Wykorzystanie nowoczesnych technologii na etapie edukacji

Transkrypt

Wykorzystanie nowoczesnych technologii
na etapie edukacji wczesnoszkolnej
Podręcznik nauczyciela
Autorzy
Zespół nauczycieli konsultantów i specjalistów merytorycznych Ośrodka Edukacji
Informatycznej i Zastosowao Komputerów w składzie:
Hanna Basaj
Agnieszka Borowiecka
Maciej Borowiecki
Bożena Boryczka
Grażyna Gregorczyk
Dorota Janczak
Wanda Jochemczyk
Katarzyna Olędzka
Marcin Pawlik
Izabela Rudnicka
Agnieszka Samulska
Jan Aleksander Wierzbicki
Janusz Wierzbicki
Skład: Agnieszka Borowiecka
ISBN: 987-83-922946-7-2
Szkolenie realizowane we współpracy
z Centrum Metodycznym Pomocy Psychologiczno-Pedagogicznej
na zlecenie Ministerstwa Edukacji Narodowej
Warszawa, wrzesieo 2009
Wykorzystanie nowoczesnych technologii w edukacji wczesnoszkolnej – Podręcznik nauczyciela
Program szkolenia ............................................................................................................ 5
Podstawa programowa kształcenia ogólnego dla szkół podstawowych ............................ 11
Na co zwracamy uwagę? ................................................................................................. 15
Zaczynamy pracę przy komputerze z małymi dziedmi ...................................................... 17
Czemu służy ten moduł? .................................................................................................................... 17
Specyfika pracy przy komputerze z dzieckiem najmłodszym – z podstawy programowej................ 18
Dobre rady na dobry początek .......................................................................................................... 20
Oprogramowanie dydaktyczne przydatne w edukacji wczesnoszkolnej........................................... 23
Scenariusz zajęd dla klasy 1 ............................................................................................................... 28
Instrukcja logowania na platformę edukacyjną OEIiZK .................................................................... 31
Zawartośd pakietu „Zaczynamy pracę przy komputerze z małymi dziedmi” .................................... 33
Przygotowywanie pomocy dydaktycznych dla dzieci najmłodszych .................................. 35
Technologie multimedialne w nauczaniu małych dzieci ................................................................... 36
Wyszukiwanie informacji w sieci Internet ......................................................................................... 38
Tworzenie prezentacji multimedialnych wzbogacających proces nauczania i uczenia się ............... 41
Tworzenie krzyżówek multimedialnych i drukowanych w programie EclipseCrossword .................. 48
Tworzenie pomocy dydaktycznych do wydrukowania w edytorze tekstowym Word 2003 .............. 49
Zawartośd pakietu „Przygotowywanie pomocy dydaktycznych dla dzieci najmłodszych” ............... 55
Logo w nauczaniu zintegrowanym ................................................................................... 57
Filozofia edukacyjna języka LOGO, dlaczego warto uczyd dzieci programowania
od najmłodszych lat .......................................................................................................................... 58
Słownik podstawowych poleceo języka Logo .................................................................................... 59
Zawartośd pakietu „Logo w nauczaniu zintegrowanym”.................................................................. 66
Praca z grafiką, filmem, dźwiękiem ................................................................................. 67
Cyfrowe opowieści – dlaczego jest to ważne w kształceniu dzieci najmłodszych ............................. 69
Wyszukiwanie w sieci materiałów do publikacji ............................................................................... 70
Microsoft Office Picture Manager ..................................................................................................... 71
Tworzenie filmu w programie Photo Story 3 ..................................................................................... 76
Scenariusze wykorzystania treści modułu na lekcjach z dziedmi ...................................................... 83
Zawartośd pakietu „Praca z grafiką, filmem i dźwiękiem”................................................................ 87
Strona|3
Bezpieczeostwo dzieci najmłodszych pracujących z wykorzystaniem komputera ............. 89
Szkolna infrastruktura komputerowa a bezpieczeostwo uczniów i nauczycieli ................................ 91
BHP i ergonomia stanowiska komputerowego dla ucznia i nauczyciela .......................................... 93
Bezpieczne zachowania w sieci Internet nie tylko dla uczniów! ....................................................... 94
Ochrona ucznia przed treściami niepożądanymi .............................................................................. 96
Ogólne zasady zachowania bezpieczeostwa w pracy z komputerem ............................................. 101
Jak pracowad z uczniem w zakresie omawiania zagrożeo i sposobów ich unikania
podczas pracy z komputerami......................................................................................................... 102
Scenariusz zajęd dla klasy 1 ............................................................................................................. 103
Zawartośd pakietu „Bezpieczeostwo dzieci najmłodszych pracujących z wykorzystaniem
komputera” ..................................................................................................................................... 105
4|Strona
Program szkolenia
Przeznaczenie
Szkolenie jest przeznaczone dla nauczycieli kształcenia wczesnoszkolnego, którzy chcą
prowadzid z najmłodszymi uczniami zajęcia z wykorzystaniem technologii Informacyjnokomunikacyjnych.
Wymagania
Umiejętnośd posługiwania się komputerem i typowymi urządzeniami peryferyjnymi
(klawiatura, monitor, mysz, drukarka) i pracy w środowisku Windows XP lub wyższym
w zakresie: zarządzania folderami i plikami, uruchamiania programów, korzystania
z podręcznych aplikacji Windows. Podstawowa znajomośd edytora tekstów Word,
programu prezentacyjnego PowerPoint. Umiejętnośd pracy w sieci Internet w zakresie
posługiwania się pocztą elektroniczną, przeglądania i wyszukiwania informacji na
stronach WWW.
Cele ogólne
1. Zapoznanie uczestników ze specyfiką pracy uczniów w wieku wczesnoszkolnym
wykorzystujących nowoczesne technologie w uczeniu się.
2. Zdobycie umiejętności prowadzenia zajęd z komputerem poprzez ich korelację
z pozostałymi obszarami edukacji.
3. Nabycie umiejętności wykorzystania pakietów edukacyjnych w pracy z dziedmi
w nauczaniu zintegrowanym.
Cele szczegółowe
1. Praktyczne wykorzystanie programów z pakietu Microsoft Office oraz EclipseCrossword
do przygotowywania pomocy dydaktycznych ułatwiających prowadzenie zajęd
w kształceniu wczesnoszkolnym.
2. Zapoznanie z edukacyjnymi możliwościami wykorzystywania przykładowych
ogólnodostępnych aplikacji komputerowych dla dzieci.
3. Poznanie filozofii edukacyjnej języka Logo.
4. Praktyczne poznanie podstaw programowania w języku Logo oraz elementów
środowiska Logomocja-Imagine.
5. Poznanie możliwości i sposobów znajdowania w sieci rozległej ciekawych materiałów
w postaci zdjęd, filmów, nagrao dźwiękowych.
6. Przedstawienie zasad wykonywania zdjęd przy pomocy aparatu cyfrowego oraz
sposobów ich pobierania na dysk komputera i metod ich podstawowej edycji.
7. Poznanie metod tworzenia prostych filmów edukacyjnych przy pomocy programu
PhotoStory, zbudowanych z sekwencji zdjęd i nagranej narracji.
8. Poznanie zagadnieo związanych bezpieczeostwem pracy dzieci z wykorzystaniem
nowoczesnych technologii.
9. Poznanie różnych rodzajów aplikacji i usług zwiększających bezpieczeostwo pracy przy
komputerze, w szczególności z wykorzystaniem sieci Internet.
Program szkolenia
Strona|5
Treści kształcenia
1. Wprowadzanie uczniów do pracy z komputerem. Rozpoczęcie pracy z myszką
i klawiaturą. Prawidłowa terminologia. Uruchamianie komputera i aplikacji.
2. Prowadzenie zajęd z wykorzystaniem przykładowych ogólnodostępnych aplikacji
komputerowymi dla dzieci. Zasady organizacji pracy z wykorzystaniem technologii
informacyjno-komunikacyjnych.
3. Wykorzystanie edytora tekstów oraz programu prezentacyjnego do tworzenia różnych
pomocy dydaktycznych. Tworzenie krzyżówek tekstowych i multimedialnych
w programie EclipseCrossword.
4. Zasady wyszukiwania informacji w Internecie, zasady wykorzystywania pozyskanych
informacji z poszanowaniem praw autorskich.
5. Geneza Logo, filozofia edukacyjna języka Logo.
6. Podstawy programowania w Logo, podstawowe polecenia, tworzenie rysunków
w trybie bezpośrednim. Zapoznanie ze środowiskiem Logomocja-Imagine.
7. Opracowywanie scenariusza filmu z wykorzystaniem własnych materiałów
multimedialnych.
8. Wyszukiwanie i tworzenie zdjęd na potrzeby filmu. Pobieranie zdjęd z aparatu
cyfrowego na dysk komputera. Edycja plików graficznych.
9. Tworzenie filmu edukacyjnego przy pomocy programu PhotoStory, zbudowanego
z sekwencji zdjęd i nagranej narracji.
10. BHP i ergonomia stanowiska komputerowego dla ucznia i nauczyciela.
11. Szkolna infrastruktura komputerowa a bezpieczeostwo dzieci, nauczycieli i szkoły.
Omówienie zagrożeo wynikających z pracy dziecka przy komputerze z dostępem do
sieci Internet. Sposoby neutralizowania i eliminowania zagrożeo.
12. Konta użytkowników a polityka bezpieczeostwa. Aplikacje monitorujące i ograniczające
dostęp do wybranych treści. Oprogramowanie złośliwe i ochrona przed nim.
13. Metodyka prowadzenia zajęd z uczniami najmłodszymi. Przygotowanie do
wykorzystania pakietów edukacyjnych w nauczaniu zintegrowanym z pomocą
komputera.
Metody nauczania
Wykład. Forma wykładu jest stosowana w celu przedstawienia i omówienia określonych
zagadnieo, pojęd i problemów, z którymi trzeba zapoznad słuchacza.
Prezentacja. Częśd wykładu przyjmuje formę prezentacji, słuchacze zapoznają się
z przykładowymi rozwiązaniami, które mogą później wykorzystad w swojej pracy.
Praca indywidualna słuchacza – dwiczenia. Jedną z głównych form pracy na szkoleniu jest
indywidualna praca słuchacza. Jest ona stosowana w celu dwiczenia różnych zadao
związanych z przedstawianą problematyką.
Pokaz. Pokaz ma na celu wzajemne przedstawianie przez słuchaczy materiałów
wypracowanych przez nich w trakcie szkolenia. Materiały będą stanowiły efekty realizacji
pewnych zadao.
Samokształcenie z wykorzystaniem platformy Moodle. Pomiędzy zajęciami stacjonarnymi
uczestnicy pracują samodzielnie w domu, pobierając z platformy materiały do
samokształcenia i zadania do wykonania.
Dyskusja. Podczas szkolenia prowadzone są dyskusje, mające na celu wymianę poglądów
i doświadczeo słuchaczy oraz prowadzącego.
6|Strona
Program szkolenia
Charakterystyka materiałów
Przed szkoleniem uczestnicy otrzymują:

program szkolenia,

wymagania wstępne dotyczące szkolenia.
W czasie szkolenia uczestnicy otrzymują:

materiały w formie pisemnej (drukowany podręcznik nauczyciela) i elektronicznej
(płyta DVD) z zagadnieniami i dwiczeniami realizowanymi na szkoleniu.
Ewaluacja
Ankieta dla oceny całego szkolenia, która będzie wypełniana przez słuchaczy po jego
zakooczeniu.
Ewaluacja będzie także przeprowadzana na bieżąco poprzez dyskusję ze słuchaczami.
Rozmowy z uczestnikami przeprowadzane podczas każdej sesji będą wpływały na dobór
dwiczeo.
Informacje o organizacji
Szkolenie obejmuje 12 godzin zajęd stacjonarnych – dwa dni po 6 godzin z przerwą na pracę
własną słuchacza (około 2-3 tygodnie) realizowaną przy pomocy otrzymanych materiałów
(podręcznik, płyta DVD) oraz na platformie nauczania zdalnego.
Zajęcia prowadzone są w grupach maksymalnie 15 osobowych w układzie jeden słuchacz
przy komputerze.
Każdy słuchacz ma do dyspozycji komputer wyposażony w odpowiednie oprogramowanie
i zasoby.
W trakcie szkolenia wykorzystywane będzie następujące
licencjonowane oraz darmowe oprogramowanie:

system operacyjny Windows XP lub wyższy (Windows Vista, Windows 7),

pakiet Microsoft Office 2003 lub 2007,

Logomocja, polska edycja Imagine Logo (darmowa wersja demonstracyjna lub pełna),

usługi Windows Live – Bezpieczeostwo rodzinne,

Tux Paint,

Kea Coloring Book,

Sebran,

EclipseCrossword,

Photo Story 3,

pakiet przykładowych aplikacji antywirusowych,

inne oprogramowanie w razie potrzeby.
Program szkolenia
Strona|7
Literatura

Przygotowany przez Ośrodek podręcznik zawierający rozszerzone informacje na temat
omawianych zagadnieo.
Literatura uzupełniająca

Janina Kobylewska, Maria Butkiewicz, Edukacja filmowa w szkole podstawowej
i średniej, Warszawa, WSiP 1985.

Józef Bednarek, Multimedia w kształceniu, Wydawnictwo Naukowe PWN 2008.

Ben Long, Fotografia cyfrowa, Wydanie III, Helion 2006.

Hans-Georg Schumann, Komputer dla dzieci od 8 do 88 lat, A Linea 2006.

Świat cyfrowej fotografii, Enter Special 02/2004.

Wanda Hemmerling, Gry i zabawy dydaktyczne umożliwiające poznawanie
bezpośrednie w kl. I-III, Poznao, Instytut Kształcenia Nauczycieli i Badao
Oświatowych 1981.

Aleksandra Dobrzyoska, Małgorzata Jurga, Gry i zabawy na lekcji: propozycje
do wykorzystania w kl. I-III, Poznao, G&P 2001.

Gabriela Kapica, Rozrywki umysłowe w nauczaniu początkowym, Warszawa,
WSiP 1990.

Elżbieta Matyjaszczyk, Gry edukacyjne w nauczaniu wczesnoszkolnym, Edukacja
Medialna, 1999, nr 2, s. 30-31.

Mirosława Opalioska, Karty i domina ortograficzne jako pomoc dydaktyczna,
Nauczanie Początkowe, 1991/92, nr 5, s. 9-11.

Magdalena Boroo, Elżbieta Wojcieszek, Ortografia na wesoło – zabawa dla klasy I,
Życie Szkoły, 1997, nr 7, s. 411-415.

Małgorzata Pióro, Alfred Pióro, Propozycje zabaw matematycznych i zadao logicznych,
Nauczanie Początkowe, 1990/91, nr 3/4, s. 313-319.

Barbara Hawryluk, Rola krzyżówek dydaktycznych w szkole, Biblioteka w Szkole, 1998,
nr 11/12, s. 28-29.

Jan Łysek, Zabawy i gry dydaktyczne w kształceniu matematycznym uczniów klas
początkowych, Nauczyciel i Szkoła, 1997, nr 1, s. 61-67.

Hanna Lewandowska, Zabawy tematyczne w klasach początkowych, Życie Szkoły, 1989,
nr 9, s. 536-540.

Elżbieta Goźlioska, Jak konstruowad grę dydaktyczną, Warszawa, WSiP, 2004.

Andrzej Walat, Wprowadzenie do Logomocji, OEIiZK.

Agnieszka Borowiecka, Edytor obrazów Logomocji, OEIiZK.

Wanda Jochemczyk, Iwona Krajewska-Kranas, Katarzyna Olędzka, Agnieszka Samulska,
Ewa Wilk, Mirosław Wyczółkowski, Lekcje z komputerem, Zajęcia komputerowe –
podręcznik klasa 1, WSiP.

Wanda Jochemczyk, Iwona Krajewska-Kranas, Katarzyna Olędzka, Agnieszka Samulska,
Ewa Wilk, Mirosław Wyczółkowski, Lekcje z komputerem, Zajęcia komputerowe –
podręcznik klasa 2 i 3, WSiP (w przygotowaniu).
8|Strona
Program szkolenia
Strony sieci Internet

Wykorzystanie komputera w edukacji wczesnoszkolnej
http://www.oeiizk.edu.pl/wczesno/bujnowska/wykorzystanie.htm

Dwa oblicza komputera w edukacji wczesnoszkolnej
http://www.oeiizk.edu.pl/wczesno/dwaobl/komputer.html

Wykorzystanie technologii komputerowej w pracy z dzieckiem w wieku przedszkolnym
http://szkolnictwo.pl

Jak wykorzystad materiały filmowe na zajęciach?
http://www.edunews.pl

Komputer, a dziecko w wieku wczesnoszkolnym
http://www.oeiizk.edu.pl/wczesno/grejo.htm

Prawa autorskie a technologia informacyjna – krótki przewodnik dla nauczycieli
http://www.oeiizk.edu.pl/informa/janczak/pa.pdf

http://www.sieciaki.pl

http://www.dzieckowsieci.pl

http://www.helpline.org.pl

http://www.fdn.pl

http://www.pdp.edu.pl/bezpieczenstwo/md/bezpieczenstwo

http://www.saferinternet.pl

http://www.cyberprzemoc.pl
Program szkolenia
Strona|9
Podstawa programowa kształcenia ogólnego
dla szkół podstawowych
Kształcenie ogólne w szkole podstawowej tworzy fundament wykształcenia – szkoła
łagodnie wprowadza uczniów w świat wiedzy, dbając o ich harmonijny rozwój intelektualny,
etyczny, emocjonalny, społeczny i fizyczny. Kształcenie to dzieli się na dwa etapy
edukacyjne:
1. I etap edukacyjny, obejmujący klasy I-III szkoły podstawowej – edukacja
wczesnoszkolna;
2. II etap edukacyjny, obejmujący klasy IV-VI szkoły podstawowej.
Celem kształcenia ogólnego w szkole podstawowej jest:
1. przyswojenie przez uczniów podstawowego zasobu wiadomości na temat faktów,
zasad, teorii i praktyki, dotyczących przede wszystkim tematów i zjawisk bliskich
doświadczeniom uczniów;
2. zdobycie przez uczniów umiejętności wykorzystywania posiadanych wiadomości
podczas wykonywania zadao i rozwiązywania problemów;
3. kształtowanie u uczniów postaw warunkujących sprawne i odpowiedzialne
funkcjonowanie we współczesnym świecie.
Do najważniejszych umiejętności zdobywanych przez ucznia w trakcie kształcenia ogólnego
w szkole podstawowej należą:
1. czytanie – rozumiane zarówno jako prosta czynnośd oraz jako umiejętnośd rozumienia,
wykorzystywania i przetwarzania tekstów w zakresie umożliwiającym zdobywanie
wiedzy, rozwój emocjonalny, intelektualny i moralny oraz uczestnictwo w życiu
społeczeostwa;
2. myślenie matematyczne – umiejętnośd korzystania z podstawowych narzędzi
matematyki w życiu codziennym oraz prowadzenia elementarnych rozumowao
matematycznych;
3. myślenie naukowe – umiejętnośd formułowania wniosków opartych na obserwacjach
empirycznych dotyczących przyrody i społeczeostwa;
4. umiejętnośd komunikowania się w języku ojczystym i w języku obcym, zarówno
w mowie, jak i w piśmie;
5. umiejętnośd posługiwania się nowoczesnymi technologiami informacyjnokomunikacyjnymi, w tym także dla wyszukiwania i korzystania z informacji;
6. umiejętnośd uczenia się, jako sposobu zaspokajania naturalnej ciekawości świata,
odkrywania swoich zainteresowao i przygotowania do dalszej edukacji;
7. umiejętnośd pracy zespołowej.
Podstawa programowa kształcenia ogólnego dla szkół podstawowych
S t r o n a | 11
I etap edukacyjny: klasy I-III
Edukacja Wczesnoszkolna
Edukacja wczesnoszkolna ma stopniowo i możliwie łagodnie przeprowadzid dziecko
z kształcenia zintegrowanego do nauczania przedmiotowego w klasach IV-VI szkoły
podstawowej. Edukacja wczesnoszkolna opisana jest poprzez:
1. zestaw celów kształcenia i wynikających z nich ogólnych zadao szkoły;
2. wykaz wiadomości i umiejętności ucznia kooczącego klasę I i ucznia kooczącego klasę III
szkoły podstawowej;
3. opis szczegółowych zadao szkoły związanych z realizacją poszczególnych obszarów
treści nauczania.
Cele kształcenia – wymagania ogólne
Celem edukacji wczesnoszkolnej jest wspomaganie dziecka w rozwoju intelektualnym,
emocjonalnym, społecznym, etycznym, fizycznym i estetycznym. Ważne jest również takie
wychowanie, aby dziecko w miarę swoich możliwości było przygotowane do życia w zgodzie
z samym sobą, ludźmi i przyrodą. Należy zadbad o to, aby dziecko odróżniało dobro od zła,
było świadome przynależności społecznej (do rodziny, grupy rówieśniczej i wspólnoty
narodowej) oraz rozumiało koniecznośd dbania o przyrodę. Jednocześnie dąży się do
ukształtowania systemu wiadomości i umiejętności potrzebnych dziecku do poznawania
i rozumienia świata, radzenia sobie w codziennych sytuacjach oraz do kontynuowania nauki
w klasach IV-VI szkoły podstawowej.
Zadaniem szkoły jest:
1. realizowanie programu nauczania skoncentrowanego na dziecku, na jego
indywidualnym tempie rozwoju i możliwościach uczenia się;
2. respektowanie trójpodmiotowości oddziaływao wychowawczych i kształcących: uczeoszkoła-dom rodzinny;
3. rozwijanie predyspozycji i zdolności poznawczych dziecka;
4. kształtowanie u dziecka pozytywnego stosunku do nauki oraz rozwijanie ciekawości
w poznawaniu otaczającego świata i w dążeniu do prawdy;
5. poszanowanie godności dziecka; zapewnienie dziecku przyjaznych, bezpiecznych
i zdrowych warunków do nauki i zabawy, działania indywidualnego i zespołowego,
rozwijania samodzielności oraz odpowiedzialności za siebie i najbliższe otoczenie,
ekspresji plastycznej, muzycznej i ruchowej, aktywności badawczej, a także działalności
twórczej;
6. wyposażenie dziecka w umiejętnośd czytania i pisania, w wiadomości i sprawności
matematyczne potrzebne w sytuacjach życiowych i szkolnych oraz przy rozwiązywaniu
problemów;
7. dbałośd o to, aby dziecko mogło nabywad wiedzę i umiejętności potrzebne do
rozumienia świata, w tym zagwarantowanie mu dostępu do różnych źródeł informacji
i możliwości korzystania z nich;
8. sprzyjanie rozwojowi cech osobowości dziecka koniecznych do aktywnego i etycznego
uczestnictwa w życiu społecznym.
12 | S t r o n a
I. Treści nauczania – klasa I szkoły podstawowej
Zajęcia komputerowe.
Uczeo kooczący klasę I:
1. posługuje się komputerem w podstawowym zakresie: uruchamia program, korzystając
z myszy i klawiatury;
2. wie, jak trzeba korzystad z komputera, żeby nie narażad własnego zdrowia;
3. stosuje się do ograniczeo dotyczących korzystania z komputera.
II. Treści nauczania – wymagania szczegółowe na koniec klasy III szkoły podstawowej
Zajęcia komputerowe.
Uczeo kooczący klasę III:
1. umie obsługiwad komputer:
a) posługuje się myszą i klawiaturą,
b) poprawnie nazywa główne elementy zestawu komputerowego;
2. posługuje się wybranymi programami i grami edukacyjnymi, rozwijając swoje
zainteresowania; korzysta z opcji w programach;
3. wyszukuje i korzysta z informacji:
a) przegląda wybrane przez nauczyciela strony internetowe (np. stronę swojej
szkoły),
b) dostrzega elementy aktywne na stronie internetowej, nawiguje po stronach
w określonym zakresie,
c) odtwarza animacje i prezentacje multimedialne;
4. tworzy teksty i rysunki:
a) wpisuje za pomocą klawiatury litery, cyfry i inne znaki, wyrazy i zdania,
b) wykonuje rysunki za pomocą wybranego edytora grafiki, np. z gotowych figur;
5. zna zagrożenia wynikające z korzystania z komputera, Internetu i multimediów:
a) wie, że praca przy komputerze męczy wzrok, nadwyręża kręgosłup, ogranicza
kontakty społeczne,
b) ma świadomośd niebezpieczeostw wynikających z anonimowości kontaktów i podawania swojego adresu,
c) stosuje się do ograniczeo dotyczących korzystania z komputera, Internetu
i multimediów.
Zadania szkoły na I etapie edukacyjnym. Uwagi o realizacji.
1. Sale lekcyjne powinny składad się z dwóch części: edukacyjnej (wyposażonej w tablicę,
stoliki itp.) i rekreacyjnej (odpowiednio do tego przystosowanej). Zalecane jest
wyposażenie sal w pomoce dydaktyczne i przedmioty potrzebne do zajęd (np. liczmany),
sprzęt audiowizualny, komputery z dostępem do Internetu, gry i zabawki dydaktyczne,
kąciki tematyczne (np. przyrody), biblioteczkę itp. Uczeo powinien mied możliwośd
pozostawienia w szkole części swoich podręczników i przyborów szkolnych.
2. Edukacja w klasach I-III szkoły podstawowej realizowana jest w formie kształcenia
zintegrowanego. Ze względu na prawidłowości rozwoju umysłowego dzieci, treści
nauczania powinny narastad i rozszerzad się w układzie spiralnym, tzn. że w każdym
następnym roku edukacji wiadomości i umiejętności nabyte przez ucznia mają byd
powtarzane i pogłębiane, a potem rozszerzane.
S t r o n a | 13
3. W klasach I-III szkoły podstawowej edukację dzieci powierza się jednemu nauczycielowi.
Prowadzenie zajęd z zakresu edukacji muzycznej, plastycznej, wychowania fizycznego,
zajęd komputerowych i języka obcego nowożytnego można powierzyd nauczycielom
posiadającym odpowiednie kwalifikacje w tym zakresie. Prowadzenie zajęd z zakresu
edukacji zdrowotnej można powierzyd specjaliście z zakresu zdrowia publicznego lub
dietetyki, pielęgniarce lub higienistce szkolnej.
4. Zajęcia komputerowe należy rozumied dosłownie jako zajęcia z komputerami,
prowadzone w korelacji z pozostałymi obszarami edukacji. Należy zadbad o to, aby w sali
lekcyjnej było kilka kompletnych zestawów komputerowych z oprogramowaniem
odpowiednim do wieku, możliwości i potrzeb uczniów. Komputery w klasach I-III szkoły
podstawowej są wykorzystywane jako urządzenia, które wzbogacają proces nauczania
i uczenia się o teksty, rysunki i animacje tworzone przez uczniów, kształtują ich
aktywnośd (gry i zabawy), utrwalają umiejętności (programy edukacyjne na płytach
i w sieci), rozwijają zainteresowania itp. Uczniom klas I-III należy umożliwid korzystanie
ze szkolnej pracowni komputerowej. Zaleca się, aby podczas zajęd, uczeo miał do swojej
dyspozycji osobny komputer z dostępem do Internetu.
14 | S t r o n a
Na co zwracamy uwagę?
Podczas realizacji poszczególnych modułów, przygotowujących do zajęd z dziedmi zwracamy
szczególną uwagę na niżej wymienione aspekty:

Integracja technologii informacyjno-komunikacyjnych (TIK) z innymi obszarami
edukacji.

Diagnoza umiejętności uczniów i dostosowanie programu nauczania umożliwi pracę
nad wyrównywaniem szans edukacyjnych dzieci.

Dostosowanie zadao do możliwości i zainteresowao uczniów.

Stwarzanie możliwości indywidualnej pracy uczniów według wybranych przez nich
stylów uczenia się.

Pomoc koleżeoska uczniów, umiejętnośd pracy w grupie.

Umożliwianie prowadzenia dyskusji z uczniami.

Wykorzystanie narzędzi TIK wtedy, gdy jest widoczna korzyśd dydaktyczna, technologia
zastosowana jako tworzywo.

Stawianie na aktywnośd uczniów, wspieranie ich kreatywności i umiejętności
samokształcenia.

