FULL TEXT

Transkrypt

FULL TEXT

Emilia Fladrowska *
Joanna Pawłowska-Tyszko **
Wprowadzenie
ibu
dis
tr
czego bezpośrednim powodem były fałszerstwa sprawozdań finansowych. Jednakże odbiorcy
informacji zawartych w tych sprawozdaniach oczekują rzetelnych i wiarygodnych danych, na
podstawie których mogą podejmować bieżące decyzje. Fałszowanie sprawozdań, a przede
ly -
wszystkim wykorzystywanie i „naginanie” prawa bilansowego do potrzeb przedstawienia
firmy w korzystniejszym świetle niż jest ona w rzeczywistości, może mieć poważne
on
konsekwencje dla jej wierzycieli. Prawidłowe bowiem funkcjonowanie życia gospodarczego
zależy w dużym stopniu od przestrzegania przyjętych norm i zasad postępowania. Według
se
danych Raportu do Narodu na Temat Oszustw i Nadużyć Zawodowych (The 2008 Raport),
lu
fałszowanie sprawozdań finansowych jest najrzadszym sposobem dokonywania nadużyć (ok.
rso
na
10% badanych). Podkreśla się jednak, że pomimo niewielkiej powszechności tego zjawiska
wysokość strat jest wielokrotnie wyższa niż w przypadku innych oszustw gospodarczych.
Celem artykułu jest przedstawienie metod oszustw księgowych i ich mechanizmów,
pe
mających miejsce w opisywanej spółce handlowej.
Zdaniem autorów, podane przykłady mogą potwierdzić oraz poszerzyć spektrum,
for
prezentowanych w literaturze przedmiotu, technik oszustw księgowych i nadużyć,
a w
*
is c
op
y is
szczególności uwypuklić ich tragiczne konsekwencje dla wierzycieli.
Dr Emilia Fladrowska, wykładowca rachunkowości i wdrażania systemów informatycznych rachunkowości,
Wyższa Szkoła Gospodarki w Bydgoszczy i Uniwersytet Technologiczno Przyrodniczy w Bydgoszczy,
e-mail: [email protected]
**
Dr inż. Joanna Pawłowska–Tyszko, Instytut Ekonomiki Rolnictwa i Gospodarki Żywnościowej w Warszawie,
Zakład Finansów Rolnictwa, adiunkt, e-mail: [email protected]
Th
This copy is for personal use only - distribution prohibited.
-
Dostrzeganym zjawiskiem w gospodarce rynkowej stały się spektakularne upadki firm,
-
tio
np
roh
ibit
na przykładzie spółki handlowej branży rolniczej
ed
.
i jej konsekwencje dla wierzycieli
-
-
Wykorzystywanie rachunkowości agresywnej przez menedżerów
1
ed
.
agresywnej, jest definiowana jako zamiar rozmyślnej defraudacji, ukierunkowany na sztuczne
tio
np
roh
ibit
„Negatywna postać rachunkowości kreatywnej, określana mianem rachunkowości
zawyżanie zysków. W tym pojęciu mieszczą się wszystkie nieprawidłowe działania, niekiedy
błędnie kwalifikowane do „rachunkowości kreatywnej” (Grzegorczyk, 2002). Rachunkowość
agresywna jest związana z nadużywaniem swobody, którą pozostawia prawo bilansowe,
tendencyjnym wyborem polityki bilansowej, a także dokonywaniem „sztucznych operacji
Takie działania powodują
przedstawianie poszczególnych pozycji
Zdaniem J.T. Wellsa (2006, s. 4), „największym kosztem firmy są oszustwa i nadużycia
dis
tr
przekracza i wypacza granice polityki bilansowej stosowanej przez firmę. Jak stwierdza K.
