Diagnoza obszaru zdegradowanego i obszaru rewitalizacji gminy
Transkrypt
Diagnoza obszaru zdegradowanego i obszaru rewitalizacji gminy
Diagnoza obszaru zdegradowanego i obszaru rewitalizacji gminy Zapolice Załącznik nr …… do Uchwały Nr …../2016 Rady Gminy Zapolice z dnia …………….2016 roku DIAGNOZA OBSZARU ZDEGRADOWANEGO I OBSZARU REWITALIZACJI GMINY ZAPOLICE Spis treści 1. ................................................................................................................................................... WSTĘP 2 2. ...................................................... DELIMITACJA OBSZARU ZDEGRADOWANEGO GMINY ZAPOLICE 3 2.1. Metodyka ...................................................................................................................................... 3 2.2. Ogólna charakterystyka gminy ..................................................................................................... 6 3. ANALIZA WSKAŹNIKOWA ................................................................................................................. 8 3.1. Wskaźniki społeczne ..................................................................................................................... 9 3.1.1. Wskaźnik oceny podsystemu społecznego dot. bezrobocia ............................................... 9 3.1.2. Wskaźnik oceny podsystemu społecznego dot. ubóstwa ................................................. 12 3.1.3. Wskaźnik oceny podsystemu społecznego dot. przestępczości ........................................ 14 3.1.4. Wskaźnik oceny podsystemu społecznego dot. obciążenia demograficznego ................. 15 3.1.5. Wskaźnik oceny podsystemu społecznego dot. edukacji .................................................. 18 3.1.6. Wskaźniki oceny podsystemu społecznego dot. organizacji pozarządowych .................. 21 3.2. Wskaźniki gospodarcze............................................................................................................... 23 3.2.1. Wskaźnik oceny podsystemu gospodarczego dot. przedsiębiorczości mieszkańców ...... 23 3.3. Wskaźniki środowiskowe ........................................................................................................... 25 3.3.1. Wskaźnik oceny podsystemu środowiskowego dot. stopnia degradacji środowiska ...... 25 3.4. Wskaźniki techniczne.................................................................................................................. 26 3.5. Wskaźniki funkcjonalno-przestrzenne ....................................................................................... 27 3.5.2. Wskaźnik oceny podsystemu funkcjonalno-przestrzennego dot. udziału obiektów zabytkowych ....................................................................................................................................... 29 4. CHARAKTERYSTYKA OBSZARU ZDEGRADOWANEGO - WYNIKI ANALIZY WSKAŹNIKOWEJ ............. 31 5. DELIMITACJA OBSZARU REWITALIZACJI ............................................................................................ 32 6. WYNIKI BADANIA ANKIETOWEGO ..................................................................................................... 33 SPIS TABEL ................................................................................................................................................... 45 SPIS ILUSTRACJI ........................................................................................................................................... 45 1 DIAGNOZA OBSZARU ZDEGRADOWANEGO I OBSZARU REWITALIZACJI GMINY ZAPOLICE 1. WSTĘP Zgodnie z treścią ustawy z dnia 9 października 2015 r. o rewitalizacji (Dz.U. z 2015 r. poz.1777) w zakres zadań własnych gminy wpisują się działania dotyczące przygotowania, koordynowania i tworzenia warunków do wdrożenia i prowadzenia procesu rewitalizacji gminy. Gmina Zapolice przystępując do przeprowadzenia rewitalizacji, zgodnie z wytycznymi wspomnianej ustawy, zobowiązana jest do wyznaczenia obszaru zdegradowanego i obszaru rewitalizacji. Proces wskazania tego terenu, zgodnie z zapisami ustawy, określają konkretne wymogi. Działania służące wspieraniu procesów rewitalizacji prowadzone są w sposób spójny: wewnętrznie (poszczególne działania pomiędzy sobą) oraz zewnętrznie (z lokalnymi politykami sektorowymi, celami i kierunkami wynikającymi z dokumentów strategicznych i planistycznych). Dla prowadzenia rewitalizacji wymagane są: uwzględnienie rewitalizacji jako istotnego elementu całościowej wizji rozwoju gminy, diagnoza służąca wyznaczeniu obszaru rewitalizacji oraz analizie dotykających go problemów; diagnoza obejmuje kwestie społeczne oraz gospodarcze lub przestrzenno-funkcjonalne lub techniczne lub środowiskowe; ustalenie hierarchii potrzeb w zakresie działań rewitalizacyjnych, właściwy dobór narzędzi i interwencji do potrzeb i uwarunkowań danego obszaru;, zsynchronizowanie działań w sferze społecznej, gospodarczej, przestrzenno-funkcjonalnej, technicznej, środowiskowej, koordynacja prowadzonych działań oraz monitorowanie i ewaluacja skuteczności rewitalizacji, stopień realizacji zasady partnerstwa w odniesieniu do programu rewitalizacji: należy wykazać, że w przygotowaniu zaangażowano społeczność lokalną i umożliwiono szeroką partycypację społeczną. Ustawowa definicja obszaru zdegradowanego identyfikuje go jako obszar znajdujący się w stanie kryzysowym z powodu koncentracji negatywnych zjawisk społecznych, w szczególności bezrobocia, ubóstwa, przestępczości, niskiego poziomu edukacji lub kapitału społecznego, a także niewystarczającego poziomu uczestnictwa w życiu publicznym i kulturalnym, na którym oprócz wskazanych negatywnych zjawisk społecznych występuje co najmniej jedno z poniższych negatywnych zjawisk w obszarze: gospodarczym – w szczególności niski stopień przedsiębiorczości, słaba kondycja lokalnych przedsiębiorstw, środowiskowym – w szczególności zjawiska dotyczące przekroczenia standardów jakości środowiska, obecności odpadów stwarzających zagrożenie dla życia, zdrowia ludzi lub stanu środowiska, przestrzenno-funkcjonalnym – w szczególności niewystarczającego wyposażenia w infrastrukturę techniczną i społeczną lub jej złego stanu technicznego, braku dostępu do podstawowych usług lub ich niskiej jakości, niedostosowania rozwiązań urbanistycznych do zmieniających się funkcji obszaru, niskiego poziomu obsługi komunikacyjnej, niedoboru lub niskiej jakości terenów publicznych, technicznym – w szczególności degradacji stanu technicznego obiektów budowlanych, w tym o przeznaczeniu mieszkaniowym oraz niefunkcjonowaniu rozwiązań technicznych umożliwiających 2 DIAGNOZA OBSZARU ZDEGRADOWANEGO I OBSZARU REWITALIZACJI GMINY ZAPOLICE efektywne korzystanie z obiektów budowlanych, w szczególności w zakresie energooszczędności i ochrony środowiska. Obszar rewitalizacji to teren obejmujący całość lub część obszaru zdegradowanego, charakteryzujący się szczególną koncentracją negatywnych zjawisk wspomnianych powyżej, na którym z uwagi na istotne znaczenie dla rozwoju lokalnego gmina zamierza prowadzić rewitalizację. Rewitalizowany obszar nie może być większy niż 20% całkowitej powierzchni gminy a wartość zaludnienia na nim nie może przekraczać 30% całkowitej liczby mieszkańców gminy. Zgodnie z ustawą zarówno obszar zdegradowany, jak i obszar rewitalizacji może być podzielony na podobszary, w tym podobszary nieposiadające ze sobą wspólnych granic z uwzględnieniem jednak występowania na każdym z nich koncentracji wskazanych negatywnych zjawisk. Wyznaczenie obszaru zdegradowanego i obszaru rewitalizacji powinno opierać się na rzetelnie przeprowadzonej diagnozie gminy potwierdzającej spełnienie wyżej opisanych przesłanek, zgodnie z art. 9 i 10 ustawy o rewitalizacji. Niniejszy dokument zawiera charakterystykę gminy, analizę szczegółowych danych dotyczących sytuacji społeczno-gospodarczej i przestrzennej gminy w podziale na jednostki urbanistyczne gminy – miejscowości. Przedmiotowa diagnoza jest załącznikiem nr 2 do wniosku o wyznaczenie obszaru zdegradowanego i obszaru rewitalizacji, stanowiącego podstawę do podjęcia przez Radę Gminy uchwały w sprawie wyznaczenia obszaru zdegradowanego i obszaru rewitalizacji Gminy Zapolice, a w efekcie końcowym opracowania Gminnego Programu Rewitalizacji. 2. DELIMITACJA OBSZARU ZDEGRADOWANEGO GMINY ZAPOLICE 2.1. Metodyka Podstawą wyznaczenia obszaru zdegradowanego i rewitalizacji gminy Zapolice jest analiza gminy w oparciu o mniejsze jednostki urbanistyczne występujące w gminie. W skład gminy wchodzi 23 miejscowości, tworzących 21 sołectw: Beleń, Branica, Holendry, Jelno, Jeziorko, Kalinowa, Marcelów, Marżynek, Młodawin, Paprotnia, Pstrokonie, Ptaszkowice, Rembieszów, Rembieszów-Kolonia, Rojków, Strońsko, Swędzieniejewice, Świerzyny, Woźniki, Wygiełzów, Zapolice. Uzyskanie porównywalności wyników diagnozy wymagało przetwarzania i konsolidacji danych w ramach możliwie podobnych do siebie jednostek przestrzennych, które są: homogeniczne pod względem morfologicznym, stanowią całość pod względem funkcjonalnym, charakteryzują się spójnością społeczną. Ze uwagi na fakt, że większość danych wykorzystywanych do delimitacji obszaru zdegradowanego zbierana jest na potrzeby gminnych, czy powiatowych statystyk w podziale na miejscowości, a nie sołectwa zdecydowano o przyjęciu jako jednostki urbanistycznej obszarów miejscowości. W związku z powyższym analizie wskaźników poddanych zostanie 23 miejscowości - jednostek urbanistycznych Beleń, Beleń-Kolonia, Branica, 3 DIAGNOZA OBSZARU ZDEGRADOWANEGO I OBSZARU REWITALIZACJI GMINY ZAPOLICE Branica-Kolonia, Holendry, Jelno, Jeziorko, Kalinowa, Marcelów, Marżynek, Młodawin Dolny, Młodawin Górny, Paprotnia, Pstrokonie, Ptaszkowice, Rembieszów, Rojków, Strońsko, Swędzieniejewice, Świerzyny, Woźniki, Wygiełzów, Zapolice Część analityczna opracowana została na podstawie danych pochodzących ze Strategii Rozwoju Gminy Zapolice na lata 2013-2020, danych statystycznych Urzędu Gminy w Zapolicach, danych CEDiG, Powiatowego Urzędu Pracy w Zduńskiej Woli, Okręgowej Komisji Egzaminacyjnej w Łodzi, a także danych pochodzących z Gminnego Ośrodka Pomocy Społecznej i Powiatowej Komendy Policji w Zduńskiej Woli. W ramach partycypacji społecznej, wymaganej zapisami ustawy, w ramach wskazania obszaru zdegradowanego i obszaru rewitalizacji włączono wszystkich interesariuszy wskazanych w art.2 ust. 2 ustawy poprzez konsultacje społeczne. Zastosowano następujące formy konsultacji społecznych: badanie opinii społecznej i zbieranie uwag za pomocą ankiety, którą można było wypełnić i wysłać w wersji elektronicznej na stronie internetowej Urzędu Gminy Zapolice lub wypełnić w wersji papierowej, spotkania, zajęcia warsztatowe i zbieranie uwag ustnych przedstawicieli interesariuszy Prace nad „Diagnozą obszaru zdegradowanego i obszaru rewitalizacji gminy Zapolice” realizowane były według następującego schematu spotkań: I spotkanie odbyło się 09.05.2016r. w Urzędzie Gminy w Zapolicach, a jego celem było przedstawienie w