Anna Mendera Zawód – mój kapitał? Opinie uczniów ZS NR 1 temat

Anna Mendera
Zawód – mój kapitał? Opinie uczniów ZS NR 1 temat kształcenia zawodowego
w szkole ponadgimnazjalnej
Wprowadzenie
Wybór zawodu przez młodego człowieka jest jedną z najważniejszych decyzji życiowych. Może
on podjąć samodzielną decyzję dotyczącą przyszłości zawodowej oczywiście jeśli nie ma
przeciwskazań do wykonywania danego zawodu. Nieodpowiednia decyzja nie przekreśla jeszcze całej
ścieżki prowadzącej do osiągnięcia sukcesu zawodowego, ale na pewno powoduje stratę czasu i
prowadzi do reorientacji zawodowej. Decyzje dotyczące wyboru ścieżki zawodowej mają szczególny
wymiar. Młody człowiek zasadniczo tego wyboru dokonuje pomiędzy 15 a 16 rokiem życia. Wśród
doradców personalnych funkcjonuje powiedzenie „jeśli nie wiesz dokąd idziesz, zajdziesz gdzie
indziej” w związku z tym należy szczególnie zainteresować młodzież szkół gimnazjalnych
planowaniem własnej kariery zawodowej.
Istnieje wiele motywów powodujących wybór zawodu. Wśród nich występują: atrakcyjność
oferty szkoły, zainteresowania, aspekt ekonomiczny i społeczny. Wpływ powinny mieć przede
wszystkim konsultacje z doradcą zawodowym. Niestety badania dowodzą, że zdecydowana większość
nastolatków nie korzysta z profesjonalnych porad doradców zawodowych. Brak konsultacji z doradcą
powoduje, że uczeń dopiero w trakcie nauki zawodu zweryfikuje podjętą decyzję. Badanie wykazało,
że zdecydowana większość respondentów (92 %) zamierza pracować w wybranym zawodzie. Oznacza
to, że optymistycznie oceniają swoje możliwości na rynku pracy. Zamierzają poszukiwać pracy zgodnie
z wyuczonym zawodem. Tylko 8 % badanych nie wiąże swojej pracy zawodowej z wybranym
kierunkiem nauki. Ta sytuacja oznacza, że decyzja o wyborze kierunku nauki jest błędna. Warto
zastanowić się co może być przyczyną takiej sytuacji. Być może wybrali kierunek bo w ofercie szkoły
albo w pobliżu miejsca zamieszkania nie było kierunku zgodnego z ich zainteresowaniami, może
decyzja została podjęta bez zastanowienia. Istnieje również możliwość, że uczeń kierował się opinią
kolegów, znajomych lub o wyborze zdecydował przypadek.
Projekt „Kompetencje zawodowe nauczycielek i nauczycieli jako element budowania organizacji uczącej się
i lokalnej strategii oświatowej w powiecie ostrzeszowskim” współfinansowany ze środków Unii Europejskiej
w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego
Opis badań
Cel badań
Celem sondażu było poznanie opinii uczniów klas pierwszych i drugich na temat kształcenia
zawodowego w technikum. Wynik sondażu zostanie wykorzystany w badaniu procesów zachodzących
w szkole, związanych z edukacją zawodową uczniów technikum. W następnych latach będzie można
odpowiedzieć na pytania:
- jaki odsetek absolwentów gimnazjum trafnie dobiera kierunek kształcenia,
- jaki odsetek uczniów, którzy wybrali dany kierunek kształcenia, chce w szkole ponadgimnazjalnej
zdobyć zawód i pracować w nim.
Szczegółowa analiza odpowiedzi umożliwia udzielenie odpowiedzi na pytania związane z
motywacją, np. czy ocena dopuszczająca z przedmiotu zawodowego jest dla Ciebie karą
Dane ogólne
Prezentowana analiza jest wynikiem ankiety przeprowadzonej w Zespole Szkół Nr 1 im.
Powstańców Wielkopolskich w Ostrzeszowie. Ankieta została przeprowadzona w roku szkolnym
2013/2014. Próba badawcza to uczniowie klas pierwszych i drugich technikum ekonomicznego,
handlowego, budowlanego, drzewnego oraz fryzjerskiego (N=60). Wielkość udziału poszczególnych
zawodów w próbie jest różna.