Kształtowanie dobrych nawyków korzystania z komputera, przestrzeganie przed
zagrożeniami wynikającymi ze stosowania TIK.

Rozumienie, że komputer może służyd nauce przez zabawę.
Na co zwracamy uwagę?
S t r o n a | 15
Zaczynamy pracę przy komputerze z małymi
dziećmi
Czemu służy ten moduł?
W rozdziale tym nauczyciele zapoznają się ze specyfiką pracy z uczniem w wieku
wczesnoszkolnym oraz zasadami wykorzystania technologii informacyjno-komunikacyjnych
(TIK) na zajęciach w szkole. Poznają wartościowe aplikacje edukacyjne, ciekawe strony
internetowe oraz przykłady dobrej praktyki. Wszystko po to, by zdobywad umiejętnośd
prowadzenia zajęd z komputerem poprzez ich korelację z różnymi obszarami edukacji.
Cele dla nauczyciela

Zapoznanie ze specyfiką pracy uczniów w wieku wczesnoszkolnym wykorzystujących
nowoczesne technologie.

Zapoznanie z edukacyjnymi możliwościami wykorzystywania
ogólnodostępnych aplikacji komputerowymi dla dzieci.

Zdobycie umiejętności prowadzenia zajęd z komputerem poprzez ich korelację
z pozostałymi obszarami edukacji.
przykładowych
Cele dla ucznia

Zdobycie umiejętności poprawnej pracy z urządzeniami peryferyjnymi (mysz,
klawiatura).

Poznanie podstawowych elementów zestawu komputerowego.

Poznawanie edukacyjnych zastosowao komputera.

Zdobywanie umiejętności uczenia się wspartego technologiami informacyjnokomunikacyjnymi (TIK).

Rozpoczęcie alfabetyzacji komputerowej.

Poznanie zasad bezpiecznej pracy z komputerem.
Najważniejsze treści z Podstawy programowej, których realizację umożliwia
ten moduł

Posługiwanie się komputerem, myszą i klawiaturą komputerową.

Posługiwanie się wybranymi programami i grami edukacyjnymi, rozwijającymi
zainteresowania uczniów.

Poprawne nazywanie elementów zestawu komputerowego.

Odtwarzanie animacji i prezentacji multimedialnych.

Tworzenie tekstów i rysunków z pomocą komputera.

Uczenie się jako sposób zaspokajania naturalnej ciekawości świata, odkrywania swoich
zainteresowao i przygotowania do dalszej edukacji.
Zaczynamy pracę przy komputerze z małymi dziećmi
S t r o n a | 17
Specyfika pracy przy komputerze z dzieckiem najmłodszym –
z podstawy programowej
Kształcenie zintegrowane
Dziecko rozpoczynające naukę w szkole wymaga właściwego stylu pracy nauczyciela. Im
uczeo jest młodszy z tym większą uwagą oraz cierpliwością z nim pracujemy. Dzięki
zmianom wprowadzonym do nowej podstawy programowej wychowania przedszkolnego
i nauczania początkowego możemy zwolnid tempo wprowadzania nowych treści
i umiejętności.
Zapis w PP: Zakres wiadomości i umiejętności, jakimi ma dysponowad uczeo kooczący
klasę III szkoły podstawowej, ustalono tak, by nauczyciel mógł je zrealizowad
z uczniami o przeciętnych możliwościach.
Kształcenie zintegrowane wprowadzono jakiś czas temu po to, by wspomagad dziecko
w jego całościowym rozwoju tak, aby było przygotowane na miarę swoich możliwości, do
współżycia z ludźmi, ze środowiskiem, do radzenia sobie z samym sobą.
Zajęcia realizowane z pomocą technologii informacyjno-komunikacyjnych (TIK) także
powinny korelowad z pozostałymi obszarami edukacji. Stosowanie TIK powinno byd
wprowadzane stopniowo, treści powinny powracad i byd rozszerzane w kolejnych klasach
tak, aby z czasem kształtowała się alfabetyzacja komputerowa dziecka.
Zapis w PP: Edukacja w klasach I–III szkoły podstawowej realizowana jest w formie
kształcenia zintegrowanego. Ze względu na prawidłowości rozwoju umysłowego
dzieci, treści nauczania powinny narastad i rozszerzad się w układzie spiralnym, tzn.,
że w każdym następnym roku edukacji wiadomości i umiejętności nabyte przez ucznia
mają byd powtarzane i pogłębiane, a potem rozszerzane.
Nowością pojawiającą się w podstawie programowej jest połączenie nauki czytania z nauką
pisania i wprowadzenie jej dopiero w klasie pierwszej.
Zapis w PP: W początkowym okresie nauki w klasie I kontynuowany jest, rozpoczęty
w przedszkolu, proces kształtowania dojrzałości dzieci do nauki czytania i pisania.
Umiejętności te kształtuje się według wybranej metody, dbając o łączenie czytania
z pisaniem. (…)
Klasa I jest pierwszym etapem nauki czytania i pisania; potem umiejętności te są
intensywnie kształtowane w klasie II i III.
Komputer jako narzędzie pracy
Od początku kontaktów z TIK dziecko powinno się przyzwyczajad do „służebnej”, wobec
siebie, roli komputera. To ono jest mądre i ważne, a nie komputer1. Komputer wraz ze
swoim oprogramowaniem jest środkiem, narzędziem wspomagającym rozwój dziecka.
Dzieci bardzo szybko przyzwyczajają się do sytuacji, że „pracują” z komputerem. Ustawienie
od początku właściwej relacji dziecko – komputer jest ważne i procentuje w przyszłości.
1
Seymour Papert w pracy Burze mózgów pisał: „W mojej wizji to dziecko programuje komputer, a robiąc to,
nabywa zarówno poczucia panowania nad fragmentem najnowocześniejszej i najpotężniejszej techniki, jak też
nawiązuje zażyły kontakt z niektórymi z najgłębszych idei nauk przyrodniczych, matematyki i sztuki budowania
intelektualnych modeli.”
18 | S t r o n a
Zapis w PP: Kształcenie ogólne w szkole podstawowej tworzy fundament
wykształcenia – szkoła łagodnie wprowadza uczniów w świat wiedzy, dbając o ich
harmonijny rozwój intelektualny, etyczny, emocjonalny, społeczny i fizyczny
Dziecko uczy się z pomocą komputera rzeczy dla siebie ważnych
Uczenie z pomocą komputera nie powinno się redukowad tylko do obsługi narzędzia, lecz
powinno byd ważnym składnikiem ogólnego kształcenia umysłowego – nie powinno też byd
nauczaniem teoretycznym i formalnym. Zawsze dziecko powinno mied do wykonania
ważne dla siebie zadanie, przy okazji niejako ucząc się „obsługi” określonego programu. Ale
w tym co robi ważny jest np. tekst, który pisze, a nie edytor tekstu (jego „obsługi” uczy się
niejako przy okazji); obrazek, który rysuje, a nie edytor graficzny, którego do tego używa.
Nauczyciel daje ważne dla dziecka zadania. Zadanie się liczy, obsługę programu
komputerowego dziecko poznaje tylko w takim zakresie, w jakim to jest niezbędne do
wykonania zadania. Nie uczy się niczego „na zapas”.
Zapis w PP: Zadaniem szkoły jest: (np.)
6) wyposażenie dziecka w umiejętnośd czytania i pisania, w wiadomości i sprawności
matematyczne potrzebne w sytuacjach życiowych i szkolnych oraz przy
rozwiązywaniu problemów;
7) dbałośd o to, aby dziecko mogło nabywad wiedzę i umiejętności potrzebne do
rozumienia świata, w tym zagwarantowanie mu dostępu do różnych źródeł informacji
i możliwości korzystania z nich;
Przestrzegać zasad BHP
Małe dzieci powinny zawsze pracowad przy doskonale przygotowanym stanowisku
komputerowym. Nogi i ręce oparte (nogi nie wiszą, ewentualnie oparte są o podpórkę pod
nogami), ekran monitora ustawiony na wysokości oczu dziecka. Światło nie odbija się od
ekranu. Dziecko siedzi prosto i nauczyciel pilnuje, aby co pół godziny, nie dłużej niż co
godzinę lekcyjną były robione przez dziecko przerwy, oderwanie dziecka od komputera,
najlepiej aby to był jakiś ruch na świeżym powietrzu.
Zapis w PP: Treści nauczania – klasa I szkoły podstawowej
2) wie, jak trzeba korzystad z komputera, żeby nie narażad własnego zdrowia;
Uczeo kooczący klasę III: zna zagrożenia wynikające z korzystania z komputera,
Internetu i multimediów (…).
Czuwać nad bezpieczeństwem dziecka pracującego przy komputerze
Praca dziecka przy komputerze powinna byd cały czas nadzorowana przez nauczyciela lub
rodzica dziecka. Ani na chwilę dziecko nie powinno byd pozostawione samo sobie,
szczególnie, gdy komputer jest podłączony do Internetu.
Dziecko pracujące przy komputerze powinno przejśd mini szkolenie na temat zagrożeo jakie
na nie czyhają i nauczyd się reagowad na niebezpieczne sytuacje. Najlepiej nauczy się tego
ze strony http://www.sieciaki.pl, odnośnik Bezpieczny Internet.
Zapis w PP:
Uczeo kooczący klasę III: zna zagrożenia wynikające z korzystania z komputera,
Internetu i multimediów:
S t r o n a | 19
a) wie, że praca przy komputerze męczy wzrok, nadweręża kręgosłup, ogranicza
kontakty społeczne,
b) ma świadomośd niebezpieczeostw wynikających z anonimowości kontaktów
i podawania swojego adresu, c) stosuje się do ograniczeo dotyczących
korzystania z komputera, Internetu i multimediów.
Używać komputera tylko wówczas, gdy to jest naprawdę niezbędne
Nauczycielu, gdy chcesz pokazad gwiazdy w układzie słonecznym – użyj komputera, gdy
chcesz nauczyd rozróżniad liście, wyjdź przed szkołę z dziedmi. Gdy chcesz poprzez zabawę
uatrakcyjnid i przyspieszyd proces przyswajania przez dzieci np. zasad pisowni polskiej, to
zaproponuj dzieciom grę edukacyjną, którą najpierw sam sprawdzisz (czy nie ma w niej
błędów) i czy jest zgodna z Twoimi metodami. Nie pozwalaj grad dzieciom w gry, których nie
znasz, a które byd może kształcą ich umiejętności na najniższym poziomie (uczą tylko
szybkiego „dudnienia” w klawisze). Korzystaj z gier, jako atrakcyjnej dla dzieci formy
przekazu, ale zawsze sam sprawdzaj, czego one mogą się nauczyd i jakie umiejętności
rozwinąd.
Zapis w PP:
Zadaniem szkoły jest:
1) realizowanie programu nauczania skoncentrowanego na dziecku, na jego
indywidualnym tempie rozwoju i możliwościach uczenia się;
Małe dzieci poznają świat wszystkimi zmysłami
Im młodsze dzieci przy komputerze tym namysł nauczyciela/rodzica dotyczący użycia
komputera powinien byd głębszy, komputer dla małych dzieci powinien byd najlepszy –
mied największe możliwości użycia i korzystania z multimediów. I jak zawsze niezbędna jest
bliskośd i zainteresowanie tym, co robią podopieczni.
Zapis w PP:
3) stosuje się do ograniczeo dotyczących korzystania z komputera.
Dobre rady na dobry początek
Stosowanie TIK (technologii informacyjno-komunikacyjnych) w szkole czy w życiu
codziennym jest już właściwie koniecznością. Co jednak ma robid nauczyciel, aby
wykorzystywad nowe technologie w sposób właściwy, pozwalający osiągnąd jak najwięcej
korzyści edukacyjnych?
Poniżej znajduje się kilka porad, które ułatwią nauczycielowi osiągnąd ten cel.
Miejsce prowadzenia zajęć i sprzęt
Zajęcia z wykorzystaniem TIK mogą byd przeprowadzone w pracowni komputerowej,
zwykłej sali lekcyjnej, a nawet w plenerze.
Idealna sytuacja to taka, gdy każdy uczeo ma do dyspozycji komputer z dostępem do
Internetu.
Niestety, w wielu szkołach nie będzie to możliwe. Jeśli planujemy pracę uczniów przy
komputerach musimy się „ratowad” sposobami:
20 | S t r o n a

Pracą rotacyjną (dzieci pracują przy komputerach określony czas, po którym następuje
zmiana i do komputerów siadają kolejni uczniowie).

Pracą w grupach (każdy zespół ma do dyspozycji jeden komputer).
Pamiętajmy, że praca z TIK pozwala wykorzystywad także inny sprzęt, niż sam komputer,
czyli urządzenia przenośne, takie jak: aparat cyfrowy, kamera cyfrowa, dyktafon, czy telefon
komórkowy (który często ma wbudowany aparat, kamerę i dyktafon).
Czasem wystarczy nam jeden zestaw komputerowy, którym zarządza nauczyciel. W sali
lekcyjnej świetnie sprawdza się komputer podłączony do projektora, a jeszcze lepiej do
tablicy interaktywnej.
W kształceniu zintegrowanym, gdzie duży nacisk kładzie się na zdobywanie osobistych
doświadczeo, eksperymentowanie, wycieczki i pracę z konkretami, idealnie sprawdzają się
małe komputery przenośne, skonstruowane z myślą o dzieciach, których używanie pozwala
na indywidualizację nauczania oraz pracę według idei konstruktywizmu.
Znając możliwe modele użytkowania sprzętu możemy planowad zakup takiego, który będzie
najlepiej odpowiadał naszym potrzebom i możliwościom.
Pomoce dydaktyczne
W pracy z uczniami możemy korzystad z pomocy komercyjnych (np. stanowiących obudowę
podręczników) lub starad się wyszukad takie, które są ogólnodostępne, bez ponoszenia
jakichkolwiek kosztów. Bogactwo takich materiałów znajdziemy w sieci Internet. Nie
zapominajmy, że mamy też do dyspozycji programy użytkowe, które są już zainstalowane
w większości komputerów.
Możemy wreszcie takie pomoce stworzyd samodzielnie, np. własne karty pracy, krzyżówki,
prezentacje multimedialne, filmy, grafikę.
Planowanie pracy
Wykorzystanie TIK należy starannie zaplanowad. Komputer z oprogramowaniem, to
narzędzie wspomagające rozwój dzieci i na tej jego roli mamy się skupid.
Nie planujemy nauki obsługi programu, ale wykonanie zadao z jego pomocą. Jeśli przy
okazji rozwiązywania problemu uczniowie poznają jakieś konkretne narzędzie, to dobrze.
Pamiętad należy, że nie jest to jednak nasz główny cel.
Zajęcia kształcenia zintegrowanego, jak sama nazwa mówi, korelują ze sobą różne obszary
edukacji. Postarajmy się, by lekcje z komputerem nie odbiegały od tej idei.
Ułatwienia dla uczniów
Uczniowie, którzy rozpoczynają przygodę z komputerem nie będą w stanie od razu
korzystad z wszystkich jego funkcji, nawet tych, wydawałoby się niezbędnych do
wykonywania podstawowych operacji. Dlatego musimy ułatwid im pracę, stopniowo
wprowadzając nowe funkcje i programy.
Byd może na początku uruchamianiem komputerów oraz logowaniem do systemu będzie
musiał zająd się nauczyciel. Dobrze jest też przygotowad dla uczniów skróty do programów
na Pulpicie, ustawid automatyczne uruchamianie używanych na zajęciach aplikacji, czy
dodawad adresy potrzebnych na lekcji stron internetowych do folderu Ulubione itd.
Stosowanie takich ułatwieo bardzo uprości pracę i nam, i naszym uczniom.
S t r o n a | 21
Zaczynamy stosować TIK
Na pierwszych zajęciach wykorzystujących TIK warto znaleźd czas na diagnozę. Jeśli
zorientujemy się, ile dzieci już umieją, kto potrzebuje dodatkowych dwiczeo itd., łatwiej
nam będzie zaplanowad pracę z danym zespołem uczniów.
Nie zapominajmy także o korygowaniu złych nawyków naszych wychowanków, jeśli takie
zauważymy, np. postawa przy komputerze, nieprawidłowe posługiwanie się myszą.
Starajmy się stopniowo wyrównywad szanse, dając uczniom czas na zabawę, w trakcie
której mniej obeznani ze sprzętem wprawią się w posługiwaniu się nim. Wiadomości
i umiejętności dotyczące TIK, tak jak i inne treści zawarte w programie nauczania, będą
w ciągu 3 lat nauki powtarzane i stopniowo rozszerzane.
Nie starajmy się na siłę stosowad TIK. Komputery powinny byd używane wtedy, gdy jest to
uzasadnione.
Bezpieczeństwo
Bezpieczeostwo dzieci wykorzystujących w swej pracy TIK jest najważniejsze. Musimy
zadbad zarówno o bezpieczeostwo fizyczne, jak i psychiczne ucznia. Ponieważ temat ten jest
bardzo ważny, jest omówiony dokładnie w dalszej części podręcznika.
Korzyści ze stosowania TIK
Jest ich bardzo wiele, a wszystkie wskazują na koniecznośd stosowania nowych technologii
już w edukacji dzieci najmłodszych.
Oto niektóre z nich:

wzbogacenie procesu nauczania,

możliwośd nauczania polisensorycznego (oddziaływania na wiele zmysłów),

dostęp do różnych źródeł informacji,

zwiększenia aktywności i motywacji uczniów,

uatrakcyjnienie zajęd,

możliwośd wychowania uczniów do właściwego odbioru i wykorzystania mediów,

przygotowanie uczniów do życia w społeczeostwie informacyjnym,

indywidualizacja nauczania (możliwośd dostosowania do różnych stylów uczenia się).
Praca nauczyciela
Nie ukrywamy, że stosowanie TIK niesie wiele korzyści, ale wiąże się też z większym
wkładem pracy nauczyciela. Musi on zdobyd niezbędną wiedzę i umiejętności, przetestowad
narzędzia, zaplanowad włączenie wykorzystania TIK w zajęcia z uczniami, niejednokrotnie
starad się o sprzęt, czy też oprogramowanie.
Wprowadzenie w życie szkolne nowych technologii wiąże się także ze stosowaniem nowych
metod nauczania. Metod, które stawiają na samodzielne konstruowanie wiedzy przez
uczniów, rozwiązywanie problemów, oparcie na aktywności uczniów. To także wiąże się
z pracochłonnym przygotowaniem do prowadzenia zajęd, szczególnie wtedy, gdy nie mamy
większego doświadczenia w stosowaniu takich metod.
Technologie informacyjno-komunikacyjne są to technologie, które cały czas się rozwijają.
Ciągle powstają nowe narzędzia pozwalające ułatwiad i wzbogacad proces nauczania. Nie
22 | S t r o n a
będziemy jednak mogli z nich skorzystad, jeśli ich nie poznamy. W tej dziedzinie nauczyciel
musi się nieustannie rozwijad. Tak samo zresztą, jak każdy inny człowiek, który nie chce się
stad cyfrowym analfabetą.
Dodatkowe materiały na płycie szkoleniowej
Zapoznaj się ze scenariuszami zajęd oraz przykładami dwiczeo dla uczniów, które znajdują
się na płycie szkoleniowej w Module Zaczynamy pracę przy komputerze z małymi dziedmi,
oraz z materiałem dodatkowym zawartym na platformie nauczania zdalnego.
Oprogramowanie dydaktyczne przydatne w edukacji wczesnoszkolnej
Przykłady wolnego oprogramowania
Kea Coloring Book
Kea Coloring Book jest prostym w użyciu,
darmowym programem graficznym dla
najmłodszych dzieci. Pozwala nie tylko
kolorowad gotowe obrazki, ale także samemu
je tworzyd. Odpowiednio dobrane rysunki
pozwalają połączyd pracę z programem
z wieloma zagadnieniami realizowanymi
w kształceniu zintegrowanym.
Tux Paint
Tux Paint jest darmowym programem do
rysowania dla dzieci od 3 do 12 lat.
Program ten jest połączeniem prostego
w użyciu interfejsu, zabawnych efektów
dźwiękowych oraz zachęcających do
zabawy rysunkowych postaci. Jego
użycie
umożliwia
kształcenie
różnorodnych
umiejętności
oraz
zdobywanie wiedzy dotyczącej różnych
dziedzin życia.
Sebran's ABC
Darmowa gra edukacyjna dla dzieci
w wieku 4-9 lat. Zawiera 12 zabaw.
Dwiczy różnorodne umiejętności, w tym
liczenia,
dodawania,
odejmowania
i mnożenia oraz głoskowania i czytania.
Sprawdza się także jako narzędzie
wprowadzające dziecko w układ liter na
klawiaturze komputera. Pozwala poprzez
zabawę uatrakcyjnid zajęcia szkolne.
S t r o n a | 23
Zapoznaj się z dodatkowymi informacjami dotyczącymi programów. Obejrzyj screencasty
(filmy instruktażowe) pokazujące użycie ich podstawowych funkcji. Jeszcze raz przejrzyj
scenariusze zajęd i propozycje wykorzystania aplikacji na zajęciach kształcenia
zintegrowanego. Wszystkie te materiały zamieszczone są na płycie szkoleniowej w module
Zaczynamy pracę przy komputerze z małymi dziedmi.
Na płycie znajdują się też informacje o innych programach edukacyjnych.
Tabliczka mnożenia HEXelon
Program umożliwia dzieciom wykonywanie podstawowych
działao matematycznych (mnożenie, dzielenie, dodawanie,
odejmowanie) w zakresie do 100.
W menu Ustawienia można wybrad rodzaj wykonywanych
działao oraz liczbę zadao. W programie jest również lektor,
który informuje nas o błędnej odpowiedzi i podaje
odpowiedź prawidłową. Można również wybrad tempo
zadawania kolejnych pytao. Po wykonaniu zaplanowanej
liczby zadao, program „wystawia” nam ocenę.
2+2 matematyka dla dzieci
Celem programu jest pomoc dzieciom w nauce liczenia,
dodawania, odejmowania, porównywania liczb oraz tabliczki
mnożenia (w zakresie od 0 do 100). Program składa się z 21
ciekawych dwiczeo, które mogą zainteresowad nawet
przedszkolaka. Niewątpliwą zaletą jest bardzo prosta
i intuicyjna obsługa programu. W ustawieniach programu
możemy zmienid liczbę zadao.
Ciekawe strony WWW oraz aplikacje internetowe
Poisson Rouge – Zabawy i Gry dla maluchów
http://www.poissonrouge.com
Na stronie Poisson Rouge znajduje się aplikacja
internetowa, która zwiera bogaty zestaw gier
edukacyjnych dla dzieci w wieku od 3 – 7 lat.
Korzystad z nich można za darmo, bez rejestracji,
za to z wielką przyjemnością.
E-szkołka na portalu dzieci.wp.pl
http://dzieci.wp.pl/index.html?b=es
Strona z grami edukacyjnymi, które dwiczą
umiejętności
związane
z
czytaniem
i pisaniem, rozwiązywaniem prostych działao
matematycznych oraz pozwalają zdobyd
wiedzę dotyczącą różnych dziedzin życia.
24 | S t r o n a
Encyclopedia Interactica
http://www.encyclopediainteractica.com
Na
stronie
znajduje
się
zestaw
interaktywnych animacji, które pomogą
uczniom
zrozumied
wiele
zjawisk
przyrodniczych (takich, jak np. zamiana dnia
w noc, zadmienie księżyca), zagadnieo
matematycznych, zasad fizyki itp. Koniecznie
trzeba przejrzed jej zawartośd.
Strona edukacyjna dla dzieci Ministerstwa Kultury i Dziedzictwa Narodowego
http://www.kula.gov.pl
Strona poświęcona polskiej kulturze i historii,
które w lekki i zabawny sposób mają byd
przybliżone
najmłodszym
użytkownikom
Internetu. To także doskonałe narzędzie
kształtujące świadomośd kulturową młodych
internautów oraz porządkujące wiedzę na
temat polskości i dziedzictwa kulturowego.
Strona zawiera również pomoce dla rodziców
i nauczycieli, które mogą posłużyd do
prowadzenia lekcji.
Zyraffa.pl
http://www.zyraffa.pl
Jest to serwis rozrywkowo-edukacyjny
dla dzieci. Znajduje się tu szeroka gama
gier, które uczą poprzez zabawę.
W sekcji edukacja znajdziemy materiały
dotyczące edukacji matematycznej
i językowej.
S t r o n a | 25
Przykładowe edukacyjne programy komercyjne
ABC z Reksiem, to program dla dzieci od 5 lat. Przeznaczony
jest do nauki podstaw alfabetu, funkcji litery w słowie oraz
czytania i rozumienia prostych słów, zwrotów i zdao. Program
jest rozbudowany i zróżnicowany. Zawiera około 300 gier
i zabaw. Znaleźd tu można zarówno kurs nauki alfabetu, jak
i wiele zabaw związanych z poznawaniem liter.
„ABC z Reksiem” składa się z trzech części: gry, elementarza
i szkoły. Pierwsza z nich to wesoła zabawa, w której gracz
pomaga Reksiowi
skompletowad
alfabet, podczas
rozwiązywania różnych gier i zgadywanek. Interaktywny
elementarz to zbiór kolorowych stron poświęconych
poszczególnym literkom. Znajdują się tu ukryte animacje,
słowa i różne zabawy. Szkoła, to przyjazny dziecku kurs nauki
alfabetu składający się z około 100 zdao, zabaw i prezentacji.
Dziecko uczy się tutaj nie tylko rozpoznawad litery, ale także
posługiwad się nimi w różnych sytuacjach. Literkowa gra to
zabawa ze Smokiem Literkowym, który porwał chłopca –
najlepszego przyjaciela Reksia. Aby go uwolnid Reksio musi
skompletowad cały alfabet. Dziecko pomaga pieskowi.
Jednocześnie poznaje alfabet, dwiczy pisanie i czytanie.
Centrum reksiowego świata stanowi podwórze domu. Tam ukrytych jest 6 ciekawych gier,
w których można zdobyd literki. W zabawie „Kura w opałach” Reksio musi odeprzed ataki
lisów.
W „Szklarni" sadzi nasionko i hoduje literki, natomiast w „Maszynie koguta” zamienia
przedmioty na litery. W grze „Wędrowcy” uzupełnia brakujące litery w słowach, zaś
w „Literkowym sklepie” sprzedaje przedmioty i zamienia je na literki. Reksio chodzi także
„Na ryby”, gdzie łowi przedmioty, które następnie może w sklepie zamienid na litery.
Bolek i Lolek. Moje pierwsze studio plastyczne
Wszechstronny program dla małych artystów, zarówno dla 3-latków, jak i 10-latków.
Program daje możliwośd tworzenia: komiksów, masek, zaproszeo, ozdób choinkowych,
ubranek dla lalek, własnych talii memo, czy puzzli. Oparty o zasadę „namaluj - wydrukuj wytnij i sklej – baw się”, zapewnia długie godziny zabawy zarówno przed komputerem, jak
i z dala od niego. W kilkunastu modułach można będzie:
- malowad
- naklejad naklejki
- komponowad pojazdy, potwory i obrazki do kolorowania
- tworzyd mozaiki
- tworzyd kolekcję ubranek dla lalek
- wczytywad i obrabiad zdjęcia w formacie jpg
- tworzyd maski, ozdoby świąteczne, zaproszenia
- robid komiksy
- produkowad karty memo i puzzle
26 | S t r o n a
Bolek i Lolek na tropie zaginionej księgi ortografii, to program edukacyjny przeznaczony
dla użytkowników od siódmego roku życia. Stanowi zbiór czternastu ciekawych zabaw
z ortografią, którymi mogą bawid się zarówno dzieci, jak i ich
rodzice; jedni ucząc się, a drudzy przypominając sobie zasady
pisowni. Zawiera ponad 3.500 słów podzielonych na
9 zagadnieo oraz zasady pisowni. Każda zabawa dwiczy
poprawną pisownię. Program pełni rolę rodzinnej rozrywki
i dlatego dysponuje możliwością jednoczesnej zabawy nawet
czterech graczy. Dzięki interesującym, dynamicznym zabawom,
nauka ortografii staje się przyjemnością.
Zabawy wybiera się z głównego menu programu. Na środku
ekranu znajduje się pomnik Mistrza ortografii, z którego
skradziono historyczną księgę. Wskazując pomnik, rozpoczyna
się poszukiwania. Do wyboru są dwie opcje: trening lub pościg.
W pościgu podąża się śladami złodzieja, do miejsca gdzie ukrył
księgę. Należy poprawnie uzupełnid słowa w dziewięciu zabawach. Czeka tam wiele niespodzianek. W opcji trening można
przedwiczyd każdą z zabaw dowolnie długo, aby przygotowad się do pościgu. Wspomniane
zabawy to: kry lodowe, przygoda w puszczy, podwodna przygoda, rejs po Nilu, podróż
koleją przez prerię, lot balonem, latający dywan, ortograficzna krzyżówka i szyfr w jaskini.
Program zawiera również gry, w których może wziąd udział od dwóch do czterech graczy.
Pierwsza to przeciąganie liny. Należy zdobyd jak największą liczbę punktów i przeciągnąd
linę na swoją stronę. Kolejna zabawa polega na zdobywaniu zamków i uwalnianiu
uwięzionych w nich duchów. Można także sprawdzid swoje umiejętności w turnieju
ortograficznym. Pożyteczną częścią programu jest ortograficzny młyn, gdzie można
poprawid wyrazy, błędnie napisane podczas rozwiązywania zadao.
Program zawiera również zasady pisowni. Mieszkaocy krainy ortografii, prezentują je
w programie telewizyjnym. Jest tam także fabryka słów, gdzie przy użyciu specjalnej
maszyny, produkuje się poprawnie napisane słowa.
Mądre dziecko – mam 6-7 lat
Zbiór 3 multimedialnych gier edukacyjnych dla dzieci
w wieku 6-7 lat, które kształtują i rozwijają zdolności
matematyczne, językowe, spostrzegawczośd, logiczne
myślenie, a także koordynację wzrokowo-ruchową.
Dzięki zachowaniu formy zabawy, bogatej w animacje
i ciekawą grafikę, program ten w pełni dostosowany jest do
rozwoju intelektualnego dziecka w wieku wczesnoszkolnym
i aktualnych umiejętności. Tłumaczy zagadnienia i uczy jak
zastosowad w praktyce zdobytą wiedzę.
Program zapewnia doskonałą zabawę, rozwijając jednocześnie wiedzę i umiejętności potrzebne w edukacji wczesnoszkolnej. Całośd materiału zawiera ponad 300 gier i zabaw.
W skład pakietu wchodzą:

„Bolek i Lolek – moje pierwsze literki”

„Matematyka – dodawanie i odejmowanie”

„Idę do szkoły”
S t r o n a | 27
Scenariusz zajęć dla klasy 1
Blok tematyczny: Uczę się w szkole
Temat zajęd: Zaczynamy pracę z komputerem
Zajęcia do zrealizowania podczas minimum dwóch jednostek lekcyjnych.
Cele ogólne

Zapoznanie z elementami zestawu komputerowego.

