ich skład wchodz m.in.
•
szlak niebieski „ ladami Sapiehów” (Krzy Wlkp. – Wiele - Huta Szklana – Krzy Wlkp.)–
liczne zabytki zwi zane z yciem rodziny Sapiehów, malownicze zak tki rzeki Bukówki,
•
szlak zielony „Szlak sze ciu jezior” – poło ony w ród jezior: Królewskie (Łokacz), Du y
Radzy , Twardowskie, Pestkownica, Lisie i Zacisze (Borowe), odcinki wzdłu rzeki Drawy,
•
szlak czerwony „Po obu stronach Noteci”(Krzy Wlkp. – Drawsko – Wiele – Huta Szklana –
Krzy Wlkp.) – tereny nizinne wzdłu rzeki Noteci i pograniczu Puszczy Noteckiej.
Na uwag zasługuje równie pierwsza w Polsce (powstała w 1997 roku), mi dzynarodowa trasa
rowerowa – EURO Route R-1. Szlak bierze pocz tek w Calais we Francji, wiedzie przez Belgi ,
Holandi , Niemcy do Polski.
Bogactwo walorów krajobrazowych daje szerokie mo liwo ci dla rozwoju turystyki kwalifikowanej.
Cz
szlaków rowerowych zim mo e by wykorzystywana jako szlaki do narciarstwa biegowego.
19
Liczne rzeki regionu daj mo liwo organizowania spływów kajakowych. Atrakcyjna turystycznie
jest Drawa, która tworzy liczne zakola, a dzi ki znacznemu spadkowi terenu ma charakter rzeki
górskiej. Na jeziorach powiatu istnieje mo liwo uprawiania sportów wodnych.
Baz noclegow regionu stanowi kwatery agroturystyczne, hotele, schroniska i campingi. Tendencj
ostatnich lat jest rozwój agroturystyki. Ta forma turystyki pozwala na zachowanie rodzinnych
gospodarstw rolnych, zachowanie tradycji kulturowych, a dla rolników jest alternatyw poszukiwania
innych ródeł dochodu. Dla uatrakcyjnienia bazy agroturystycznej konieczne stanie si wyposa enie
gospodarstw w sprz t do uprawiania czynnych form turystyki.
Kolejn form turystyki przyjaznej rodowisku lub harmonijnej (z zasobami rodowiska) jest
ekoturystyka. Przemy lany rozwój ekoturystyki b dzie si przyczyniał do zdrowego sp dzenia czasu
wolnego jak równie do ochrony rodowiska naturalnego i kulturowego.
Odr bno i ró norodno krajobrazowa i przyrodnicza gmin powiatu sprawiaj , e rozwijaj si
ró ne formy turystyki kwalifikowanej, szczególnie, e w ostatnich latach obserwuje si mod na
uprawianie aktywnej turystyki. Dlatego istotna jest dbało o utrzymanie istniej cych szlaków
turystycznych, cie ek rowerowych i konnych, szlaków kajakowych, ich bie ca konserwacja
i renowacja. Działania takie pozwol na minimalizowanie wpływu intensywnego uprawiania turystyki
na rodowisko przyrodnicze (np. uprawiania turystyki rowerowej i konnej na zwi kszenie erozji itp.).
Szlaki te b d wymagały wła ciwego zagospodarowania: wyznaczenia miejsc odpoczynku
i biwakowania, oznakowania itp. Nale y równie liczy si z mo liwo ci powstawania nowych
szlaków i towarzysz cej im infrastruktury.
Wykorzystywana b dzie ju w pewnym stopniu istniej ca baza rozwoju turystyki konnej poprzez
organizowanie takich form wypoczynku jak: wczasy w siodle, obozy konne.
Mówi c o turystyce specjalistycznej warto pami ta o turystyce korzystaj cej ze specjalistycznych
walorów rodowiska, np. turystyce przyrodniczej: birdwatching – obserwacje ptaków, do której
rozwoju predysponowane s tereny dolin rzecznych, przede wszystkim Noteci (obj tej sieci
NATURA 2000 wg dyrektywy ptasiej). Proponuje si tworzenie w rejonie jeziora punktów obserwacji
ornitologicznej.
Liczne zabytki architektury daj podstaw rozwoju turystyki poznawczej:
- budownictwo dworskie w gminach Wiele , Czarnków, Trzcianka,
- zabytkowe obiekty i zespoły architektoniczne w gminach Czarnków, Wiele , Krzy Wlkp.
Ze wzgl du na rozwój nowych terenów turystycznych, bazy noclegowej, zabudowy letniskowej wa ne
z punktu ochrony rodowiska b dzie przystosowanie terenów pod wzgl dem technicznym do
pełnienia wyznaczonych funkcji. Konieczne b dzie rozwi zanie problemów gospodarki ciekowej
i odpadowej dla istniej cych obszarów zainwestowania.
Do powstawania nowych obiektów b d wyznaczane obszary selektywnie wybrane, odpowiednio
przygotowane, o wysokim standardzie uzbrojenia. Akceptacja ich budowy b dzie zale na od
spełnienia wymogów ochrony rodowiska i krajobrazu. Wa ne b dzie dostosowanie przyszłego
budownictwa do wymaga
architektonicznych, wynikaj cych z planu zagospodarowania
przestrzennego, istniej cej zabudowy i warunków krajobrazowych.
Istotnym zagadnieniem jest modernizacja dróg dojazdowych do obiektów turystycznych, budowa
parkingów i miejsc postojowych.
3.2.2. Rolnictwo
W Powiecie czarnkowsko - trzcianeckim 41% całej powierzchni stanowi u ytki rolne, w tym grunty
orne 65%. Ponad 50% powierzchni zajmuj lasy.
Tylko gmina Połajewo i Lubasz maj mały odsetek gleb w klasach VI i wynosi on odpowiednio 15 i
23% ogółu gruntów ornych. Powiat Czarnkowsko - Trzcianecki charakteryzuje si du ym udziałem
trwałych u ytków zielonych w u ytkach rolnych. Powierzchnia trwałych u ytków zielonych wynosi
25.246 ha, co stanowi 34,1% u ytków rolnych. Najwi cej ł k i pastwisk maj gminy Czarnków
i Trzcianka.
Trwałe u ytki zielone poło one s głównie w dolinie Noteci i ich warto produkcyjna zale y przede
wszystkim od gospodarowania na nich i od ich piel gnacji. W powiecie jest 381 ha sadów i stanowi to
0,5% u ytków rolnych, w województwie wska nik ten wynosi 0,6%. Sady wyst puj głównie
20
w gminie Czarnków i Lubasz. W powiecie a 18% u ytków rolnych jest we władaniu Agencji Rolnej
Własno ci Skarbu Pa stwa, a 65 % zajmuj indywidualne gospodarstwa rolne.
Strategia rozwoju rolnictwa w powiecie zakłada:
•
Tworzenie grup producenckich poprzez identyfikacj obszarów produkcji rolnej w powiecie
sprzyjaj cej tworzeniu grup producenckich oraz szkolenia grup prodcenckich,
•
Przystosowanie producentów ywno ci do norm UE (ISO 9000) poprzez takie działania jak:
identyfikacja producentów ywno ci wysoko przetworzonej i ich mo liwo ci eksportowych,
organizacja szkole dla wła cicieli zakładów przetwórczych i produkcji ywno ci,
•
Promocj zdrowej ywno ci poprzez: udział w targach, szkolenia wyjazdowe, wymian
do wiadcze .
•
Budow bazy przetwórstwa rolno-spo ywczego poprzez m.in. budow małych zakładów
przetwórstwa rolno - spo ywczego na bazie, miejscowych produktów rolnych
W obliczu wyst puj cych licznych zagro e w zwi zku z wprowadzaniem na rynek ywno ci nie
spełniaj cej wymaga UE, konsumenci poszukiwa b d artykułów spo ywczych o wysokich
walorach zdrowotnych, gwarantowanych odpowiednimi warunkami i metodami produkcji. Produkcja
i przetwórstwo rolno-spo ywcze prowadzone metodami ekologicznymi zapewniaj uzyskanie
produktów o wysokiej jako ci, m.in. wolnych od hormonów, antybiotyków, pozostało ci rodków
ochrony ro lin.
Rozwój rolnictwa ekologicznego b dzie sprzyja wprowadzaniu i popularyzacji proekologicznych
technologii produkcji ro linnej, ukierunkowanych na popraw jako ci produkcji i ochron rodowiska.
Systematycznie wył czane b d z u ytkowania rolniczego grunty marginalne – V i VI klasy co
przyczyni si do poprawy struktury jako ciowej gruntów. Ochronie podlega b d grunty klasy III i
IV oraz grunty na glebach pochodzenia organicznego (szczególnie w dolinach rzecznych:), nieu ytki
organiczne i oczka wodne.
D y si b dzie do jak najwi kszego zró nicowania rodowiska przyrodniczego poprzez ochron
terenów podmokłych: szuwarów, oczek ródpolnych itp.
Systematycznie prowadzone b d zalesienia gruntów klasy V i VI (zgodnie z krajowym planem
zwi kszania lesisto ci kraju), co wpłynie korzystnie na rodowisko ze wzgl du na popraw bilansu
wodnego i przeciwdziałanie erozji.
Rozwój infrastruktury technicznej, głównie budowa kanalizacji, oczyszczalni cieków, sieci
wodoci gowej, obiektów gospodarki odpadami b dzie niezb dny dla prawidłowego funkcjonowania
gospodarstw rolnych i poprawy ycia mieszka ców obszarów wiejskich.
3.2.3. Przemysł
Powiat czarnkowsko-trzcianecki ze wzgl du na du y udział obszarów le nych i bogate zasoby
przyrodnicze, nie jest zdominowany przez przemysł.
Obszary le ne s podstaw do rozwoju zakładów meblarskich i produkcji płyt. W bran ach tych
specjalizuj si m.in. VOX INDUSTRIE S.A. (Czarnków, Miały), ASTER MEBEL Sp. z o.o.
(Trzcianka), DENISPOL Sp. z o.o. (Lubasz), EKOPŁYTA S.A. (Czarnków), TARMONT
(Trzcianka).
Równie du a ilo zakładów przemysłowych specjalizuje si w produkcji urz dze ze stali
nierdzewnej i systemów aluminiowych. S to m.in. MEBLOMOR S.A. (Czarnków), LUBMOR Sp. z
o.o. (Trzcianka), DORA METAL Sp. z o.o. (Czarnków), SAPA ALUMINIUM Sp. z o.o. (Trzcianka).
W Drawskim Młynie, znajduje si zakład Odlewnia eliwa „DRAWSKI” S.A.
Licznie reprezentowane s zakłady bran y spo ywczej. W mie cie Czarnków s to Okr gowa
Spółdzielnia Mleczarska i BROWAR CZARNKÓW, ponad to zakłady rze nicze i masarskie
w Trzciance, Czarnkowie, Połajewie i Drawskim Młynie.
Istniej ce zakłady, ze wzgl du na wzrost konkurencyjno ci rynku i zaostrzenie wymogów
ekologicznych wymagały b d dalszych restrukturyzacji i wprowadzania działa zmierzaj cych do
zminimalizowania wpływu przedsi biorstwa na rodowisko jak równie do zapobiegania powstawaniu
negatywnych oddziaływa i szkód w rodowisku. Oprócz usprawnie technicznych, istotn role b d
21
miały usprawnienia organizacyjne, które s trudniejsze, mniej wymierne w efektach i mniej konkretne
od usprawnie technicznych.
Istotne b dzie podejmowanie dobrowolnych działa
na rzecz rodowiska jak równie
upowszechnianie systemów zarz dzania rodowiskowego. W pó niejszym etapie nale y poszukiwa
sposobu jak wł czy system zarz dzania rodowiskowego w pozwolenia wydawane przez Wojewod
lub Starost dla zakładów zlokalizowanych w powiecie czarnkowsko-trzcianeckim. Podej cie takie
jest zgodne z polityk Unii Europejskiej, która poleca systemy zarz dzania rodowiskowego jako
wyraz własnej odpowiedzialno ci przemysłu za sprawy rodowiskowe.
Wspomniane systemy zarz dzania rodowiskowego polecane s równie dla zakładów gospodarki
komunalnej oraz instytucji publicznych, w tym Starostwa Powiatowego i Urz dów Gmin.
3.2.4. System transportowy
Przez teren powiatu czarnkowsko-trzcianeckiego, w północnej jego cz ci, przebiega droga krajowa
22 Berlin – Gorzów Wlkp. – Chojnice.
Ponadto prowadz liczne drogi wojewódzkie krzy uj ce si w miejscowo ciach: Czarnków,
Trzcianka, Wiele .
S to drogi o przebiegu:
wschód – zachód: nr 180 (Trzcianka – Piła), nr 181 (Drezdenko, Wiele , Czarnków),
północ – południe: nr 123 (Krzy Wlkp. – droga krajowa nr 22), nr 177 (Wiele – Człopa), nr 178
(Oborniki – Wałcz), nr 182 (Wronki-Lubasz-Czarnków).
Celem polityki transportowej pa stwa jest „osi gni cie (w warunkach rozwijaj cej si w kraju
gospodarki rynkowej, z uwzgl dnieniem konkurencji mi dzynarodowej) zrównowa onego pod katem
technicznym, przestrzennym, gospodarczym, społecznym i rodowiskowym systemu transportowego”.
Rozwi zania dotycz ce układów sieci transportowych Polska powinna dostosowa do wymogów
dyrektywy nr 1692/96/WE Unii Europejskiej z dnia 23 lipca 1996 roku, która obejmuje wytyczne dla
wszystkich rodzajów transportu.
W nast pnych latach nacisk kładziony b dzie na rozwój autostrad i dróg ekspresowych oraz popraw
bezpiecze stwa ruchu drogowego, standardu robót utrzymaniowych, nadrobienie zaległo ci w pracach
modernizacyjnych.
Istotnymi przedsi wzi ciami b d w najbli szych latach: budowa obwodnicy Czarnkowa oraz
przebudowa i modernizacja dróg powiatowych, w tym wiaduktu Drawsko-Krzy Wlkp.
Proces modernizacji i rozbudowy infrastruktury drogowej w perspektywie krótkoterminowej wpływa
b dzie ujemnie na rodowisko powoduj c cz sto zmiany nieodwracalne: wycink lasów, wył czenie
gleb, degradacj walorów krajobrazowych. Jednak prawidłowo przeprowadzane inwestycje
(z poszanowaniem wymogów ochrony rodowiska) w perspektywie długoterminowej przynios
równie skutki korzystne: popraw bezpiecze stwa drogowego, zmniejszenie uci liwo ci dla
mieszka ców, popraw płynno ci ruchu prowadz c do zmniejszenia zanieczyszcze , ograniczenie
ilo ci nadzwyczajnych zagro e rodowiska (NZ ), uporz dkowanie otoczenia dróg.
W kontek cie tendencji wzrostu motoryzacji i jako ci przewozów pasa erskich, rozwój rodków
ł czno ci wpłynie korzystnie na sprawno
funkcjonowania sieci drogowej. Wa ne b dzie
podniesienie jako ci obsługi autobusowej regionalnej i ponad regionalnej.
3.2.5. Działania minimalizuj ce zagro enia
gospodarki
rodowiska, wynikaj ce z rozwoju
Poni ej podsumowano działania maj ce na celu minimalizacj zagro enia rodowiska wynikaj cego
z rozwoju poszczególnych sektorów gospodarki (omówionych wcze niej). Przedstawiono równie
główne zagro enia, które one powoduj .
22
3.2.5.1. Kierunki działa minimalizuj cych zagro enia wynikaj ce z rozwoju turystyki
i rekreacji
•
Przestrzeganie wymaga ochrony rodowiska w odniesieniu do nowo powstaj cych obiektów
turystycznych i rekreacyjnych
•
Dbało o architektur nowo powstaj cych obiektów
•
Wprowadzenie standardów wielko ci działek i wyznaczanie terenów pod zabudow
•
Selektywny dost p do terenów cennych przyrodniczo, w tym ochrona cennych terenów przed
przeinwestowaniem
•
Rozwój sieci cie ek przyrodniczych i edukacyjnych
•
Rozwój cie ek rowerowych, szlaków wodnych, pieszych, konnych i narciarstwa biegowego,
•
Odpowiednie zapisy w miejscowych planach zagospodarowania przestrzennego eliminuj ce
dzikie zagospodarowywanie obszarów cennych przyrodniczo
•
Edukacja ekologiczna mieszka ców
3.2.5.2. Kierunki działa minimalizuj cych zagro enia rodowiska wynikaj ce z rozwoju
rolnictwa
•
Rozwój rolnictwa ekologicznego i zachowanie tradycyjnych metod gospodarowania
Uwzgl dnianie w Planach Zagospodarowania Przestrzennego ogranicze lokalizacji ferm
wielkotowarocych (trzody chlewnej, drobiu, bydła) powy ej 1000 DJP, ze wzgl du na du
koncentracj zanieczyszcze
•
Modernizacja i odbudowa systemów melioracyjnych
•
Poprawa struktury jako ciowej i warto ci przyrodniczej u ytków rolnych
•
Działania na rzecz edukacji rolników w tym wdra anie „Kodeksu dobrych praktyk rolniczych”
3.2.5.3. Kierunki działa minimalizuj cych zagro enia wynikaj ce z rozwoju przemysłu
•
Rozwój sektorów przemysłu przyjaznych rodowisku
•
Wprowadzanie systemów zarz dzania rodowiskiem
•
Wprowadzanie technologii mało i bezodpadowych
•
Wła ciwe gospodarowanie terenami przemysłowymi
•
Ograniczenie emisji zanieczyszcze
3.2.5.3. Kierunki działa minimalizuj cych zagro enia rodowiska wynikaj ce z rozwoju
systemu transportowego
•
Poprawa standardów technicznych sieci drogowej
•
Zwi kszenie przepustowo ci i płynno ci ruchu drogowego poprzez budow obwodnicy
Czarnkowa
•
Podniesienie wiadomo ci ekologicznej mieszka ców
23
4. OCHRONA DZIEDZICTWA PRZYRODNICZEGO
RACJONALNE U YTKOWANIE ZASOBÓW PRZYRODY
I
4.1. Ochrona przyrody i krajobrazu (PK)
W powiecie czarnkowsko-trzcianeckim powierzchnia prawnie chroniona wynosiła w 2003 roku
79 839,8 ha, tj. 44,2% powierzchni.
Składaj si na nie:
• fragment Drawie skiego Parku Narodowego wraz z otulin ,
• trzy obszary chronionego krajobrazu: Dolina Noteci, Puszcza Notecka, Puszcza Drawska,
• trzy rezerwaty: Wilcze Błoto i Czapliniec Ku nicki, ródliska Flinty (na granicy powiatu
czarnkowsko-trzcianeckiego i obornickiego),
• 167 pomników przyrody.
4.1.2. Cele redniookresowe do 2012 roku i strategia ich realizacji
Ochrona i zachowanie zasobów przyrodniczych powiatu czarnkowsko-trzcianeckiego
Pomimo faktu, e Starostwo nie ma uprawnie do powoływania form ochrony przyrody, to mo e
podejmowa działania na rzecz ustanowienia ochrony przez uprawnione organy m.in. Wojewod lub
Wójtów/ Burmistrzów. Podstaw rozwijania systemu obszarów chronionych na terenie powiatu
czarnkowsko-trzcianeckiego b d dokumentacje przyrodnicze: opracowania ekofizjograficzne,
inwentaryzacje i waloryzacje przyrodnicze, jak równie zło one wnioski.
Obszarami planowanymi do obj cia ochrona prawn jako rezerwaty przyrody s :
• Morena Czarnkowska,
• Las Ku nicki.
Dokumentacja dla planowanego rezerwatu Morena Czarnkowska od kilku lat zło ona jest u
Wojewody.
Rady Gmin maj prawo ustanawiania form ochrony przyrody, o których mowa w art. 44 ust. 1 ustawy
o ochronie przyrody z dn. 16 kwietnia 2004 roku, je eli wojewoda nie wprowadził tych form. S to:
pomniki przyrody, stanowiska dokumentacyjne, u ytki ekologiczne, zespoły przyrodniczokrajobrazowe i obszary chronionego krajobrazu.
W dalszej perspektywie czasu (10-15 lat), rozwa y nale y mo liwo
utworzenia parku
krajobrazowego na terenie Doliny Noteci i Puszczy Noteckiej. Byłby to w północnej cz ci
wielkopolski jedyny park krajobrazowy.
Integraln cz ci systemu obszarów chronionych jest system NATURA 2000.
„NATURA 2000”, nazywana równie „Europejsk Sieci Ekologiczn ”, to system obszarów
chronionych, który ma zapewni trwał egzystencj florze i faunie Starego Kontynentu, zachowanie
cennych, a przy tym zagro onych siedlisk przyrodniczych oraz integracj ochrony przyrody
z działalno ci człowieka.
Jej podstawowym celem jest ochrona przyrodniczego dziedzictwa Europy i realizacja idei
zrównowa onego rozwoju w skali ponad krajowej.
Podstaw prawn ochrony europejskiej flory, fauny i siedlisk stanowi dwa akty:
(1) Dyrektywa 79/409/EWG o ochronie dziko yj cych ptaków, zwana Dyrektyw Ptasi , uchwalona
2 kwietnia 1979 r., a nast pnie zmodyfikowana dyrektywami 81/854/EWG, 85/411/EWG, 86/122/
EWG, 91/244/EWG i 94/24/EWG, na jej podstawie wyznaczane s obszary specjalnej ochrony (OSO)
(2) Dyrektywa 92/43/EWG o ochronie siedlisk przyrodniczych oraz dziko yj cej fauny i flory, zwana
Dyrektyw Siedliskow , uchwalona 21 maja 1992 r. i zmieniona dyrektyw 97/62EWG. Wyznacza
ona specjalne obszary ochrony (SOO).
Na terenie powiatu czarnkowsko-trzcianeckiego 2 obszary wejd w system NATURA 2000. S to:
- obszar specjalnej ochrony „Nadnoteckie Ł gi” PLB 300003, o powierzchni 16 617,8 ha,
obejmuj cy na terenie powiatu gminy: Czarnków, Trzcianka i Wiele .
24
- specjalny obszar ochrony Dolina Noteci PLH 30011, o powierzchni 47 658 ha, charakteryzuje si
wybitnymi walorami przyrodniczymi i krajobrazowymi. Obszar obejmuje w powiecie: miasto
Czarnków (0,6%pow. miasta), gmin Czarnków (16,7% pow. gminy), gmin Trzcianka (7,3% pow.
gminy), miasto Wiele (0,1% pow. miasta), gmin wiejsk Wiele (6,5%pow. gminy).
Rejestr istniej cych w granicach powiatu form ochrony przyrody prowadzi wojewoda na podstawie
informacji organu, który ustanowił dan form (Art. 144 ustawy o ochronie przyrody).
Do zada Gmin i Wojewody nale y wykonywania ochrony ustanowionych pomników przyrody,
obszarów chronionego krajobrazu, u ytków ekologicznych, stanowisk dokumentacyjnych, czy
zespołów przyrodniczo-krajobrazowych.
Ponadto, nale y d y do zapewnienia ochrony obszarów cennych przyrodniczo, nie obj tych
ochron , ale wa nych z punktu widzenia zapewnienia spójno ci ekologicznej w skali lokalnej i
ponadlokalnej. Do takich obszarów w powiecie nale m.in. doliny rzeczne, ł cz ce si z systemami
jezior (J. Wielkie, J. Białe, J. Du e, J. Stradu skie), odgrywaj ce wa n rol w funkcjonowaniu
przyrody, poniewa stanowi "korytarze ekologiczne" przemieszczania si flory i fauny.
W przypadku wszystkich zbiorników i oczek wodnych konieczne s takie działania jak:
powstrzymanie dopływu cieków komunalnych do zbiornika, zasypywania zbiorników odpadami,
ograniczenie dost pu dojazdu samochodów do zbiornika.
