MOJE ŚMIECI – MOJA SPRAWA?

Sfinansowano ze środków Narodowego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej Autorka: Anna Romańska PRZYRODA, SZKOŁA PODSTAWOWA II ETAP EDUKACYJNY
MOJE ŚMIECI – MOJA SPRAWA? SKRÓCONY OPIS LEKCJI:
Podczas zajęć zostanie przedstawiona zasada i potrzeba segregacji odpadów, wyjaśnione
zostanie znaczenie symboli występujących na opakowaniach. Uczniowie dokonają analizy
ilościowej dotyczącej odpadów oraz wskażą sposoby zmniejszania ilości generowanych
śmieci.
CELE LEKCJI:
Uczeń powinien:
• znać pojęcia segregacja, kompostowanie, sortowanie, biodegradacja;
• wskazać przykładowe konsekwencje wynikające z braku segregacji odpadów;
• rozumieć konieczność ochrony przyrody;
• przedstawić w formie graficznej ilość generowanych odpadów;
• dokonać analizy swojego postępowania w zakresie segregacji odpadów.
PODSTAWA PROGRAMOWA KSZTAŁCENIA OGÓLNEGO DLA SZKÓŁ
PODSTAWOWYCH – PRZEDMIOT PRZYRODA II ETAP EDUKACYJNY
5. Człowiek a środowisko. Uczeń:
1) prowadzi obserwacje i proste doświadczenia wykazujące zanieczyszczenie
najbliższego otoczenia (powietrza, wody, gleby);
2) wyjaśnia wpływ codziennych zachowań w domu, w szkole, w miejscu zabawy na stan
środowiska;
3) proponuje działania sprzyjające środowisku przyrodniczemu;
4) podaje przykłady miejsc w najbliższym otoczeniu, w których zaszły korzystne i niekorzystne
zmiany pod wpływem działalności człowieka;
5) podaje przykłady pozytywnego i negatywnego wpływu środowiska na zdrowie człowieka.
6. Właściwości substancji. Uczeń:
8) uzasadnia potrzebę segregacji odpadów, wskazując na możliwość ich ponownego
przetwarzania (powołując się na właściwości substancji).
9. Zdrowie i troska o zdrowie. Uczeń:
10) wyjaśnia znaczenie symboli umieszczonych np. na opakowaniach środków czystości
i korzysta z produktów zgodnie z ich przeznaczeniem.
ADRESACI:
Uczniowie szkół podstawowych klas IV – VI.
PRZEDMIOT: Przyroda.
1 CZAS REALIZACJI : 2 godz. lekcyjne (90 min).
METODY/ FORMY REALIZACJI ZAJĘĆ:
 Praca w grupach
 Analiza tekstu
 Pokaz
MATERIAŁY POMOCNICZE
 Rymowanka – segregacja
 Tekst: Czy wiesz ile produkujemy śmieci? …..
 Ilustracje: Informacja na opakowaniach
 Ćwiczenie: Produkcja odpadów
 Ćwiczenie: Opowiadanie
 Ćwiczenie: Tablica ogłoszeń
 Film: Kompostowanie (https://www.youtube.com/watch?v=qq_oXX0oqU0)
PRZEBIEG ZAJĘĆ:
Część wstępna
Rozpoczynamy trzymając w ręku kilka przedmiotów codziennego użytku np. opakowanie po
napoju, zadrukowaną kartkę, plastikową łyżeczkę. Wyjaśnia, że każdy z tych przedmiotów za
jakiś czas może stać się już bezużyteczny. Pytamy uczniów co powinniśmy wówczas z nim
zrobić?
Podczas rozmowy podkreślamy znaczenie segregacji, pytając jednocześnie jak rozumieją to
słowo (można zastosować tu zapisywanie skojarzeń na tablicy).