formie prezentacji zagadnień z zakresu: rewitalizacji, obszaru zdegradowanego, stanu kryzysowego, zasad wyznaczania obszaru zdegradowanego i obszaru rewitalizacji. Na spotkaniu przedstawiono także charakterystykę procesu rewitalizacji, jego istoty, celów, zasad oraz o przebiegu całego procesu. Uczestnicy spotkania mieli możliwość wypełnienia ankiety, jak również zgłaszania uwag w formie ustnej. Rezultatem spotkania była identyfikacja najważniejszych problemów na terenie gminy Zapolice w obszarze społecznym, bezpieczeństwa publicznego, 4 DIAGNOZA OBSZARU ZDEGRADOWANEGO I OBSZARU REWITALIZACJI GMINY ZAPOLICE gospodarczym, edukacyjnym, kulturalnym, sportowo-rekreacyjnym, infrastruktury technicznej i ochrony środowiska; II spotkanie konsultacyjne odbyło się w Urzędzie Gminy w Zapolicach dnia 29.06.2016 r. Założeniem konsultacji była dalsza, pogłębiona diagnoza obszarów problemowych gminy, która pozwoliła określić zróżnicowanie wewnętrzne terenów i wykazać obszary, które ze względu na wysokie nagromadzenie zjawisk społecznych, gospodarczych czy przestrzennych powinny zostać objęte wsparciem w ramach Gminnego Programu Rewitalizacji. Opracowanie niniejszej diagnozy bazowało na aktywnym uczestnictwie podmiotów lokalnych, w tym władz samorządowych, organizacji pozarządowych, podmiotów prywatnych i osób fizycznych. Dzięki zastosowaniu narzędzi aktywizujących i angażujących społeczność lokalną gminy Zapolice w postaci spotkań konsultacyjnych i badania ankietowego uzyskano subiektywne opinie mieszkańców na temat warunków życia, barier i problemów na terenie gminy. Pozwoliło to na zapoznanie się z faktycznymi potrzebami i oczekiwaniami interesariuszy rewitalizacji, rozwinięcie dialogu między podmiotami zaangażowanymi w ten proces oraz ich integracji. Ilustracja 1: Etapy pracy nad dokumentem, opracowanie własne Diagnoza gminy Podsumowanie zgromadzonych danych Wskazanie Określenie obszaru do obszaru rewitalizacji zdegradow anego Konsultacje społeczne 5 DIAGNOZA OBSZARU ZDEGRADOWANEGO I OBSZARU REWITALIZACJI GMINY ZAPOLICE 2.2. Ogólna charakterystyka gminy Gmina Zapolice to najmniejsza gmina w powiecie zduńskowolskim, w województwie łódzkim, o powierzchni 81 km² i stanowi 21,9% powierzchni powiatu zduńskowolskiego i 0,44% powierzchni województwa łódzkiego. Najwięcej stanowią użytki rolne 77%, następnie grunty leśne 16%, resztę tworzą tereny zabudowane i zurbanizowane oraz nieużytki. Północna granica Gminy Zapolice stanowi jednocześnie granicę gminy i miasta Zduńska Wola. Od strony wschodniej gmina Zapolice graniczy z gminą Sędziejowice (powiat łaski), od strony południowozachodniej z gminą Burzenin (powiat sieradzki), od strony południowej z gminą Widawa (powiat łaski), od strony zachodniej natomiast z gminą Sieradz. Duże ośrodki miejskie znajdujące się w pobliżu Gminy Zapolice, to: Zduńska Wola, Sieradz, Łask i Szadek. Odległość od stolicy województwa – Łodzi – wynosi około 60 km. Przez północną część gminy przebiega droga ekspresowa S8 relacji Łódź– Wrocław. Odległość od Zapolic do siedziby powiatu w Zduńskiej Woli wynosi jedynie 9 km, do Sieradza 16,9 km, a do stolicy województwa – Łodzi 58,4 km. Centralnym punktem gminy jest największa demograficznie miejscowość Zapolice. Położona jest ona na skrzyżowaniu dróg powiatowych Ptaszkowice – Sieradz, oraz Widawa – Zduńska Wola. Zgodnie z danymi Urzędu Gminy w Zapolicach z 31.12.2015r. zamieszkiwana przez 5085 mieszkańców. Ilustracja 2: Lokalizacja gminy Zapolice w powiecie zduńskowolskim źródło: https://pl.wikipedia.org/wiki/Powiat_zdu%C5%84skowolski 6 DIAGNOZA OBSZARU ZDEGRADOWANEGO I OBSZARU REWITALIZACJI GMINY ZAPOLICE Poniżej zaprezentowano podział terytorialny gminy Zapolice oraz podstawowe dane dla jednostek urbanistycznych gminy objętych analizą wskaźników delimitacji. Ilustracja 3: Podział Gminy Zapolice na miejscowości podlegające analizie wskaźników delimitacji źródło: System Informacji Przestrzennej Gminy Zapolice, http://zapolice.e-mapa.net/ Tabela 1: Podział Gminy Zapolice na jednostki urbanistyczne - miejscowości wraz z charakterystyką Nazwa jednostki Powierzchnia Lp. urbanistycznej (km²) Liczba mieszkańców 1. 2. 3. 4. 5. 6. 114 144 155 18 250 118 Beleń Beleń-Kolonia Branica Branica-Kolonia Holendry Jelno 6,68 4,79 1,94 2,74 Gęstość zaludnienia (os/km2) % liczby % powierzchni mieszkańców gminy Zapolice gminy Zapolice 38,62 8,20% 36,12 5,91% 128,87 43,07 2,39% 3,38% 2,24% 2,83% 3,06% 0,35% 4,92 2,32% 7 DIAGNOZA OBSZARU ZDEGRADOWANEGO I OBSZARU REWITALIZACJI GMINY ZAPOLICE 7. Jeziorko 2,28 47 20,61 8. Kalinowa, 4,08 252 61,76 9. Marcelów 2,49 83 33,33 10. Marżynek 223 11. Młodawin Dolny 78 12. Młodawin Górny 4,25 139 32,70 13. Paprotnia 7,71 459 59,53 14. Pstrokonie 6,59 503 76,33 15. Ptaszkowice 5,19 218 42,00 16. Rembieszów 11,52 354 30,73 17. Rojków 2,39 98 41,00 18. Strońsko 3,83 255 66,58 19. Swędzieniejewice 3,06 298 97,38 20. Świerzyny 3,37 146 43,32 21. Woźniki 1,78 151 84,83 22. Wygiełzów 2,38 148 62,18 23. Zapolice 4,06 833 205,17 źródło: opracowanie własne, dane UG w Zapolicach, stan na 31.12.2015r. 2,81% 5,04% 3,07% 5,20% 9,52% 8,10% 6,40% 14,22% 2,95% 4,73% 3,77% 4,16% 2,20% 2,94% 5,01% 0,92% 4,96% 1,63% 4,39% 1,53% 2,73% 9,03% 9,89% 4,29% 6,96% 1,93% 5,03 5,86% 2,87% 2,97% 2,91% 16,38% 3. ANALIZA WSKAŹNIKOWA Analiza wskaźnikowa to kluczowe narzędzie umożliwiające delimitację obszarów dysfunkcyjnych. Pierwszym krokiem analizy było zdefiniowanie obszaru, dla którego zostały zebrane dane liczbowe – obszaru całej gminy Zapolice. Na podstawie zebranych danych wyliczone zostały wskaźniki (metodologia obliczeń została przedstawiona w poniższych rozdziałach), a następnie wynik porównany został z wartością wskaźnika referencyjnego – obrazującego sytuację w całej gminie. Na tej podstawie wyznaczone zostały poszczególne obszary gminy (z zachowaniem spójności przestrzennej), na których odnotowano wyraźnie gorszą sytuację. Następnie wskaźniki te zostały zestawione ze wskaźnikami dla całej gminy Zapolice i w ten sposób określono obszary charakteryzuje się gorszym wynikiem w danym kryterium w stosunku do całej gminy. Na tej podstawie zdefiniowano obszar zdegradowany. Tabela 2: Wskaźniki wykorzystane w analizie obszaru Lp. 1. Kryterium Stopa długotrwałego bezrobocia Nazwa wskaźnika Wskaźnik oceny podsystemu społecznego dot. bezrobocia 2. Poziom ubóstwa i wykluczenia Wskaźnik oceny podsystemu społecznego dot. ubóstwa Definicja Stopę długotrwałego bezrobocia rozumie się, jako stosunek liczby osób bezrobotnych powyżej 12 miesięcy do liczby osób w wieku produkcyjnym (kobiety w wieku 18-59, mężczyźni 18-64). Osoby, które zgodnie z ustawą z 12 marca 2004r. o pomocy społecznej są uprawnione do ubiegania się o przyznanie świadczenia pieniężnego. 8 DIAGNOZA OBSZARU ZDEGRADOWANEGO I OBSZARU REWITALIZACJI GMINY ZAPOLICE 3. Poziom patologii społecznej Wskaźnik oceny podsystemu społecznego dot. przestępczości 4. Kapitał ludzki Wskaźnik oceny podsystemu społecznego dot. obciążenia demograficznego 5. Poziom edukacji Wskaźnik oceny podsystemu społecznego dot. edukacji 6. Poziom aktywności społecznej 7. Poziom przedsiębiorczości Wskaźniki oceny podsystemu społecznego dot. organizacji pozarządowych Wskaźnik oceny podsystemu gospodarczego dot. przedsiębiorczości mieszkańców 8. Poziom potencjału przestrzennegofunkcjonalnego 3.1. Wskaźnik oceny podsystemu przestrzennego dot. udziału obiektów zabytkowych Liczba przestępstw w danej jednostce urbanistycznej w stosunku do ogólnej liczby mieszkańców danej jednostki urbanistycznej. Ilość osób w wieku nieprodukcyjnym (os. w wieku przedprodukcyjnym i poprodukcyjnym) w danej jednostce urbanistycznej w stosunku do liczby osób w wieku produkcyjnym na danym obszarze. Suma wartości procentowej uzyskanych przez uczniów danej szkoły z danego egzaminu w stosunku do liczby uczniów przystępujących do egzaminu. Ilość funkcjonujących organizacji społecznych danego obszaru w przeliczeniu na 100 mieszkańców. Ilość zarejestrowanych podmiotów gospodarczych w przeliczenia na 100 mieszkańców Ilość występujących obiektów zabytkowych w danej jednostce urbanistycznej w stosunku do ogólnej liczby zabytków na terenie całej gminy. Wskaźniki społeczne W celu charakterystyki aktualnej sytuacji społecznej w poszczególnych miejscowościach gminy Zapolice, wskazano zbiór najbardziej charakterystycznych dla gminy zjawisk kryzysowych. Dla każdego zjawiska określono średnią wartość wskaźnika w odniesieniu do obszaru całej gminy, która stanowi punkt odniesienia, tzw. wartością referencyjną, a następnie przedstawiono wartości występujące w poszczególnych obszarach. Wyniki badań zostały zaprezentowane w układzie tabelarycznym. Jednostki charakteryzujące się występowaniem zjawiska kryzysowego w danym obszarze odbiegającego od średniej dla gminy, zostały oznaczone kolorem czerwonym. 3.1.1. Wskaźnik oceny podsystemu społecznego dot. bezrobocia Z uwagi na brak danych Powiatowego Urzędu Pracy w Zduńskiej Woli dotyczących liczby osób bezrobotnych w poszczególnych miejscowościach gminy Zapolice, przedstawiono sytuację bezrobocia gminy w świetle danych dla powiatu zduńskowolskiego. W tym konkretnym przypadku wartość referencyjna, do której odnoszą się wskaźniki bezrobocia jest średnią wskaźnika adekwatną dla powiatu. Mimo braku danych dotyczących założonych jednostek urbanistycznych postanowiono uwzględnić ten obszar tematyczny w analizie wskaźnikowej ze względu na jego istotę w diagnozie problemów ekonomicznych i społecznych całej gminy. Istotne jest także to, że z problemem bezrobocia borykają się wszystkie miejscowości gminy, a o jego zasięgu oraz randze można się przekonać analizując wyniki ankiet przeprowadzonych w ramach konsultacji społecznych na potrzeby powstania niniejszej diagnozy, w których brak miejsc pracy i bezrobocie zaliczane zostały do głównych przyczyn problemów społecznych i ekonomicznych gminy Zapolice oraz powodu degradacji obszarów. 