Sawicki (2001, s. 19), kształtowanie zamknięcia rocznego w określonym celu ma bowiem
swoje ramy, określane nie tylko przez obowiązujące prawo i standardy rachunkowości, ale
ly -
także jej zasady wypracowane przez teorię rachunkowości. Stosowanie rachunkowości
on
agresywnej wiąże się więc z celową nadinterpretacją zasad rachunkowości, co prowadzi do
se
ich naruszenia i w konsekwencji do zafałszowania obrazu jednostki gospodarczej.
lu
powodowane przez osoby zajmujące znaczące stanowiska w strukturze jednostki”. Kolejni
autorzy podają, że „krąg wtajemniczonych w proceder może więc obejmować zarząd
rso
na
przedsiębiorstwa, doradców zewnętrznych, spółki konsultingowe, audytorów, radę nadzorczą
i właścicieli” (Kutera i in., 2006, s. 57). Podobnie uważa D.R. Cressey (1973, s. 30), który
dodaje, że „ludzie zaufani nadużywają tego zaufania, kiedy uznają, że mają krępujący
pe
problem finansowy i wiedzą, że problem ten można po cichu rozwiązać wykorzystując
for
zaufanie związane ze stanowiskiem. Nierzadko w takich sytuacjach są oni w stanie
racjonalnie wytłumaczyć swoje zachowanie, nie naruszając obrazu człowieka zaufanego”.
y is
Takie zachowania znajdują potwierdzenie w analizowanym przypadku. Co więcej, lista
motywów działania sprawców oszustw w badanej spółce nie odbiega od standardowych
op
przesłanek, które można ująć, jak podkreślają S. Albrecht, K. Howe, M. Rommey (1983, s.
XIV), „w 9 grup:
is c
1) życie ponad stan,
2) nieodparta żądza bogacenia się,
Th
-
zafałszowanie obrazu jednostki gospodarczej. Oznacza to, że rachunkowość agresywna
3) wysokie zadłużenie osobiste,
-
ibu
sprawozdania finansowego w wysokości niezgodnej z rzeczywistością. W efekcie następuje
gospodarczych”.
-
-
1. Istota rachunkowości agresywnej
2
tio
np
roh
ibit
7) pokonanie systemu jako wyzwanie,
8) uzależnienie od hazardu,
9) nadmierna presja rodziny lub otoczenia”.
Wielokrotnie motywy te są podstawą do umyślnego wykorzystywania rachunkowości
kreatywnej, które zdaniem S. Surdykowskiej (2000, s. 210) wiążą się z następującymi
działaniami:
ibu
1) „kreatywność, jako element twórczego wykorzystania wyobraźni i wiedzy,
sporządzającego sprawozdania finansowe, co do sposobu pomiaru zjawisk
dis
tr
gospodarczych,
2) fałszowanie, tzn. nieujmowanie określonych pozycji w sprawozdaniach finansowych,
prezentowanie niektórych informacji niezgodnych ze stanem faktycznym,
ly -
3) unikanie niektórych skutków regulacji obowiązujących w rachunkowości poprzez
zastosowanie technik, które pozwolą na dokonanie pomiaru zgodnie z interesem
on
sporządzającego sprawozdanie,
se
4) włączanie do sprawozdań finansowych pozycji, które nie były dotychczas przedmiotem
regulacji, ale prowadzą do istotnych zmian w porównaniu do praktyk stosowanych
lu
wcześniej”.
rso
na
Wykorzystywanie powyższych metod działania do kreowania sytuacji majątkowofinansowej przedsiębiorstwa w sposób naruszający zasadę wiernego obrazu prowadzi do
księgowej fikcji, którą możemy nazwać rachunkowością agresywną.
pe
W niniejszym opracowaniu, w celu podkreślenia zgubnego stosowania kreatywnej
księgowości i jej finansowo-gospodarczych skutków, zwłaszcza dla wierzycieli (głównie
rolników indywidualnych), zaprezentowano przypadek spółki handlowej branży rolniczej
y is
ilustrujący praktyczną stronę tego problemu.
op
2. Sytuacja finansowa analizowanej spółki – zarys problemu
is c
Opisywana spółka prawa handlowego prowadziła działalność produkcyjno-handlową.