Celem tego fragmentu zajęć jest wskazanie na fakt, że wszystkie przedmioty nie powinny
trafiać na jedno wysypisko śmieci. Należy zatem podjąć mądrą decyzję – co z danym
śmieciem zrobić. Niestety często zdarza się, że zamiast do kosza, trafia on na chodnik mimo,
że na naszych ulicach stoją nie tylko zwykłe kosze, ale także kolorowe segregatory śmieci,
a w wielu domach prowadzi się już selektywną zbiórkę odpadów. 5 min
Część właściwa zajęć
Nauczyciel dzieli klasę na grupy (4-5 osobowe) i rozdaje im przygotowane wcześniej
opakowania po produktach spożywczych, chemii, artykułach papierniczych itp. Ważne by
w każdym zestawie znalazło się opakowanie plastikowe, szklane i papierowe (wszystkie
opakowania powinny być dokładnie umyte). Prosimy uczniów aby dokonali pogrupowania
(segregacji) tych opakowań według wybranego przez siebie kryterium. 15 min
Wybrane dwie grupy prezentują wyniki swojej pracy. 5 min
Rozdajemy grupom rymowankę „Segregacja” (załącznik 1) oraz 3 kolorowe kartki (żółtą,
zieloną i niebieską). Prosimy aby dokonali ponownej segregacji odpadów zgodnie z treścią
rymowanki (należy w tym miejscu odnieść się również do sposobu segregacji śmieci w gminie
i przedstawić jej zasady, jeśli różnią się od tego z rymowanki). 10 min.
Przedstawiamy uczniom (na wydruku lub rzutniku) treść załącznika 2 - Czy wiesz ile
produkujemy śmieci?, po czym generujemy krótką dyskusję na temat tego, czy w swoich
domach obserwują podobną sytuację. Dla zobrazowania tematu prosimy uczniów
o wykonanie zadania: (Załącznik 3). 10 min
Nauczyciel nawiązując do ilości odpadów żywnościowych wprowadza pojęcie
kompostowania odpadów (możemy wprowadzić tu krótki film o kompostowaniu np. ze strony
https://www.youtube.com/watch?v=qq_oXX0oqU0) Podkreślamy, że jest to sposób na
ponowne wykorzystanie odpadów. 5 min
2 Następnie prosimy uczniów, aby indywidualnie odpowiedzieli na pytanie: Czy każdy śmieć
musi trafić na wysypisko? Zadaniem ucznia jest wypisanie na karteczce samoprzylepnej
jednego zaproponowanego przez siebie sposobu ponownego wykorzystania odpadów.
Uczniowie przyklejają swoje kartki na tablicy, odczytujemy pomysły, możemy je też
pogrupować. 10 min
Grupy otrzymują ilustracje przedstawiające symbole na opakowaniach produktów wraz z ich
opisem (załącznik 4). Poszukują tych symboli na opakowaniach, które wcześniej otrzymali
Każda z grup podaje jeden przykład np. pudełko po dezodorancie – produkt łatwopalny,
opakowanie po gumie do żucia – dbaj o czystość. Zwracamy uwagę uczniom na produkty
szkodliwe, łatwopalne, wybuchowe, drażniące i na to, co może się stać, jeśli nie zostaną
wyrzucone do odpowiedniego pojemnika. Jest to również czas by uczniowie zapoznali się
z niektórymi ekooznaczeniami - 10 min
Prosimy o dokończenie opowiadania (w 2-3 zdaniach) (załącznik 5). Prezentacja wybranych
opowiadań. 15 min
Część końcowa
Uczniowie na zakończenie uzupełniają tzw. Tablicę ogłoszeń. Każdy podpisując się imieniem
i nazwiskiem wskazuje na jedno działanie, które podejmie już dziś, aby chronić środowisko
naturalne. (załącznik 5) Ważne jest aby po upływie wyznaczonego czasu porozmawiać o tym
w jakim stopniu udało się wykonać zadanie, co pomagało a co przeszkadzało w jego
realizacji. - 5 min
Można zaproponować uczniom jako zadanie dodatkowe poza zajęciami, stworzenie
prezentacji nt. metod segregacji śmieci w ich gminie i udostępnić ją w szkole. Można także
zaproponować jedną z wielu gier edukacyjnych związanych z tematem, dostępnych m.in. na
stronach:
http://ekodzieciaki.mos.gov.pl
http://www.eko-fani.pl/gry/
3 MATERIAŁY POMOCNICZE
Załącznik 1
Czy wiesz co oznaczają te kolory - niebieski, żółty, zielony?