Konieczna b dzie dbało
o zwi kszanie bioró norodno ci zbiorników w celu stabilizacji
ekosystemów, jak równie , w przypadku zbiorników zagro onych eutrofizacj sterowanie trofizmem
zbiorników poprzez usuwanie substancji biogennych.
Ochrona lokalnych warto ci przyrodniczych powiatu powinna by prowadzona w cisłym zwi zku
z polityk przestrzenn , gdzie znacz c rol przypisano działaniom zapobiegaj cym agresywnej
antropopresjii człowieka w rodowisko: stosowanie rygorystycznych zasad w zagospodarowaniu
obszarów (zgodnych z dyspozycjami przyrodniczymi), zwłaszcza w lokalizacji funkcji uci liwych
lub szkodliwych dla człowieka i rodowiska. Miejscami szczególnie wra liwymi s wspomniane ju
wcze niej doliny rzeczne, obrze a jezior, którym szczególnie zagra a „nieuporzadkowana” działalno
turystyczno-rekreacyjna.
Rozwój turystyki i rekreacji powinien uwzgl dnia tereny istotne dla zwierz t np. ze wzgl du na gody,
l gi itp.
Nadmierne obci enie turystyczno-rekreacyjne rodowiska przyrodniczego prowadzi do jego
dewaloryzacji i utraty warto ci. Efektem przeci enia ruchem turystycznym (a tak e ruchem
zwi zanym z korzystania z uzdrowisk) jest powstanie sytuacji konfliktowych na styku
zagospodarowania i u ytkowania turystyczno-rekreacyjno-uzdrowiskowego a ochron warto ci
przyrodniczych, kulturowych i krajobrazowych. Najbardziej zagro one tereny znajduj przy jeziorach,
szczególnie latem obleganych przez turystów: Stardu skie, Długie, Królewskie, Wielkie.
Priorytetem w zakresie ochrony flory i fauny b dzie ochrona gatunkowa, tj. zabezpieczenie dziko
wyst puj cych gatunków ro lin i zwierz t, szczególnie rzadkich i zagro onych wygini ciem oraz
zachowanie ró norodno ci gatunkowej i genetycznej.
Konieczne jest opracowanie programów ochrony populacji ro lin i zwierz t, dla których
niewystarczaj ca do podtrzymania gatunku jest ochrona siedlisk, a konieczne jest podj cie działa
zwi zanych tak e z aktywn ochron . Istotne znaczenie ma tworzenie sieci ostoi ptaków IBA
(Important Bird Area), b d cych elementem mi dzynarodowego systemu ochrony ptaków i ich ostoi i
tworzona analogicznie sie IPA (Important Plant Area).
Wa nymi z punktu widzenia ochrony gatunkowej s obszary niele ne, na których zaniechano
wypasów i wykaszania, w tym półnaturalne ł ki nadnoteckie, które zagro one s sukcesj lasu lub
wtórnym zalesieniem. Równie wa ne s wzbogacaj ce bioró norodno obszaru, siedliska wilgotne
i wodne (zabagnienia, torfowiska) b d ce cz sto miejscami gniazdowania ptaków.
Du rol w zachowaniu ci gło ci gatunku maj tereny podmokłe, w tym obszary ródliskowe.
Gini cie wielu gatunków zwierz t zwi zanych z tymi obszarami spowodowane jest zaburzeniem ich
rozmna ania. Wszelkie działania z zakresu renaturyzacji i optymalizacji struktury cieków i zbiorników
25
wodnych s działaniami na rzecz zachowania takich gatunków. Zanim jednak zostan one wykonane,
a tak e w sytuacji znacznego rozrzedzenia populacji, do powszechnie w ochronie ryb stosuje si
rozmna anie ex situ.
Programy reintrodukcji na dawne stanowiska kilku gatunków bezkr gowców - np. yj cego w wodach
ródliskowych chru cika, wa ek: szklarnika i agnicy zielonej - s w stadium projektów
i eksperymentów, zgodnie z zapisami planów ochrony maj jednak w najbli szym czasie by podj te,
np. w Drawie skim Parku Narodowym.
W ka dych warunkach istotne jest szczegółowe rozpoznanie warunków ycia ro lin i zwierz t
i wypracowania skutecznych metod ochrony stanowisk niektórych gatunków i ostoi zwierz t
zwłaszcza w okresie rozrodu.
Z działalno ci rolnicz wi e si jesienne i wiosenne wypalanie traw i ciernisk, szczególnie
niebezpieczne ze wzgl du na zagro enie po arowe, jak równie dla funkcjonowania ekosystemów ł k
i pól.
W roku 2003 na terenie powiatu zanotowano 406 po arów traw, co spowodowało spalenie obszaru o
powierzchni ponad 800 ha. Główn przyczyn po arów było zaprószenie ognia.
Skutkami wypalania traw s : obni anie warto plonów, zwi kszanie podatno ci gleby na erozj
warstwy próchniczej, zabijanie owadów, niszczenie miejsc l gowych ptaków a tak e po ary zarówno
budynków jak i lasów.
Rozwój i modernizacja sieci komunikacyjnej w powiecie wymusi budow przej dla zwierz t przez
trasy komunikacyjne.
Ze wzgl du na g st sie hydrograficzn wa ne jest stworzenie odpowiednich warunków migracji
i bytowania dla organizmów wodnych. Oprócz takich działa , jak budowa przepławek znaczenie ma
ograniczanie regulacji cieków wodnych, utrzymanie naturalnej obudowy rzek i potoków,
niezabudowywanie teras zalewowych, eliminowanie zanieczyszcze wód ciekami bytowymi itp.
Cech charakterystyczna dla powiatu czarnkowsko-trzcianeckiego, poza bogactwem przyrodniczym,
jest bogactwo krajobrazowe: krajobraz moreny czarnkowskiej, rozległy krajobraz Doliny Noteci,
krajobraz rolniczy
Ochrona rodowiska kulturowego na terenie powiatu b dzie ł czona z ochron
rodowiska
przyrodniczego poprzez ochron krajobrazu naturalnego zwi zanego przestrzennie z historycznymi
zało eniami architektonicznymi: pałacami (np. zespół pałacowo-parkowy z XIX wieku w Goraju,
pałac w Drawsku z połowy XVIII wieku, pałac w Lubaszu, pałac Sapiechów w Wieleniu), dworkami
(np. w Sławnie, Drawsku, Gniewomierzu, Krosinie, Boruszynie), zabytkowymi układami
przestrzennymi (np. zabudowa rynku w Czarnkowie). Parki s cz sto pozostało ci lasu starszego od
parku, mogła wi c tam zachowa si rodzima flora. Parki zabytkowe maj równie istotne znaczenie
dla zachowania i ochrony fauny z uwagi na znaczne zró nicowanie siedliskowe i florystyczne.
Zagadnienie – system obszarów i obiektów prawnie chronionych
PK.1. Wdro enie systemu NATURA 2000.
PK.2. Upowszechnienie i wprowadzanie ró nych form ochrony przyrody: rezerwaty, parki
krajobrazowe, u ytki ekologiczne, zespoły przyrodniczo-krajobrazowe, pomniki przyrody,
stanowiska dokumentacyjne przyrody nieo ywionej.
PK.3. Kontynuacja prac inwentaryzacyjnych w zakresie oceny stanu i rozpoznawania zagro e
ró norodno ci biologicznej (m.in. opracowania ekofizjograficzne).
PK.4. Ochrona i renaturalizacja ci gów i poł cze ekologicznych ze szczególnym uwzgl dnieniem
doliny Noteci.
PK.5. Bie ca ochrona obszarów i obiektów prawnie chronionych.
Zagadnienie – fauna i flora
PK.6. Utrzymanie ró norodno ci biologicznej siedlisk.
PK 7. Zapewnienie warunków migracji zwierz t.
26
PK 8. Kompleksowa ochrona i umiarkowane u ytkowanie ekosystemów wodno-błotnych i obszarów
ródliskowych.
PK.9. Przeciwdziałanie wypalaniu traw
Zagadnienie - zasoby krajobrazu
PK.10. Ochrona elementów rodowiska przyrodniczo-kulturowego oraz miejsc i stanowisk
archeologicznych
PK.11. Stosowanie rozwi za architektonicznych harmonizuj cych w krajobrazie
PK.12. Dostosowanie form wypoczynku i zagospodarowania do warunków przyrodniczych obszarów
PK.13. Ochrona dziedzictwa kulturowego poprzez rewitalizacj historycznej zieleni zabytkowej.
Wska nik
Procentowy udział obszaru obj tego sieci NATURA 2000
Procentowy udział powierzchni chronionej (na podstawie
ustawy o ochronie przyrody) w granicach powiatu
Liczba rezerwatów przyrody
Liczba parków krajobrazowych
Liczba pomników przyrody
Liczba u ytków ekologicznych
Liczba zespołów przyrodniczo-krajobrazowych
Liczba po arów traw i nieu ytków
Rok 1999
Brak
44,2%
Rok 2003
Brak
44,2%
3
Brak
166
2
Brak
387
3
Brak
167
2
Brak
406
4.2. Ochrona lasów (L)
•
•
•
•
•
•
Lasy i grunty le ne powiatu czarnkowsko-trzcianeckiego zajmuj 52% powierzchni. Lasy b d ce
własno ci Skarbu Pa stwa zajmuj powierzchni – 65 696,03 ha, lasy nie b d ce własno ci SP
(osób fizycznych, komunalne, spółek, spółdzielni), – 5 974,14 ha.
Nadzór nad lasami nie b d cymi własno ci SP sprawuj w imieniu Starosty nadle nictwa.
Na terenie powiatu administruje 5 nadle nictw: Krucz, Krzy , Potrzebowice, Sarbia, Trzcianka.
Cz
lasów pełni funkcj lasów ochronnych: wodochronnych, glebochronnych, nasiennych. W
drzewostanie zdecydowanie przewa a sosna, stanowi ca około 93% składu gatunkowego,
niewielki jest udział wierku, buka, d bów i brzozy.
W strukturze wiekowej, w zale no ci od nadle nictwa przewa aj drzewa klasy I, III i IV.
14 pa dziernika 2004 roku z zarz dzenia dyrektora generalnego Lasów Pa stwowych, powstały 4
nowe le ne kompleksy promocyjne. Jednym z nich jest LKP „Puszcza Notecka”.
Zwi kszenie lesisto ci i ró norodno ci gatunkowej lasów
W polityce UE podkre la si wielofunkcyjno rozwoju le nictwa, promowanie społecznej i ochronnej
funkcji lasów, d enie do zrównowa enia gospodarki le nej pod wzgl dem ekonomicznym,
społecznym i ekologicznym, tak aby działania z zakresu gospodarczego u ytkowania lasów, ochrony
ekosystemów le nych, rozwoju bada naukowych i usług doradczych były traktowane jednakowo.
Podstaw prowadzenia przez pa stwa członkowskie ochrony i zrównowa onej gospodarki w lasach
stanowi działania uj te w Agendzie 2000 dotycz ce:
• ochrony lasu oraz rozwoju społecznych i gospodarczych funkcji lasów,
• zachowania i poprawy warto ci ekologicznych lasów, zachowania funkcji ochronnych lasów,
27
•
•
•
promocji nowych zastosowa drewna oraz zwi kszania powierzchni le nych poprzez zalesianie,
ł czenia gospodarstw le nych poprzez promocj stowarzyszania si wła cicieli lasu,
programów edukacyjnych i szkoleniowych promuj cych wiedz o przyjaznych dla rodowiska
i nie zakłócaj cych naturalnego krajobrazu sposobach i technikach wytwarzania produktów
le nych i dostarczania usług le nych, skierowanych przede wszystkim do zarz dców i wła cicieli
lasu.
Sposób prowadzenia gospodarki le nej w powiecie czarnkowsko-trzcianeckim jest racjonalny
i korzystny dla rodowiska.
Działania w zakresie prowadzenia prawidłowej gospodarki le nej na bie co realizowane s przez
nadle nictwa, Starostwo Powiatowe i wła cicieli lasów. Zmierzaj one do:
- poprawy rozpoznania zasobów ró norodno ci biologicznej w lasach,
- unaturalniania składu gatunkowego drzewostanów w celu ich zbli enia do ekosystemów
naturalnych i pełnego wykorzystania mo liwo ci siedliskowych,
- okresowego wył czania z udost pniania turystycznego obszarów nieodpornych oraz ograniczenia
dost pu do terenów zniszczonych,
- odpowiedniego zagospodarowania turystycznego (kosze, toalety itp.).
Lasy Pa stwowe prowadz gospodark planow w oparciu o 10-cio letnie plany urz dzenia lasów
uwzgl dniaj ce funkcje ochronne lasów.
Jednym z priorytetów gospodarki le nej pa stwa jest zwi kszanie lesisto ci kraju. Ma to na celu
popraw struktury przestrzennej obszarów wiejskich, wycofanie z produkcji gruntów niskiej jako ci
oraz przeciwdziałanie degradacji gleb.
Zalesianie powinno uwzgl dnia potrzeby ochrony walorów przyrodniczych gruntów niele nych.
Dokonuj c wyboru obszarów do zalesie nale y pami ta o zachowaniu ekosystemów cennych
przyrodniczo tj. torfowiska, półnaturalne ł ki. Tereny te powinny pełni rol u ytków ekologicznych.
Podstaw do rozszerzenia zakresu zalesie b dzie wyznaczenie granicy rolno-le nej w miejscowych
planach zagospodarowania przestrzennego.
Zgodnie z art.5 ust.1 Ustawy z dn. 28 wrze nia1991 r. o lasach (Dz.U.91.101.444), nadzór nad
gospodark le n w lasach nie stanowi cych własno ci Skarbu Pa stwa sprawuje Starosta, oraz
w zakresie okre lonym w ustawie, Wojewoda. W strukturze własno ciowej lasów powiatu przewa aj
zdecydowanie lasy publiczne – 65 696,03 ha. Lasy prywatne zajmuj 5 974,14 ha.
Najistotniejszym dla dalszego prowadzenia nadzoru nad gospodark le n w lasach nie stanowi cych
własno ci SP jest wykonanie uproszczonych planów urz dzenia lasów b d cych podstaw
prowadzenia prawidłowej gospodarki le nej. W okresie do 2011 roku zostan opracowane
uproszczone plany urz dzenia lasów dla lasów o ł cznej powierzchni około 4000 ha. Koszt
jednostkowy opracowania uproszczonego planu urz dzenia lasu wynosi 25zł.-120zł. za 1 ha.
L.1. Utrzymanie ró norodno ci biologicznej i zwi kszenie odporno ci ekosystemów le nych poprzez
sukcesywn przebudow drzewostanów.
L.2.Przestrzeganie zasad przeprowadzania zabiegów hodowlanych i technicznych zgodnie z funkcj
lasów.
L.3. Rozszerzanie usług doradczych, informacji i szkole dla wła cicieli lasów prywatnych.
L.4. Opracowanie uproszczonych planów urz dzenia lasów, dla lasów b d cych własno ci osób
fizycznych i wspólnot.
L.5. Realizacja „Programu zwi kszania lesisto ci kraju”.
28
Wska nik
Wska nik lesisto ci powiatu
Powierzchnia w ha zalesiona w ci gu roku w lasach nie
b d cych własno ci SP
Powierzchnia lasów nie b d cych własno ci SP
Rok 1999
51,4%
b.d.
Rok 2003
52%
93,8015 ha
b.d.
5974,1367 ha
4.3.Ochrona gleb
•
•
•
•
•
•
Gleby powiatu nale do niskich klas bonitacyjnych, przewa nie klasy IV i V. Pod wzgl dem
przydatno ci rolniczej najlepsze warunki posiadaj gminy Lubasz i Połajewo, najsłabsze Drawsko,
Wiele i Krzy .
Udział poszczególnych klas bonitacyjnych w gruntach ornych i u ytkach zielonych w powiecie
jest zró nicowany. Na obszarach ł k i pastwisk dominuj grunty IV i V klasy bonitacyjnej,
bardziej zró nicowana jest jako gruntów ornych
Gleby powiatu czarnkowsko – trzcianeckiego w przewa aj cej cz ci maj odczyn kwa ny (lekko
kwa ny - 29 %, kwa ny - 32 %, bardzo kwa ny – 23 %). Gleby o odczynie oboj tnym zajmuj 11
% powierzchni, a odczynie zasadowym 5 %.
Posługuj c si wytycznymi IUNG w Puławach dot. stopnia zanieczyszczenia gleb metalami
ci kimi, gleby powiatu w 2003 roku, ze wzgl du na zanieczyszczenie cynkiem, miedzi i
ołowiem zaliczono do I stopnia zanieczyszczenia. Oznacza to zawarto podwy szon . Gleby te
mog by przeznaczone pod wszystkie uprawy polowe, z ograniczeniem warzyw przeznaczonych
dla dzieci. .
Zawarto ci pozostałych metali: niklu, manganu, elaza, chromu i arsenu mie ci si w granicach
zawarto ci naturalnej.
Tereny do rekultywacji na terenie powiatu to: teren lokomotywowni Krzy w Krzy u Wlkp, teren
PKP, zanieczyszczony produktami ropopochodnymi w wyniku katastrofy kolejowej w Miałach ,
wirownia w Lubczu, stacja paliw w mieszkowie PKN Orlen, mogilnik w Górnicy.
4.3.2. Cel redniookresowy do 2012 roku i strategia jego realizacji
Racjonalne wykorzystanie gleb powiatu czarnkowsko-trzcianeckiego
Racjonalne wykorzystanie zasobów gleb, zwłaszcza w uj ciu długookresowym powinno polega na:
• zagospodarowaniu gleb w sposób odpowiadaj cy ich walorom przyrodniczym i klasie
bonitacyjnej,
• dostosowaniu formy zagospodarowania oraz kierunków i intensywno ci produkcji do naturalnego
potencjału gleb.
Wg art. 109 ust. 2 Prawa Ochrony rodowiska w zakresie obowi zków Starosty le y prowadzenie
okresowych bada jako ci gleby i ziemi. Natomiast zakres i sposób prowadzenia tych bada mo e
okre li Minister wła ciwy ds. rodowiska w drodze rozporz dzenia.
Starosta prowadzi równie corocznie aktualizowany rejestr zawieraj cy informacje o terenach, na
których stwierdzono przekroczenia standardów jako ci gleby lub ziemi, z wyszczególnieniem
obszarów, na których obowi zek rekultywacji obci a Starost (Art. 110 PO ). Zadaniem
powiatowego PO jest okre lenie kolejno ci realizowania przez starost zada w zakresie rekultywacji
powierzchni ziemi (art.111).
Starosta, wydaje decyzje o obowi zku poniesienia kosztów rekultywacji, ich wysoko oraz sposób
uiszczenia, a jednocze nie w sytuacji gdy:
29
1) podmiot, który spowodował zanieczyszczenie gleby lub ziemi albo niekorzystne przekształcenie
naturalnego ukształtowania terenu, nie dysponuje prawami do powierzchni ziemi, pozwalaj cymi
na jej przeprowadzenie, lub
2) nie mo na wszcz post powania egzekucyjnego dotycz cego obowi zku rekultywacji albo
egzekucja okazała si bezskuteczna, lub
3) zanieczyszczenie gleby lub ziemi albo niekorzystne przekształcenie naturalnego ukształtowania
terenu nast piło w wyniku kl ski ywiołowej, lub
4) gdy z uwagi na zagro enie ycia lub zdrowia ludzi lub mo liwo zaistnienia nieodwracalnych
szkód w rodowisku konieczne jest natychmiastowe jej dokonanie,
wykonuje rekultywacje gruntów korzystaj c z Funduszu Ochrony Gruntów Rolnych.
Rozpoznanie potrzeb w zakresie rekultywacji okre la si w Programie jako kluczowe dla dalszych
działa w zakresie ochrony gleb. W niniejszym Programie przyjmuje si nast puj ce zasady, które
b d okre lały kolejno rekultywacji (z wyj tkiem sytuacji opisanej w pkt.4 powy ej, które posiadaj
bezwzgl dny priorytet realizacji):
- po pierwsze, rekultywowane b d tereny, gdzie oprócz zniszczenia gleby ma miejsce jej
zanieczyszczenie w wyniku składowania odpadów stałych,
- po drugie, rekultywowane b d grunty zanieczyszczone substancjami chemicznymi.
Podstawowym działaniem pozostaje tutaj inwentaryzacja rejonów wymagaj cych rekultywacji, a tak e
bie ce działania z innych dziedzin zwi zanych z zanieczyszczeniem gleb jak np.: rozwój sieci
kanalizacyjnych i rozwój odbioru odpadów stałych od mieszka ców.
W perspektywie do 2012 roku, na terenie powiatu planuje si :
•
przeprowadzenie rekultywacji po stacji paliw w mieszkowie,
•
rekultywacja terenu wzdłu torów kolejowych w Miałach – prowadzona od lutego 2001 r.,
•
rekultywacj gruntów po cz ci wyrobiska w Lubczu,
•
likwidacj mogilnika w Górnicy.
Trwaj prace rekultywacyjne w Krzy u Wlkp. na terenie stacji kolejowej PKP. Usuwane
zanieczyszczenia to: substancje ropopochodne, oleje mineralne, wielopier cieniowe w glowodany
aromatyczne.
Ochrona gleb oraz utrzymanie najlepszych walorów produkcyjnych dotyczy przede wszystkim
obszarów gmin Lubasz i Połajewo, gdzie wska nik jako ci rolniczej przestrzeni produkcyjnej jest
najwy szy. Grunty te powinny by zachowane do u ytkowania rolniczego, w tym równie do
rolnictwa ekologicznego.
Istotnym kierunkiem działa w rolnictwie b dzie wdra anie i upowszechnianie Kodeksu Dobrej
Praktyki Rolniczej (KDPR). W tym wzgl dzie wa na b dzie działalno O rodka Doradztwa
Rolniczego (Oddział w Trzciance), mog cego pełni rol koordynatora działa edukacyjnych
w powiecie, np. prowadzenie w mediach systematycznych wykładów na temat zasad KDPR, oraz
innych działa popularyzuj cych dobr praktyk rolnicz . Ponadto nale y pokre li potrzeb
szerszego wprowadzenia problematyki ochrony gleb, dobrych praktyk rolniczych i rolnictwa
ekologicznego do programu w szkołach rolniczych wszystkich typów i szczebli, z uwzgl dnieniem
zarówno aspektów technologicznych, jak i prawnych, mo liwo ci uzyskania przez rolników wsparcia
finansowego i pomocy doradczej, certyfikacji produktów rolnych, organizacji grup producenckich, itp.
S to działania ci głe, nadzorowane przez Ministerstwo Rolnictwa i Rozwoju Wsi, przy współpracy
z Krajowym Centrum Doradztwa Rozwoju Rolnictwa i Obszarów Wiejskich, wy szymi uczelniami
i szkołami rolniczymi, regionalnymi centrami edukacji ekologicznej i o rodkami doradztwa
rolniczego.
W nadchodz cych latach wiele gospodarstw zmieni metod swej produkcji w kierunku rolnictwa
ekologicznego, które ma wi ksz szans zbytu swoich produktów w krajach UE, ni gospodarstwa
stosuj ce znaczne ilo ci nawozów i rodków ochrony ro lin.
W powiecie czarnkowsko-trzcianeckim wyst puj dobre warunki do rozwoju rolnictwa
ekologicznego, zwłaszcza w poł czeniu z agroturystyk .
Zachowanie warto ci produkcyjnych gleb wymaga tak e ich melioracji. Dla utrzymania optymalnego
uwilgocenia gleby i prawidłowego systemu odwadniania konieczne b dzie utrzymanie urz dze
melioracyjnych, rowów i drena u w dobrym stanie. Eksploatacja tych systemów powinna polega na
30
regulacji odpływu wód i mo liwie długim utrzymaniu zasobów wody w profilu glebowym. Niezb dne
jest systematyczne odnawianie systemów melioracyjnych. Zadania te nale do Wojewódzkiego
Zarz du Melioracji i Urz dze Wodnych w Poznaniu oddz. w Pile, oraz wła cicieli lub dzier awców
gruntów. Szczegółowe dane dot. melioracji omówiono w rozdziale 5.1.