9 DIAGNOZA OBSZARU ZDEGRADOWANEGO I OBSZARU REWITALIZACJI GMINY ZAPOLICE Wartości wskaźników dot. bezrobocia obliczono wg wzoru: A B Wbezrob = * 100 [%] A – liczba osób bezrobotnych w danej jednostce urbanistycznej B – ogólna liczba mieszkańców danej jednostki urbanistycznej Wstopa bezrob = A B * 100 [%] A – liczba osób bezrobotnych w danej jednostce urbanistycznej B – liczba osób w wieku produkcyjnym w danej jednostce urbanistycznej (wiek 18-60/65 lat) A B Wdługotrw. bezrob = * 100 [%] A – liczba osób długotrwale bezrobotnych (pow. 12 m-cy) w danej jednostce urbanistycznej B – ogólna liczba osób bezrobotnych w danej jednostce urbanistycznej Poniższe tabele przedstawiają strukturę bezrobocia i statystyki dotyczące ww. kwestii. Tabela 3: Stopa bezrobocia w gminie i powiecie Jednostka urbanistyczna Stopa bezrobocia Udział osób długotrwale bezrobotnych w ogólnej liczbie bezrobotnych Powiat - wartość referencyjna 12,6% 61% Gmina Zapolice 13,1% 61% źródło: opracowanie własne, dane Powiatowego Urzędu Pracy w Zduńskiej Woli, stan na 31.12.2015r. Tabela 4: Poziom bezrobocia w Gminie Zapolice Wyszczególnienie 2010 r. 2011 r. 2012 r. Osoby bezrobotne 254 276 295 w tym kobiety Stopa bezrobocia 2013 r. 2014 r. 2015 r. I kw. 2016 294 294 238 266 121 117 130 134 128 108 128 13,1% 13,7% 15,1% 16% 14,6% 12,6% 13,1% źródło: opracowanie własne, dane Powiatowego Urzędu Pracy w Zduńskiej Woli, stan na 31.12.2015r. 10 DIAGNOZA OBSZARU ZDEGRADOWANEGO I OBSZARU REWITALIZACJI GMINY ZAPOLICE Tabela 5: Wybrane dane porównawcze o rynku pracy w 2015 r. Wyszczególnienie Gmina Zapolice Bezrobotni zarejestrowani w tym kobiety % Powiat zduńskowolski 238 3314 108 1746 źródło: opracowanie własne, dane Powiatowego Urzędu Pracy w Zduńskiej Woli, stan na 31.12.2015r. Tabela 6: Struktura bezrobocia w Gminie Zapolice w 2015 r. Wyszczególnienie 2015 rok Liczba bezrobotnych ogółem 238 Liczba bezrobotnych kobiet 108 Osoby w okresie do 12 miesięcy od dnia ukończenia nauki 10 Osoby z prawem do zasiłku 25 wiek Bezrobotni według 18-24 39 25-34 61 35-44 50 45-54 49 55 i więcej 39 Wyższe 17 policealne i średnie zawodowe 38 wykształcenie średnie ogólnokształcące okres pracy 25 zasadnicze zawodowe 83 gimnazjalne i poniżej 75 3 miesiące i mniej 68 3-6 miesięcy 25 bez 6-12 miesięcy 33 Powyżej 12 miesięcy, w tym: 112 12-24 miesięcy 47 powyżej 24 miesięcy 65 źródło: opracowanie własne, dane Powiatowego Urzędu Pracy w Zduńskiej Woli, stan na 31.12.2015r. Tabela 7: Bezrobotni będący w szczególnej sytuacji na rynku pracy w Gminie Zapolice w 2015 r. Osoby w szczególnej sytuacji Do 25 roku życia 39 Długotrwale bezrobotni 146 Powyżej 50 roku życia 61 Bez kwalifikacji zawodowych 43 11 DIAGNOZA OBSZARU ZDEGRADOWANEGO I OBSZARU REWITALIZACJI GMINY ZAPOLICE Bez doświadczenia zawodowego 31 Bez wykształcenia średniego 158 Samotnie wychowujący co najmniej jedno dziecko do 33 18 roku życia Niepełnosprawni 19 źródło: opracowanie własne, dane Powiatowego Urzędu Pracy w Zduńskiej Woli, stan na 31.12.2015r. Stopa bezrobocia na terenie gminy Zapolice wynosi 13,1% (stan na zakończenie I kwartału 2016 r.) i jest to wartość wyższa od wskaźnika referencyjnego wyznaczonego dla powiatu zduńskowolskiego tj. 12,6%. W analizie struktury bezrobocia istotny jest wskaźnik dotyczący odsetka liczby długotrwale bezrobotnych wobec ogólnej liczby bezrobotnych w gminie Zapolice tj. 61% adekwatny do poziomu wskaźnika dla obszar powiatu zduńskowolskiego. Wśród bezrobotnych gminy Zapolice ponad 47,06% nie może znaleźć pracy przez okres co najmniej 12 m-cy. Z kolei struktura wykształcenia i wieku wskazuje, że największy udział wśród bezrobotnych mają osoby z wykształceniem zasadniczym zawodowym i gimnazjalnym i poniżej (łącznie 66,39% ogółu bezrobotnych w gminie) oraz osoby młode do 34 roku życia (łącznie 42,02% ogółu bezrobotnych w gminie). Obrazuje to sytuację, w której mamy do czynienia z kilkoma negatywnymi zjawiskami do których oprócz braku miejsc pracy, należą: niedostosowanie kształcenia zawodowego do potrzeb lokalnego rynku i brak perspektyw pracy dla osób młodych. 3.1.2. Wskaźnik oceny podsystemu społecznego dot. ubóstwa Zjawiskiem kryzysowym wpisującym się w zakres podsystemu społecznego na terenie gminy Zapolice jest kwestia biedy i poziom ubóstwa mieszkańców. Wskaźnikiem najlepiej opisującym to zjawisko jest liczba osób korzystających ze wsparcia Gminnego Ośrodka Pomocy Społecznej w Zapolicach. Zakres zadań dotyczących pomocy społecznej reguluje Ustawa o pomocy społecznej 12 marca 2004 r. reguluje zakres zadań dotyczących pomocy społecznej, polityki prorodzinnej oraz wspierania najsłabszych grup społecznych. Zadania w tym zakresie na szczeblu gminy Zapolice realizuje Gminny Ośrodek Pomocy Społecznej. Zgodnie z danymi Raportu GOPS w Zapolicach pn. „Rodziny, którym zrealizowano świadczenia w okresie od 2015/01/01 do 2015/12/31 - pomoc społeczna” pomocą społeczną na terenie gminy objętych było 164 rodziny (liczba osób w tych rodzinach 477 osób). Najczęstszymi powodami przyznawania świadczeń socjalnych są: ubóstwo, bezrobocie, niepełnosprawność i długotrwała lub ciężka choroba. Wartość wskaźników obliczono na podstawie następującego wzoru: WGOPS = A B * 100 [%] A – liczba osób korzystających z GOPS w danej jednostce urbanistycznej B – ogólna liczba mieszkańców danej jednostki urbanistycznej Wubóstwa = A B * 100 [%] 12 DIAGNOZA OBSZARU ZDEGRADOWANEGO I OBSZARU REWITALIZACJI GMINY ZAPOLICE A – liczba osób korzystających z GOPS z powodu ubóstwa w danej jednostce urbanistycznej B – łączna liczna osób korzystających z GOPS na danym obszarze Tabela 8: Wskaźniki dotyczące osób korzystających z GOPS w Gminie Zapolice Lp. Nazwa urbanistycznej Odsetek mieszkańców Liczba osób korzystających z korzystających z GOPS z powodu jednostki GOPS w przeliczeniu na 100 ubóstwa lub bezrobocia wobec mieszkańców liczby mieszkańców korzystających z GOPS Wartość referencyjna dla Gminy 9,38 6,07 Zapolice 1. Beleń 24,56 13,16 2. Beleń-Kolonia 9,03 4,17 3. Branica 10,32 4,51 4. Branica-Kolonia 0,00 0,00 5. Holendry 6,40 3,6 6. Jelno 5,93 3,39 7. Jeziorko 10,64 4,25 8. Kalinowa, 13,09 11,11 9. Marcelów 1,20 1,20 10. Marżynek 15,69 14,80 11. Młodawin Dolny 15,38 8,97 12. Młodawin Górny 11,51 11,51 13. Paprotnia 9,15 7,62 14. Pstrokonie 5,37 2,58 15. Ptaszkowice 16,51 14,22 16. Rembieszów 9,89 7,06 17. Rojków 6,12 6,12 18. Strońsko 3,53 1,18 19. Swędzieniejewice 8,05 6,38 20. Świerzyny 9,59 8,90 21. Woźniki 10,60 10,60 22. Wygiełzów 2,70 2,70 23. Zapolice 7,92 5,28 źródło: opracowanie własne, dane UG w Zapolicach tj. Gminnego Ośrodka Pomocy Społecznej w Zapolicach, stan na 31.12.2015r. Zgodnie z danymi Gminnego Ośrodka Pomocy Społecznej w Zapolicach najwyższymi wartościami liczby osób pobierających zasiłki społeczne, przewyższającymi średnią gminy, charakteryzują się: Beleń, Branica, Jeziorko, Kalinowa, Marżynek, Młodawin Dolny, Młodawin Górny, Ptaszkowice i Woźniki. W kontekście oceny wartości odsetka osób korzystających z pomocy społecznej z powodu ubóstwa i 13 DIAGNOZA OBSZARU ZDEGRADOWANEGO I OBSZARU REWITALIZACJI GMINY ZAPOLICE bezrobocia w ogólnej liczbie osób korzystających z GOPS, najwyższym wskaźnikiem ubóstwa w gminie charakteryzują się miejscowości: Beleń, Kalinowa, Marżynek, Młodawin Górny, Ptaszkowice i Woźniki. 3.1.3. Wskaźnik oceny podsystemu społecznego dot. przestępczości Kolejnym ze wskaźników rzutującym na stopień degradacji obszaru w sferze społecznej jest wskaźnik poziomu przestępczości. Diagnozuje on stopień bezpieczeństwa publicznego poszczególnych obszarów oraz poziom patologii społecznej. Wskaźnik został obliczony za pomocą wzoru: Wprzestępstw = A B * 100 A – liczba przestępstw w danej jednostce urbanistycznej B – ogólna liczba mieszkańców danej jednostki urbanistycznej Tabela 9: Wskaźniki dot. poziomu bezpieczeństwa w poszczególnych miejscowościach gminy Zapolice Lp. Nazwa jednostki urbanistycznej Liczba przestępstw Liczba przestępstw na 100 mieszkańców Wartość referencyjna dla Gminy Zapolice 1. Beleń 2. Beleń-Kolonia 3. Branica 4. Branica-Kolonia 5. Holendry 6. Jelno 7. Jeziorko 8. Kalinowa, 9. Marcelów 10. Marżynek 11. Młodawin Dolny 12. Młodawin Górny 13. Paprotnia 14. Pstrokonie 15. Ptaszkowice 16. Rembieszów 17. Rojków 18. Strońsko 19. Swędzieniejewice 20. Świerzyny 21. Woźniki 33 0 0 0 0 0 0 1 0 0 1 0 0 5 6 2 1 1 2 1 0 0 0,65 0 0 0 0 0 0 2,13 0 0 0,45 0 0 1,89 1,19 0,92 0,28 1,02 0,78 0,34 0 0 14 DIAGNOZA OBSZARU ZDEGRADOWANEGO I OBSZARU REWITALIZACJI GMINY ZAPOLICE 22. Wygiełzów 4 2,70 23. Zapolice 9 1,08 źródło: opracowanie własne, dane Powiatowej Komendy Policji w Zduńskiej Woli, stan na 31.12.2015r. Stan bezpieczeństwa na terenie powiatu zduńskowolskiego i gminy Zapolice w 2015 roku, zgodnie z treścią Sprawozdania o stanie bezpieczeństwa i porządku publicznego na terenie gminy Zapolice w 2015 roku, określić można jako dobry. W 2015 roku odnotowano spadek liczby wszczętych postępowań przy niedużym wzroście liczby przestępstw stwierdzonych oraz spadek liczby zdarzeń na drogach powiatu. W omawianym okresie na terenie gminy Zapolice stwierdzono ogółem 33 przestępstwa (dla porównania w 2014 roku było ich 45), w tym 19 (w roku 2014 odnotowano 29) przestępstw o charakterze kryminalnym, co stanowi 2 % (w roku 2014 wartość ta wynosiła 4,06%) ilości przestępstw na terenie powiatu i jest to o 10 przestępstw mniej w porównaniu do 2014 roku. W kategorii kradzieży z włamaniem odnotowano 8 przestępstw (w roku 2014 – 4), 4 przestępstwa uszkodzenia mienia (w roku 2014 - 2), 1 przestępstwo bójki i pobicia (w roku 2014–2), 2 przestępstwa z ustawy o przeciwdziałaniu narkomanii ( w roku 2014 – 0 ) oraz 4 przestępstwa innych kategorii (w roku 2014 - 4). W 2015 roku nie odnotowano żadnego przestępstwa z kategorii kradzież cudzej rzeczy, przy 17 przestępstwach tej kategorii w roku 2014. Najczęstszym obiektem zainteresowania przestępczego na terenie gminy Zapolice były budynki gospodarcze oraz garaże. Najczęściej, łupem złodziei pada mienie o wartości do 1000 zł, tj. elektronarzędzia oraz elementy wykonane z metalu i rowery. W roku 2015 na terenie gminy Zapolice, podobnie jak w latach ubiegłych, nie odnotowano przestępstw najcięższych kategorii, takich jak rozbój czy zabójstwo. W tabeli kolorem czerwonym oznaczono miejscowości, w których miały miejsce przestępstwa, a wskaźnik przestępczości jest wyższy od wartości referencyjnej obliczonej dla gminy Zapolice. Najwyższy poziom przestępczości w 2015 roku odnotowano w Wygiełzowie i wynosił on 2,70 przestępstw na 100 mieszkańców, a wartość wskaźnika wyższa od wskaźnika referencyjnego dla całego obszaru gminy Zapolice występuje ponad to w miejscowościach: Jeziorko, Paprotnia, Pstrokonie, Ptaszkowice, Rojków, Strońsko, Wygiełzów, Zapolice. 3.1.4. Wskaźnik oceny podsystemu społecznego dot. obciążenia demograficznego Wskaźnikiem niezbędnym do opisania w ramach przedstawienia diagnozy służącej wyznaczeniu obszaru zdegradowanego jest uwzględnienie wskaźnik struktury wiekowej ludności, stanowiący o ocenie potencjału kapitału społecznego danej jednostki oraz jego perspektyw rozwojowych. Wskaźniki obciążenia demograficznego mają za zadanie ukazanie tendencji demograficznych charakteryzujących poszczególne obszary, z uwzględnieniem relacji liczby ludności w wieku przedprodukcyjnym, produkcyjnym i poprodukcyjnym. Trendy demograficzne w gminie Zapolice na przestrzeni lat 2012-2015 kształtowały się następująco: 15 DIAGNOZA OBSZARU ZDEGRADOWANEGO I OBSZARU REWITALIZACJI GMINY ZAPOLICE Tabela 10: : Struktura i liczba ludności na terenie gminy Zapolice – zestawienie porównawcze z powiatem zduńskowolskim stan na 31.12.2014r. Wyszczególnienie Ludność Gmina Zapolice 5019 Powiat zduńskowolski 67748 Powiat=100 7,4 w tym kobiety 2442 34951 7,0 Urodzenia żywe 46 606 7,6 Zgony 58 694 8,4 Przyrost naturalny -12 -88 X Saldo migracji ogółem 29 -81 X Ludność w wieku: przedprodukcyjnym 905 12268 7,4 produkcyjnym 3269 42380 7,7 poprodukcyjnym 845 13100 6,5 źródło: dane GUS stan na dzień 31.12.2014 r.: http://lodz.stat.gov.pl/vademecum/vademecum_lodzkie/portrety_gmin/zdunskowolski/gmina_zapolice.pdf Ilustracja 4: Liczba ludności w gminie Zapolice w latach 2012-2015 5100 5085 5050 5019 4988 5000 4950 4939 4900 4850 2012 2013 2014 2015 źródło: opracowanie własne, dane UG w Zapolicach stan ludności na dzień 31.12.2015 r., dane GUS liczba ludności w gminie Zapolice w latach 2012-2014: http://lodz.stat.gov.pl/vademecum/vademecum_lodzkie/portrety_gmin/zdunskowolski/gmina_zapolice.pdf Zmiany demograficzne w gminie Zapolice, na co wskazuje powyższy wykres, odbiegają od krajowych trendów demograficznych. Prognozowana liczba mieszkańców przewiduje dalszą tendencję 16 DIAGNOZA OBSZARU ZDEGRADOWANEGO I OBSZARU REWITALIZACJI GMINY ZAPOLICE wzrostową na poziomie 0,69 % rocznie. Ogólny wzrost liczby ludności w Gminie Zapolice, generowany jest przede wszystkim dodatnim saldem migracji ludności. Wartość przedmiotowych wskaźników dla jednostek urbanistycznych gminy Zapolice przedstawiają poniższe tabele. Wszystkie wskaźniki obliczono analogiczne wg wzoru: Wobciąż.demogr. 