program ochrony środowiska dla miasta i gminy

Transkrypt

Program Ochrony rodowiska dla Miasta i Gminy Złocieniec
Zał cznik do Uchwały Nr ......
Rady Miejskiej w Złocie cu
PROGRAM OCHRONY RODOWISKA
DLA MIASTA I GMINY ZŁOCIENIEC
NA LATA 2004-2011
Złocieniec, czerwiec 2004 r.
Przedsi biorstwo Obsługi i Realizacji Inwestycji FORT Sp. z o.o.
SPIS TRE CI
STRESZCZENIE
7
I
WST P
10
1.
Przedmiot opracowania
10
2.
Cel i zakres opracowania
10
3.
Podstawa formalno – prawna opracowania
10
3.1.
Formalne podstawy opracowania
10
3.2.
Prawne podstawy opracowania
12
4.
Materiały wykorzystane w opracowaniu
15
II
OGÓLNA CHARAKTERYSTYKA OBSZARU OBJ TEGO ZAKRESEM
17
PROGRAMU
1.
Obszar, poło enie geograficzne, powierzchnia i demografia
17
1.1.
Zakres obszaru obj ty programem
17
1.2.
Powierzchnia i demografia
22
1.3.
rodowisko społeczne i gospodarcze
23
2.
Elementy przyrody nieo ywionej
25
2.1.
Klimat
25
2.2.
Gleby
26
2.3.
Geologia, hydrogeologia, morfologia i hydrografia
27
2.4.
Zagospodarowanie terenu
32
3.
Elementy przyrody o ywionej
33
3.1.
Formy u ytkowe terenu
33
3.2.
Obszary le ne
36
3.3.
Fauna
40
3.4.
Formy ochrony przyrody
44
3.5.
Zbiorowiska ro linne
49
III
CHARAKTERYSTYKA I OCENA AKTUALNEGO STANU
50
RODOWISKA Z UWZGL DNIENIEM JEGO PRZEOBRA E I
OKRE LENIEM PRZYCZYN ZMIAN, STRATEGIA OCHRONY
RODOWISKA
1.
Powietrze atmosferyczne
50
1.1.
Emisja przemysłowa
51
1.2.
Emisja niska
52
1.3.
Emisja komunikacyjna
52
2
1.4.
Stan sanitarny powietrza
53
1.5.
Kierunki działa
53
2.
Hałas
54
2.1
Drogowy
55
2.2
Kolejowy
55
2.3
Przemysłowy
55
2.4.
Poligonowy
55
2.5.
Kierunki działa
56
3.
Promieniowanie elektromagnetyczne
56
3.1.
ródła emisji
56
3.2.
Wielko
3.3.
Kierunki działa
57
4.
Gospodarka wodna
57
4.1.
Zasoby wód powierzchniowych i podziemnych, jako
4.2.
emisji
ródła i ogniska zanieczyszcze wód
57
wód
58
58
4.3.
Pobór wód
59
4.4.
Kierunki działa w zakresie gospodarki wodnej
59
4.5.
Oczyszczalnie cieków i sieci kanalizacyjne
60
4.6.
Kierunki działa w zakresie gospodarki ciekowej
61
5.
Powierzchnia terenu
62
5.1.
Wyrobiska eksploatacyjne i poeksploatacyjne
62
5.2.
Gospodarka odpadami
63
5.3.
„Dzikie” wysypiska odpadów.
69
5.4.
Inwestycje budowlane i komunalne
70
6.
Przeobra enia gleb
71
7.
Gospodarka le na
72
8.
Szata ro linna
74
9.
Fauna
74
10.
Zasoby surowców mineralnych
75
11.
Przemysł, handel, usługi
75
11.1.
Zagro enia awariami
78
12.
Rolnictwo
78
13.
Turystyka i rekreacja
80
14.
Edukacja ekologiczna
83
15.
Monitoring rodowiska
85
3
16.
Okre lenie podstawowych i pomocniczych celów ekologicznych
87
długo i rednio terminowych
16.1.
Cele polityki ekologicznej gminy
87
16.2.
Program działa niezb dnych dla realizacji polityki ekologicznej
88
16.2.1
Program poprawy jako ci powietrza atmosferycznego
88
16.2.1.1.
Zadania krótkookresowe do roku 2007
89
16.2.1.2.
Zadania redniookresowe do roku 2015
89
16.2.1.3.
Zadania długookresowe do roku 2025
90
16.2.2.
Program rozwi za gospodarowania odpadami w powiecie
90
16.2.2.1.
90
16.2.2.2.
91
16.2.2.3.
91
16.2.3.
Program działa na rzecz ochrony wód i poprawy ich jako ci
91
16.2.3.1.
91
16.2.3.2.
92
16.2.3.3.
92
16.2.4.
Program ochrony rodowiska przyrodniczego
92
16.2.4.1.
92
16.2.4.2.
92
16.2.4.3.
93
16.2.5.
Program ochrony rodowiska akustycznego
93
16.2.5.1.
93
16.2.5.2.
94
16.2.5.3.
94
16.2.6.
Program działa niezb dnych do rozwoju edukacji ekologicznej
94
16.2.6.1.
94
16.2.6.2.
95
16.2.6.3.
95
17.
Okre lenie listy zada niezb dnych do osi gni cia zakładanych
95
celów ekologicznych
18.
Limity racjonalnego wykorzystania zasobów rodowiska
103
18.1.
Limity dla Powiatu Drawskiego oraz Gminy Złocieniec
103
18.1.1
Zasoby wodne
103
18.1.2.
Materiałochłonno
103
18.1.3.
Energia
103
18.1.4.
Odpady przemysłowe
103
4
18.1.5.
Surowce wtórne
104
18.1.6.
Ładunki zanieczyszcze do wód
104
18.1.7.
Emisja substancji do powietrza
104
18.1.8.
Paliwa
104
18.2.
Zastosowanie okresów przej ciowych w obszarze „ rodowisko”
104
IV.
OKRE LENIE STRUKTURY KOSZTÓW I SPOSOBU REALIZACJI
107
ZADAN ORAZ PROPONOWANE RÓDŁA FINANSOWANIA
1.
Struktura kosztów i sposób realizacji zada
107
2.
Proponowane ródła finansowania
108
3.
Wybrane ródła finansowania
109
3.1.
Fundusze ochrony rodowiska i gospodarki wodnej
110
3.2.
Ekofundusz
114
3.3.
Banki
114
3.4.
Fundusze inwestycyjne
115
3.5.
Programy pomocowe Unii Europejskiej
115
V.
PROPOZYCJA STRUKTURY ZARZ DZANIA RODOWISKIEM
122
1.
Zarz dzanie Programem Ochrony rodowiska
122
1.1.
Instrumenty prawne
124
1.2.
Instrumenty finansowe
125
1.3.
Instrumenty społeczne
125
1.4.
Instrumenty strukturalne
127
2.
Monitorowanie Programu Ochrony rodowiska
127
2.1.
Zasady monitoringu
127
2.2.
Monitorowanie zało onych efektów ekologicznych
128
I.
CZ
GRAFICZNA
1.
Mapa województwa z podziałem na powiaty
19
2.
Mapa powiatu z podziałem na gminy
20
3.
Gminy
21
5
SPIS TABEL
Tabela 1
Struktura u ytkowania gruntów
Tabela 2
Prognozowane zmiany demograficzne w Gminie Złocieniec w latach 2003 - 2030 23
Tabela 3
Miasta i Sołectwa oraz ich zaludnienie
24
Tabela 4
Wykaz jezior Gminy Złocieniec
29
Tabela 5
Porozwojowe i ograniczaj ce rozwój zasoby przyrodnicze
34
Tabela 6
U ytki ekologiczne
40
Tabela 7
Wykaz wyst puj cych ro lin i zwierz t chronionych
42
Tabela 8
Wykaz pomników przyrody na terenie Miasta i Gminy Złocieniec
45
Tabela 9
Wykaz najwi kszych podmiotów gospodarczych
51
Tabela 10
Rodzaje i ilo ci zanieczyszcze emitowanych przy spalaniu 1 kg benzyny i 53
22
oleju nap dowego
Tabela 11
Wykaz uj
komunalnych (stacji wodoci gowych) eksploatowanych na
59
obszarze gminy
Tabela 12
Bilans jako ciowy odpadów komunalnych wytwarzanych na obszarze
64
gminy w podziale na strumienie
Tabela 13
Główni wytwórcy odpadów na terenie gminy
65
Tabela 14
86
Tabela 15
Lista zada niezb dnych do osi gni cia zakładanych celów
96
ekologicznych dla Miasta i Gminy Złocieniec
Tabela 16
Szacunkowe koszty (w tys. zł) działa zwi zanych z wdra aniem
107
Programu Ochrony rodowiska w latach 2004 – 2007
Tabela 17
Tabela 18
ródła finansowania
Ustawowe zadania poszczególnych samorz dowych jednostek
122
123
organizacyjnych
Tabela 19
Mierniki realizacji programu
128
6
GMINNY PROGRAM OCHRONY RODOWISKA
STRESZCZENIE
„Gminny Program Ochrony
rodowiska i Gminny Plan Gospodarki Odpadami
dla Miasta i Gminy Złocieniec na lata 2004 – 2007 z perspektyw
na lata 2008 - 2011”
powstał jako realizacja ustawy Prawo ochrony rodowiska (art. 17 i 18), która wprowadza
obowi zek opracowania planów na szczeblu krajowym, wojewódzkim, powiatowym i
gminnym. Został sporz dzony zgodnie z polityk
ekologiczn
pa stwa na zlecenie Rady
Miejskiej Złocieniec.
Zakres opracowania zawiera analiz
i ocen
przewidywanych zmian czynników zwi zanych z ochron
stanu istniej cego, ustalenie
rodowiska, działania zmierzaj ce
do poprawy stanu ochrony rodowiska, projekt działa zwi zanych z wdro eniem Programu,
szacunkowe koszty oraz system monitoringu i oceny realizacji zamierzonych celów.
Powiat Drawski znajduje si
w cz
ci południowo – wschodniej Województwa
Zachodniopomorskiego, zajmuje obszar o powierzchni 1772 km2. Od strony północnej
graniczy z Powiatem widwi skim, od południowej z Powiatem Choszcze skim i Wałeckim,
od zachodniej z Powiatem Stargardzkim i Łobeskim, a od wschodniej z Powiatem
Szczecineckim i Złotowskim (Woj. Wielkopolskie).
Siedziba Starostwa Powiatowego
znajduje si w Drawsku Pomorskim. W skład Powiatu Drawskiego wchodz cztery gminy
miejsko-wiejskie: Drawsko Pomorskie, Czaplinek, Kalisz Pomorski, Złocieniec oraz dwie
gminy wiejskie: Ostrowice i Wierzchowo.
Na terenie Miasta i Gminy Złocieniec zamieszkuje 16 271 mieszka ców (stan na
dzie
28.04.2004 r.), w tym na terenach wiejskich 2 307. Sezonowo, w celach
wypoczynkowo-turystycznych, przebywa ok. 15 000 osób. Miasto i Gmina Złocieniec
znajduje si w rodkowej cz
ci Powiatu Drawskiego i zajmuje obszar 194,5 km2.
Ochrona i racjonalne kształtowanie rodowiska to całokształt działa , maj cych na
celu zapewnienie współczesnemu i przyszłym pokoleniom korzystnych warunków ycia oraz
realizacji prawa do korzystania z zasobów naturalnych rodowiska oraz zachowanie jego
warto ci. Jest to poj cie zło one, zakładaj ce podejmowanie kompleksowych działa ,
obejmuj cych planowanie i organizowanie dalekosi
nych procesów ochrony oraz
wykonywanie podj tych decyzji, dzi ki stosowaniu regulacji prawnych. Istotnymi elementami
w ogólnie poj tej polityce
rodowiskowej jest kształtowanie
wiadomo ci ekologicznej
7
mieszka ców, inicjowanie, wspieranie i uczestniczenie w przedsi wzi ciach zmierzaj cych
do poprawy stanu rodowiska, monitorowanie poziomu zagro e i zanieczyszcze , w celu
zapewnienia trwałego i zrównowa onego rozwoju, uwzgl dnianie potrzeb z zakresu ochrony
rodowiska w procedurach administracyjnych, wprowadzenie zintegrowanego systemu
zarz dzania.