Racjonalne gospodarowanie gruntami obejmuje tak e ograniczenie zjawiska zmiany przeznaczenia
gruntów rolnych na grunty budowlane. Zmiana taka mo e odby si tylko poprzez ustalenia
miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego, którego wykonawc jest wójt/burmistrz (art.17
pkt.4 Ustawy z 27.03. 2003 r. o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym (Dz. U. Nr 80, poz.
717), a organem uzgadniaj cym jest rada gminy. Stosowane b d nast puj ce zasady ograniczania
zmiany przeznaczenia gruntów rolnych:
-
ochrona gruntów organicznych, szczególnie w dolinach rzek,
ochrona trwałych u ytków zielonych, szczególnie na tarasach zalewowych i w dolinach rzek, dla
których preferuje si uznanie w planie jako wył czonych spod zabudowy;
ochrona gruntów rolnych w s siedztwie zwartych kompleksów le nych o pow. powy ej 20 ha,
zachowanie maksymalnej powierzchni gruntów klas I - III.
Oprócz ww. działa , wszystkie działania zmierzaj ce do poprawy stanu sanitarnego powietrza, stanu
gospodarki odpadami, prawidłowej gospodarki le nej s równie wa ne dla ochrony gleb przed
zanieczyszczeniami.
Gl.1. Inwentaryzacja gleb zdegradowanych i wyznaczenie obszarów priorytetowych do rekultywacji.
Gl.2. Rekultywacja terenów zdegradowanych.
Gl.3. Racjonalne zu ycie nawozów organicznych i mineralnych na terenach rolniczych.
Gl.4. Prowadzenie okresowych bada jako ci gleby i ziemi zgodnie z wymaganiami ustawowymi.
Gl.5. Wła ciwe utrzymanie i odbudowa urz dze melioracyjnych.
Wska nik
Stopie zanieczyszczenia gleb metalami ci kimi
Rok 1999
Zn, Cu, Pb – I
Pozostałe – 0
b.d.
Brak
Powierzchnia gruntów zdegradowanych (ha)
Liczba przeprowadzonych w ci gu roku bada
zanieczyszczenia gleb
Rok 2003
Zn, Cu, Pb – I
Pozostałe – 0
Około 2,6 ha
Brak
4.4. Ochrona zasobów kopalin (ZK)
•
•
•
Powiat czarnkowsko-trzcianecki nie jest zbyt zasobny w zło a surowców mineralnych. Składaj
si na nie zło a kopalin podstawowych i pospolitych.
Z grupy kopalin podstawowych wyst puj zło a w gla brunatnego i wody geotermalne.
Z grupy kopalin pospolitych na terenie powiatu wyst puj zło a kruszyw mineralnych i kredy
jeziornej i torfu.
4.4.2. Cel redniookresowy do 2012 roku i strategia jego realizacji
Ochrona terenów złó surowców mineralnych poprzez ich racjonalne wykorzystywanie
oraz rekultywacja terenów poeksploatacyjnych
Odpowiedzialnymi za kształtowanie polityki ochrony złó kopalin i gospodarowanie zasobami tych
surowców s Minister
rodowiska, wojewodowie oraz starostowie. W przypadku złó
31
eksploatowanych głównym zadaniem ochronnym jest maksymalne wykorzystanie zasobów
w granicach udokumentowania, a nast pnie skuteczna i wła ciwa, z punktu widzenia gospodarki
przestrzennej i ochrony rodowiska, rekultywacja wyrobiska. Obowi zki te w głównej mierze ci
na
u ytkowniku zło a. Rol organów administracji publicznej jest okre lenie warunków prowadzenia
takiej działalno ci, jej zako czenia i rozliczenia.
Inny charakter działa ochronnych wymagany jest w przypadku złó nie eksploatowanych,
stanowi cych główne zaplecze surowcowe regionu. Jedynym sposobem zabezpieczenia zasobów
udokumentowanych złó przed ich utrat jest ochrona ich obszarów przed zainwestowaniem
uniemo liwiaj cym ich pó niejsz eksploatacj .
Na terenie powiatu niezb dne jest zagospodarowanie wyrobisk odkrywkowych po eksploatacji
kopalin, w zale no ci od charakteru wyrobiska, w kierunku wodnym lub le nym lub na inne cele
ustalone w decyzjach szczegółowych. Obowi zek likwidacji wyrobisk jak i ich rekultywacji ci y na
przedsi biorcy górniczym w terminie nie przekraczaj cym 5 lat od zako czenia działalno ci
wydobywczej. W przypadku zdarze zaszłych, gdy nie jest mo liwe wskazanie przedsi biorcy albo
jego nast pcy prawnego, obowi zek rekultywacji ci y na bud ecie pa stwa i działaj cym w jego
imieniu ministrze wła ciwym do spraw Skarbu Pa stwa.
ZK.1. Ochrona terenów wyst powania rezerw zasobów kopalin.
ZK.2. Ustalenie kierunków rekultywacji terenów poeksploatacyjnych.
32
5.
POPRAWA JAKO CI RODOWISKA
I BEZPIECZE STWA EKOLOGICZNEGO
5.1. Ochrona jako ci wód i poprawa stosunków wodnych (W)
•
•
•
•
•
•
Powiat czarnkowsko – trzcianecki le y w zasi gu dwóch Głównych Zbiorników Wód
Podziemnych (GZWP): Pradolina Toru – Eberswalde (Note ) (138) – w utworach czwartorz du,
Subzbiornik Złotów – Piła – Strzelce Kraje skie (127) – w utworach trzeciorz du.
Jako wód podziemnych zbiorników GZWP 127 i 138 w sieci krajowej odpowiadała klasie:
• GZWP nr 127 klasa Ib – III, przeci tna Ia,
• GZWP nr 138 klasa III, przeci tna III.
Cały powiat le y w dorzeczu rzeki Noteci i Warty, a po rednio Odry. Głównymi dopływami
Noteci na terenie powiatu s Miała (dopływ lewobrze ny) i Drawa (dopływ prawobrze ny) ze
swoimi dopływami Szczuczyn i Sopic (Człopic ). Pozostałe dopływy prawobrze ne stanowi :
Trzcianka (Trzcinica), Bukówka; dopływ lewobrze ny Gulczanka.
Wg obowi zuj cego do 2003 roku rozporz dzenia, rzeki powiatu kwalifikowały si jako
pozaklasowe, oprócz: Bukówki – II klasa, Drawy – III klasa.
Mieszka cy powiatu zaopatrywani s w wod z uj podziemnych. Dobrze kształtuje si stopie
zwodoci gowania gmin, od 57% w gminie miejsko-wiejskiej Wiele do prawie 100% w mie cie
Czarnków. Z gmin wiejskich najwy szy stopie zwodoci gowania ma gmina Połajewo – 98%.
Mniej korzystne jest skanalizowanie powiatu. redni poziom skanalizowania gmin powiatu
kształtuje si na około 45,4,%. cieki odprowadzane s do 13 oczyszczalni komunalnych.
1.
2.
3.
Zapewnienie mieszka com powiatu odpowiedniej jako ci i ilo ci wody do picia.
Zapewnienie odpowiedniej jako ci u ytkowej wód.
Racjonalne gospodarowanie wod .
Mówi c o jako ci wód nale y podkre li odmienne, ni dotychczas podej cie do okre lania
wymaganej jako ci wód (tzw. jako u ytkowa wód).
Zgodnie z zapisami Prawa Wodnego, mówi c o jako ci u ytkowej wód nale y rozumie :
·
wody powierzchniowe i podziemne, które s lub mog by wykorzystywane do zaopatrzenia
ludno ci w wod przeznaczon do spo ycia
·
wody powierzchniowe wykorzystywane do celów rekreacyjnych, a w szczególno ci do k pieli
·
wody powierzchniowe przeznaczone do bytowania ryb, skorupiaków i mi czaków lub innych
organizmów w warunkach naturalnych oraz umo liwiaj cych migracje ryb.
Osi gni cie standardów obowi zuj cych w krajach UE w zakresie jako ci wody, b dzie wymaga
szeregu działa organizacyjnych i programowych w sferze zarz dzania zasobami wodnymi i przede
wszystkim realizacji wielu kosztownych inwestycji w zakresie budowy systemów kanalizacyjnych
i oczyszczalni cieków, a tak e budowy wodoci gów celem dostarczenia wszystkim mieszka com
powiatu wody pitnej dobrej jako ci.
W ostatnich 4 latach na terenie powiatu wybudowano 3 oczyszczalnie cieków w Połajewie ,
J drzejewie, gm.Lubasz i Drawskim Młynie, zbudowano około 70 km sieci kanalizacyjnej i około 150
km sieci wodoci gowej.
Zwi kszenie skuteczno ci ochrony jako ci wód podziemnych ma na celu zmniejszenie przenikania
zanieczyszcze z powierzchni ziemi do warstw wodono nych. Du e znaczenie b dzie mie
zapewnienie wła ciwej ochrony wód w strefach szczególnie wra liwych, a wi c tam gdzie podatno
na ich zanieczyszczenie jest najwi ksza. Do osi gni cia tego celu konieczne jest uwzgl dnienie w
planach zagospodarowania przestrzennego wszelkich informacji bie cych oraz prognoz dotycz cych
oddziaływania na rodowisko wodne projektowanej zabudowy i wszelkich obiektów, a tak e
33
obszarów funkcjonalnych na terenie powiatu. Sporz dzenie na ich podstawie projektów stref
ochronnych, a nast pnie odpowiednie ich wdro enie da mo liwo sprawowania dostatecznej kontroli
nad procesami migracji zanieczyszcze i tym samym ograniczy degradacj wód. Głównymi
czynnikami, które powinny by brane pod uwag s parametry hydrogeologiczne, takie jak, gł boko
wyst powania zwierciadła wód podziemnych, litologia i zdolno ci filtracyjne warstwy wodono nej,
rodzaj i mi szo warstwy glebowej, topografia, a tak e dane na temat istniej cych ju obiektów
mog cych zagra a jako ci wód (miejsca ska one, np. magazyny substancji niebezpiecznych,
składowiska odpadów, stacje paliw) oraz urz dze lub miejsc zwi zanych z pozyskiwaniem wody
(uj cia), a tak e zbiorników i cieków powierzchniowych.
W perspektywie najbli szych 4 lat planowane jest wybudowanie sieci wodoci gowej w gminie
Czarnków, Drawsko, Lubasz, Połajewo, Wiele .
Mimo dobrego stanu gospodarki wodnej, działa inwestycyjnych wymaga nadal uporz dkowanie
gospodarki ciekowej we wszystkich gminach powiatu.
Z sieci kanalizacyjnej korzysta ok. 51% ogółu mieszka ców powiatu, a poszczególne gminy
charakteryzuj si bardzo zró nicowanym stopniem skanalizowania.
Planowana jest budowa sieci kanalizacyjnej w gminie Czarnków, Drawsko, Lubasz, Połajewo,
Wiele . Modernizowane b d oczyszczalnie cieków: w Trzciance, Brze nie i Wieleniu. Nowa
oczyszczalnia zostanie wybudowana w gm. Czarnków.
Rolnictwo ma istotny wpływ na jako
wód gruntowych jak i powierzchniowych. ródłem
zanieczyszcze z rolnictwa s zarówno ródła obszarowe tj. spływy powierzchniowe jak i ródła
punktowe: niewła ciwie przechowywane nawozy mineralne i organiczne (obornik, gnojówka,
gnojowica), pestycydy, odcieki kiszonkowe.
Rolnictwo ma tak e wpływ na erozj glebow i w konsekwencji na ładunki namułów dopływaj cych
do rzek i do wód stoj cych. Nale y tak e powiedzie , e rolnictwo jest u ytkownikiem znacznej ilo ci
wody (w krajach UE ok. 30% całkowitych poborów wody).
Dyrektywa 91/676/EWG - "azotanowa", dotyczy ochrony wód przed zanieczyszczeniem
powodowanym przez azotany pochodz ce ze ródeł rolniczych. Ma ona na celu dwa aspekty:
zmniejszenie zanieczyszczenia wód azotanami ze ródeł rolniczych oraz zapobieganie dalszemu
zanieczyszczeniu. pa stwa członkowskie (w tym Polska) powinny okre li obszary (strefy) podatne na
zanieczyszczenie azotanami i ustanowi programy działania ukierunkowane na zmniejszenie
zanieczyszczenia wód na tych obszarach.
Wyznaczenie wód wra liwych i obszarów szczególnie nara onych na azotany pochodzenia rolniczego
oraz ustanowienie programów działa na tych obszarach jest zadaniem RZGW.
Obecnie zostały wst pnie okre lone projektowane obszary szczególnie nara one. Ł czna powierzchnia
tych obszarów wynosi 2,48% powierzchni Polski (jest to znikomy procent, dla przykładu w Anglii55%, Szkocji - 13%, ale w Irlandii - 1%).
Programy, o których mowa powy ej, powinny wskazywa rodki konieczne do prawidłowego
prowadzenia procesu nawo enia i dla odpowiedniej gospodarki gruntami rolnymi w celu
zredukowania do dopuszczalnego poziomu przemieszcze zwi zków azotu do wód powierzchniowych
i podziemnych.
W ród jednostek, które powinny by zaanga owane we wdra anie dyrektywy azotanowej nale y
wymieni :
- O rodki Doradztwa Rolniczego - prowadz ce doradztwo dla rolników,
- Stacje Chemiczno-Rolnicze - wykonuj ce badania gleb na potrzeby nawo enia,
- Krajowe Centrum Doradztwa Rozwoju Rolnictwa i Obszarów Wiejskich - realizuj ce programy
szkoleniowe dla słu b doradczych i rolników z zakresu rolnictwa i rodowiska.
Pierwszym bardzo wa nym opracowaniem upowszechniaj cym w Polsce zapisy Dyrektywy
azotanowej jest Kodeks Dobrych Praktyk Rolniczych (uaktualniony w 2002 roku). KDPR nie jest
obowi zuj cym aktem prawnym, ale zawiera materiał edukacyjny promowany zarówno przez
Ministerstwo Rolnictwa i Rozwoju Wsi jak i Ministerstwo rodowiska.
RZGW w Poznaniu przeprowadził na obszarze podległym Zarz dowi - wst pn identyfikacj
zasobów wodnych i zwi zanych z nimi obszarów nara onych na zanieczyszczenie azotanami
34
pochodzenia rolniczego. W powiecie czarnkowsko-trzcianeckim brak jest wód płyn cych, w których
wyst puj st enia azotanów powy ej 50 mg/dm3 oraz w przedziale od 40-50 mg/dm3. Zatem, dla tego
kryterium nie mo na wyznaczy wód wra liwych i zwi zanych z nimi obszarów nara onych na
zanieczyszczenie azotanami pochodzenia rolniczego
W zakresie ochrony przed powodzi , istotne jest budowa, odbudowa i wła ciwe utrzymanie rzek,
kanałów, wałów przeciwpowodziowych, stacji pomp melioracyjnych i budowli hydrotechnicznych.
Zadania te nale do Pa stwa. rodki na ten cel zabezpiecza Wojewoda Wielkopolski a realizacj
przedmiotowych zada wykonuje WZMiUW oddział w Pile i RZGW w Poznaniu.
Integraln cz ci działa zwi zanych z ochron przeciwpowodziow jest równie utrzymanie
w dobrym stanie technicznym urz dze melioracji podstawowej.
Istotna jest tak e racjonalizacja gospodarowania spływami opadowymi w celu ograniczenia szybkiego
ich odprowadzania do wód otwartych, zachowania naturalnych zbiorników retencyjnych, tj. terenów
podmokłych i nieuregulowane cieki wodne i zwi kszenia naturalnej retencji na obszarze zasilania.
Potrzeby w zakresie odbudowy urz dze melioracji podstawowych w powiecie, na podstawie danych
WZMiUW w Pile s nast puj ce:
Rzeki i kanały
Gm. Czarnków – stan wymagaj cy odbudowy - 3,6 km, w tym 11 budowli
– stan wymagaj cy remontu - 10,3 km
Gm. Drawsko – stan wymagaj cy odbudowy – 4,6 km
– stan wymagaj cy remontu - 3,0 km
Gm. Krzy Wlkp. – stan wymagaj cy odbudowy – 29,1 km
Gm. Lubasz – stan wymagaj cy odbudowy 12,3 km
– stan wymagaj cy remontu 1,3 km
Gm. Połajewo – stan wymagaj cy odbudowy – 4,8 km
Gm. Trzcianka – stan wymagaj cy odbudowy 27,23 km
– stan wymagaj cy remontu 0,8 km
Gm. Wiele – stan wymagaj cy odbudowy – 21,1 km
Budowle pi trz ce:
Gm. Drawsko– stan wymagaj cy odbudowy – 1 szt.
Gm. Krzy Wlkp. – stan wymagaj cy odbudowy – 2 szt.
Wały przeciwpowodziowe:
Gm. Drawsko – stan wymagaj cy remontu – 3,1 km
Gm. Krzy Wlkp. – stan wymagaj cy remontu – 4,1 km
Zagadnienie: Zaopatrzenie w wod
W.1. Ochrona przed nadmiern eksploatacj wód podziemnych.
W.2. Wła ciwa gospodarka wokół indywidualnych uj
wody w celu ograniczenia infiltracji
zanieczyszcze .
W.3. Wprowadzanie ogranicze w zagospodarowaniu terenu w obszarach zasilania uj wody do
picia.
W.4. Budowa nowych sieci wodoci gowych.
W.5. Budowa i modernizacja uj wody oraz budowa i modernizacja SUW w celu dostosowania
jako ci wody do picia do wymaga prawnych.
W.6. Minimalizacja strat wody na przesyle wody wodoci gowej(przewody magistralne i lokalne).
Zagadnienie: Gospodarka ciekowa
W.7.
Intensyfikacja współpracy ponadlokalnej dot. rozwi zania problemu gospodarki ciekowej.
W.8. Budowa sieci kanalizacyjnej.
W.9. Budowa, rozbudowa i modernizacja oczyszczalni cieków.
35
W.10. Zmniejszenie ładunku zanieczyszcze odprowadzanych do wód podziemnych z szamb i z wód
opadowych w nieskanalizowanych rejonach powiatu.
W.11 Budowa sieci kanalizacji deszczowej.
W.12. Wła ciwe u ytkowanie gruntów przyległych do cieków.
Zagadnienie: Poprawa stosunków wodnych
W.13. Wyznaczenie i uj cie w studiach i kierunkach zagospodarowania przestrzennego terenów
zalewowych.
W.14. Wła ciwe utrzymanie i odbudowa urz dze melioracyjnych.
Wska nik
Klasa jako ci wód powierzchniowych
Klasa jako ci wód podziemnych (GZWP)
Zwodoci gowanie powiatu (%)
Długo sieci wodoci gowej w km
rednie roczne zu ycie wody wodoci gowej w
gospodarstwach domowych w tys. m3/rok
Skanalizowanie powiatu (%)
Długo sieci kanalizacyjnej w km
Liczba oczyszczalni cieków komunalnych
Rzeki, kanały i wały przeciwpowodziowe wymagaj ce
remontu w km
Rzeki, kanały i wały przeciwpowodziowe wymagaj ce
odbudowy w km
5.2.
Rok 1999
Note – non
Trzcinica – non
Drawa – II
Bukówka – II
Gulczanka – non
GZWP127: Ib-III
70,7%
446,2 km
37,7
Rok 2003
Note – non
Trzcinica – non
Drawa – III
Bukówka – II
Gulczanka – non
GZWP127: Ib-III
81,4%
625,6 km
42,4
38,3%
78,6 km
11
b.d
51%
146,6 km
12
102,83 km
b.d.
27,1 km
Ochrona powietrza atmosferycznego (OP)
•
•
•
Powiat czarnkowsko-trzcianecki w 2003 roku znajdował si w klasie ogólnej A, wg kryteriów
ustanowionych w celu ochrony zdrowia i ustanowionych w celu ochrony ro lin.
Głównymi ródłami emisji zanieczyszcze do powietrza na terenie powiatu s : rodki transportu
i komunikacji, lokalne kotłownie, indywidualne ródła ciepła. W miastach powiatu dochodzi
emisja ze ródeł przemysłowych.
Zakłady maj ce najwi kszy udział w emisji zanieczyszcze na terenie powiatu to: EKOPŁYTA
S.A., Meblomor w Czarnkowie, Zakład Wodoci gów i Ciepłownictwa w Krzy u Wlkp.,
Utrzymanie powiatu czarnkowsko-trzcianeckiego w strefie A,
wg rocznej klasyfikacji jako ci powietrza.
Powiat czarnkowsko-trzcianecki charakteryzuje si dobrym stanem jako ci powietrza (klasa A).
Jednak bior c pod uwag systematyczny wzrost emisji komunikacyjnej, a tak e uci liwo lokaln
niskiej emisji, nale y podejmowa działania zmierzaj ce do zmniejszenia emisji zanieczyszcze do
powietrza, co pozwoli na utrzymanie jako ci powietrza na poziomie roku 2003.
Ograniczenie niskiej emisji prowadzone jest w powiecie z sukcesem od kilku lat poprzez stopniow
likwidacj kotłowni wyposa onych w stare wyeksploatowane kotły opalane w glem (podł czenie do
36
sieci cieplnej lub kotłownia gazowa /olejowa). W przypadku pieców domowych poprzez instalowanie
kotłów wykorzystuj cych bardziej ekologiczne no niki ciepła (w tym niekonwencjonalne) b d
wymian starych wyeksploatowanych kotłów w glowych na nowoczesne, wysoko sprawne,
posiadaj ce atest przyjaznych dla rodowiska.
Istotnym czynnikiem wpływaj cym na obni enie emisji z indywidualnych palenisk domowych jest
poprawa stanu wiadomo ci ekologicznej mieszka ców: wiedza nt. szkodliwo ci spalania opakowa z
tworzyw sztucznych, gumy, opakowa z powłok aluminiow oraz sposobów oszcz dzania energii
(termomodernizacja, stosowanie materiałów energooszcz dnych w budownictwie).
Docelowo system zaopatrzenia mieszka ców miast powiatu (Czarnków, Krzy Wlkp., Trzcianka,
Wiele ) w ciepło powinien by zogniskowany na podł czeniu jak najwi kszej ich liczby do sieci
ciepłowniczej. Na terenach wiejskich, gdzie wzgl dy ekonomiczne ograniczaj rozwój gazyfikacji
i sieci ciepłowniczej - w znacz cym stopniu wykorzystywane b d lokalne zasoby energii odnawialnej
i wprowadzane takie ródła energii, jak gaz i olej lub ekologicznych rodzajów paliwa w glowego.
Ruch uliczny i transport jest istotnym zagro eniem walorów rodowiska i zdrowia człowieka.
Przewiduje si , e emisja ze rodków transportu b dzie rosła (szacunkowo do 2007 roku), a nast pnie
malała. Redukcja ta b dzie wynikiem poprawy infrastruktury drogowej, wyprowadzeniem ruchu
tranzytowego poza centra miast ( np. Czarnkowa), a tak e wycofaniem benzyny ołowiowej (w 2005
roku) i lepszym stanem technicznym pojazdów.
W najbli szych latach, działania inwestycyjne w zakresie ograniczania emisji zanieczyszcze do
powietrza z zakładów przemysłowych, b d zogniskowane na modernizacji i instalacji urz dze
ochronnych, natomiast w dalszych latach na szerokiej modernizacji technologii w przemy le
i energetyce zawodowej w zwi zku z wdra aniem najlepszych dost pnych technik (BAT).
"Strategia rozwoju energetyki odnawialnej" przyj ta przez Rad Ministrów uchwał z dnia 5 wrze nia
2000 roku, zakłada zwi kszenie udziału energii ze ródeł odnawialnych w bilansie paliwowoenergetycznym kraju do 7,5% w 2010 roku i do 14% w roku 2020.
Cel ten wymaga podj cia szeregu działa , zarówno w skali krajowej, wojewódzkiej, jak i lokalnej.