1-4 = A B * 100 [%] A – liczba osób w wieku nieprodukcyjnym (os. w wieku przedprodukcyjnym i poprodukcyjnym) w danej jednostce urbanistycznej B – liczba osób w wieku produkcyjnym na danym obszarze Przy czym jako: osoby w wieku przedprodukcyjnym traktuje się osoby niepełnoletnie w wieku 0-17 lat, osoby w wieku produkcyjnym traktuje się osoby w wieku 18-59/64 lata, osoby w wieku poprodukcyjnym traktuje się osoby w wieku 60/65 lat i więcej. Tabela 11: Wskaźniki obciążenia demograficznego dla poszczególnych miejscowości gminy Zapolice Liczba osób w wieku nieprodukcyjnym Nazwa jednostki przypadająca na 100 Lp. urbanistycznej osób w wieku produkcyjnym Wartość referencyjna dla 55,31 gminy Zapolice 1. Beleń 65,22 2. Beleń-Kolonia 61,80 3. Branica 63,16 4. Branica-Kolonia 100,00 5. Holendry 59,23 6. Jelno 61,19 7. Jeziorko 56,67 8. Kalinowa, 46,51 9. Marcelów 66,00 10. Marżynek 53,79 11. Młodawin Dolny 42,86 12. Młodawin Górny 9,51 13. Paprotnia 58,07 14. Pstrokonie 51,96 15. Ptaszkowice 45,33 16. Rembieszów 53,91 17. Rojków 48,48 Liczba osób w wieku poprodukcyjnym przypadająca na 100 osób w wieku produkcyjnym Liczba osób w wieku poprodukcyjnym przypadająca na 100 osób w wieku przedprodukcyjnym Liczba osób w wieku poprodukcyjnym przypadająca na 100 mieszkańców 26,85 94,31 17,29 37,68 23,59 34,74 66,67 24,84 49,25 30,00 27,91 34,00 14,48 10,71 34,15 30,93 24,47 20,00 25,65 27,27 136,84 61,76 122,22 200,00 72,22 183,33 112,5 150,00 106,25 36,84 37,50 96,55 113,92 89,01 78,95 90,77 128,57 22,81 14,58 21,29 33,33 15,6 27,97 19,15 19,05 20,48 9,95 7,69 20,14 19,56 16,10 13,76 16,67 18,37 17 DIAGNOZA OBSZARU ZDEGRADOWANEGO I OBSZARU REWITALIZACJI GMINY ZAPOLICE 18. Strońsko 48,25 20,93 76,60 19. Swędzieniejewice 48,26 18,90 64,40 20. Świerzyny 48,98 24,49 100,00 21. Woźniki 62,36 33,33 114,81 22. Wygiełzów 74,12 45,35 133,33 23. Zapolice 55,41 27,80 100,68 źródło: opracowanie własne, dane UG w Zapolicach, stan na 31.12.2015r. 14,12 12,75 16,44 20,53 24,32 17,89 Przedstawione dane liczbowe odzwierciedlają zmiany jakie obserwujemy w społeczeństwie gminy Zapolice i jakie mogą nasilać się w przyszłości. Wartość wskaźnika liczby osób w wieku poprodukcyjnym przypadająca na 100 osób wieku przedprodukcyjnym wskazuje na występowanie trendu tzw. starzenia się społeczeństwa gminy. Deficyt urodzeń zdeterminowany jest niewątpliwie przez współczesny trend przesuwający granicę wieku zakładania rodziny, jak również aspekt ekonomiczny. Brak perspektyw zatrudnienia oraz niesatysfakcjonująca stopa życiowa powodują, że wiele młodych osób emigruje z gminy do większych miast albo odkłada decyzję posiadania dzieci na później. Tym samym uwidacznia się w gminie większa liczba osób w wieku poprodukcyjnym (osoby w wieku 60/65+) względem liczby osób w wieku przedprodukcyjnym (0-17 lat). Wyniki oznaczone kolorem czerwonym sygnalizują nasilenie danej sytuacji kryzysowej. Najsilniej problem obciążenia demograficznego uwidacznia się w miejscowościach Beleń, Branica, Branica-Kolonia, Jelno, Jeziorko, Paprotnia oraz Woźniki i Wygiełzów. Te jednostki przekraczają wartość referencyjną gminy we wszystkich wskaźnikach poddanych analizie. Niepokojącym jest również fakt, że na tych obszarach wskaźnik liczby osób w wieku nieprodukcyjnym przypadających na liczbę osób w wieku produkcyjnym jest wyższy od 50. Oznacza to, że więcej jest osób na które trzeba pracować, niż osób mogących pracować. Starzenie się społeczeństwa to proces nieodwracalny generujący za sobą również konsekwencje ekonomiczne dla danego obszaru związane z rosnącą liczbą wydatków na koszty utrzymania osób młodych i starszych, przypadających na jedną osobę pracującą. 3.1.5. Wskaźnik oceny podsystemu społecznego dot. edukacji Wskaźnikiem dla określenia poziomu edukacji są uśrednione wyniki testów i egzaminów uczniów kończących poszczególne szczeble edukacji, a więc egzaminy klas VI oraz egzaminy gimnazjalne. Infrastruktura edukacyjna na terenie gminy Zapolice zgodnie z danymi GUS z 31.12.2014 r. przedstawiała się następująco: Tabela 12: Zestawienie dot. zasobów infrastrukturalnych na terenie gminy Zapolice Wyszczególnienie Placówki wychowania przedszkolnego w tym przedszkola Miejsca w przedszkolach Dzieci w placówkach wychowania przedszkolnego w tym w przedszkolach Szkoły podstawowe 2012/2013 3 2013/2014 3 2014/2015 3 1 35 101 1 35 100 1 35 107 38 2 35 2 35 2 18 DIAGNOZA OBSZARU ZDEGRADOWANEGO I OBSZARU REWITALIZACJI GMINY ZAPOLICE Uczniowie szkół 274 256 275 podstawowych Szkoły gimnazjalne 1 1 1 Uczniowie szkół 126 132 136 gimnazjalnych źródło: dane GUS stan na dzień 31.12.2014 r.: http://lodz.stat.gov.pl/vademecum/vademecum_lodzkie/portrety_gmin/zdunskowolski/gmina_zapolice.pdf Na terenie Gminy Zapolice funkcjonują następujące placówki oświatowo-wychowawcze: Zespół Szkół Ogólnokształcących w Zapolicach, w którego skład wchodzą: Szkoła Podstawowa im. 4-ego Pułku Piechoty Legionów w Zapolicach oraz Gimnazjum w Zapolicach; Publiczne Przedszkole w Zapolicach; Społeczna Szkoła Podstawowa w Rembieszowie. Poniższe tabele prezentują wyniki poszczególnych egzaminów w zestawieniu z wynikami na poziomie całej gminy, powiatu i województwa. Wśredni wynik = A B *100 A – suma wartości % uzyskanych przez uczniów danej szkoły z danego egzaminu B – liczba uczniów przystępujących do egzaminu Tabela 13: Wyniki sprawdzianu klas VI w roku 2015 w gminie Zapolice z uwzględnieniem rewirów szkół Średni wynik Liczba uczniów Średni wynik Średni wynik Średni wynik ogółem w cz.2 j. Lp. Jednostka piszących ogółem w cz.1 z j. polskiego z matematyki angielski Województwo łódzkie Powiat zduńskowolski 21 038 66% 72% 61% 77% 625 64,3% 70,7% 57,6% 77,1% 63,6% 64,4% 62,6% 70,8% 63,6% 64,0% 63,2% 69,8% 62,6% 71,4% 53,3% 85,8% 51 Gmina Zapolice Szkoła Podstawowa im. 1. 4-ego Pułku Piechoty 48 Legionów w Zapolicach Społeczna Szkoła 2. Podstawowa w 3 Rembieszowie źródło: opracowanie własne, dane OKE w Łodzi Średnie wyniki egzaminów gimnazjalnych za rok szkolny 2014/2015 przedstawia poniższa tabela. 19 DIAGNOZA OBSZARU ZDEGRADOWANEGO I OBSZARU REWITALIZACJI GMINY ZAPOLICE Tabela 14: Wyniki egzaminów gimnazjalnych w gminie Zapolice w rok 2015 Część matematycznoj. angielski j. rosyjski j. niemiecki j. francuski przyrodnicza Średni Średni Średni Średni Liczba Średni Liczba Średni Liczba Średni Liczba Średni Liczba Średni Liczba Średn wynik wynik wynik z wynik z uczniów wynik z uczniów wynik z uczniów wynik z uczniów wynik z uczniów wynik z uczni i Liczba z j. z matema przed. piszącyc j. ang piszącyc j. ang piszącyc j. ros. piszącyc j. ros. piszącyc j. ros. ów wynik uczniów (poz. h poz. (poz. h poz. (poz. h poz. (poz. h poz. (poz. pisząc z j. piszących polski historii tyki w % przyrodn. h poz. ego w i WOSw% podst podst) w rozsz. rozsz.) w podst podst) w rozsz. rozsz.) w podst podst) w ych ros. % uw% % % % % % poz. (poz. podst podst )w% Część humanistyczna Lp. Jednostka Województwo łódzkie Powiat zduńskowolski Gmina Zapolice 1. Gimnazjum w Zapolicach 21 669 63% 64% 48% 50% 18 774 66% 18 148 47% 605 60% 137 48% 2183 55% 75 74% 645 59,3% 63,4% 46,1% 49,1% 599 63,8% 582 45,1% 23 76,4% 23 53,5% 23 50,2% 1 47,5% 42 55,1% 57,2% 43,8% 43,8% 42 54,6% 42 33,3% - - - - - - - - 44% 44% 42 55% 42 33% - - - - - - - - 42 55% 57% źródło: opracowanie własne, dane OKE w Łodzi 20 DIAGNOZA OBSZARU ZDEGRADOWANEGO I OBSZARU REWITALIZACJI GMINY ZAPOLICE Wyniki diagnozy sytuacji kryzysowej w obszarze niskiego kształcenia są uśrednione dla wszystkich miejscowości kształcących się w danej szkole. Nie mniej jednak ze względu na istotny wpływ poziomu edukacji na jakość kapitału społecznego, w przedmiotowej diagnozie obszarów zdegradowanych uwzględniono również dane z zakresu edukacji ogólnej na terenie gminy Zapolice. Poziom edukacji i efektywność działania systemu edukacyjnego na terenie gminy, generuje potencjał edukacyjny najmłodszych przedstawicieli społeczeństwa. Szczególną uwagę należy zwrócić na obszar kształcenia szkoły podstawowej w Zapolicach i Rembieszowie, gdzie średnia zdawalność jest niższa od wartości referencyjnej. Wyniki egzaminów klas gimnazjalnych przedstawione zostały jako element pomocniczy i wskazujący na poziom dysleksji uczniów, co świadczy o jakości kapitału społecznego na omawianym obszarze. 3.1.6. Wskaźniki oceny podsystemu społecznego dot. organizacji pozarządowych Społeczeństwo obywatelskie charakteryzuje się aktywnością i zdolnością do samoorganizacji, a jego podstawową cechą jest świadomość potrzeb wspólnoty, dążenie do ich zaspokajania, zainteresowanie sprawami społeczeństwa oraz poczucie odpowiedzialności za jego dobro. Wskaźnik aktywności społecznej pokazujący liczbę funkcjonujących organizacji społecznych danego obszaru w przeliczeniu na 100 mieszkańców tej jednostki diagnozuje mniejszy lub większy stopień chęci i solidarności mieszkańców w poprawę jakości i warunków życia społeczeństwa lokalnego. Kolorem czerwonym w poniższej tabeli oznaczono miejscowości, w których jest zarejestrowana działalność organizacji pozarządowych. Wartość wskaźnika wyliczono na podstawie wzoru: Worg.społ. = A B * 100 A – liczba organizacji społecznych na badanym obszarze B – ogólna liczba mieszkańców w danej jednostce urbanistycznej Tabela 15: Wskaźniki dotyczące poziomu aktywności społecznej w poszczególnych jednostkach urbanistycznych Gminy Zapolice Lp. Nazwa jednostki urbanistycznej Liczba organizacji społecznych na 100 mieszkańców danego obszaru Wartość referencyjna dla gminy Zapolice 1. Beleń 2. Beleń-Kolonia 3. Branica 4. Branica-Kolonia 0,16 0 0 0 0 21 DIAGNOZA OBSZARU ZDEGRADOWANEGO I OBSZARU REWITALIZACJI GMINY ZAPOLICE 5. Holendry 0 6. Jelno 0 7. Jeziorko 0 8. Kalinowa, 0 9. Marcelów 0 10. Marżynek 0 11. Młodawin Dolny 0 12. Młodawin Górny 0 13. Paprotnia 0,44 14. Pstrokonie 0 15. Ptaszkowice 0 16. Rembieszów 0 17. Rojków 0 18. Strońsko 0,39 19. Swędzieniejewice 0,34 20. Świerzyny 0 21. Woźniki 0 22. Wygiełzów 0 23. Zapolice 0,48 źródło: opracowanie własne na podstawie danych UG w Zapolicach, stan na 31.12.2015r. Liczba organizacji społecznych w gminie jest niewielka, a obliczona wartość referencyjna dla całej gminy Zapolice dowodzi, że aktywność społeczna w gminie jest znikoma i stanowi jeden z głównych problemów podsystemu społecznego gminy Zapolice. Porównanie wartości wskaźnika poszczególnych jednostek urbanistycznych wskazuje na aktywność społeczną skoncentrowaną w większych miejscowościach gminy Zapolice w tym w ośrodku administracyjnym i siedzibie władz gminnych Zapolice tj.: Zapolicach - 4 organizacje, w Paprotni – 2 organizacje, w Strońsku – 1 organizacja, w Swędzieniejewicach – 1 organizacja: Ludowy Klub Sportowy "Amatorzy" Zapolice ul. Główna 14, 98-161 Zapolice, Ludowy Klub Sportowy "Paprotnia" Paprotnia 46, 98-161 Paprotnia, Uczniowski Klub Sportowy "Talent" Zapolice ul. Główna 19, 98-161 Zapolice, Rembieszowskie Towarzystwo Inicjatyw Społecznych Rembieszów 87, 98-161 Zapolice, Stowarzyszenie Gospodyń Wiejskich "Paprotki" Paprotnia 16, 98-161 Paprotnia, Stowarzyszenie Kobiet „Zapoliczanki” ul. Główna 14,98-161 Zapolice, Stowarzyszenie "Strońska Czar" - Strońsko, Stowarzyszenie Kobiet w Swędzieniejewicach Swędzieniejewice 22a, 98-161 Zapolice. 