Rozwijanie umiejętności operowania myszą komputerową.

Konstruowanie rozwiniętej odpowiedzi na pytania.

Kształtowanie orientacji przestrzennej.

Rozwijanie umiejętności wyszukiwania rytmu w rysunku.
Cele szczegółowe
Uczeo:

rozumie treśd wysłuchanego tekstu,

konstruuje rozbudowane odpowiedzi na pytania,

rozumie powiązanie pracy myszy z ruchem kursora na ekranie,

doskonali umiejętnośd pracy z myszą komputerową,

rozpoznaje podstawowe elementy zestawu komputerowego,

utrwala stosunki przestrzenne,

rozumie, że niektóre słowa mogą mied wiele znaczeo.
Środki dydaktyczne
Karty pracy, nagranie bajki, prezentacja z demonstrowaną grafiką, rysunki, zdjęcia,
komputery z oprogramowaniem Kea Coloring Book dla każdego ucznia (w drugie części
zajęd) i komputer z projektorem dla nauczyciela.
Przebieg zajęd
1. Przedstawienie tematu zajęd
2. Praca z tekstem
 Wysłuchanie nagrania „Bajka, której jeszcze nie było” (nagranie dostępne na stronie
podcastu „Bajki dla Oli”) lub innego opowiadania czytanego przez nauczyciela
(w jego treści muszą byd wymienione elementy zestawu komputerowego).
 Rozmowa na temat wysłuchanej bajki – co najmniej sprawdzenie zrozumienia jej
treści.
3. Omówienie elementów zestawu komputerowego
Nauczyciel wyświetla na ekranie rysunek z zestawem komputerowym, uczniowie
wyszukują na nim te elementy, które zostały wymienione w bajce. Pokazują je
i nazywają. Przedstawione są także pozostałe urządzenia widoczne na rysunku.
28 | S t r o n a
4. Wyjaśnienie wielu znaczeo słowa mysz
Nauczyciel prosi dzieci, o wyjaśnienie jakie myszy pojawiły się w bajce. Dzieci
wymieniają różnice w znaczeniu zwrotów „mysz polna” i „mysz komputerowa”.
5. Dwiczenia śródlekcyjne
Dzieci bawią się w zabawę „Uciekaj myszko do dziury”.
6. Zasady posługiwania się myszką komputerową
 Dzieci wykonują dwiczenia znajdujące się w karcie pracy: zaznaczają lewy przycisk
myszy, palec wskazujący prawej ręki, kolorują je.
 Nauczyciel demonstruje ruch kursora na ekranie spowodowany ruchem myszy,
ułożenie ręki na myszy komputerowej i na stole (pokaz, zdjęcia)
7. Stosunki przestrzenne
Dzieci wykonują kolejne dwiczenie znajdujące się w karcie pracy: kolorują przedmioty
znajdujące się pod, nad, z lewej strony kursora
8. Zagadki obrazkowe – rozpoznawanie elementów zestawu komputerowego
Nauczyciel wyświetla na ekranie częściowo zasłonięte rysunki z elementami zestawu
komputerowego. Dzieci odgadują, co to za urządzenia.
Częśd zajęd odbywająca się w pracowni komputerowej
1. Wstępne omówienie zasad bezpiecznej pracy – krótka pogadanka
 Praca z urządzeniami podłączonymi do prądu.
 Prawidłowa postawa siedząca.
2. Praca z myszką
Prawidłowe używanie myszy komputerowej
 Nauczyciel przypomina, jak wygląda prawidłowe ułożenie ręki na myszy
komputerowej i stole (pokaz, zdjęcia), demonstruje ruch kursora na ekranie
spowodowany ruchem myszy.
3. Dwiczenia praktyczne: Praca z aplikacją do rysowania i kolorowania obrazków
Dzieci siedzą przy komputerach, które są już uruchomione, a na ekranie wyświetla się
aplikacja Kea Coloring Book.
 Nauczyciel demonstruje narzędzia programu Kea Coloring Book, które są niezbędne
do wykonania pierwszych zadao.
Zadanie 1
Przedstawia uczniom zadanie: pokolorowanie rysunków zawierających elementy
zestawu komputerowego:
Samego monitora oraz zestawu komputerowego.
Uczniowie odpowiadają na pytania:
Czy sam monitor wystarczy do wykonania tego zadania? Jakie inne urządzenia
będą im potrzebne?
Uczniowie kolorują obrazki. W tym czasie nauczyciel sprawdza prawidłowośd
ułożenia używania przez nich ręki na myszy komputerowej, pomaga w pracy
uczniom takiej pomocy potrzebującym.
S t r o n a | 29
Zadanie 2
Uczniowie kolorują rysunek przestawiający serię myszek komputerowych, według
następujących wskazówek:

Pokoloruj myszki wiedząc, że niebieska jest w lewym górnym rogu, czerwona jest
pod zieloną, a żółta z lewej strony czerwonej.
Nauczyciel demonstruje nowe narzędzia – pędzel oraz ołówek.
Zadanie 3
Uczniowie skreślają te elementy rysunku, które nie przedstawiają urządzeo
współpracujących z komputerem.
Zadanie 4
Uczniowie dorysowują do obrazu brakujące elementy i kolorują go.
Zadanie 5
Uczniowie dowolnymi kolorami kolorują klawiaturę przedstawioną na rysunku tak,
aby powstała „Tęczowa, zaczarowana klawiatura”.
Ci, którzy pracują szybciej, rysują Bajkę – główną bohaterkę nagrania „Bajka,
której jeszcze nie było”, wysłuchanego przez dzieci na początku zajęd.
4. Podsumowanie zajęd – omówienie czego się dzisiaj dzieci nauczyły.
Materiały dodatkowe
Dostępne na płycie w module Zaczynamy pracę przy komputerze z małymi dziedmi:

Karta pracy dla ucznia.

Rysunki do kolorowania i uzupełniania w programie Kea Coloring Book.

Prezentacja multimedialna Zaczynamy pracę z komputerem (elementy zestawu
komputerowego, praca z myszą komputerową, zagadki obrazkowe).

Link do wersji instalacyjnej oprogramowania Kea Coloring Book.

Link do nagrania bajki „Bajka, której jeszcze nie było” dostępnego w Internecie.
30 | S t r o n a
Instrukcja logowania na platformę edukacyjną OEIiZK
W przeglądarce internetowej w polu adresu należy wpisad szkolenia.oeiizk.waw.pl
Polecamy pracę w przeglądarce Mozilla Firefox ze względu na szybsze działanie podczas
uruchamiania w niej platformy e-learnigowej Moodle.
Do zalogowania się na platformę edukacyjną niezbędne będą loginy i hasła. Nauczyciele
biorący udział w szkoleniach otrzymają je od swoich trenerów. Przydzielony login i hasło
należy wpisad w odpowiednie pola okienka do logowania i nacisnąd przycisk Zaloguj się.
Po zalogowaniu się w prawej górnej części ekranu widoczne jest potwierdzenie
zalogowania.
W tej chwili jesteś zalogowany i identyfikowany jako imię i nazwisko.
Modyfikacja danych użytkownika
Po zalogowaniu można dokonad modyfikacji profilu klikając w link do swojego profilu
(prawy górny róg strony).
Należy wybrad zakładkę Modyfikuj profil, a następnie wprowadzid własne dane. Należy
pamiętad, że w formularzu pola oznaczone gwiazdką * są wymagane i nie można ich
pozostawid bez wypełnienia.
Po wprowadzeniu danych należy nacisnąd przycisk Zmieo profil, znajdujący się w dolnej
części formularza.
S t r o n a | 31
Po zapisaniu zmian użytkownik automatycznie zostanie rozpoznany jako Jan Nowak. Po
wylogowaniu się i ponownym logowaniu należy używad już nowego loginu.
Zmiana hasła
Przydzielone przez trenera tymczasowe hasło można w dowolnym momencie zmienid.
W tym celu należy kliknąd w swój login i w oknie, jakie się pojawi, odszukad przycisk Zmieo
hasło. Należy wprowadzid bieżące hasło, następnie nowe, wymyślone przez siebie
i powtórzyd je ponownie. Zmianę hasła zatwierdzamy przyciskiem Zapisz zmiany.
32 | S t r o n a
Zawartość pakietu „Zaczynamy pracę przy komputerze z małymi
dziećmi”
1. Wstęp (który warto przeczytad)
 Specyfika pracy przy komputerze z dzieckiem najmłodszym
 Dobre rady na dobry początek
2. Materiały do wykorzystania w pracy z dziedmi
 Zaczynamy – wprowadzenie do pracy z myszką
 Scenariusz zajęd „Zaczynamy pracę z komputerem”
 Materiały pomocnicze (karta pracy, prezentacje multimedialne, rysunki do
dwiczeo)
 Informacje o wykorzystywanym oprogramowaniu (Kea Coloring Book)
 Rysowanie na ekranie
 Scenariusz zajęd „Plac zabaw”
 Materiały pomocnicze (rysunki, karta pracy)
 Informacje o wykorzystywanym oprogramowaniu (Tux Paint)
 Pisanie na ekranie
 Scenariusz zajęd „Ładnie piszemy“
 Materiały pomocnicze (prezentacja multimedialna, karta pracy, rebus)
 Informacje o oprogramowaniu (Sebran)
 Zaczynamy tworzyd cyfrowe opowieści
 Scenariusz zajęd „Opowiadamy bajkę“
 Materiały pomocnicze (karta pracy, film)
 Informacje o oprogramowaniu (PhotoStory 3 dla Windows)
 Pomysły na zadania dla uczniów
3. Przydatne w pracy z dziedmi
 Przedstawienie przykładów wolnego oprogramowania
 Przedstawienie wartościowych stron WWW oraz aplikacji internetowych
 Przedstawienie ciekawych edukacyjnych programów komercyjnych
 Artykuły do przeczytania
4. Materiały instruktażowe dla nauczyciela i/lub ucznia
 Kea Coloring Book – zapoznanie z programem
 Materiały do wydruku w postaci pliku pdf
 Filmy instruktażowe
 Tux Paint– zapoznanie z programem
 Filmy instruktażowe
Sebran
– zapoznanie z programem

S t r o n a | 33
Przygotowywanie pomocy dydaktycznych dla
dzieci najmłodszych
Treści zawarte w tym module służą wyposażeniu nauczyciela w wiedzę i umiejętności
praktyczne do samodzielnego projektowania i wykonywania pomocy dydaktycznych przy
użyciu komputera. Moduł zawiera opisy wykonania prostych pomocy dydaktycznych
z wykorzystaniem programów PowerPoint, Word i EclipseCrossword.
Na płycie szkoleniowej nauczyciel znajdzie scenariusze zajęd oraz pomoce dydaktyczne
przygotowane do przeprowadzenia tych zajęd. Na płycie znajdują się również inne pomoce
dydaktyczne, nie związane z konkretnym scenariuszem, ale służące inspiracji do wykonania
własnych pomocy, odpowiednich do treści realizowanych przez nauczyciela na zajęciach
z uczniami i dostosowanych do ich poziomu intelektualnego.

Praktyczne wykorzystanie programów z pakietu Ms Office (PowerPoint, Word) oraz
EclipseCrossword do przygotowywania multimedialnych i drukowanych pomocy
dydaktycznych w celu usprawnienia i uatrakcyjnienia uczniom procesu nauczania.

Nabycie wiedzy i umiejętności praktycznych w posługiwaniu się narzędziami wyżej
wymienionych programów podczas tworzenia własnych pomocy dydaktycznych do
własnego scenariusza zajęd dostosowanego do poziomu intelektualnego uczniów.

Nabycie umiejętności praktycznych umożliwiających modyfikowanie przez nauczyciela
własnych lub cudzych pomocy dydaktycznych.

Wykorzystanie nowoczesnych technologii informacyjno-komunikacyjnych do
wspomagania dziecka w rozwoju intelektualnym, społecznym, etycznym i estetycznym.

Możliwośd pokazania dzieciom obiektów, do których mamy utrudniony dostęp.
Cele dla ucznia

Zdobywanie wiedzy podczas zabawy lub gry.

Zdobywanie umiejętności uczenia się wspartego TIK.

Zdobywanie umiejętności posługiwania się nowoczesnymi technologiami
informacyjno-komunikacyjnymi podczas nauki oraz podczas tworzenia własnych prac.
ten moduł

Wyszukiwanie i korzystanie z informacji i różnorodnych przekazów medialnych.

Odtwarzanie animacji i prezentacji multimedialnych.

Korzystanie z pomocy dydaktycznych.

Uważne słuchanie wypowiedzi i korzystanie z przekazywanych informacji.

Kształtowanie różnorodnych wiadomości i umiejętności.
Przygotowywanie pomocy dydaktycznych dla dzieci najmłodszych
S t r o n a | 35
Technologie multimedialne w nauczaniu małych dzieci
Jeden obraz mówi więcej niż tysiąc słów. Powiedzenie to bardzo często próbuje się
przypisad epoce multimediów w formie motta.
Multimedia – ten niezwykły wynalazek ostatnich lat – posiadają
dualną naturę. Mogą okazad się jednym z ważniejszych środków
nauczania, a jednocześnie przodują także w dziedzinie rozrywki.
Powstał nawet nowy termin – edutainment – określający
oprogramowanie łączące elementy edukacyjne (education) oraz
zabawowe (entertainment) w taki sposób, że każdy z nich odgrywa
znaczącą rolę.
Przyczyna tego jest dwojaka.
Po pierwsze multimedia mają tę nadzwyczajną zaletę, że łączą wiele różnych środków
przekazu, które się wzajemnie przenikają: tekst, obrazy, animację, narrację, wideo i muzykę.
Warto przypomnied, że już w XVII wieku pierwszy teoretyk dydaktyki Jan Amos Komeoski
określił złotą regułę w dydaktyce – polisensoryzm, czyli poznawanie świata przy pomocy
różnych zmysłów. Multimedia, łatwo dostępne i coraz prostsze w użytkowaniu, są jakby
odpowiedzią techniki na polisensoryczne możliwości odbierania bodźców – informacji przez
człowieka.
Poznanie wielozmysłowe na etapie wczesnego rozwoju dzieci spełnia bardzo ważną
funkcję dydaktyczną.
Po drugie multimedia są na ogół interaktywne: dziecko nie jest pasywnym odbiorcą
informacji, jak w przypadku czytania książki, czy oglądania telewizji, lecz może samodzielnie
określad tempo oraz kierunek zdobywania nowej wiedzy.
Jako zalety stosowania edukacyjnych pakietów multimedialnych wymienia się najczęściej:

dopasowanie metody nauczania – uczenia się do konkretnych możliwości
intelektualnych, upodobao i przyzwyczajeo dziecka,

spowodowanie, że proces uczenia się staje się bardziej atrakcyjny, a przekazywane
treści są łatwiej zapamiętywane przez zastosowania różnorodnych, zbliżonych do
rzeczywistości form prezentacji,

wydłużenie czasu koncentracji uczącego się dziecka w porównaniu z konwencjonalnym
nauczaniem grupowym, poprzez zmianę mediów prezentacji i stylu nauczania, zgodnie
ze starą zasadą, mówiącą, że odmiana przeciwdziała spadkowi zainteresowania,

zwiększenie zdolności postrzegania, gdyż od uczącego się dziecka wymagana jest
aktywnośd,

uczynienie procesu uczenia się bardziej poglądowym i zajmującym, a w rezultacie
łatwiejszym i bardziej zadowalającym, dzięki różnorodnym mediom i działaniom
uczącego się,

znaczący wzrost trwałości efektów nauczania, przez oddziaływanie obrazu, zwłaszcza
ruchomego, a także dźwięku na sferę emocjonalną uczącego się.
36 | S t r o n a
Badania przeprowadzone nad stosowaniem multimediów2 wskazują, że zdolnośd
zapamiętywania i rodzaj zmysłowej percepcji są u każdego uczącego się bezpośrednio ze
sobą powiązane. Według tych badao oraz zgodnie z tzw. „Piramidą uczenia się” Egdara
Dale, w pamięci uczącego się pozostaje 20% informacji, gdy jest ona słyszana; przy udziale
zmysłu wzroku procent ten wzrasta do 30%, a przy kombinacji percepcji wzrokowej
i słuchowej – do 50%. Aktywny udział uczącego się, jak to jest właśnie w przypadku wielu
aplikacji multimedialnych, zwiększa te wartośd aż do 90%.
W szerokim spektrum oprogramowania i materiałów multimedialnych, dostępnych na
naszym rynku, można spróbowad wydzielid kilka różnych kategorii:

programy nauczająco-dwiczeniowe, pomagające w nabywaniu, utrwalania
i usystematyzowaniu wiedzy oraz kształtujące umiejętności praktyczne ucznia;

programy testujące, umożliwiające sprawdzenie stopnia przyswojenia i rozumienia
wiedzy przez ucznia;

programy łączące różne, uzupełniające się media w nauczaniu języków obcych;

multimedialne encyklopedie (tekst, obraz, dźwięk), obszerne i wygodne źródła
informacji, dostarczające różnorodnych danych, przydatnych w procesie uczenia się
i nauczania;

galerie multimedialne, zawierające grafikę, zdjęcia, ilustracje na różne tematy, galerie
audio, wyposażone w edukacyjne podcasty;

narzędzia własnej twórczości (np. do rysowania, tworzenia muzyki);

gry i zabawy komputerowe dla dzieci;

nagrania wideo;

witryny internetowe.
Istotną cechą tych programów i aplikacji jest nie tylko przekazywanie i sprawdzanie wiedzy,
ale umożliwienie samodzielnego jej odkrywania, uczenia się przez tworzenie.
W przygotowanych na potrzeby szkolenia materiałach będą zaprezentowane przykłady
programów i aplikacji, które pomogą nauczycielowi w tworzeniu prostych multimedialnych
materiałów dydaktycznych, nie wymagając zaawansowanej wiedzy w zakresie posługiwania
się technologią informacyjną.
Nauczyciele, którzy będą sami tworzyd, a następnie wykorzystywad materiały multimedialne
w pracy z małymi dzieci, powinni przestrzegad kilku podstawowych reguł (Mayer & Clark,
2003):

lepsze zapamiętywanie materiału następuje przy jednoczesnym wykorzystaniu tekstów
i obrazów, niż samych tekstów („łączyd jak najlepiej słowa i obrazy”);

dzieci uczą się lepiej, gdy



skojarzone ze sobą słowa i obrazy znajdują się obok siebie, niż gdy są rozdzielone
(„komponowad jak najlepiej słowa i obrazy”);
nieistotne dla danego tematu treści powinny byd wyłączone z materiału
(„im mniej materiału, tym lepiej”);
animację łączymy z narracją, niż gdy łączymy animację z tekstem („dbad
o właściwe wykorzystanie dźwięku i obrazu);
2
Materiały źródłowe udostępnione przez armię USA, firmy IBM, Xerox, United Technologies – Gregory Adams:
Why Interactive?
S t r o n a | 37

rozwiązywanie praktycznych problemów przyczynia się do lepszego zrozumienia
materiału i szybszego przyswojenia wiedzy („zadbad o jak najlepszą interakcję
w nauczaniu”);