Każdy kolor inny pojemnik oznacza
Do pojemników różne śmieci się wtłacza
NIEBIESKI – w nim znajdziecie pudełka po butach, przeczytane gazety, zapisane kartki - jest
on bardzo ważny. To pojemnik na papier - zna go uczeń każdy.
ZIELONY – Kolor wesoły z daleka ogłasza - „Wrzucaj do mnie słoiki, szklane opakowania,
białe i kolorowe, gdy masz je do oddania !”
ŻÓŁTY – foliowe torby, pudełka po lodach, po wodzie butelki. Wrzuć tutaj plastik, żal po
nim niewielki.
By las był zielony, wody nie ubyło
i każdego ranka wokół było miło
piątek czy niedziela, pamiętajcie dzieci
prosi Matka Ziemia - SEGREGUJCIE ŚMIECI !!!
Tekst: Anna Romańska
Załącznik 2
Czy wiesz ile produkujemy śmieci?
W naszym kraju przeciętny Polak produkuje 315 kg śmieci rocznie. Część z nich segregujemy
i poddajemy recyklingowi. W całej Polsce w ciągu roku zbieramy selektywnie ok. 984 tys.
ton odpadów z czego:
•
ok. 210 tys. ton odpadów biodegradowalnych (odpady z terenów zielonych, odpady
spożywcze)
•
ok. 180 tys. ton papieru i tektury
•
ok. 270 tys. ton szkła
•
ok. 20 tys. ton metali
•
ok. 160 tys. ton tworzyw sztucznych
•
ok. 140 tys. ton innych odpadów (zużyte urządzenia elektyczne i elektroniczne, odpady
niebezpieczne, tekstylia, odpady wielkogabarytowe)
Na podstawie: Infrastruktura Komunalna w 2011 r. – informacje i opracowania statystyczne – Barbara
Różańska, Marek Sobczyk - Główny Urząd Statystyczny Warszawa 2012 r.
4 Załącznik 3
Na podstawie tekstu: Czy wiesz ile produkujemy śmieci? wykonaj diagram przedstawiający
udział poszczególnych odpadów segregowanych w Polsce. Użyj kolorów takich jak w opisie.
1 kratka na diagramie to 10 tys. ton odpadów.
-­‐ odpady biodegradowalne
-­‐ papier i tektura
-­‐ szkło
-­‐ metal
-­‐ tworzywa sztuczne
-­‐ pozostałe
5 Załącznik 4
Źródło: http://g.infor.pl/obrazki/dzu/2002/140/dzu.2002.140.000.1173.001.gif
6 Ekooznakowania
oznakowanie informuje, że połów tuńczyka odbywał się w sposób bezpieczny dla delfinów
produkt żywnościowy pochodzący z gospodarstw ekologicznych, przyznawany przez
Polskie Stowarzyszenie Producentów Żywności Metodami Ekologicznymi.