Pod koniec 2009 r., wskutek niewyrażenia przez bank zgody na udzielenie kolejnej transzy
Th
kredytu, analizowana spółka utraciła płynność finansową. Oznaczało to dla niej
-
ed
.
6) kombinatorstwo,
for
-
5) poczucie, że wynagrodzenie jest niewspółmierne do odpowiedzialności,
-
4) bliskie powiązania z klientami,
3
ed
.
pracowników.
tio
np
roh
ibit
Konsekwencją podjętych działań było zaniechanie spłat zadłużeń spółki. Najbardziej
jaskrawym przykładem braku kontroli nad finansami spółki było narastające, z roku na rok,
zadłużenie względem dostawców podstawowych surowców do produkcji. W 2010 r.
zadłużenie to osiągnęło poziom ponad 20 000 000,00 zł. W powyższej sytuacji, wierzyciele –
dostawcy surowców - zawiązali stowarzyszenie i powołali Radę Wierzycieli do rozmów na
temat swoich należności. Rada ta uzyskała pisemną zgodę zarządu spółki do analizowania
ibu
ksiąg rachunkowych, sprawozdania finansowego i wszelkiej dokumentacji spółki. Na wniosek
Rady Wierzycieli została wykonana przez niezależnych ekspertów analiza sytuacji
dis
tr
ekonomiczno-finansowej spółki pod kątem interesu wierzycieli (odzyskania zadłużeń).
Przeprowadzone wielokierunkowe analizy wykazały, że jedyną, ewentualną możliwością
odzyskania zadłużenia przez dostawców surowców jest przejęcie spółki i wznowienie
ly -
produkcji, poprzez upadłość z układem.
3. Rodzaje oszustw księgowych zastosowanych w analizowanej spółce
on
-
decyzję o całkowitym wstrzymaniu produkcji i natychmiastowym zwolnieniu wszystkich
se
lu
Diagnozę sytuacji ekonomiczno-finansowej badanej spółki rozpoczęto od analizy
sprawozdania finansowego pod kątem jego zgodności ze stanem faktycznym. Szczegółowej
rso
na
analizie poddano bilans oraz rachunek zysków i strat za lata 2005-2009. Przeprowadzona na
wstępie inwentaryzacja stanu materiałów, które w aktywach bilansu na dzień 31.12.2009 r.
miały wartość około 26 000 000,00 zł, wykazała zerowy stan na magazynie. Fakt ten w
pe
oczywisty sposób podważył wiarygodność treści przedłożonych sprawozdań finansowych i
oznaczał, że dokumentacja ta była sporządzana nierzetelnie. Tym samym naruszono zapisy
for
art. 24 ust.1 i 2 ustawy o rachunkowości (UOR), z których wynika, że (będące podstawą
y is
sporządzenia sprawozdania finansowego) „Księgi rachunkowe uznaje się za rzetelne, jeżeli
dokonane w nich zapisy odzwierciedlają stan rzeczywisty”.
op
W tej sytuacji poproszono prezesa spółki i główną księgową o stosowne oświadczenie i
zażądano korekty rachunku zysków i strat oraz bilansu w celu doprowadzenia wyniku
is c
finansowego spółki do stanu rzeczywistego. Należy nadmienić, że zadłużenie spółki
względem wszystkich wierzycieli pozabankowych na dzień 31.12.2009 wynosiło około
Th
26 000 000,00 zł i było porównywalne z księgowym (nierzeczywistym) stanem zapasów. W
-
-
-
niewypłacalność zarówno w krótkim, jak i długim okresie. W tej sytuacji zarząd spółki podjął
4
ed
.