stworzenie warunków do samodzielnego uczenia się podnosi jego skutecznośd
(„zaangażowad osobę uczącą się”).
Wyszukiwanie informacji w sieci Internet
Nauczyciel przygotowujący własne pomoce dydaktyczne będzie często przeszukiwał sied
WWW w celu znalezienia odpowiednich materiałów – tekstów, zdjęd, dźwięków i innych.
Warto poznad sposoby wyszukiwania rzetelnych informacji w sieci Internet, aby
niepotrzebnie nie tracid czasu.
Jak szukać informacji?
W Internecie jest wiele cennych i potrzebnych informacji, ale stron WWW jest tak wiele, że
często trudno jest dotrzed do tych właściwych i wiarygodnych. Najlepiej jest znad dokładny
adres strony z poszukiwanymi wiadomościami. Jeśli takim adresem nie dysponujemy,
wówczas musimy posłużyd się dostępnymi narzędziami służącymi do wyszukiwania
informacji. Narzędzia wyszukiwania informacji w Internecie to: katalogi, wyszukiwarki
i specjalistyczne bazy danych.
Samo wyszukiwanie polega na wejściu na odpowiednią stronę internetową, wpisaniu
w okienko szukania odpowiedniego wyrazu lub frazy i wciśnięciu przycisku wyszukiwania.
W efekcie pojawia się lista wyników, z linkami do znalezionych stron, i z ich krótkim opisem.
Niestety – takie wyniki często są mało przydatne. Wartościowe strony przeplatane są
stronami przypadkowymi, nie zawsze znajdują się tam hasła, których poszukiwaliśmy
i w takim znaczeniu, jakiego potrzebowaliśmy. Dlatego twórcy wyszukiwarek udostępnili
szereg sposobów, aby takie wyniki wyszukiwania zacieśnid i pokazywad te najbardziej
pasujące do naszych wymagao.
Jak technicznie formułować pytania?
1. Jeśli chcemy znaleźd wyrażenie składające się z paru wyrazów powinniśmy
w wyszukiwarce wpisad je po znaku + lub w cudzysłowach, np. szukając informacji na
temat odgłosów zwierząt wpisujemy: odgłosy +zwierzęta lub „odgłosy zwierząt”.
2. Znak minus przed słowem lub wyrażeniem powoduje, że strony zwierające dane słowo
lub wyrażenie zostaną pominięte w wynikach wyszukiwania.
3. Kolejnym ważnym operatorem jest słowo kluczowe OR. Przykładowo, aby wyszukad
wszystkie informacje dotyczące teatrów i muzeów w Warszawie należy wpisad
Warszawa teatr OR muzeum. Wyszukiwarka znajdzie strony ze słowem Warszawa, które
zawierają wyrażenie teatr lub muzeum.
Kryteria oceny zaufania do informacji publikowanych w sieci Internet
Trudno jest weryfikowad rzetelnośd i prawdziwośd informacji zamieszczanych w sieci
Internet (poza witrynami oficjalnie uznawanymi za naukowe i rządowe, np. z koocówką edu,
sci.pl, gov).
Duże zaufanie możemy mied do portali edukacyjnych o charakterze non-profit
(niedochodowy), np. do Wikipedii (encyklopedii online tworzonej przez internautów), gdzie
sami użytkownicy Internetu mają możliwośd oceny jakości i rzetelności informacji tam
zamieszczonych. Możliwośd recenzji i reedycji gwarantuje opracowanie hasła o wysokiej
38 | S t r o n a
jakości. W Polsce dopiero rozwija się edycja internetowych publikacji naukowych. Warto
również korzystad ze stron wydawnictw edukacyjnych, które zamieszczają wiele
wartościowych materiałów przydatnych nauczycielowi do pracy.
Mniejszym zaufaniem powinniśmy darzyd portale komercyjne, dla których jakośd
i rzetelnośd informacji ma drugorzędne znaczenie. Pojawiające się tam artykuły stanowią
niejako jedynie tło, do natarczywie wyświetlanych reklam.
Ćwiczenia
Korzystając np. z wyszukiwarki http://google.pl zadaj zapytania takie, jak w pierwszej
kolumnie poniższej tabeli. Zapisz dla każdego z zapytao liczbę znalezionych, odpowiadających mu stron. Następnie zastanów się, w jaki sposób były rozważone przez system
poszczególne z zapytao.
Notatki
Wpisane zapytanie
Liczba
znalezionych
stron*
Opis, co spowodowało takie zadanie zapytania
bajki dla dzieci
„bajki dla dzieci”
+bajki +dla +dzieci
+bajki +dzieci
+„bajki dla dzieci”
–wilk –smok
*Liczbę znalezionych stron wyszukiwarka podaje zazwyczaj na stronie z wynikami
Internet jest nasycony różnego rodzaju zasobami, do których należy: grafika, zdjęcia, filmy,
animacje, muzyka, dźwięki (np. odgłosy ptaków i zwierząt), ale także teksty, opisy,
opracowania, dzięki czemu sied tworzy wielką, o globalnym wymiarze wirtualną bibliotekę
materiałów dostępnych także nauczycielom i uczniom. Biblioteka ta stale jest wzbogacana
i skutecznie zasila zasoby edukacyjne wielu szkół i placówek oświatowych.
W tworzonych przez nauczycieli multimedialnych pomocach dydaktycznych, będą
potrzebne różne przykłady multimediów.
S t r o n a | 39
Wyszukiwarka Google, której celem jest skatalogowanie wszystkich możliwych informacji
i udostępnienie ich za pomocą Internetu, posiada możliwości szybkiego wyszukiwania
różnych typów obiektów, np. grafiki, czy filmów. Przykłady pokazane są na poniższych
ilustracjach.
W zależności od praw, nadanych tym materiałom przez autorów, możemy je skopiowad
z Internetu na nasz dysk i następnie użyd we własnych materiałach, lub podad adres strony,
na której zostały opublikowane.
Wyniki wyszukiwania ilustracji przedstawiających owoce
Wyniki wyszukiwania filmów przedstawiających wiewiórkę
40 | S t r o n a
Tworzenie prezentacji multimedialnych wzbogacających proces
nauczania i uczenia się
Proste prezentacje multimedialne, zawierające połączenie tekstu i grafiki, można wykonad
wykorzystując dostępny w pakiecie Microsoft Office program PowerPoint.
Jest to program użytkowy, umożliwiający tworzenie pokazów multimedialnych,
składających się z zestawu slajdów.
Na slajdach można zamieszczad teksty, grafikę, filmy, dźwięki, animacje. Swoje opracowania
można także ilustrowad za pomocą tabel i wykresów.
Przygotowanie własnej prezentacji, którą można wykorzystad na zajęciach z uczniami nie
jest trudne i nie wymaga zaawansowanych umiejętności posługiwania się komputerem.
Ważny jest pomysł i sposób na użycie takiej pomocy w pracy z uczniami.
Opis tworzenia bardzo prostej prezentacji „Pierwsze wiosenne kwiaty”
– pomocy dydaktycznej do zajęć zintegrowanych w klasie II w bloku
„Witaj wiosno”
Na płycie szkoleniowej umieszczono dodatkowe materiały dotyczące tworzenia prezentacji
multimedialnych, zasady tworzenia dobrej prezentacji w postaci dokumentu PDF, przykład prezentacji
wraz ze scenariuszem zajęć, do których została przygotowana.
Opisywana prezentacja jest typem pokazu, który łączy obrazy i teksty.
Zanim wykonamy prezentację musimy przygotowad zdjęcia pierwszych wiosennych
kwiatów (najlepiej z własnej kolekcji fotografii lub z internetowej encyklopedii Wikipedia)
i umieścid je w jednym folderze, aby nie tracid czasu na szukanie obrazów w trakcie
tworzenia prezentacji.
Wcześniej przygotowujemy również informacje o kwiatach, które umieścimy na slajdach.
Przed wykonaniem prezentacji musimy także zastanowid się, w jaki sposób będziemy
dzieciom prezentowad slajdy.
Tak przygotowana pomoc może byd pokazywana przez nauczyciela na pełnym ekranie,
np. kiedy ma do dyspozycji komputer, projektor multimedialny i ekran lub tablicę
interaktywną.
Dzieci, które dosyd sprawnie posługują się komputerem, mogą także uruchamiad
i przeglądad ją samodzielnie.
Przedstawiona poniżej instrukcja dotyczy programu PowerPoint 2003.
1. Po uruchomieniu programu PowerPoint, w widocznych na pierwszym slajdzie polach
tekstowych wpisujemy tytuł bloku Witaj wiosno oraz podtytuł Pierwsze wiosenne
kwiaty.
Tworzenie prezentacji można usprawnid wykorzystując możliwośd zmiany wzorca
slajdów. Z menu Widok wybieramy opcję Wzorzec, a następnie Wzorzec slajdów.
W widoku Wzorzec slajdów można zmieniad takie właściwości tekstu, jak formatowanie
czcionki, wypunktowanie, interlinię. Można również modyfikowad rozmiar i położenie
obszarów autoukładu. Dzięki zmianom wprowadzonym we wzorcu nie musimy
formatowad tekstów, które umieścimy na slajdzie. Po wprowadzeniu poprawek,
zamykamy widok wzorca.
S t r o n a | 41
2. Z menu Format wybieramy opcję Tło. Następnie rozwijamy listę, z której wybieramy
opcję Więcej kolorów. Ze standardowej palety kolorów wybieramy kolor, który naszym
zdaniem pasuje do prezentacji i klikamy w przycisk Zastosuj do wszystkich – wszystkie
slajdy tworzonej prezentacji będą miały tło w wybranym kolorze.
3. Pierwszy slajd możemy ozdobid rysunkiem z galerii Clipart. W tym celu z menu Wstaw
wybieramy opcję Obraz, a następnie Clipart. W oknie wyszukiwania w galerii Clipart
możemy wpisad, np. kwiaty – program przeszuka swoje kolekcje obrazków. Następnie
wybieramy obrazek, który pasuje do tematu prezentacji.
4. Z menu Wstaw wybieramy opcję Nowy slajd. Z menu Układ slajdu wybieramy układ
Tytuł i tekst. W obszarze tytułu wpisujemy nazwę wiosennego kwiatka, np. Krokus.
Z menu Wstaw wybieramy opcję Obraz, a następnie Z pliku. Z folderu, w którym
zapisaliśmy zdjęcia wstawiamy zdjęcia krokusa. W polu tekstowym wpisujemy lub
wklejamy tekst, który chcemy umieścid na slajdzie.
W podobny sposób tworzymy kolejne slajdy.
5. Jeśli chcemy zmienid kolejnośd utworzonych slajdów, z menu Widok wybieramy opcję
Sortowanie slajdów. Zaznaczamy slajd do przesunięcia, następnie przesuwamy go
trzymając wciśnięty lewy przycisk myszy. Ponownie wybieramy menu Widok oraz opcję
Normalny.
6. Wstawione na slajd obiekty możemy animowad. W tym celu należy kliknąd lewym
przyciskiem myszy na wybranym obiekcie. Z menu Pokaz slajdów wybieramy opcję
Animacja niestandardowa. Po prawej stronie slajdu w okienku Animacja
niestandardowa należy kliknąd przycisk Dodaj efekt. Należy wybrad dostępny rodzaj
animacji, np. Wejście oraz jeden z proponowanych efektów. Możemy zmodyfikowad
wybrany efekt: ustalid sposób pojawiania się efektu, kierunek ruchu, szybkośd animacji.
Uwaga
Nie należy przesadzać z ilością animacji. Unikamy dodawania animacji do tytułu slajdu.
7. Ustalamy sposób przejścia slajdu; z menu Pokaz slajdów wybieramy opcję Przejście
slajdu. Wybieramy rodzaj przejścia, szybkośd, sposób przełączania slajdu.
8. Zapisujemy wykonaną prezentację; z menu Plik wybieramy Zapisz jako. Prezentację
możemy zapisad jako plik programu PowerPoint – plik z rozszerzeniem ppt lub jako
pokaz – plik z rozszerzeniem pps.
42 | S t r o n a
Prezentacja „Pierwsze wiosenne kwiaty” będzie uruchamiana przez nauczyciela jako pokaz.
W zależności od wyposażenia pracowni uczeo powinien oglądad slajdy na dużym ekranie lub
tablicy multimedialnej wspólnie z całą klasą.
W trakcie prezentacji nauczyciel zapoznaje dzieci z jej treścią, tłumaczy nowe pojęcia,
zwraca uwagę na charakterystyczne szczegóły budowy kwiatów – w tym przypadku bardzo
przydatne są zdjęcia umieszczone na slajdach.
Przygotowywanie multimedialnych ćwiczeń z wykorzystaniem
programu PowerPoint
Nauczyciel może również przygotowad prezentacje przeznaczone do dwiczeo
wykonywanych indywidualnie przez ucznia lub w parach. Uczniowie wykonują wtedy
dwiczenie na ekranach komputerów posługując się klawiaturą i myszą.
Prezentacje te nie będą uruchamiane jako pokaz, lecz przeglądane w trybie edycji slajdów.
Zadanie ucznia będzie polegało na uzupełnieniu tekstu w polu tekstowym, przesunięciu
elementów umieszczonych na slajdzie tak, aby dopasowad teksty i rysunki, lub na
stopniowym odsłanianiu slajdu i odgadywaniu nazwy umieszczonego tam obiektu.
Zadaniem nauczyciela będzie sprawdzenie poprawności wykonanych dwiczeo, indywidualna
pomoc dziecku, które ma problemy z wykonaniem zadania. Po wykonaniu dwiczeo,
prezentacji nie zapisujemy – będziemy ją mogli wielokrotnie wykorzystywad na różnych
zajęciach z uczniami.
Wiele dwiczeo wykonanych w programie PowerPoint jako dwiczenia multimedialne można
wydrukowad i wykorzystad takie drukowane pomoce, gdy nauczyciel nie dysponuje
dostateczną liczbą komputerów do pracy z dziedmi.
Przykłady prezentacji zawierających dwiczenia multimedialne dla uczniów:
1. Dwiczenia z luką w tekście
Uczniowie przeglądają slajdy, na których znajdują się poprawnie napisane wyrazy
z trudnością ortograficzną. Następnie przechodzą do slajdów, w których mają uzupełnid
zdania, wypełniając luki w tekście wyrazami, których pisownię powtarzali przed chwilą.
S t r o n a | 43
2. Dopasowywanie tekstu do obrazu
3. Krzyżówki sylabowe
4. Rozsypanki wyrazowe
Zaprezentowane przykłady dwiczeo (punkty 2, 3, 4) są rodzajem układanek polegających
na dopasowaniu tekstu do obrazu, na rozpoznaniu czynności, którą wykonuje uczeo,
nazwy obiektu, czy nazwy kwiatka i ułożeniu tej nazwy z sylab.
Nazwy czynności i sylaby są umieszczone w polach tekstowych, zabezpieczonych przed
edycją tak, aby dziecko mogło je przesuwad i żeby po kliknięciu nie pojawiał się w nich
kursor.
Rysowanie pola tekstowego i zabezpieczanie go przed edycją
a) Z menu Wstaw wybieramy opcję Pole tekstowe. Za pomocą myszy rysujemy pole
tekstowe i wpisujemy tekst, np. sylabę przy.
b) Nie zdejmujemy zaznaczenia z pola tekstowego, zaznaczamy myszką tekst. Z menu
Format wybieramy opcję Czcionka. Zmieniamy rozmiar czcionki na 40 pt,
wybieramy styl czcionki Pogrubiony.
c) Z menu Format wybieramy opcję Pole tekstowe. W obszarze Wypełnienie
wybieramy kolor wypełnienia pola tekstowego. W obszarze Linia wybieramy kolor
44 | S t r o n a
obramowania oraz grubośd 1 pkt. Z menu Format wybieramy opcję Wyrównanie,
a następnie Wyśrodkuj. Jeżeli pole tekstowe jest za długie chwytamy za
„kółeczko” na zaznaczeniu pola, a następnie trzymając wciśnięty lewy przycisk
myszy przesuwamy mysz w lewą stronę. Na ramce zaznaczenia pola klikamy
prawym przyciskiem myszy i wybieramy opcję Kolejnośd, a potem Przesuo na
spód.
d) Z menu Wstaw wybieramy opcję Obraz, a następnie Autokształty. Z menu
Autokształty, z Kształtów podstawowych wybieramy prostokąt.
e) Na polu tekstowym rysujemy prostokąt, jest on wypełniony kolorem. Z menu
Format wybieramy opcję Autokształt. W obszarze Wypełnienie na suwaku
Przezroczystośd ustawiamy 100%. W obszarze Linia, w okienku Kolor wybieramy
Brak linii. W efekcie wykonania powyższych czynności otrzymaliśmy kolorowe
pole tekstowe wypełnione tekstem i przykryte przezroczystym prostokątem.
Wielkośd prostokąta można dopasowad do wielkości pola tekstowego.
Przesuwamy przezroczysty prostokąt na bok, klikamy prawym przyciskiem myszy
na ramce zaznaczenia prostokąta, wybieramy opcję Kolejnośd oraz Przesuo na
wierzch. Przesuwamy ponownie prostokąt na pole tekstowe.
f) Z menu Rysowanie (na dole ekranu) wybieramy opcję Zaznacz obiekty („biała
strzałka”). Ustawiamy mysz poniżej prawego dolnego rogu pola tekstowego,
trzymając wciśnięty lewy przycisk myszy rysujemy ramkę okalającą oba obiekty –
zostaną one zaznaczone. Ustawiamy mysz na ramce zaznaczenia klikamy prawym
przyciskiem myszy i wybieramy opcję Grupowanie oraz Grupuj.
W opisany sposób należy zabezpieczyd przed edycją wszystkie pola tekstowe – uczeo
ma je tylko przesuwad, nie może w nich pisad. Pamiętajmy, że wiele czynności można
wykonad na kilku zaznaczonych obiektach jednocześnie.
Uwaga
Żeby zaznaczyć kilka obiektów jednocześnie na klawiaturze trzymamy wciśnięty przycisk Shift
i klikamy myszką na obiektach do zaznaczenia.
5. Prezentacje zawierające obrazy, filmy i efekty dźwiękowe
Na slajdach prezentacji można także osadzad filmy, animacje i dźwięki. Filmy możemy
pozyskad z Internetu lub nagrad sami, posługując się chociażby telefonem komórkowym,
lub zwykłą kamerką internetową. Program PowerPoint umożliwia także nagrywanie
dźwięku.
Sposób wykorzystania tych możliwości przedstawiony jest na przykładzie kolejnej
prezentacji.
Po naciśnięciu przycisku film (w trybie pokazu prezentacji), zostanie uruchomiony
program pokazujący film „Kozica w Tatrach”, zamieszczony na serwisie YouTube.
S t r o n a | 45
6. Przykłady prezentacji z usuwaniem zbędnych liter, zawierające rebusy oraz
zgadywanki
Na płycie szkoleniowej umieszczono dodatkowe materiały zawierające przykłady pokazanych
prezentacji oraz instrukcje „krok po kroku”, wyjaśniające, w jaki sposób je wykonać.
Tworzenie krzyżówki obrazkowej z hasłem
Jest to przykład pomocy dydaktycznej, którą można wykorzystad, jako dwiczenie
multimedialne oraz do wydrukowania – w przypadku, gdy nauczyciel ma zbyt małą liczbę
komputerów do przeprowadzania dwiczeo multimedialnych.
Prezentacja z krzyżówką jest używana w trybie edycji, gdzie uczeo z klawiatury wpisuje
nazwę odgadniętego warzywa.
46 | S t r o n a
1. Zaczynamy od uruchomienia programu Power Point. Następnie z menu Format
wybieramy opcję Układ slajdu, wybieramy układ slajdu o nazwie „Tylko tytuł”.
2. W polu tekstowym widocznym na slajdzie wpisujemy polecenie do wykonania dla
ucznia, np. „Wpisz nazwy warzyw i odczytaj hasło z pogrubionych kratek”. Po wpisaniu
tekst możemy sformatowad – zmienid rozmiar i kolor liter.
3. Wstawiamy tabelę, która ma 12 kolumn i 7 wierszy. Z menu Wstaw wybieramy opcję
Tabela, podajemy liczbę kolumn i wierszy. Wstawioną tabelę można powiększad lub
zmniejszad ciągnąc myszką za róg lub okrągły wskaźnik na boku ramki, która tabelę
otacza. Pamiętajmy, że pod tabelą lub z boku musimy umieścid obrazki.
4. Małe dzieci lubią kolorowe pomoce dydaktyczne. Możemy tabelę pokolorowad.
Pamiętajmy, że tabela musi byd zaznaczona, jeśli mamy zamiar ją formatowad. Z menu
Format wybieramy opcję Tabela.
W zakładce Obramowania wybieramy kolor obramowania, szerokośd linii, następnie
należy kliknąd każdą z linii na diagramie, aby zmiany zostały zastosowane do
sformatowania tabeli.
Ukrywamy zbędne komórki tak, aby tabela wyglądała, jak krzyżówka.
Obliczamy, ile jest komórek do ukrycia od strony lewej i od strony prawej w każdym
wierszu krzyżówki. Na rysunku powyżej umieszczono liczbę komórek do ukrycia z lewej
i prawej strony. Liczba 0 oznacza, że nie musimy ukrywad żadnej komórki.
Zaznaczamy myszką komórki do ukrycia, ustawiamy mysz na jednej z zaznaczonych
komórek, następnie klikamy prawym przyciskiem myszy, wybieramy opcję
Obramowanie i wypełnienie, a następnie „odznaczamy” krawędzie, które powinny byd
niewidoczne.
Uwaga
Klikamy tak długo, aż na diagramie nie będzie widać żadnej linii w miejscu, które wybraliśmy.
Oczywiście musimy się zastanowić, które krawędzie tabeli chcemy widzieć, a których nie. Może się
zdarzyć, że wcześniej ukryte krawędzie będziemy musieli z powrotem zaznaczyć, jako widoczne
w następnym wierszu krzyżówki.
Teraz zaznaczamy i pogrubiamy komórki tabeli, z których należy odczytad hasło –
grubośd linii 3 punkty. Pod krzyżówką umieszczamy rysunki (powiększamy je lub
zmniejszamy w razie potrzeby) oraz pola tekstowe z numerkami wskazującymi kolejnośd
wpisywania haseł. Identyczne numerki umieszczamy obok krzyżówki po lewej stronie.
Numerki można umieścid w autokształtach ładnie pokolorowanych. Wykonaną
krzyżówkę drukujemy. Jedną krzyżówkę umieszczamy na jednym slajdzie, w jednym
pliku na wielu slajdach możemy mied bardzo wiele krzyżówek. W programie PowerPoint
można je łatwo przeglądad.
Na płycie szkoleniowej umieszczono przykłady innych multimedialnych i drukowanych pomocy
dydaktycznych wykonanych w programie PowerPoint 2003.
S t r o n a | 47
Przykład innej krzyżówki obrazkowej
Tworzenie krzyżówek multimedialnych i drukowanych w programie
EclipseCrossword
Program Eclipse Crossword jest darmową aplikacją, dostępną w języku angielskim, do
tworzenia interaktywnych krzyżówek w postaci strony WWW lub do wydruku.
Program tworzy krzyżówkę z podanych przez użytkownika słów.
1. Uruchamiamy program i wybieramy opcję I would like to start a New crossword.
Naciskamy przycisk Next.
2. Tworzymy nową listę słów, z których powstanie krzyżówka, wybieramy opcję Let me
create a Word list from scratch now. Naciskamy przycisk Next.
3. Do okienka Word wpisujemy hasło. Do okienka Clue for this word wpisujemy
wyjaśnienie do hasła. Klikamy przycisk Add Word to list – hasło zostanie dodane do
listy.
W identyczny sposób wpisujemy wszystkie hasła, z których składa się krzyżówka.
Program sam ułoży kształt krzyżówki, z tego powodu w tym programie nie możemy
tworzyd krzyżówek z hasłem do odgadnięcia z wydzielonych komórek. Naciskamy Next.
Program zapyta nas, czy chcemy zapisad utworzoną listę słów. Zapisujemy ją
w wybranym przez nas folderze. Możemy wielokrotnie korzystad z tej listy
przygotowując nowe wersje krzyżówki.
4. Wpisujemy nazwę naszej krzyżówki i własne nazwisko.
5. Program zaproponuje rozmiar krzyżówki, akceptujemy go.
Na podglądzie zobaczymy widok utworzonej krzyżówki. Jeśli nie odpowiada nam jej
kształt, klikamy w odnośnik Make another puzzle like this one. Naciskamy Next.
6. Ostatnia czynnośd to drukowanie krzyżówki lub jej zapisanie w postaci strony WWW –
co jest bardzo wygodne, ponieważ stronę WWW można wielokrotnie drukowad.
Wybieramy zakładkę Save as a Web page.
Zanim zapiszemy krzyżówkę zmienimy wyjaśnienia na zapisane w języku polskim.
Klikamy w przycisk Options. Wprowadzamy zmiany w zakładce Language. W okienku
Horizontal words wpisujemy Poziomo, w okienku Vertical words wpisujemy Pionowo.
48 | S t r o n a
Zapisywanie krzyżówki w postaci interaktywnej strony WWW – do wypełniania na
ekranie komputera
Klikamy w odnośnik Interactive with JavaScript. Zapisujemy krzyżówkę w wybranym
folderze, nazwę pliku zapisujemy małymi literami, bez polskich znaków i spacji. Po kliknięciu
w wybraną komórkę krzyżówki na ekranie komputera pojawi się okno z hasłem do
odgadnięcia. Nad hasłem podana jest jego liczba liter. Uczeo wpisuje hasło i klika w przycisk
OK. Kliknięcie w przycisk Cancel powoduje zamknięcie okna z wyjaśnieniem do hasła.
Po uzupełnieniu wszystkich haseł uczeo klika w przycisk Check puzzle i sprawdza, czy
rozwiązał krzyżówkę prawidłowo.
Zapisywanie krzyżówki w postaci nieaktywnej strony WWW – do wydrukowania
Klikamy w odnośnik Empty grid and clues – zapiszemy w ten sposób pustą krzyżówkę do
wypełniania. Później klikamy w odnośnik Answer key grid – zapiszemy w ten sposób klucz
odpowiedzi do krzyżówki.
Na płycie szkoleniowej znajdują się materiały w postaci: dokumentu PDF Tworzenie
krzyżówki w EclipseCrossword oraz film instruktażowy (screencast) pod tym samym
tytułem.
Tworzenie pomocy dydaktycznych do wydrukowania w edytorze
tekstowym Word 2003
Wykorzystanie tabel, autokształtów i Galerii diagramów
Wykorzystując tabele nauczyciel może tworzyd karty pracy, plansze do gier, domina, alfabet
obrazkowy i wiele innych pomocy dydaktycznych wspierających nauczanie dzieci. Sposób
wstawiania i formatowania tabeli, wypełniania jej autokształtami i tekstem został opisany
poniżej, na przykładzie tworzenia domina obrazkowego.
Domino obrazkowe – przykład wykorzystania tabeli podczas tworzenia gry
dydaktycznej
S t r o n a | 49
W dziale moduł – Przygotowywanie pomocy dydaktycznych dla dzieci najmłodszych znajduje się
szczegółowy opis sposobu wykonania domina obrazkowego oraz filmy instruktażowe (screencasty):
Wstawianie i formatowanie tabeli, Wstawianie i formatowanie autokształtów.
Ustawienia strony
Ustawienia parametrów strony całego dokumentu są bardzo ważne, jeżeli chcemy, aby
tabela o parametrach wybranych przez użytkownika mieściła się na stronie. W menu Plik
wybieramy Ustawienia strony i ustalamy szerokośd marginesów na 1 cm.
Wstawianie tabeli i jej formatowanie
Z menu Tabela wybieramy Wstaw, następnie Tabela, ustalamy liczbę kolumn: 4 oraz liczbę
wierszy: 3.
Wstawioną tabelę należy sformatowad: odpowiednio zmienid szerokośd kolumn, wysokośd
wierszy, wstawid kolorowe obramowanie. W tym celu zaznaczamy całą tabelę, która
zostanie zacieniowana.
Następnie kolejno wykonujemy następujące czynności:
1. Z menu Tabela wybieramy Właściwości tabeli. W zakładce Wiersz określamy wysokośd
na 6 cm (dokładnie).
2. Z menu Tabela wybieramy Właściwości tabeli. W zakładce Kolumna ustalamy
preferowaną szerokośd na 6 cm.
Uwaga
Jeśli zauważamy, że przy tak ustawionych parametrach tabeli nie mieści się ona na stronie możemy
zmienić szerokość kolumny lub wysokość wiersza na inne niż proponowane.
3. Z menu Tabela wybieramy Właściwości tabeli. W zakładce Tabela wybieramy przycisk
Obramowanie i cieniowanie.
W zakładce Obramowanie kolejno wybieramy: styl obramowania, kolor, szerokośd,
zastosowanie do Tabeli.
Tak wykonaną tabelę kopiujemy i wstawiamy na następnej stronie.
Dalsza praca polega na umieszczaniu w odpowiednich komórkach tabeli cyfr oraz
elementów graficznych (pokolorowanych i tej samej wielkości w jednej komórce).
Wstawianie autokształtów
Do wykonywania elementów graficznych wykorzystujemy Autokształty. Po wybraniu
autokształtu na ekranie pojawia się miejsce z napisem Utwórz tutaj rysunek. Należy tę
opcję wyłączyd naciskając klawisz Delete na klawiaturze. Na ekranie pozostaje kursor
w kształcie krzyżyka. Trzymając wciśnięty lewy przycisk myszy, przesuwamy ją i rysujemy
kształt. Zawsze możemy zmienid jego rozmiary ciągnąc za kropkę w narożu kształtu
(zmieniamy wtedy rozmiary proporcjonalnie). Klikamy kształt prawym przyciskiem myszy
i wybieramy opcję Formatuj autokształt. W zakładce Kolory i linie ustalamy kolor
wypełnienia, kolor i grubośd linii konturu. W zakładce Układ wybieramy opcję Przed
tekstem.
Uwaga
Im więcej elementów graficznych w komórce, tym mniejsze powinny mieć wymiary.
50 | S t r o n a
Pokolorowany kształt kopiujemy – wszystkie kształty umieszczone w tej samej komórce
powinny byd identyczne. Zaznaczamy kształt, trzymamy wciśnięty na klawiaturze przycisk
Ctrl, wprowadzamy mysz do wnętrza kształtu i przesuwamy ją – otrzymujemy kopię
kształtu. Po uzyskaniu odpowiedniej liczby kształtów układamy je w komórce. W ten sposób
wypełniamy inne komórki tabeli.
Na płycie szkoleniowej znajdują się opisy wykonania pomocy dydaktycznych
z wykorzystaniem autokształtów, tabel i Galerii diagramów w postaci dokumentów PDF:
Tworzenie grafów i schematów, Wykorzystanie Galerii diagramów do tworzenia grafów
oraz filmy instruktażowe (screencasty) o tych samych tytułach.
Tworzenie grafów, schematów z wykorzystaniem autokształtów i tabel
Wykonamy graf widoczny na rysunku powyżej, wykorzystamy autokształy, strzałki i pola
tekstowe.
W wersji Ms Worda 2003 autokształty są dostępne w menu Rysowanie widocznym na dole
ekranu:
Czasami zdarza się, że menu to jest niewidoczne. Wówczas należy w menu poleceo wybrad
Widok, Paski narzędzi, Rysowanie.
1. Do narysowania tego grafu wybieramy elipsę
. Tym narzędziem chcemy narysowad
okrąg, w tym celu podczas rysowania będziemy wciskad z klawiatury przycisk Shift.
Narysowany autokształt można zmniejszyd ciągnąc myszką za wybrany róg rysunku.
2. Autokształty można kopiowad trzymając wciśnięty klawisz Ctrl i przesuwając mysz. Po
skopiowaniu okręgu otrzymane elementy należy odpowiednio poukładad:
3. Do Autokształtu można dodawad tekst – należy kliknąd go prawym przyciskiem myszy
i wybrad opcję Dodaj tekst. Wpisany do autokształtu tekst można powiększyd
i pogrubid. Jeśli chcemy formatowad na raz kilka Autokształtów należy je zaznaczyd –
pierwszy z nich zaznaczamy klikając go myszką, przy zaznaczaniu następnych trzymamy
wciśnięty klawisz Shift.
S t r o n a | 51
4. Kolejny etap pracy to dorysowanie strzałek, nadanie im odpowiedniego koloru
i grubości. Z menu Rysowanie (na dole ekranu) wybieramy
. Ważny jest kierunek
rysowania, aby grot strzałki był skierowany w odpowiednią stronę. Jeśli ktoś narysuje
strzałkę z grotem skierowanym w odwrotną stronę można to zmienid. Kliknięciem
myszy zaznaczamy strzałkę i z menu na dole strony wybieramy
, następnie z tego
narzędzia wybieramy strzałkę z grotem skierowanym we właściwą stronę.
Narysowane na grafie strzałki można pogrubid, w tym celu z menu na dole strony
wybieramy
, ustalamy grubośd na 1,5 pkt. Narysowanym strzałkom można zmienid
kolor, w tym celu z wciśniętym przyciskiem Shift zaznaczamy wszystkie strzałki i z menu
na dole strony wybieramy
, a następnie kolor.
5. Obok strzałek w polach tekstowych o niewidocznych ramkach umieścimy działania.
Z menu na dole strony wybieramy pole tekstowe
. Rysujemy pole tekstowe obok
.
wybranej strzałki i wpisujemy do niego tekst: 4. Żeby wpisana kropka oznaczała znak
mnożenia musimy ją zaznaczyd i z menu Format (u góry ekranu) wybieramy opcję
Czcionka, w Efektach zaznaczamy Indeks górny. Można użyd z klawiatury znaku *, który
standardowo oznacza mnożenie. Z doświadczenia wiem, że uczniowie klas młodszych są
przyzwyczajeni do oznaczania znaku mnożenia kropką.
Następnie musimy usunąd ramkę otaczającą pole tekstowe i zmienid jego kolor na
przezroczysty. W tym celu kliknięciem myszy zaznaczamy pole tekstowe,
naprowadzamy mysz na ramkę otaczającą pole tekstowe i klikamy prawym przyciskiem
myszy, wybieramy opcję Formatuj pole tekstowe oraz zakładkę Kolory i linie. Następnie
dokonujemy następującego wyboru: w okienku ustalającym kolor wypełnienia – brak
wypełnienia, w okienku ustalającym kolor linii – brak linii.
Tak wykonane i sformatowane pole tekstowe należy skopiowad tyle razy, ile mamy
działao. Oczywiście w każdym polu tekstowym zmieniamy odpowiednio tekst, ze znaku
podzielności zdejmujemy Indeks górny, pole tekstowe z napisem Dziękuję ma ramkę,
czyli opcja Linia musi mied wybrany kolor czarny.
Przykład wykorzystania Galerii diagramów do tworzenia grafów
Graf widoczny na rysunku został
wykonany z wykorzystaniem Galerii
diagramów (w pakiecie Ms Office 2007
jest to Smart Art).
Galeria diagramów jest dostępna w menu
Wstaw, następnie wybieramy opcję
Diagram.
1. Wybieramy typ diagramu – diagram promieniowy.
2. Do okręgu wewnątrz diagramu wpisujemy wyraz góra, dla którego uczeo powinien
utworzyd rodzinę wyrazów. Tekst wewnątrz okręgu można zaznaczyd myszką
i sformatowad (powiększyd pogrubid).
52 | S t r o n a
3. Wstawiony diagram będzie miał za mało okręgów do wypełnienia wyrazami, które do
danej rodziny należą. Okręgi możemy dokładad do diagramu: kliknięciem myszy należy
zaznaczyd okrąg z wyrazem góra, następnie z narzędzia Diagram należy kliknąd opcję
Wstaw kształt.
4. Do pustych okręgów wpisujemy jeszcze dwa wyrazy należące do rodziny, do
pozostałych okręgów wpisujemy ............... W tych miejscach uczeo sam wpisze
brakujące wyrazy.
5. Okręgi są wypełnione kolorem, który można usunąd. Należy zaznaczyd wszystkie
kształty z wciśniętym klawiszem Shift, z menu Format (u góry ekranu) wybrad opcję
Autokształt, w zakładce Kolory i linie w obszarze Wypełnienie zaznaczyd Brak
wypełnienia w polu Kolor.
Jeśli nasza pomoc dydaktyczna ma byd powieszona na ścianie w klasie wówczas
możemy wykonad ją w wersji kolorowej. Wystarczy kliknięciem myszy zaznaczyd kształt
w środku diagramu, na ekranie pojawi się menu Diagram. W tym menu klikamy ikonę
Polecenie rysowania Office.
W menu Galeria stylów diagramu mamy wiele możliwości pokolorowania naszego
diagramu, wybieramy jeden z dostępnych stylów, np. o nazwie Ogieo.
Oczywiście należy wypełnid wszystkie kształty wyrazami należącymi do rodziny wyrazu
góra – w tym przypadku uczeo niczego nie wypełnia, a tylko obserwuje, jak wygląda
rodzina wyrazów.
Blok tematyczny: Witaj wiosno
Temat zajęd: Pierwsze wiosenne kwiaty
Czas realizacji

Minimum 3 jednostki lekcyjne.
Cele ogólne

Uwrażliwienie na piękno otaczającej przyrody.