produkt pochodzący z kontrolowanej produkcji ekologicznej prowadzonej zgodnie z
wymaganiami Unii Europejskiej. produkty żywnościowe wyprodukowane zgodnie z europejskimi normami ekologicznymi,
czyli bez użycia chemicznych środków ochrony roślin oraz nawozów syntetycznych artykuł pochodzi z gospodarstwa ekologicznego, w którym nie stosuje się sztucznych
nawozów i chemicznych środków ochrony roślin znak znajduje się na środkach do prania, środkach czystości oraz środkach do pielęgnacji do
ciała, których proces produkcji jest ekologiczny i bezpieczny oraz zapewnia równowagę
między ludźmi, roślinnością i zwierzętami z zachowaniem kryteriów jakościowych i
ekonomicznych znak wskazuje, że w fazie testów laboratoryjnych dany produkt ani jego żaden składnik nie
był testowany na zwierzętach. symbol widnieje na kosmetykach i oznacza, że do ich produkcji wykorzystano wyłącznie
naturalne surowce symbol oznacza, że wyrób nie zawiera freonów niszczących powłokę ozonową
oznacza, że za dane opakowanie wniesiony został wkład na rzecz krajowej organizacji
odzysku opakowań
takie oznaczenie spotyka się na opakowaniach, które podlegają ponownemu wykorzystaniu.
Umieszcza się je na opakowaniach z tworzyw sztucznych bądź aluminium. Cyfra i napis,
które towarzyszyć mogą symbolowi oznaczają nazwę surowca użytego do produkcji
opakowania.
znak ma nam przypomnieć aby nie zaśmiecać środowiska naturalnego i aby dany produkt
wrzucić do kosza. Znaleźć go można często na opakowaniach obok symbolu recyklingu.
symbol spotykany na opakowaniach, nadających się do ponownego zastosowania co
najmniej drugi raz przez co nie staje się on odpadem. Występuje na beczkach, pudełkach,
kanistrach, butelkach i szklanych pojemnikach.
symbol widnieje na opakowaniach, które ulegają biodegradacji podczas kompostowania nie
uwalniają substancji szkodliwych dla środowiska – może być kompostowany ze zwykłymi
odpadami organicznymi.
symbol nadawany wyrobom i usługom zarówno krajowym jak i zagranicznym,
bezpiecznym dla środowiska w trakcie całego cyklu życia produktu, spełniających
spełniające kryteria ochrony środowiska, zdrowia i ekonomicznie wykorzystujące zasoby
naturalne.
znak umieszczany na energooszczędnych produktach RTV i AGD
znak umieszczany na sprzęcie komputerowym, informuje, że poza niskim zużyciem energii
dany produkt jest bezpieczny dla środowiska oraz dla jego użytkownika.
oznaczane są nim produkty o zdecydowanie lepszej charakterystyce środowiskowej od
innych artykułów z tej samej grupy towarowej. Występuje m.in. urządzeniach biurowych,
urządzeniach gospodarstwa domowego, RTV, bateriach, na papierze, detergentach.
7 Pozostałe oznaczenia wraz z opisami dostępne są na stronie Internetowej
http://www.tesco.pl/ezakupy/poradnik/inne/co-mowia-nam-oznaczenia-na-opakowaniach.php
Załącznik 5
Wariant 1
Było gorące letnie popołudnie. Grupa przyjaciół wybrała się na piknik do lasu. Po
zakończonej zabawie posprzątali śmieci jednak nie zauważyli szklanej butelki, która skryła
się za kamieniem.
…………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………
Wariant 2
Tomek mieszka na skraju łąki, którą często odwiedzają zwierzęta w poszukiwaniu
pożywienia. Niestety kilka dni temu zauważył, że ktoś zrobił tam dzikie wysypisko śmieci
i wyrzucił starą wersalkę z wystającą sprężyną, a nawet przeterminowaną apteczkę.
…………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………
Wariant 3
Ania często wykorzystuje powtórnie różne opakowania. Dzisiaj przelała środek owadobójczy
do mniejszego pojemnika po soku malinowym. Niestety nie opisała opakowania.
…………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………
Załącznik 6 – Tablica ogłoszeń
Ja, ………………………………………………………………………………………………
(imię, nazwisko)
z klasy ……………….. zobowiązuję się dbać o środowisko i od dzisiaj
………………………………………………………… przez 7 dni
(data)
…………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………
……………………………..……………………………………………………………………
Po tygodniu opowiem klasie, jak udało mi się zrealizować zadanie.
8