5 000 000,00 zł do 31 000 000,00 zł. Konsekwencją dokonanych zmian było pojawienie się
tio
np
roh
ibit
ujemnych funduszy własnych, które wyniosły około 24 000 000,00 zł. W toku dalszej analizy
okazało się, że stan kasy na dzień 31.12.2009 r., który już na wstępie budził podejrzenia, był
również niezgodny ze stanem rzeczywistym i wynosił nie 600 000,00 zł, jak wykazano w
bilansie, lecz zaledwie kilka tysięcy złotych. Poproszono więc o drugie oświadczenie głównej
księgowej i prezesa spółki, na podstawie którego zażądano kolejnych korekt sprawozdania
finansowego.
narastał brak materiałów (surowców) w magazynach?
dis
tr
wykrycia (przy odpowiedniej kontroli) fałszerstw sprawozdania finansowego oraz jak długo
Z rozmów przeprowadzonych z właścicielami oraz kierownictwem spółki wynika, że
fałszowania czyniono głównie pod kątem banku kredytodawcy, w którym spółka jest
ly -
zadłużona na ponad 20 000 000,00 zł. Należy podkreślić, że na udzielone analizowanej spółce
kredyty bank ma zastawy hipoteczne przewyższające księgowo wysokość swoich
on
wierzytelności. Przed dokonanymi korektami bank kredytujący nie miał szczególnych
se
powodów do niepokoju, ponieważ strata została w całości pokryta kapitałem zapasowym, a
rok 2008 wykazywał wyraźną księgową poprawę wyników.
lu
Trzeba jednak zadać pytanie, dlaczego bank nie kontrolował sytuacji ekonomiczno-
rso
na
finansowej spółki i udzielając kolejnych kredytów naraził na straty przede wszystkim jej
pozostałych wierzycieli? Tajemnicą „Poliszynela” w spółce było „fryzowanie” sprawozdania
finansowego na potrzeby banku kredytującego. Należy wyraźnie podkreślić, że za takie
pe
działania w myśl art. 4a.1. ustawy o rachunkowości odpowiada „kierownik jednostki oraz
członkowie rady nadzorczej lub innego organu nadzorującego jednostki. Osoby te
odpowiadają solidarnie wobec spółki za szkodę wyrządzoną działaniem lub zaniechaniem” i
są zobowiązane do zapewnienia, aby sprawozdanie finansowe oraz sprawozdanie z
y is
działalności spełniały wymagania przewidziane w omawianej ustawie. Tymczasem
op
sprawozdanie finansowe za rok 2008 nie zostało złożone do KRS, i co więcej, z tego tytułu
Th
is c
nikt nie poniósł konsekwencji.
4. Struktura organizacyjna spółki a możliwość manipulacji i nadużyć
-
ibu
W związku z powyższym pojawiają się pytania, dlaczego dokonywano tak prostych do
for
-
spadek ich wartości o 50%. Spadek ten wpłynął na pojawienie się straty, która wzrosła z
-
wyniku dokonanej korekty aktywa bilansu zmniejszyły się o 26 000 000,00 zł, co oznaczało
5
-
ed
.
właścicieli spółki. W skład Rady Nadzorczej wchodziły cztery osoby, tj. dwóch właścicieli
przedsiębiorstwa oraz dwie osoby pozostające w najbliższej linii pokrewieństwa z
właścicielami, konkretnie dzieci członków zarządu. Przewodniczącą Rady Nadzorczej była
siostra członków zarządu (współwłaścicielka spółki).
W takich układach rodzinnych, gdzie np. syn czy córka nadzoruje swojego ojca, trudno
ibu
sobie wyobrazić skuteczną kontrolę dla dobra wierzycieli. Ponadto wiceprezes spółki
osobiście prowadził zaopatrzenie w surowce i nadzorował magazyny, w których dopiero
dis
tr
analiza przeprowadzona na zlecenie wierzycieli wykazała niedobór surowców rzędu
26 000 000,00 zł. Dziwi tylko fakt, że biegły rewident prowadzący w spółce badanie bilansu,
w myśl art. 64 ustawy o rachunkowości, nie stwierdził niedoborów magazynowych, a co za
ly -
tym idzie nierzetelności wykonywanej inwentaryzacji.