Wdrażanie do ochrony przyrody.

Kształtowanie umiejętności rozpoznawania i nazywania wiosennych kwiatów.
Cele szczegółowe
Uczeo:

dostrzega problem i przedstawia sposoby jego rozwiązania,

rozumie treśd czytanego i wysłuchanego tekstu,

wykonuje zadania samodzielnie i we współpracy z innymi,

potrafi wyróżniad głoski, litery, sylaby, samogłoski i dwuznaki w wyrazach,

wzbogaca swój słownik,

wzbogacił swoją wiedzę przyrodniczą,

kształtuje umiejętności budowania logicznej i poprawnej gramatycznie wypowiedzi.
S t r o n a | 53
Środki dydaktyczne
Prezentacja multimedialna, dwiczenia multimedialne, komputery z oprogramowaniem
Ms Office, komputer z projektorem.
Przebieg zajęd
1. Powitanie dzieci i wprowadzenie do tematu zajęd.
2. Nauczyciel zapoznaje dzieci z wiosennymi kwiatami – wykorzystuje do tego celu
prezentację „Pierwsze wiosenne kwiaty”, jeśli jest to możliwe stosuje projektor
multimedialny. Wyjaśnia pojęcie „rośliny chronione”.
3. Słuchanie czytanego przez nauczyciela wiersza „Zwiastuny wiosny” Stanisława
Karaszewskiego.
4. Dzieci odpowiadają na pytanie „Co mówią o sobie kwiaty?”
5. Głośne zbiorowe czytanie wiersza.
6. Wykonywanie dwiczeo multimedialnych (indywidualnie, w parach lub z wykorzystaniem
jednego komputera i rzutnika multimedialnego – sposób pracy zależy od wyposażenia
sali, w której odbywają się zajęcia).
Uwaga! Dzieci nie uruchamiają pokazu slajdów. Nie zapisują prezentacji po wykonaniu
dwiczeo.
 dwiczenia utrwalające: nazwy kwiatów, wiadomości, gdzie rosną, rozpoznawanie
kwiatów na zdjęciu, rozróżnianie kwiatów chronionych i kwiatów pospolitych,
ogrodowych,
 dwiczenia ułatwiające analizę pisowni wybranych nazw kwiatów poprzez układanie
sylab w wyrazy,
 dwiczenie polegające na udzielaniu odpowiedzi na pytania: Ile głosek ma wyraz?, Ile
liter?, Ile sylab?, Ile samogłosek?, Ile jest w wyrazie dwuznaków?. Uczeo udziela
odpowiedzi na te pytania dokonując obliczeo, a następnie za pomocą myszy
przeciąga pola zawierające liczby pod poszczególnymi pytaniami,
 dwiczenie polegające na rozwiązaniu krzyżówki obrazkowej utrwalającej
rozpoznawanie kwiatów chronionych.
7. Uczniowie utrwalają pisownię nazw kwiatów. Nauczyciel wypisuje je na tablicy,
uczniowie przepisują zaznaczając na kolorowo trudności ortograficzne.
8. Uczniowie wspólnie z nauczycielem zastanawiają się nad odpowiedzią na pytanie
„Co musimy robid, żeby chronid przyrodę?”
9. Ocena pracy dzieci na lekcji.
Materiały dodatkowe (opcjonalnie)
Na płycie szkoleniowej znajduje się prezentacja „Pierwsze wiosenne kwiaty” i dwiczenia
multimedialne do tej lekcji (prezentacja).
Adres strony WWW z informacjami o kwiatach:
http://kris1304.ovh.org/chronione/chronione.htm
54 | S t r o n a
Zawartość pakietu „Przygotowywanie pomocy dydaktycznych dla
dzieci najmłodszych”
1. Wstęp – artykuł „Technologie multimedialne w nauczaniu małych dzieci”
Wykorzystanie dwiczeo multimedialnych i prezentacji wzbogacających zajęcia
 Scenariusz zajęd „Pierwsze wiosenne kwiaty” oraz materiały pomocnicze:
 prezentacja jako pokaz „Pierwsze wiosenne kwiaty”
 dwiczenia multimedialne dla ucznia „Wiosenne kwiaty” w formie prezentacji
z zadaniami do wykonania
 Scenariusz zajęd „Zwierzęta chronione w Polsce” oraz materiały pomocnicze
 prezentacja jako pokaz „Zwierzęta chronione w Polsce”
 dwiczenia multimedialne dla ucznia w formie prezentacji z zadaniami do
wykonania
 krzyżówka multimedialna
 Scenariusz zajęd „Ładnie piszemy” oraz materiały pomocnicze
 prezentacja jako pokaz „Czym piszemy”
 dwiczenia multimedialne dla ucznia w formie prezentacji z zadaniami do
wykonania „Piszemy poprawnie”
 rebus do pokazania na ekranie
Pomysły na zadania dla uczniów
 Poznaję nowe litery, dwiczę pisownię nowych wyrazów – krzyżówki obrazkowe
 „Jaki to owoc?”, „Zgadnij, wpisz i pokoloruj” – dwiczenia do wypełniania
 Wykreślanka sylabowa – „Na wsi” – dwiczenie polegające na skreślaniu liter
podanych z nadmiarem.
Pomoce wymienione powyżej można wykorzystad w wersji multimedialnej lub
drukowanej
 Składanie wyrazów z sylab – krzyżówki sylabowe, układanki do wykorzystania
w wersji multimedialnej lub drukowanej
 „Trudności ortograficzne” – krzyżówki multimedialne wspomagające ucznia
w opanowaniu prawidłowej pisowni, teksty z luką – dwiczenia multimedialne
 „Wyścig”, „Legenda Lech, Czech i Rus” – układanie własnej historyjki z obrazków
 Porządkowanie obrazów według chronologii wydarzeo
 Opisuję i wyjaśniam zjawiska przyrody – prezentacje, dwiczenia multimedialne
 Inne pomysły zadao
 Ms PowerPoint
 Do wydruku w postaci pliku pdf
 filmy instruktażowe
 EclipseCrossword
 Ms Word
S t r o n a | 55
Logo w nauczaniu zintegrowanym
Ten rozdział został poświecony wprowadzeniu elementów programowania w języku Logo
i rozwiązywaniu problemów za pomocą komputera w nauczaniu dzieci najmłodszych.
Przedstawiona jest w nim filozofia edukacyjna języka Logo oraz słownik podstawowych
poleceo. Znajdują się także przykładowe scenariusze zajęd dla klasy I i II w ramach
wydzielonych zajęd przedmiotu Zajęcia komputerowe.
Opis aplikacji Sterujemy żółwiem wykorzystywanej na zajęciach, przykładowy scenariusz
dla klasy III oraz dodatkowe materiały wspomagające posługiwanie się środowiskiem
Logomocji i naukę podstaw programowania w Logo zostały zamieszczone na szkoleniowej
płycie DVD oraz na platformie nauczania zdalnego. Znajdują się tam także przykłady
mikroświatów dydaktycznych opracowanych w środowisku Logomocji. Szczegółowy spis
techniczny i funkcjonalny zawartości płyty szkoleniowej jest umieszczony na koocu
rozdziału.

Poznanie filozofii edukacyjnej języka Logo.

Praktyczne poznanie podstaw programowania w Logo oraz elementów środowiska
Logomocja, polska edycja Imagine.

Nabycie umiejętności wykorzystania aplikacji-mikroświatów dydaktycznych pakietu
w nauczaniu dzieci najmłodszych.
Cele dla ucznia

Nabycie umiejętności rysowania na ekranie z wykorzystaniem poleceo grafiki żółwia.

Rozwijanie umiejętności określania kierunków, rozróżnianie obrotów w prawo
i w lewo.

Rozwijanie umiejętności odwzorowywania kształtów.

Rozwijanie umiejętności odnajdywania elementów powtarzających się.

Dwiczenie umiejętności dodawania na liczbach całkowitych.

Kształcenie spostrzegawczości i koncentrowania uwagi.

Kształcenie umiejętności samodzielnego myślenia.
ten moduł

Posługiwanie się komputerem, myszą i klawiaturą komputerową.

Posługiwanie się wybranymi programami i grami edukacyjnymi, rozwijającymi
zainteresowania uczniów.

Tworzenie tekstów i rysunków z pomocą komputera.

Korzystanie z pomocy dydaktycznych.
S t r o n a | 57
Filozofia edukacyjna języka LOGO,
dlaczego warto uczyć dzieci programowania od najmłodszych lat
Język programowania Logo został zaprojektowany w latach sześddziesiątych dwudziestego
wieku jako narzędzie do nauczania dzieci, także najmłodszych. Jego twórcą jest Seymour
Pappert z Massachusetts Institute of Technology (MIT). Na działania Papperta znaczny
wpływ miały odkrycia współczesnej psychologii, a w szczególności badania Jean’a Piageta –
szwajcarskiego filozofa, psychologa i pedagoga. Piaget prowadził m. in. głośne badania
dotyczące rozwoju inteligencji dziecka, jak dziecko dochodzi do rozumienia świata i swojego
w nim miejsca.
W większości współczesnych sytuacji, kiedy dzieci nawiązują kontakt z komputerem, służy
on do dostarczenia im dwiczeo o odpowiednim poziomie trudności, do zapewnienia
interaktywności, czyli odpowiedniego sprzężenia zwrotnego i do udzielania informacji.
Można ogólnie powiedzied, że komputer steruje dzieckiem, jego zachowaniem
i postępowaniem. Natomiast programowanie komputera postrzegane jest jako umiejętnośd
bardzo złożona, którą mogą opanowad tylko niektórzy, np. ci szczególnie uzdolnieni
matematycznie. Czy należy więc uczyd dzieci programowania i rozwiązywania różnych mniej
lub bardziej złożonych problemów zapisywanych w odpowiednio dobranym języku
programowania?
Odpowiedzi udziela Seymour Pappert w swojej pracy „Burze mózgów, Dzieci i komputery”.
Uważa on, że dzieciom należy umożliwid programowanie komputera.
Jeżeli spojrzed na programowanie z właściwej perspektywy, to rzeczywiście w tej
umiejętności nie ma nic niezwykłego. Programowanie komputera oznacza tylko
porozumiewanie się z nim w języku, który mogą zrozumied zarówno komputer, jak
i człowiek. A uczenie się języków jest jedną z tych rzeczy, które dzieci robią najlepiej. Każde
dziecko uczy się mówid. Dlaczego zatem dzieci nie miałyby się uczyd rozmawiad
z komputerem. Osiągnięcie tego celu znakomicie ułatwia język Logo.
Logo to nie tylko język programowania, ale cała filozofia podejścia do programowania
przyjęta przez pedagogów szkolnych. Nadaje się doskonale do realizacji idei
konstruktywizmu – samodzielnego tworzenia wiedzy w wyniku aktywnego działania.
Jego cechą charakterystyczną jest „grafika żółwia”. Początkowo język Logo służył do
sterowania robotem zwanym żółwiem. Robot po wpisaniu komendy naprzód
przemieszczał się po podłodze o określoną liczbę kroków do przodu, a po komendzie prawo
obracał się o określony kąt w prawo. Żółw wyposażony był w specjalny pisak, za pomocą
którego mógł rysowad kreskę po trasie swojej wędrówki. Pomysł mówienia o robocie
„żółw” pochodzi od angielskiego neurofizjologa Grey’a Woltera, który na początku lat
sześddziesiątych eksperymentował z małymi robotami, nazywanymi przez siebie żółwiami.
Wraz z rozwojem technologii żółw przeniósł się na ekran monitora. Powstało wiele
implementacji języka Logo w językach narodowych, także w języku polskim. Wiele z nich
jest bezpłatnych, niestety nie ma takiej pełnej wersji w języku polskim. Także w MIT nadal
trwają prace nad językiem Logo – ostatnia wersja, StarLogo TNG, pochodzi z 2008 roku.
Na zajęciach będziemy posługiwad się polską wersją Logo pod nazwą Logomocja – polska
edycja Imagine Logo. Jest to najnowsza w języku polskim, multimedialna wersja języka.
Imagine Logo zostało stworzone w 2001 roku na Uniwersytecie im. Jana Amosa
Komenskiego w Bratysławie pod kierunkiem prof. Ivana Kalaša. Wersja polska została
opracowana w Ośrodku Edukacji Informatycznej i Zastosowao Komputerów w Warszawie
w 2002 roku. Do prowadzenia zajęd na szkoleniach oraz do pracy z dziedmi w szkole
z niniejszym pakietem dydaktycznym wystarczy darmowa demonstracyjna wersja programu
58 | S t r o n a
dołączona na płycie. Zachęcamy także do zakupu pełnej wersji programu i samodzielnego
odkrywania fascynującej wiedzy oraz tworzenia własnych mikroświatów dydaktycznych.
Polska ma olbrzymie sukcesy w trudnej dziedzinie algorytmiki i programowania. Polscy
uczniowie gimnazjów, liceów oraz studenci wyższych uczelni osiągają bardzo duże sukcesy
na arenie międzynarodowej, zdobywają wiele medali na międzynarodowych olimpiadach
i konkursach. Młodzi polscy informatycy z powodzeniem rywalizują z takimi potęgami, jak
USA, Chiny, Rosja. Sukcesy nie biorą się znikąd, to długie lata pracy uczniów, ich nauczycieli
i opiekunów. Im wcześniej dziecko zacznie obcowad z językami programowania
i rozwiązywaniem problemów za pomocą komputera, tym lepiej będzie sobie radzid
w przyszłości. Dotyczy to zarówno tych, którzy w przyszłości będą kontynuowad swoją
przygodę z informatyką, jak i wszystkich pozostałych.
Proponowane zajęcia z wykorzystaniem materiałów tego modułu stanowią doskonały
wstęp do realizacji zapisów nowej podstawy programowej przedmiotu Zajęcia
komputerowe na II etapie edukacyjnym. W treściach kształcenia znajduje się zapis
dotyczący rozwiązywania problemów i podejmowania decyzji z wykorzystaniem komputera.
Uczeo za pomocą ciągu poleceo tworzy proste motywy lub steruje obiektem na ekranie.
Komentarz autorów podstawy wyjaśnia, że punkt ten dotyczy właśnie wykorzystania Logo.
Słownik podstawowych poleceń języka Logo
Poniżej przedstawiamy listę najczęściej używanych poleceo sterujących ruchami żółwia:

np liczba – przesuwa żółwia w aktualnym kierunku o podaną liczbę kroków.
np 30

ws liczba – przesuwa żółwia przeciwnie do aktualnego kierunku o podaną liczbę
kroków.
ws 30

pw kąt – obraca żółwia w prawo o podany kąt.
pw 90

lw kąt – obraca żółwia w lewo o podany kąt.
lw 90
S t r o n a | 59

cs – czyści ekran graficzny (żółw wraca do swojej pozycji początkowej i kierunku
początkowego).

wróć – żółw wraca do swojej pozycji początkowej i kierunku początkowego – nie
rysuje linii nawet jeśli ma opuszczony pisak. Ekran nie jest czyszczony.

sż – chowa postad żółwia.

pż – pokazuje postad żółwia.

pod – żółw podnosi pisak (przestaje rysowad).

opu – żółw opuszcza pisak (wraca do rysowania).
np 30 pod np 30 opu np 30

powtórz liczba lista_poleceń – powtarza listę poleceo podaną liczbę razy.
powtórz 4 [np 100 pw 90]

ukp kolor – Ustala kolor pisaka żółwia.
np 30 ukp "żółty np 30
Na płycie szkoleniowej w module Logo w nauczaniu zintegrowanym znajduje się wersja
demonstracyjna Logomocji, polskiej edycji Imagine-Logo – plik instaluj.exe, opis środowiska
– plik OpisSrodowiska.pdf oraz film instruktażowy (screencast) wprowadzający do pracy
w tym środowisku. Zapoznaj się także z materiałami na platformie szkoleniowej.
Blok tematyczny: Bawimy się kształtami
(w ramach wydzielonych zajęć komputerowych)
Temat zajęd: Zaczynamy zabawę z żółwiem
Cele ogólne

Rysowanie na ekranie z wykorzystaniem poleceo grafiki żółwia.

Rozwijanie umiejętności określania kierunków.

60 | S t r o n a
Cele szczegółowe
Uczeo:

rozumie znaczenie polecenia,

potrafi obrysowad kształt korzystając z przycisków sterujących ruchem żółwia
(naprzód, wstecz, prawo, lewo, kolor i czyśd),

wykonuje zadania samodzielnie lub z pomocą nauczyciela,

zna różnicę pomiędzy ruchem naprzód a wstecz, odróżnia obroty w prawo i w lewo.
Środki dydaktyczne

komputery z oprogramowaniem potrzebnym do uruchomienia interaktywnych dwiczeo
(wersja demo lub pełna Logomocji-Imagine), komputer z projektorem,

aplikacja Sterujemy.imp – lekcja 1. Zaczynamy zabawę z żółwiem.
Przebieg zajęd
Pierwszą lekcję z żółwiem proponujemy zacząd od zabawy ruchowej, polegającej na
wykonywaniu poleceo zrozumiałych przez żółwia. Nauczyciel ustala, w jaki sposób wolno się
poruszad – co oznacza komenda naprzód i wstecz oraz prawo i lewo (zawsze o 90 stopni).
Wybrane dziecko wykonując polecenia nauczyciela lub kolegów przemieszcza się po klasie
wyznaczoną trasą, na przykład od jednego rogu sali do przeciwległego rogu, omijając
przeszkody stojące na drodze (np. krzesło).
1. Bohaterem lekcji jest żółw, który potrafi rysowad. Nauczyciel uruchamia dwiczenie
interaktywne i demonstruje, w jaki sposób należy korzystad z przycisków: naprzód,
wstecz, prawo, lewo, kolor i czyśd. Omawia również działanie przycisku cofnij.
Aplikacja wykorzystywana na lekcji
2. Uczniowie wybierają pierwszy kształt i sterując ruchami żółwia obrysowują go na
ekranie (nauczyciel wspiera uczniów mających kłopoty z wykonaniem dwiczenia).
S t r o n a | 61
Przykładowy kształt do obrysowania
3. Do obrysowania są też inne kształty – dodatkowe dwiczenia dla uczniów sprawnie
sterujących ruchami żółwia.
Inne kształty do obrysowania – różniące się wielkością jednostkowych elementów
4. Dzieci mogą również opracowad własny wzór. Na zakooczenie lekcji nauczyciel prosi
chętnego ucznia o zademonstrowanie wykonania dwiczenia. Kształt proponujemy
wybrad wspólnie z uczniami.
Plik OpisSterujemy.pdf z opisem jak należy korzystad z aplikacji Sterujemy.imp.
Plik Ksztalty.pdf z kształtami do obrysowania, dostępnymi w aplikacji Sterujemy.imp.
Witryna internetowa http://logo.oeiizk.waw.pl
Uwagi
Powyższą lekcję można zrealizowad w każdej klasie na I etapie kształcenia. Można ją też
wielokrotnie powtarzad. Nauczyciel i uczniowie mają do dyspozycji wiele dwiczeo o różnym
stopniu trudności. Takie rozwiązanie daje możliwośd indywidualizacji procesu nauczania.
Blok tematyczny: Bawimy się kształtami
(w ramach wydzielonych zajęć komputerowych)
Temat zajęd: Małe i duże kroki żółwia
Cele ogólne

Rysowanie na ekranie z wykorzystaniem poleceo grafiki żółwia.

Rozwijanie umiejętności określania kierunków.
62 | S t r o n a

Rozwijanie umiejętności odwzorowywania kształtów.

Cele szczegółowe
Uczeo:

rozumie znaczenie polecenia,

potrafi odwzorowad motywy lub ich lustrzane odbicie korzystając z przycisków
sterujących ruchem żółwia (naprzód, wstecz, prawo, lewo, kolor, czyśd, podnieś,
opuśd),

potrafi prawidłowo dobrad liczbę kroków w poleceniach naprzód i wstecz do
sprawniejszego przemieszczania żółwia,

potrafi dodawad w zakresie do 100,

wykonuje zadania samodzielnie lub z pomocą nauczyciela.
Środki dydaktyczne

komputery z oprogramowaniem potrzebnym do uruchomienia interaktywnych dwiczeo
(wersja demo lub pełna Logomocji-Imagine), komputer z projektorem,

aplikacja Sterujemy.imp – lekcja 2. Małe i duże kroki żółwia.
Przebieg zajęd
1. Bohaterem lekcji jest ponownie żółw. Od ostatniego spotkania nabył kilka nowych
umiejętności. Potrafi podnosid i opuszczad trzymany pisak, a także rysuje odcinki różnej
długości. Nauczyciel uruchamia dwiczenie interaktywne i demonstruje, w jaki sposób
należy korzystad z nowych przycisków: podnieś i opuśd. Omawia jak zmienid liczbę
kroków w poleceniach naprzód i wstecz. Pyta dzieci o sens zmiany długości linii
rysowanej przez żółwia (sprawniejsze przemieszczanie żółwia po ekranie).
Aplikacja wykorzystywana na lekcji
S t r o n a | 63
2. Uczniowie wybierają pierwszy motyw i sterując ruchami żółwia odwzorowują go na
ekranie obok lub poniżej wzoru. Nauczyciel wspiera uczniów mających kłopoty
z wykonaniem dwiczenia.
Przykładowy motyw do odwzorowania
3. Do odwzorowania są też inne motywy – dodatkowe dwiczenia dla uczniów sprawnie
sterujących ruchami żółwia.
Inne motywy do odwzorowania – różniące się stopniem złożoności
4. Dzieci mogą również zaprojektowad i wykonad własny wzór. Na zakooczenie lekcji
nauczyciel prosi chętnego ucznia o zademonstrowanie wykonania dwiczenia. Kształt
proponujemy wybrad wspólnie z uczniami.
Plik OpisSterujemy.pdf z opisem jak należy korzystad z aplikacji Sterujemy.imp.
Plik Wzory.pdf z motywami do odwzorowania, dostępnymi w aplikacji Sterujemy.imp.
Witryna internetowa http://logo.oeiizk.waw.pl
64 | S t r o n a
Uwagi
Powyższą lekcję można zrealizowad w każdej klasie na I etapie kształcenia, pod warunkiem
wcześniejszego zrealizowania lekcji Zaczynamy zabawę z żółwiem. Dzieci muszą sprawnie
posługiwad się przyciskami sterującymi ruchem żółwia (naprzód, wstecz, prawo, lewo)
zanim przystąpimy do wprowadzania nowych umiejętności.
Lekcję można wielokrotnie powtarzad – podobnie jak lekcję Zaczynamy zabawę z żółwiem.
Nauczyciel i uczniowie mają do dyspozycji wiele dwiczeo o różnym stopniu trudności. Takie
rozwiązanie daje możliwośd indywidualizacji procesu nauczania.
Poniżej znajdują się przykładowe rozwiązania dwiczeo:
Odwzorowanie motywu
Odbicie lustrzane motywu
Na płycie szkoleniowej w module Logo w nauczaniu zintegrowanym znajduje się
przykładowy scenariusz do klasy 3, rozszerzona wersja aplikacji sterującej dla nauczyciela
(plik SterujemyNaucz.imp), ułatwiająca przygotowanie własnych szablonów oraz przykłady
prostych aplikacji dydaktycznych wykonanych w środowisku Logomocji – np. Układanie
alfabetu.
S t r o n a | 65
Zawartość pakietu „Logo w nauczaniu zintegrowanym”
1. Wstęp
 Czemu służy ten moduł
 Filozofia edukacyjna języka Logo, dlaczego warto uczyd programowania dzieci od
najmłodszych lat
 Informacje praktyczne – jak korzystad z płyty
 Aplikacja Sterujemy żółwiem
 Opis aplikacji Sterujemy żółwiem
 Scenariusz zajęd – klasa I
 Scenariusz zajęd – klasa II
 Scenariusz zajęd – klasa III
 Zestaw dwiczeo – Zaczynamy zabawę z żółwiem
 Zestaw dwiczeo – Małe i duże kroki żółwia
 Zestaw dwiczeo – Uczymy żółwia rysowad sprytniej
3. Przykładowe mikroświaty dydaktyczne do wykorzystania w pracy z dziedmi
 Aplikacja Układanie alfabetu
 Opis aplikacji Układanie alfabetu
 Aplikacja Układanie wyrazów
 Opis aplikacji Układanie wyrazów
 Aplikacja Gra w pamięd
 Opis aplikacji Gra w pamięd
4. Materiały dla nauczyciela
 Aplikacja Sterujemy żółwiem – wersja nauczyciela
 Opis aplikacji Sterujemy żółwiem – wersja nauczyciela
 Jak przygotowad własne zestawy dwiczeo do aplikacji Układanie wyrazów
 Jak przygotowad własne zestawy dwiczeo do aplikacji Gra w pamięd
5. Materiały pomocnicze do nauki programowania w języku Logo dla nauczyciela
(ucznia)
 Prezentacja „Zaczynamy...”
 Słownik podstawowych poleceo
 Opis środowiska Logomocji, polskiej edycji Imagine Logo
 Prezentacja „Jak tworzyd nowe polecenia”
 Procedury i parametry
6. Przydatne oprogramowanie
 Wersja demonstracyjna programu Logomocja – polska edycja Imagine Logo
 Plugin do uruchamiania projektów zapisanych jako strony WWW w przeglądarkach
internetowych
66 | S t r o n a
Praca z grafiką, filmem, dźwiękiem
Ten rozdział został poświecony omówieniu metod tworzenia filmów edukacyjnych
złożonych z sekwencji zdjęd. Są w nim przedstawione zasady wyszukiwania różnych zdjęd,
jakie można wykorzystad do tworzenia filmu oraz metody ich edycji. Opisany jest też
szczegółowo proces tworzenia filmu w programie Photo Story.
Na koocu rozdziału znajdują się przykładowe scenariusze zajęd, dotyczące tworzenia filmu
edukacyjnego odwołującego się do treści edukacyjnych, jakie mogą byd realizowane
w nauczaniu wczesnoszkolnym.
Inne scenariusze zajęd oraz dodatkowe materiały, odnośniki do stron internetowych, filmy,
prezentacje i screencasty zostały zamieszczone na szkoleniowej płycie DVD oraz na
platformie nauczania zdalnego. Szczegółowy spis techniczny i funkcjonalny zawartości płyty
szkoleniowej jest umieszczony na koocu rozdziału.