Uczniom zadano 8 pytań.
- Czy po ukończeniu technikum chcesz pracować w zawodzie?
- Czy lubisz wszystkie przedmioty zawodowe?
- Czy ocena z praktyki zawodowej jest dla Ciebie ważna?
- Czy umiesz więcej z przedmiotów zawodowych bo są dla Ciebie ważne?
- Czy sądzisz, że z przedmiotów zawodowych nie powinno być ocen szkolnych?
- Czy ocena dopuszczająca z przedmiotu zawodowego jest dla Ciebie karą?
- Czy chciałabyś/chciałabyś mieć więcej godzin praktyki poza szkołą?
- Czy zawód, który wybrałaś/wybrałeś jest atrakcyjny?
Projekt „Kompetencje zawodowe nauczycielek i nauczycieli jako element budowania organizacji uczącej się
i lokalnej strategii oświatowej w powiecie ostrzeszowskim” współfinansowany ze środków Unii Europejskiej
w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego
Uczestnicy wartościowali tezy, posługując się sześciostopniową skalą (zdecydowanie nie –
zdecydowanie nie) i mieli możliwość dopisania własnych spostrzeżeń.
Wyniki sondażu
Na pytanie „Czy po ukończeniu technikum chcesz pracować w zawodzie?” odpowiedzieli
wszyscy ankietowani. Zaledwie 8% respondentów nie wiąże przyszłości z wybranym zawodem. 92% z
liczby uczestników sondażu stanowią, ci, którzy już w klasie pierwszej lub drugiej zdecydowali się na
łączenie swojej przyszłości z wybranym zawodem. Z sumy odpowiedzi pozytywnych wynika, że
młodzież dokonała świadomych wyborów.
Czy po ukończeniu technikum chcesz pracować
w zawodzie?
28
30
20
1314
10
122
0
zdecydowanie nie
nie
raczej nie
zdecydowanie tak
tak
raczej tak
Rekomendacje dla nauczycieli: Przedmiotem zainteresowania nauczycieli powinien stać się
zarówno wynik z grupy, która nie wiąże przyszłości z wybranym zawodem, jak i wynik najwyższy –
47% odpowiedzi „raczej tak”. Badani uczniowie są teraz w klasie drugiej lub trzeciej, co oznacza, że
warto ich motywować do edukacji zawodowej, wskazując związki przedmiotów zawodowych z
możliwością podjęcia pracy. Wynik dla opisywanej zmiennej należy łączyć z odpowiedziami na
pytanie: „Czy zawód, który wybrałaś/wybrałeś? Jest atrakcyjny?”.
Projekt „Kompetencje zawodowe nauczycielek i nauczycieli jako element budowania organizacji uczącej się
i lokalnej strategii oświatowej w powiecie ostrzeszowskim” współfinansowany ze środków Unii Europejskiej
w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego
Czy zawód, który wybrałaś/wybrałeś jest atrakcyjny?
28
30
25
20
15
9
10
5
11 11
1 0
0
zdecydowanie nie
nie
raczej nie
zdecydowanie tak
tak
raczej tak
Dla 83 % badanych wybrany zawód jest atrakcyjny. Pozostałe odpowiedzi kształtują się
następująco: 2% uważa wybrany zawód za nieatrakcyjny, 15 % swój zawód uważa za raczej mało
atrakcyjny. Wynika stąd, że jest wśród uczniów taki odsetek, który, mimo, iż uważa zawód na mało
atrakcyjny, łączy z nim przyszłość (9%).
Rekomendacje dla nauczycieli: warto poszukać odpowiedzi na pytanie, na czym polega
atrakcyjność zawodu. Czy atrakcyjność polega na zadowoleniu finansowym, samorealizacji, poczuciu
spełnienia. Często nietrafiony wybór powoduje, że uczeń nie chce pracować w wyuczonym zawodzie,
zawód nie jest dla niego atrakcyjny, poszukuje innych ciekawszych zajęć, zawód przerasta jego
możliwości, nie chce wiązać z nim swojej przyszłości lub uczy się pod przymusem, nie rozwijając
swoich zainteresowań.