Przeprowadzona analiza wykazała, że spółka miała bardzo rozbudowane służby
on
pomocnicze. Przegląd jednostek organizacyjnych spółki pod kątem przyczyniania się do
se
przysparzania przychodów wskazał na możliwość wyeliminowania wielu ogniw i stanowisk
w spółce (około 40 osób), które przysparzały kosztów, nie wpływając bezpośrednio na wzrost
rso
na
200.000,00 zł miesięcznie.
lu
przychodów. Szacuje się, że redukcja zatrudnienia mogłaby zmniejszyć koszty na kwotę ok.
Pojawia się pytanie, dla czyich korzyści rozbudowano służby pomocnicze? W toku
prowadzonej
weryfikacji
dokumentacji
przychodowo-rozchodowej
wykazano,
iż
pe
przedmiotowa spółka dokonywała licznych transakcji z osobami powiązanymi rodzinnie.
Mimo że nawiązywanie transakcji między takimi podmiotami nie budzi wątpliwości, to
sposób tych rozliczeń wymaga głębszej analizy, ponieważ rzutuje na rzetelność
dokonywanych zapisów księgowych. Analiza dowodów księgowych wykazała, iż mogło
y is
następować „papierowe” przyjmowanie surowców i usług od dostawców, którego celem
op
mogło być wyprowadzenie majątku analizowanej spółki poza firmę. Wskazywać na to mogą
transakcje z osobami i spółkami powiązanymi rodzinnie z analizowaną spółką, co zostało
is c
przedstawione na rysunku 1. Należy zauważyć, że w 2008 r. zakup usług przez firmę X od
Th
analizowanego przedsiębiorstwa mógł być korzystny dla obu stron:
-
tio
np
roh
ibit
28%, 28% oraz 15%. Kierownictwo spółki stanowił dwuosobowy zarząd, powołany z
for
-
najbliższej linii pokrewieństwa, których udziały w spółce rozkładały się następująco: 29%,
-
Opisywana spółka była firmą rodzinną. We władzach spółki zasiadały cztery osoby z
6
zmniejszenia podatków oraz dokonywania odliczeń VAT.
Ponadto, w tym samym okresie, analizowana spółka prowadziła transakcje z
gospodarstwem rolnym Y będącym własnością właściciela spółki X. W wyniku tych
transakcji, które polegały na zakupie zboża (układ rodzinny), mogło dojść do
„wyprowadzenia” środków pieniężnych poza analizowaną spółkę. Powstaje więc podejrzenie,
ibu
że wszystkie przeprowadzone transakcje były fikcyjne (brak zapasów w magazynie oraz
niestandardowy charakter wykonywanych świadczeń – usług przez analizowaną spółkę). W
dis
tr
wyniku tak przeprowadzonych transakcji środki pieniężne trafiły na konto gospodarstwa
rolnego Y (warto nadmienić, że ustawowo gospodarstwa rolne nie płacą podatku
ly -
dochodowego).
Rysunek 1. Przebieg transakcji między analizowaną spółką, spółką X oraz gospodarstwem
rolnym Y w latach 2008-2009
se
Usługa
Analizowana spółka
Spółka X
pe
Zakup zbóż
rso
na
lu
Zapłata za usługę
for
Gospodarstwo rolne Y
-
tio
np
roh
ibit
2) spółka X – uzyskała możliwość wygenerowania dodatkowych kosztów i tym samym
Zapłata za zboża
y is
Źródło: opracowanie własne na podstawie dowodów księgowych analizowanej spółki.