Poznanie możliwości i sposobów znajdowania ciekawych materiałów w postaci zdjęd,
filmów, dźwięków w sieci rozległej, dostępnych na tzw. wolnych licencjach.

Przedstawienie zasad i możliwości technicznych samodzielnego wykonywania zdjęd
stanowiących materiał edukacyjny przy pomocy aparatu cyfrowego wraz z pokazaniem
sposobów zapisywania ich na dysk komputera oraz metod ich edycji w podstawowym
zakresie.

Nauczenie tworzenia prostych filmów edukacyjnych zbudowanych z sekwencji zdjęd
i nagranej narracji przy pomocy programu PhotoStory.
Cele dla ucznia

Utrwalenie wybranych treści związanych z edukacją plastyczną, edukacją przyrodniczą,
edukacją medialną i edukacją informatyczną.

Rozwijanie różnych umiejętności, np. malowania farbami.

Zdobycie umiejętności tworzenia prostych komunikatów medialnych.

Rozwijanie umiejętności konstruowania rozbudowanych wypowiedzi.

Zapoznanie z możliwościami i sposobami znajdowania ciekawych materiałów w postaci
zdjęd w sieci rozległej – Internecie.

Poznanie zasad wykonywania zdjęd przy pomocy aparatu cyfrowego.

Nabycie umiejętności pobierania zdjęd z aparatu cyfrowego na dysk komputera.

Poznanie metod tworzenia prostych filmów edukacyjnych przy pomocy programu
Photo Story, które zbudowane są z sekwencji zdjęd i nagranej narracji.

Nabycie umiejętności podstawowej edycji zdjęd.
S t r o n a | 67
ten moduł

Korzystanie z przekazów medialnych.

Tworzenie wypowiedzi w formie ustnej i pisemnej.

Kształtowanie znajomości zasad korzystania z cudzej własności.

Wypowiadanie się w wybranych technikach plastycznych.

Współpraca z innymi w zabawie i nauce.

Analiza i interpretacja tekstów kultury.

Stosowanie przekazów medialnych we własnej działalności twórczej.

Przeglądanie wybranych przez nauczyciela stron internetowych.
68 | S t r o n a
Cyfrowe opowieści – dlaczego jest to ważne w kształceniu dzieci
najmłodszych
Cyfrowe opowieści (Digital Storytelling) to nowa forma cyfrowej narracji, polegająca na
tworzeniu krótkich, 2-5 minutowych filmów. W swym założeniu opiera się na łączeniu słowa
z obrazem i snuciu z ich pomocą cyfrowych opowieści.
Pierwszy raz zastosowano ją na warsztatach organizowanych przez Danę Atchley w USA
w roku 1993. Obecnie jest rozpowszechniana przez Centrum Digital Storytelling
(http://www.storycenter.org). Idea tej formy narracji polega na użyciu technologii bez
wgłębiania się w nią, na snuciu opowieści za pomocą ruchomych obrazów i dźwięku.
Digital Storytelling jest jedną z najważniejszych multimedialnych technik, którą
z powodzeniem możemy wykorzystywad w szkole. Jest nowym sposobem motywowania
uczniów, doskonale nadaje się też do inspirowania młodych twórców. Pozwala w nowy,
bliższy uczniom sposób, prezentowad informacje. Daje uczniom możliwośd wypowiadania
się w stworzonych przez siebie multimedialnych historiach, a tym samym włączenie
w proces uczenia się nowych technologii. Charakter pracy jaką wykonują uczniowie
umożliwia łączenie różnych obszarów edukacyjnych w tym edukację plastyczną, edukację
przyrodniczą, edukację polonistyczną, edukację medialną i edukację informatyczną.
Tworząc film dzieci mogą też kształcid inne umiejętności takie, jak czytanie, pisanie,
malowanie, czy wypowiadanie się.
Budując Cyfrowe opowieści wykorzystujemy idee konstruktywizmu:

Uczenie się przez tworzenie – Uczymy się lepiej, gdy uczenie się jest elementem
uprawiania czegoś co nas prawdziwie interesuje. Uczymy się najskuteczniej, gdy
możemy użyd tego, czego się nauczyliśmy do zrobienia czegoś, czego bardzo chcemy.

Technologia jako tworzywo – Dysponując technologią możemy tworzyd znacznie
więcej interesujących rzeczy i tworząc je możemy się znacznie więcej nauczyd. Dotyczy
to szczególnie technologii cyfrowej: wszelkich komputerów wraz z odpowiednim
oprogramowaniem i dostępem do sieci.
Jakie korzyści osiągniemy stosując tę formę narracji w szkole? Uczniowie tworząc cyfrowe
opowieści zdobywają wiele cennych umiejętności:

językowe – komunikowanie się członków grupy w czasie współpracy, pisanie
scenariusza, opowiadanie historii na postawie obrazów,

matematyczne, myślenia logicznego – organizacja projektu, układanie kolejności
obrazów, edycja materiału filmowego,

związane z tematyką opowieści,

współpracy w grupie – przy wspólnej pracy nad projektem.
Ponadto stosowanie tej techniki wzbogaca wiedzę uczniów (zależnie od tematyki filmów),
rozbudza kreatywnośd (przygotowywanie obrazów, wymyślanie opowieści), motywuje oraz
angażuje emocjonalnie w ważne i ciekawe dla dzieci zadanie.
Pracując z uczniem możemy tworzyd różne wersje Cyfrowych opowieści:

Przygotowane przez nauczyciela.

Do gotowego tekstu.

Do opowiadania przygotowanego przez uczniów.

Czytany przez aktora (wykorzystanie gotowego nagrania).
S t r o n a | 69
Etapy przygotowania cyfrowej opowieści:
1.
2.
3.
4.
5.
6.
7.
Przygotowanie tekstu narracji.
Zaplanowanie i przygotowanie obrazów.
Nagranie narracji.
Dodanie obrazów.
Animowanie obrazów i dodanie efektów specjalnych.
Dodanie napisów.
Ewentualne dodanie podkładu muzycznego.
Uwagi:

Historię opowiadamy za pomocą słów i obrazów.

Tekst narracji może zawierad informacje o tym, jak należy go przeczytad.

Historia powinna byd opowiedziana/przeczytana w naturalny sposób.

2 minutowa opowieśd to około 250 słów.

Pamiętajmy o pauzach, modulacji i zawieszaniu głosu.

Historię opowiadają także obrazy – za pomocą słów opowiadamy tylko to, czego nie
odczytamy ze zdjęd.

Muzyka i efekty dźwiękowe mają tworzyd odpowiedni nastrój.
Wyszukiwanie w sieci materiałów do publikacji
W pracy nauczyciela, jak i w życiu prywatnym bardzo często wyszukujemy informacje
w sieci, często również dokumenty znalezione w sieci są przez nas pobierane
i wykorzystywane. Warto się zastanowid czy mamy prawo do wykorzystywania czyjegoś
dzieła, własności – zdjęcie także jest dziełem i czyjąś własnością tak samo, jak utwór
muzyczny, książka, film i elementy graficzne.
W dzisiejszych czasach trzeba byd świadomym, że istnieją prawa autorskie. Jeżeli chcemy
wykorzystad na przykład obraz z Internetu i opublikowad go na stronie internetowej w celu
wzbogacenia jej szaty graficznej, to trzeba mied zgodę autora lub osoby, której dane dzieło
jest własnością. Inaczej łamiemy prawo i możemy byd pociągnięci do odpowiedzialności
karnej.
W sieci znajdują się serwisy, udostępniające pliki na licencji Creative Commons. Jest to
zbiór licencji, które uprawniają w zależności od jej rodzaju do publikacji pobranego
dokumentu, a czasami także do jego modyfikacji. Należy jednak pamiętad, że taki dokument
należy odpowiednio opisad.
Licencje Creative Commons umożliwiają każdemu tworzenie dokumentów i publikowanie
ich w taki sposób, aby inne osoby mogły z nich korzystad i wykorzystywad je w swojej pracy.
Jest dośd istotne zwłaszcza w edukacji.
70 | S t r o n a
Oznaczanie cudzych utworów
Bez względu na to, na jakiej licencji jest materiał, z którego korzystamy, publikując go
jesteśmy zawsze zobowiązani podad pewne informacje. Są to:

dane autora (ten sam decyduje, jak jego autorstwo ma byd oznaczone, czy imieniem
i nazwiskiem, samym imieniem, pseudonimem, czy też prace mają byd publikowane
anonimowo),

źródło pobrania – czyli adres strony internetowej, na której utwór się znajduje (adres,
który pozwoli w prosty sposób go odnaleźd),

rodzaj licencji (opcjonalnie) – szczególnie ważny, jeśli utwór pochodny ma byd
rozpowszechniany na zasadach wolnej licencji (tak się dzieje, gdy korzystamy z prac
objętych licencją Creative Commons).
Niestety przestrzeganie tych zasad, chod jest konieczne, związane jest z dodatkową, złożoną
pracą – zapisywaniem danych i dołączeniem ich do naszych dzieł pochodnych. Z reguły
robimy to niechętnie, albo wcale. Dlatego poniżej opisujemy, jak prosto ten problem można
rozwiązad.
Wyszukiwanie dokumentów wraz z informacjami o autorze
Najlepiej zapisywad informację o autorach danego materiału już w trakcie wyszukiwania.
Jest na to kilka sposobów:
1. Można stworzyd plik tekstowy, do zapisywania adresów (oraz informacji o autorach),
z których zostały pobrane materiały.
2. Można zapisywad strony zawierające potrzebne nam treści do folderu Ulubione, który
jest tworzony za pomocą przeglądarki internetowej.
3. Dobrym sposobem jest wykorzystanie aplikacji OnLine, takich jak Mininotatnik Google,
która ułatwia zbieranie wycinków ze stron internetowych.
Jeśli potrzebujemy do naszej pracy tylko i wyłącznie plików graficznych, z pomocą
przychodzi nam serwis FlickrCC, znajdujący się na stronie: www.flickrcc.bluemountains.net
Jest to serwis, w którym można wyszukad fotografię oraz automatycznie pobrad i zapisad
w pliku graficznym informację o autorze i rodzaju licencji na jakiej dany dokument został
opublikowany. Opis pobierania zdjęd z serwisu znajduje się na płycie DVD.
Microsoft Office Picture Manager
Wyszukane w Internecie lub wykonane przez nas zdjęcia często wymagają korekty, zanim
przygotujemy z nich film lub wykorzystamy jako element graficzny w udostępnianej
dzieciom aplikacji (np. w aplikacji wyrazy.imp jako ilustrację słowa budowanego
z poruszających się po ekranie literek). Zwykle wprowadzane przez nas poprawki nie będą
duże: wystarczy zmiana rozmiarów, przycięcie zdjęcia lub poprawienie jasności, czy
kolorystyki. Możemy w tym celu wykorzystad program Picture Manager.
Picture Manager umożliwia zarządzanie posiadanymi obrazami oraz ich prostą edycję.
Uruchamiamy go wybierając z menu Start|Wszystkie programy grupę Microsoft
Office|Narzędzia Microsoft Office, a następnie opcję Microsoft Office Picture Manager.
S t r o n a | 71
Bezpośrednio po uruchomieniu program pokazuje zawartośd folderu Moje obrazy.
Wybieranie grafiki do edycji
Obrazy do edycji można wyświetlad niezależnie od tego, w jakim miejscu na dysku zostały
zapisane. W pasku bocznym Skróty do obrazów możemy dodad odnośniki do wszystkich
miejsc zawierających często używane obrazy.
W sytuacji kiedy chcemy znaleźd obraz na dysku, należy wybrad w menu Plik opcję Lokalizuj
obrazy. W prawym pasku bocznym Lokalizuj obrazy wybieramy dysk, na którym jest
zapisana grafika i klikamy OK. Następuje wyszukiwanie wszystkich plików graficznych.
Wystarczy teraz w pasku Skróty do obrazów wskazad na rozwiniętym drzewie folderów
folder z naszymi zdjęciami.
72 | S t r o n a
Innym, szybszym sposobem odszukania zdjęcia, jest wybranie opcji Dodaj skrót do obrazu
w menu Plik. Pojawia się wtedy okno Dodawanie skrótu do obrazu, umożliwiające
wybranie dowolnego folderu z obrazami.
Edycja grafiki
Do edycji należy wybrad jeden obraz, można to zrobid klikając na nim podwójnie lewym
przyciskiem myszy. Zamykamy boczne paski w celu zwiększenia obszaru roboczego.
Klikamy na pasku narzędzi Edytuj obrazy. Pojawia się boczny pasek Edytuj obraz
z narzędziami.
S t r o n a | 73
Picture Manager umożliwia zmianę rozmiaru obrazu,
nasycenia kolorów, jasności, kontrastu, redukcję efektu
czerwonych oczu, obrót oraz przycięcie obrazu. Dostępna
jest także opcja Autokorekta pozwalająca automatycznie
poprawid jakośd zdjęcia.
W celu zmiany jasności i kontrastu zdjęcia wystarczy wybrad
narzędzie Jasnośd i kontrast. Pojawią się wtedy na bocznym
pasku suwaki do ustawiania kontrastu i jasności obrazu.
Używając tego narzędzia można uzyskad ciekawe efekty.
Ułatwieniem jest automatyczny podgląd naszej pracy
w obszarze roboczym. W sytuacji, gdy nie odpowiadają nam
wprowadzone zmiany, można użyd narzędzi Cofnij
,
Powtórz
.
W każdym momencie możliwy jest powrót do zbioru
wszystkich narzędzi edycyjnych.
Ciekawą opcją jest opcja Wzbogad kolory narzędzia Kolor. Po jej wybraniu kursor myszki
zmienia się w celownik, przy pomocy którego wskazujemy obszar obrazu, który ma byd
biały. Na poniższym zrzucie z ekranu widoczne są zmiany, jakie uzyskano po wskazaniu
szarego tła na środku rysunku.
Często posiadane przez nas zdjęcia są zbyt duże, podczas gdy interesuje nas tylko ich
fragment. Możemy je zmniejszyd wybierając opcję Przytnij. Następnie przeciągając myszką
uchwyty przycinania wskazujemy, który fragment zdjęcia będzie nam potrzebny. Istnieje
możliwośd określenia nowego położenia uchwytów przycinania przez wpisanie
odpowiednich wartości liczbowych w pasku Przytnij. Po naciśnięciu przycisku OK zbędne
fragmenty zdjęcia zostaną usunięte.
74 | S t r o n a
Współczesne aparaty fotograficzne pozwalają zapisywad zdjęcia o bardzo dużej
rozdzielczości. Zajmują one dużo miejsca na dysku i muszą zostad zmniejszone, by móc
w całości zmieścid się na ekranie komputera. W przygotowywanych przez nas filmach
zwykle nie potrzebujemy aż tak dobrej jakości zdjęd. Możemy zatem zmniejszyd ich
rozmiary do odpowiadającej nam wielkości.
Po wybraniu opcji Zmieo rozmiar wpisujemy odpowiednią szerokośd lub wysokośd rysunku.
Podanie tylko jednej z tych liczb powoduje, że program automatycznie wyliczy drugą w taki
sposób, by proporcje zdjęcia zostały zachowane. Podanie obu wartości może spowodowad
zniekształcenie rysunku. Możliwe jest także wybranie jednej ze wstępnie zdefiniowanych
szerokości i wysokości lub ustalenie wartości procentowej pierwotnych rozmiarów rysunku.
Wprowadzone zmiany zatwierdzamy naciskając OK.
S t r o n a | 75
Zapisywanie wyników pracy
Zapisywanie obrazów w programie Picture Manager odbywa się w taki sam sposób, jak
w innych programach. Wybieramy opcję Zapisz w menu Plik, aby zapisad wynik pracy w tym
samym pliku. Opcja Zapisz jako pozwala nam wskazad nowe miejsce zapisu pliku lub
zmienid jego nazwę.
Tworzenie filmu w programie Photo Story 3
Photo Story jest prostym darmowym programem umożliwiającym tworzenie filmów
zbudowanych z sekwencji zdjęd. Mogą go używad nawet małe dzieci do budowania
interesujących filmów wzbogaconych różnymi efektami i nagraną narracją. Zdjęcia
stosowane do tworzenia filmu mogą byd dowolne i stanowid, między innymi, rysunki
namalowane przez dzieci.
Tworząc film w programie Photo Story warto wykonywaną przez siebie pracę podzielid na
następujące etapy:
1. opracowanie scenariusza prezentacji: czego będzie ona dotyczyd, z jakich zdjęd ją
utworzymy, jakie dodamy elementy dodatkowe, itd.;
2. zgromadzenie wszystkich potrzebnych elementów (np. zdjęd, treści opisów, plików
muzycznych), najlepiej w przygotowanym wcześniej folderze;
3. przygotowanie projektu prezentacji w programie Photo Story;
4. zapisanie gotowej prezentacji we wskazanym miejscu na dysku.
76 | S t r o n a
Krok 1: Rozpoczęcie tworzenia nowego filmu
1. Uruchamiamy program Photo Story 3 z menu Start
2. Wybieramy opcję Rozpocznij nową historię i klikamy w przycisk Dalej.
3. Klikamy Importuj obrazy w oknie Importuj i organizuj obrazy.
S t r o n a | 77
4. W oknie Otwieranie wybieramy stosowny folder, w którym znajdują się zdjęcia.
5. Wybieramy zdjęcia, z których utworzymy film. Aby wybrad wszystkie zdjęcia klikamy na
pierwszym z nich, a następnie na ostatnim (z wciśniętym klawiszem SHIFT). Aby wybrad
kilka zdjęd, klikamy na kolejnych zdjęciach z wciśniętym klawiszem CTRL.
Klikamy OK aby zatwierdzid wybór. Zdjęcia zostaną załadowane do osi czasu. Po
zaimportowaniu zdjęd warto zapisad tworzony projekt filmu w określonym folderze,
w tym celu klikamy w przycisk Zapisz projekt.
Krok 2: Dodawanie tytułów do zdjęć
78 | S t r o n a
Aby dodad tytuły do kolejnych zdjęd przechodzimy do kroku Dodaj tytuł do obrazów.
Wskazujemy kolejne zdjęcie klikając na osi, a następnie w okienko po prawej stronie
wpisujemy odpowiedni tekst oraz określamy jego atrybuty – takie jak rodzaj czcionki, kolor,
wyrównanie.
Krok 3: Nagrywanie narracji
W oknie Dodaj narracje do obrazów i dostosuj ich ruch możliwe jest nagranie słownej
narracji do każdego zdjęcia. W celu nagrania narracji:

Wybieramy zadane zdjęcie, do którego ma byd dograna narracja.

Klikamy w przycisk Nagraj Narrację

Wypowiadamy narrację.

Zatrzymujemy nagrywanie przyciskiem Zatrzymaj nagrywanie
.
Powyższe kroki powtarzamy przy każdym kolejnym zdjęciu.
Uwaga: W celu konfiguracji mikrofonu i ustawienia głośności nagrywania należy uruchomid
stosowny kreator klikając w przycisk mikrofonu.
Aby usunąd narrację należy kliknąd w przycisk
.
S t r o n a | 79
Krok 4: Dodawanie ruchu
W celu dodania efektu ruchu do zdjęcia:

Wybieramy zdjęcie, do którego chcemy dodad efekt ruchu, a następnie klikamy
w przycisk Dostosuj ruch.

Po przejściu do okna Dostosowywanie ruchu, wybieramy opcję Określ pozycję
początkową i koocową ruchu.

Przy pomocy węzłów na obrazku określamy jego pozycję początkową oraz koocową.
Aby podejrzed efekt klikamy w przycisk Podgląd. W celu zapisania efektu wybieramy
przycisk Zapisz. Przy pomocy strzałki w prawo można przejśd do edycji efektu
kolejnego zdjęcia. Żeby powrócid do głównego okna klikamy w przycisk Zamknij.
Krok 5: Dodawanie muzyki tła
80 | S t r o n a
W celu dodania muzyki, która będzie odtwarzana jako podkład muzyczny dla całego filmu:

Wybieramy na osi czasu pierwsze zdjęcie, a następnie przycisk Utwórz muzykę, aby
skomponowad muzykę samodzielnie.

W oknie Utwórz muzykę wybieramy gatunek Muzyki oraz jej Styl, a następnie Podkład,
Nastroje, Tempo i Natężenie. Aby odtworzyd kompozycję klikamy w przycisk
Odtwarzanie. W celu akceptacji skomponowanej muzyki zatwierdzamy ją
przyciskiem OK.
W oknie Dodaj muzykę tła możemy ustawid jej głośnośd tak, aby nie zakłócała narracji
zdjęd.
Po kliknięciu na pierwszym zdjęciu można obejrzed przygotowany film z dodaną muzyką tła,
wybierając przycisk Podgląd.
S t r o n a | 81
Krok 6: Zapisywanie filmu
Aby zapisad film w formacie pliku filmowego, w oknie Zapisz historię:

Wybieramy opcję Zapisz historię do odtwarzania na komputerze.

Wskazujemy folder do zapisania pliku z filmem oraz wpisujemy jego nazwę – przycisk
Przeglądaj.

Klikamy w przycisk Dalej, aby zapisad film.

Zapisujemy ostateczną wersję projektu filmu – przycisk Zapisz projekt.

Wybieramy opcję Wyświetl historię, aby obejrzed film w programie Windows Movie
Player.
82 | S t r o n a
Scenariusze wykorzystania treści modułu na lekcjach z dziećmi
Scenariusz 1
Blok tematyczny: Poznajemy zwierzęta
Temat zajęd: Cyfrowe ZOO
Poniższy scenariusz zajęd został przewidziany dla klasy III i jest zaprojektowany na 3 do 4
jednostek lekcyjnych w zależności od stopnia zaawansowania znajomości TIK przez uczniów.
Scenariusz zakresem tematycznym obejmuje: edukację plastyczną, edukację przyrodniczą,
edukację polonistyczną, edukację medialną i edukację informatyczną.
Cele

utrwalenie podstawowych wiadomości na temat zwierząt,

zdobycie umiejętności tworzenia prostych komunikatów medialnych,

rozwijanie umiejętności konstruowania rozbudowanych wypowiedzi,

poznanie metod tworzenia prostych filmów edukacyjnych przy pomocy programu
PhotoStory, zbudowanych z sekwencji zdjęd i nagranej narracji,

nabycie umiejętności podstawowej edycji zdjęd.
Przebieg zajęd
Tworzenie scenariusza filmu zbudowanego ze zdjęd

Nauczyciel określa tematykę filmu – Cyfrowe ZOO.

Następnie nauczyciel korzystając z edytora tekstu (obraz dokumentu wyświetlany jest
na ekranie za pomocą rzutnika) przedstawia prosty szablon scenariusza filmu.
Kolejne obrazy filmu mają zawierad pojedyncze zdjęcia zwierząt oraz wypisane ich
nazwy, a wypowiadany przez ucznia tekst ma podawad nazwę zwierzęcia wraz
z informacją o nazwie kontynentu, na którym ono żyje; czym się żywi oraz jego cechy
charakterystyczne lub ciekawostki z nim związane np. Zebra. Zebra żyje w Afryce. Żywi
się ..... itp. Utworzony wydrukowany szablon scenariusza filmu nauczyciel rozdaje
uczniom.

Z udostępnionych przez nauczyciela zdjęd zwierząt każdy uczeo wybiera 8 dowolnych
zdjęd, które będą służyły do utworzenia filmu. Wybrane zdjęcia kopiuje do własnego
folderu w swoim komputerze.

Uczniowie wypełniają przygotowany szablon scenariusza filmu. W kolejnych punktach
wypisują jakie zdjęcie będzie przedstawione, jaki tekst będzie na nim napisany oraz jaki
tekst będzie przy nim wypowiedziany, np.:
 Zdjęcie: zdjęcie lwa,
 Tekst napisany: LEW,
 Tekst wypowiedziany: Lew. Lew żyje w Afryce. Żywi się mięsem, które zdobywa
polując na inne zwierzęta. Głownie polują i zdobywają pożywienie samice.
S t r o n a | 83
Przykładowy szablon scenariusza filmu Cyfrowe ZOO oraz zdjęcia zwierząt do wykorzystania w filmie,
są dostępne na płycie szkoleniowej DVD.
Załączony też został przykładowy film przedstawiający wrażenia z wycieczki do ZOO.
Edycja wykonanych zdjęd

Zdjęcia, które wymagają pewnej edycji dzieci indywidualnie poprawiają w edytorze
graficznym. Nauczyciel instruuje, jak edytujemy zdjęcia w podstawowym zakresie –
zmiany rozmiaru, jasności, ostrości.
Na płycie szkoleniowej dostępny jest materiał dotyczący edycji plików graficznych.
Tworzenie filmu w programie PhotoStory
Każde z dzieci indywidualnie tworzy swój własny film według ustalonego przez siebie
scenariusza.
Nauczyciel na bieżąco instruuje, jak należy wykonywad kolejne etapy tworzenia filmu:
wstawianie zdjęd, dodawanie efektów, dodawanie narracji. Dzieci wykonują kolejne kroki
według wskazówek nauczyciela. Po wykonaniu każdej czynności dzieci powinny mied
przerwę na wykonanie ewentualnych poprawek.
Na płycie szkoleniowej dostępny jest materiał w postaci filmu instruktażowego (screencast),
dotyczący tworzenia w programie Photo Story filmu ze zdjęd oraz dodawania doo narracji.
Przegląd utworzonych filmów
Dzieci po umieszczeniu wykonanych przez siebie filmów w udostępnionym wszystkim
folderze, oglądają filmy kolegów.
Uwaga do realizacji
W przypadku zbyt małej liczby komputerów, dzieci realizując film mogą pracowad w małych
grupach.
Scenariusz 2
Blok tematyczny: Polska – nasz kraj
Temat zajęd: Cyfrowe Legendy
Poniższy scenariusz zajęd został przewidziany dla klasy III i jest zaprojektowany na 3 do 4
jednostek lekcyjnych w zależności od stopnia zaawansowania znajomości TIK przez uczniów.
Scenariusz zakresem tematycznym obejmuje: edukację plastyczną, edukację polonistyczną,
edukację medialną i edukację informatyczną.
Cele

utrwalenie treści wybranych Legend Polskich (np. Wars i Sawa; Złota Kaczka; Lech,
Czech i Rus),

rozwijanie umiejętności malowania farbami,

zdobycie umiejętności tworzenia prostych komunikatów medialnych,
84 | S t r o n a

rozwijanie umiejętności konstruowania rozbudowanych wypowiedzi,

poznanie metod tworzenia prostych filmów edukacyjnych przy pomocy programu
PhotoStory, zbudowanych z sekwencji zdjęd i nagranej narracji,

poznanie zasad wykonywania zdjęd przy pomocy aparatu cyfrowego,

nabycie umiejętności pobierania zdjęd z aparatu cyfrowego na dysk komputera oraz
metod podstawowej ich edycji.
Przebieg zajęd
Tworzenie scenariusza filmu zbudowanego ze zdjęd

Nauczyciel poprzez dyskusje na forum klasy ustala z dziedmi tematykę filmu, jaki mają
utworzyd (np. ulubiona legenda polska – Wars i Sawa).