Ochrona rodowiska jest obowi zkiem ka dego obywatela i powinna by działaniem
priorytetowym, umo liwiaj cym zachowanie równowagi przyrodniczej, odtwarzanie si
zasobów naturalnych, racjonalne u ytkowanie zasobów nieodnawialnych, ograniczanie
uci
liwo ci
dla
rodowiska,
zachowanie
ró norodno ci
biologicznej,
zapewnienie
obywatelom bezpiecze stwa ekologicznego. Cel ten mo e by osi gni ty poprzez:
•
racjonaln
ochron
i
kształtowanie
rodowiska,
zgodnie
z
zasad
zrównowa onego rozwoju,
•
przeciwdziałanie wpływom na rodowisko, które mog spowodowa jego trwałe
zniszczenie i zanieczyszczenie,
•
dbało
•
przywracanie do stanu naturalnego ekosystemów zdegradowanych oraz
o zachowanie walorów krajobrazowych rodowiska,
zachowanie w stanie niezmienionym ekosystemów cennych przyrodniczo
(ochrona przyrody),
•
wykorzystywanie do ochrony elementów
rodowiska najnowszych osi gni
naukowych i technicznych,
•
rozmieszczanie obiektów gospodarczych w sposób najmniej szkodliwy dla
rodowiska (wła ciwe planowanie przestrzenne),
•
wprowadzenie wymogu stosowania w działalno ci gospodarczej technologii i
rozwi za
uci
technicznych,
stwarzaj cych
jak
najmniejsze
zagro enie
lub
liwo ci dla rodowiska, a w szczególno ci technologii niskoodpadowych i
niskowodochłonnych,
•
budow
lub instalowanie oraz wła ciw
eksploatacj
elementów infrastruktury
technicznej chroni cych rodowisko.
Naczeln
zasad
przyj t
przez III Rzeczpospolit
Polsk
w celu ochrony
rodowiska, jest ekorozwój lub inaczej zasada zrównowa onego rozwoju. Mówi ona, e
rozwój społeczno – gospodarczy powinien i
w parze z zachowaniem równowagi
przyrodniczej i trwało ci podstawowych procesów przyrodniczych; inaczej – korzystanie ze
rodowiska powinno odbywa si w taki sposób, by nie powodowa w nim nieodwracalnych
zmian. Reguła ta została przyj ta i rozwini ta w podstawowym aktualnie akcie prawnym,
8
dotycz cym ochrony
rodowiska, jakim jest uchwalone dnia 27 kwietnia 2001r. Prawo
ochrony rodowiska, które weszło w ycie z dniem 1 pa dziernika 2001 r.
Przeciwdziałanie niekorzystnym wpływom na rodowisko mo e nast powa albo w
drodze działania (zapobieganie skutkom) lub, co bardziej wskazane, poprzez zaniechanie
pewnych, niekorzystnych z przyrodniczego punktu widzenia działa
(zapobieganie
przyczynom).
Szczególna uwaga powinna by
skoncentrowana na ochronie przed dewastacj
obszarów cennych przyrodniczo, o szczególnych walorach krajobrazowych, bogatej florze i
faunie, które stanowi integralne i nienaruszalne zasoby naturalne kraju, powiatu i gminy.
Trwa proces przyst pienia Polski do Unii Europejskiej. W zwi zku z tym regulacje
prawne i zasady, dotycz ce ochrony
rodowiska, obowi zuj ce w Unii, powinny zacz
funkcjonowa w Polsce najpó niej do dnia naszej akcesji. Nale y wi c uwzgl dni w tego
typu programach tak e uwarunkowania wynikaj ce z procesu dostosowania ochrony
rodowiska do wymogów unijnych.
Odpowiedni, wła ciwy stosunek do rodowiska, to nie tylko warunek prawidłowego
rozwoju społecznego i gospodarczego, ale równie
wa ne kryterium oceny kultury
społecze stwa. Przypomnijmy zatem sobie i innym o naszej obecno ci w kr gu wysokiej,
europejskiej kultury ekologicznej.
Przedmiotowe opracowanie jest prób syntetycznego uchwycenia aktualnego stanu
rodowiska Miasta i Gminy Złoceniec, w rozbiciu na poszczególne elementy i
zaproponowania konkretnych sposobów rozwi zania zdiagnozowanych problemów dla
poprawy tego stanu w przyszło ci, maj ce tworzy Gminny Program Ochrony rodowiska.
W zało eniu ma by to dokument zawieraj cy wizj rozwoju systemu okre laj cy cele
i priorytety ekologiczne, opcje i warunki rozwi za . Jest tak e bardzo wa nym ródłem
informacji – zawiera okre lenie aktualnego stanu
rodowiska, najwa niejszych jego
problemów i pomysły na ich systematyczne rozwi zywanie. Zawiera koncepcje współpracy
ró nych instytucji i organizacji na rzecz ochrony
Przyczynia si
rodowiska na szczeblu lokalnym.
do wzrostu zainteresowania problematyk
ochrony
rodowiska w ród
instytucji, organizacji społecznych oraz mieszka ców. Jest narz dziem kontroli i materiałem
wykorzystywanym do planowania w przyszło ci. Przewiduje tak e
rodki niezb dne do
osi gni cia wyznaczonych celów, w tym mechanizmy prawno – ekologiczne i
rodki
finansowe. Bardzo istotnym celem Programu jest to, e stanowi on wiarygodn podstaw ,
niezb dn przy wyst powaniu o wsparcie finansowe potrzebne do jego realizacji. Dlatego
te
wła ciwa polityka lokalna ochrony
rodowiska opiera
si
musi na strategicznych
wnioskach, przedstawianych w postaci dokumentu.
9
GMINNY PROGRAM OCHRONY RODOWISKA
I. WST P.
1. Przedmiot opracowania.
Przedmiotem opracowania jest „Program Ochrony
rodowiska wraz z Planem Gospodarki
Odpadami dla Miasta i Gminy Złocieniec na lata 2004-2011” wykonany na podstawie umowy
nr RG-IV/7610/1/2004 z dnia 12.03.2004 r.
2. Cel i zakres opracowania.
Celem opracowania jest sporz dzenie Programu Ochrony
rodowiska dla Miasta i Gminy
Złocieniec z okre leniem celów i priorytetów ekologicznych dla poprawy istniej cego stanu
rodowiska, zgodnie z zało eniami „II Polityki Ekologicznej Pa stwa”
Program obejmuje obszar Miasta i Gminy Złocieniec w granicach Powiatu Drawskiego,
Województwo Zachodniopomorskie.
Zakres opracowania zawiera analiz i ocen stanu istniej cego, ustalenie przewidywanych
zmian czynników zwi zanych z Programem, działania zmierzaj ce do poprawy stanu
istniej cego, szacunkowe koszty oraz system monitoringu i oceny realizacji zamierzonych
celów.
W oparciu o przeprowadzone dyskusje z przedstawicielami Miasta i Gminy wł czonymi w
proces tworzenia „Programu .......” przyj to,
e b dzie on uwzgl dniał główne kierunki
rozwojowe, dla których zostanie zdefiniowana długoterminowa (do 2011 roku) polityka.
Nast pnie, bior c pod uwag tendencje w zakresie poszczególnych kierunków rozwojowych,
zostanie sformułowana strategia wdro eniowa na lata 2004 – 2007.
3. Podstawa formalno – prawna opracowania.
3.1.
Formalne podstawy opracowania.
Formaln
podstaw
opracowania Programu Ochrony
rodowiska stanowi okre lenie
aktualnego stanu rodowiska i zaproponowanie działa krótkoterminowych (do roku 2007)
oraz strategicznych (do roku 2011) w zakresie zgodnym z celami okre lonymi w Polityce
Ekologicznej Pa stwa oraz w ustawie Prawo ochrony rodowiska .
Cele, zało one zarówno w „II Polityce Ekologicznej Pa stwa”, jak i okre lone w ustawie
Prawo Ochrony rodowiska w art. 17 i 18, stanowi podstaw do sporz dzenia Programów
dla realizacji polityki ekologicznej pa stwa.
10
W Programie Ochrony
rodowiska (PO ) uwzgl dniono zapisy zawarte w aktualnie
obowi zuj cych aktach prawnych, tre
Powiatowego i Wojewódzkiego Programu Ochrony
rodowiska dla woj. Zachodniopomorskiego.
Cele i działania uj te w „Polityce Ekologicznej Pa stwa na lata 2004 – 2007 z
uwzgl dnieniem perspektywy na lata 2007 – 2010” oraz uj te w tabelach w „Programie
wykonawczym do II Polityki Ekologicznej Pa stwa na lata 2002 – 2010” przedsi wzi cia
inwestycyjne i pozainwestycyjne, powinny by
wykorzystywane przy sporz dzaniu
powiatowych programów ochrony rodowiska w trojaki sposób:
•
jako podstawa wyj ciowa do konkretyzacji zada , w nawi zaniu do specyfikacji i
potrzeb danego regionu (np. o sporz dzenia konkretnego wykazu planowanych do
budowy lub modernizacji oczyszczalni
cieków komunalnych, oczyszczalni
cieków
przemysłowych, składowiska odpadów, systemu segregacji odpadów niebezpiecznych
od innych odpadów itd.),
•
jako analog o sformułowaniu regionalnych lub lokalnych wska ników (celów),
planowanych do uzyskania na danym terenie (np. je li na szczeblu krajowym planuje si
uzyska
do 2010 r. zmniejszenie wodochłonno ci produkcji o 50%, to na szczeblu
konkretnego powiatu mo e by przyj ty wska nik taki sam, wy szy lub ni szy; w ka dym
przypadku z uzasadnieniem przyczyn przyj tego wska nika),
•
jako inspiracja do wprowadzenia podobnego zadania na szczeblu regionalnym, b d
lokalnym, je li zadanie w programie wykonawczym jest uj te ogólnie, b d
dotyczy
szczebla krajowego
Struktura programów ochrony
rodowiska powinna nawi zywa
do struktury „Polityki
Ekologicznej Pa stwa na lata 2003 – 2006” z uwzgl dnieniem perspektywy na lata 2007 –
2010”, a wi c powinna zawiera co najmniej nast puj ce rozdziały:
•
racjonalne u ytkowanie zasobów naturalnych (zmniejszanie materiałochłonno ci,
energochłonno ci i wodochłonno ci gospodarki, ochrona gleb, racjonalna eksploatacja
lasów, ochrona zasobów kopalin),
•
poprawa jako ci
rodowiska (ochrona wód, ochrona powietrza, gospodarowanie
odpadami, hałas, pola elektromagnetyczne, bezpiecze stwo chemiczne i biologiczne,
powa ne awarie, ochrona przyrody i bioró norodno ci),
•
narz dzia i instrumenty realizacji programu (wzmocnienie instytucjonalne, ramy
prawa – w zakresie prawa lokalnego i decyzji organów samorz dowych, planowanie
przestrzenne, powi zania formalne i merytoryczne z analogicznym programem ni szego i
wy szego szczebla administracyjnego, w celu zapewnienia regionalnej spójno ci
programów, mechanizmy finansowania ochrony rodowiska, dost p do informacji i udział
społecze stwa),
11
•
harmonogram realizacji i nakłady na realizacje programu (terminy realizacji, wielko
nakładów i ródła finansowania, jednostki odpowiedzialne za ich wykonanie),
•
kontrola realizacji programu (procedury kontroli, mierniki realizacji programu,
procedury weryfikacji programu).
3.2.
Prawne podstawy opracowania.
Program dla Gminy uwzgl dnia n/w akty prawne, które reguluj post powanie w zakresie
ochrony rodowiska:
-
Ustawa Prawo ochrony
rodowiska z dnia 27 kwietnia 2001 roku
(Dz.U. z dnia
20 czerwca 2001r., nr 62, poz. 627 z po . zm.),
-
Ustawa z dnia 27 lipca 2001 o wprowadzeniu ustawy – prawo ochrony rodowiska,
ustawy o odpadach oraz o zmianie niektórych ustaw (Dz.U., nr 100, poz. 1085, z po .
zm.),
-
Ustawa z dnia 18 lipca 2001r. Prawo wodne (Dz. U., nr 115, poz. 1229),
-
Ustawa z dnia 16 pa dziernika 1991r. o ochronie przyrody (Obwieszczenie Ministra
rodowiska z dnia 2 lipca 2001 r. w sprawie ogłoszenia jednolitego tekstu ustawy
o ochronie przyrody. Dz.U. z dnia 14 wrze nia 2001r., nr 99, poz. 1079),
-
Ustawa z dnia 27 kwietnia 2001r. o odpadach (Dz. U., nr 62, poz. 628, z pó . zm.),
-
Ustawa z dnia 11 maja 2001r. o opakowaniach i odpadach opakowaniowych
(Dz. U. z 2001 r., nr 63, poz. 638, z pó . zm.),
-
Ustawa z dnia 11 maja 2001r. o obowi zkach przedsi biorców w zakresie
gospodarowania niektórymi odpadami oraz o opłacie produktowej i opłacie depozytowej
(Dz. U. nr 63, poz. 639 z pó . zm.),
-
Ustawa z dnia 27 marca 2003 r. o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym (Dz.