Brak kontroli kosztów i fikcyjne transakcje handlowe wpłynęły negatywnie na wyniki
op
spółki, na co wskazuje analiza dynamiki sprzedaży w stosunku do dynamiki kosztów
is c
rodzajowych. W 2006 r. zanotowano wzrost sprzedaży w stosunku do 2005 r. (ok. 13%),
jednocześnie jednak wystąpił znacznie szybszy wzrost kosztów (ok. 14%) i jeszcze bardziej
Th
dynamiczny wzrost wynagrodzeń (ok. 27%). W 2007 r. w stosunku do 2006 r. pojawiła się
wyraźna poprawa sprzedaży (wzrost 42%), natomiast koszty w tym czasie rosły szybciej niż
-
ed
.
wierzycieli (przede wszystkim banku kredytującego),
on
-
wskaźników finansów i korzystnie przedstawiało firmę w oczach głównych
-
1) analizowana spółka wykazała dodatkowy przychód/zysk, co wpłynęło na poprawę
7
ed
.
zmniejszającej się sprzedaży towarzyszył wolniejszy spadek wynagrodzeń (w 2008 r.
17%), co ilustruje rysunek 2.
W sprawnie i efektywnie funkcjonującej spółce dynamika sprzedaży powinna być
wyższa od dynamiki kosztów ogółem. Co więcej, dynamika sprzedaży powinna być wyższa
od dynamiki płac. Oznacza to, że wydajność powinna rosnąć szybciej niż płace, w przeciwnej
sytuacji może nastąpić spadek wydajności spółki, co miało miejsce w analizowanym
ibu
przypadku.
dis
tr
Rysunek 2. Relacja przychodów z działalności operacyjnej do kosztów tej działalności i
wynagrodzeń
200,00
ly -
150,00
100,00
0,00
2006
2007
2008
2009
lu
se
Przychody netto ze sprzedaży produktów
Lata , tow arów i materiałów
Koszty działalności operacyjnej
Wynagrodzenia
Pewne zmiany w rysunku zob. maszynopis
rso
na
Źródło: opracowanie własne na podstawie dokumentacji analizowanej spółki.
W 2009 r. zobowiązania wobec dostawców w analizowanej spółce stanowiły 94% jej
pe
aktywów. Nieco inaczej przedstawiała się sytuacja w latach wcześniejszych: w 2005 r.
zobowiązania wobec dostawców stanowiły ok. 11% wartości aktywów, w 2006 r. ok. 10%, w
for
2007 r. ok. 21% a w 2008 r. niecałe 25%. Oznacza to, że spółka z roku na rok powiększała
-
on
50,00
y is
stan swojego zadłużenia wobec wierzycieli, niewspółmiernie do wzrostu swojego majątku.
W celu uzyskania ogólnego poglądu na długość terminu spłaty zobowiązań wyliczono
op
wskaźnik regulacji zobowiązań w dniach. Wskaźnik ten jest źródłem informacji o ogólnym
stanie zobowiązań, a ponadto informuje o możliwości utraty płynności finansowej w wyniku
is c
zaprzestania bieżącej regulacji zobowiązań. Z rysunku 3 wynika, że w analizowanym okresie
terminy spłat zobowiązań wobec dostawców przedłużały się, by w 2009 r. osiągnąć apogeum
Th
233 dni. Jeśli nałożyć na to spadek sprzedaży w 2009 r., wówczas nie dziwi fakt słabej
kondycji finansowej analizowanej spółki. Pojawia się jednak pytanie, dlaczego spółka,
-
tio
np
roh
ibit
utrzymywał się na niezmienionym, w stosunku do 2007 r., poziomie, a w 2009 r. spadł o ok.
%
-
stosunku do 2008 r. nastąpił duży spadek sprzedaży (o ok. 20%.) W tym okresie,
-
sprzedaż, a proporcjonalnie do tych wielkości wzrastały również wynagrodzenia. W 2009 r. w
8
Liczba dni
250
200
150
100
50
0
2005
2006
2007
2009
ibu
Wskaźnik regulacji zobowiązań w dniach
dis
tr
Pewne zmiany zob. maszynopis
Źródło: opracowanie własne na podstawie dokumentacji analizowanej spółki.
Złej sytuacji finansowej analizowanej spółki można upatrywać także w wadliwym
systemie
informatycznym
rachunkowości.
ly -
-
Przeprowadzona
analiza
wykazała,
że
on
wykorzystywany przez spółkę system informatyczny rachunkowości był „prehistoryczny”.