Tworzony jest dokładny scenariusz filmu. Nauczyciel korzystając z edytora tekstu
(obraz dokumentu wyświetlany jest na ekranie za pomocą rzutnika) zapisuje kolejne
sekwencje filmu, jaki ma zostad utworzony wraz z dokładnym opisem obrazków
potrzebnych do jego utworzenia, np. wizerunek Warsa, Syreny Sawy, łódki na rzece,
przyszłego domu Warsa i Sawy. Następnie, wspólnie z dziedmi określa, jaki tekst będzie
wypowiadany przy każdym obrazku. Nauczyciel zapisuje ustalone teksty w punktach
dotyczących kolejnych obrazków. Utworzony scenariusz nauczyciel drukuje i rozdaje
uczniom.
Na płycie szkoleniowej dostępny jest przykładowy scenariusz filmu.
Rysowanie obrazków potrzebnych do utworzenia filmu

Nauczyciel dzieli klasę na trzyosobowe grupy.

Zadaniem każdej grupy jest namalowanie na papierze określonych obrazków
potrzebnych do filmu. W grupie każde dziecko maluje ten sam obrazek.

Namalowane obrazki dzieci fotografują przy pomocy aparatu cyfrowego.

Sfotografowane obrazki uczniowie pobierają do komputera do przygotowanego –
udostępnionego w sieci folderu. Przed wykonaniem tej pracy nauczyciel instruuje
dzieci, jak ją należy wykonad.
Edycja wykonanych zdjęd

Każde z dzieci indywidualnie przegląda obrazki z udostępnionego wszystkim folderu,
a następnie wybiera te, które uzna za najlepsze do wykorzystania w tworzonym przez
siebie filmie. Wybrane obrazki kopiuje do własnego folderu w swoim komputerze.

Obrazki, które wymagają pewnej edycji dzieci indywidualnie poprawiają w edytorze
graficznym. Nauczyciel instruuje, jak edytujemy zdjęcia w podstawowym zakresie –
zmiany wielkości, jasności, ostrości.
Na płycie szkoleniowej dostępny jest materiał dotyczący edycji plików graficznych.
Tworzenie filmu w programie PhotoStory
Każde z dzieci indywidualnie tworzy swój własny film według ustalonego na początku zajęd
scenariusza.
S t r o n a | 85
Nauczyciel na bieżąco instruuje, jak należy wykonywad kolejne etapy tworzenia filmu:
wstawianie zdjęd, dodawanie efektów, dodawanie narracji. Dzieci po kolei wykonują
kolejne kroki według wskazówek nauczyciela. Po wykonaniu każdej czynności dzieci
powinny mied przerwę na wykonanie ewentualnych poprawek.
Na płycie szkoleniowej dostępny jest materiał w postaci filmu instruktażowego (screencast)
dotyczący tworzenia w programie Photo Story filmu ze zdjęd oraz dodawania narracji.
Przegląd utworzonych filmów
Dzieci po umieszczeniu wykonanych przez siebie filmów w udostępnionym wszystkim
folderze, oglądają filmy kolegów.
Na płycie szkoleniowej dostępny jest tekst innej legendy Lech, Czech i Rus oraz obrazki
przedstawiające jej sceny.
86 | S t r o n a
Zawartość pakietu „Praca z grafiką, filmem i dźwiękiem”
 Czemu służy ten moduł
 Cyfrowe opowieści
Zaczynamy tworzyd cyfrowe opowieści
 Scenariusz zajęd „Opowiadamy bajkę”
 Materiały pomocnicze
 Karta pracy – Opowiadamy bajkę
 Film – Kot w butach
 Informacje o oprogramowaniu
Jak zdobyd wiedzę tworząc film?
 Scenariusz zajęd „Cyfrowe ZOO”
 Scenariusz zajęd „Skąd się bierze miód?”
 Szablon scenariusza filmu „Cyfrowe ZOO“
 Film ZOO
 Zdjęcia do filmu ZOO
 Film „Skąd się bierze miód?”
Opowiadamy za pomocą własnych obrazów i narracji
 Scenariusz zajęd „Cyfrowe legendy”
 Scenariusz filmu „Cyfrowe legendy”
Pomysły na zadania dla uczniów
 Filmy
 Pomocna wróżka
 Przedstawiamy się
 Inne filmy, jakie mogą wykonad dzieci
 Zdjęcia do zajęd
 Opowiadamy historie za pomocą komiksu
 Opowiadamy historie inspirowane zdjęciem
 Linki do ciekawych edukacyjnych stron WWW
3. Przydatne w pracy z dziedmi
 Do przeczytania i obejrzenia
 Jak robid świetne zdjęcia?
 Tekst legendy Lech, Czech i Rus
 Obrazki do legendy Lech, Czech i Rus
 Prawa autorskie i licencje Creative Commons
S t r o n a | 87
PhotoStory
 Do obejrzenia
MS Picture Manager
 Do obejrzenia
Any Video Converter
 Do obejrzenia
Ściąganie plików z aparatu cyfrowego
 Do wydruku
Korzystanie z serwisu FlickrCC
 Do wydruku
88 | S t r o n a
Bezpieczeństwo dzieci najmłodszych
pracujących z wykorzystaniem komputera
Moduł ten poświęcony jest wprowadzeniu w zagadnienia związane z różnymi zagrożeniami
występującymi w czasie pracy z komputerem, a w szczególności podczas korzystania
z zasobów sieci Internet. Temat bezpieczeostwa pracy z komputerem, zwłaszcza
w odniesieniu do najmłodszych użytkowników, jest bardzo szeroki i nie sposób omówid go
na kilku stronach podręcznika.
Z tego względu w opracowaniu w zwięzły sposób została przedstawiona klasyfikacja
najczęściej występujących zagrożeo dla użytkowników komputerów, ze szczególnym
uwzględnieniem najmłodszych uczniów. Ponadto omówione zostały sposoby zapobiegania
zagrożeniom oraz przykłady materiałów do wykorzystania w pracy z uczniami.
Warto zaznaczyd, że dziecko, jako mały uczeo z klas 1-3 może stad się zarówno ofiarą
(co zdarza się najczęściej), jak również świadomym (niezmiernie rzadko) oraz
nieświadomym (stosunkowo rzadko) sprawcą zagrożeo.
Z tego względu w sprawach związanych z opisywanymi tu zagrożeniami najważniejsza jest
profilaktyka, która obejmuje odpowiednie przygotowanie stanowisk pracy w szkole,
zabezpieczenie systemów komputerowych oraz przygotowywanie uczniów do korzystania
z technologii oraz dostępu do sieci Internet. Zgodnie z zapisami w podstawie programowej,
uczeo powinien wiedzied, jak trzeba korzystad z komputera, żeby nie narażad własnego
zdrowia i stosowad się do ograniczeo dotyczących korzystania z komputera.
Ważnym zadaniem jest także uświadamianie rodziców w sprawach, które dotyczą
bezpieczeostwa ich dzieci, a nie są im dobrze znane. Dlatego treści zawarte w tym module
są jednakowo przydatne dla nauczycieli i dla rodziców.
Opis, w jaki sposób realizowad zajęcia dotyczące bezpiecznej pracy na komputerze oraz
przykładowy scenariusz takich zajęd zostały zamieszczone na koocu rozdziału.
Dodatkowe materiały, odnośniki do stron internetowych, filmy, prezentacje i filmy
instruktażowe screencasty zostały zamieszczone na szkoleniowej płycie DVD oraz na
platformie nauczania zdalnego.

Poznanie różnych zagrożeo, generowanych przez nowoczesne technologie.

Omówienie sposobów zapobiegania tym zagrożeniom lub ich skutkom.

Przedstawienie metodyki pracy z uczniami, w celu unikania zagrożeo oraz
kształtowania właściwych zachowao i nawyków podczas pracy z komputerem.

Kształtowanie u uczniów postaw warunkujących sprawne i odpowiedzialne
funkcjonowanie we współczesnym świecie.
Bezpieczeństwo dzieci najmłodszych pracujących z wykorzystaniem komputera
S t r o n a | 89
Cele dla ucznia

Zapoznanie z podstawowymi zasadami bezpiecznej pracy z komputerami oraz
zachowania w pracowni komputerowej.

Poznanie zasad przygotowania swojego stanowiska pracy przy komputerze (ustawienie
mebli, oświetlenia, poszczególnych elementów zestawu komputerowego).

Zrozumienie, dlaczego ważne jest przestrzeganie zasad bezpiecznego zachowania
podczas pracy w sieci Internet.

Stosowanie zasad bezpiecznej pracy przy komputerze w życiu codziennym.

Rozwijanie umiejętności identyfikowania i rozumienia zagrożeo podczas pracy
z komputerami i informowania/rozmawiania na ich temat z opiekunami.

Rozwijanie umiejętności plastycznych, językowych i innych w zakresie przedstawiania
i omawiania rożnego rodzaju zagrożeo i sposobów zapobiegania im podczas pracy
z komputerami.
ten moduł

Stosowanie się do ograniczeo dotyczących komputera.

Znajomośd zagrożeo wynikających z korzystania z komputera, Internetu i multimediów.

Znajomośd osób, które mogą udzielad pomocy w razie zagrożenia wynikającego
z korzystania z komputera.

Znajomośd zasad korzystania z cudzej własności.

Przeglądanie wybranych przez nauczyciela stron internetowych.
90 | S t r o n a
Szkolna infrastruktura komputerowa a bezpieczeństwo uczniów
i nauczycieli
Jednym z najważniejszych aspektów przygotowania szkolnej infrastruktury jest zadbanie
o odpowiedni poziom bezpieczeostwa cyfrowego.
Zagrożenia związane z korzystaniem przez uczniów z technologii informacyjnokomunikacyjnych można ogólnie sklasyfikowad w następujący sposób:

fizyczne – wzrok, postawa,

psychiczne – uzależnienie, wirtualna rzeczywistośd oderwana od życia, zachwianie
relacji z innymi ludźmi,

moralne – łatwy dostęp (niekontrolowany) do informacji niepożądanych (np. instrukcja
budowy bomby, pornografia),

społeczne – zachowania nieetyczne, zachowania kryminalne, którym sprzyja
anonimowośd,

intelektualne – brak innowacyjności, ograniczona wyobraźnia, ubogi język
i umiejętnośd wypowiadania się, ograniczenie dzieci w ekspresji swoich uczud przez
mowę, niecierpliwośd, kopiowanie pomysłów, słaba koncentracja, nadstymulacja
umysłowa (dot.com kids – łatwe przywoływanie zbyt wielu obrazów i informacji na
jedno kliknięcie myszy), roztargnienie.
Zapoznaj się z prezentacją wideo zatytułowaną Zagrożenia w pracy przy komputerze
i w sieci Internet a szkolna infrastruktura, zamieszczoną na płycie szkoleniowej.
Wersja PowerPoint tej prezentacji może posłużyd do omówienia problematyki
bezpieczeostwa korzystania z komputera i sieci Internet dla rodziców uczniów!
Dodatkowo na płycie znajdziesz informacje o stronach, na których zamieszczono materiały
i scenariusze lekcji do omówienia poszczególnych zagadnieo w czasie zajęd z dziedmi.
Pod względem technicznego przygotowania infrastruktury najważniejsze wydają się punkty
związane z zagrożeniami fizycznymi, moralnymi i społecznymi, bowiem mogą byd
bezpośrednio związane z konfiguracją sprzętową (BHP stanowiska) lub programową
(ograniczony dostęp do treści niepożądanych, rejestracja poczynao uczniów w sieci).
W związku z możliwymi zagrożeniami, aby chronid dzieci przed przypadkowym, bądź
celowym dostępem do materiałów niepożądanych, monitorowad ich aktywnośd przy
komputerze, a jednocześnie uczyd odpowiedzialnego zachowania, należy w odpowiedni
sposób zadbad o skonfigurowanie szkolnej sieci i komputerów. W tym celu można
wykorzystad mechanizmy standardowo wbudowane w system operacyjny komputera
uczniowskiego (lub serwera) i przeglądarki, jak również darmowe i płatne narzędzia (np.
tzw. czarne listy stron zakazanych, zapory ogniowe, programy cenzorujące treści,
oprogramowanie do zapisywania aktywności użytkowników w sieci). To ostatnie jest
szczególnie ważne w kontekście cyberprzemocy, jakiej ofiarą lub sprawcami mogą stad się
uczniowie.
S t r o n a | 91
Informacja: Czym jest cyberprzemoc?
Cyberprzemoc to inaczej przemoc z użyciem mediów elektronicznych – przede wszystkim
Internetu i telefonów komórkowych. Problem ten dotyczy przede wszystkim dzieci
i młodzieży. W Polsce doświadcza go ponad połowa młodych internautów!!! Do działao
określanych jako cyberprzemoc zalicza się m. in.:

wyzywanie, straszenie, poniżanie kogoś w Internecie lub przy użyciu telefonu,

robienie komuś zdjęd lub rejestrowanie filmów bez jego zgody,

publikowanie w Internecie lub rozsyłanie telefonem zdjęd, filmów lub tekstów, które
kogoś obrażają lub ośmieszają,
 podszywanie się pod kogoś w sieci.
Pomimo, że akty cyberprzemocy mogą wyglądad niewinnie, to potrafią wyrządzad bardzo
dużą krzywdę.
[na podstawie: http://www.cyberprzemoc.pl]
Wskazane jest również stosowanie oprogramowania antywirusowego i neutralizującego
inne złośliwe i szkodliwe aplikacje, które atakując systemy komputerowe, pośrednio
zagrażają także naszym uczniom (np. poprzez udostępnienie zapisanych na komputerach ich
danych osobom do tego nieupoważnionym, śledzenie poczynao w sieci Internet czy
instalację programów szpiegowskich).
Jaka jest odpowiedzialność nauczyciela i szkoły
Nauczyciele oraz szkoła jako instytucja, odpowiadają między innymi za zabezpieczenie:

dostępu dzieci do materiałów niepożądanych,

danych uczniów, nauczycieli, m.in. danych wrażliwych (szczególnie chronionych danych
osobowych),

danych publikowanych w sieci (na szkolnym serwerze),


bezpieczeostwa swojej sieci ogólnie, czyli:
 dostępu do danych w niej zamieszczanych (jak wyżej),
 utrzymania ciągłości działania sieci,
 zabezpieczenia przed włamaniem i kryminalnym wykorzystaniem.
edukację dzieci i rodziców na temat zagrożeo, w tym cyberprzemocy.
Nie mniej ważne od wymienionych wyżej zagadnieo jest zapewnienie dzieciom stanowisk
pracy zgodnych z obowiązującymi normami BHP.
92 | S t r o n a
BHP i ergonomia stanowiska komputerowego dla ucznia i nauczyciela
Małe dzieci powinny zawsze pracowad przy prawidłowo przygotowanym stanowisku
komputerowym. Nogi i ręce oparte (nogi nie wiszą, ewentualnie oparte są o podpórkę pod
stopami), ekran monitora ustawiony na wysokości oczu dziecka. Światło nie odbija się od
ekranu. Dziecko siedzi prosto, a nauczyciel pilnuje, aby co pół godziny, nie dłużej niż co
godzinę lekcyjną były robione przez dziecko przerwy. Wskazane jest oderwanie dziecka od
komputera, a najkorzystniej, aby był to ruch na świeżym powietrzu.
Uwaga
Komputer na etapie nauczania wczesnoszkolnego nie powinien stanowid przedmiotu
nauczania, lecz pełnid rolę narzędzia wspomagającego proces edukacyjny. Zaleca się, by do
komputera sięgad nawet parę razy w ciągu lekcji, jeśli jest to uzasadnione, ale
w konkretnym celu – np. wykonania dwiczenia, znalezienia informacji, rozwiązania quizu,
obejrzenia filmu itp. Te aktywności powinny byd jednak przeplatane wykorzystaniem
tradycyjnych środków dydaktycznych, takich jak: czytanie książki, obserwowanie
nauczyciela i tego, co tworzy na tablicy, czy słuchanie nagrao.
Stanowisko pracy ucznia powinno byd również bezpieczne pod względem instalacji
okablowania – elektrycznego, sieciowego oraz podłączającego urządzenia, takie jak:
monitory, drukarki, klawiatury. Kable powinny byd poprowadzone w sposób uniemożliwiający np. przypadkowe zrzucenie sprzętu, czy bezpośredni dostęp do przewodów –
szczególnie elektrycznych.
Przykłady niebezpiecznych zachowao dzieci w pracowni komputerowej.
Zapoznaj się z prezentacją wideo zatytułowaną: Bezpieczna i ergonomiczna praca przy
komputerze, zamieszczoną na płycie szkoleniowej.
Wersja PowerPoint tej prezentacji może posłużyd Ci do omówienia problematyki
bezpieczeostwa korzystania z komputera i sieci Internet dla rodziców Twoich uczniów!
Na płycie znajdziesz także odsyłacze do stron i serwisów poświęconych tematyce BHP
pracy z komputerem, jak również pomysły na scenariusze zajęd, mające na celu przybliżenie
tych zasad uczniom.
Praca dziecka przy komputerze powinna byd cały czas nadzorowana przez nauczyciela lub
rodzica dziecka. Ani na chwilę dziecko nie powinno byd pozostawione samo przy
komputerze, szczególnie w sytuacji, gdy jest on podłączony do Internetu.
Dziecko pracujące przy komputerze powinno przejśd mini szkolenie na temat zagrożeo,
z jakimi może się spotkad. Powinno nauczyd się reagowad na niebezpieczne sytuacje. Więcej
informacji na ten można znaleźd w dalszej części podręcznika, w rozdziale zatytułowanym
Bezpieczne zachowania w sieci Internet nie tylko dla uczniów.
S t r o n a | 93
Rozwiązania dedykowane uczniom najmłodszym
Jeżeli w szkole dopiero rozważany jest zakup sprzętu komputerowego na potrzeby
najmłodszych uczniów, warto wziąd pod uwagę sprzęt dla nich przeznaczony.
W rozwiązaniach dedykowanych uwzględnione są zazwyczaj potrzeby małego dziecka
w odniesieniu do sprzętu komputerowego, na którym ma pracowad. Komputery tego typu
charakteryzują się następującymi cechami:

niewielkie wymiary i ciężar komputera, ew. rączka – szczególnie ważne, jeśli dziecko
ma samodzielnie sprzęt przenosid,

zabezpieczenia na wypadek upadku z niewielkiej wysokości (np. ławki szkolnej) oraz na
zalania i inne zabrudzenia,

długi czas pracy na zasilaniu z baterii, łącznośd radiowa z siecią szkolną – pozwala
uniknąd konieczności budowania bezpiecznej infrastruktury okablowania,

klawiatura i ekran – dostosowane pod kątem ergonomii do potrzeb małego dziecka
(małe klawisze, niewygodne dla osoby dorosłej, są lepiej dostosowane do małych
palców ucznia klasy 1-3, natomiast niewielki ekran urządzenia nie zasłania uczniowi
widoku na tablicę, ekran projektora, a także na samego nauczyciela),

wbudowane urządzenia dodatkowe (głośniki, mikrofon, kamera) oraz porty
pozwalające dołączyd zewnętrzne wyposażenie,

oprogramowanie umożliwiające nauczycielowi w prosty sposób zarządzad wszystkimi
komputerami uczniowskimi.
Powyżej wymienione cechy posiadają urządzenia typu ClassMate PC zaprojektowane przez
firmę Intel i z sukcesem wdrażane w wielu krajach na całym świecie.
Zamiast standardowych komputerów zaprojektowanych do pracy dla osób dorosłych, warto
rozważyd zakup tego typu urządzeo.
Bezpieczne zachowania w sieci Internet nie tylko dla uczniów!
Nie tylko dziecko pracujące przy komputerze powinno przejśd mini szkolenie na temat
zagrożeo i sposobów reagowania na niebezpieczne sytuacje. Podobne szkolenia mogą byd
bardzo przydatne także dla rodziców, jak również dla nas, nauczycieli. Z pozoru niewinna
czynnośd, jak opublikowanie zdjęcia w sieci Internet, może przynieśd publikującemu takie
treści nieoczekiwane konsekwencje.
Dla rodziców i nauczycieli ważna staje się ochrona podopiecznych przed przestępcami,
którzy swoje działania przenieśli do Internetu. Dotychczas każdy rodzic, wspomagany przez
szkołę i chociażby bajki, ostrzegał dzieci, aby nie rozmawiały z nieznajomymi na ulicy, nic od
94 | S t r o n a
nich nie brały i nie chodziły nigdzie z nimi. Teraz, gdy włamywacze i pedofile „przenieśli się”
do sieci, trzeba rozszerzyd zakres swoich ostrzeżeo.
Informacja
Na szczęście powstało już wiele bajek adekwatnych do nowej sytuacji. W niniejszym
module, zarówno w podręczniku, jak i w materiałach dodatkowych na szkoleniowej płycie
DVD, zamieszczone zostały odsyłacze do stron zawierających bajki i materiały dydaktyczne
przeznaczone do wykorzystania z małymi dziedmi. Cześd odsyłaczy została zamieszczona
również w Materiałach uzupełniających w postaci dokumentu PDF pt. Strony WWW
związane z bezpieczeostwem najmłodszych użytkowników komputerów i sieci Internet,
który znajduje się na szkoleniowej płycie DVD oraz na platformie nauczania zdalnego.
Podstawy, czyli czego my i dzieci nie powinniśmy robić w Internecie!
Każda osoba – dorosła, jak i niepełnoletnia – powinna przejśd krótkie szkolenie dotyczące
zasad bezpiecznego posługiwania się siecią Internet. Szkolenie to powinno przedstawiad
działania, jakich w sieci Internet nie powinniśmy podejmowad oraz określad m.in. pytania,
które chod wyglądają na niewinne, mogą pociągad za sobą poważne konsekwencje.
Przykłady niebezpiecznych zachowao oraz pytao, które mogą stanowid zagrożenie dla
najmłodszych, zostały zebrane w artykule zatytułowanym Bezpieczeostwo w sieci,
stanowiącym uzupełnienie niniejszego podręcznika.
Najważniejsze zagadnienia związane z bezpiecznym zachowaniem dzieci w sieci Internet,
zostały zebrane i przedstawione w prezentacji wideo Byd bezpiecznym w sieci!, która
znajduje się na płycie szkoleniowej. Jest ona dostępna również w wersji PowerPoint i można
ją wykorzystad do pracy z dziedmi oraz na spotkaniach z rodzicami.
Zapoznaj się z prezentacją wideo zatytułowaną: Byd bezpiecznym w sieci!, zamieszczoną na
płycie szkoleniowej.
Wersja PowerPoint tej prezentacji może posłużyd Ci do omówienia problematyki
bezpieczeostwa korzystania z komputera i sieci Internet dla rodziców Twoich uczniów, jak
i do omówienia lub powtórzenia zagadnieo z samymi dziedmi.
Prawo autorskie a publikowanie w sieci Internet
Podczas pracy w sieci Internet nie można zapominad, że wszystkich nas obowiązuje ustawa
o prawie autorskim. Chod ustawodawca dał nauczycielom szerokie uprawnienia w zakresie
dowolnego niemal wykorzystania w procesie dydaktycznym pozyskanych w sposób legalny
treści, to jednak prawa te są w wyraźny sposób obwarowane pewnymi ograniczeniami.
Musimy pamiętad o stosowaniu się do nich, gdy przygotowujemy materiały na lekcje,
wykorzystujemy pozyskane treści do materiałów dla naszych uczniów lub na konferencjach.
W każdym z tych trzech przypadków mogą działad uprawnienia i ograniczenia co do
wykorzystania cudzych utworów.
Jednym z naszych zadao jest również przekazywanie wiedzy na temat poszanowania
własności intelektualnej i praw autorskich. Powinniśmy to robid na jak najwcześniejszym
etapie edukacji. Warto uświadamiad i wyjaśniad uczniom pojęcia takie, jak plagiat i co się
z nim wiąże.
Dodatkowe materiały omawiające zagadnienia związane z prawami autorskimi zostały
zamieszczone na szkoleniowej płycie DVD (patrz niżej).
S t r o n a | 95
Zapoznaj się z prezentacją wideo zatytułowaną: Zasady publikacji w sieci Internet – prawo
autorskie w skrócie, zamieszczoną na płycie szkoleniowej.
Nigdy nie jesteśmy anonimowi
Kolejnym istotnym zagadnieniem jest uświadomienie naszym uczniom, że podczas
korzystania z sieci Internet nigdy nie są anonimowi. Poczucie anonimowości, jak
podkreślone było wcześniej, może powodowad zachowania nieetyczne, czasem kryminalne,
jak również przejawiad się w tzw. cyberprzemocy.
Uzmysłowienie braku anonimowości najprościej jest zademonstrowad na konkretnych
przykładach. Gdy stosujemy w szkole jakiś system monitorowania pracy uczniów, wówczas
możemy przeprowadzid specjalną lekcję na dowolny temat z wykorzystaniem sieci Internet.
Po zakooczeniu pracy zademonstrujmy, w jaki sposób możemy sprawdzid, które strony
poszczególni uczniowie odwiedzili w trakcie pracy. Zróbmy to niejako mimochodem, np. by
pokazad, jak wiele różnych serwisów WWW trzeba odwiedzid, by znaleźd potrzebne
informacje. Przy okazji zademonstrujemy, że w dowolnej chwili nauczyciele czy
opiekunowie mogą sprawdzid, co uczeo robił, jakie strony odwiedzał. Podkreślmy na koniec
zajęd, że takie sprawdzenie jest możliwe niezależnie od tego, czy pracujemy w klasie,
w domu, czy u znajomych. Wyjaśnijmy uczniom, że każdy ich ruch jest odnotowywany
w specjalnych dziennikach (logach), każdy wpis dokonany na stronach internetowych,
np. w formie komentarza, mimo iż nie został przez nich podpisany imieniem i nazwiskiem,
został opatrzony informacją, z jakiego komputera i kiedy został dokonany.
W wyniku takich działao większośd dzieci uświadamia sobie, że nie musi zostad złapana za
rękę podczas przeglądania niewłaściwych stron; że nauczyciel lub opiekun mogą
w dowolnej chwili sprawdzid ich poczynania przy komputerze. Dzięki temu w dzieciach
rozwija się poczucie odpowiedzialności za czyny dokonywane w sieci. Włącza się także
autocenzura. Jednak do zademonstrowania tego typu mechanizmu potrzebne jest
odpowiednie oprogramowanie umożliwiające monitoring. Zostało ono również pokrótce
opisane w rozdziale: Aplikacje monitorujące i ograniczające dostęp do wybranych treści.
Ochrona ucznia przed treściami niepożądanymi
Jednym z ważnych aspektów bezpiecznej pracy dziecka przy komputerze z dostępem do
sieci Internet, jest ograniczenie mu możliwości dostępu do materiałów (stron)
niepożądanych, które z różnych powodów mogą mied szkodliwy wpływ na młodego
człowieka.
Większośd osób kojarzy treści niepożądane jako treści pornograficzne. Jest to słuszne
rozumowanie, jednak treści niepożądane nie ograniczają się tylko do pornografii
(obrazowej, filmowej czy słownej). Chod wejście na stronę zawierającą pornografię może
byd traumatyczne dla małego dziecka, to także witryny zawierające instrukcję
przeprowadzenia niebezpiecznych doświadczeo w domu czy na podwórku, mogą byd
wysoce niewskazaną dla niego lekturą.
W celu ochrony dzieci przed przypadkowym wejściem na strony z treściami
nieprzeznaczonymi dla nich, można i należy zastosowad kilka ochronnych zabezpieczeo:
1. Powinniśmy chronid komputery przeznaczone dla dzieci przed złośliwym (szkodliwym)
oprogramowaniem, którego jednym z działao może byd automatyczne przekierowanie
przeglądarki na witryny z treściami niepożądanymi. W tym celu należy stosowad
96 | S t r o n a
profilaktyczne aplikacje ochronne. Szerzej temat ten został omówiony w dalszym
rozdziale zatytułowanym: Oprogramowanie złośliwe i ochrona przed nim.
2. Aktualizowad system operacyjny i aplikacje zainstalowane na komputerze uczniowskim.
Dzięki temu będą one bardziej odporne na wszelkiego rodzaju ataki (także
oprogramowania złośliwego).
3. Stosowad aplikacje i systemy automatycznie blokujące dostęp do serwisów
internetowych, mogących zwierad materiały zabronione dla dzieci. O tego typu
aplikacjach i systemach, ich zaletach, wadach i ograniczeniach szerzej można
dowiedzied się z rozdziału: Aplikacje monitorujące i ograniczające dostęp do
wybranych treści.
Należy także pamiętad, że aby możliwa była pełna kontrola poczynao ucznia w sieci Internet
i/lub podczas pracy przy komputerze, na wszystkich komputerach, z których będzie
korzystał, wymagane jest jego indywidualne konto zabezpieczone hasłem (tylko jemu
znanym). Więcej na temat kont użytkowników, zakładania i zarządzania nimi zostało
opisane w rozdziale pod tytułem: Konta użytkowników a polityka bezpieczeostwa.
Konta użytkowników a polityka bezpieczeństwa
Zapewnienie maksymalnego poziomu bezpieczeostwa uczniom oraz szkole wymaga, aby
każdy użytkownik szkolnych komputerów posiadał indywidualne konto zabezpieczone
hasłem. Tylko wówczas każdy z użytkowników w pełni odpowiada za to, co robił przy użyciu
swojego konta, a nauczyciel lub administrator szkolnej sieci zawsze mogą, który użytkownik,
gdzie i o której godzinie się łączył.
Założenie indywidualnych kont dla wszystkich użytkowników ułatwia omawianie z dziedmi
zagadnieo dotyczących odpowiedzialności za dokonywane przez nie czyny. Umożliwia
również kontrolę postępowania uczniów i nakładanie bardzo spersonalizowanych
ograniczeo (także dla konkretnego ucznia).
Jeśli szkolne komputery działają pod kontrolą serwera, na przykład serwera SBS 2003,
wówczas odpowiednie mechanizmy zakładania kont i monitoringu są zapewnione po jego
stronie. Jeśli jednak pracujemy z dziedmi na niezależnych stanowiskach komputerowych,
sami musimy zadbad o konta i oprogramowanie nadzorujące pracę uczniów. Pokrótce
oprogramowanie tego typu zostało opisane w rozdziale: Aplikacje monitorujące
i ograniczające dostęp do wybranych treści.
Możliwe scenariusze postępowania z kontami dla uczniów
Sytuacja, gdy w szkole znajduje się serwer zarządzający kontami użytkowników nie jest
omawiana w niniejszych materiałach, ponieważ w takim przypadku zakładaniem kont
uczniowskich, jak również monitoringiem działao podejmowanych przez użytkowników sieci
powinien zajmowad się jej administrator. Omawiamy jedynie przypadek, w którym za
zakładanie kont i monitoring uczniów odpowiada nauczyciel prowadzący z nimi zajęcia.
Możliwe wówczas są właściwie trzy scenariusze zarządzania kontami użytkowników:
Przypadek 1 – każdy uczeo posiada indywidualny komputer, którego jest jedynym
użytkownikiem.
Jest to sytuacja najkorzystniejsza. Na komputerze może byd założone tylko konto
uczniowskie z uprawnieniami ograniczonymi oraz konto zarządzające z uprawnieniami
administratora komputera.
S t r o n a | 97
Przypadek 2 – mamy do dyspozycji liczbę komputerów mniejszą (ewentualnie równą
liczbie uczniów w klasie), ale tylko uczniowie jednej klasy z nich korzystają.
W takim przypadku należy na każdym komputerze założyd indywidualne konto dla każdego
ucznia, aby niezależnie od tego, na której jednostce danego dnia pracuje, miał dostęp do
swojego zabezpieczonego indywidualnym hasłem konta.
Wskazówka
Hasła stosowane dla uczniów najmłodszych powinny byd stosunkowo proste, kilkuznakowe.
Należy pamiętad, by sam proces logowania do systemu został maksymalnie uproszczony –
na przykład poprzez wybieranie ikonki ze zdjęciem lub obrazkiem symbolizującym konto
danego ucznia i wpisanie przez niego tylko swojego hasła. Taki sposób logowania może
znacznie uprościd i przyspieszyd rozpoczynanie lekcji szczególnie w pierwszym roku nauki
z wykorzystaniem komputerów.
Przypadek 3 – mamy do dyspozycji liczbę komputerów mniejszą lub równą liczbie uczniów
w klasie, ale z tego samego zestawu komputerów korzysta więcej niż jedna klasa.
W takim przypadku, gdy komputery nie pracują pod kontrolą serwera, zakładanie kont na
każdym komputerze dla każdego z uczniów będzie w znacznym stopniu utrudnione. Dlatego
można ograniczyd się do założenia na każdym z komputerów tylko dwóch kont: dla ucznia
i dla nauczyciela (z uprawnieniami administracyjnymi).
Należy pamiętad, iż zakładając pojedyncze, wspólne dla wszystkich uczniów konto,
rezygnujemy z możliwości indywidualnego, niezależnego nadzoru działalności
poszczególnych dzieci. Tym samym każdy z uczniów uzyskuje dostęp do dokumentów
zapisanych na danym komputerze przez osoby wcześniej na nim pracujące. Dlatego
zalecane jest tworzenie indywidualnych kont dla wszystkich użytkowników zawsze, gdy
tylko jest to możliwe.
Uwaga
Nigdy nie należy udostępniad dzieciom konta o uprawnieniach administracyjnych, gdyż
posiadając do niego dostęp będą mogły obejśd wszelkie nałożone ograniczenia i systemy
nadzoru.
Zapoznaj się z filmem instruktażowym zatytułowanym: Zarządzanie kontami
użytkowników na szkolnych komputerach, zamieszczonym na płycie szkoleniowej.
Aplikacje monitorujące i ograniczające dostęp do wybranych treści
W przypadku, gdy komputery działają pod kontrolą serwera, w większości wypadków
można zastosowad mechanizmy centralnego monitorowania poczynao uczniów, jak również
ograniczania im dostępu do określonych treści. Odpowiednie ustawienia może wprowadzid
administrator serwera. W naszych materiałach nie będziemy się jednak zajmowad tego typu
przypadkami. Administratorzy serwerów zazwyczaj wiedzą, jak sobie z tym problemem
poradzid.
Pozostaje pytanie, co zrobid w przypadku, gdy komputery uczniowskie nie pracują pod
kontrolą serwera?
W przypadku, gdy to nauczyciel prowadzący zajęcia komputerowe jednocześnie odpowiada
za ich konfigurację i obsługę oraz nie ma serwera, który zapewniałby kontrolę dostępu do
sieci Internet, niezbędne jest zastosowanie dodatkowych mechanizmów. Możliwych
rozwiązao jest wiele.
98 | S t r o n a
Jedną z możliwości stanowi zainstalowanie komercyjnej aplikacji nadzorującej dostęp do
wybranych treści oraz monitoring poczynao ucznia. Można zakupid oprogramowanie tylko
do tego przeznaczone lub wykorzystad mechanizmy nadzoru i monitoringu wbudowane
w niektóre aplikacje chroniące przed złośliwym oprogramowaniem. Dokument
przedstawiający przykładowe aplikacje nadzorujące dostęp do treści niepożądanych został
zamieszczony na szkoleniowej płycie DVD.
Należy jednak pamiętad, że aplikacje blokujące dostęp do treści nigdy nie będą zapewniały
pełnej ochrony. Dzieje się tak z dwóch powodów, w zależności od sposobu ich działania.
Pierwszy z nich polega na korzystaniu ze specjalnie przygotowanych Czarnych List (tzw.
BlackLists) stron zakazanych. Jednak każdego dnia powstaje wiele nowych adresów
internetowych, wiele przestaje istnied, dlatego możemy mied praktycznie pewnośd, że
nawet bardzo często aktualizowane listy nie obejmą wszystkich zakazanych serwisów
internetowych.
Drugi sposób działania to określenie kategorii stron zabronionych na podstawie wyrazów –
kluczy znajdujących się w słownikach. Metody te, mimo iż coraz doskonalsze, nadal mogą
popełniad błędy i blokowad całkowicie bezpieczne, a nawet rekomendowane do użytku
przez dzieci strony.
Trzeci sposób, to poleganie na kategoriach określanych przez samych twórców stron –
jednak jest to nadal bardzo zawodna metoda, ze względu na fakt, że autorom stron
zawierających treści „zakazane” niekoniecznie zależy na blokowaniu komukolwiek dostępu
do nich.
Usługa Windows Live –
Bezpieczeostwo rodzinne pozwala na
monitorowanie aktywności dzieci
w sieci Internet oraz blokowanie lub
dozwalanie wybranych stron i treści.
Usługę tą można wykorzystad
w szkole, jak również polecad do
stosowania na domowych
komputerach rodzicom uczniów.
Przed wyborem aplikacji komercyjnej warto zastanowid się nad wykorzystaniem darmowej
alternatywy. Przykładem może tutaj byd aplikacja Bezpieczeostwo rodzinne usługi
Windows Live. Program współpracujący z internetową usługą, zupełnie darmowy w swoim
użyciu, pozwala zarówno na monitoring poczynao dzieci, jak również na blokowanie
dostępu do wybranych stron w podstawowym zakresie.
Na szkoleniowej płycie DVD zamieszczona została prezentacja wideo Windows Live
i Bezpieczeostwo rodzinne omawiająca usługę Windows Live, jak również jej instalację
i konfigurację na komputerach.
Dodatkowo na płycie został zamieszczony artykuł przedstawiający przykładowe aplikacje
komercyjne do blokowania dostępu do wybranych treści.
S t r o n a | 99
Wskazówka
Warto przetestowad funkcje Kontroli rodzicielskiej zamieszczone w niektórych systemach
operacyjnych (na przykład: Windows Vista Home/Ultimate, Windows 7, MAC OS X).
Umożliwiają one często kontrolę dostępu nie tylko do sieci Internet, ale również do
poszczególnych aplikacji oraz na określanie czasu, w jakim dziecko może logowad się do
systemu i korzystad z komputera.
Oprogramowanie złośliwe i ochrona przed nim
Istnieje wiele rodzajów złośliwego oprogramowania. Są to wszelkie aplikacje mające
szkodliwe, przestępcze lub złośliwe działanie w stosunku do użytkownika komputera. Aby
dowiedzied się o nich więcej i o ewentualnych stratach, jakie mogą spowodowad, należy
dokładnie przyjrzed się poszczególnym ich typom. Najważniejsze z nich zostały
przedstawione w dodatkowych materiałach znajdujących się na szkoleniowej płycie DVD
w artykule Klasyfikacja oprogramowania złośliwego. W niniejszym rozdziale opisane
zostały różne rodzaje oprogramowania ochronnego, mającego na celu neutralizowanie
działania szkodliwych aplikacji.
Jak się bronid przed oprogramowaniem złośliwym?
Jedynym sposobem na ustrzeżenie się infekcji złośliwym oprogramowaniem jest instalacja
w naszym systemie aplikacji ochronnych. Do tej kategorii programów należą antywirusy,
zapory sieciowe (tzw. firewall) oraz oprogramowanie antyszpiegowskie. Zadaniem
pierwszych jest wykrywanie próby przedostania się do systemu wszelkiego rodzaju
wirusów, robaków czy trojanów, jeszcze zanim rozpoczną swoje działania. Drugi typ
oprogramowania ochronnego to dopuszczanie do naszego komputera (lub sieci) tylko
oczekiwanych połączeo oraz blokowanie komunikacji niechcianej. Trzeci rodzaj programów
ochronnych – antyszpiegowski, ma na celu monitorowanie naszego systemu pod kątem
aplikacji, które bez naszego polecenia lub przyzwolenia próbują łączyd się z innymi
komputerami w sieci Internet i przekazywad do nich dane pochodzące z naszego systemu.
Większośd nowoczesnych systemów operacyjnych ma domyślnie wbudowane
oprogramowanie drugiego i trzeciego typu. Często jest ono także domyślnie włączone
w systemie, a użytkownik od czasu do czasu może się przekonad o jego istnieniu widząc na
ekranie informacje, że znana aplikacja wprowadziła w systemie zmianę danego typu lub
uzyskała połączenia z określonym serwisem. W systemie Windows tego typu aplikacją jest
Windows Defender – stanowiący ochronę przed oprogramowaniem szpiegowskim oraz
Zapora systemu Windows pełniącą rolę firewalla.
Niestety, pierwszy typ aplikacji ochronnej – antywirus – nie jest obecnie dostarczany
z większością systemów operacyjnych i trzeba dokonad jego zakupu (lub pobrad wersję
bezpłatną z sieci Internet – tych jednak jest niewiele). Co prawda wielu producentów
zdecydowało się udostępnid swoje oprogramowanie za darmo do zastosowao domowych,
ale kategoria ta nie obejmuje zastosowania edukacyjnego w szkole. Można jednak liczyd
zazwyczaj na duże zniżki dla sektora edukacji.
Uwaga
Warto sprawdzid, czy wybrany przez nas produkt zgodny jest z systemem zainstalowanym
na naszych komputerach.
100 | S t r o n a
Na szkoleniowej płycie DVD znajduje się kilka przykładowych aplikacji ochronnych, w tym
również wersje darmowe do zastosowao domowych oraz samouczek prowadzących nas
krok po kroku przez procedurę instalacji i konfiguracji jednej z aplikacji – ArcaVir – polskiego
programu antywirusowego.
Uwaga
Na jednym komputerze nie należy jednocześnie instalowad więcej niż jednego programu
ochronnego ponieważ może to spowodowad niestabilną pracę systemu!
Ogólne zasady zachowania bezpieczeństwa w pracy z komputerem
Stosowanie się do ogólnych zaleceo dotyczących bezpieczeostwa zmniejsza ryzyko
zaatakowania systemu komputerowego przez złośliwe oprogramowanie, a dzięki temu
minimalizuje możliwośd utraty danych lub dokonania w naszym komputerze innych
szkodliwych działao, takich chodby, jak przekierowanie domyślnej strony przeglądarki na
treści niepożądane.
Aktualizacje systemu operacyjnego komputera

Należy na bieżąco instalowad pojawiające się na stronach producenta poprawki
tzw. łaty, które eliminują ewentualne zagrożenia.

Zaleca się włączenie automatycznej aktualizacji, która na bieżąco monitoruje i instaluje
w systemie pojawiające się poprawki.

Należy na bieżąco aktualizowad przeglądarkę internetową.

Należy na bieżąco aktualizowad oprogramowanie użytkowe zainstalowane na
komputerze.
Instalowanie oprogramowania antywirusowego

Należy na bieżąco aktualizowad bazy wirusów, które udostępnia producent.

Należy posiadad aktywny rezydentny moduł skanujący zwany monitorem
antywirusowym, który jest głównym elementem każdego programu antywirusowego.

Należy regularnie wykonywad skanowanie komputera.

Odpowiednim rozwiązaniem jest tutaj stosowanie oprogramowania z modułem
firewall, który pozwala zapobiec standardowym atakom oraz blokuje niepożądane
połączenia przychodzące od strony Internetu.
Stworzenie bezpiecznego środowiska pracy

Należy zapewnid sobie i dzieciom stanowiska pracy zgodne z zasadami BHP,
uwzględniając odpowiednie zabezpieczenie okablowania, stabilności sprzętu,
odpowiednich dla dzieci mebli oraz prawidłowego oświetlenia ze szczególnym
uwzględnieniem monitorów komputerowych.

W codziennej pracy należy korzystad z kont z jak najniższymi uprawnieniami.

Należy stosowad oddzielne konta dla dzieci oraz ich opiekunów.
S t r o n a | 101

Na kontach dzieci należy używad aplikacji monitorujących poczynania użytkowników
oraz oprogramowania umożliwiającego blokowanie dostępu do wybranych lub
podejrzanych stron zawierających treści, niewskazane dla młodego człowieka.

Nie należy otwierad podejrzanych załączników poczty e-mail, w szczególności od
obcych nadawców, chyba że ich oczekujemy i dokładnie wiemy, co zawierają.

Hasła powinny składad się co najmniej z czterech liter i czterech cyfr np. k7hy90f3
(z wyjątkiem kont przeznaczonych dla najmłodszych uczniów, gdzie logowanie powinno
byd uproszczone, a hasło skrócone).

Należy wyłączyd automatyczne uruchamianie (odtwarzanie) dysków wymiennych
(zwanych też pendrive lub kluczyk USB).

Należy regularnie wykonywad kopie zapasowe istotnych plików.

Nie powinno się odchodzid od komputera na dłużej bez wylogowania się ze swoich
kont lub chociaż bez zablokowania konsoli.
Zachowanie zdrowego rozsądku przy korzystaniu z Internetu

Należy korzystad tylko ze sprawdzonych źródeł oprogramowania i innych informacji.

Należy unikad wymiany plików za pomocą programów P2P (np. emule, kazaa, torrent).

Należy świadomie pobierad programy z Internetu (np. nie korzystad z oferty
programów komercyjnych całkiem za „darmo”, chyba, że są to kopie pochodzące ze
strony producenta przeznaczone np. do niekomercyjnych zastosowao domowych bądź
edukacyjnych).

Wystrzegad się wszelkich podejrzanych stron oraz aplikacji pochodzących z nieznanych
źródeł lub producentów, szczególnie jeśli nie możemy znaleźd pozytywnych informacji
na ich temat na ogólnie dostępnych, zaufanych forach i serwisach internetowych.
Jak pracować z uczniem w zakresie omawiania zagrożeń i sposobów
ich unikania podczas pracy z komputerami
Najważniejsze przy omawianiu z uczniem najmłodszym zagadnieo z zakresu bezpiecznej
pracy przy komputerze jest:

Omawianie poszczególnych tematów i zagadnieo przez zabawę,

Dawkowanie wiedzy i dwiczeo w sposób dostosowany i narastający. W każdym roku
nauczania można do pewnych zagadnieo wracad – np. w pierwszej klasie przedstawid
regulamin, omawiając go punkt po punkcie z dziedmi (np. w sposób opisany
w załączonym niżej scenariuszu), a w trzeciej klasie poprosid uczniów, by przygotowali
dla swoich młodszych kolegów regulamin pracowni w postaci filmu wykonanego
w programie Photo Story, komiksu stworzonego w programie PowerPoint lub innego –
multimedialnego dokumentu, dzięki czemu dzieci utrwalą sobie obowiązujące zasady.

Dawanie dobrego przykładu (np. stanowisko pracy nauczyciela powinno byd urządzone
zgodnie z normami BHP i zasadami ergonomii, a nauczyciel powinien także stosowad
się do przyjętych zasad – np. również nie pid i nie jeśd przy klawiaturze).

W przypadku dłuższej niż 10-15 minut pracy przy komputerze robienie przerw na
dwiczenia, które powinny byd przyjemnością dla dzieci, a nie przykrym obowiązkiem,
by chciały je wykonywad także podczas korzystania z komputera w domu.
102 | S t r o n a
Zagadnienia związane z bezpieczeostwem pracy przy komputerze stanowią element
wychowania. Dobre i bezpieczne zachowanie na ulicy jest dzisiaj tak samo ważne, jak dobre
i bezpieczne zachowanie podczas korzystania z sieci Internet. Dlatego powinniśmy zasady
dobrego wychowania i bezpiecznego zachowania przy komputerze przypominad nie tylko
podczas poświęconym im zajęciom, ale także na co dzieo, gdy uczniowie korzystają
z komputerów.
Poniżej załączony został przykładowy scenariusz zajęd, podczas których uczniowie poznają
regulamin korzystania z pracowni komputerowej (lub komputerów dostępnych w ich klasopracowni).
Blok tematyczny: Bezpieczeństwo
Temat zajęd: Bezpieczne korzystanie z komputera – regulamin pracowni
Cele ogólne

Zapoznanie z podstawowymi zasadami bezpiecznego zachowania w pracowni
komputerowej (lub klaso-pracowni wyposażonej w komputery) – regulaminem.

Rozumienie, dlaczego ważne jest przestrzeganie zasad bezpiecznego zachowania
podczas pracy w sieci Internet.

Stosowanie zasad bezpiecznej pracy przy komputerze w życiu codziennym.

Rozwijanie umiejętności identyfikowania i rozumienia zagrożeo podczas pracy
z komputerami i informowania/rozmawiania na ich temat z opiekunami.

Rozwijanie umiejętności plastycznych, językowych i innych w zakresie przedstawiania
i omawiania różnego rodzaju zagrożeo i sposobów zapobiegania im podczas pracy
z komputerami.
Środki dydaktyczne
Komputer z projektorem albo tablicą interaktywną i/lub komputery dla uczniów,
prezentacja nauczycielska, interaktywna prezentacja dla ucznia.
Przebieg zajęd
1. Nauczyciel zadaje uczniom pytanie, jakie zasady obowiązują, gdy poruszają się po
drodze? Czeka na odpowiedzi związane z bezpiecznym poruszaniem się po drodze,
przechodzeniem przez jezdnię (rozglądanie się, zatrzymywanie, gdy świeci się czerwone
światło itp.).
2. Nauczyciel zadaje kolejne pytanie, dlaczego takie zasady obowiązują, dlaczego np.
musimy poczekad na zielone światło, rozglądad się, gdy chcemy przejśd, korzystad
z pasów. Oczekuje odpowiedzi, że zasady te wymyślone zostały po to, by bezpiecznie
poruszad się po drodze – nie stwarzad zagrożenie dla siebie i innych użytkowników
drogi.
3. Następnie nauczyciel zadaje pytanie, czy podobne zasady powinny obowiązywad, gdy
korzystamy z komputerów? W razie potrzeby pomaga dzieciom w sformułowaniu
odpowiedzi, że pracując z komputerami także należy uważad, by nie zrobid krzywdy
sobie, innym osobom oraz nie popsud urządzeo.
S t r o n a | 103
4. Nauczyciel prosi dzieci, aby powiedziały, co możemy, a czego nie wolno robid. Do
poprowadzenia zajęd wykorzystuje przygotowane wcześniej slajdy z odpowiednimi
obrazkami.
 co powinniśmy zrobid, gdy zamierzamy pracowad na komputerze:
 umyd i wysuszyd ręce (dlaczego ręce powinny byd czyste, dlaczego ręce
powinny byd suche),
 włączyd komputer tylko za zgodą i pozwoleniem nauczyciela.
 gdy korzystamy z komputera:
 nie wolno biegad w pracowni, gdy znajdują się w niej komputery (a czy wolno
biegad w klasie, w której nie ma komputerów?),
 nie wolno otwierad obudowy komputera,
 nie wolno wyjmowad samodzielnie bez pozwolenia wtyczki z kontaktu,
 nie wolno uruchamiad programów i otwierad stron bez zgody lub polecenia
nauczyciela,
 nie możemy odłączad i podłączad samodzielnie urządzeo takich, jak myszka,
klawiatura, drukarka,
 nie możemy używad bez pozwolenie dyskietek i tzw. pendrivów,
 wszelkie nieprawidłowości, np. rozłączone kable, czy brak myszki należy
zgłosid nauczycielowi,
 nie możemy przynosid na stanowisko komputerowe jedzenia i picia
(dlaczego),
 należy robid przerwy co 15-20 minut (dlaczego),
 w czasie przerw gimnastykowad się (dlaczego i w jaki sposób).
 gdy pracę kooczymy:
 bezpiecznie wyłączyd komputer, zgodnie z poleceniem nauczyciela,
 umyd ręce.
5. Nauczyciel powtarza z dziedmi wszystkie wymienione zasady, wykorzystując do tego
prezentację z pytaniami (należy wybrad prawidłową ilustrację, jako odpowiedź).
 Wariant A: jeśli dzieci pracują przy komputerach samodzielnie, lub 2-3 osobowych
zespołach, wówczas uruchamiają prezentację na swoim komputerze i między sobą
ustalają odpowiedź,
 Wariant B: jeżeli posiadamy projektor lub tablicę multimedialną – wówczas
możemy zaprosid poszczególne dzieci, by kliknęły odpowiedni obrazek.
6. Kontynuacją tematu powinno byd omówienie dwiczeo, jakie powinniśmy wykonywad
w trakcie pracy na komputerze (Patrz scenariusz – Bezpieczna praca na komputerze –
dwiczenia do stosowania w trakcie pracy).
Wskazówki metodyczne do omawiania poszczególnych zagadnieo:
Przy omawianiu poszczególnych zagadnieo należy tak pracowad z dziedmi, aby je
naprowadzad na dobre rozwiązania i odpowiedzi. Stosowad porównania obrazowe,
nawiązujące do doświadczeo zdobytych przez dzieci, np.: Kiedy długo siedzimy na nodze, to
czujemy w niej mrowienie – mówimy, że noga nam „zdrętwiała”. Gdy długo siedzimy bez
ruchu przy komputerze, to nie tylko noga nam może zdrętwied – również oczy mogą nas
szczypad, bo podobnie jak noga na której siedzimy, będą się męczyły.
Ponieważ omówienie wszystkich zasad może trwad dośd długo, dlatego w trakcie lekcji
możemy zrobid przerwę na dwiczenia przy komputerze, zamiast omawiad je jako oddzielny
temat.
104 | S t r o n a
Zawartość pakietu „Bezpieczeństwo dzieci najmłodszych pracujących
z wykorzystaniem komputera”
 Czemu służy ten moduł (PDF)
2. Zagrożenia w pracy na komputerze a szkolna infrastruktura
 Prezentacja wideo omawiająca zagrożenia, oraz przygotowanie szkolnej
infrastruktury komputerowej i sieciowej na potrzeby prowadzenia zajęd
z najmłodszymi uczniami
 Prezentacja PowerPoint omawiająca zagrożenia, oraz przygotowanie szkolnej
infrastruktury komputerowej i sieciowej na potrzeby prowadzenia zajęd
z najmłodszymi uczniami
 Ankieta sprawdzająca stopieo przygotowania szkolnej infrastruktury komputerowej
pod kątem bezpieczeostwa pracy
 Wykaz ciekawych stron związanych z tematyką
3. BHP i Ergonomia pracy przy komputerze
 Prezentacja wideo na temat bezpiecznej i ergonomicznej pracy przy komputerze
 Prezentacja na temat bezpiecznej i ergonomicznej pracy przy komputerze (do
wykorzystania np. z rodzicami, starszymi dziedmi, innymi nauczycielami)
 Artykuł na temat bezpiecznej i ergonomicznej pracy przy komputerze
 Scenariusz zajęd na temat „Bezpieczna praca przy komputerze”
 Prezentacja omawiająca dwiczenia do wykonywania w przerwach pracy na
komputerze
 Scenariusz zajęd na temat „Regulamin pracowni – Wideo opowieśd” – czyli
przygotowanie regulaminu przez uczniów klasy trzeciej dla swoich młodszych
kolegów w postaci filmu wykonanego w programie Photo Story
 Przykładowy film na temat regulaminu pracy na komputerach wykonany
w programie Microsoft Photo Story 3
 Materiały dodatkowe – zdjęcia do wykorzystania w pracy z uczniami
4. Bezpieczne zachowania w sieci Internet
 Prezentacja wideo na temat bezpiecznej pracy w sieci Internet
 Prezentacja na temat bezpiecznej pracy w sieci Internet
 Artykuł omawiający niebezpieczne zachowania oraz potencjalnie groźne pytania,
z jakimi można spotkad się w czasie pracy w sieci Internet
5. Konta użytkowników – blokady treści niepożądanych i śledzenie, co uczeo robił
w sieci
 Prezentacja wideo omawiająca zarządzanie kontami użytkowników
 Prezentacja wideo (film instruktażowy – screencast) omawiająca zastosowanie
usługi Windows Live – Bezpieczeostwo rodzinne
6. Oprogramowanie złośliwe i ochrona przed nim
 Klasyfikacja oprogramowania złośliwego (PDF)
 Prezentacja wideo (film instruktażowy – screencast) omawiająca instalację
programu antywirusowego na przykładzie programu ArcaVir
 Próbne, bądź bezpłatne oprogramowanie antywirusowe
S t r o n a | 105
7. Prawo autorskie a sied Internet
 Prezentacja wideo o prawach autorskich, licencjach Creative Commons
i publikowaniu w sieci Internet
8. Dodatkowe, przydatne oprogramowanie
 Microsoft Office PowerPoint Viewer 2007
106 | S t r o n a
Ośrodek Edukacji Informatycznej i Zastosowań Komputerów
02-026 Warszawa, ul. Raszyńska 8/10
tel. 0 22/ 579-41-00; fax 0 22/ 579-41-70
e-mail: [email protected]
http://www.oeiizk.waw.pl

Wykorzystanie nowoczesnych technologii na etapie edukacji

Transkrypt

Podobne dokumenty