U. nr 80, poz. 717),
-
Rozporz dzenie Ministra
rodowiska z dnia 09 kwietnia 2003 w sprawie sporz dzania
planów gospodarki odpadami (Dz. U. nr 66 poz. 620),
-
rodowiska z dnia 11 grudnia 2001r. w sprawie rodzajów
odpadów lub ich ilo ci, dla których nie ma obowi zku prowadzenia ewidencji odpadów
oraz kategorii małych i rednich przedsi biorstw, które mog
prowadzi uproszczon
ewidencj odpadów (Dz. U. nr 152, poz. 1735),
-
Rozporz dzenie
Ministra
rodowiska z dnia 6 czerwca 2002 r. w sprawie
dopuszczalnych poziomów niektórych substancji w powietrzu, alarmowych poziomów
niektórych substancji w powietrzu oraz marginesów tolerancji dla dopuszczalnych
poziomów niektórych substancji (Dz.U. nr 87, poz. 796),
-
Rozporz dzenie Rady Ministrów z dnia 24 wrze nia 2002 r. w sprawie okre lenia
rodzajów przedsi wzi
mog cych znacz co oddziaływa
na
rodowisko oraz
12
szczegółowych kryteriów zwi zanych z kwalifikowaniem przedsi wzi
do sporz dzania
raportu o oddziaływaniu na rodowisk. (Dz.U. nr 179, poz. 1490),
-
rodowiska z dnia 5 grudnia 2002 r. w sprawie warto ci
odniesienia dla niektórych substancji w powietrzu (Dz.U. nr 1, poz. 12),
-
rodowiska z dnia 13 czerwca 2003 w sprawie wymaga
w zakresie prowadzenia pomiarów wielko ci emisji (Dz. U. z 2003 Nr 110 poz. 1057),
Dyrektywa Rady Komisji Europejskiej 97/11/EC z 3 marca 1997, wnosz ca poprawki do
-
Dyrektywy 85/337/EEC dotycz cej oceny wpływu na rodowisko niektórych projektów
publicznych i prywatnych,
-
Polityka Ekologiczna Pa stwa (1991 r.) i II Polityka ekologiczna pa stwa (2001 r.),
-
Program wykonawczy do II Polityki Ekologicznej Pa stwa na lata 2002 – 2010 (2002 r.),
-
Polityka Ekologiczna Pa stwa na lata 2003 – 2006 z uwzgl dnieniem perspektywy na
lata 2007 – 2010,
-
Polska 2025, długookresowa strategia trwałego i zrównowa onego rozwoju,
-
Krajowy Plan Gospodarki Odpadami (2002 r.),
-
Krajowy Program Oczyszczania cieków Komunalnych,
-
Agenda 21 – Ramowy Program Działa ,
-
Strategia zrównowa onego rozwoju Unii Europejskiej (2001 r.) oraz Unijne programy
ochrony rodowiska.
Dokument
uwzgl dnia
uwarunkowania
powiatowe
i
wojewódzkie
wynikaj ce
z:
-
Strategii Rozwoju Województwa Zachodniopomorskiego do roku 2015
-
Regionalnego Programu Operacyjnego dla województwa na lata 2004 – 2006,
-
Wojewódzkiego Programu Ochrony rodowiska,
-
Wojewódzkiego Planu Gospodarki Odpadami,
-
Powiatowego Programu Ochrony rodowiska,
-
Powiatowego Planu Gospodarki Odpadami.
Prawo Ochrony
rodowiska stanowi,
e działania z zakresu ochrony
rodowiska
w gminie musz by podejmowane na podstawie aktualnego programu ochrony rodowiska
wraz z planem gospodarki odpadami. Władze Gminy opracowuj
program ochrony
rodowiska i plan gospodarki odpadami w celu realizacji polityki ekologicznej pa stwa, przy
czym
projekty
dokumentów
powinny
by
zaopiniowane
przez
Rady
Powiatu
i Województwa. Rady Gmin maj obowi zek uchwali programy ochrony rodowiska wraz z
planem gospodarki odpadami do 30 czerwca 2004 r.
13
Program Ochrony
rodowiska powinien okre la
wymagania odnosz ce si
do Polityki
Ekologicznej Pa stwa, a w szczególno ci okre la :
-
cele i priorytety ekologiczne,
-
rodzaj i harmonogram działa proekologicznych,
-
rodki niezb dne do osi gni cia celów, w tym mechanizmy prawne, ekonomiczne,
społeczne.
Plan gospodarki odpadami stanowi integraln
Ustawa Prawo ochrony
cz
programu ochrony
rodowiska,
rodowiska (tytuł I, dział III, art. 5 – 11) ustala zasady ogólne
realizacji Programu Ochrony rodowiska.
Zarówno cele zało one w „II Polityce Ekologicznej Pa stwa” (M , 2000), jak i zasady
post powania okre lone w ustawach, stanowi
podstaw
do sformułowania zada
w
Programie Ochrony rodowiska dla Powiatu.
Przyj ty cel nadrz dny polityki ekologicznej pa stwa ma by realizowany zgodnie z:
•
zasad zrównowa onego rozwoju (pkt 12)- rozumian jako równorz dne traktowanie
racji społecznych, ekonomicznych i ekologicznych, czyli integrowania zagadnie
ochrony rodowiska z polityk w poszczególnych dziedzinach gospodarki;
•
zasad
rodowiska (pkt 13), która
przezorno ci i wysokiego poziomu ochrony
przewiduje rozwi zanie pojawiaj cych si
problemów ju
wtedy, gdy pojawia si
uzasadnione prawdopodobie stwo (po ,,bezpiecznej stronie”), a nie dopiero wtedy, gdy
istnieje pełne tego naukowe potwierdzenie;
•
zasad
wysokiego poziomu ochrony
rodowiska (pkt 13), która zakłada,
e
stosowanie zasady prewencji i przezorno ci powinno by ukierunkowane na wysoki i
bezpieczny dla zdrowia ludzkiego poziom ochrony rodowiska;
•
zasad
integracji polityki ekologicznej z politykami sektorowymi (pkt 14), która
wynika z konstytucyjnej zasady zintegrowanego rozwoju i skutkuje zasadami prewencji
(w tym ide
likwidacji zanieczyszcze
u
ródła), przezorno ci i wysokiego poziomu
ochrony rodowiska;
•
zasad
równego dost pu do
rodowiska przyrodniczego (pkt 15)- traktowan
w
nast puj cych kategoriach:
- sprawiedliwo ci mi dzypokoleniowej
- sprawiedliwo ci mi dzyregionalnej i mi dzygrupowej,
- równowa enia szans pomi dzy człowiekiem a przyrod .
•
zasad
narz dzi
regionalizacji (pkt 16) – oznaczaj c , przy konstruowaniu i stosowaniu
polityki
ekologicznej,
m.in.:
rozszerzenie
uprawnie
dla
samorz du
terytorialnego i wojewodów lub regionalizowanie ogólnokrajowych narz dzi polityki
ekologicznej;
14
•
zasad
uspołeczniania (pkt 17) – realizowan
przez stworzenie instytucjonalnych,
prawnych i materialnych warunków do udziału obywateli, grup społecznych i organizacji
pozarz dowych w procesie kształtowania modelu zrównowa onego rozwoju, przy
jednoczesnym rozwoju edukacji ekologicznej, rozbudzania wiadomo ci i wra liwo ci
ekologicznej oraz kształtowania nowej etyki zachowa wobec rodowiska;
•
zasad
,,zanieczyszczaj cy
płaci”
(pkt
18)
–
oznaczaj c
zło enie
pełnej
odpowiedzialno ci, w tym materialnej, za skutki zanieczyszczania i stwarzania innych
zagro e dla rodowiska na sprawc , tj. na jednostki u ytkuj ce zasoby rodowiska;
•
zasad prewencji (pkt 19), która zakłada, e przeciwdziałanie negatywnym skutkom dla
rodowiska powinno by podejmowane na etapie planowania i realizacji przedsi wzi
,
w oparciu o posiadan wiedz , wdro one procedury ocen oddziaływania na rodowisko
oraz monitorowanie prowadzonych przedsi wzi
•
;
stosowania najlepszych dost pnych technik (BAT) (pkt 20), w tym
zasad
najlepszych, dost pnych technologii uzasadnionych ekonomiczne (zasada BAT NEEC);
•
subsydiarno ci (pkt 21) – oznaczaj c
zasad
kompetencji i uprawnie
stopniowe przekazywanie cz
ci
decyzyjnych, dotycz cych ochrony rodowiska, na wła ciwy
szczebel regionalny lub lokalny;
•
zasad
klauzul
zabezpieczaj cych
(pkt
uzasadnionych przypadkach, ostrzejszych
22)-
umo liwiaj c
stosowanie,
w
rodków w porównaniu z wymaganiami
prawa ekologicznego;
•
zasad
skuteczno ci ekologicznej i efektywno ci ekonomicznej przedsi wzi
ochrony
rodowiska (pkt 23) – maj cej zastosowanie do wyboru planowanych
przedsi wzi
inwestycyjnych ochrony
rodowiska, a nast pnie, w trakcie i po
zako czeniu ich realizacji – do oceny osi gni tych wyników.
Do głównych priorytetów krótkookresowych i redniookresowych, okre lonych w „II Polityce
Ekologicznej Pa stwa” nale y:
•
ostateczne dostosowanie polskiego prawa do regulacji prawnych Unii Europejskiej;
4. Materiały wykorzystane w opracowaniu.
4.1. Zało enia do Powiatowego Programu Ochrony rodowiska – materiały z VIII Sesji Rady
Powiatu Drawskiego, czerwiec 2003 r.
4.2. Zało enia do Powiatowego Planu Gospodarki Odpadami – materiały z VIII Sesji Rady
Powiatu Drawskiego, czerwiec 2003 r.
4.3. Stan
rodowiska Naturalnego i jego zasobów na terenie Powiatu Drawskiego –
materiały z VIII Sesji Rady Powiatu Drawskiego, czerwiec 2003 r.
4.4. Studium Wykonalno ci systemu gospodarki odpadami komunalnymi dla Powiatu
15
Drawskiego – oprac. Ekolog Systems Pozna , 2001 r.
4.5. Plan Gospodarki Odpadami w Województwie Zachodniopomorskim, opracowany w
lutym 2003 r.
4.6. Program Ochrony
rodowiska Województwa Zachodniopomorskiego, opracowany w
pa dzierniku 2002 r.
4.7. Raport z kontroli w roku 2001 (W.I.O. . w Szczecinie – listopad 2002 r.)
4.8. Plan Gospodarki Odpadami dla Powiatu Drawskiego.
4.9. Waloryzacja Przyrodnicza Miasta i Gminy Złocieniec.
4.10. Inne materiały dost pne w internecie.
4.11. Ankiety.
II.
OGÓLNA CHARAKTERYSTKA OBSZARU OBJ TEGO ZAKRESEM PROGRAMU.
1. Obszar, poło enie geograficzne, powierzchnia i demografia.
16
1.1. Zakres obszaru obj ty programem.
Miasto i Gmina Złocieniec poło one s w cz
ci rodkowej Powiatu Drawskiego. Złocieniec
jest gmin miejsko-wiejsk , z siedzib w mie cie Złocie cu.
Miasto i Gmina
Złocieniec
Powierzchnia ogółem 194,5 km2, w tym obszary
zielone i wodne – 106 km2
Ostrowice
Drawsko
Pomorskie
Czaplinek
Wierzchowo
Kalisz Pomorski
Liczba mieszka ców
- 16 271 osób
Mapa 1. Lokalizacja Miasta i Gminy Złocieniec na tle Powiatu Drawskiego.