Jego funkcje zostały sprowadzone do księgowania na kontach księgi głównej i wartościowych
se
kontach ksiąg pomocniczych. Sprawozdanie finansowe (bilans, rachunek zysków i strat) było
lu
sporządzane ręcznie, a następnie przepisywane na obowiązujące druki edytorem tekstu
rso
na
WORD, i z tego względu przeprowadzona analiza wykazała również błędy w wewnętrznych
sumach bilansu.
Można zatem zadać pytanie: czy utrzymywanie ułomnego systemu rachunkowości nie
pe
leży w interesie właścicieli, będących jednocześnie zarządzającymi? W toku przeprowadzonej
analizy stwierdzono, że stosowane metody dokumentowania zakupów i sprzedaży mogły
for
umożliwiać nadużycia w analizowanej spółce. Logiczne jest, że w tego typu spółkach o
bardzo rozbudowanej strukturze organizacyjnej oraz przy licznych transakcjach zakupowonależy
y is
sprzedażowych
dysponować
nowoczesnym
systemem
informatycznym
rachunkowości. Pozwala to kadrze zarządzającej podejmować bieżąco decyzje nie tylko o
op
charakterze finansowym, ale również organizacyjnym. Co więcej, system taki, do jakiegoś
is c
stopnia ogranicza możliwość dokonywania nadużyć księgowych.
Podsumowanie
Th
-
2008
Lata
tio
np
roh
ibit
Rysunek 2. Wskaźnik regulacji zobowiązań w dniach
-
ed
.
przyjmowała surowce, których na dzień 31.12.2009 roku nie było de facto w magazynie?
-
pomimo narastania od 2007 r. trudności płatniczych, nie poszukiwała nowych rynków zbytu i
9
ed
.
właścicielskich, zarządczych i nadzorczych w rękach osób powiązanych rodzinnie. W
tio
np
roh
ibit
omawianym przypadku, negatywne konsekwencje „rodzinnego zarządzania” ponieśli głównie
prywatni wierzyciele (dostawcy surowców). Na taki stan mogły mieć wpływ m.in.
„powierzchowne” badania sprawozdań finansowych przez biegłego rewidenta oraz
niedostateczna kontrola ze strony banku kredytującego. Celowe mogło być również
utrzymywanie
ułomnych
systemów
informatycznych
rachunkowości,
co
ułatwiało
przedstawianie transakcji księgowych niezgodnie z ich treścią ekonomiczną i przyczyniło się
ibu
do kreowania rachunkowości agresywnej. Ponadto utrzymywanie rozbudowanych działów
produkcji pomocniczej, nie mających związku z podstawowym profilem działalności spółki
dis
tr
(np. dział remontowo-budowlany), mogło być wykorzystywane przez właścicieli spółki do
generowania kosztów (w spółce) na potrzeby realizacji celów prywatnych. Tym samym
przedstawione w księgach rachunkowych zapisy księgowe były niezgodne ze stanem
ly -
rzeczywistym.
W artykule zrealizowano założony cel poprzez przedstawienie metod oszustw księgowych
i nadużyć, mających miejsce w opisywanej spółce handlowej. Podane przykłady potwierdziły
szczególności uwypukliły ich tragiczne konsekwencje dla wierzycieli.
lu
rso
na
Literatura
Albrecht S., Howe K., Rommey M. (1983), Deterring Fraud: The Internal Auditor’s Perspective, The
pe
Institute of Internal Auditors Research Foundation.
Cressey D.R. (1973), Other People’s, Patterson Smith, Montclair, New York.
for
Grzegorczyk W., [za:] E. Mączyńska (2002), Kreatywna księgowość nie zawsze oznacza oszustwo,
http://new-
y is
„Rzeczpospolita” z 25.11.2002, publikacja internetowa -
arch.rp.pl/artykul/411437_Kreatywna_ksiegowosc_nie_zawsze_oznacza_oszustwo.html.
op
Kaczmarek M., Problem wykorzystania rachunkowości agresywnej przez menedżerów (2007), [w:]
Rachunkowość w teorii i praktyce, tom I. Rachunkowość finansowa, W. Gabrusewicz (red.
is c
nauk.), Wydawnictwo Akademii Ekonomicznej w Poznaniu, Poznań.