W przypadku powiatu czarnkowsko-trzcianeckiego działania te b d dotyczy wykorzystania energii
wód geotermalnych.
Zagadnienie: Emisja niska
OP.1. Eliminowanie w gla jako paliwa w lokalnych kotłowniach i gospodarstwach domowych,
w tym zwi kszenie wykorzystania odnawialnych ródeł energii takich jak: energia wodna,
energia pochodz ca z biomasy, energia słoneczna, pompy cieplne.
OP.2. Przył czanie do sieci c.o. nowych odbiorców.
OP.3. Termomodernizacja budynków (w pierwszej kolejno ci tych gdzie modernizowany jest system
ogrzewania).
OP.4. Upowszechnianie przyjaznego rodowisku budownictwa (materiały energoooszcz dne).
OP.5. Rozwój sieci gazowej na terenie powiatu.
Zagadnienie: Emisja komunikacyjna
OP.6. Wyprowadzenie ruchu tranzytowego z obszaru zainwestowania miejskiego; budowa
obwodnicy Czarnkowa.
OP.7. Budowa nowych dróg i obiektów mostowych oraz kontynuacja modernizacji i przebudowy
dróg.
OP.8. Kontynuacja modernizacji taboru autobusowej komunikacji, wymiana pojazdów na bardziej
“ekologiczne" .
37
OP.9. Rozwój i promowanie proekologicznych rodków transportu, (w tym transportu kolejowego),
wsparcie budowy infrastruktury rowerowej: budowa nowych tras rowerowych i modernizacja
istniej cych, w tym wył czenie tras rowerowych poza pasy dróg samochodowych.
OP.10. Wprowadzenie i propagowanie systemu przewozów kombinowanych: rower z innymi
rodkami lokomocji (np. w ramach wycieczek turystycznych).
Zagadnienie:
Emisja przemysłowa
OP.11. Wprowadzanie systemów zarz dzania rodowiskiem ISO 14 000 oraz dobrowolnych działa
nienormatywnych (np. czystsza produkcja)
OP.12. Wdra anie nowoczesnych technologii, przyjaznych rodowisku (BAT)
Zagadnienie:
Energia odnawialna
OP 14. Promowanie oraz popularyzacja najlepszych praktyk w dziedzinie wykorzystania energii ze
ródeł odnawialnych, w tym rozwi za technologicznych, administracyjnych i finansowych
Wska nik
Klasa strefy powiatu czarnkowsko-trzcianeckiego
Wielko emisji zanieczyszcze pyłowych powietrza z
zakładów obj tych sprawozdawczo ci GUS (Mg/rok)
Wielko emisji SO2 do powietrza z zakładów obj tych
sprawozdawczo ci GUS bez CO2 (Mg/rok)
Wielko emisji tlenków azotu do powietrza z zakładów
obj tych sprawozdawczo ci GUS bez CO2 (Mg/rok)
Wielko emisji dwutlenku w gla do powietrza z zakładów
obj tych sprawozdawczo ci GUS (Mg/rok)
Rok 1999
Nie prowadzono
493
Rok 2003
A
816
630
512
259
250
133816
140230
5.3. Ochrona przed hałasem (OH)
•
•
Najbardziej znacz cym ródłem hałasu w powiecie jest hałas komunikacyjny, koncentruj cy si
w centrum Czarnkowa, Trzcianki i Połajewa ze wzgl du na przebieg przez te miejscowo ci dróg
wojewódzkich.
Uci liwo ci hałasu przemysłowego dotycz terenów wewn trz zakładów przemysłowych.
Zmniejszenie uci liwo ci hałasu komunikacyjnego i hałasu pochodz cego z obiektów działalno ci
gospodarczej dla mieszka ców i rodowiska
Polityk Unii Europejskiej w dziedzinie walki z hałasem okre la dyrektywa 2002/49/WE w sprawie
oceny i zarz dzania hałasem w rodowisku.
Wg PO (art.112), ochrona przed hałasem polega na zapewnieniu jak najlepszego stanu akustycznego
rodowiska, w szczególno ci poprzez:
utrzymanie poziomu hałasu poni ej dopuszczalnego lub, co najmniej na tym poziomie,
zmniejszanie poziomu hałasu, co najmniej do dopuszczalnego, gdy nie jest on dotrzymany.
Polityka unijna zmierza w kierunku stworzenia sprawnego systemu gromadzenia informacji o stanie
klimatu akustycznego rodowiska.
38
Problem zagro enia emisj hałasu nale y integrowa z aspektami planowania przestrzennego
w opracowywaniu lub wprowadzaniu zmian do miejscowych planów zagospodarowania
przestrzennego.
Dla ograniczenia emisji hałasu komunikacyjnego w powiecie, istotne znaczenie b d miały
przedsi wzi cia, uj te w par.5.2. dotycz ce ograniczenia emisji komunikacyjnej. S to działania
z zakresu modernizacji sieci drogowej i zwi kszenia przepustowo ci ruchu.
W skali lokalnej istotne znaczenie ma zmniejszenie emisji hałasu do rodowiska z obiektów
działalno ci gospodarczej.
Kontrole przez słu by WIO instalacji emituj cych nadmierny hałas do rodowiska w znacznej mierze
wymuszaj na podmiotach inwestowanie w urz dzenia ograniczaj ce jego emisj (tłumiki, obudowy
d wi koszczelne, przenoszenie instalacji do innego obiektu, skrócenie czasu pracy urz dze ).
OH.1. Dokonanie oceny akustycznej wybranych (newralgicznych) miejsc powiatu.
OH.2. Wprowadzanie rozwi za
bezpo rednio zmniejszaj cych uci liwo ci hałasu dla
mieszka ców (np. budowa ekranów akustycznych, zwłaszcza na odcinkach nowych tras
obwodnicowych i odcinkach istniej cych tras o nadmiernym ruchu, d wi koszczelne okna).
OH.3. Wprowadzanie do miejscowych planów zagospodarowania przestrzennego zapisów odno nie
standardów akustycznych dla poszczególnych terenów.
OH.4. Zmniejszenie emisji hałasu do rodowiska z obiektów działalno ci gospodarczej.
Wska nik
Miejsca gdzie poziom hałasu przekracza warto
progow
Udział podmiotów gospodarczych nie spełniaj cych
wymogów w zakresie emisji hałasu w ogólnej liczbie
kontrolowanych
Rok 1999
- Czarnków
wzdłu ul. Putza
- Przybychowo
4
Rok 2003
Brak bada
4
5.4. Ochrona przed polami elektromagnetycznymi (PE)
•
•
W UE brak jest jednolitych przepisów ochrony rodowiska i zdrowia ludzi przed
oddziaływaniem pól elektromagnetycznych.
Dominuj cym pod wzgl dem intensywno ci ródłem promieniowania elektromagnetycznego s
nadajniki stacji bazowych telefonii komórkowych analogowych i cyfrowych pracuj ce w pa mie
900MHz i 1 800MHz.
Cele redniookresowe do 2012 roku i strategia ich realizacji
Rozeznanie skali zagro enia polami elektromagnetycznymi.
W UE brak jest jednolitych przepisów ochrony rodowiska i zdrowia ludzi przed oddziaływaniem pól
elektromagnetycznych (jest jedynie rekomendacja z 1999 roku). Polsk czeka szereg prac w zakresie
wprowadzenia unormowa
w dziedzinie ochrony przed polami elektromagnetycznymi,
zorganizowanie jednostki referencyjnej (wraz z laboratorium pomiarów pól elektromagnetycznych w
rodowisku), która b dzie zapleczem naukowym i merytorycznym dla organów administracji, w tym
inspekcji ochrony rodowiska, które to organy maj realizowa zadania zgodnie z zapisami ustawy
po .
W najbli szych latach podstawowym działaniem b dzie prowadzenie bada , które pozwol na ocen
skali zagro enia polami elektromagnetycznymi. Ponadto, jednym z wa nych zada słu cych
realizacji celu b dzie wprowadzenie do miejscowych planów zagospodarowania przestrzennego
39
zapisów po wi conych ochronie przed polami (Polityka Ekologiczna Pa stwa) z wyznaczeniem stref
ograniczonego u ytkowania m.in. wokół urz dze elektroenergetycznych, radiokomunikacyjnych
i radiolokacyjnych, gdzie jest rejestrowane przekroczenie dopuszczalnych poziomów pól
elektromagnetycznych.
PE.1. Rozwój systemu bada pól elektromagnetycznych
PE.2. Uwzgl dnianie w planach zagospodarowania
elektromagnetycznych
przestrzennego
zagadnienia
pól
Wska nik
Rok 1999
Liczba miejsc, na których stwierdzono przekroczenie Brak danych
dopuszczalnych poziomów pól elektromagnetycznych w
rodowisku z wyszczególnieniem:
a. terenów przeznaczonych pod zabudow mieszkaniow
b. miejsc dost pnych dla ludzi
Rok 2003
Brak danych
5.5. Ochrona przed powa nymi awariami (AW)
•
•
•
Powa n awari w rozumieniu ustawy PO jest zdarzenie, w szczególno ci emisja, po ar lub
eksplozja, powstałe w trakcie procesu przemysłowego, magazynowania lub transportu,
w których wyst puje jedna lub wi cej niebezpiecznych substancji, prowadz ce do
natychmiastowego powstania zagro enia ycia lub zdrowia ludzi lub rodowiska lub powstanie
takiego zagro enia z opó nieniem.
Na terenie powiatu czarnkowsko-trzcianeckiego do powa nych awarii mo e doj na skutek
awarii urz dze technicznych w zakładach przemysłowych lub podczas transportu materiałów
niebezpiecznych: w wyniku kolizji drogowej b d kolejowej, a tak e rozszczelnienia cystern
kolejowych lub autocystern.
Na terenie powiatu brak jest zakładów du ego ryzyka (ZDR) i zakładów zwi kszonego ryzyka
(ZZR). S dwa zakłady, które posiadaj amoniak tj. browar i mleczarnia w Czarnkowie.
Zmniejszenie zagro enia dla mieszka ców i rodowiska z powodu powa nych awarii.
Obowi zki zwi zane z awariami przemysłowymi spoczywaj głównie na prowadz cym zakład
o du ym lub zwi kszonym ryzyku wyst pienia awarii oraz na organach Pa stwowej Stra y Po arnej, a
tak e Wojewodzie. Szczegółowy opis obowi zków podaje ustawa Prawo ochrony rodowiska.
WIO realizuje zadania z zakresu zapobiegania wyst powania awarii przemysłowych poprzez:
- kontrol podmiotów gospodarczych o du ym i zwi kszonym ryzyku wyst pienia awarii
- badanie przyczyn wyst pienia awarii oraz sposobów likwidacji skutków awarii
- prowadzenie szkole i instrukta u.
Aktualnie na terenie powiatu czarnkowsko-trzcianeckiego brak jest zakładów o du ym i zwi kszonym
ryzyku wyst pienia awarii przemysłowych (wg informacji WIO Delegatura w Pile).
Potencjalnym zagro eniem rodowiska i zdrowia człowieka jest transport substancji niebezpiecznych
przez teren powiatu, w szczególno ci przez Czarnków (brak obwodnicy) oraz transportem kolejowym
(przez Krzy Wlkp.).
W przypadku wyst pienia ska enia rodowiska podczas transportu materiałów niebezpiecznych
(transport drogowy lub kolejowy), gdy trudno jest ustali sprawc zdarzenia - obowi zki usuni cia
zagro enia spoczywaj na Staro cie. St d istotne znaczenie miałoby wyznaczenie miejsca
tymczasowego magazynowania odpadów powstałych w czasie usuwania skutków zdarzenia. Decyzja
40
co do miejsca powinna by podj ta na poziomie województwa w porozumieniu z wła ciwymi
samorz dami terytorialnymi.
Z punktu widzenia nara enia mieszka ców na skutki ewentualnych ska e rodowiska podczas
transportu materiałów niebezpiecznych, wa ne jest opracowanie programu informowania
społecze stwa o wyst pieniu awarii i sposobu zachowa w takiej sytuacji.
AW 1. Wykreowanie wła ciwych zachowa społecze stwa w sytuacji wyst pienia zagro e
rodowiska z tytułu awarii podczas transportu materiałów niebezpiecznych.
AW.2. Zapewnienie bezpiecznego transportu materiałów niebezpiecznych.
AW.3. Usuwanie skutków zagro e
rodowiska oraz bezpieczne, tymczasowe magazynowanie
odpadów powstałych w czasie usuwania skutków powa nej awarii.
Wska nik
Liczba awarii podczas transportu materiałów
niebezpiecznych
Liczba zdarze wymagaj cych zu ycia neutralizatorów
Liczba zdarze wymagaj cych zu ycia sorbentów
41
Rok 1999
b.d.
Rok 2003
brak
b.d.
b.d.
b.d.
35
6. PLAN OPERACYJNY NA LATA 2005 – 2008
Cele ekologiczne do 2012 roku i strategia ich realizacji przedstawione w rozdziałach 3-5, s baz dla
planu operacyjnego na lata 2005 - 2008, tj. konkretnych przedsi wzi
(pozainwestycyjnych
i inwestycyjnych), które maj priorytet w skali powiatu.
Poni ej przedstawiono kryteria wyboru priorytetów, które były podstaw sformułowania
przedsi wzi planowanych do realizacji w okresie 2005 - 2008 w zakresie priorytetowych elementów
rodowiska i uci liwo ci oraz pozostałych zagadnie nie maj cych priorytetu w skali powiatu.
Poszczególne przedsi wzi cia zostały przedstawione w tabelach, z przypisaniem ich konkretnym
kierunkom działa (kierunki zgodnie z rozdziałami 3-5). Dla przedsi wzi
podano instytucje
realizuj ce dane przedsi wzi cie oraz koszty i ródła finansowania.
Priorytety ekologiczne w perspektywie do 2008 roku rozpatrywano z dwóch punktów widzenia.
Pierwszy punkt - to priorytetowe komponenty (lub uci liwo ci) rodowiska, a drugi punkt widzenia to priorytetowe przedsi wzi cia zmierzaj ce do poprawy aktualnego stanu rodowiska.
W ród najwa niejszych kryteriów, branych pod uwag
powiatu, nale y wymieni :
-
przy formułowaniu priorytetów w skali
Wymogi wynikaj ce z ustawy "Prawo ochrony rodowiska", ustawy o odpadach i ustawy
"Prawo Wodne" oraz innych ustaw komplementarnych,
Wynegocjowane przez Polsk okresy przej ciowe dot. implementacji dyrektyw UE
Dysproporcj pomi dzy stanem wymaganym a aktualnym
Zgodno przedsi wzi cia z wojewódzkim programem ochrony rodowiska
Zgodno przedsi wzi cia ze "Strategi rozwoju powiatu"
Mo liwo uzyskania zewn trznego wsparcia finansowego,
Obecne zaawansowanie inwestycji
Proponowane przedsi wzi cia uj to w tabelach:
Edukacja ekologiczna
Ochrona przyrody i krajobrazu
Ochrona lasów
Ochrona gleb
Ochrona powietrza atmosferycznego
Jako wód i stosunki wodne
Ochrona przed hałasem
Powa ne awarie
Tabela 1
Tabela 2
Tabela 3
Tabela 4
Tabela 5
Tabela 6
Tabela 7
Tabela 8
Nale y podkre li , e zaproponowana lista przedsi wzi nie zamyka mo liwo ci realizowania
innych, charakteryzuj cych si mniejsz skal , a tym samym mniejszym jednostkowym efektem.
Oznacza to równocze nie mo liwo realizacji przedsi wzi nie wskazanych w zał czonych tabelach,
ale takich, które mieszcz si w ramach kierunków działa nakre lonych w rozdziałach 3 - 5.
42
Tabela 1
Edukacja ekologiczna – przedsi wzi cia przewidziane do realizacji w latach 2005 - 2008
Kierunki działa
Opis przedsi wzi cia
EE.1.1. Kontynuacja wprowadzania do
programów szkolnych zagadnie
zwi zanych z edukacj ekologiczn ze
szczególnym uwzgl dnieniem
problemów wyst puj cych na terenie
powiatu i poszczególnych gmin
EE.1.2.Dalsza organizacja wspólnych
dla szkół konkursów wiedzy
ekologicznej i in. form edukacji
ekologicznej: biegi, happeningi, festyny.
EE.1.3. Prowadzenie zaj
dydaktycznych dla dzieci i młodzie y
szkolnej z zakresu edukacji le nej z
wykorzystaniem istniej cego systemu
cie ek edukacyjnych i przyrodniczych
oraz tras wycieczkowych.
EE.1.4. Prowadzenie i organizacja
szkolnych kół zainteresowa o tematyce
ekologicznej.
EE.1.5. Realizacja wyjazdów dzieci i
młodzie y do terenowych o rodków
prowadz cych edukacj ekologiczn
EE1.6. Organizacja akcji i imprez
ekologicznych przez PTOP
„Salamandra”
EE.2.1. Doposa enie szkół w materiały
EE 2
Wspieranie finansowe i edukacyjne i informacyjne z zakresu
merytoryczne (ze strony ochrony rodowiska.
EE.2.2. Organizowanie zaj z zakresu
Starostwa
edukacji le no-przyrodniczej na terenach
Powiatowego, urz dów
lasów i terenach cennych przyrodniczo.
EE 1
Prowadzenie
zró nicowanych form
edukacji ekologicznej
dzieci i młodzie y
Jednostki
realizuj ce
Kuratorium
O wiaty,
placówki
o wiatowe, LOP
Razem w latach
2005 - 2008
Władze o wiatowe,
szkoły, Starostwo
Powiatowe, urz dy
gmin, POE, LOP
Nadle nictwa,
PCIPiT
Placówki
o wiatowe, POE,
LOP
Placówki
o wiatowe, POE,
LOP
PTOP
„Salamandra”
Starostwo
Powiatowe,
Urz dy gmin
Starostwo
Powiatowe,
Urz dy gmin,
gmin) działa z zakresu
Nadle nictwa, POE
EE.2.3. Organizacja warsztatów itp. z
Starostwo
prowadzonej
zakresu edukacji ekologicznej młodzie y Powiatowe,
w szkołach.
szkolnej dot. problemów ekologicznych POE
w regionie.
43
Koszty w tys. PLN
2005
2006
2007
2008
b.d.k
Potencjalne
ródła
finansowania
b.d.k
b.d.k.
b.d.k
b.d.k
95
20
25
25
25 P i GFO iGW
inne
60
15
15
15
15 P i GFO iGW
inne
30
5
5
10
10 P i GFO iGW
inne
190
40
50
50
50 P i GFO iGW,
inne
16
4
4
4
40
10
10
10
20
5
5
5
40
10
10
10
4
rodki własne,
PFO iGW
10 P i GFO iGW
5 GFO iGW
10 P i GFO iGW
Tabela 1
Edukacja ekologiczna – przedsi wzi cia przewidziane do realizacji w latach 2005 – 2008 c.d.
Kierunki działa
EE 2 c.d.
Wspieranie finansowe i
merytoryczne (ze strony
Starostwa
Powiatowego, urz dów
gmin) działa z zakresu
prowadzonej
w szkołach.
EE 3
Zapewnienie
społecze stwu
niezb dnych informacji
nt. stanu rodowiska i
działa na rzecz jego
ochrony.
EE 4
powiatu i gmin z
przedstawicielami
rodowiska
naukowego, zakładami
pracy, organizacjami
pozarz dowymi w
realizacji edukacji
ekologicznej.
Jednostki
realizuj ce
Razem w latach
2005 - 2008
Koszty w tys. PLN
2005
2006
2007
Potencjalne
ródła
finansowania
2008
PFO iGW
EE.2.4. Dofinansowanie akcji letnich
prowadzonych przez organizacje np.
ZHP ZHR
Starostwo
Powiatowe
EE.3.1.
Zamieszczanie
bie cych
informacji na stronach internetowych
Starostwa i gmin powiatu o stanie
rodowiska oraz o podejmowanych
działaniach na rzecz jego ochrony
EE.3.2. Organizacja spotka
informacyjnych (1-2/rok) dot. stanu
rodowiska w Powiecie oraz działa
podejmowanych na rzecz jego ochrony
przez władze powiatowe i gminne oraz
mo liwo ci indywidualnych działa
ka dego mieszka ca
EE.4.1. Organizowanie cykli
szkoleniowych dot. prawidłowej
gospodarki wodnociekowej,
gospodarki le nej, gospodarki odpadami
itp. dla przedstawicieli grup celowych.
EE.4.2. Edukacja ekologiczna
mieszka ców dot. proekologicznych
zachowa w zakresie korzystania ze
rodków transportu, energooszcz dno ci,
zmniejszania emisji niskiej i. in.
EE.4.3. Wzmocnienie tre ci
ekologicznych w wi tach bran owych
(np. . Dz.O , wiatowy Dzie
Meteorologii, Dzie Le nika) i w
wi tach regionu
Starostwo
Powiatowe,
Urz dy gmin
4
1
1
1
1 PFO iGW
Starostwo
Powiatowe
4
1
1
1
1 PFO iGW
10
10
10 PFO iGW
Starostwo
Powiatowe, urz dy
gmin, LP, POE
30
Starostwo
Powiatowe, urz dy
gmin, LP, POE
15
2
3
5
b.d.k.
b.d.k.
b.d.k
b.d.k
Koordynatorzy
imprez
44
5 P i G FO iGW
b.d.k
Tabela 1
Kierunki działa
Jednostki
realizuj ce
EE 4 c.d.
powiatu i gmin z
przedstawicielami
rodowiska
naukowego, zakładami
pracy, organizacjami
pozarz dowymi w
realizacji edukacji
ekologicznej.
EE.4.4. Organizowanie warsztatów
bran owych o tematyce
pro rodowiskowej.
EE.4.5. Organizacja akcji
proekologicznych, np. Dnia Ziemi, akcji
sprz tania wiata, Dnia bez samochodu
itp.
Starostwo
Powiatowe, urz dy
gmin, POE
Gminy powiatu
EE 5
powiatu i gmin z
mediami w zakresie
prezentacji stanu
rodowiska i działa
podejmowanych na
rzecz jego ochrony
oraz kształtowanie
proekologicznych
postaw społecze stwa.
EE.5.1. Opracowanie cyklicznych
programów telewizyjnych/audycji
radiowych/artykułów dotycz cych
zrównowa onego rozwoju powiatu
EE.5.2. Opracowanie cyklu
filmów/audycji radiowych/ publikacji i
artykułów o bogactwie i zasobach
przyrodniczych gmin powiatu
EE.5.3. Organizacja konkursów
fotograficznych, reporterskich
pokazuj cych stan rodowiska w
powiecie.
EE.6.1. Budowa dalszego ci gu cie ki
ekologicznej oraz budowa
cie ki
rowerowej w Ndl. Potraebowice
EE.6.2. Budowa arboretum na terenie
Nadle nictwa Potrzebowice
EE.6.3. Budowa i wyposa enie Sali
dydaktycznej
EE.6.4. Wyposa enie sali edukacyjnej –
w Nadl. Krucz
EE.6.5. Budowa cie ki edukacyjnorowerowej
Media, POE
EE 6.
Prowadzenie działa w
zakresie edukacji
przyrodniczej na
terenach cennych
przyrodniczo.
Razem w latach
2005 - 2008
Koszty w tys. PLN
2005
2006
12
Potencjalne
ródła
finansowania
2008
4
4
4 Zakłady pracy
80
20
20
20
8
2
2
2
2
rodki własne,
bud et starostwa
10
10
10
rodki własne,
bud et starostwa
10
10
10 bud et starostwa i
gmin
Media, POE, Lasy
Pa stwowe
30
Starostwo
Powiatowe, urz dy
gmin
35
5
Nadle nictwo
Potrzebowice
15
15
Nadle nictwo
Potrzebowice
Nadle nictwo
Potrzebowice
Nadle nictwo
Krucz
Nadle nictwo
Krzy
30
45
2007
300
50
25
25
50
25
20 PiGFO iGW
rodki własne
10
10
10
rodki własne
50
100
100
rodki własne,
dotacje
rodki własne
25
rodki własne,
WFO iGW
Tabela 1
Kierunki działa
EE.6.6. Budowa cie ki edukacji
EE 6.c.d.