Region gminy jest niezwykle urokliwy i ró norodny. Poło ony pomi dzy trzema du ymi
jeziorami: Drawsko, Siecino, Lubie. Poło enie w ród lasów i jezior sprawia, e teren ten jest
niezwykle atrakcyjny pod wieloma wzgl dami. Gmina le y w obr bie Drawskiego Parku
Krajobrazowego. Urozmaicona rze ba terenu, wzgórza morenowe, liczne jeziora, doliny rzek
Drawy i W sawy, szata ro linna lasów, ł k i bagien stanowi bogactwo gminy i decyduj o jej
niezwykłej atrakcyjno ci. Jeziora obfituj w sandacze, okonie, w gorze i sielawy. W lasach
grzybiarze znajd
prawdziwki, rydze, podgrzybki i ko laki, tak e napotka
mo na orły,
nietoperze, czaple, bociany czarne , urawie, kormorany, bobry, jelenie, sarny, dzki.
Powierzchnia Miasta i Gminy Złocieniec wynosi 194,5 m2, w tym 106 km2 zajmuj
powierzchnie lasów i wody.
17
MAPY
1. Województwa z podziałem na powiaty
2. Powiatu z podziałem na gminy
3. Gminy
18
19
20
21
1.2. Powierzchnia i demografia.
Obszar gminy zajmuje powierzchnie 194,5 km2, a struktura u ytkowania gruntów
przedstawia si nast puj co:
Tabel 1. Struktura u ytkowania gruntów.
Powierzchnia ogólna gminy
19453 ha
100,00 %
U ytki rolne
6835 ha
35,0%
w tym: grunty orne
5617 ha
28,0%
1207 ha
6,9 %
11 ha
0,1 %
Lasy
7360 ha
38,0 %
Wody
3291 ha
17,0 %
Pozostałe grunty
1966 ha
10,0 %
ł ki i pastwiska
sady
W skład gminy wchodzi, oprócz Złocie ca, 9 sołectw: Bobrowo, Cieszyno, Darskowo,
Kosobudy, Lubieszewo, Rz
nica, Stawno, Stare Worowo, Warnił g.
Miasto i Gmin Złocieniec zamieszkuje 16271 mieszka ców. rednia g sto
zaludnienia w
gminie wynosiła 84 osob/km2. Od roku 1998 liczba mieszka ców gminy systematycznie
spada.
Najliczniejsz
grup
która obejmuje m
mieszka ców miasta i gminy stanowi ludzie w wieku produkcyjnym,
czyzn w przedziale wiekowym 19 – 65 (5.221 osób) oraz kobiety w wieku
19 – 60 (4.981 osób). M
czyzn (51,1 % populacji) w tej grupie jest wi cej ni kobiet (48,8
%). Co pi ty mieszkaniec Miasta i Gminy Złocieniec, statycznie rzecz bior c, jest w weku
szkolnym (7 – 18 lat) 3.117 osób. Dzieci do lat 6 stanowi niemal 7 % mieszka ców. Od
1996 r. notuje si spadek liczby urodze .
Wg danych z Urz du Pracy w Szczecinie, na dzie 30 czerwca 2004 roku, zarejestrowanych
było: 2 405 osób pozostaj cych bez pracy, w tym zamieszkałych na wsi: 418, natomiast
wska nik bezrobocia wynosił 23,9 % - tyle samo, co dla Powiatu Drawskiego.
Prognozy dotycz ce populacji do roku 2030 na poziomie gminy przyj to zgodnie z
informacjami GUS i przedstawiono w poni szej tabeli.
Ponadto tabela podaje przewidywan wielko
populacji w 2010r, wyra on w % populacji w
2004 r. W tabeli podaje si prognozowany wzrost ludno ci sezonowej – turystycznej.
22
Tabela 2. Prognozowane zmiany demograficzne w Gminie Złocieniec w latach
2003 – 2030 .
Rok
L.p.
Obszar
%*
2004
2005
2010
2015
2020
2025
2030
1.1 Obszar miejski
13964
13908
13852
13797
13742
13685
13629 - 0,80
1.2 Obszar wiejski
2307
2255
2230
2195
2110
1986
1831
- 3,33
16 271 16163
16082
15992
15852
15671
15460
-1,16
1.
Mieszka cy stali
1.3 Razem poz.1
2.
Ludno
sezonowa
15149
15301
15454
15609
15765
15923
3.
Ogółem poz. 1 i 2 31 271 31312
31383
31446
31461
31436
31383 +0,36
15000
+1,97
* procentowa zmiana w latach 2004 - 2010
ródło: Plan Gospodarki Odpadami w Województwie Zachodniopomorskim oraz dane GUS,
dotycz ce liczby ludno ci w latach 2005 do 2030.
Jak wynika z tabeli 2 w latach 2003 do 2030 przewiduje si niewielki spadek ludno ci w
obszarach miejskich
i znacznie wi kszy w obszarach wiejskich. Oczekuje si
wzrostu
liczebno ci ludno ci sezonowej, głównie turystów o ok. 6%
W odniesieniu do lat 2004-2010, a wi c niemal do ko ca okresu planistycznego, przewiduje
si
spadek ludno ci w obszarach miejskich, o ok. 0,8% i znacznie wi kszy w obszarach
wiejskich, o ok. 3,3%; rednio na terenie powiatu przewiduje si spadek zaludnienia o ok.
1,2%. Oczekuje si wzrostu liczebno ci ludno ci sezonowej, głównie turystów o ok. 2%
Długookresowa prognoza demograficzna na terenie kraju do roku 2030 wskazuje na istotn
zmian trendu po roku 2015. Około tego roku prognozuje si najwi ksz liczb ludno ci, a
nast pnie jej spadek. Podobne tendencje wyst pi
b d
w wi kszo ci województw, a ró nice
w zasadzie polegały na przesuni ciach w czasie. Liczba ludno ci Polski osi gnie
najwy szy poziom w 2015 r. (ok. 39 milionów), a nast pnie zacznie male . Skala zmian
b dzie wi ksza w województwach zachodnich i północnych, mniejsza w centralnych i
wschodnich.
1.3. rodowisko społeczne i gospodarcze.
Najwa niejsz dziedzin gospodarki na terenie Miasta i Gminy Złocieniec jest przemysł. Ta
dziedzina zapewnia najwi cej miejsc pracy. Z wi kszych obiektów przemysłowych nale y
wymieni : 2 cegielnie i zakłady przetwórstwa spo ywczego (masarnie, piekarnie, młyn).
Wa n
i przyszło ciow
dziedzin
gospodarki gminy jest turystyka, co przekłada si
na
liczb hoteli i restauracji (50) .
23
Rolnicy gminy gospodaruj na 6 835 ha u ytków rolnych, z czego 5 617 ha stanowi grunty
orne, a 1333 ha u ytki zielone. Sektor prywatny reprezentowany jest przez 289 gospodarstw
rolnych.
rednia wielko
gospodarstwa w gminie z dzier awcami gruntów Skarbu Pa stwa
wynosi 17,78 ha. Ponad połow
powierzchni gospodarstw indywidualnych stanowi
gospodarstwa do 5 ha powierzchni.
Gmina oferuje ok 1000 miejsc noclegowych w o miu o rodkach wypoczynkowych w
sołectwie Cieszyno, Lubieszewo i Bobrowo, w dwóch hotelach w Złocie cu, w sze ciu
gospodarstwach agroturystycznych zlokalizowanych w Lubieszewie (3), Rz
nicy (1) i
Cieszynie (2).
Gospodarka w gminie opiera si
przede wszystkim na handlu, usługach budowlanych,
przemy le krawieckim, drzewnym, ceramicznym i turystyce. W sektorze prywatnym znajduje
si ponad 95 % przedsi biorstw, aktualnie funkcjonuj cych na tym terenie.
Bogactwo naturalne gminy zach ca do rozwoju przetwórstwa rolno – spo ywczego,
przemysłu drzewnego, przetwórstwa ryb słodkowodnych.
Władze gminy inicjuj działania wspieraj ce rozwój przedsi biorczo ci i lokalne inicjatywy
gospodarcze. Centralne poło enie miasta na Pojezierzu Drawskim wpływa na atrakcyjno
komunikacyjn
w poł czeniach drogowych i kolejowych w kierunku Szczecina -120 km.,
Poznania - 180 km., Berlina - 200 km , do morza 100 km.
Do osobliwo ci miasta nale
muru
: ko ciół gotycki ( z wie
neogotyck z 1875r. oraz fragmenty
wiadcz ce o gotyckim pochodzeniu ), wzgórze zamkowe
z zachowanym
podpiwniczeniem, aleja grabowa w parku miejskim oraz szereg budynków pochodz cych z
pocz tku naszego wieku, ciekawych architektonicznie np. spichlerz.
Wa nym elementem krajobrazu s
zabytkowe parki. Stary drzewostan kryje budynki
pałacowe : w Cieszynie neorenesansowy ( XIX w.), Bobrowie eklektyczny ( 1851 r.),
Darskowie w stylu rokoko ( 1775 - 1780 r.), W soszu neogotycki (II poł. XIX w.). W okolicy
Lubieszewa znajduj si dwa grodziska z okresu wczesno redniowiecznego, natomiast w
Warnił gu stoi zabytkowy głaz graniczny.
Tabela 3. Miasta i Sołectwa oraz ich zaludnienie.
L.p.
miejscowo
Liczba mieszka ców
1.
Miasto Złocieniec
13 964
2.
Sołectwo Bobrowo
354
3.
Sołectwo Cieszyno
219
24
4.
Sołectwo Darskowo
336
5.
Sołectwo Kosobudy
211
6.
Sołectwo Lubieszewo
293
7.
Sołectwo Rz
226
8.
Sołectwo Stawno
150
9.
Sołectwo Stare Worowo
292
10.
Sołectwo Warnił g
226
nica
RAZEM
16 271
Sie komunikacyjn tworz drogi krajowa, powiatowe oraz gminne.
Główna droga, przechodz ca przez Złocieniec nr 20, ł czy Drawsko Pomorskie z
Czaplinkiem.
Drogi gminne w granicach administracyjnych miasta, to sie długo ci 29 km, w tym 16 km o
nawierzchni twardej. Stan dróg tak powiatowych, jak i gminnych jest niezadowalaj cy i
wymaga du ych nakładów na remonty i modernizacj .
Długo
sieci wodoci gowej rozdzielczej wynosi 85,2 km, z tego w mie cie 38,5, natomiast
sie kanalizacyjna wynosi 47,7 km.
Oczyszczalnia
cieków w Złocie cu o wydajno ci 4 600 m3/dob
(mechaniczno-
biologiczna), po modernizacji i rozbudowie przyjmuje cieki z całego miasta oraz z Bobrowa i
Cieszyna.
cieki ze zbiorników bezodpływowych z terenu gminy dowo one s do punktu
zlewnego oczyszczalni miejskiej. Odbiornikiem cieków jest rzeka Drawa.
2. Elementy przyrody nieo ywionej.
2.1. Klimat.
Według regionalizacji (Wosia) Pojezierze Drawskie le y w Regionie rodkowopomorskim (RVII). Region ten, w porównaniu z okolicznymi charakteryzuje si wyst powaniem wysokiej
liczby dni z pogod umiarkowanie ciepł , z du ym zachmurzeniem ( rednio 50 dni w roku)
oraz z pogod chłodn i deszczow ( rednio 26 dni w roku). Do mniej licznych ni w innych
regionach nale
dni z pogod
bardzo ciepł , słoneczn , bez opadów ( rednio 11 dni w
roku).
Układ temperatur w gminie jest do
wysoko
ci le zwi zany z hipsometri
terenu. Do
du a
wzgl dna terenów Pojezierza Drawskiego, wpływa na obni enie warto ci
temperatur w tym rejonie.
rednia temperatur okresu maj – lipiec wynosi 14,40C i jest
o przeszło 10C ni sza od temperatury okolic Wałcza. Temperatura roczna waha si
w
granicach 7,0 – 7,30C. Liczba dni gor cych w roku (o temperaturze maksymalnej > 250C)
wynosi o 18 do 22. Długo
okresu wegetacyjnego (dni o temperaturze redniej od 50C)
25
wynosi 208 – 215 dni, a pocz tek tego okresu przypada na 7 – 10 kwietnia. Pocz tek zimy
przypada na okres 13 grudnia do 2 stycznia, a jej długo
Najmniej opadów notuje si
wynosi 65 – 90 dni.
w maju, a najwi cej w lipcu. Gmina Złocieniec, jak i całe
Pojezierze Drawskie charakteryzuj si du
wilgotno ci wzgl dn powietrza, osi gaj c w
skali rocznej 81 %. Jej maksimum przypada na miesi ce jesienne. Wysok
wilgotno ci
odznaczaj si tereny poło one w dolinach i w pobli u du ych jezior. Na omawianym terenie
przewa aj wiatry zachodnie, dominuj ce w okresach letnim i jesiennym. Zim najcz stsze
s wiatry południowo – zachodnie.
W marcu dominuj suche i mro ne wiatry z kierunków wschodnich i północno – wschodnich.
Najmniejsze zachmurzenie i równocze nie najwi ksza liczba dni pogodnych wyst puje w
maju, w czerwcu oraz we wrze niu.
Obszary zalesione charakteryzuj si znacznie ni szymi spadkami temperatur nocnych na
skutek osłoni cia powierzchni granicznej i wysokiego promieniowania cieplnego podło a.
Wysoka jeziorno
du
wymian
gminy łagodzi klimat, poniewa du e zbiorniki wodne charakteryzuj si
ciepła z podło em, na skutek czego amplitudy temperatury w przyziemnej
warstwie powietrza s
znacznie mniejsze, ni
na terenach s siednich. W Złocie cu,
poło onym w obni eniu zastoiskowym, panuje topoklimat obszarów silnie zurbanizowanych i
uprzemysłowionych, gdzie z powodu niedostatecznego przewietrzania zanieczyszczenie
przyziemnych warstw powietrza mo e by du e i uci
liwe.
2.2. Gleby.
Gmina Złocieniec le y na terenach, polodowcowych, gdzie przewa aj gleby krzemianowe –
produkty procesu bielicowania lub przemywania. Ze wzgl du na charakter podło a wyst puj
tu gleby głównie gliniaste oraz piaszczyste. Obszar gminy znajduje si prawie w cało ci w
strefie, gdzie charakterystycznymi typami gleb s : gleby brunatne, pseudobielicowe i
bielicowe o składzie mechanicznym gliny redniej i ci
kiej. Skał
macierzyst
s
piaski
słabogliniaste i gliniaste.
Kompleksy gleb , utworzonych na piaskach i glinie zwałowej moren czołowych, poło one s
mi dzy jeziorami Siecino i Drawskim, nad jeziorem Lubie w rejonie Lubieszewa oraz w
rejonie Rz
nicy. Warto
tych gleb w znacznym stopniu obni a zró nicowana rze ba
terenu, utrudniaj c upraw roli.
Na wschodnim brzegu jeziora W sosze, na południu jeziora Wilczkowo, nad północno –
wschodnim brzegiem jeziora Lubie oraz pomi dzy jeziorami Drawsko i Siecino wyst puj
kompleksy piasków i wirów wodno – lodowcowych. Gleby wytworzone na tych utworach to
piaski słabogliniaste i lu ne zaliczane do typów: brunatnych murszowatych i czarnych ziem.
Piaski zwałowe wyst puj
na południe i południowy – zachód od jeziora Siecino. Gleby
powstałe na tych utworach s
mniej urodzajne,a wi c w du ym stopniu zalesione.
26
W rejonie Złocie ca w obr bie niziny zastoiskowej wyst puj iły zastoiskowe, na których
wykształciły si gleby brunatne, bielicowe, rdzawe, czarnoziemy oraz mułowo – torfowe.
W obni eniach terenu, w dolinach rzecznych i jeziornych wyst puj gleby hydromorficzne
utworzone na torfach i gytii.
2.3. Geologia, hydrogeologia, morfologia i hydrografia.
Zgodnie z podziałem fizyczno – geograficznym Polski (Kondracki 1994 – 2001) gmina
Złocieniec poło ona jest w obr bie nast puj cych jednostek:
Prowincja:
Ni
Podprowincja:
Pobrze e Południowobałtyckie
Makroregion:
Pojezierze Zachodniopomorskie
Mezoregion:
Pojezierze Drawskie – przewa aj ca cz
rodkowoeuropejski
gminy, cz
północna i
rodkowa
Makroregion:
Pojezierze Południowopomorskie
Mezoregion:
Pojezierze Wałeckie – południowy skraj gminy, południowo - wschodni
fragment jeziora Lubie
Mezoregion:
Równina Wałecka – południowo – wschodni fragment gminy (okolice
jeziora W sosze, Krosino, Wilczkowo)
Ogólna charakterystyka najwa niejszych mezoregionów wyst puj cych na terenie gminy
przedstawia si nast puj co:
Pojezierze Drawskie – stanowi przedłu enie moren fazy pomorskiej Pojezierza I skiego w
kierunku północno – wschodnim, w strefie wododziałowej bezpo redniego zlewiska Bałtyku
(dorzecza Regi i Pars ty) oraz dorzecza Warty – Noteci, do której płyn Drawa i Gdwa.
Pojezierze Wałeckie – rozci ga si na obszarze około 1860 km2, mi dzy Równin Drawsk
na zachodzie, Pojezierzem Drawskim na północy, Równin
wschodzie oraz pradolin Noteci (wschodni cz
Wałeck
i Dolin
Gwdy na
ci Kotliny Gorzowskiej) na południu.
Równina Wałecka – obejmuje sandr w dorzeczach prawych dopływów Gwdy – Dobrzycy,
Piławy, Purzycy i Płytnicy, poło ony mi dzy Pojezierzem Szczecineckim, a Dolin Gwdy.
Hydrologia
Gmina Złocieniec w cało ci poło ona jest w zlewni Drawy.
Drawa jest prawobrze nym dopływem Noteci o długo ci 185,9 km i powierzchnia zlewni
3296,4 km2. Rzeka wypływa z jeziora Krzywego w Dolinie Pi ciu Jezior na Pojezierzu
Drawskim (ok. 7 km na południowy wschód od Połczyna Zdroju w Gminie Połczyn).
Przepływa przez szereg jezior, a na terenie Gminy Złocieniec przez Drawsko, Krosino i
Lubie. Cechy hydrologiczne Drawy s
typowe dla wszystkich rzek, spływaj cych po
południowym skłonie Pojezierza Pomorskiego:
27
•
zdecydowana przewaga zasilania podziemnego nad powierzchniowym,
•
znaczna zasobno
•
znaczny stopie
wszystkim
w wod (wysoki redni odpływ jednostkowy),
wyrównania odpływu w ci gu całego roku, uwarunkowany przede
przewag
zasilania
gruntowego,
obecno ci
licznych
zagł bie
bezodpływowych i wysok lesisto ci zlewni.
Drawa charakteryzuje si ponadto małym spadkiem zwierciadła wody w górnym biegu (w
tym rejonie Gminy Złocieniec) – 0,79 %, a z wł czeniem jezior przepływowych 1,07 %.
Drawa do Gminy Złocieniec wpływa poni ej jeziora Rzepowskiego, u uj cia rzeki Miedznik.
Płynie na południe wzdłu granicy gminy do miejscowo ci Gł boczek i jeziora Krosino. Z
Krosina Drawa wypływa na południe, a w pobli u miejscowo ci Budów skr ca na zachód i
przez Złocieniec oraz Rz
nic płynie do zachodniej granicy gminy, do uj cia Kokny. Tam
płynie na zachód, a potem na południe przez obszar gminy Drawsko. W południowo –
wschodniej cz
ci gminy Drawa ponownie wpływa do gminy Złocieniec – wpada od wschodu
od jeziora Lubie i wypływa na południe poza granice gminy, vis a’ vis Lubieszewa.
Stan zachowania naturalnej fizjonomii koryta Drawy w Gminie Złocieniec jest zły. Rzeka w
przewadze została zmeliorowana i wyprostowana.
Miedznik o długo ci 14,0 km i powierzchni zlewni 42,8 km2, jest prawobrze nym dopływem
Drawy. Bierze pocz tek z cieków w lasach i na torfowiskach koło wsi Smołdzi cino w Gminie
Ostrowice. Do Gminy Złocieniec wypływa koło Starego Worowa. Jego uło ona południkowo
dolina przecina sandr Równiny Worowskiej. Rzeka uchodzi do Drawy koło wsi Rzepowo (na
granicy z Gmin Czaplinek).
Zlewnia Miedznika ma charakter zdecydowanie rolniczy. Gleby w zlewni s ró norodne, tj.
piaszczyste i gliniaste, a miejscami, szczególnie w górnym odcinku rzeki wyst puj równie
gleby brunatne, obejmuj ce torfowiska i podbagnienia, uj te w sie
melioracyjn .
Przyspieszony odpływ ze zlewni torfowiskowych lub le nych jest podstawowym ródłem
substancji humusowych nadaj cych wodom rzeki charakter wód bagiennych.
Miedznik na terenach polnych Gminy Złocieniec został uregulowany i znacznie
przekształcony. Jedynie dolny, le ny odcinek ma charakter bardziej naturalny.
W sawa jest lewobrze nym dopływem Drawy uchodz cym do niej w granicach obszaru
miejskiego Złocie ca. Jej długo
2
unosi 13,2 km (bez jeziora 8,7 km), a powierzchnia zlewni
zajmuje obszar 83,9 km . W jej dolnej cz
ci znajduje si
du e i do
płytkie jezioro
W sosze. ródła poło one s w Gminie Wierzchowo. Rzeka w granicach Gminy znajduje si
od uj cia do jeziora W sosze. Przepływa przez poło one południkowo jezioro i kieruje si na
północ, a nast pnie na zachód do Złocie ca i uj cia do Drawy. Na kilkusetmetrowym odcinku
poni ej mostu Rakowo – Bobrowa rzeka ma charakter przełomu – w skiej i gł boko wci tej
doliny o brzegach poro ni tych starodrzewiem. Na pozostałych odcinkach koryto jest
uregulowane i znacznie zmienione. Zlewnia W sawy ma charakter rolniczo – le ny.
28
Kokna o długo ci 23,9 km i powierzchni zlewni 142,4 km2 jest prawobrze nym dopływem
Drawy, uchodz cym do niej na wschód od Darskowa. Płynie wzdłu wschodniej granicy
gminy od uj cia Rakonu po uj cie do Drawy. Jej dolina w dolnym biegu jest szeroka i płaska,
poło one s w niej zmeliorowane i nadal u ytkowane ł ki z licznymi rowami i zastawkami,
otoczone lasem. Sama Kokna jest tu tak e wyprostowana i znacznie zmieniona. Charakter
bardziej naturalny zachował odcinek rzeki poło ony poni ej uj cia Rakonu.
Inne cieki Gminy Złocieniec
Lewobrze nym dopływem Kokny jest Rakon, wypływaj cy na terenie Gminy Złocieniec z
jeziora Siecino i płyn cy wzdłu wschodniej granicy na dolnym – około 500 m odcinku przy
uj ciu. Rakon odwadnia tereny le ne sandrów Borów Gronowskich.
Parpla jest lewobrze nym dopływem Rakonu. Płynie od Złocie ca przez tereny sandrowe
Lasów Morzysławskich na północny zachód. Wzdłu jej dolnego biegu przechodzi granica
gminy. Jej dolina, pomimo widocznych na wielu odcinkach prac melioracyjnych, zachowała
naturalny charakter.
Czerwonka jest niewielkim prawobrze nym dopływem Drawy, uchodz cym do niej poni ej
Złocie ca. Wypływa z terenów le nych poło onych na północ od Złocie ca i płynie na
południe przez pola uprawne i wzdłu wyrobisk cegielni na Równinie Złocienickiej.
Drawisko to zmeliorowany strumie
wpływaj cy do jeziora Krosino. Odwadnia rozległy
kompleks ł k, poło ony na południe od Cieszyna oraz podmokłe olsy na brzegu jeziora
Krosino.
Na terenie Gminy Złocieniec jeziora zajmuj
około 16 % powierzchni. Jest to gmina o
wyj tkowo wysokiej jeziorno ci. Na jej terenie poło onych jest 5 du ych jezior o powierzchni
przekraczaj cej 100 ha, 5 jezior rednich (25 – 100 ha), 4 małe (6 – 25 ha), 7 bardzo małych
(2 – 6 ha) i 4 jeziorka (1 – 2 ha). Przewa aj ca wi kszo
jezior gminy jest pochodzenia
polodowcowego i zajmuje dna rynien glacjalnych. Zbiorniki koło Stawna (Stawno i Stawno
Zalew) powstały najprawdopodobniej na skutek pi trzenia.
Tabela 4. Wykaz jezior Gminy Złocieniec.
p – zbiornik przepływowy
s – zbiornik wód stoj cych
L.p.
Nazwa
Pow.
[ha]
Maks.
Gł boko
Zlewnia
Charakt.
Poło enie zbiornika w Gminie
Złocieniec
Poza granicami gminy, do
jeziora przylega północnowschodnia granica gminy
W granicach gminy
[m]
1.
Drawsko
1780,90
79,7
Drawa
p
2.
Lubie
(Lubieszewskie)
1398,47
46,2
Drawa Note
p
29
3.
Siecino
787,78
44,3
4.
W sosze
(W sowo)
318.75
8,5
5.
Wilczkowo
283,70
26,7
6.
Krosino
190,40
17,2
7.
Darskowo
58,76
5,7
8.
Ka sk
(Ka sko)
Chocieb d
Wielki
52,80
5,4
43,15
18,5
9.
Kokna –
Drawa
Drawa Note
p
W granicach gminy
p
W południowo-wschodniej
cz ci gminy, po południowozachodnim brzegu jeziora
przebiega granica gminy
We wschodniej cz ci gminy
Drawa Note
Drawa Note
Drawa Note
p
Drawa Note
Drawa Note
p
p
p
p
10.
Stawno Zalew
(Staw)
41,62
-
Drawa Note
s
11.
Stawno
38,09
2,4
Drawa Note
S
12.
Dłusko
25,48
3,5
KoknaDrawa
p
13.
Sk pe
(Połczy skie)
25,32
7,0
KoknaDrawa
p
14.
Morzysław
15,47
3,9
KoknaDrawa
p
15.
Czarnówek
13,5
19,0
KoknaDrawa
s
16.
Kozy
9,46
8,0
Drawa Note
s
17.
Maleszewo
8,60
2,9
s
18.
Piaski
4,60
-
19.
4,59
-
4,45
-
21.
R kowo Du e
(R kowo
Przednie)
Krzywe,
Warnił g
Warnił g
Drawa Note
Drawa Note
Drawa Note
4,10
-
22.
Rakowo Tylne
3,63
-
23.
Morzysław
Mały
2,9
-
24.
b.n. (Młode)
2,2
-
20.
Drawa Note
Drawa Note
Drawa Note
KoknaDrawa
KoknaDrawa
s
s
s
s
s
p
s
Jego zachodni fragment le y
przy wschodniej granicy gminy
Poło one poza granic gminy,
granica przebiega jego
północno-wschodnim brzegiem
W centralnej cz ci gminy na
południe od Złocie ca
Poza terenem gminy, granica
przebiega północnowschodnim i południowym
brzegiem
W centralnej cz ci gminy,
pomi dzy Złocie cem, a
Lubieszewem
Lubieszewem
jez.Siecino
jez.Siecino
jez.Siecino
jez.Siecino
jez.W sosze
W Złocie cu
W zachodniej cz ci gminy,
nad Parpl
W Złocie cu
W północno-wschodniej cz ci
gminy, koło Wrnił gu
Koło Warnił gu, w północnowschodniej cz ci gminy
W Złocie cu
Jez.Siecino
W zachodniej cz ci gminy w
lasach, nad Parpl
30
25.
Wielkie
1,76
-
26.
Małe
1,28
-
27.
b.n.(Budów)
1,10
-
1,1
-
28. b.n.(Czarnówek
Mały)
Drawa Note
Drawa Note
Drawa Note
KoknaDrawa
s
W centralnej cz ci gminy koło
jedn. Budów
pomi dzy Złocie cem, a jez.
Siecino
s
s
s
Na terenie Gminy Złocieniec panuj naturalne warunki hydrogeologiczne. Jedynie w obr bie
odkrywkowej eksploatacji iłów koło Złocie ca i Rz
nicy pierwszy poziom wód gruntownych
uległ znacz cej deformacji. Infiltracj , a tym samym zasobno
kształtuj
wód gruntowych w gminie
wła ciwo ci litologiczne skał wyst puj cych na powierzchni wód podziemnych.
Równie wa nym czynnikiem jest du a liczba zagł bie bezodpływowych, które odgrywaj
szczególnie du a rol
Równie
klimat
na obszarach zbudowanych z osadów piaszczysto –
obszaru
Pojezierza
Drawskiego,
charakteryzuj cy
si
wirowych.
wzgl dnie
równomiernym rozkładem opadów w ci gu roku, krótkimi zimami i licznymi roztopami
ródzimowymi sprzyja infiltracji. Zwierciadło pierwszego poziomu wód gruntowych wyst puje
w gminie na rozmaitych gł boko ciach. Na dnach mis jeziornych i dolin rzecznych zwykle
bardzo płytko, na gł boko ci nie przekraczaj cej 1 – 2 m. Na obszarach wysoczyznowych
mi
szo
strefy aeracji jest zwykle znacznie wi ksza, rz du 20 – 60 metrów, niekiedy
przekraczaj c 100 m.
W osadach czwartorz dowych obszaru Pojezierza Drawskiego wyst puje kilka poziomów
wodono nych, co wi
głównie
glin
e si z liczb rozdzielaj cych je warstw utworów nieprzepuszczalnych,
morenowych
i
utworów
zastoiskowych.
Wydajno
przypowierzchniowych poziomów wodono nych w północnej cz
niewielka, co wi
e si
lokalnych,
ci gminy jest na ogół
z wyst powaniem soczewek glin w piaskach. Bardziej wydajne
poziomy zwi zane s z dolinami rzecznymi.
Pod powierzchni
południowej cz
ci gminy, pomi dzy Lubieszewem, Darskowem,
Złocie cem i W soszem zlokalizowana jest północna cz
ci mi dzymorenowego zbiornika
czwartorz dowego Q< nr 125, w ogólnopolskiej sieci głównych zbiorników wód poziemnych
(GZWP). Zasoby zbiornika szacowane s
na 169 tys. m3/d, a
rednia gł boko
uj
wyst puje na 5 m. Zbiornik ten kwalifikowany jest jako obszar wysokiej ochrony (OWO).
U ytkowane s
Najcz
równie
poziomy wodono ne poło one w skałach trzeciorz dowych.
ciej wyst puj one w piaszczystych utworach miocenu i to na gł boko ci powy ej 60
m. Wydajno ci tych poziomów s
na ogół niewielkie. Jako
głównego poziomu
wodono nego jest dobra. W niektórych miejscach woda wykazuje podwy szon zawarto
Fe, Mn, amoniaku, azotynów i ma zł
barw , co wymaga szczególnych zabiegów
31
uzdatniaj cych. Na pozostałym obszarze obserwuje si
zawarto
przewa nie nieco podwy szon
Fe i Mn.
Strop wód mineralnych (powy ej 2 g/dm3) przebiega przypuszczalnie na gł boko ci 300 –
400 m, w utworach kredy górnej jury. Granica mineralizacji powy ej 35 g/dm2 wyst puje na
gł boko ci 700 – 1100 m w utworach triasu górnego i jury lub w sp gu kredy dolnej. Badania
chemiczne wód wyst puj cych w skałach starszych od trzeciorz dowych wykazały, i maj
one charakter chlorkowo – sodowy, cz sto chlorkowo – sodowo – wapniowy, niekiedy obok
wapnia wyst puje magnez. Wyst puj te niewielkie ilo ci siarczanów, bardzo małe ilo ci
wodorow glanów, bromu oraz jodu (w kredzie)
2.4. Zagospodarowanie terenu.
Obszar Miasta i Gminy Złocieniec pod wzgl dem ukształtowania i rze by powierzchni jest
zró nicowany. Charakteryzuje si licznymi wzniesieniami i dolinami polodowcowymi.
Klimat regionu nale y do umiarkowanych, o przewadze wiatrów zachodnich, północno –
zachodnich i północnych. Z uwagi na blisko
powierzchni lasów charakteryzuje si du
i zasobno
zbiorników wodnych oraz du
wilgotno ci powietrza.
Na obszarze gminy poło onych jest szereg jezior, przepływa t dy wiele małych rzek i innych
naturalnych cieków wodnych, które nie stwarzaj jednak zagro enia powodziowego.
Koncepcja rozwoju przestrzennego Miasta i Gminy Złocieniec polega na kontynuowaniu
dotychczasowych zmian w zagospodarowaniu przestrzennym w kierunku poprawy stanu i
funkcjonowania jej struktury i
rodowiska, zapewniaj cych przestrzenne warunki dla
osi gni cia zało onych celów rozwojów.
Celem nadrz dnym w zagospodarowaniu Miasta i Gminy Złocieniec jest zapewnienie
wła ciwego poziomu ycia jego mieszka ców, poprzez zapewnienie wysokich parametrów
zagospodarowania – przestrzennych i
rodowiskowych, zapewnienie równorz dnego
dost pu do usług dla wszystkich mieszka ców, zapewnienie dost pu do sieci infrastruktury
technicznej i systemu komunikacyjnego.
Polityka przestrzenna gminy odnosi si do czterech kierunków zrównowa onego rozwoju:
-
ochrony rodowiska przyrodniczego,
-
tworzenia oferty turystyki i wypoczynku,
-
kształtowania rodowiska mieszkaniowego,
-
budowy rynku pracy, innego ni zwi zany z turystyk i wypoczynkiem
Ka dy
z
w/w
przenikaj cych si
kierunków
tworzy
wzajemnie.
odpowiednie
elementy
struktury
przestrzennej,
adnego z elementów struktury przestrzennej nie mo na
rozpatrywa i kształtowa w oderwaniu od cało ci, jak jest przestrze gminy, ł cznie z jej
wszystkimi składnikami, a w tym rodowiskiem przyrodniczym i człowiekiem.
Realizacja polityki przestrzennej, jej sprawno
i skuteczno
bazuje na fachowo ci,
32
organizacji i prawidłowej atmosferze pracy słu b administracji samorz dowej, umiej tno ci
wł czania ró nych podmiotów do wspólnych działa .
Polityka przestrzenna gminy musi tak e mie na celu:
A. Rozwój ekologiczny:
- ochrona powierzchni ziemi,
- ochrona wód,
- ochrona powietrza
B. Rozwój kulturowy:
- ochrona obiektów zabytkowych,
- ochrona krajobrazu kulturowego
- harmonijne kształtowanie nowej zabudowy, dostosowanej do skali i charakteru
zabudowy istniej cej
C. Rozwój gospodarczy:
-
rozwój budownictwa mieszkaniowego,
-
rozwój usług podstawowych, bytowych,
-
wzrost aktywno ci i koniunktury gospodarczej,
-
rozwój komunikacji,
-
rozwój infrastruktury technicznej.
3. Elementy przyrody o ywionej.
3.1. Formy u ytkowe terenu.
Ró norodno
rodowiska i bogactwo ich zasobów u ytkowych oraz walory przyrodniczo –
krajobrazowe obszaru stanowiły i stanowi b d
nadal, zarówno o rozwoju wielu funkcji
gospodarczych uwarunkowanych rodowiskowo (takich jak: turystyka, rekreacja, lecznictwo,
rolnictwo, le nictwo, przemysł wydobywczy kopalin) , jak i o konieczno ci zachowania, w
mo liwie najmniej zmienionej postaci, poszczególnych elementów rodowiska lub obszarów
o unikatowych warto ciach przyrodniczych o znaczeniu ponadlokalnym. W procesie
zrównowa onego rozwoju Miasta i Gminy Złocieniec uwarunkowania przyrodnicze (zarówno
w
kontek cie
czynników
stymuluj cych,
jak
przestrzenne obszaru), uwzgl dniaj ce ochron
i
ograniczaj cych
zagospodarowanie
rodowiska i warunki korzystania z jego
zasobów s podstaw do utrwalania rozwoju ekologicznie zrównowa onego (ekorozwoju).
Uwarunkowania przyrodnicze zagospodarowania przestrzennego wynikaj
nie tylko z
przyrodniczo – geograficznej przestrzeni tego obszaru, ale determinowane s
funkcjonowaniem transgranicznym struktur przyrodniczych i powi za
równie
ekologicznych na
obszarze Pomorza Zachodniego i Europy. Proces ten b dzie jednym z istotnym procesów
integracji Polski z krajami UE.