Kutera M., Hołda A., Surdykowska S. (2006), Oszustwa księgowe – teoria i praktyka, Difin,
Th
Warszawa.
-
se
oraz poszerzyły zakres tego typu zjawisk prezentowanych w literaturze przedmiotu, a w
-
-
on
-
kreującym rachunkowość agresywną w analizowanej spółce było skupienie funkcji
W świetle powyższych rozważań można stwierdzić, że głównym mechanizmem
10
tio
np
roh
ibit
Sawicki K. (2002), Polityka bilansowa i analiza finansowa. Nowoczesne instrumenty
zarządzania, Ekspert, Wrocław.
Surdykowska S. (2000), Normatywne i kreatywne aspekty rachunkowości, [w:] Podstawowe
problemy rachunkowości jako dyscypliny naukowej i działalności praktycznej, Katowice.
The 2008 Report to the Nation on Occupational Fraud and Abuse (2008), ACFE.
Ustawa z dnia 29 września 1994 roku o rachunkowości, tekst jednolity: Dz. U. z 2002 r. Nr 76
z poz. 694, z późn. zm.
ibu
Wells J.T. (2006), Corporate Fraud Handbook, Prevention and Detections. LexisNexis Sp. z o.o.,
Streszczenie
dis
tr
Warszawa.
W artykule zaprezentowano przykład spółki handlowej, w której kreowanie i
ly -
wykorzystywanie rachunkowości agresywnej doprowadziło do pokrzywdzenia wierzycieli
Za główne przyczyny powyższego stanu uznano:
on
pozabankowych na około 26.000.000 zł, a dostawców surowców na około 20.000.000 zł.
se
1) skupienie funkcji właścicielskich, zarządczych i rodzinnych w rękach osób w
pierwszej linii powiązanych rodzinnie;
rso
na
przysparzania przychodów spółki;
lu
2) nadmierne rozbudowanie służb pomocniczych nie przyczyniających się do
3) ułomny system rachunkowości, niezapewniający skutecznej kontroli;
4) „życie kierownictwa na koszt spółki”, ponad stan;
pe
5) nieskuteczne badanie sprawozdania finansowego.
Summary
op
y is
The use of aggressive accounting by managers and its consequences for creditors
The article presents a case study of a company in which the use of aggressive creative
is c
accounting led to a fraud on non-bank creditors amounting to about 26 million PLN and
suppliers of raw materials to approximately 20 million PLN. The main factors that caused this
Th
situation were:
1) performance of ownership and managerial functions by first-line relatives;
-
ed
.
Międzynarodowe Standardy Edukacyjne nr 1-8 (2009), IFAC - SKwP, Zarząd Główny, Warszawa.
for
-
„Rzeczpospolita” z dnia 09.08.2002 r.
-
Mączyńska E. (2002), Nieuczciwych metod nie powinno się określać jako kreatywne,
11
-
is c
Th
op
y is
-
lu
rso
na
pe
se
for
ly -
3) faulty accounting system not ensuring effective control;
ed
.
4) ineffective auditing of financial statements.
tio
np
roh
ibit
ibu
dis
tr
on
-
2) excessive expansion of support services not contributing to company’s income
creation;
12

FULL TEXT

Transkrypt

Podobne dokumenty

FULL TEXT - Zeszyty Teoretyczne Rachunkowości

Wojciech J. Cynarski, Artur Litwiniuk Gry dydaktyczne i ich

FULL TEXT - Zeszyty Teoretyczne Rachunkowości

FULL TEXT - Miscellanea Anthropologica et Sociologica

This copy is for personal use only