Czy lubisz wszystkie przedmioty zawodowe?
27
30
25
20
14
15
7 6
5
10
5
1
0
zdecydowanie nie
nie
raczej nie
zdecydowanie tak
tak
raczej tak
Projekt „Kompetencje zawodowe nauczycielek i nauczycieli jako element budowania organizacji uczącej się
i lokalnej strategii oświatowej w powiecie ostrzeszowskim” współfinansowany ze środków Unii Europejskiej
w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego
Zadanie kolejnego pytania było powiązane z uzyskaniem informacji na temat oceny z praktyki
zawodowej. Udzielone odpowiedzi pozwalają wysunąć wniosek, że dla 75% badanych uczniów
najważniejsza jest ocena z praktyki. Pozostałe odpowiedzi o treści „ nie” i „raczej nie” występują na
poziomie 25%.
Rekomendacje dla nauczycieli: warto sprawdzić, czy 25% uczniów, którzy udzielili odpowiedzi
„nie” i „raczej nie”, wybrało opinię negatywną pod wpływem własnych doświadczeń i co jeszcze mogło
być przyczyną dokonanego wyboru, np. sposób oceniania przez prowadzących praktyki zawodowe,
rodzaj zadań wykonywanych podczas praktyk, związek praktyk z treściami kształcenia zawodowego.
Z odpowiedzi na pytanie: „Czy chciałabyś/chciałbyś mieć więcej godzin praktyki poza szkołą”
wynika, że uczniowie chcą rozwijać swoje umiejętności w zawodzie. 67% wybrało odpowiedź
pozytywną. Z porównania danych można wysnuć wniosek, że nie wszyscy łączą praktykę z oceną, a
być może 8% badanych (różnica między grupą, która deklaruje wagę oceny i chęć uczestnictwa w
praktyce poza szkołą) to uczniowie, którzy taką oceną byli zawiedzeni.
Rekomendacje dla nauczycieli: Poznać opinie uczniów na temat oceny z praktyki, szerzej
motywacji uczestniczenia w praktykach poza szkołą. Otwieranie klas patronackich, które ściśle
współpracują ze szkołą w celu wskazania uczniom związku między praktyką i zatrudnieniem.
Czy chciałabyś/chciałabyś mieć więcej godzin praktyki poza szkołą?
15
14
15
11
9
10
6
5
3
0
zdecydowanie nie
nie
raczej nie
zdecydowanie tak
tak
raczej tak
Uczniowie technikum są przekonani, że lepsze oceny z przedmiotów zawodowych „raczej”
wynikają z większego zainteresowania tymi przedmiotami, następne 43% zaznaczyło odpowiedź „tak”
i „zdecydowanie tak” natomiast 14 % nie zgadza się z tą treścią. Badani w 81% dostrzegają pozytywne
znaczenie elementu oceny ich wiadomości i umiejętności, 19 % udzielonych odpowiedzi wskazuje, że
z przedmiotów zawodowych nie powinno być ocen. 3 osoby nie udzieliły odpowiedzi na to pytanie.
Projekt „Kompetencje zawodowe nauczycielek i nauczycieli jako element budowania organizacji uczącej się
i lokalnej strategii oświatowej w powiecie ostrzeszowskim” współfinansowany ze środków Unii Europejskiej
w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego
Czy ocena z praktyki zawodowej jest dla ciebie ważna ?
20
15
10
5
0
zdecydowanie nie
nie
raczej nie
zdecydowanie tak
tak
raczej tak
Występują znacznie różniące się poglądy na temat ocen. Są zwolennicy ocen, jak
i zdecydowani przeciwnicy oceniania wskazujący negatywne aspekty oceniania szkolnego. Ocena
szkolna jest ustosunkowaniem się nauczyciela do osiągnięć ucznia trzeba, odpowiedź zwrotna dla
rodzica dotycząca postępów dziecka, jest to miernik wyników jego pracy wskazujący nad czym należy
jeszcze pracować. Ocena pełni również funkcję społeczną, wyraża ona opinię o przydatności ucznia
jako członka społeczeństwa. Dla 56 % z pośród badanych którzy udzielili odpowiedzi na to pytanie
ocena dopuszczająca z przedmiotów zawodowych jest karą za niesprostanie oczekiwaniom nauczyciela.
