Kryteria (wyznaczniki) zdrowia – potoczne definicje zdrowia

Kryteria (wyznaczniki) zdrowia – potoczne definicje zdrowia

Kryteria (wyznaczniki) zdrowia – potoczne definicje zdrowia
Boczkowski, Włodarczyk, 1988
Jakie kryteria pozwalają człowiekowi uznać się za osobę zdrową?
Pytanie do respondentów: „Kiedy z całym przekonaniem mógłbyś powiedzieć o sobie, że jesteś
zdrowy?”
1) gdy dobrze sie czuje i nic mi nie dolega (32%)
2) gdy czuję sie silna/y i energiczna/y oraz mam ochotę zabrać sie do czegoś nowego (40%)
3) gdy mam normalne ciśnienie i wyniki analiz w normie (10%)
4) gdy nie jestem chora/y (18%)
Najczęściej wskazywane przez respondentów kryteria zdrowia:
1) kryterium medyczne – wyniki analiz w normie, lekarz nie stwierdza choroby (40,3%)
2) kryterium witalistyczne – człowiek silny i energiczny (25,1%)
3) brak poczucia dyskomfortu - dobre samopoczucie pod każdym względem oraz brak
choroby (44,2%)
4) kryterium funkcjonalistyczne – sprawne wywiązywanie sie z obowiązków w pracy i w
domu (20,9%)
5) kryterium funkcjonalistyczne zmodyfikowane – tzw. productive life - rozwijanie
własnych zdolności i wykorzystywanie ich dla siebie i społeczeństwa (9,7%)
6) równowaga – poczucie spokoju, opanowanie, umiejętność radzenia sobie z
przeciwnościami losu (28,8%)
Gdy badani mogli łączyć ze sobą różne kryteria, tylko nieliczni – 7% uznali za wystarczające do
określenia zdrowia kryterium medyczne, 60% uważało zaś to kryterium za daleko mniej ważne niż
inne.
Wniosek: Medyczny sposób pojmowania zdrowia nie występuje raczej w odosobnieniu od
spojrzenia na swoje zdrowie jako zjawisko w kontekście psychospołecznym. Większość
respondentów traktuje zdrowie jako zjawisko wielowymiarowe, na które składa się wiele różnych
stanów.
Puchalski – w ogólnych przeświadczeniach zawartych w potocznym rozumieniu zdrowia a
zwłaszcza w pojęciu samopoczucia, kryją sie treści złożone i trudne dla respondentów do
zwerbalizowania.
Herzlich: trzy typy potocznego rozumienia zdrowia:
1. zdrowie w próżni – bycie zdrowym (being):
- brak choroby i brak uświadomienia sobie posiadania ciała; zdrowiem jest stan
naturalności; zdrowie to życie bez konieczności zwracania na nie uwagi; charakterystyczny
dla powierzchownych form świadomości zdrowotnej, brak poczucia przepływającego życia;
zdrowie to życie bez konieczności zwracania na nie uwagi, zdrowie staje sie przedmiotem
uwagi jedynie okazjonalnie- zwłaszcza wtedy gdy zostanie zanegowane- np. w wyniku
pojawienia sie choroby, w innych sytuacjach nie zwraca sie na nie uwagi; pusty zakres tego
pojęcia - brak w nim pozytywnych wartości, nawet gdy zwróci ono na siebie uwagę to nie
może stać się przedmiotem głębszych przemyśleń i odczuć.
2. rezerwy zdrowia – posiadanie zdrowia (having):
1
- traci swoja okazjonalność, wyeksponowana zostaje pozytywna zawartość i cechy osobowe;
zdrowie pojmowane jako stały atrybut człowieka, podlegający jego indywidualnej ocenie;
względnie stała obserwacja zdrowia; oznacza nie tyle brak, ile posiadanie kapitału w postaci
siły fizycznej - potencjalnej odporności na wszelkie choroby - siła, moc, krzepa,
przeciwstawianie się zagrożeniom
3. równowaga – dążenie do zdrowia (doing):
- przyjęcie przez dana osobę określonej dla siebie normy, której osiągniecie nazywane jest
zdrowiem; silnie zindywidualizowany charakter; odzwierciedlenie podstawowych,
kojarzonych ze zdrowiem pragnień danej osoby; obejmuje szeroki zakres doznań: poczucie
doskonałości, zasób energii, brak zmęczenia, odczucie szczęścia, dobre relacje z innymi,
aktywność itd.
Jedną z cech charakterystycznych potocznego myślenia o zdrowiu jest występowanie sprzeczności człowiek może określać siebie jednocześnie zdrowym i chorym.
Może myśleć o swoim zdrowiu jako o braku choroby i jednocześnie nie traktować swojej choroby
jako poważnej. Brak choroby jest tylko jednym z kryteriów myślenia o własnym zdrowiu a pojęcie
zdrowia w wielu sytuacjach nie jest przeciwstawne pojęciu choroby.
Aby człowiek zanegował poczucie dobrego zdrowia, często muszą być spełnione również inne
warunki oprócz zauważenia u siebie choroby.
Sęk: kategoria zdrowia zawiera wiele współzależnych wymiarów a jego istotę stanowi harmonia.
między ciałem, psychiką i środowiskiem przyrodniczo - społecznym.
Badania wykazują więc jak wieloznaczne jest pojęcie zdrowia w myśleniu potocznym i jak
wiele różnych kryteriów ono obejmuje.
Bibliografia:
Dolińska-Zygmunt, G. (1996). Elementy psychologii zdrowia. Wrocław: Wydawnictwo Uniwersytetu Wrocławkiego.
Puchalski, K. (1997). Zdrowie w świadomości społecznej. Łódź: Krajowe Centrum Promocji Zdrowia W Miejscu
Pracy.
2