Prowadzenie działa w przyrodniczo-łowieckiej w Goraju oraz
doposa enie Sali łowieckiej
zakresie edukacji
EE.6.7. Budowa cie ki przyrodniczoprzyrodniczej na
le nej „Nad Bukówk ” w Ndl.
terenach cennych
Trzcianka
przyrodniczo.
EE.6.8. Organizowanie wycieczek dla
EE 7.
Rozwój działalno ci
informacyjnowydawniczej.
EE 8
Utworzenie
Powiatowego Centrum
Informacji
Przyrodniczej i
Turystycznej
mieszka ców powiatu do miejsc
cennych przyrodniczo i kulturowo
poł czonych z edukacj ekologiczn
EE.6.9. Inwentaryzacja istniej cych i
wyznaczanie nowych szlaków pieszych,
rowerowych i konnych w gminie
Drawsko
EE.7.1.Rozwój działalno ci
wydawniczej prowadzonej przez PCIPiT
EE.7.2 Kontynuacja działalno ci
wydawniczej prowadzonej przez Lasy
Pa stwowe
EE.7.3. Wydanie folderu o nadle nictwie
i cie kach przyrodniczo-le nych w Ndl.
Trzcianka
EE.7.4. Cykliczne opracowanie raportu o
stanie rodowiska w powiecie
czarnkowsko-trzcianeckim
EE.8.1. Zaadoptowanie istniej cego
obiektu byłego internatu ZSZ w Białej
na potrzeby Centrum
EE.8.2. Wyposa enie w sprz t do
prowadzenia zaj dydaktycznych
EE.8.3. Zagospodarowanie parku wokół
budynku na cele dydaktyczne, w tym
prace melioracyjne.
Jednostki
realizuj ce
PZŁ
Razem w latach
2005 - 2008
Koszty w tys. PLN
2005
2006
2007
Potencjalne
ródła
finansowania
2008
40
40
Nadle nictwo
Trzcianka
40
40
Lasy Pa stwowe,
POE
20
5
5
5
5
Urz d Gminy
Drawsko
8
2
2
2
2 Bud et gminy
PCIPiT
4
1
1
1
Lasy Pa stwowe
20
5
5
5
1 PFO iGW i
WFO iGW
5 rodki własne
Nadle nictwo
Trzcianka
15
15
Starostwo
Powiatowe
20
Starostwo
Powiatowe
375
25
50
200
Starostwo
Powiatowe
Starostwo
Powiatowe
215
50
125
20
125
5
80
20
46
rodki własne,
dotacje, PFO iGW
rodki własne
rodki własne
rodki własne
20 PFO iGW
100 Fund. strukturalne,
Urz d
Marszałkowski,
bud et pa stwa,
P i WFO iGW
20
20
Tabela 1
Kierunki działa
cd. EE 8
Utworzenie
Powiatowego Centrum
Informacji
Przyrodniczej i
Turystycznej
EE.8.4. Utworzenie punktu
edukacyjnego na wzgórzach
morenowych k. Białej
EE 9 Utworzenie
EE 9.1. Aktywizacja turystyczna
EE 8
Utworzenie
Powiatowego Centrum
Informacji
Przyrodniczej i
Turystycznej
EE.8.5. Wyznaczenie i utworzenie
szlaków turystycznych i infrastruktury
towarzysz cej w obr bie Doliny Noteci.
EE.8.6. Utworzenie bazy informacyjnodydaktycznej dot. regionu Doliny
Noteci.
Drawie sko - Noteckiej obszarów le cych w zlewni Doliny
Noteci i rzeki Drawy.
Krainy Turystycznej
Jednostki
realizuj ce
Starostwo
Powiatowe
Razem w latach
2005 - 2008
Koszty w tys. PLN
2005
2006
15
Starostwo
Czarnkowsko Trzcianeckie i
Strzelecko –
Drezdeneckie,
UMiG
Dobiegniew,
UMiG Drezdenko,
UMiG Strzelce
Kraje skie, UMiG
Wiele , UG Krzy
Wielkopolski, UG
Drawsko
Starostwo
Powiatowe, POE,
nadle nictwa
Starostwo
Powiatowe
2007
Potencjalne
ródła
finansowania
2008
15
b.k.d.
EDUKACJA EKOLOGICZNA:
47
70
10
20
20
20
35
5
10
10
10
2131
458
568
600
505
Tabela 2. Ochrona przyrody i krajobrazu - przedsi wzi cia przewidziane do realizacji w latach 2005 - 2008
Kierunki działa
PK.1.
Wdro enie systemu
NATURA 2000.
PK.2.
Upowszechnienie i
wprowadzanie ró nych
form ochrony przyrody
PK.3.
Kontynuacja prac
inwentaryzacyjnych w
zakresie oceny stanu i
rozpoznawania
zagro e
ró norodno ci
biologicznej
PK.5.
Bie ca ochrona
obszarów i obiektów
prawnie chronionych.
PK.6.
Utrzymanie
ró norodno ci
biologicznej siedlisk.
PK.1.1. Utworzenie sieci NATURA
2000
Jednostki
realizuj ce
Ministerstwo
rodowiska,
Wojewoda
Razem w latach
2005 - 2008
Koszty w tys. PLN
2005
2006
2007
Potencjalne
ródła
finansowania
2008
b.k.d.
PK.2.1. Opracowanie dokumentacji i Wojewoda
utworzenie
kolejnych
rezerwatów
przyrody (Ku nicki Las)
PK.2.2. Utworzenie rezerwatu Morena
Wojewoda
Czarnkowska
b.k.d.
PK.2.3. Opracowanie dokumentacji i
utworzenie kolejnych u ytków
ekologicznych.
PK.2.4. Uznanie za pomniki przyrody
nowych obiektów.
PK.3.1. Opracowania ekofizjograficzne
gmin z wykorzystaniem dokumentacji
dot. inwentaryzacji przyrodniczej gmin
Wojewoda, Rada
Gminy
b.k.d
Wojewoda, Rada
Gminy
Urz dy Gmin
b.k.d
PK.5.1. Bie ca piel gnacja pomników
przyrody w gminach powiatu, w tym
uzupełnienie urz dowych oznakowa
pomników przyrody
Wojewoda, urz dy
gmin,
40
PK.6.1. Zachowanie naturalnych
zbiorowisk ro linnych nadrzecznych.
Nadle nictwa,
Starostwo
Powiatowe
15
b.k.d.
300
48
10
100
100
100
rodki własne
gmin
10
10
10
rodki własne
gmin
5
5
5
rodki własne
Kierunki działa
PK.7.1. Ochrona tras migracyjnych
PK 7
Zapewnienie warunków zwierz t.
PK.7.2. Budowa przepławek dla
migracji zwierz t.
organizmów wodnych
PK.7.3. Oznakowanie dróg w miejscach
cz stych w drówek zwierz t.
PK.7.4. Budowa przej dla zwierz t
drobnych przez nowo budowane i
modernizowane drogi
PK.9. Przeciwdziałanie PK.9.1. Współpraca z PSP w zakresie
monitoringu podpale traw i nieu ytków
wypalaniu traw
PK10.
Ochrona elementów
rodowiska
przyrodniczokulturowego oraz
miejsc i stanowisk
archeologicznych
PK.11.
Stosowanie rozwi za
architektonicznych
harmonizuj cych w
krajobrazie
PK.9.2. Podejmowanie działa
edukacyjnych w zakresie szkodliwo ci
wypalania traw, ciernisk, nieu ytków.
PK.10.1. Zwi kszanie powierzchni
obszarów zieleni, prowadzenie prac i
zabiegów piel gnacyjnych
PK.10.2. Modernizacja obiektów
zabytkowych, oznakowanie obiektów
chronionych i zabytkowych oraz bie ce
utrzymanie zabytków w gminie Drawsko
PK.10.3. Inwentaryzacja i ochrona
otoczenia obiektów zabytkowych w
gminach powiatu
PK.10.4. Inwentaryzacja stanowisk
archeologicznych w gminach powiatu.
PK.11.1. Kształtowanie form
architektonicznych nowych obiektów w
nawi zaniu do budownictwa
tradycyjnego i zabytkowego
Jednostki
realizuj ce
Nadle nictwa, POE
Razem w latach
2005 - 2008
2
W zale no ci od
potrzeb
PZD
b.k.d.
PZD, gminy
b.k.d.
0,5
1
Starostwo
Powiatowe, PSP,
POE
Starostwo
Powiatowe, POE
RDLP, Nadle n.
Urz d Miasta
Czarnkowa
0,5
0,5
0,5
0,5
0,5
26
5
7
7
560
140
140
140
20
20
b.k.d.
b.k.d.
0,5
Potencjalne
ródła
finansowania
rodki własne
rodki własne
Koszty uj te w przedsi wzi ciach dot. budowy
i modernizacji dróg
0,5
W zale no ci od
potrzeb
49
2008
0,5
60
Urz dy gmin
2007
2
Urz d Gminy
Drawsko
Wła ciciele
obiektów, Urz dy
gmin
Urz dy gmin
Koszty w tys. PLN
2005
2006
0,5
rodki własne
7 PFO iGW
Nadle nictwa
RDLP
140 Bud et miasta
20 Bud et
gminy,
rodki pomocowe
Kierunki działa
PK.12.
Dostosowanie form
wypoczynku i
zagospodarowania do
warunków
przyrodniczych
obszarów.
PK.13.
Ochrona dziedzictwa
kulturowego
PK.12.1. Promocja walorów
turystycznych gminy Drawsko, w tym
inwentaryzacja zasobów przyrodniczych
gminy.
Urz d Gminy
Drawsko
PK.13.1. Ochrona i rewaloryzacja
zespołów dworsko-parkowych.
Wła ciciele
obiektów, urz dy
gmin, Woj.
Konser. Zabyt.
Urz dy gmin
PK.13.2. Uwzgl dnianie w mpzp
zapisów dot. zachowania tradycyjnych
układów wsi itp.
Jednostki
realizuj ce
Razem w latach
2005 - 2008
10
Koszty w tys. PLN
2005
2006
2007
2008
2,5
2,5
2,5
2,5
158,5
286
286
285,5
b.k.d.
1016
50
Potencjalne
ródła
finansowania
Bud et gminy
Tabela 3. Ochrona lasów - przedsi wzi cia przewidziane do realizacji w latach 2005 - 2008
Kierunki działa
L.1.
Utrzymanie
ró norodno ci
biologicznej i
zwi kszenie odporno ci
ekosystemów le nych
poprzez sukcesywn
przebudow
drzewostanów.
L.2.
Przestrzeganie zasad
przeprowadzania
zabiegów hodowlanych
i technicznych zgodnie
z funkcj lasów.
Jednostki
realizuj ce
L.1.1. Inwentaryzacja, ochrona i
monitoring cennych zbiorowisk le nych:
łegi, olsy
L.1.2. Sukcesywna przebudowa
drzewostanów w kierunku zgodno ci z
siedliskiem
Nadle nictwa,
Starostwo
Powiatowe
Nadle nictwa,
Starostwo
Powiatowe
L.2.1. Realizacja opracowania bie cych
zabiegów hodowlanych i gospodarczych
zgodnie z zasadami zrównowa onego
rozwoju
Nadle nictwa,
Starostwo
Powiatowe,
wła ciciele lasów
niepa stwowych
Nadle nictwa,
Starostwo
Powiatowe,
wła ciciele lasów
niepa stwowych
L.2.2. Wprowadzanie zadrzewie i
zakrzewie ochronnych wł cznie z
zabudow obrze y lasów
Razem w latach
2005 - 2008
Koszty w tys. PLN
2005
2006
2007
2008
Zgodnie z planami urz dzenia lasu, i planami
uproszczonymi urz dzenia lasów
51
Potencjalne
ródła
finansowania
Tabela 3. Ochrona lasów - przedsi wzi cia przewidziane do realizacji w latach 2005 - 2008
Kierunki działa
Jednostki
realizuj ce
L.3.
Rozszerzanie usług
doradczych, informacji
i szkole dla wła cicieli
lasów prywatnych.
L.4.
Opracowanie
uproszczonych planów
urz dzenia lasów, dla
lasów b d cych
własno ci osób
fizycznych i wspólnot.
L.5.
Realizacja „Programu
zwi kszania lesisto ci
kraju”.
L.3.1. Szkolenia wła cicieli lasów nt.
prawidłowych zasad gospodarki le nej i
ochrony lasów.
Zespół Doradztwa
Rolniczego w
Trzciance
Ochrona lasów
Razem w latach
2005 - 2008
6
L.4.1. Realizacja uproszczonych planów Starostwo
urz dzenia lasu dla lasów b d cych Powiatowe
własno ci osób prywatnych
L.5.1. Okre lenie limitu zalesie i
gruntów do zalesienia
L.5.2. Coroczne zalesianie gruntów
prywatnych w gminach powiatu.
L.5.3. Przekwalifikowanie gruntów
rolnych na le ne
Koszty w tys. PLN
2005
2006
ARiMR
prywatni
wła ciciele
Starostwo
Powiatowe
52
115
24
b.k.d.
b.k.d.
b.k.d.
b.k.d.
121
24
2007
Potencjalne
ródła
finansowania
2008
2
2
2 Bud et powiatu
77
9
5 Bud et powiatu
PFO iGW
79
11
7
Tabela 4. Ochrona gleb - przedsi wzi cia przewidziane do realizacji w latach 2005 - 2008
Kierunki działa
Gl.1.
Inwentaryzacja gleb
zdegradowanych i
wyznaczenie obszarów
priorytetowych do
rekultywacji.
Gl.2.
Rekultywacja terenów
zdegradowanych.
Gl.1.1. Przeprowadzenie kompleksowej Starosta
inwentaryzacji gleb zdegradowanych
Gl.1.2. Prowadzenie rejestru terenów, na Starosta
których stwierdzono przekroczenie
standardów jako ci gleby lub ziemi.
Gl.2.1. Rekultywacja rodowiska
gruntowo-wodnego w rejonie stacji
paliw w Krzy u Wlkp.
Gl.2.2. Opracowanie projektu
rekultywacji dla cz ci wirowiska w
Lubczu Małym
Gl.2.3. Rekultywacja terenu po stacji
paliw (CPN) w mieszkowie
Gl.2.4. Likwidacja mogilnika w Górnicy
gm. Trzcianka
Gl.2.5. Rekultywacja terenu wzdłu
torów kolejowych w Miałach
Gl.4.
Prowadzenie
okresowych bada
jako ci gleby i ziemi
zgodnie z
wymaganiami
ustawowymi.
Razem
Jednostki
realizuj ce
Gl.4.1. Prowadzenie okresowych
bada gleb zgodnie z wymaganiami
prawnymi.
Razem w latach
2005 - 2008
Koszty w tys. PLN
2005
2006
2007
2008
b.k.d.
Potencjalne
ródła
finansowania
b.k.d.
PKP CARGO S.A.
Zakład Taboru w
Szczecinie
Wła ciciel
600
600
450
200
rodki własne
PKN ORLEN
Urz d
Marszałkowski,
Starosta Powiatu
PKP Pozna
250
NFO iGW,
WFO iGW,
PFO iGW
Koszty zastrze one
Starosta
50
1100
53
50
800
250
50
Bud et pa stwa
Tabela 6. Ochrona jako ci wody i poprawa stosunków wodnych – przedsi wzi cia przewidziane do realizacji w latach 2005 – 2008
Kierunki działa
Zagadnienie: Zaopatrzenie w wod
W.2.
Wła ciwa gospodarka
wokół indywidualnych
uj wody w celu
ograniczenia infiltracji
zanieczyszcze .
W.3.
Wprowadzanie
ogranicze w
zagospodarowaniu
terenu w obszarach
zasilania uj wody do
picia.
Jednostki
realizuj ce
Razem w latach
2005 – 2008
Koszty w tys. PLN
2005
2006
2007
2008
W.2.1. Edukacja mieszka ców w
zakresie wła ciwej lokalizacji i
przechowywania obornika, gnojowicy
itp.
Urz dy gmin, ZDR
b.k.d.
b.k.d.
b.k.d.
b.k.d.
b.k.d.
W.3.1. Wprowadzanie zapisów do
miejscowych planów zagospodarowania
przestrzennego chroni cych obszary
szczególnie wra liwe (dolin rzecznych,
płytkiego zalegania wód podziemnych)
przed zainwestowaniem i rygorystyczne
przestrzeganie tych zapisów.
Urz dy gmin
b.k.d.
b.k.d.
b.k.d.
b.k.d.
b.k.d.
b.k.d.
b.k.d.
W.4.1. Opracowanie wieloletniego planu MKiW sp. z o.o. w
W.4.
mie cie Czarnków
Budowa nowych sieci rozwoju i modernizacji urz dze
wodoci gowych i kanalizacyjnych
wodoci gowych.
W.4.2. Budowa sieci wodoci gowej
G biczyn
W.4.3. Budowa sieci wodoci gowej –
Huta, Hutka, G bice
W.4.4. Modernizacja sieci
wodoci gowej w gm. Czarnków
W.4.5. Budowa sieci wodoci gowej
J drzejewo
W.4.6. Budowa sieci wodoci gowej we
wsi Piłka, Kwiejce, Kwiejce Nowe
W.4.7. Budowa sieci wodoci gowej w
Lubczu Małym i Bielicach Nowych w
gm. Krzy
PK”Note ” sp. z
o.o. w gm.
Czarnków
Gmina Czarnków
1500
500
Gmina Czarnków
2900
PK”Note ” sp. z
o.o. w gm.
Czarnków
Urz d Gminy
Drawsko
1419
1419
2100
2100
150
Urz d Miejski
Krzy Wlkp.
330
54
1000 Fundusz spójno ci
150
1600
160
170
Potencjalne
ródła
finansowania
1300
rodki własne
rodki
własne,
kredyt, ZPORR
Fundusz spójno ci
rodki
własne,
fundusze
strukturalne
rodki własne
Kierunki działa
W.4.8. „Rozbudowa wodoci gu
W.4.
wiejskiego
na bazie hydroforni w
Budowa nowych sieci
Stajkowie” (wie Nowina, Miłkówko,
wodoci gowych .c.d.
Cegielnia Lubasz , Stajkowo –
wybudowania, rozbudowa hydroforni w
Stajkowie)
W.4.9. Budowa sieci wodoci gowej w
Połajewie i Przybychowie
W.4.10. Poł czenie sieci
wodoci gowych Wiele prawo i lewobrze ny.
W.4.11. Budowa wodoci gu dla
miejscowo ci: Kaładek, Folsztyn, Nowe
Dwory, Zielonowo.
W.5.1. Modernizacja stacji uzdatniania
W.5.
Budowa i modernizacja wody
uj wody oraz budowa W.5.2. Modernizacja stacji uzdatniania
i modernizacja SUW w wody – Ku nica Czarnkowska, G bice,
Ciszkowo, mieszkowo, Sarbia, Brze no
celu dostosowania
W.5.3. Budowa studni uj cia wody w
jako ci wody do picia
Drawsku i Drawskim Młynie
do wymaga prawnych.
W.6.1. Budowa przepompowni P2 i
W.6.
wymiana sieci wodoci gowej
Minimalizacja strat
wody na przesyle wody
wodoci gowej(przewod
y magistralne i
lokalne).
Jednostki
realizuj ce
Stowarzyszenie
Gmin i Powiatów
Nadnoteckich,
Przedsi biorstwo
Komunalne
„NOTE ” Sp. z
o.o.
Urz d Gminy
Połajewo
PK NOTE
Razem w latach
2005 – 2008
Koszty w tys. PLN
2005
2006
1988
PK NOTE
994
500
500
800
800
2500
MKiW sp. z o.o. w
mie cie Czarnków
Gmina Czarnków
2007
2008
994
2500
350
1417
MKiW sp. z o.o. w
mie cie Czarnków
55
rodki
własne,
fundusz spójno ci
rodki
unijne,
WFO iGW
800
Urz d Gminy
Drawsko
Potencjalne
ródła
finansowania
400
400
1105
455
160
40
450
rodki
własne,
dotacje, po yczki
1417 rodki własne,
kredyt, ZPORR
Bud et gminy,
Urz d
Wojewódzki,
fundusze
strukturalne
450 rodki
własne,
dotacje, po yczki
Kierunki działa
Jednostki
realizuj ce
W.7.
Intensyfikacja
współpracy
ponadlokalnej dot.
rozwi zania problemu
gospodarki ciekowej.
W.7.1. Współpraca z s siednimi
gminami w zakresie planowania i
rozwi zywania problemów gospodarki
ciekowej.
Urz dy gmin
W.8.
Budowa sieci
kanalizacyjnej.
W.8.1. Budowa sieci kanalizacji
sanitarnej w mie cie Czarnków
sanitarnej we wsi mieszkowo w gm.
Czarnków
sanitarnej dla wsi Pianówka, Góra nad
Noteci , Ciszkowo, Mikołajewo
W.8.4. Skanalizowanie miejscowo ci
P ckowo
MKiW sp. z o.o. w
mie cie Czarnków
Gmina Czarnków
W.8.5. Budowa kanalizacji sanitarnej na
ulicach: Długa, Ró ana, Brzozowa,
Sienkiewicza, Kochanowskiego,
Marchlewskiego, T czowa, Wiosenna,
Pogodna, Słoneczna, Woj. Polskiego
W.8.6. Budowa kanalizacji sanitarnej z
przykanalikami w rejonie ulic
Szamotulskiej i B. Chrobrego w Lubaszu
przykanalikami dla wsi Stajkowo
Razem w latach
2005 – 2008
PK”Note ” sp. z
o.o. w gm.
Czarnków
Urz d Gminy
Drawsko
Koszty w tys. PLN
2005
2006
b.k.d.
b.k.d.
b.k.d.
130
110
20
2682
2682
2000
Urz d Miejski
Krzy Wlkp.
Stowarzyszenie
Gmin i powiatów
Nadnoteckich ,
Przedsi biorstwo
Komunalne
„NOTE ” Sp. z
o.o.
2200
870
870
2008
Potencjalne
ródła
finansowania
b.k.d.
rodki
własne,
dotacje i po yczki
ZPORR,
bud et
pa stwa,
rodki
własne, po yczka
1500 Fundusz spójno ci
Bud et gminy,
Urz d
Wojewódzki,
fundusze
strukturalne
rodki
własne,
rodki unijne
4821
56
b.k.d.
500
2200
4937
2007
2469
4821
rodki
własne,
Fundusz Spójno ci
2468
rodki
własne,
Fundusz Spójno ci
Kierunki działa
W.8.
Budowa sieci
kanalizacyjnej.
przykanalikami w Lubaszu (os.
Gorajskie)
przykanalikami w ul. Chrobrego w
Lubaszu w zakresie od ul. Podgórnej do
przystanku PKS (lewa strona) i od Placu
Koronacyjnego do posesji nr 31 (prawa
strona)
W.8.10. Budowa kanalizacji sanitarnej
we wsi J drzejewo i Sławno gm. Lubasz
sanitarnej we wsi Krosin i Młynkowo
W.8.12. Budowa kanalizacji sanitarnej i
deszczowej dla miasta Wiele
Jednostki
realizuj ce
Razem w latach
2005 – 2008
Koszty w tys. PLN
2005
2006
2007
3057
Stowarzyszenie
Gmin i powiatów
Nadnoteckich ,
Przedsi biorstwo
Komunalne
„NOTE ” Sp. z
o.o.
Urz d Gminy
Połajewo,
WFO iGW
PK NOTE
3057
Potencjalne
ródła
finansowania
rodki
własne,
Fundusz Spójno ci
741
371
370
1885
943
942
3 000
1000
1000
1000
rodki
unijne,
WFO iGW
2500
2500
1400
rodki
własne,
rodki
unijne,
WFO iGW
6700
57
2008
300
rodki
własne,
Fundusz Spójno ci
Kierunki działa
W.9.
Budowa,
rozbudowa i
modernizacja
oczyszczalni cieków.