Dla 25 % badanych nie jest to kara, 19 % twierdzi, że dla nich raczej nie jest to kara. Na pytanie trzy
osoby nie udzieliły odpowiedzi. Dla ponad połowy respondentów ocena z przedmiotów zawodowych
ma duże znaczenie. Są to osoby ambitne, oczekujące ocen wyższych niż ocena dopuszczająca.
Czy umiesz więcej z przedmiotów zawodowych bo są dla Ciebie ważne?
30
26
25
17
20
15
9
10
5
5
1 2
0
zdecydowanie nie
nie
raczej nie
zdecydowanie tak
tak
raczej tak
Projekt „Kompetencje zawodowe nauczycielek i nauczycieli jako element budowania organizacji uczącej się
i lokalnej strategii oświatowej w powiecie ostrzeszowskim” współfinansowany ze środków Unii Europejskiej
w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego
Czy sądzisz, że z przedmiotów zawodowych nie powinno być ocen szkolnych?
20
14 15
17
7
10
2
2
0
zdecydowanie nie
nie
raczej nie
zdecydowanie tak
tak
raczej tak
Czy ocena dopuszczająca z przedmiotu zawodowego jest dla Ciebie karą?
14
15
11
9
10
10
8
5
5
0
zdecydowanie nie
nie
raczej nie
zdecydowanie tak
tak
raczej tak
Wnioski:
- dostrzeganie na szczeblu gimnazjum bezwzględnej konieczności konsultacji z profesjonalnym doradcą
zawodowym oferującym pomoc w świadomym wyborze kierunku kształcenia
- przygotowanie rodziców gimnazjalistów do efektywnego wspierania dziecka w wyborze kierunku
kształcenia
- zdecydowana grupa uczniów lubi przedmioty zawodowe. Należy doskonalić warsztat pracy,
przekazywać wiedzę teoretyczno – praktyczną, organizować wycieczki zawodowe, stosować metody
aktywizujące, które zachęcą do poszerzania wiedzy oraz do utrwalania i nabywania nowych
umiejętności
Projekt „Kompetencje zawodowe nauczycielek i nauczycieli jako element budowania organizacji uczącej się
i lokalnej strategii oświatowej w powiecie ostrzeszowskim” współfinansowany ze środków Unii Europejskiej
w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego
- oferta edukacyjna szkoły powinna być odpowiedzią na potrzeby lokalnego rynku pracy oraz
kształtowana w porozumieniu z instytucjami odpowiedzialnymi za system szkolnictwa zawodowego
- doskonalenie zawodowe wśród kadry pedagogicznej
- odpowiednia specjalistyczna baza sprzętowa pozwalająca na zwiększanie liczby godzin zajęć
praktycznych umożliwiających nabycie i utrwalanie umiejętności zgodnie z kierunkiem kształcenia
- tworzenie partnerstwa: szkoła – jednostka samorządu terytorialnego – pracodawca – instytucje rynku
pracy oraz dostrzeganie korzyści ( nie tylko materialnych ) z takiego układu
- z ankiety wynika że młodzież w Zespole Szkół nr 1 jest zadowolona z wyboru zawodu (83%
pozytywnych odpowiedzi). Uczniowie widzą potrzebę systematycznego oceniania na przedmiotach
(81%) i doceniają
w kształceniu potrzebę praktyki zawodowej (69%). Niestety, słaba ocena
z przedmiotów zawodowych nie motywuje 44% uczniów do poprawienia wyników w nauce.
Jednocześnie 88% uczniów bardziej motywuje się do nauki przedmiotów zawodowych gdyż im na tej
wiedzy zależy. 75% młodzieży lubi przedmioty zawodowe, a zdecydowana większość ankietowanych
chciałaby podjąć pracę w obranym zawodzie (92%)
Projekt „Kompetencje zawodowe nauczycielek i nauczycieli jako element budowania organizacji uczącej się
i lokalnej strategii oświatowej w powiecie ostrzeszowskim” współfinansowany ze środków Unii Europejskiej
w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego