MISTERIA BOŻE – ŚWIATŁO WIARY Wstęp Rozwój nauk

MISTERIA BOŻE – ŚWIATŁO WIARY
Wstęp
Rozwój nauk przyrodniczych i matematycznych, również
elektroniki i techniki, sprawia, ze współczesny człowiek staje się
coraz lepiej ukształtowany intelektualnie. Wobec ateizowanego
świata i olbrzymiej ignorancji, człowiek wierzący staje przed
koniecznością, nie tylko wyznawania swojej wiary lecz także
odczuwa konieczność głębszego jej uzasadniania. Wiedza nabyta na
katechezie nie wystarcza do wzmocnienia wiary.
Proponuję Państwu szkice opracowane w oparciu o wykłady ks.
prof. Romana E. Rogowskiego, przeprowadzone na Papieskim
Wydziale Teologicznym we Wrocławiu, a zawarte zostały w
książce pt. ABC teologii dogmatycznej. Pomocą w pogłębieniu
danych tematów, może posłużyć literatura podana przy
poszczególnych tematach. Kolejne tematy będę umieszczał co dwa
lub trzy tygodnie. Bądźmy otwarci na misteria Boże, mając
świadomość, że jedynym świadkiem, który może te
misteria(tajemnice) rozjaśnić jest światło z góry – światło wiary.
(ks. Adam)
Zagadnienia wstępne z teologii dogmatycznej
TEMAT 1: Określenie teologii dogmatycznej i jej zadania.
Termin "teologia" pochodzi od greckich słów: ó \oyoe (logos, słowo,
pojęcie, zadanie) i ó 9eó? (Theos, Bóg). Teologia jest więc nauką o
Bogu (w chrześcijaństwie) czy bogach (np. w starożytnej Grecji - por.
dzieła Homera). Terminu tego nie spotykamy ani w Starym ani w Nowym
Testamencie, jest on jednak używany przez wczesnochrześcijańskich
apologetów (np. Orygenes). W kościele pierwotnym bowiem nie było
rozgraniczenia na głoszenie i wyjaśnianie nauki Chrystusa, pojawiło się
ono w średniowieczu, kiedy to wraz z pojawieniem się pierwszych
uniwersytetów (XII w.) naukę świętą zaczęto nazywać teologia. W dużej
mierze przyczynił się do tego Piotr Abelard.
Określenie rzeczowe
Teologia jest nauką, w której rozum chrześcijański upewniony i
oświecony światłem wiary stara się myślą pojąć to, w co wierzy, czyli
tajemnice objawione łącznie z ich konsekwencjami (Y. Congar).
Teologia wyrasta z głoszenia Ewangelii i opiera się na rozumie
oświeconym wiarą. Człowiek więc niewierzący nie może w ścisłym tego
słowa znaczeniu uprawiać teologii.
Teologia dogmatyczna
W czasach nowożytnych, w wyniku wyodrębniania się (ze względu na
różne aktualne potrzeby) poszczególnych dyscyplin teologicznych,
rozróżniono od XVII wieku:
teologię ascetyczną,
teologię moralną,
teologię fundamentalną,
teologię dogmatyczną.
W kręgu naszych zainteresowań będzie się znajdowała teologia
dogmatyczna. Gdy chodzi o źródłosłów tego terminu to wyraz bonav
(dokein) ma charakter wieloznaczny i oznacza m.in.: zdawać się,
wydawać się, podobać się, być pewnym. Natomiast termin: TO Soy/ia
(dogma) oznacza: opinię, dekret, w dalszym znaczeniu: pewną ustaloną
prawdę.
Terminem "dogmatyka", "teologia dogmatyczna" posłużył się po raz
pierwszy luterański teolog G. Calixt w XVII w. Słowem "dogmat" zaczęto
wtedy określać prawdę objawioną przez Boga i podawaną przez
Kościół do wierzenia jako objawioną.
1. Teologia dogmatyczna jest to więc systematyczna i
metodyczna refleksja nad nadprzyrodzoną rzeczywistością Bożą
objawioną przez Boga.
2. Jest nauką teologiczną, w której rozum upewniony i oświecony
wiarą stara się zgłębić prawdy objawione o charakterze bardziej
teoretycznym, doktrynalnym a także pojąć i zgłębić konsekwencje
życiowe związane z tymi prawdami.
Przedmiot teologii dogmatycznej
Teologia dogmatyczna zajmuje się rzeczywistością Bożą, Bogiem.
Ściślej mówiąc zajmuje się tym, co Bóg zechciał nam o Sobie objawić.
Źródłem teologii dogmatycznej, jak to będzie jeszcze niżej powiedziane,
jest Objawienie, na które składają się Pismo Święte i Tradycja. Sobór
Watykański II po dyskusji na temat przedmiotu dogmatyki (trwającej od
XVII w.) określa go jako interpretacje objawienia Bożego dokonaną
przez ojców chrześcijaństwa Wschodu i Zachodu oraz wyjaśnianie
spekulatywne tajemnic zbawienia w powiązaniu z liturgią i całym
życiem Kościoła. Za przedmiot tej teologii Sobór uważa także dzieje
dogmatów na tle ogólnej historii Kościoła.
BÓG
Rzeczywistość Boża
Objawienie
Dogmaty
+ ich konsekwencje:
1. wnioski teologiczne
2. opinie
3. hipotezy
Zadania teologii dogmatycznej
1. Przy pomocy teologii biblijnej wydobywać z objawienia prawdy, które
mają charakter doktrynalny, spekulatywny.
2. Wydobyte prawdy włączyć w ogólną historię zbawienia i przedstawić
w sposób systematyczny (z tym zadaniem ściśle łączy się następne).
3. Koncentrowanie wszystkich prawd wokół jednej. Stąd w teologii mówi
się o teocentryzmie, chrystocentryzmie i antropocentryzmie.
4. Przy pomocy umysłu oświeconego wiarą, a także korzystając z
różnych analogii ze świata stworzonego poznawać, zgłębiać i coraz
lepiej wyrażać Bożą rzeczywistość objawioną. To zadanie w historii
teologii nazywano: inteligentia mysteriorum lub intellectus fideli (oba
określenia podaje św. Augustyn). Z tego zadania wynika w sposób
szczególny kolejne:
5. Wiązanie dogmatu z życiem.
6. Określać stopień pewności danej prawdy czyli tzw. kwalifikację
teologiczną, czyli odpowiadać na pytanie: czy i w jakim stopniu dana
prawda teologiczna jest zawarta w objawieniu.
7. Obrona prawd objawionych (w sensie rzeczowym nie formalnym).