Kierunki zagospodarowania przestrzeni (sposób wykorzystania zasobów) winny uwzgl dnia
33
nie tylko zachowanie walorów przyrody, ale równie
zró nicowan
odporno
zasobów
przyrody na zaburzenia równowagi ekologicznej.
Rozpatruj c istnienie zasobów i walorów przyrodniczych nale y robi
płaszczyznach. Wyst powanie tych samych zasobów uzna
to w kilku
mo na jednocze nie jako
czynnik prorozwojowy, jak i ograniczaj cy rozwój.
Na obszarach obj tych ochron intensywn : rezerwatow , parku krajobrazowego i u ytków
ekologicznych stosuje si zasady okre lone w aktach prawnych o utworzeniu tych obiektów
oraz w ich planach ochrony, a tak e zasady ogólne, normowane przez ustaw o ochronie
przyrody.
Obszary o wzmo onej ochronie, to otuliny parków krajobrazowych istniej cych i
projektowanych oraz obszary chronionego krajobrazu. Przepisy zabraniaj na tym terenie
m.in. lokalizacji nowych przedsi wzi
, mog cych znacz co oddziaływa na rodowisko (np.
niebezpiecznych obiektów przemysłowych, wielkoobsadowych budynków inwentarskich
tuczu przemysłowego), lokalizacji budownictwa letniskowego poza miejscami wyznaczonymi
w planach zagospodarowania przestrzennego, zmian stosunków wodnych, likwidacji małych
zbiorników wodnych i starorzeczy, wylewania gnojowicy, organizowania rajdów motorowych i
samochodowych,
wypalania
ro linno ci,
wykonywania
prac
ziemnych
trwale
zniekształcaj cych powierzchnie terenu. Powy sze nakazy, zakazy i zalecenia musza by
uwzgl dnione w planach zagospodarowania przestrzennego, a kontrola ich przestrzegania
nale y do Wojewódzkiego Konserwatora Przyrody.
Na terenach zaklasyfikowanych jako u ytki ekologiczne nale y przyj
taki sposób
gospodarowania, który w pełni zabezpieczy istnienie i dotychczasowe funkcjonowanie
obj tych ochron
ekosystemów. Dlatego te , zgodnie z ustaw
bezwzgl dnie musz
o ochronie przyrody,
zosta uwzgl dnione w planie zagospodarowania przestrzennego i
ewidencji gruntów. Podobne zasady nale y stosowa tak e do zespołów przyrodniczo –
krajobrazowych.
Tabela 5. Prorozwojowe i ograniczaj ce rozwój zasoby i walory przyrodnicze.
Element
Czynniki pogarszaj ce mo liwo ci
przyrodniczy
rozwojowe
Poło enie –
• Wzrost nat
Powiat Drawski
• Wzrost zanieczyszczenia i hałasu
Czynniki prorozwojowe
• Rozbudowa szlaków
enia ruchu
komunikacyjnych
• Szansa rozwoju turystyki
Ukształtowanie
terenu – teren
równinny
• Zwi kszone okresowe nat
enie
ruchu
• Do
zró nicowany krajobraz
– szanse rozwoju turystyki
• Zwi kszona antropopresja na
tereny szczególnie warto ciowe
34
przyrodniczo
Gleby – rednia
jako
bonitacyjna
• Uprawa gatunków ro lin o niewiel- • Zast powanie areału rolnego
kich wymaganiach glebowych
nasadzeniami le nymi lub
(ziemniaki, zbo a)
naturalnymi u ytkami (ł ki)
• Ni sze plony
• Wykorzystanie do nasadze
biopaliw (wierzby energetycznej)
• Rozwój przemysłu przetwórczego uprawianych gatunków
ro lin
Zło a bogactw
naturalnych –
• Naruszenie walorów widokowych
w rejonie eksploatacji złó
drewno, iły
• Rozwój przemysłu
• Dodatkowe stałe ródło
finansowania
ceramiczne, torfy
Wody podziemne
– du e zasoby wód
• Mo liwo
działalno
ska enia wód przez
• Zasoby wód s wystarczaj ce
przemysłow
• Obni enie jako ci wody przez
infiltracj zanieczyszcze ze
cieków
Wody
• Zagro enie ska eniem przez
powierzchniowe –
du a ilo
jezior,
cieki, spowodowane niewła ciw
gospodark wodno- ciekow
stawów
• Brak pełnej inwentaryzacji
hodowlanych i
• Nieuregulowana ochrona wód i
dobra sie cieków
Powietrze –
niewielkie
zanieczyszczenie
rozwoju turystyki
wodnej
• Rozwój hodowli ryb
pobrze y jezior
• Gorsze warunki bytowania
ludno ci – zagro enie zdrowia
• Pogarszanie si jako ci gleb wód i
w rejonach skupisk
ro linno ci – opad
przemysłu,
zanieczyszcze , kwa ne deszcze
zanieczyszczenia
• Mo liwo
• W rejonach pozbawionych
przemysłu i odizolowanych od
jego wpływu rozwój bazy
turystycznej.
• Pogorszenie jako ci powietrza
przenoszone
przez zanieczyszczenie zwi zkami
transgranicznie
odorowymi
• Zagro enie dla dóbr i kultury
Hałas – w pobli u
• Pogorszenie warunków
du ych zakładów
mieszkania ludno ci
• Rozwój turystyki w rejonach
poza skupiskami przemysłu i z
35
przemysłowych
dala od głównych ci gów
oraz głównych
komunikacyjnych
ci gów
komunikacyjnych
Walory
• Ograniczenia lokalizacyjne przy
przyrodnicze –
podejmowaniu działalno ci
du a lesisto
gospodarczej – wykluczenie
,
du a ilo
• Rozwój przemysłu drzewnego
– miejsca zatrudnienia
• Rozwój turystyki i agroturystyki
pewnych dziedzin gospodarczych
na terenach oddalonych od
gatunków
terenów przemysłowych
chronionych
Walory kulturowe
– liczne zabytki
• Ograniczenia rozwoju
• Rozwój turystki
gospodarczego i rozwoju
• Popularyzacja regionu
komunikacji, spowodowane
dbało ci o zachowanie dóbr
kultury w dobrym stanie
3.2. Obszary le ne.
Na podstawie przeprowadzonej analizy przyrodniczej terenów nale
cych do Miasta i Gminy
Złocieniec stwierdza si , i obszar ten posiada wysokie walory przyrodniczo – krajobrazowe,
zwi zane z wyst powaniem rozległych obszarów le nych, z towarzysz cymi kompleksami
terenów otwartych, interesuj c
flor i faun , czystymi ciekami i zbiornikami wodnymi, z
zachowanymi naturalnymi biocenozami.
Dominuj c form u ytkowania terenu w powiecie s lasy, które stanowi prawie połow
jego obszaru. Obszar ten jest unikatowy i powinien nadal spełnia
kompleks le ny z licznymi polanami oraz terenami podmokłymi. S
chronionych
gatunków
ro lin
i
zwierz t.
Poza
aspektami
sw
rol
jako cały
siedliskiem wielu
gospodarczymi
oraz
rodowiskowymi, lasy posiadaj ogromne znaczenie dla wypoczynku i rekreacji.
W Gminie Złocieniec lasy zajmuj 7360 ha, co stanowi 38 % jej obszaru. Jest to stosunkowo
du a lesisto
w porównaniu ze
redni
krajow . Lasy s
administrowane przez
Nadle nictwa: Czaplinek (Obr b Czaplinek), wierczyna (Obr b Nowy Dwór) oraz Złocieniec.
W du ej cz
ci s to drzewostany prowadzone na grunty porolne.
Lasy Nadle nictwa Złocieniec zajmuj
w gminie najwi ksz
powierzchni . Tworz
kilka
zwartych, rozległych kompleksów drzewostanowych. Znajduj si one: po północnej stronie
Darskowa, po południowej stronie jeziora Siecino, w widłach dróg do Gawro ca (przez
Siecino) i do Starego Worowa (przez Cieszyno Drawskie), przy drodze z Kosobud do
Stawna, przy zachodnim brzegu jez. W sosz, a tak e przy północno – wschodnim kra cu
jez. Lubieszewo.
36
Drzewostany dwóch pierwszych wymienionych kompleksów zajmuj obszary sandrowe. S
to najcz
ciej
wie e bory sosnowe, rozwijaj ce si
w wyniku przekształcenia kwa nej
d browy. Zdecydowanie przewa a sosna zwyczajna, zró nicowana pod wzgl dem
wiekowym. Drzewostany znajduj ce si w widłach dróg do Gawro ca i Starego Worowa,
mi dzy południowym brzegiem jez. Siecino a północnymi brzegami jezior Czarnówko i
Sk pe, to w cało ci uprawa sosny na gruntach porolnych.
Zalesienie tych gruntów sprzyja utrzymaniu troficznego charakteru torfowisk i akwenów
znajduj cych si w tym kompleksie drzewostanowym, co jest bardzo istotne dla zachowania
ro linno ci dwóch znajduj cych si tam rezerwatów, a mianowicie chroni cego oligotroficzny
ekosystem jeziora lobeliowego Czarnówek oraz przej ciowo i wysokotorfowiskow
ro linno
dystroficzno – oligotroficznego jeziora Morzysław Mały. Cech
omawianego
kompleksu jest wyst powanie torfowisk mszarnych, zwi zanych z ró nego typu formami
wytopiskowymi w utworach sandrowych.
Lasy Nadle nictwa, znajduj ce si
przy drodze z Kosobud do Stawna, to w wi kszo ci
nasadzenia sosny na gruntach porolnych. B d
one pełniły niezwykle wa na rol
–
wodochronn , dla wód sztucznie gromadzonych w Zalewie Stawno.
Podobne s kompleksy drzewostanów przylegaj cych do północno – wschodniego kra ca
jez. Lubie. Zalesione zostały pagóry moreny czołowej o du ych deniwelacjach. Du a jest
wi c rola przeciwerozyjna tych ekosystemów, a zarazem wodochronna. Najstarsze
drzewostany sosnowe maj w tamtym rejonie około 90 lat. Niezwykle cenna pod wzgl dem
przyrodniczym jest południowa cz
si
tam bowiem liczne kotły
kompleksu, dotykaj ca brzegów jez. Lubie. Znajduj
ródliskowe. Lokalnie mo na spotka
mszarniki. Towarzyszy im le na ro linno
nawet
ródliskowe
l gowa, nierzadko z udziałem starych, okazałych
drzew. Cała ta strefa nale y do biotopów chronionych Rozporz dzeniem M .
Lasy Nadle nictwa Czaplinek, znajduj ce si w granicach Gminy Złocieniec, rozci gaj si
po północnej stronie jez. Krosino, wzdłu prawego brzegu rz. Miedznik oraz na południowy
zachód od Warniłegu. Przylegaj te do zachodniego brzegu jez. Drawsko w M cidole.
Lasy Nadle nictwa wierczyna pod wzgl dem fitosocjologicznym s najbardziej zbli one
do lasów Nadle nictwa Czaplinek. S siaduje z nimi jez. Wilczkowo. Rozci gaj si mi dzy
wschodni granic gminy, a południowym brzegiem wspomnianego akwenu oraz północnym
brzegiem jez. W sosz. Na pierwszym z wymienionych obszarów dominuj
drzewostany
sosnowe w wy szych klasach wieku. W zachodniej jego partii s siaduj
z buczynami.
Najcenniejsze buczyny – liczne ich starodrzewia, koncentruj
pagórków czołowomorenowych, znajduj cych si
si
w szerokim pa mie
przy granicy gminy. Runo buczyn jest
ubogie w gatunki le ne. Du ym walorem tego kompleksu s liczne torowiska z ro linno ci
dynamicznego kr gu brzeziny bagiennej, po cz
ci te
boru bagiennego. Razem z
siedliskami buczyny i d browy podlegaj ochronie biotopowej zgodnie z Rozporz dzeniem
37
M z 14.08.2001 roku (Dz. U. nr 92 poz. 1029). Szczególnie warto ciowymi torfowiskami s
ekosystemy przylegaj ce do torów kolejowych. S
miejscem koncentracji wyj tkowo
bogatych populacji widłaka jałowcowatego. Dwa torfowiska wytypowano do ochrony w formie
u ytku ekologicznego; znajduj
si
one w oddziale 29 i 39. Uwag
ponadto zwracaj
wyj tkowo okazałe daglezje, rosn ce przy drodze biegn cej przez oddziały 11 i 12 po
północnej i północno – zachodniej stronie jez. Małe Wilczowo, zaprojektowanego niegdy
jako u ytek ekologiczny. Skrajem omawianego kompleksu drzewostanowego, w jego
strefach ekotonowych wzdłu północnego skłonu nasypu toru kolejowego, liczne stanowiska
maj ciepłolubne ro liny okrajkowe i ich zbiorowiska.