W.9.1. Modernizacja istniej cej
oczyszczalni cieków w Brze nie,
budowa kanalizacji: Biał yn, Huta,
Komorzewo, Sarbia, Sarbka, Romanowo
Górne i Dolne, Walkowice.,
W.9.2. Budowa oczyszczalni cieków,
budowa kanalizacji – Ku nica
Czarnkowska, J dzrzejewo
W.9.3. Modernizacja i rozbudowa
miejskiej oczyszczalni cieków w
Trzciance Budowa kanalizacji we
wsiach Biała, Radolin, Teresin,
Smolarnia, Stradu cz ciowo w
Trzciance
W.9.4. Modernizacja oczyszczalni
cieków w Wieleniu (ul. Jary ska)
W.10.
Zmniejszenie ładunku
zanieczyszcze
odprowadzanych do
wód podziemnych z
szamb i z wód
opadowych w
nieskanalizowanych
rejonach powiatu.
W.11
Budowa sieci
kanalizacji deszczowej.
W.10.1. Egzekwowanie obowi zku
podł czania si do kanalizacji sanitarnej,
likwidacja szamb
W.10.2. Kontrola cz stotliwo ci
wywozu nieczysto ci ciekłych z posesji
mieszkaniowych
W.10.3. Rozdział sieci kanalizacji
ogólnospławnej w Trzciance, likwidacja
wylotów do rzeki Trzcinica.
W.10.4. Uzbrojenie techniczne terenów
budownictwa mieszkaniowego w rejonie
ul.Wiele skiej, jeziora Okunie lub Sarcz
deszczowej w mie cie Czarnków
W.11.2. Budowa kanalizacji deszczowej
w mie cie
Jednostki
realizuj ce
PK”Note ” sp. z
o.o. w gm.
Czarnków
Razem w latach
2005 – 2008
13109
PK”Note ” sp. z
o.o. w gm.
Czarnków
Urz d Miasta
Trzcianka
Koszty w tys. PLN
2005
2006
4044
4248
2007
2008
4817
300
Potencjalne
ródła
finansowania
Fundusz spójno ci
300
rodki własne
32000
17400
14600
rodki własne
(9600), rodki
unijne
PK NOTE
3400
2600
800
rodki własne,
rodki unijne,
WFO iGW
Urz dy gmin,
Policja, Stra
Miejska
Urz dy gmin,
Policja, Stra
Miejska
Zakład In ynierii
Komunalnej sp. z
o.o. w Trzciance
UMiG Trzcianka
b.k.d.
400
400
b.k.d.
1500
580
MKiW sp. z o.o. w
mie cie Czarnków
Urz d Miejski
Krzy Wlkp.
58
370
20
150
1010
190
820
400
300
rodki własne
80
500
rodki własne
100
100
rodki własne,
dotacje i po yczki
rodki własne
Kierunki działa
Zagadnienie: Poprawa stosunków wodnych
Jednostki
realizuj ce
W.13.
Wyznaczenie i uj cie w
studiach i kierunkach
zagospodarowania
przestrzennego terenów
zalewowych.
W.13.1. Wprowadzenie do planów
zagospodarowania przestrzennego
ogranicze w zagospodarowaniu
zwi zanych z wyznaczeniem terenów
zalewowych.
Urz dy gmin
W.14. Utrzymanie i
odbudowa urz dze
melioracyjnych
W.14.1. Odbudowa budowli na rzece
Stara Note II (5 budowli) w gm.
Czarnków
W.14.2. Odbudowa kanału Drawka w
gm. Krzy Wlkp.
WZMiUW w Pile
Razem w latach
2005 – 2008
Koszty w tys. PLN
2005
2006
2008
Potencjalne
ródła
finansowania
b.k.d.
WZMiUW w Pile
600
(ł cznie 800 w
latach 2007-2009)
2 050,5
2 050,5
W.14.3. Odbudowa rzeki Gulczanki
(Antoniewo, Lubasz, Sławno,
Prusinowo) w gm. Lubasz
W.14.4. Odbudowa kanału
Motylewskiego na terenie gmin
Trzcianka i Uj cie
W.14.5. Odbudowa jazu Molita w gm.
Krzy Wlkp.
WZMiUW w Pile
1 000
175
WZMiUW w Pile
W.14.6. Odbudowa jazu Brzegi na rzece
Człapia w gm. Krzy Wlkp.
WZMiUW w Pile
650
(ł cznie 900 w
latach 2007-2009)
650
(ł cznie 933 w
latach 2007-2009)
350
(ł cznie 550 w
latach 2007-2009)
WZMiUW w Pile
2007
108 502
RAZEM
300
200
325
300
150
200
150
175
35 507
35 894
22 902
300 Bud et pa stwa,
rodki unijne,
NiWFO iGW
Bud et pa stwa,
rodki unijne,
NiWFO iGW
300 Bud et pa stwa,
rodki unijne,
NiWFO iGW
350 Bud et pa stwa,
rodki unijne,
NiWFO iGW
150 Bud et pa stwa,
rodki unijne,
NiWFO iGW
175 Bud et pa stwa,
rodki unijne,
NiWFO iGW
14 199
Po 2008 roku na terenie Gminy Lubasz b d realizowane nast puj ce inwestycje:
- budowa kanalizacji sanitarnej z przykanalikami we wsi Prusinowo
(koszt: 796 tys PLN)
- budowa kanalizacji sanitarnej z przykanalikami we wsi D be
(koszt: 6 000 tys. PLN)
- budowa kanalizacji sanitarnej z przykanalikami we wsi Goraj na bazie istniej cego uzbrojenia w Lubaszu
(koszt: 1 300 tys. PLN).
Wszystkie w/w inwestycje b d realizowane przez Stowarzyszenie Gmin i Powiatów Nadnoteckich, Przedsi biorstwo Komunalne „NOTE ” Sp. z o.o..
Potencjalne ródła finansowania to: rodki własne jednostek oraz Fundusz Spójno ci.
59
Tabela 5. Ochrona powietrza atmosferycznego – przedsi wzi cia przewidziane do realizacji w latach 2005 – 2008
Kierunki działa
Zagadnienie: Emisja niska
Razem w latach
2005 – 2008
Koszty w tys. PLN
2005
2006
Miasto Czarnków
110
110
Geotermia
Czarnków Sp. z
o.o.
OP.1.3. Modernizacja kotłowni
PRDiM S.A. w
w glowej na gazow w budynku PRDiM mie cie Czarnków
OP.1.4. Modernizacja kotłowni
Spółdzielnia
osiedlowej na Osiedlu Parkowym w
Własno ciowoKrzy u Wlkp.
Lokatorska w
Trzciance
OP.5.1. Zakup piecy c.o. gazowego w
TBS Sp. z o.o. w
OP.5.
mie cie Czarnków
Rozwój sieci gazowej mie cie Czarnków
974
420
OP.1.
Eliminowanie w gla
jako paliwa w
lokalnych kotłowniach i
gospodarstwach
domowych, w tym
zwi kszenie
wykorzystania
odnawialnych ródeł
energii
OP.1.1. Likwidacja dwóch kotłowni
w glowych na terenie OSiR w mie cie
Czarnków
OP.1.2. Wymiana i modernizacja sieci i
kotłowni w mie cie Czarnków
Jednostki
realizuj ce
2007
Potencjalne
ródła
finansowania
2008
Bud et miasta
218
80
168
80
280
280
44
11
11
11
44 530
2300
500
20865
1711
168
rodki własne
rodki własne
rodki własne
11 Bud et miasta
na terenie powiatu.
Zagadnienie:
Emisja komunikacyjna
OP.6.1. Budowa obwodnicy miasta
OP.6.
Wyprowadzenie ruchu Czarnkowa
tranzytowego z obszaru
zainwestowania
miejskiego; budowa
obwodnicy Czarnkowa
OP.7.
Budowa nowych dróg i
obiektów mostowych
oraz kontynuacja
modernizacji i
przebudowy dróg.
Urz d
Marszałkowski
OP.7.1. Przebudowa drogi powiatowej
Przesieki-Wiele
ZDP
3321
1610
OP.7.2. Budowa drogi powiatowej
M yk – Krucz w miejscowo ci Biała
ZDP
1229
1229
60
20865 Urz d
Marszałkowski,
rodki własne,
rodki powiatu,
EFRR, srodki
gminne, fundusze
strukturalne
rodki własne
powiatu, bud et
pa stwa, fundusze
strukturalne
rodki własne
powiatu, bud et
pa stwa, fundusze
strukturalne
Kierunki działa
OP.7.
Budowa nowych dróg i
obiektów mostowych
oraz kontynuacja
modernizacji i
przebudowy dróg. c.d.
OP.8.
Kontynuacja
modernizacji taboru
autobusowej
komunikacji, wymiana
pojazdów na bardziej
“ekologiczne"
Jednostki
realizuj ce
OP.7.3. Przebudowa drogi powiatowej w ZDP
miejscowo ci mieszkowo
Razem w latach
2005 – 2008
457
Koszty w tys. PLN
2005
2006
457
OP.7.4. Przebudowa drogi powiatowej
wraz z wiaduktem Drawsko-Krzy
ZDP
1612
OP.7.5. Budowa i przebudowa ulic w
mie cie Czarnków
OP.7.6. Budowa drogi gminnej w
J drzejewie-Ksi nicy – etap I
OP.7.7. Modernizacja drogi Huta
Szklana-Wizany,
OP.7.8. Budowa dróg wiejskich w
Lubaszu, Budowa drogi Stajkowo –
Miłkowo, Utwardzenie drogi Kamionka
– Sokołowo, Budowa drogi w
J drzejowie
OP.7.9. Realizacja ci gu pieszo –
rowerowego Czarnków-Lubasz
OP.7.10. Budowa ulic z odwodnieniem
w Połajewie
OP.7.11. Rozbudowa i modernizacja
dróg gminnych
OP.7.12. Budowa ulic w Wieleniu.
Urz d Miasta
Czarnkowa
Gmina Czarnków
5680
637
265
265
833
833
3700
1250
OP.8.1. Zakup, wymiana samochodów
ci arowych na Euro 2
Urz d Miejski
Krzy Wlkp.
Urz d Gminy
Lubasz
Urz d Gminy
Lubasz
Urz d Gminy
Połajewo
Urz d Miejski
Trzcianka
Urz d Miasta
Wiele
PRDiM S.A.
1612
3100
1308
650
1650
1100
500
500
250
1000
61
2008
600
380
380
400
Potencjalne
ródła
finansowania
rodki własne
powiatu, bud et
pa stwa, fundusze
strukturalne
rodki własne
powiatu, bud et
pa stwa, fundusze
strukturalne
635 rodki własne,
EFRR
rodki własne,
rodki Marszałka
rodki własne,
SAPARD
400 rodki własne,
EFRR
rodki własne,
EFRR
rodki unijne,
WFO iGW
rodki własne
1000
1350
300
2007
350
rodki własne
100
100
100
rodki własne,
rodki zewn trzne
Kierunki działa
OP.9.
Rozwój i promowanie
proekologicznych
rodków transportu.
OP.9.1. Budowa i modernizacja cie ek
rowerowych
Zagadnienie:
Emisja przemysłowa
OP.11.
Wprowadzanie
systemów zarz dzania
rodowiskiem ISO 14
000 oraz dobrowolnych
działa
nienormatywnych (np.
czystsza produkcja)
OP.12.
Wdra anie
nowoczesnych
technologii,
przyjaznych
rodowisku (BAT)
Zagadnienie:
OP.11.1. Modernizacja lakierni i zmiana
technologii na linii lakierniczej pod
k tem redukcji lotnych zwi zków
organicznych
Urz dy gmin
Razem w latach
2005 – 2008
Koszty w tys. PLN
2005
2006
2000
OP.12.1. Monta urz dze odpylaj cych. EKOPŁYTA S.A.
Dostosowanie do standardów emisji
pyłów ze spalania paliw.
OP.12.2. Odpylanie odlewni (redukcja
Odlewnia eliwa
emisji zanieczyszcze do atmosfery)
„DRAWSKI” S.A.
1000
1000
500
500
70 995
11 782
OP.14.1. Opracowanie oferty
nowoczesnych systemów grzewczych i
ich promocja.
OP.14.2. Budowa zbiornika
retencyjnego na D binie z
wykorzystaniem do pozyskiwania
energii (gm. Krzy )
2007
2008
Koszty uwzgl dnione w tabeli 1
EKOPŁYTA S.A.
Energia odnawialna
OP 14.
Promowanie oraz
popularyzacja
najlepszych praktyk w
dziedzinie
wykorzystania energii
ze ródeł
odnawialnych, w tym
rozwi za
technologicznych,
administracyjnych
i finansowych
Jednostki
realizuj ce
1000
1000
62
rodki własne,
rodki zewn trzne
rodki własne,
rodki zewn trzne
rodki własne
Starostwo
Powiatowe, urz dy
gmin
Urz d Gminy
Krzy
Razem
Potencjalne
ródła
finansowania
10 802
25 232
23 179
Tabela 7. Ochrona przed hałasem – przedsi wzi cia przewidziane do realizacji w latach 2005 – 2008
Kierunki działa
OH.1.
Dokonanie
oceny
akustycznej wybranych
(newralgicznych)
miejsc powiatu.
OH.3.
Wprowadzanie
do
miejscowych
planów
zagospodarowania
przestrzennego zapisów
odno nie standardów
akustycznych
dla
poszczególnych
terenów.
OH.4.
Zmniejszenie
emisji
hałasu do rodowiska z
obiektów działalno ci
gospodarczej.
Razem
Jednostki
realizuj ce
OH.1.1. Wyznaczenie miejsc
newralgicznych w powiecie, gdzie
istnieje potrzeba oceny akustycznej
Starostwo
Powiatowe
OH.3.1. Wprowadzenie zapisów do
miejscowych planów zagospodarowania
przestrzennego sprzyjaj cych
ograniczeniu zagro enia rodowiska
hałasem.
Urz dy gmin
OH.4.1. Stworzenie pasa zieleni o
funkcji ekranu izolacyjnokrajobrazowego i modernizacja
zewn trznych ródeł hałasu
OH.4.2. Wymiana urz dze
produkcyjnych.
Razem w latach
2005 – 2008
Koszty w tys. PLN
2005
2006
b.k.d.
2007
2008
b.k.d.
b.k.d.
b.k.d.
b.k.d.
b.k.d
b.k.d.
EKOPŁYTA S.A.
700
340
120
120
120
Zakłady
Elektrochemiczne
ALCO-MOT sp. z
o.o.
18
3
5
10
718
343
125
130
63
Potencjalne
ródła
finansowania
rodki własne i
zewn trzne
rodki własne
120
Tabela 8. Ochrona przed powa nymi awariami – przedsi wzi cia przewidziane do realizacji w latach 2005 – 2008
Kierunki działa
AW 1.
Wykreowanie
wła ciwych zachowa
społecze stwa w
sytuacji wyst pienia
zagro e rodowiska z
tytułu awarii podczas
transportu materiałów
niebezpiecznych.
Opracowanie zewn trznych planów
operacyjno- ratunkowych dla zakładów
o du ym ryzyku wyst pienia awarii
Jednostki
realizuj ce
Zakłady
przemysłowe
Razem w latach
2005 – 2008
b.k.d.
64
Koszty w tys. PLN
2005
2006
2007
2008
Potencjalne
ródła
finansowania
7. MONITORING REALIZACJI PROGRAMU
Finansowanie (rozdz.8.) stanowi jeden z wa niejszych instrumentów realizacji programu ochrony
rodowiska, ale nie jedyny. Bardzo istotne w procesie wdra ania programu jest wła ciwe
wykorzystanie rozwi za o charakterze organizacyjnym, uwzgl dniaj cych zasady zrównowa onego
rozwoju. St d wynika potrzeba sformułowania w niniejszym "Programie ..." zasad zarz dzania
rodowiskiem poprzez zarz dzanie niniejszym Programem. Trzeba przy tym pami ta , e zarz dzanie
rodowiskiem - równie w kontek cie integracji z Uni Europejsk - nie jest wył czn domen słu b
ochrony rodowiska. Istotne jest, aby w procesie wdra ania programu ochrony rodowiska
uczestniczyli przedstawiciele ró nych bran i gał zi gospodarki oraz sfery ycia społecznego, a ich
działania były zgodne z zasad zrównowa onego rozwoju.
Niniejszy rozdział opisuje instrumenty wspomagaj ce wdra anie programu ochrony rodowiska, tzw.
instrumenty polityki ekologicznej (par. 7.1.), zasady zarz dzania rodowiskiem, wynikaj ce z zakresu
kompetencyjnego administracji samorz dowej szczebla powiatowego i gminnego (par. 7.4.).
W zarz dzaniu rodowiskiem szczególn rol pełni „Program ochrony rodowiska”, który to program,
z punktu widzenia władz powiatu, mo e by postrzegany jako instrument koordynacji działa na rzecz
ochrony rodowiska oraz intensyfikacji współpracy ró nych instytucji / organizacji, opieraj cej si na
dobrowolnych porozumieniach na rzecz efektywnego wdra ania niniejszego Programu. Dlatego
celowe jest przedstawienie procedury wdra ania „Programu ...”, aby wła ciwe słu by administracji
publicznej miały czytelny obraz terminów i zakresów aktualizacji /weryfikacji poszczególnych
elementów programu oraz jasne okre lenie zasad współpracy poszczególnych grup zadaniowych
w realizacji Programu.
7.1. Instrumenty polityki ochrony rodowiska
Instrumentarium słu ce realizacji polityki ochrony rodowiska wynika z szeregu ustaw, w ród
których najwa niejsze to: prawo ochrony
rodowiska, prawo wodne, o planowaniu
i zagospodarowaniu przestrzennym, o ochronie przyrody, o odpadach, prawo geologiczne i górnicze,
prawo budowlane.
W ród instrumentów zarz dzania ochron rodowiska mo na wyró ni instrumenty o charakterze
politycznym (np. Polityka Ekologiczna Pa stwa, wojewódzkie / powiatowe i gminne programy
ochrony rodowiska), instrumenty prawno - administracyjne oraz instrumenty o charakterze
horyzontalnym (systemy zintegrowanego zarz dzania rodowiskiem, monitoring rodowiska, system
statystyki, społeczna partycypacja, działania edukacyjne, narz dzia polityki technicznej i naukowej,
konwencje, umowy i porozumienia mi dzynarodowe).
Tradycyjny podział instrumentów zarz dzania rodowiskiem wyró nia instrumenty o charakterze
prawnym, finansowym, społecznym i strukturalnym.
7.1.1. Instrumenty prawne
Pozwolenia
Z dniem 1 stycznia 1999 roku kompetencje do wydawania pozwole w zakresie ochrony przed
zanieczyszczeniami i uci liwo ciami podzielono pomi dzy Wojewod i Starostów, przyjmuj c za
podstawowe kryterium skal uci liwo ci danego podmiotu. Obecnie Wojewoda zachowuje
kompetencje w omawianym zakresie w odniesieniu do inwestycji mog cych znacz co oddziaływa na
rodowisko, dla których obligatoryjnie wymagany jest raport oddziaływania na rodowisko.
Kompetencje do wydawania pozwole , dotycz cych obiektów zaliczonych do inwestycji mog cych
pogorszy stan rodowiska (dla których mo e by wymagany raport oddziaływania na rodowisko),
posiada starosta.
W ród pozwole nale y wymieni :
• pozwolenia na gospodarcze korzystanie ze rodowiska, w tym pozwolenia wodno-prawne
a tak e pozwolenia na wprowadzanie pyłów lub gazów do powietrza, pozwolenia na
65
•
•
•
wytwarzanie odpadów, pozwolenia na emitowanie hałasu oraz pozwolenia zintegrowane
(zgodnie z dyrektyw IPPC),
zgody na gospodarcze wykorzystanie odpadów, decyzje zatwierdzaj ce program gospodarki
odpadami,
decyzje o zakresie i sposobie usuni cia przyczyn szkodliwego oddziaływania na rodowisko
lub zagro enia i przywrócenia rodowiska do stanu wła ciwego,
koncesje geologiczne wydawane na rozpoznanie i eksploatacj surowców mineralnych.
Nale y podkre li , e wprowadzenie wymogów Dyrektywy IPPC (ang. Integrated Pollution
Prevention and Control) do polskiego systemu prawnego ochrony rodowiska wpłynie na
funkcjonowanie kilku przedsi biorstw zlokalizowanych na terenie powiatu i posiadaj cych instalacje
typu IPPC. Poni sza tabela przedstawia zakłady posiadaj ce instalacje typu IPPC.
Lp.
1
2
3
4
5
6
Zakład/Obiekt
Ferma drobiu „Koziegłowy” w
Kadłubku gm. Trzcianka.
Ferma brojlerów kurzych PH RolBig sp. z o.o. w Hutce gm.
Czarnków.
EKOPŁYTA S.A. w Czarnkowie.
Ferma tuczu trzody chlewnej RolBig w Komorzewie gm. Czarnków.
Odlewnia eliwa „DRAWSKI”
w Drawskim Młynie
Składowiska odpadów w Wieleniu i
Trzciance
Klasyfikacja wg zał cznika do rozporz dzenia Ministra rodowiska z dnia
26 lipca 2002 r. (Dz.U.Nr 122 poz. 1055)
(instalacje wymagaj ce pozwolenia zintegrowanego)
Do chowu lub hodowli drobiu lub wi o wi cej ni 40 000 stanowisk dla drobiu
Do chowu lub hodowli drobiu lub wi o wi cej ni 40 000 stanowisk dla drobiu
W przemy le energetycznym do spalania paliw o mocy nominalnej ponad 50
MWt
Do chowu lub hodowli drobiu lub wi o wi cej ni 2 000 stanowisk dla wi o
wadze ponad 30 kg
W hutnictwie i przemy le metalurgicznym do odlewania metali elaznych o
zdolno ci produkcyjnej ponad 20 ton wytopu na dob
W gospodarce odpadami do składowania odpadów, z wyłaczeniem odpadów
oboj tnych, o zdolno ci przyjmowania ponad 10 ton odpadów na dob lub o
całkowitej pojemno ci ponad 25 000 ton
Ponadto bardzo wa nym instrumentem słu cym wła ciwemu gospodarowaniu zasobami rodowiska
s raporty oddziaływania na rodowisko oraz miejscowe plany zagospodarowania przestrzennego
poszczególnych gmin.
Kontrola przestrzegania prawa
Wprowadzona reforma w istotny sposób wzmacnia kompetencje kontrolne Wojewody. Jednak nale y
zaznaczy , e nast piło to na skutek zabiegów formalnych, tj. podporz dkowania Wojewodzie
wojewódzkiego inspektora ochrony rodowiska, który wykonuje w jego imieniu zadania
i kompetencje Inspekcji Ochrony rodowiska, a wi c odpowiada za kontrol przestrzegania warunków
okre lonych w pozwoleniach.
Ponadto, Wojewoda na wniosek wojewódzkiego inspektora ochrony rodowiska lub za jego zgod ,
mo e powierzy w drodze porozumienia, prowadzenie spraw z zakresu wła ciwo ci wojewódzkiego
inspektora ochrony rodowiska, w tym wydawanie w jego imieniu decyzji administracyjnych,
powiatom poło onym na terenie województwa.
Monitoring stanu rodowiska
Szczególnym instrumentem prawnym stał si monitoring, czyli pomiar stanu rodowiska. Prowadzony
on jest zarówno jako badania jako ci rodowiska, jak te w odniesieniu do ilo ci zasobów
rodowiskowych. Monitoring był zwykle zaliczany do instrumentów społecznych (informacyjnych),
jako bardzo wa na podstawa analiz, ocen czy decyzji. Obecnie, wprowadzenie bada
monitoringowych jako obowi zuj cych przez zapisy w niektórych aktach prawnych czyni je
instrumentem o znaczeniu prawnym.
66
7.1.2. Instrumenty finansowe
Do instrumentów finansowych nale przede wszystkim: opłata za gospodarcze korzystanie ze
rodowiska, administracyjna kara pieni na i fundusze celowe.
Opłaty za gospodarcze korzystanie ze rodowiska
Opłaty te pełni funkcje prewencyjne i redystrybucyjne. Funkcja prewencyjna realizowana jest
poprzez zach canie podmiotów (dotyczy to podmiotów gospodarczych) do wyboru technologii,
lokalizacji produkcji, instalowania urz dze ochronnych oraz oszcz dnego korzystania z zasobów
naturalnych w sposób najodpowiedniejszy z punktu widzenia ochrony rodowiska.
Funkcja redystrybucyjna polega na gromadzeniu i przemieszczaniu rodków finansowych
przeznaczonych na cele ochrony rodowiska.
Opłaty pobierane s za:
- wprowadzanie gazów lub pyłów do powietrza ,
- pobór wód i wprowadzanie cieków do wód lub do ziemi,
- składowanie odpadów,
- wył czanie gruntów rolnych i le nych z produkcji,
- usuwanie drzew i krzewów.
Opłaty trafiaj do funduszy celowych (fundusze ochrony rodowiska i gospodarki wodnej oraz
fundusz ochrony gruntów). Pobieraj je organy administracji (np. urz d marszałkowski, organ gminy)
lub, jak w przypadku gruntów rolnych i le nych, wnoszone s bezpo rednio do funduszu celowego.
Podmiot korzystaj cy ze rodowiska ustala we własnym zakresie wysoko nale nej opłaty (według
stawek obowi zuj cych w okresie, w którym korzystanie ze rodowiska miało miejsce) i wnosi j na
rachunek wła ciwego urz du marszałkowskiego. Osoby fizyczne nie b d ce przedsi biorcami ponosz
opłaty za korzystanie ze rodowiska w zakresie, w jakim to korzystanie wymaga pozwolenia na
wprowadzanie substancji lub energii do rodowiska oraz pozwolenia wodnoprawnego na pobór wód
w rozumieniu przepisów ustawy Prawo wodne.
Nale y tak e wspomnie , e podobne opłaty pobiera si na podstawie przepisów prawa górniczego
i geologicznego za działalno koncesjonowan .
Administracyjne kary pieni ne
Kary pieni ne nie s sensu stricto rodkiem ekonomicznym, s raczej zwi zane z instytucj
odpowiedzialno ci prawnej. Spełniaj jednak funkcje podobne do opłat. Kary pobiera si w tych
samych sytuacjach co opłaty, lecz za działania niezgodne z prawem. W odniesieniu do wód,
powietrza, odpadów i hałasu, kar wymierza wojewódzki inspektor ochrony rodowiska,
a w odniesieniu do drzew i krzewów - organ gminy. Stawki kar zwykle s kilkakrotnie wy sze ni
opłaty i trafiaj do funduszy celowych. Ustawa po przewiduje mo liwo odraczania, zmniejszania
lub umarzania administracyjnych kar pieni nych.
Fundusze celowe
Jak powiedziano wy ej, opłaty i kary zasilaj fundusze celowe. Dla powiatu czarnkowskotrzcianeckiego istotne znaczenie maj fundusze ochrony rodowiska i gospodarki wodnej: NFO iGW
w Warszawie i WFO iGW w Poznaniu oraz powiatowy i gminne FO iGW.
Instrumenty społeczne wspomagaj realizacj programu ochrony rodowiska. Zagadnienie to wi e si
z realizacj zasady współdziałania, której słu uzgodnienia i usprawnienia instytucjonalne.
67
7.1.3. Instrumenty społeczne
Instrumenty społeczne s to narz dzia dla usprawniania współpracy i budowania partnerstwa, tzw.
„uczenie si poprzez działanie”. W ród nich istnieje podział na dwie kategorie wewn trzne: pierwsza
dotyczy działa samorz dów a narz dziami s przede wszystkim działania edukacyjne, druga polega
na budowaniu powi za mi dzy władzami samorz dowymi a społecze stwem, gdzie podstaw jest
komunikacja społeczna: systemy konsultacji i debat publicznych oraz wprowadzanie mechanizmów
tzw. budowania wiadomo ci (kampanie edukacyjne).
Działania edukacyjne realizowane s w ró nych formach i na ró nych poziomach, pocz wszy od szkół
wszystkich stopni a sko czywszy na tematycznych szkoleniach adresowanych do poszczególnych
grup zawodowych i organizacji. Działalno ta prowadzona jest od wielu lat, lecz ci gle wymaga
dalszego poszerzania sposobów aktywizacji społecze stwa oraz szkolenia coraz to innych grup
zawodowych i społecznych. Edukacja ekologiczna została szerzej omówiona w rozdziale 3.
Czynnikami decyduj cymi o sukcesie realizowanej edukacji ekologicznej s rzetelna informacja
o stanie rodowiska i działaniach na rzecz jego ochrony oraz umiej tno komunikowania si ze
społecze stwem. Komunikacja społeczna coraz cz ciej nabiera form zinstytucjonalizowanych.
Z jednej strony jest to tworzenie biur komunikacji społecznej w urz dach, z drugiej strony podpisywanie formalnych deklaracji współpracy z organizacjami społecznymi i wspieranie ich działa
poprzez np. wprowadzanie przedstawicieli organizacji do ró nego rodzaju ciał opiniodawczodoradczych, organizowanie regularnych spotka z organizacjami, itp.
Im szerszy jest zakres strategii / programu i zwi zanych z ni działa , tym wi cej jest grup i osób,
które mog wpłyn na proces opracowywania i wdra ania strategii / programu: od sposobu i jako ci
komunikowania si z nimi zale wspólnie wypracowane cele i ich realizacja.
W nowym podziale kompetencji ustawodawca nakłada na instytucje rz dowe i samorz dowe
obowi zek wzajemnego informowania si i uzgadniania. Obowi zek ten dotyczy w pierwszej
kolejno ci wymiany informacji mi dzy przedstawicielami ró nych szczebli samorz du i rz dowych
organizacji ochrony rodowiska. Mniej jasno wygl da wymiana informacji ze społecze stwem.
Konstytucja RP zapewnia wprawdzie ka demu obywatelowi pełny dost p do informacji, ale brak
wystarczaj cych narz dzi egzekwowania utrudnia korzystanie z tego prawa.
Ustawa - Prawo ochrony rodowiska, podobnie jak i poprzednio ustawa o dost pie do informacji
o rodowisku z 9 listopada 2000 roku, nie przewiduje adnych ogranicze w korzystaniu z prawa
dost pu do informacji o rodowisku i jego ochronie, a dost p do informacji nie jest uzale niony od
uczestnictwa w adnym konkretnym post powaniu i posiadania jakiegokolwiek interesu w sprawie.
Szeroko poj ta komunikacja mo e słu y :
- wymianie informacji roboczej z innymi osobami pracuj cymi nad tym samym tematem,
- wspieraniu procesu, np. przekazywaniu okre lonych informacji politykom, sponsorom czy
decydentom,
- wci ganiu stron do współpracy, np. budowaniu zainteresowania dzi ki rzetelnej i ciekawie
podanej informacji, wymiana zda z osobami o postawie (pocz tkowo) krytycznej, wyja nianie
stanowisk,
- zapobieganiu zakłóceniom procesu (np. blokowaniu realizacji) poprzez wci gni cie wszystkich
zainteresowanych stron "otwartego planowania" w proces opracowywania strategii / programu
- promocji strategii / programu
Wci gni cie potencjalnych oponentów w szukanie rozwi za we wczesnym stadium procesu
planowania znacznie zmniejsza ryzyko odwoła i protestów w fazie realizacji, gdy ka dy dzie zwłoki
jest znacznie dro szy, a odwołania na drodze s dowej powoduj zwłok trudn do oszacowania.
Profesjonalna wymiana informacji to okazja do zaprezentowania pozytywnej postawy grupy
zarz dzaj cej procesem, a otwarto w komunikacji wskazuje na mocn pozycj tego, kto j prowadzi.
Wymiana informacji działa jak system "wczesnego ostrzegania" i zmniejsza ryzyko wyst pienia
nieoczekiwanych zakłóce , o których nie dowiemy si na czas, gdy poszczególne strony b d milcze .
Intensywna wymiana informacji, wci ganie do dyskusji sprzymierze ców i oponentów,
organizowanie akcji informacyjnych, itp. opó nia wprawdzie działania w pocz tkach procesu, ale w
68
ostatecznym rozrachunku chroni przed opó nieniami i nieoczekiwanymi problemami w fazie realizacji
projektu
Władze powiatu zdaj sobie spraw z faktu, e dobra komunikacja z ró nymi partnerami wł czonymi
w zagadnienie ochrony rodowiska i rozwoju społeczno-gospodarczego (grupami zadaniowymi) jest
podstaw dobrej ich współpracy, prowadz cej do wi kszego zaanga owania w realizacj polityki
ochrony rodowiska.
Współdziałanie jest niezb dnym instrumentem w przypadku konieczno ci uczestniczenia kilku
podmiotów w finansowaniu przedsi wzi cia obj tego programem ochrony rodowiska. Jest to
jednocze nie najlepszy przykład partnerstwa, tak e publiczno-prywatnego w celu np. wykonania tzw.
monta u finansowego. Uczestnictwo prywatnych wła cicieli działek (np. w przypadku budowy
systemu kanalizacji, sieci wodoci gowych, dróg) wymaga zastosowania rozwi za prawnych
umo liwiaj cych uczestnictwo grupy prywatnych podmiotów fizycznych jako partnera dla innych
podmiotów prawnych. Takie rozwi zania w postaci np. utworzenia komitetu budowy, mog tak e
umo liwi formalne przekazywanie dofinansowania grupie prywatnych wła cicieli ze strony podmiotu
dysponuj cego rodkami na realizacj przedsi wzi cia np. w rodzaju przydomowych oczyszczalni
cieków.
Podobne rozwi zanie mo e by przyj te w przypadku wspomagania przedsi wzi
zmian no nika energii w systemach ogrzewania w domach mieszkalnych.
zwi zanych ze
Współdziałanie w ramach gospodarki wodnociekowej czy gospodarki odpadami b dzie polegało na
uzgodnieniach dotycz cych finansowania i organizacji działa w tym zakresie. Szczególnie istotne
b dzie działanie w porozumieniu w przypadku współfinansowania przedsi wzi oraz korzystania z
funduszy UE. Stosowne porozumienia (by mo e o charakterze stowarzyszenia) nale y poczyni
wcze niej z uwagi na wymagania proceduralne w przypadku aplikacji o fundusze w UE.
Władze powiatu czarnkowsko-trzcianeckiego oczekuj współpracy ze strony poszczególnych gmin,
zwi zków gmin, przemysłu i organizacji publicznych, dla osi gania lepszego poziomu ochrony
rodowiska. Konwencjonalne podej cie do kształtowania polityki ochrony rodowiska (system
nakazowo-kontrolny z wykorzystaniem instrumentów regulacyjnych i bod ców ekonomicznych) jest
wci
dominuj ce; przemysł musi spełnia normy i uiszcza opłaty ustanowione przez rz d,
a przewa aj cymi technikami ochronnymi s technologie "ko ca rury", np. utylizacja odpadów.
Korzystne uzupełnienie stanu obecnego w zakresie efektywnego zarz dzania rodowiskiem powinno
stanowi komplementarne podej cie bazuj ce na współpracy, z zaanga owaniem "grup zadaniowych /
docelowych". Kooperatywne kształtowanie polityki ochrony rodowiska jest efektywniejsze dla np.
zrównowa onego rozwoju przemysłu, turystyki i rekreacji ni tradycyjne regulacje nakazowokontrolne. Wynika to z lepszego wykorzystania potencjału zaanga owanych stron.
Szczegółowe omówienie współpracy w ramach wdra ania "Programu ochrony rodowiska dla powiatu
czarnkowsko-trzcianecliego", zostało przedstawione w dalszej cz ci dokumentu (par. 7.3.).
7.1.4. Instrumenty strukturalne
Instrumenty strukturalne rozumiane s jako narz dzia dla formułowania, integrowania i wdra ania
polityk rodowiskowych. S to przede wszystkim strategie i programy wdro eniowe oraz systemy
zarz dzania rodowiskowego.
Strategie i programy wdro eniowe
"Strategia Rozwoju Powiatu CzarnkowskoTrzcianeckiego" jest dokumentem nadrz dnym wzgl dem
wszystkich innych dokumentów, która okre la cele strategiczne, kierunkowe i szczegółowe w rozwoju
społeczno-gospodarczym i ochrony odowiska. Dokument ten jest baz dla polityk bran owych
i programów realizacyjnych, w tym polityki ochrony rodowiska.
69
"Program ochrony rodowiska dla powiatu czarnkowsko-trzcianeckiegona lata 2005 - 2012" jest
zarówno planem polityki ochrony rodowiska do 2012 roku, jak i programem wdro eniowym na lata
2005 - 2008. Nale y jednak zaznaczy , e program ochrony rodowiska jest programem, który
uwzgl dnia cele i kierunki wskazane w "Strategii ..." poprzez ich integracj z aspektami
ekologicznymi.
Rownie "Plan gospodarki odpadami" jest planem strategicznym i wdro eniowym.
Systemy zarz dzania rodowiskowego
Od zakładów przemysłowych, które nadal s ródłem powa nych zagro e dla rodowiska, oczekuje
si zwi kszonej aktywno ci na rzecz jego ochrony. Ochrona ta nie mo e sprowadza si tylko do
naprawy ju zaistniałych szkód i spełniania wymogów zdefiniowanych w pozwoleniach na
korzystanie ze rodowiska. Konieczne staje si przede wszystkim zapobieganie powstawaniu
negatywnych oddziaływa czy szkód w rodowisku. Zasada zrównowa onego rozwoju stwarza
podstaw do zmiany nastawienia przedsi biorców do ochrony rodowiska, polegaj ce na
samodzielnym definiowaniu problemów i szukaniu (z wyprzedzeniem) rodków zaradczych. St d
powstała koncepcja zarz dzania rodowiskowego.
Cech zarz dzania rodowiskowego jest wł czenie rodowiska i jego ochrony do celów strategicznych
firmy i przypisanie tych zagadnie do kompetencji zarz du firmy. Idea ta jest realizowana poprzez
wprowadzanie systemów zarz dzania rodowiskiem (systemy sformalizowane - np. normy ISO 14 000
EMAS, lub niesformalizowane - np. Program Czystszej Produkcji). Powinny by prowadzone
działania inspiruj ce firmy do stara o wprowadzenie systemu zarz dzania rodowiskowego,
wskazuj ce na niew tpliwe korzy ci wynikaj ce z jego wprowadzenia.
W pó niejszym etapie nale y poszukiwa sposobu jak wł czy system zarz dzania rodowiskowego
w pozwolenia wydawane przez Wojewod lub Starost dla zakładów zlokalizowanych na terenie
powiatu. Takie podej cie jest zgodne z polityk Unii Europejskiej, która poleca systemy zarz dzania
rodowiskowego jako wyraz własnej odpowiedzialno ci przemysłu za sprawy rodowiskowe.
Wspomniane systemy zarz dzania rodowiskowego polecane s równie dla zakładów gospodarki
komunalnej oraz instytucji publicznych, w tym Starostwa Powiatowego i jednostek podległych.
7.2. Organizacja zarzadzania rodowiskiem
7.2.1. Wprowadzenie
Zarz dzanie rodowiskiem w okresie pocz tkowym b dzie wymagało wyodr bnienia struktury
zarz dzania rodowiskiem od struktury zarz dzania tym programem. Jednak e, docelowo program ten
powinien uto samia si z systemem zarz dzania rodowiskiem w powiecie. Jest to jeden
z najwa niejszych celów postawionych przed zarz dzaj cymi programem. Program powinien
wypracowa instrumentarium, które umo liwi osi gni cie unifikacji zarz dzania programem
z zarz dzaniem rodowiskiem.
7.2.2. Ogólne zasady zarz dzania rodowiskiem
Dotychczasowy rozwój teorii i praktyki zarz dzania ekologicznego wskazuje, e system zarz dzania
realizuj cy cele ekologiczne powinien opiera działania na nast puj cych zasadach:
- zanieczyszczaj cy płaci, u ytkownik płaci,
- przezorno ci,
- współodpowiedzialno ci,
- pomocniczo ci.
S to zasady powszechnie ju akceptowane i stosowane w wielu krajach. Jednocze nie z istoty
koncepcji zrównowa onego rozwoju wynikaj tzw. złote reguły zarz dzania ekologicznego:
- nieodnawialne zasoby rodowiska powinny by wykorzystywane w takim zakresie, w jakim
istnieje mo liwo ich substytucyjnego kompensowania zasobami odnawialnymi,
70
-
odnawialne zasoby rodowiska powinny by wykorzystywane tylko w zakresie nie
przekraczaj cym stopnia ich odnawialno ci,
chłonno rodowiska nie powinna by w adnym zakresie przekroczona,
ró norodno biologiczna rodowiska nie powinna male .
Zarz dzanie rodowiskiem odbywa si na kilku szczeblach. W powiecie zarz dzanie dotyczy działa
własnych (podejmowanych przez powiat) oraz działa poszczególnych gmin, wa nych w skali
powiatu, a tak e jednostek organizacyjnych, obejmuj cych działania podejmowane przez podmioty
gospodarcze korzystaj ce ze rodowiska. Ponadto administracja publiczna województwa równie w
ramach swoich obowi zków i kompetencji realizuje zadania zwi zane z zarz dzaniem rodowiskiem
w powiecie.
Podmioty gospodarcze korzystaj ce ze rodowiska kieruj si głównie efektami ekonomicznymi
i zasadami konkurencji rynkowej, a od niedawna licz si tak e z głosami opinii społecznej. Na tym
szczeblu zarz dzanie rodowiskiem odbywa si przez:
- dotrzymywanie wymaga stawianych przez przepisy prawa,
- porz dkowanie technologii i re imów obsługi urz dze ,
- modernizacj technologii,
- eliminowanie technologii uci liwych dla rodowiska,
- instalowanie urz dze ochrony rodowiska,
- stał kontrol emisji zanieczyszcze .
Instytucje działaj ce w ramach administracji odpowiedzialnych za wykonywanie i egzekwowanie
prawa maj głównie na celu zapobieganie zanieczyszczeniu rodowiska przez:
- racjonalne planowanie przestrzenne,
- kontrolowanie gospodarczego korzystania ze rodowiska,
- porz dkowanie działalno ci zwi zanej z gospodarczym korzystaniem ze rodowiska,
Jak wcze niej powiedziano, podstawowymi organami wykonawczymi w dziedzinie ochrony
rodowiska s wojewoda i starosta. Istotnym novum w nowym podziale kompetencji jest nało enie na
wszystkie szczeble samorz du i organów rz dowych ochrony rodowiska obowi zku wzajemnego
informowania si i uzgadniania. Na uwag zasługuje w tym kontek cie wzmocnienie relacji i wpływu
organów samorz dowych na działania Inspekcji Ochrony rodowiska, a tak e przyznanie
odpowiednich uprawnie kontrolnych organom samorz dowym.
Przepisy przewiduj tworzenie na wszystkich szczeblach administracji rozbudowanego systemu
dokumentów planistycznych wytyczaj cych generalne kierunki polityki rozwoju w kontek cie
ochrony rodowiska i zagospodarowania przestrzennego.
Zarz dy województw, powiatów i gmin sporz dzaj programy ochrony rodowiska w celu realizacji
polityki ekologicznej pa stwa.
Dokumenty dotycz ce zagospodarowania przestrzennego sporz dza si na wszystkich szczeblach, ale
nie wszystkie maj jednakow moc prawn i rol w całym systemie. Z punktu widzenia prawnego
najmocniejsz pozycj w omawianej strukturze ma gmina, gdy tylko miejscowe plany
zagospodarowania przestrzennego, uchwalane przez gminy, maj rang obowi zuj cego powszechnie
przepisu prawa. Oznacza to w uproszczeniu, e wszelkie programy, plany i strategie formułowane na
ró nych szczeblach maj tylko wtedy szans realizacji, je li znajd odzwierciedlenie w konkretnym
miejscowym planie zagospodarowania przestrzennego.
Samorz d powiatowy okre la równie strategi rozwoju powiatu, na któr składa si m.in. racjonalne
korzystanie z zasobów przyrody oraz kształtowanie rodowiska naturalnego zgodnie z zasad
zrównowa onego rozwoju.
7.2.3. Zarz dzanie Programem ochrony rodowiska
Podstawow zasad realizacji programu ochrony rodowiska powinna by zasada wykonywania zada
przez poszczególne jednostki wł czone w zagadnienia ochrony rodowiska, wiadome istnienia
71
Programu i swojego uczestnictwa w nim. Szans na skuteczne wdro enie Programu daje dobra
organizacja zarz dzania nim.
Z punktu widzenia pełnionej roli w realizacji Programu mo na wyodr bni cztery grupy podmiotów
uczestnicz cych w nim. S to:
- Podmioty uczestnicz ce w organizacji i zarz dzaniu programem.
- Podmioty realizuj ce zadania programu, w tym instytucje finansuj ce
- Podmioty kontroluj ce przebieg realizacji i efekty programu.
- Społeczno powiatu czarnkowsko-trzcianeckiego jako główny podmiot odbieraj cy wyniki
działa programu.
Schemat zarz dzania Programem przedstawiono na rycinie.
RADA POWIATU
Zespół
Koordynuj cy
Samorz dy gminne
ZARZ D POWIATU
Wojewoda
Zespół Realizacji Programu
Samorz d wojewódzki
Instytucje
kontroluj ce
Jednostki realizuj ce
przedsi wzi cia
Instytucje
finansuj ce
Odbiór społeczny
Główna odpowiedzialno za realizacj Programu spoczywa na Zarz dzie Powiatu, który składa
Radzie Powiatu raporty z wykonania Programu. Zarz d współdziała z organami administracji
rz dowej i samorz dowej szczebla wojewódzkiego oraz samorz dami gminnymi, które dysponuj
instrumentarium wynikaj cym z ich kompetencji. Wojewoda (oraz podległe mu słu by zespolone)
dysponuje instrumentarium prawnym umo liwiaj cym reglamentowanie korzystania ze rodowiska.
Natomiast w dyspozycji Zarz du Województwa znajduj si instrumenty finansowe na realizacj
zada programu (np. poprzez WFO iGW w Poznaniu, rodki samorz du województwa).
Ponadto Zarz d Powiatu współdziała z instytucjami administracji specjalnej, w dyspozycji których
znajduj si instrumenty kontroli i monitoringu. Instytucje te kontroluj respektowanie prawa,
prowadz monitoring stanu rodowiska (m.in.: IS, WIO , WSSE).
Optymalizacj zarz dzania procesem wdra ania Programu mo e da utworzeniem komórki
wykonawczej Programu - Zespołu Realizacji Programu, w którym wiod c rol b d pełnili
wyznaczeni pracownicy Wydziału Ochrony rodowiska, Rolnictwa i Le nictwa
Starostwa
Powiatowego w Czarnkowie. W skład Zespołu powinni wej tak e pracownicy wydziałów ochrony
rodowiska poszczególnych gmin powiatu. Zadaniami tego Zespołu powinny by przede wszystkim:
- koordynacja działa i współdziałania uczestników Programu,
- monitoring realizacji zada Programu,
- sprawozdawczo przed Rad Programu,
- udra nianie kanałów przepływu informacji niezb dnych w koordynacji działa w Programie.
W ramach Zespołu Realizacji Programu nale y wyznaczy osob , która b dzie pełniła rol
Kierownika Wdra ania Programu. Kierownik (pracownik Wydz. O RiL Starostwa Powiatowego)
b d c odpowiedzialnym za prac Zespołu, b dzie ci le współpracował z Rad Programu i Zarz dem
Powiatu.
72
Bezpo rednim realizatorem wi kszo ci zada nakre lonych w programie s samorz dy gminne jako
realizatorzy inwestycji w zakresie ochrony rodowiska na własnym terenie, a tak e podmioty
gospodarcze planuj ce i realizuj ce inwestycje zgodnie z kierunkami nakre lonymi przez Program.