22 DIAGNOZA OBSZARU ZDEGRADOWANEGO I OBSZARU REWITALIZACJI GMINY ZAPOLICE W przypadku pozostałych miejscowościach nie funkcjonują żadne organizacje pozarządowe. Należy mieć tu jednak na uwadze fakt, że ze względu na niewielką liczbę ludności niektórych wsi odbiegającą w znacznym stopniu od liczebności pozostałych miejscowości. Aktywni mieszkańcy tego obszaru nie tworzą własnych instytucji czy zgrupowań społecznych, ale przyłączają się do organizacji funkcjonujących w sąsiednich sołectwach. Niewątpliwie jednak, należy zwrócić uwagę na problem bierności środowisk lokalnych, który jest konsekwencją zaistnienia wielu czynników, z których warunki ekonomiczne, patologie społeczne, dziedziczenie ubóstwa czy wykluczenia są najłatwiej dostrzegalne wśród negatywnie oddziałujących. Brak zaangażowania społecznego ww. jednostek urbanistycznych jest również następstwem niskiego poziomu integracji mieszkańców związanych z niewielką liczbą instytucji, stowarzyszeń tego rodzaju, co potwierdzają wyniki ankiet przeprowadzonych wśród mieszkańców. 3.2. Wskaźniki gospodarcze 3.2.1. Wskaźnik oceny podsystemu gospodarczego dot. przedsiębiorczości mieszkańców Gmina Zapolice jest gminą wiejską w której przeważającą formą utrzymywania się jest prowadzenie gospodarstwa rolnego oraz praca w prywatnych przedsiębiorstwach na terenie gminy i powiatu zduńskowolskiego. Samozatrudnienie staje się jednak coraz bardziej popularną działalnością zarobkową ludności, również na obszarach wiejskich. Zgodnie z danymi Centralnej Ewidencji i Działalności Gospodarczej (stan na dzień 24.06.2016 r.) na terenie gminy Zapolice zarejestrowane są 293 aktywne podmioty gospodarcze. W diagnozie przedsiębiorczości mieszkańców uwzględniono liczbę funkcjonujących podmiotów gospodarczych w danej jednostce urbanistycznej. Ich liczba w danej jednostce ma bowiem wpływ na cechy badanego obszaru, tj.: wzrost poziomu rozwój gospodarczego, poziomu dochodów mieszkańców i konsumpcji społecznej. Dokonując analizy stanów kryzysowych podsystemu gospodarczego należy zwrócić szczególną uwagę na stosunek aktywnych i zlikwidowanych działalności gospodarczych. Często mimo prób indywidualnego zarobkowania, podejmowanych przez mieszkańców, sytuacja gospodarczo-ekonomiczna gminy i jego mieszkańców prowadzi w niektórych przypadkach do konieczności zamknięcia własnej działalności. Dokonana analiza wskazuje, w których miejscowościach funkcjonuje najmniej działalności gospodarczych oraz na jakich obszarach ma miejsce najwięcej likwidacji. Wskaźniki wyliczono wg. wzoru: Wprzedsiębiorczości = A B * 100 A – liczba podmiotów gospodarczych w danej miejscowości B – ogólna liczba mieszkańców w danej jednostce urbanistycznej Wprzedsiębiorczości 2 = A B * 100 [%] A – liczba wykreślonych podmiotów gospodarczych w danej jednostce urbanistycznej B – ogólna liczba firm w danej miejscowości 23 DIAGNOZA OBSZARU ZDEGRADOWANEGO I OBSZARU REWITALIZACJI GMINY ZAPOLICE Tabela 16: Wskaźniki dotyczące przedsiębiorczości mieszkańców gminy Zapolice w 2015 r. Lp. Nazwa jednostki urbanistycznej Stosunek wykreślonych Liczba podmiotów gospodarczych podmiotów gospodarczych do w przeliczeniu na 100 mieszkańców liczby podmiotów aktywnych Wartość referencyjna dla Gminy 8,95 35,60 Zapolice 1. Beleń 7,89 44,44 2. Beleń-Kolonia 8,33 66,67 3. Branica 10,97 52,94 4. Branica-Kolonia 0,00 0,00 5. Holendry 13,6 58,82 6. Jelno 1,69 0,00 7. Jeziorko 8,51 0,00 8. Kalinowa 6,75 23,53 9. Marcelów 7,22 16,67 10. Marżynek 10,31 78,26 11. Młodawin Dolny 6,41 20,00 12. Młodawin Górny 4,31 33,33 13. Paprotnia 10,24 34,04 14. Pstrokonie 6,96 31,43 15. Ptaszkowice 8,26 44,44 16. Rembieszów 7,06 36,00 17. Rojków 5,10 20,00 18. Strońsko 6,67 23,53 19. Swędzieniejewice 8,05 54,17 20. Świerzyny 6,16 22,22 21. Woźniki 11,26 58,82 22. Wygiełzów 6,76 30,00 23. Zapolice 13,32 35,13 źródło: opracowanie własne na podstawie danych z CEIDG, https://prod.ceidg.gov.pl, stan na 31.12.2015 Wskaźniki przedsiębiorczości mieszkańców wskazują na umiarkowany udział osób zakładających własną działalność gospodarczą na terenie gminy. Na 100 mieszkańców gminy Zapolice średnio tylko 8-9 osób prowadzi swoje firmy. Równy, bądź wyższy udział podmiotów gospodarczych w stosunku do wartości referencyjnej gminy występuje w miejscowościach tj.: Zapolicach, Woźnikach, Paprotni, Marżynku, Holendrach i Branicy. Z punktu widzenia nasilenia negatywnych zjawisk gospodarczych istniejących na poszczególnych obszarach istotnym jest przede wszystkim ile z założonych firm utrzyma się na rynku. W tej sytuacji najgorsza sytuacja przedstawia się w Marżynku, Beleniu, Beleniu-Kolonii, Branicy, Woźnikach, Swędzieniejewicach, Ptaszkowicach, Rembieszowie, gdzie zdiagnozowano najwyższy poziom wykreślonych podmiotów gospodarczych. Zgodnie z analizą działalności gospodarczej strategii rozwoju 24 DIAGNOZA OBSZARU ZDEGRADOWANEGO I OBSZARU REWITALIZACJI GMINY ZAPOLICE gminy główne niedogodności istniejące w sferze gospodarczej wynikają z niewystarczającego wsparcia zewnętrznego w tym specjalistycznego (doradztwo, konsultacje dot. założenia działalności gospodarczej i możliwości finansowania projektów inwestycyjnych), a także z braku lokalizacji kapitału zewnętrznego na terenie gminy Zapolice. Kluczowe podmioty gospodarcze zarejestrowane na terenie gminy to: 1.STEMOT, 98-161 Zapolice, ul. Spacerowa 1c, 2. TERMOBUD fabryka Okien Szkilnik Sp. z o.o., Zapolice, ul. Dojazdowa 2, 3. FINDREWNO sp. z o.o., Zapolice, Strońsko 58, 4. Masarnia ZPH SP.J, Zapolice, ul. Główna 3, 5.Masarnia ZPH SP.J, Zapolice, ul Spółdzielcza 1, 6. PIEKARNIA J.W.F Chudobińscy, Zapolice, ul. Sieradzka 18, 7. PIEKARNIA R.Jędrasiak, Zapolice, ul. Parkowa 6a, 8. PPHU RENI, Zapolice, ul. Sloneczna 2, 9. Producent Mebli Kuchennych Dariusz Klimczak, Zapolice, ul. Spółdzielcza 1, 10. Stacja Paliw M.I.S. ORNAFEL, Zapolice, ul. Spacerowa 1, 11. Urząd Pocztowy, Zapolice, ul. Kasztanowa 1, 12. Usługi Ogólnobudowlane Andrzej Fendor, Zapolice, ul. Polna 6, 13. ZAMED Sp. z o.o., Zapolice, ul. Spacerowa 4a, 14. Żwirek Sp.z o.o., Zapolice, ul. Dojazdowa 2, 15. BIOCLAR- SZKILNIK Sp. z o.o., Zapolice, ul Dojazdowa 2, 16. Punkt Apteczny, Zapolice, ul. Spacerowa 2, 17. Lakiernictwo Samochodowe Jan Pokora, Zapolice, Paprotnia, 18. Lakiernictwo Samochodowe Włodzimierz Kaczmarek, Zapolice, Paprotnia 19. PPHU RETRO Mirosława Urbaniak, Zapolice, ul. Główna 18, 20. AGROMEX, Zapolice, Swędzieniejewice 49. 3.3. Wskaźniki środowiskowe 3.3.1. Wskaźnik oceny podsystemu środowiskowego dot. stopnia degradacji środowiska Większość obszaru gminy Zapolice położony jest w obrębie Wysoczyzny Łaskiej, Kotliny Szczercowskiej (południowo-zachodnia część terenu pomiędzy Wartą i Widawką) oraz Kotliny Sieradzkiej (niewielki zachodni obszar gminy). Rzeźba terenu została ukształtowana przez procesy morfologiczne 25 DIAGNOZA OBSZARU ZDEGRADOWANEGO I OBSZARU REWITALIZACJI GMINY ZAPOLICE związane głównie ze zlodowaceniem Warty oraz procesy erozji i akumulacji rzecznej i eolicznej w czasie zlodowaceń północnopolskich i w holocenie. Przez gminę przepływają dwie największe rzeki województwa łódzkiego: Warta i Widawka. Na terenie gminy występują cztery zwarte kompleksy leśne, w tym trzy w północnej części gminy i jeden w południowej. Na terenie Gminy Zapolice występują formy ochrony przyrody, o których mowa w art. 6 ustawy z dnia 16 kwietnia 2004 r. o ochronie przyrody (Dz. U. z 2009 r. Nr 151, 1220 ze zm.), takie jak: Park Krajobrazowy Międzyrzecza Warty i Widawki – powierzchnia parku wynosi 25 330 ha, w tym na terenie gminy Zapolice 4 290 ha (zachodnie i południowozachodnie części gminy związane z doliną rzeki Warty stanowiące 36,5% ogólnej powierzchni gminy); Rezerwat Przyrody “Korzeń” – leśny rezerwat o powierzchni 34,93 ha obejmujący cały oddział 359 na terenie Leśnictwa Korzeń; Zespół przyrodniczo – krajobrazowy „Strefa krawędziowa doliny rzeki Warty” – obszar położony w miejscowościach Zapolice i Pstrokonie na terenach rolnych, obejmuje strefę krawędziową rzeki Warty, poza granicami Parku Krajobrazowego międzyrzecza Warty i Widawki o łącznej powierzchni 138 ha; Strefa krawędziowa doliny Warty. Ze względu na brak szczegółowych danych dotyczących emisyjności gazów do atmosfery na obszarze poszczególnych miejscowości gminy Zapolice, ocena jakości powietrza atmosferycznego gminy, została przeprowadzona w oparciu o podział województwa łódzkiego na strefy. Powiat zduńskowolski wraz z gminą Zapolice znajduje się w strefie łódzkiej. Wynik oceny strefy łódzkiej za 2014 rok, w której położona jest gmina Zapolice, wskazuje, że na wskazanym obszarze dotrzymane są poziomy dopuszczalne lub poziomy docelowe substancji w powietrzu (klasa A) ustanowione ze względu na ochronę zdrowia tj.: dwutlenku siarki, dwutlenku azotu, benzenu, tlenku węgla, ozonu, metali ciężkich zawartych w pyle PM10: arsenu, kadmu, niklu, ołowiu. Głównymi źródłami emisji zanieczyszczeń powietrza w strefie łódzkiej są: emisja niska z indywidualnego ogrzewania lokali mieszkalnych w miastach (spalanie węgla kamiennego), emisja komunikacyjna z transportu kołowego (największa wzdłuż głównych arterii komunikacyjnych, nowe zagrożenie dla jakości powietrza jest sieć istniejących i planowanych Autostrad A1 i A2 oraz dróg szybkiego ruchu S8 i S14), emisja zawodowa – elektrownia opalana węglem kamiennym (pow. bełchatowski) oraz ciepłownie i elektrociepłownie miejskie opalane węglem kamiennym. Na obszarze gminy Zapolice w 2014 roku nie odnotowano przekroczenia wartości pyłów zawieszonych PM10 i PM2,5 oraz benzo(a)piernu. 3.4. Wskaźniki techniczne 3.4.1. Wskaźnik oceny podsystemu technicznego dot. infrastruktury technicznej Wartość wskaźnika wyliczono wg wzoru: 26 DIAGNOZA OBSZARU ZDEGRADOWANEGO I OBSZARU REWITALIZACJI GMINY ZAPOLICE Wzabytków = A B * 100 [%] A – Długość sieci wodno-kanalizacyjnej w danej jednostce urbanistycznej B – Długość sieci wodno-kanalizacyjnej w całej gminie Tabela do uzupełnienia na podstawie aktualnych danych (dane zawarte w SRG Zapolice dot. 2012/2013 r.) Tabela 17: Stan infrastruktury wodno-kanalizacyjnej na terenie gminy Zapolice Lp. Nazwa jednostki urbanistycznej Długość sieci kanalizacyjnej Odsetek długości sieci wod.-kan. w Długość sieci ogólnej długości wodociągowej sieci na terenie gminy Wartość referencyjna dla Gminy Zapolice 1. Beleń 2. Beleń-Kolonia 3. Branica 4. Branica-Kolonia 5. Holendry 6. Jelno 7. Jeziorko 8. Kalinowa, 9. Marcelów 10. Marżynek 11. Młodawin Dolny 12. Młodawin Górny 13. Paprotnia 14. Pstrokonie 15. Ptaszkowice 16. Rembieszów 17. Rojków 18. Strońsko 19. Swędzieniejewice 20. Świerzyny 21. Woźniki 22. Wygiełzów 23. Zapolice źródło: opracowanie na podstawie danych z UG w Zapolicach, stan na dzień 29.06.2016 r. 3.5. Wskaźniki funkcjonalno-przestrzenne 3.5.1. Wskaźnik oceny podsystemu funkcjonalno-przestrzennego dot. własności i wieku budynków 27 DIAGNOZA OBSZARU ZDEGRADOWANEGO I OBSZARU REWITALIZACJI GMINY ZAPOLICE Ocena potencjału funkcjonalno-przestrzennego gminy Zapolice opierała się na weryfikacji funkcji i zabudowy poszczególnych miejscowości w gminie. Centralnym punktem gminy jest największa demograficznie miejscowość Zapolice, będąca również centrum administracyjnym gminy. Położona jest ona na skrzyżowaniu dróg powiatowych Ptaszkowice – Sieradz, oraz Widawa – Zduńska Wola. Poniżej przedstawiono zestawienie dot. istniejących budynków będących własnością gminy, z uwzględnieniem roku budowy obiektów (kolorem czerwonym zostały oznaczone budynki powstałe przed 1980 rokiem) oraz powierzchni obiektów. Tabela 18: Inwentaryzacja budynków publicznych w gminie Zapolice Wyszczególnienie Urząd Gminy Zespół Szkół Ogólnokształcących w Zapolicach Budynek GOKiS Budynki komunalne Młodawin Górny Jeziorko Świerzyny Wygiełzów Ptaszkowice (Mleczarnia) Holendry Ptaszkowice (Dworek) Świetlice Swędzieniejewice Branica Budynki OSP Zapolice Rembieszów Beleń Rok budowy Powierzchnia 1981 1980 1982 0, 2065 ha 1,1739 ha 0,7633 ha 1935 1998 1938 1965 1971 1935 1880 1, 1037 ha 0, 0751 ha 0, 2000 ha 0, 2200 ha 0,4653 ha 0, 6200 ha 0, 4653 ha 2015 2012 0, 4500 ha 0, 2100 ha 1927 1962 2004 0, 1489 ha 0, 5800 ha 0, 3528 ha Paprotnia 1956 Pstrokonie 1960 Oczyszczalnia Ścieków w Zapolicach 1922 Szkoła Społeczna - Rembieszów 1936 Stadion - Strońsko 2015 źródło: opracowanie na podstawie danych z UG w Zapolicach, stan na dzień 29.06.2016 r. 0, 9927 ha 0, 5504 ha 2, 0235 ha 0,8452 ha 2, 839 ha W odniesieniu do zasobów mieszkaniowych na terenie gminy, uwzględniono zapisy zawarte w Programie Gospodarki Niskoemisyjnej Gminy Zapolice. Zgodnie z inwentaryzacją przeprowadzoną na potrzeby opracowania Programu Gospodarki Niskoemisyjnej Gminy Zapolice, od roku 2005 obserwuje się systematyczny wzrost liczby mieszkań na terenie gminy Zapolice, w 2005 roku było to 1 477 mieszkań i liczba ta wzrosła do 1 657 mieszkań w 2014 roku. Średnioroczny trend zmian w latach 2005 - 2014 wyniósł 28 DIAGNOZA OBSZARU ZDEGRADOWANEGO I OBSZARU REWITALIZACJI GMINY ZAPOLICE 1,29%. W prognozie liczby mieszkań do 2020 roku wykorzystano trend zmian na przestrzeni lat 2005-2014. Wynika z niego, że do roku 2020 wartość ta nadal będzie wzrastać i w prognozowanym roku osiągnie wartość 1 786 mieszkań. Liczba nowych obiektów mieszkalnych oddanych do użytku na terenie gminy Zapolice kształtowała się na poziomie od 9 mieszkań w 2005 roku do 36 obiektów w 2014 roku. 3.5.2. Wskaźnik oceny podsystemu funkcjonalno-przestrzennego dot. udziału obiektów zabytkowych W diagnozie mającej na celu wyznaczenie obszaru zdegradowanego oraz obszaru rewitalizacji oprócz badania stopnia nasilenia negatywnych zjawisk społecznych i gospodarczych warto zwrócić uwagę na potencjał przestrzenny obszaru w ujęciu ilości obiektów zabytkowych na terenie gminy oraz ich rozmieszczenia w poszczególnych jednostkach. Na terenie Gminy znajduje się wiele zabytków, w tym obiekty wpisane do rejestru zabytków nieruchomych województwa łódzkiego: Kościół parafialny pod wezwaniem św. Urszuli w Strońsku (styl romański) – datowany na I połowę XIII wieku. Jest to jedyny na obszarze Gminy Zapolice budynek o znaczeniu krajowym. Wielokrotnie przebudowywany i odnawiany; Murowany dwór w Pstrokoniach – powstał pod koniec XIX wieku; Zabytkowy park w Pstrokoniach – o powierzchni równiej około 8 ha; Murowany dwór mieszkalny w Kalinowej – powstanie datowane na około 1820 r; Kaplica dworska w Rembieszowie – pochodząca z początku XIX wieku; Kaplica cmentarna w Strońsku – pochodząca z 1821 r. Na szczególną uwagę zasługują również pozostałe obiekty ujęte w gminnym rejestrze zabytków, w tym : zespół pałacowy w Paprotni, zespół dworki w Kalinowej, zespół kościoła parafialnego pod wezwaniem św. Urszuli w Strońsku, zespół cmentarza parafialnego w Strońsku, park dworski w Strońsku – pochodzący z XIX wieku, zespół umocnień polskich w Strońsku i Beleniu – pochodzący z 1939 r., relikt zespołu dworskiego w Zapolicach – datowany na początek XX wieku, murowany dwór w Ptaszkowicach – pochodzący z I połowy XIX wieku, park dworski w Ptaszkowicach, relikt zespołu dworskiego w Rembieszowie – pozostałość parku z XIX wieku, cmentarz ewangelicki w Holendrach, cmentarz wojenny w Swędzieniejewicach – powstał w 1914 r., park wiejski w Świerzynach. Kolorem czerwonym w poniższej tabeli oznaczono miejscowości, w których występują obiekty zabytkowe. Wartość wskaźnika wyliczono wg wzoru: 29 DIAGNOZA OBSZARU ZDEGRADOWANEGO I OBSZARU REWITALIZACJI GMINY ZAPOLICE Wzabytków = A B * 100 [%] A – Liczba obiektów zabytkowych w danej jednostce urbanistycznej B – Liczba obiektów zabytkowych w całej gminie Tabela 19: Udział obiektów zabytkowych gminy Zapolice w poszczególnych miejscowościach Lp. Nazwa jednostki urbanistycznej Odsetek obiektów zabytkowych w ogólnej liczbie obiektów Liczba obiektów zabytkowych zabytkowych gminy Wartość referencyjna dla Gminy 100,00 19 Zapolice 1. Beleń 5,26 1 2. Beleń-Kolonia 0,00 0 3. Branica 0,00 0 4. Branica-Kolonia 0,00 0 5. Holendry 5,26 1 6. Jelno 0,00 0 7. Jeziorko 0,00 0 8. Kalinowa, 10,53 2 9. Marcelów 0,00 0 10. Marżynek 0,00 0 11. Młodawin Dolny 0,00 0 12. Młodawin Górny 0,00 0 13. Paprotnia 5,26 1 14. Pstrokonie 10,53 2 15. Ptaszkowice 10,53 2 16. Rembieszów 10,53 2 17. Rojków 0,00 0 18. Strońsko 31,58 6 19. Swędzieniejewice 0,00 0 20. Świerzyny 5,26 1 21. Woźniki 0,00 0 22. Wygiełzów 0,00 0 23. Zapolice 5,26 1 źródło: opracowanie własne na podstawie danych UG w Zapolicach, stan na 31.12.2015r. 30 DIAGNOZA OBSZARU ZDEGRADOWANEGO I OBSZARU REWITALIZACJI GMINY ZAPOLICE 4. CHARAKTERYSTYKA OBSZARU ZDEGRADOWANEGO - WYNIKI ANALIZY WSKAŹNIKOWEJ Zgodnie z definicją ustawy o rewitalizacji z dnia 9 października 2015r. (Dz. U. z 2015 r., poz. 1777), przez obszar zdegradowany rozumie się obszar, w którym występuje kumulacja dużej ilości negatywnych zjawisk społecznych warunkujących funkcjonalność tego terenu oraz negatywne zjawiska w co najmniej jednej ze sfer życia: gospodarczej – w szczególności niskiego stopnia przedsiębiorczości, słabej kondycji lokalnych przedsiębiorstw, lub środowiskowej – w szczególności przekroczenia standardów jakości środowiska, obecności odpadów stwarzających zagrożenie dla życia, zdrowia ludzi lub stanu środowiska, lub przestrzenno-funkcjonalnej – w szczególności niewystarczającego wyposażenia w infrastrukturę techniczną i społeczną lub jej złego stanu technicznego, braku dostępu do podstawowych usług lub ich niskiej jakości, niedostosowania rozwiązań urbanistycznych do zmieniających się funkcji obszaru, niskiego poziomu obsługi komunikacyjnej, niedoboru lub niskiej jakości terenów publicznych, lub technicznej – w szczególności degradacji stanu technicznego obiektów budowlanych, w tym o przeznaczeniu mieszkaniowym, oraz niefunkcjonowaniu rozwiązań technicznych umożliwiających efektywne korzystanie z obiektów budowlanych, w szczególności w zakresie energooszczędności i ochrony środowiska. Ze względu na dostępność danych zbieranych w podziale na poszczególne miejscowości gminy Zapolice, w ramach wyłonienia obszaru zdegradowanego przeanalizowano podsystem społeczny i gospodarczy i przestrzenny (w zakresie liczby występowania obiektów zabytkowych w gminie). W świetle przeanalizowanych w powyższych rozdziałach wartościach wskaźników w celu wyboru obszarów gminy w których występuje największe nasilenie negatywnych zjawisk o charakterze społecznym i gospodarczym dokonano podsumowania w postaci zliczenia dla każdego z ww. obszarów liczby wskaźników niekorzystnych wobec wartości referencyjnej. Wszystkie przeanalizowane zjawiska traktuje się równorzędnie. Za występowanie wartości stanu kryzysowego w badanym obszarze przyznawano po 1 punkcie. Tym samym liczba punktów dla każdego z obszarów wynika z liczby wskaźników, diagnozujących stan kryzysowy. W przypadku wskaźnika dot. analizy przestrzennej 1 punkt przyznawano obszarom posiadającym obiekty zabytkowe, 0 pkt jeśli na obszarze nie ma zabytków. Tabela 20: Charakterystyka podsumowująca obszaru gminy Zapolice Lp. Nazwa jednostki Liczba negatywnych urbanistycznej społecznych 1. 2. 3. Beleń Beleń-Kolonia Branica 6 1 5 zjawisk Liczba negatywnych zjawisk gospodarczych 2 2 1 Razem 8 3 6 31 DIAGNOZA OBSZARU ZDEGRADOWANEGO I OBSZARU REWITALIZACJI GMINY ZAPOLICE 4. 5. 6. 7. 8. 9. 10. 11. 12. 13. 14. 15. 16. 17. 18. 19. 20. 21. 22. 23. Branica-Kolonia Holendry Jelno Jeziorko Kalinowa, Marcelów Marżynek Młodawin Dolny Młodawin Górny Paprotnia Pstrokonie Ptaszkowice Rembieszów Rojków Strońsko Swędzieniejewice Świerzyny Woźniki Wygiełzów Zapolice 4 1 4 8 4 4 5 3 5 5 3 4 6 3 1 1 1 6 6 5 1 1 1 1 1 1 1 1 1 0 1 2 2 1 1 2 1 1 1 0 5 2 5 9 5 5 6 4 6 5 4 6 8 4 2 3 2 7 7 5 Analizy i ocena wartości badanych wskaźników dla zdiagnozowanych jednostek urbanistycznych, pozwala nam zdefiniować obszary wymagające wsparcia i rewitalizacji tj.: 5. DELIMITACJA OBSZARU REWITALIZACJI Zgodnie z treścią ustawy o rewitalizacji, obszarem rewitalizacji jest całość lub część obszaru zdegradowanego, cechująca się szczególną koncentracją negatywnych zjawisk i jednocześnie istotnym znaczeniem dla rozwoju lokalnego gminy. Ustawa wskazuje konkretne wytyczne dotyczące wyznaczania obszarów objętych rewitalizacją: obszar rewitalizacji nie może stanowić więcej niż 20% powierzchni gminy, nie może być zamieszkały przez więcej niż 30% mieszkańców danej gminy. Zgodnie z założeniami ustawy, Władze Gminy Zapolice dokonały konsultacji społecznych ze wszystkimi interesariuszami (zastosowanie partycypacji społecznej: ankieta dot. badania potrzeb i oczekiwań mieszkańców), przeprowadzono analizę wskaźnikową obszaru zdegradowanego, określono funkcje społeczno-gospodarcze poszczególnych części obszaru i stanu zagospodarowania terenu umożliwiającego przeprowadzenie działań rewitalizacyjnych. 32 DIAGNOZA OBSZARU ZDEGRADOWANEGO I OBSZARU REWITALIZACJI GMINY ZAPOLICE Wyznaczając granice obszaru rewitalizacji, odniesiono się do zasady, że obszar rewitalizowany winien zostać wyznaczony w oparciu o minimum 3 spośród podanych poniżej kryteriów: wysoki poziom ubóstwa i wykluczenia, wysoka stopa długotrwałego bezrobocia, niekorzystne trendy demograficzne, niski poziom wykształcenia, wyraźny deficyt kwalifikacji i wysoki wskaźnik przerywania skolaryzacji, wysoki poziom przestępczości i wykroczeń, szczególnie wysoki stopień degradacji środowiska, wysoka liczba imigrantów, grup etnicznych i mniejszościowych lub uchodźców, porównywalnie niski poziom wartości zasobu mieszkaniowego, niski poziom wydajności energetycznej budynków. Określając obszar przeznaczony do rewitalizacji, sugerowano się potencjałem wyznaczonego obszaru. Powyższe działania umożliwiły na wskazanie obszaru do rewitalizacji jako:………………………………….. Tabela 21: Charakterystyka liczbowa obszaru rewitalizacji Czynniki mające wpływ na zasięg wyznaczania obszaru rewitalizacji Udział % w ogólnych wartościach dla gminy Powierzchnia (km2) Ludność (os) źródło: opracowanie własne na podstawie danych UG w Zapolicach Wyznaczony obszar rewitalizacji jest zgodny z zapisami Ustawy i w oparciu o diagnozę wskaźnikową, lokalne uwarunkowania oraz potrzeby mieszkańców i pozostałych interesariuszy umożliwia największe i najefektywniejsze oddziaływanie na zmianę sytuacji społeczno-gospodarczej gminy Zapolice. 6. WYNIKI BADANIA ANKIETOWEGO Ankieta dotycząca opinii mieszkańców gminy przeprowadzona została na grupie 93 respondentów. W kwestionariuszu, mieszkańcy zostali poproszeni o udzielenie odpowiedzi na pytania niezbędne w celu oceny potrzeb realizacji określonych rodzajów działań inwestycyjnych związanych z procesem rewitalizacji w gminie Zapolice. Udział mieszkańców w badaniu był niezbędny zarówno dla przeprowadzenia efektywnej diagnozy lokalnej, jak również w celu ubiegania się o wsparcie finansowe ze środków Unii Europejskiej oraz budżetu państwa w perspektywie 2014-2020 na realizację procesu rewitalizacji w gminie tzn. wyprowadzenia ze stanu kryzysowego obszarów zdegradowanych. Zapowiadany Lokalny Program Rewitalizacji stanowi dla mieszkańców gminy realną szansę na kompleksowe rozwiązanie istniejących problemów, składających się na ogólny obraz zdegradowanego obszaru. 33 DIAGNOZA OBSZARU ZDEGRADOWANEGO I OBSZARU REWITALIZACJI GMINY ZAPOLICE Każdy z ankietowanych odpowiadał na zestaw pytań dotyczących aspektów wyznaczających poziom i jakość życia oraz preferencji i wizji działań rewitalizacyjnych na obszarze gminy Zapolice. Wyniki badania potrzeb i oczekiwań społeczności gminy przedstawiają poniższe schematy graficzne. Charakterystyka respondentów Badanie zostało przeprowadzone na próbie 93 respondentów, będących mieszkańcami gminy Zapolice. W strukturze płciowej zanotowano wyraźne dysproporcje liczbowe - 69,32% objętych badaniem osób stanowiły kobiety, a tylko 30,68% - mężczyźni. Najliczniejszą grupę wiekową wśród respondentów stanowią osoby w przedziale wiekowym od 30 do 39 lat (28,57%) oraz w wieku od 40 do 49 lat (25,27%). Przewaga osób w wieku produkcyjnym umożliwia uzyskanie pełnej diagnozy problemów ekonomicznych ora potencjalnych trudności w sektorze zatrudnienia na terenie gminy Zapolice. Najmniej liczną grupę stanowią respondenci powyżej 60 roku życia (8,79%0 oraz mieszkańcy w wieku 0d 18-24 lat (5,49%), co jest zgodne z trendami występującymi wśród ogółu mieszkańców gminy i świadczy o reprezentatywności próby. W celu oceny możliwości rozwoju gminy, w oparciu o kapitał ludzki, jedną z analizowanych zmiennych jest struktura wykształcenia jej mieszkańców, którą wizualizuje poniższy wykres. 34 DIAGNOZA OBSZARU ZDEGRADOWANEGO I OBSZARU REWITALIZACJI GMINY ZAPOLICE Pod względem wykształcenia, w strukturze respondentów przeważają osoby z wykształceniem średnim (31,52%) oraz wyższym (30,43%), co stanowi o dużym, społecznym potencjale rozwojowym gminy. Najmniej liczną grupą są natomiast respondenci z wykształceniem podstawowym (4,35%). Istotny element w procesie aktualnej diagnozy możliwości i potrzeb występujących na terenie gminy Zapolice, stanowi określenie standardu życia wśród jej mieszkańców. W tym celu respondenci poproszeni zostali o ustalenie, które ze zdań najlepiej określa ich odczucia dotyczące poziomu życia. Najwięcej respondentów swoją aktualną sytuację majątkową określa jako przeciętną (42,86%). Stosunkowo liczną grupę stanowią ponadto osoby oceniające swój poziom życia jako dość dobry (odpowiedź: Jakoś sobie radzimy - 34,07%). Niepokojący jest natomiast fakt, iż ponad 13% ankietowanych określa swoją sytuację życiową jako gorszą niż przeciętna, z czego 9,89% przyznaje, że dość trudno jest im przeżyć, a 3,30%, iż zapewnienie podstawowych potrzeb życiowych sprawia im bardzo duży. Jedynie 9,89% ocenia swój aktualny standard życia jako bardzo dobry. Procentowy rozkład niniejszych wskazań prezentuje poniższy wykres: 35 DIAGNOZA OBSZARU ZDEGRADOWANEGO I OBSZARU REWITALIZACJI GMINY ZAPOLICE Ocena potrzeby wdrożenia Lokalnego Programu Rewitalizacji Pytanie: Czy Pan(i) zdaniem gminie potrzebny jest program ożywienia gospodarczego, społecznego i przestrzenno-środowiskowego w postaci Gminnego Programu Rewitalizacji Gminy Zapolice? 2,20% 3,30% Zdecydowanie tak Raczej tak 21,98% 72,53% Zdecydowanie nie Raczej nie Zdecydowana większość objętych badaniem respondentów, wyraziło pozytywną opinię na temat potrzeby podjęcia działań rewitalizacyjnych na terenie gminy. 72,53% mieszkańców opowiedziało się 36 DIAGNOZA OBSZARU ZDEGRADOWANEGO I OBSZARU REWITALIZACJI GMINY ZAPOLICE zdecydowanie za koniecznością przeprowadzenia kompleksowego programu ożywienia społecznogospodarczego, a 21,98% wyraziło umiarkowane poparcie dla niniejszej idei. Jedynie 5,50% (4 osoby) wyraziło niechęć do planowanych działań naprawczych, z czego 3,30% określiło jej jako raczej niepotrzebne, 2,20% wyraziło natomiast zdecydowany sprzeciw wobec niniejszej idei. Określenie obszaru rewitalizacji Pytanie: Jaki obszar gminy powinien być Pan(i) zdaniem poddany procesowi rewitalizacji? 0,88% 1,77% Strońsko 0,88% Zapolice 0,88% 3,54% Marżynek Młodoawin Dolny 15,93% 5,31% Młodawin Górny 5,31% Paprotnia 11,50% 7,08% Holendry Ptaszkowice 7,08% Pstrokonie 10,62% Rembieszów 9,73% Rojków 9,73% 9,73% Swędzyniejewice Branica Jelno Świerzyny Liczba wymienionych przez respondentów obszarów wskazuje na wysoki stopień degradacji gminy oraz potrzebę podjęcia działań rewitalizacyjnych na całym jej obszarze. Analiza powyższych danych wskazuje, że obszarami najbardziej zdegradowanymi, a przez to, w sposób szczególny wymagającymi objęcia programem rewitalizacji, są miejscowości: Strońsko (15,93%), Zapolice (11,50%), i Marżynek (10,62%). Podobną liczbę wskazań uzyskały ponadto miejscowości Młodawin Dolny, Mołdawin Górny oraz Paprotnia (równo po 9,73%). Najmniej respondentów, jako najbardziej zdegradowane miejscowości uznało Branicę, Jelno oraz Świerzyny (0,88%). Pomimo różnic procentowych pomiędzy poszczególnymi kategoriami, wskazanie niniejszych obszarów przez mieszkańców gminy, stanowi wyraźny wskaźnik sygnalny postępującego procesu ich społecznej, gospodarczej i przestrzenno-środowiskowej degradacji. 37 DIAGNOZA OBSZARU ZDEGRADOWANEGO I OBSZARU REWITALIZACJI GMINY ZAPOLICE Przyczyny zdegradowania obszaru Gminy Zapolice Pytanie: Dlaczego Pan(i) zadaniem ten obszar gminy jest zdegradowany? 2,99% brak miejsc pracy 1,19% zły stan dróg i komunikacji 4,18% 4,48% słabo rozwinięta baza turystyczna i rekreacyjno-wypoczynkowa 19,10% słaby rozwój handlu i usług 6,27% małe zasoby mieszkaniowe 6,87% zły stan zabytków 17,31% 7,16% zanieczyszczone środowisko brak infrastruktury wodociągowej 13,13% 17,31% patologie społeczne inne przestępczość W pytaniu ankietowani, spośród zaproponowanego wachlarza odpowiedzi, mieli możliwość wyboru maksymalnie pięciu, najważniejszych ich zdaniem, czynników wpływających na aktualny stan obszaru gminy. Otrzymano 335 odpowiedzi, których wizualizację przedstawia powyższy wykres. Jako przyczynę zdegradowania obszaru gminy najwięcej respondentów wskazało brak miejsc pracy (19,10%), a także zły stan dróg i komunikacji oraz słabo rozwiniętą bazę turystyczną i rekreacyjno-wypoczynkową (17,31%). Wśród czynników o najmniejszym wpływie na degradację środowiska naturalnego, gospodarki oraz jakość życia w gminie Zapolice, mieszkańcy wymienili brak infrastruktury wodociągowej (4,48%), patologie społeczne (4,18%) oraz poziom przestępczości w społeczności lokalnej (1,19%). Na uwagę zasługuje kategoria ‘inne’ zawierająca odpowiedzi wykraczające poza możliwości jednoznacznej kategoryzacji, lecz istotne dla efektywnej identyfikacji obszarów problemowych występujących na terenie analizowanej jednostki. Wśród przyczyn degradacji terenu gminy został wskazany: zły stan świetlicy wiejskiej w Strońsku, brak ścieżek rowerowych, brak chodników, brak lub nieodpowiedni stan systemu kanalizacji ściekowej, niewystarczające szybkość Internetu, brak placów 38 DIAGNOZA OBSZARU ZDEGRADOWANEGO I OBSZARU REWITALIZACJI GMINY ZAPOLICE zabaw oraz zdewastowanie terenu po byłych kopalniach, stanowiącego na chwilę obecną „martwy obszar inwestycyjny”, odstraszający potencjalnych przedsiębiorców od podjęcia działalności inwestycyjnej. Wskazanie najważniejszych problemów ekonomicznych, których rozwiązania mieszkańcy oczekują w procesie rewitalizacji Pytanie: Jakie problemy ekonomiczne, na wskazanym obszarze, chciałby Pan(i) rozwiązać w procesie rewitalizacji? 3,33% 0,37% brak miejsc pracy brak lub zbyt mała ilośćpołączeń komunikacyjnych z innymi osrdkami 7,41% 24,07% 8,15% słaby rozój handlu niewielka ilość (mała aktywność) małych i średnich przedsiębiorstw brak wsparcia małych i średnich przedsiębiorstw 10,74% brak lub zła jakość terenów inwestycyjnych 12,59% zły stan zabytków 11,11% 11,11% 11,11% niewystarczjąca ilość i niski standard mieszań zła gospodarka odpadami i ściekami inne Analogicznie do hierarchii, wskazanych w pytaniu poprzednim, przyczyn degradacji gminy, wśród największych problemów ekonomicznych respondenci wskazali na słaby rozwój lokalnego rynku zatrudnienia oraz, związaną z tym, niewystarczającą liczbę miejsc pracy (24,07%). Usytuowanie trudności ze znalezieniem zatrudnienia, w czołówce problemów zidentyfikowanych na terenie gminy, stanowi wyraźny sygnał do podjęcia kompleksowych działań systemowych, ukierunkowanych na poprawę konkurencyjności rynku pracy na terenie jednostki oraz stworzenie optymalnych warunków do rozwoju małej i średniej przedsiębiorczości, stanowiącej podstawę rozwoju społeczno-gospodarczego. Poważny problem stanowi ponadto dla mieszkańców brak lub zbyt mała ilość połączeń komunikacyjnych z innymi ośrodkami (12,59% wskazań), osłabiający atrakcyjność inwestycyjną gminy oraz utrudniający możliwość opłacalnego zarobkowania w bardziej oddalonych ośrodkach. Jako problem, którego rozwiązania mieszkańcy gminy oczekują w procesie rewitalizacji wskazany został dodatkowo słaby rozwój handlu, niewielka ilość (mała aktywność) małych i średnich przedsiębiorstw oraz brak wparcia dla 39 DIAGNOZA OBSZARU ZDEGRADOWANEGO I OBSZARU REWITALIZACJI GMINY ZAPOLICE nich (odpowiednio po 11,11%). Rozwiązanie powyższych problemów jest niezbędne w celu inicjacji pozytywnych trendów gospodarczych. Wśród zjawisk o mniejszym znaczeniu dla stanu lokalnej gospodarki wskazany został zły stan zabytków (8,15%), niewystarczająca ilość i niski standard mieszkań (7,41%) oraz niewłaściwy system gospodarki odpadami i ściekami (3,33%). Wskazanie najważniejszych problemów społecznych, których rozwiązania mieszkańcy oczekują w procesie rewitalizacji Pytanie: Jakie problemy społeczne, na wskazanym obszarze, chciałby Pan(i) rozwiązać w procesie rewitalizacji? 2,42% 1,82% bezrobocie 1,21% 0,61% emigracja z gminy młodych i dobrze wykształconych osób bieda 3,33% 19,70% niedobór organizacji pomagających w znalezieniu pracy alkoholizm 6,67% 6,67% brak dostępu do nowoczesnej technologii (komputer, internet) chuligaństwo 7,27% 16,67% utrudniony dostęp społeczeństwa do dobrych szkół przemoc w rodzinie przestępczość 10,00% 10,91% 12,73% przestępczość młodocianych inne narkomania Wśród najważniejszych problemów społecznych, których rozwiązania oczekują mieszkańcy, najczęściej wymienianym jest bezrobocie (19,70% wskazań) oraz, powiązana z nim prawdopodobnie procesem sprzężenia zwrotnego, emigracja z terenu gminy osób młodych oraz dobrze wykształconych (16,67%). Stworzenie warunków do rozwoju lokalnego rynku zatrudnienia umożliwia podniesienie atrakcyjności gminy, a co za tym idzie, minimalizację zjawiska emigracji ludności w wieku produktywnym. Zatrzymanie ludzi młodych, będących głównym źródłem potencjału rozwojowego gminy, stanowić będzie, z dużym prawdopodobieństwem, impuls do dalszego rozwoju obszaru, a w konsekwencji przyczyni się do poprawy warunków bytowych mieszkańców oraz minimalizacji poziomu ubóstwa, wskazywanego jako istotny problem społeczny przez 12,73% ankietowanych. Jednym z najbardziej odczuwalnych przez mieszkańców problemem, jest ponadto niedobór lub nieefektywna działalność organizacji i instytucji 40 DIAGNOZA OBSZARU ZDEGRADOWANEGO I OBSZARU REWITALIZACJI GMINY ZAPOLICE pomagających w znalezieniu zatrudnienia (10,91%), co łączy się w sposób bezpośredni z problemami wymienionymi powyżej i utrudnia znacznie ich skuteczną eliminację. Jedynie 2,05% respondentów wśród społecznych czynników degradacji terenu gminy Zapolice wskazuje przestępczość (2,42%) i przestępczość wśród osób młodocianych (1,82%), 0,61% zwraca dodatkowo uwagę na problem społecznych skutków narkomanii. Wśród problemów nieujętych w kafeterii odpowiedzi (kategoria ‘inne’), respondenci wskazali na dodatkowo na potrzebę zwiększenia aktywności społecznej mieszkańców gminy, słaby rozwój agroturystyki, nieodpowiednie wydatkowanie funduszy gminnych, brak dostępu do Internetu (sieci wi-fi) oraz konieczność zwiększenia dbałości o środowisko naturalne oraz zwiększenia możliwości integracji społecznej. Wskazanie osiągnięcia zamierzonych efektów w procesie rewitalizacji Pytanie: Jakie efekty zostaną według Pan(i) osiągnięte w procesie rewitalizacji? zwiększenie ilości miejsc pracy poprawa biezpieczeństwa na drogach 0,23% stworzenie lub rozszerzenie bazy turystycznej 3,69% 3,92% 4,61% podniesienie standardu życia społeczeństwa 12,21% poprawa jakości i estetyki środowiska naturalnego 6,91% 10,14% rozwój małej i średniej przedsiębiorczości zatrzymania w gminie ludzi młodych i wykształconych 8,99% 9,91% 10,14% polepszenie komunikacji na terenie gminy przyciągnięcie dużych inwestorów 11,06% 9,45% 8,76% bardziej wykształcone spoleczeństwo zwiększenie ilości i poprawa jakości punktów handlowych, rzemieślniczych i usługowych eliminacja patologii w społeczeństwie inne 41 DIAGNOZA OBSZARU ZDEGRADOWANEGO I OBSZARU REWITALIZACJI GMINY ZAPOLICE Wśród czynników wpływających najsilniej na jakość życia mieszkańców gminy Zapolice, dominują problemy związane z estetyką i jakością szerokorozumianej przestrzeni publicznej. Za przyczynę obniżenia standardu życia na terenie jednostki, respondenci uznali zły stan infrastruktury wokół budynków (18,18%) oraz zły stan estetyczny otoczenia (14,46%). Dodatkowo w procesie rewitalizacji oczekuje się efektów związanych ze stworzeniem i wzmocnieniem aktywności ośrodków kulturalno-rekreacyjnych i sportowych (12,40%) oraz wzmocnienie procesów samoorganizacji społecznej oraz stworzenie relacji współpracy pomiędzy obywatelami, a przedstawicielami władzy samorządowej (15,29%). Problemy w obszarze interakcji na linii mieszkańcy-władze, potraktować można z pewnością jako czynnik inicjujący inne niekorzystne zjawiska społeczne, jak na przykład, wskazywany przez 12,81% ankietowanych, słaby przepływ informacji. Brak odpowiednio przygotowanej strategii informacyjnej utrudnia efektywną partycypację obywatelską i ogranicza znacznie wpływ mieszkańców na podejmowane przez przedstawicieli samorządu gminnego inicjatywy co utrudnia legitymizację władzy oraz sprzyja powstawaniu nastrojów bierności i apatii obywatelskiej. Stosunkowo rzadko mieszkańcy gminy wskazywali na zły stan infrastruktury oświatowej (6,61%) oraz brak poczucia bezpieczeństwa w okolicy (4,96%). 3,72% respondentów wskazało dodatkowe na inne obszary problemowe, wskazując na zły stan i niewystarczającą długość sieci oświetlenia drogowego w gminie, niezadowalający stan infrastruktury drogowej, brak dostępu do Internetu, brak nowych miejsc pracy oraz słaby rozwój agroturystyki. 42 DIAGNOZA OBSZARU ZDEGRADOWANEGO I OBSZARU REWITALIZACJI GMINY ZAPOLICE Proponowane nowe inicjatywy gospodarcze powstałe w związku z procesem rewitalizacji Inne Poprawa stanu infrastruktury drogowej Budowa placu zabaw Rewitalizacja świetlicy w Strońsku 2,94% 2,21% 2,21% 2,21% 2,94% 2,94% Rozwój infrastruktury agroturystycznej Rozbudowa oświetlenia ulicznego 19,12% 2,94% Budowa oświetlenia i zaplecza sanitarnego parku w Strońsku Rozbudowa kanalizacji sanitarnej 5,15% Rewitalizacja parku w Zapolicach 5,15% 16,91% 5,88% 5,88% 8,82% 6,62% 8,09% Budowa chodnika i utworzenie przejścia dla pieszych w miejscowości Marżynek Zapewnienie dostępu nowoczesnych technologii Budowa orlika Remont kaplicy w Rembieszowie Utrzymanie bunkrów nad rzeką Wartą remont budynku po byłej szkole w Młodwainie poprawa bezpieczeństwa i zagospodarowanie terenów przyrzecznych Najczęściej proponowaną przez ankietowanych inicjatywą jest poprawa stanu i rozbudowa infrastruktury drogowej i towarzyszącej (16,91%). Drugim, proponowanym najczęściej kierunkiem inwestycyjnym, jest budowa placu zabaw dla dzieci (8,82%). Oczekiwanymi efektami realizacji programu 43 DIAGNOZA OBSZARU ZDEGRADOWANEGO I OBSZARU REWITALIZACJI GMINY ZAPOLICE ożywienia gminy jest ponadto rewitalizacja świetlicy wiejskiej w Strońsku (8,09%)%),rozwój infrastruktury agroturystyczne (6,62%), poprawa stanu i rozbudowa drogowej infrastruktury oświetleniowej na terenie gminy (5,88%), a także budowa oświetlenia i zaplecza sanitarnego parku w Strońsku. Nieco rzadziej mieszkańcy wskazywali na potrzebę poprawy stanu i utrzymanie bunkrów nad Wartą, remont budynku po byłej szkole w miejscowości Młodawin Górny oraz poprawy bezpieczeństwa na terenach przyrzecznych Warty i ich dalsze zagospodarowanie (2,21%). Ponad 19% wszystkich wskazań stanowią liczne, pojedyncze koncepcje inwestycyjne, których wymienienie jest zasadne w celu dokładnej analizy potrzeb mieszkańców. Wśród odpowiedzi wykraczających poza możliwości kategoryzacji, mieszkańcy wymienili między innymi potrzebę powstania przedszkola w Zapolicach, poprawy estetyki przestrzennej na wzgórzu widokowym nad Wartą, uprzątnięcie terenu naprzeciwko cmentarza, budowa parku linowego i pola namiotowego, rozbudowa infrastruktury wodociągowej, budowa chodnika w Młodawinie Górnym, odnowienie dworku w Ptaszkowicach, budowę biogazowi, rewitalizacji budynku parafialnego w Strońsku, a także rozwój przedsiębiorczości i usług na terenie gminy. 44 DIAGNOZA OBSZARU ZDEGRADOWANEGO I OBSZARU REWITALIZACJI GMINY ZAPOLICE SPIS TABEL Tabela 1: Podział Gminy Zapolice na jednostki urbanistyczne - miejscowości wraz z charakterystyką ....... 7 Tabela 2: Wskaźniki wykorzystane w analizie obszaru ................................................................................. 8 Tabela 3: Stopa bezrobocia w gminie i powiecie ........................................................................................ 10 Tabela 4: Poziom bezrobocia w Gminie Zapolice ........................................................................................ 10 Tabela 5: Wybrane dane porównawcze o rynku pracy w 2015 r. ............................................................... 11 Tabela 6: Struktura bezrobocia w Gminie Zapolice w 2015 r. ..................................................................... 11 Tabela 7: Bezrobotni będący w szczególnej sytuacji na rynku pracy w Gminie Zapolice w 2015 r. ........... 11 Tabela 8: Wskaźniki dotyczące osób korzystających z GOPS w Gminie Zapolice ........................................ 13 Tabela 9: Wskaźniki dot. poziomu bezpieczeństwa w poszczególnych miejscowościach gminy Zapolice . 14 Tabela 10: : Struktura i liczba ludności na terenie gminy Zapolice – zestawienie porównawcze z powiatem zduńskowolskim stan na 31.12.2014r. ........................................................................................................ 16 Tabela 11: Wskaźniki obciążenia demograficznego dla poszczególnych miejscowości gminy Zapolice ..... 17 Tabela 12: Zestawienie dot. zasobów infrastrukturalnych na terenie gminy Zapolice ............................... 18 Tabela 13: Wyniki sprawdzianu klas VI w roku 2015 w gminie Zapolice z uwzględnieniem rewirów szkół 19 Tabela 14: Wyniki egzaminów gimnazjalnych w gminie Zapolice w rok 2015 ............................................ 20 Tabela 15: Wskaźniki dotyczące poziomu aktywności społecznej w poszczególnych jednostkach urbanistycznych Gminy Zapolice ................................................................................................................. 21 Tabela 16: Wskaźniki dotyczące przedsiębiorczości mieszkańców gminy Zapolice w 2015 r. .................... 24 Tabela 17: Stan infrastruktury wodno-kanalizacyjnej na terenie gminy Zapolice ...................................... 27 Tabela 18: Inwentaryzacja budynków publicznych w gminie Zapolice ....................................................... 28 Tabela 19: Udział obiektów zabytkowych gminy Zapolice w poszczególnych miejscowościach ................ 30 Tabela 20: Charakterystyka podsumowująca obszaru gminy Zapolice ....................................................... 31 Tabela 21: Charakterystyka liczbowa obszaru rewitalizacji ........................................................................ 33 SPIS ILUSTRACJI Ilustracja 1: Etapy pracy nad dokumentem, opracowanie własne ............................................................... 5 Ilustracja 2: Lokalizacja gminy Zapolice w powiecie zduńskowolskim .......................................................... 6 Ilustracja 3: Podział Gminy Zapolice na miejscowości podlegające analizie wskaźników delimitacji ........... 7 Ilustracja 4: Liczba ludności w gminie Zapolice w latach 2012-2015 .......................................................... 16 45