Wypracowane procedury i strategie powinny po ustaleniu i weryfikacji sta si rutyn i podstaw
zinstytucjonalizowanej współpracy pomi dzy partnerami ró nych szczebli decyzyjnych i rodowisk
odpowiedzialnych za ostateczny wizerunek obszaru. Nast puje uporz dkowanie i uczytelnienie
samego procesu planowania i zarz dzania na tyle, e pewne działania staj c si rutyn , powoduj
samoistne powtarzanie si dobrych rozwi za wytwarzaj c mechanizmy samoregulacji.
Jak ju wspomniano wcze niej, odbiorc Programu s mieszka cy powiatu czarnkowskotrzcianeckiego, którzy subiektywnie oceniaj efekty wdro onych przedsi wzi .
7.2.4. Monitoring wdra ania Programu
Wdra anie Programu Ochrony rodowiska b dzie podlegało regularnej ocenie w zakresie:
- Okre lenia stopnia wykonania przedsi wzi / działa
- Okre lenia stopnia realizacji przyj tych celów
- Oceny rozbie no ci pomi dzy przyj tymi celami i działaniami, a ich wykonaniem
- Analizy przyczyn tych rozbie no ci.
Organ wykonawczy Powiatu (poprzez Zespół Realizacji Programu) b dzie oceniał co dwa lata stopie
wdro enia Programu. Ocena ta b dzie podstaw przygotowania raportu z wykonania Programu.
W cyklu czteroletnim b dzie oceniany stopie realizacji przedsi wzi , poprzez system wska ników
monitoringu. Ocena ta b dzie baz do ewentualnej korekty celów i strategii ich realizacji. Taka
procedura pozwoli na spełnienie wymaga zapisanych w ustawie "Prawo ochrony rodowiska", a
dotycz cych okresu na jaki jest przyjmowany program ochrony rodowiska i systemu raportowania o
stanie realizacji programu ochrony rodowiska:
- Ocena post pów we wdra aniu programu ochrony rodowiska, w tym przygotowanie raportu (co
dwa lata)
- Opracowanie listy przedsi wzi przewidzianych do realizacji w kolejnych czterech latach (co
cztery lata)
- Aktualizacja celów ekologicznych i kierunków działa (co cztery lata).
73
7.2.5. Harmonogram wdra ania Programu
W tabeli przedstawiono harmonogram wdra ania „Programu Ochrony rodowiska powiatu
czarnkowsko-trzcianeckiego”. Harmonogram ten ujmuje cyklicznie prowadzone działania opisane
wcze niej.
Nale y jednak zaznaczy , i mo liwe s modyfikacje tego harmonogramu w zale no ci od oceny
post pów w zakresie osi gania celów i zmieniaj cych si uwarunkowa zewn trznych
i wewn trznych.
Rok 2005
2006
2007
2008
2009
2010
Zadania
Program ochrony rodowiska dla powiatu czarnkowsko-trzcianeckiego na lata 2005 - 2012
1.
a.
Polityka ochrony rodowiska do 2005 20082012 roku (cele i kierunki działa )
2012
2016
b.
Plan operacyjny na lata 2005 - 2008 200520092008
2012
2.
Monitoring
2.1. Monitoring stanu rodowiska
X
X
X
X
X
X
2.2. Monitoring wdra ania Programu
a.
Mierniki efektywno ci Programu
X
X
X
b.
Ocena
realizacji
planu
X
X
X
operacyjnego i przygotowanie
nast pnego na najbli sze 4 lata
c.
Raporty z wykonania Programu
X
X
X
d.
Ocena
realizacji
celów
X
ekologicznych i kierunków działa
e.
Aktualizacja Programu
X
L.p.
2011
X
7.3. Współpraca w ramach wdra ania Programu
7.3.1. Wprowadzenie
Niezale nie od istniej cych kompetencji na poszczególnych szczeblach zarz dzania i zakresu
odpowiedzialno ci uwarunkowanej ustawodawstwem, bardzo wa nym czynnikiem sukcesu Programu
jest dobra i szeroko poj ta współpraca mi dzy ró nymi partnerami, uczestnikami Programu.
Współpraca powinna uwzgl dnia nast puj ce zasady:
- swobody działania - poszczególne podmioty maj swobod działania według posiadanych przez
nie kompetencji. Realizuj one własne cele zapisane w statutach; maj własne struktury,
procedury, techniki działania zapisane w dokumentach organizacyjnych i regulaminach,
- dobrowolno ci i równo ci,
- efektywnego u ycia rodków (zasobów) - na wszystkich podmiotach ci y obowi zek
efektywnego i racjonalnego u ycia rodków,
- wykorzystania prostych rezerw - priorytetem w polityce krótko- i redniookresowej powinny by
działania przynosz ce du e efekty ekologiczne przy stosunkowo niskich nakładach. Do tych
działa nale wszelkie działania prewencyjne, poprawa organizacji zarz dzania, wprowadzanie
zasad czystszej produkcji, poszanowanie energii i surowców oraz edukacja ekologiczna i działania
na rzecz podniesienia wiadomo ci ekologicznej,
- pomocniczo ci i solidarno ci - wszyscy uczestnicy Programu s zobowi zani do współpracy
w realizacji Programu, do solidarnego ponoszenia kosztów jego realizacji oraz wspierania
słabszych partnerów.
Post powanie wszystkich uczestników programu zgodnie z tymi zasadami gwarantuje:
- uspołecznienie decyzji,
- współdziałanie,
74
-
równo podmiotów uczestnicz cych w zarz dzaniu,
swobod przepływu informacji.
Poni ej wymieniono najwa niejszych partnerów, z którymi władze powiatu b d współpracowa
w ramach wdra ania Programu.
7.3.2. Jednostki szczebla wojewódzkiego
rodki finansowe na realizacj programu b d pochodziły tak e z bud etu Wojewody i z bud etu
samorz du województwa wielkopolskiego. Zgodnie z PO . Art. 17, ust. 2 projekt programu musi by
opiniowany przez Zarz d Województwa Wielkopolskiego.
7.3.3. S siednie powiaty i gminy
Zagro enia dla rodowiska mog mie pochodzenie lokalne, ale tak e mog wynika z zanieczyszcze
pochodz cych spoza obszaru powiatu czarnkowsko-trzcianeckiego. Oznacza to tak e mo liwo
wpływu zanieczyszcze pochodz cych z obszaru powiatu na obszary s siednich gmin. St d wynika
potrzeba rozwi zania pewnych problemów w oparciu o współprac z s siednimi gminami.
Współpraca ta, mo e przynie tak e wymierne korzy ci ekonomiczne.
7.3.4. Inspekcja Ochrony rodowiska - Wojewódzki Inspektorat Ochrony rodowiska
Wojewódzki Inspektor Ochrony rodowiska kontroluje respektowanie prawa przez podmioty
gospodarcze w zakresie korzystania ze rodowiska oraz koordynuje lokalne sieci monitoringu
rodowiska. WIO jest równie zobowi zany informowa zarz d powiatu o wynikach kontroli
obiektów o podstawowym znaczeniu dla danego terenu.
W okresie wdra ania programu zostanie zintensyfikowana współpraca, zwłaszcza w zakresie wymiany
informacji i wiedzy. Informacje zdobyte przez WIO w trakcie kontroli zakładów przemysłowych
mog by podstaw weryfikacji wydawanych pozwole , zwłaszcza dla tych zakładów, które b d
wdra ały normy zarz dzania rodowiskowego.
7.3.5. Fundusze Ochrony rodowiska i Gospodarki Wodnej
Posiadanie odpowiednich rodków finansowych jest bardzo wa nym warunkiem wdro enia programu
ochrony rodowiska. Wiele działa b dzie realizowane poprzez rodki pochodz ce z przedmiotowych
funduszy. S to: Narodowy Fundusz Ochrony rodowiska i Gospodarki Wodnej (NFO iGW),
Wojewódzki Fundusz Ochrony rodowiska i Gospodarki Wodnej w Poznaniu (WFO iGW).
Dokonanie wyboru priorytetów musi opiera si o dobr współprac mi dzy władzami powiatu,
a Narodowym i Wojewódzkim Funduszem Ochrony rodowiska i Gospodarki Wodnej, tak, aby
realizowane inwestycje przyniosły jak najwi ksze efekty dla rodowiska i zdrowia człowieka.
Inwestycje ekologiczne realizowane przez powiat i gminy s finansowane równie ze rodków
pochodz cych z Gminnego i Powiatowego Funduszu Ochrony rodowiska i Gospodarki Wodnej.
Nale y zaznaczy , e w perspektywie długoterminowej udział rodków pochodz cych z funduszy
ochrony rodowiska i gospodarki wodnej (narodowego, wojewódzkiego, powiatowego i gminnego)
w inwestycjach na rzecz ochrony rodowiska b dzie malał, co wynika z prognozowanych coraz
mniejszych wpływów.
75
7.3.6. Inne jednostki finansuj ce inwestycje ekologiczne
Bank Ochrony rodowiska (BO ) udziela preferencyjnych kredytów na inwestycje proekologiczne.
BO przy udzielaniu po yczek kieruje si podobnymi kryteriami jak NFO iGW. S to efektywno
ekologiczna i ekonomiczna zadania, jak równie zgodno z priorytetami dla polityki ekologicznej.
ródłem finansowania inwestycji mog by równie kredyty z linii kredytowych obsługuj cych
uzgodnione programy Banku wiatowego lub Europejskiego Banku Odbudowy i Rozwoju. Niektóre
inwestycje b d pokrywane ze rodków własnych ró nych podmiotów gospodarczych oraz
inwestorów prywatnych.
Pozarz dow instytucj , która mo e dofinansowa działania proekologiczne, głównie dotycz ce
ochrony powietrza i ochrony ró norodno ci biologicznej jest Ekofundusz.
W najbli szych latach b dzie mo na korzysta z funduszy strukturalnych UE, które mog wspomaga ,
m.in. podstawow infrastruktur gospodarcz : gospodark odpadami, rekultywacj terenów
poprzemysłowych, przyrod , gospodark wodno- ciekow .
7.3.7. Organizacje pozarz dowe
Organizacje pozarz dowe działaj ce na terenie powiatu (np. LOP, Salamandra) mog by
organizatorami ró norodnych form pozalekcyjnych edukacji ekologicznej, olimpiad i konkursów
ekologicznych, kampanii społecznych w szkołach i zakładach pracy na rzecz ochrony i kształtowania
rodowiska przyrodniczego. Oczekuje si tak e ich udziału w procesie wdra ania programu,
zwłaszcza w zakresie edukacji ekologicznej mieszka ców, nastawionej przede wszystkim na
rodowisko miejsca zamieszkania.
7.3.8. Podmioty gospodarcze
Znacz cy wpływ na rodowisko maj zakłady przemysłowe. Spowodowane to jest mi dzy innymi
emisj zanieczyszcze do powietrza, wody i gleby. Wpływ ten jest cz ciowo ograniczany poprzez
wydawanie, przez odpowiednie słu by, pozwole na emisje oraz gospodarcze korzystanie ze
rodowiska. Coraz bardziej rygorystyczne normy emisyjne narzucane przez prawo, jak równie
zaniedbania w zakresie ochrony rodowiska w latach poprzednich, powoduj konieczno ponoszenia
przez podmioty gospodarcze znacz cych nakładów inwestycyjnych w celu dotrzymania narzuconych
odpowiednich norm i poprawy stanu rodowiska. Cz sto dla lepszego zarz dzania rodowiskiem
zakłady decyduj si na wdro enie systemu zarz dzania rodowiskowego, co powinno by wspierane
przez władze wojewódzkie i władze powiatu.
7.3.9. Inne instytucje i organizacje
Do innych instytucji i organizacji, z którymi władze powiatu b d współpracowa nale y zaliczy :
• Zarz dy Dróg i Komunikacji,
• Wojewódzka Stacja Sanitarno-Epidemiologiczna,
• Regionalna Dyrekcja Lasów Pa stwowych,
• Regionalny Zarz d Gospodarki Wodnej w Poznaniu.
Wszystkie te jednostki zajmuj wa ne miejsce na polu ochrony rodowiska i ich do wiadczenia b d
wykorzystane przy realizacji Programu Ochrony rodowiska.
76
7.4. Główne działania w ramach zarz dzania rodowiskiem
W oparciu o poprzednie paragrafy niniejszego rozdziału w tabeli przedstawiono najwa niejsze
działania w ramach nast puj cych zagadnie : wdra anie "Programu ochrony rodowiska"
(koordynacja, weryfikacja planu operacyjnego, weryfikacja celów ekologicznych i strategii ich
realizacji, współpraca z ró nymi jednostkami), edukacja i komunikacja ze społecze stwem (w tym
system informacji o rodowisku), systemy zarz dzania rodowiskiem, monitoring stanu rodowiska.
Dla ka dego zagadnienia wskazano instytucje uczestnicz ce w realizacji wyszczególnionych działa .
Tabela 1
Lp.
1.
Najwa niejsze działania w ramach zarz dzania rodowiskiem
Zagadnienie
Wdra anie "Programu −
ochrony rodowiska dla −
Powiatu Czarnkowsko- −
trzcianeckiego”
−
−
2.
Edukacja ekologiczna, −
komunikacja
ze
społecze stwem,
System informacji o −
rodowisku
−
−
−
3.
4.
Systemy
zarz dzania −
rodowiskiem
Monitoring
stanu
rodowiska
Główne działania
w latach 2005 – 2008
Koordynacja wdra ania "Programu ..."
Współpraca z ró nymi jednostkami
Ocena wdro enia planu operacyjnego i jego
weryfikacja (2008, 20012)
Ocena realizacji i weryfikacja celów ekologicznych i
kierunków działa (2008, 2012)
Raporty o wykonaniu Programu (2x, 2006 i 2008)
Instytucje
uczestnicz ce
Starosta,
Zarz d
Powiatu,
Samorz d
Województwa,
Wojewoda,
Jednostki
wdra aj ce
Program
Rozwój ró norodnych form edukacji ekologicznej Starosta,
Wojewoda,
w oparciu o instytucje zajmuj ce si tym
WIO ,
zagadnieniem
Organizacje
Realizacja ustawy o dost pie do informacji o rodow.
pozarz dowe
i jego ochronie oraz ocenach oddziaływania na
rodowisko
Wi ksze wykorzystanie mediów (prasa, telewizja,
internet) w celach informowania społecze stwa o
podejmowanych i planowanych działaniach z zakresu
ochrony rodowiska, w tym realizacji programów
Stosowanie systemu "krótkich informacji" o
rodowisku (wydawanie ulotek i broszur
informacyjnych)
Szersze wł czenie organizacji pozarz dowych w
proces edukacji ekologicznej i komunikacji ze
społecze stwem
Starosta, Wojewoda
Wspieranie i promowanie zakładów / instytucji
Fundusze celowe
wdra aj cych system zarz dzania rodowiskiem
Monitoring wód powierzchniowych
WIO ,
Monitoring powietrza
WSSE
Monitoring gleb
Monitoring hałasu
77
8. ASPEKTY FINANSOWE WDRA ANIA PROGRAMU
8.1.
Wprowadzenie
W niniejszym rozdziale omówiono ramy finansowe i szacunkowy udział potencjalnych ródeł
finansowania w kosztach realizacji przedsi wzi zdefiniowanych w "Programie...". Koszty wdra ania
"Programu ..." zostały okre lone dla okresu 2005 - 20081. Dla dalszych okresów (po 2008 roku)
koszty powinny by szacowane w nast pnych etapach realizacji Programu, w ramach u ci lania
informacji i korygowania działa na podstawie bada monitoringowych.
Koszty wdro enia przedsi wzi zdefiniowanych w "Programie ochrony rodowiska" dla okresu 2005
- 2008, podane s w cenach IV kwartału 2004 roku.
8.2.
Ramy finansowe wdra ania "Programu ochrony rodowiska"
Niezb dnym elementem "Programu ochrony rodowiska" jest wskazanie ram finansowych wdra ania
"Programu ..." poprzez szacunek wielko ci rodków, które mog by zaanga owane w realizacj
przedsi wzi zdefiniowanych w programie. S to rodki własne gmin powiatu, rodki podmiotów
gospodarczych, rodki bud etu Pa stwa i bud etu województwa wielkopolskiego, a tak e rodki
pochodz ce z funduszy celowych i rodki pomocowe.
Specyfik systemu finansowania ochrony rodowiska w Polsce jest to, e wi ksz cz
wydatków
ponosz samorz dy terytorialne, fundusze ekologiczne i przedsi biorstwa, natomiast udział rodków
bud etu pa stwa jest mały.
W poprzednich latach przeci tny udział funduszy ochrony rodowiska oraz dopłat do kredytów
uruchamianych przez Bank Ochrony rodowiska wynosił około 30% warto ci inwestycji.
W najbli szych latach rola funduszy ekologicznych (przede wszystkim Narodowego i Wojewódzkiego
Funduszu Ochrony rodowiska i Gospodarki Wodnej) powinna polega na koncentrowaniu rodków
na wspieranie inwestycji priorytetowych z punktu widzenia integracji z UE. Jednocze nie oczekuje si
spadku udziału funduszy ochrony rodowiska, ze wzgl du na ogóln popraw stanu rodowiska, a co
za tym idzie zmniejszenie wpływów z tytułu opłat i kar ekologicznych. Natomiast oczekuje si
wi kszego ni dotychczas zaanga owania rodków pomocowych, funduszy strukturalnych i Funduszu
Spójno ci (2005 - 2008) .
Inwestycje przewidywane do realizacji w przemy le b d finansowane ze rodków własnych
i kredytów komercyjnych oraz uzupełniaj co z funduszy ochrony rodowiska, pod warunkiem uznania
danego zadania za priorytetowe w skali województwa.
Jak wspomniano wcze niej, istotny ci ar finansowania inwestycji w infrastrukturze pozostanie na
barkach gmin (kanalizacja, oczyszczalnie cieków), a tak e bud etu pa stwa (obwodnica Czarnkowa
itp), cz sto poprzez zaci ganie długu w bankach i w mi dzynarodowych instytucjach finansuj cych
(np. EBOiR). Coraz cz ciej gminy podejmuj decyzje o udzieleniu praw inwestorowi zewn trznemu
do wykonywania działa z zakresu ochrony rodowiska poprzez spółki z udziałem gminy, który to
udział jest gwarancj jej wpływu na decyzje podejmowane przez spółk oraz na jako
wiadczonych
usług.
1
Bez kosztów realizacji przedsi wzi
odpadami.
dot. gospodarowania odpadami. Koszty te podano w Planie gospodarki
78
8.3.
Koszty realizacji przedsi wzi
w latach 2004 - 2007
8.3.1. Wprowadzenie
Kalkulacja kosztów przedstawiona w par. 8.3.2. dotyczy wykonania zada z zakresu:
- Zarz dzania rodowiskiem zgodnie z celami i strategi Programu ochrony rodowiska;
koordynacja / zarz dzanie, monitoring wdra ania programu, doskonalenie przepływu informacji,
edukacja ekologiczna
- Inwestowania w techniczn infrastruktur ochrony rodowiska (zgodnie z list przedsi wzi
przewidzianych do realizacji w latach 2005 - 2008 (plan operacyjny rozdz. 5)
8.3.2. Koszty realizacji przedsi wzi
w latach 2005 – 2008
Szacunkowe koszty wdra ania "Programu ..." w latach 2005 - 2008 przedstawiono w tabeli zbiorczej.
Koszty te zostały okre lone opieraj c si na:
- szczegółowych danych zgłoszonych przez ró ne jednostki nt. kosztów realizacji konkretnych
przedsi wzi
lub szacunku kosztów przeprowadzony na podstawie rednich wska ników
dotycz cych budowy i eksploatacji urz dze ,
- ocenie wielko ci rodków mo liwych do zaanga owania (tzw. ramy finansowe)
Sumaryczne koszty
w latach 2004-2007
(tys. PLN)
Udział w kosztach
ogółem
(%)
Lp.
Zagadnienie
1.
Zarz dzanie Programem
2
Edukacja Ekologiczna
2131
3
1016
4
Ochrona lasów
5.
Ochrona gleb
6.
Ochrona jako ci wód i poprawa
stosunków wodnych
Ochrona powietrza
atmosferycznego
Ochrona przed hałasem
7.
8.
10
121
1100
108502
70995
718
184 593
Razem w latach 2005 - 2008
0,01
1,15
0,55
0,07
0,60
58,78
38,46
0,39
100
8.3.3. Prognoza podziału kosztów wg ródeł finansowania
Struktura finansowania wdra ania Programu ochrony rodowiska powiatu czarnkowskotrzcianeckiego w latach 2005–2008, powinna by nast puj ca:
ródło
rodki własne gmin i powiatu (w tym P i
GFO iGW)
Fundusze ekologiczne
Bud et pa stwa
rodki pomocowe UE
Zakłady przemysłowe
RAZEM
79
%
14,8
9,6
5,5
67,3
2,9
100,0
Udział
tys. PLN
27 319
17 720
10 105
124 165
5 284
184 593
9. Spis literatury
1. Program Ochrony rodowiska dla Województwa Wielkopolskiego na lata 2002-2010, Arcadis
Ekokonrem, 2002r.
2. Strategia Rozwoju społeczno-gospodarczego miasta i gminy Krzy Wielkopolski 2003-2012;
2003r.
3. Plan rozwoju lokalnego gminy Drawsko; 2004r.
4. Program ochrony rodowiska dla Gminy Lubasz na lata 2004-2011; 2004r.
5. Program ochrony rodowiska dla miasta i gminy Krzy na lata 2004-2011; 2004r.
6. Materiały pn. „Powiat Czarnkowsko-Trzcianecki”; Starostwo Powiatowe w Czarnkowie,
2003r.
7. Stan rodowiska w Wielkopolsce w 2002 r. – WIO 2002r.
8. Stan rodowiska w Wielkopolsce w 2003 r. – WIO 2002r.
9. Rocznik Statystyczny Województwa Wielkopolskiego, US Poznaniu, 2003r.
10. Bilans zasobów kopalin i wód podziemnych w Polsce wg stanu na 31 XII 2000, Pa stwowy
Instytut Geologiczny, Warszawa, 2001r.
11. II Polityka Ekologiczna Pa stwa, Warszawa, 2001r.
12. Kodeks Dobrej Praktyki Rolniczej, Ministerstwo Rolnictwa i Rozwoju Wsi, Ministerstwo
rodowiska, Warszawa, 2002r.
13. Mapa Głównych Zbiorników Wód Podziemnych, Pa stwowy Instytut Geologiczny, Zakład
Geologii i Hydrologii In ynierskiej, Warszawa, 2000r.
14. Narodowa strategia ochrony rodowiska na lata 2000 - 2006; Ministerstwo rodowiska,
2000r.
15. Narodowa strategia edukacji ekologicznej, Ministerstwo rodowiska, 1998r.
16. NATURA 2000 Europejska sie ekologiczna, Ministerstwo rodowiska, Warszawa, 2002r.
17. II Polityka Ekologiczna Pa stwa na lata 2003-2006 z uwzgl dnieniem perspektywy na lata
2007-2010, Ministerstwo rodowiska, Warszawa, 2002r.
18. Spójna polityka strukturalna rozwoju obszarów wiejskich i rolnictwa, Ministerstwo Rolnictwa
i Rozwoju Wsi, 1998r.
19. Wytyczne sporz dzania programów ochrony rodowiska na szczeblu regionalnym i lokalnym,
Instytut Ochrony rodowiska, Zakład Polityki Ekologicznej, 2002r.
20. Geografia Regionalna Polski, J. Kondracki, 1998r.
21. Budowa geologiczna Polski, J. Malinowski, PIG 1991r.
80

Aktualizacja - Aktualności z życia powiatu

Transkrypt

Podobne dokumenty

1.Regulamin konkursu

Zaproszenie na Galę Polskich Tenorów

Ochrona Nóg : Opp-sni-rb - Jurex

Zielonki, Biomasa - Stowarzyszenie Gmin Polska Sieć „Energie Cités”

119 Główne problemy ekologiczne Wielkiej Brytanii lat