Lasy Miasta i Gminy Złocieniec poło one s w strefie zagro enia przez owady li cio erne.
Du a podatno
drzewostanów na szkody, powodowane przez owady i paso ytnicze grzyby,
wynika z:
•
du ego udziału gatunków iglastych,
•
zdecydowanej przewagi drzewostanów młodych,
•
drzewostanów zało onych na gruntach porolnych,
•
okresowo powtarzaj cych si susz np. lata 1981 – 1983, 1992 – 1993.
•
wyst puj cych huraganów, wiatrów wywracaj cych drzewa – lata 1981 – 1982, 1993
oraz oki ci – lata 1978 – 1979, 1995.
Szkodniki wtórne
W osłabionych drzewostanach sprzyjaj ce warunki do rozrodu maj
szkodniki wtórne
(niszcz ce drzewa), takie jak: cety ce, przypłaszczek granatek, kornik drukarz, czterooczek
wierkowiec, drwalnik paskowany i rytowniki.
Szkodniki wtórne zwalczane s ró nymi metodami poprzez:
•
usuwanie drzew zasiedlonych,
•
korowanie drewna zasiedlonego,
•
wykładanie pułapek tradycyjnych,
•
wywieszanie pułapek feromonowych,
•
opryski surowca insektydami
Szkodniki pierwotne
Odłoguj ce od lat grunty orne s
miejscem masowej rozmno y owadów z rodziny
chrab szczowatych: chrab szcza majowego, kasztanowca, guniaka czerwczyka. Zwalczanie
ich polega na zastosowaniu
rodków chemicznych lub utrzymywaniu gleby w czarnym
ugorze – zwalczanie mechaniczne.
38
Na obszarach uszkodze drzewostanów niezb dna jest przebudowa gatunkowa, głównie w
kierunku wprowadzenia gatunków odpornych na zanieczyszczenia powietrza.
Istniej ce obszary i obiekty chronione
Na terenie gminy Złocieniec istnieje 13 chronionych obiektów przestrzennych, powołanych
na podstawie ustawy o ochronie przyrody. Wytyczono je zgodnie z zało eniami Konwencji o
ró norodno ci biologicznej:
•
Park Krajobrazowy „Drawski Park Krajobrazowy”
•
Obszar Chronionego Krajobrazu „Pojezierze Drawskie”
•
Dwa rezerwaty przyrody „Morzysław Mały” i „Jezioro Czarnówek”
•
4 u ytki ekologiczne,
•
strefy rozrodu i stałego przebywania zwierz t gatunków chronionych
do obiektów punktowych nale y zaliczy 62 pomniki przyrody.
Park Krajobrazowy jest obszarem chronionym ze wzgl du na warto ci przyrodnicze,
historyczne i kulturowe, a celem jego utworzenia jest zachowanie, popularyzacja i
upowszechnianie tych warto ci w warunkach zrównowa onego rozwoju. Du a cz
Gminy
Złocieniec wchodzi w skład Drawskiego Parku Krajobrazowego b d le y w jego otulinie.
Obszar Chronionego Krajobrazu (OCHK) to wielkopowierzchniowa forma ochrony,
wprowadzona w miejscach o wysokich walorach krajobrazowych i zachowanych
ró norodnych ekosystemach. Ustanowienie OCHK nie wyklucza działalno ci człowieka na
obszarze chronionym, jednak e musi by ona uwarunkowana potrzebami przyrody. Nale y
podkre li , e jest o bardzo korzystne dla człowieka i przyrody rozwi zanie, umo liwiaj ce
zachowanie walorów krajobrazowych i rodowiskowych chronionego terenu i tym samym
stanowi ce o jego ci głej atrakcyjno ci.
W granicach Gminy Złocieniec istnieje Obszar Chronionego Krajobrazu „Pojezierze
Drawskie”. Jest najstarsz form ochrony krajobrazu na Pojezierzu Drawskim. Obszar ten
został wyznaczony na podstawie Uchwały nr X/46/75 z dnia 17 listopada 1975 r.
Wojewódzkiej Rady Narodowej w Koszalinie (Dz. Urz. N 9, poz. 49) w sprawie uznania strefy
chronionego krajobrazu – prawie cala powierzchnia gminy.
Rezerwat przyrody tworzy si dla ochrony wyj tkowych walorów zachowania szaty ro linnej,
chronionych gatunków ro lin, gatunków fauny oraz walorów krajobrazowych. W granicach
Gminy Złocieniec ustanowiono 2 rezerwaty przyrody – florystyczny i wodno – florystyczny
pod nazw „Jezioro Morzysław Mały” i „Jezioro Czarnówek”.
W Gminie Złocieniec istniej cztery u ytki ekologiczne powołane Uchwał nr XLVIII/296/98
Rady Miejskiej w Złocie cu z dnia 15.06.1998 r. w sprawie uznania niektórych powierzchni
za u ytki ekologiczne.
Tabela 6. U ytki ekologiczne.
39
Formy ochrony i nazwa
U ytek ekologiczny
Symbol na mapie
UE- I
1 : 25 000
Lokalizacja
Obr b Nowy Dwór, N-ctwo wierczyna, oddz. 2 c. Powierzchnia 0,4 ha
UE- II
Symbol na mapie
1 : 25 000
Lokalizacja
Obr b Nowy Dwór, N-ctwo wierczyna, oddz. 3 a. Powierzchnia 1,1 ha
Symbol na mapie
UE- III
1 : 25 000
Lokalizacja
Obr b Nowy Dwór, N-ctwo wierczyna, oddz. 27 g. Powierzchnia 1,68 ha
Symbol na mapie
UE- IV
1 : 25 000
Lokalizacja
Obr b Nowy Dwór, N-ctwo wierczyna, oddz. 28 c. Powierzchnia 0,98 ha
Symbol na mapie
UE- V
1 : 25 000
Lokalizacja
Obr b Nowy Dwór, N-ctwo wierczyna, oddz. 121 d. Powierzchnia 0,76 ha
Symbol na mapie
UE- VI
1 : 25 000
Lokalizacja
Obr b Nowy Dwór, N-ctwo wierczyna, oddz. 121 h. Powierzchnia 1,90 ha
3.3. Fauna.
Według podziału zoogeograficznego Polski A.S., wg Kostrowickiego (1999 r.) gmina nale y
do Okr gu Centralnego, nale
cego do Podregionu
rodkowego, le
cego w Regionie
rodkowoeuropejskim.
Na terenie Gminy wyró nia si
kilka warto ciowych obszarów faunistycznych ze
stanowiskami rzadkich i chronionych gatunków zwierz t. Nale
-
dolina Drawy i licznych jezior przez które przepływa,
-
doliny rzek: Miedznik, W sawa, Kokna,
-
bagna, oczka wodne i cieki poło one w zlewni rz. Drawy,
do nich przede wszystkim:
Na terenach gminy Złocieniec stwierdzono około 200 gatunków obj tych ochron , uj tych na
czerwonych listach i w konwencjach mi dzynarodowych oraz szczególnie zasługuj cych na
uwag .
Fauna
omawianego
obszaru
ma
charakter
wyeliminowane przez inne, lub wycofuj
rodowiska; inne zwi kszaj swoja liczebno
si
dynamiczny.
Liczne
gatunki znikaj ,
wyparte przez zmieniaj ce si
warunki
, zasiedlaj c nowe obszary i rodowiska.
40
Bogactwo biotopów w gminie, wynikaj ce z du ej liczby jezior, mocno rozbudowanej sieci
rzecznej i wysokiej lesisto ci, umo liwia
ycie wielu gatunkom zwierz t. Istniej
jednak
czynniki negatywnie wpływaj ce na wiat zwierz cy, do których nale y zaliczy nadmiern
penetracj
terenu (w wyniku wzmo onego ruchu turystycznego) i obecno
poligonu
wojskowego.
wiat zwierz cy
Otwarte przestrzenie, brak zasadniczych przeszkód terenowych sprawiaj , e gmina posiada
dogodne warunki do swobodnego przenikania ró nych elementów faunistycznych, a tym
samym nie sprzyja wyodr bnianiu si lokalnej, specyficznej fauny. Mo na stwierdzi , e jest
to typowa fauna Okr gu Centralnego. Wi kszo
zwierz t pospolitych, wyst puj cych w
Polsce, reprezentowanych jest równie na tym terenie.
Z wi kszych zwierz t wyst puj tu m.in.: jele , sarna i dzik; z drapie ników: lis, jenot, borsuk,
tchórz, kuna domowa (kamionka) i le na (tumak), gronostaj. Pospolite s
Ostatnio wykazano do
liczn obecno
zaj c i królik.
wydry i bobra. Drobne gryzonie reprezentuj m in.
mysz polna, nornica ruda i polnik zwyczajny; z wi kszych wymieni
mo na wiewiórk ,
pi maka i karczownika. Spo ród nietoperzy wyst puje około połowa gatunków notowanych w
kraju. Spotykane ssaki owado erne to: je europejski, ryjówka aksamitna i malutka, kret.
Urozmaicony jest
wiat ptaków. Wyst puj
podgorzałka, tracz nurog
tu kaczki: krzy ówka, cyranka, cyraneczka,
, płaskonos, czernica, czy rzadziej spotykane: wistun, lodówka,
g goł; g si: g gawa, białoczelna i zbo owa (na przelotach); kormoran i mewy: mieszka,
pospolita i ółtonoga. Ponadto mo na spotka : perkozy, sieweczk rzeczn , czajk , brod ca
krwawodziobego, rybitw czarn , urawia, zimorodka, łab dzia niemego, bociana białego i
czaple siw . Na polach i ł kach wyst puj m.in. kuropatwy, ba anty i przepiórki. Z ptaków
drapie nych wyst puj : jastrz b, myszołów, krogulec, pustułka, rybołów, kania ruda i czarna.
Zimuje myszołów włochaty. Z sów spotka mo na: sow uszat , płomykówk , puszczyka,
pójd k . Spo ród ptaków le nych licznie reprezentowane s : dzi cioły: czarny, du y, zielony
i dzi ciołek, a poza tym gil i dziwonia.
W ród wyst puj cych tu gadów najliczniejsze s jaszczurki: zwinka, yworódka i padalec. Z
w
y obecne s zaskroniec (do
Płazy maj
liczny), mija zygzakowata.
przedstawicieli w takich gatunkach, jak: kumak nizinny, rzekotka drzewna,
grzebiuszka ziemna, ropucha zielona i paskówka, traszka zwyczajna i mniej liczna
grzebieniasta. Wyst puj równie pospolite gatunki ab i ropuch ( aba jeziorkowa, trawna,
mieszka, ropucha szara).
Rzeki o stosunkowo czystej wodzie i szybkim biegu stwarzaj warunki do wyst powania ryb.
W rzekach i jeziorach powszechnie wyst puj
znane ryby: szczupak, oko , sandacz,
jazgarz, pło , wzdr ga, leszcz, kr p, karp, lin, kara , w gorz, kle , ja , mi tus, ukleja,
41
słonecznica, ciernik, cierniczek itd. W wi kszych i gł bszych jeziorach wyst puj
gł bielowate: sieja i sielawa. Do spotykanych gatunków nale y te doliczy wprowadzone
sztucznie do niektórych zbiorników w latach 60; karpia oraz azjatyckie ryby ro lino erne:
tołpyg
i amura. Ich liczebno
w wodach otwartych jest
ladowa, co nie jest jednak
niepokoj ce, bo gatunki te, obce polskiej ichtiofaunie, uwa a si za niepo
dane.
Fauna bezkr gowców jest bogata i stosunkowo dobrze poznana. Stwierdzono wiele
gatunków motyli. Spotykanymi przedstawicielami rzadkiej entomofauny s
równie
chrz szcze: jelonek rogacz, wyst puj cy w d browach i kozioróg d bosz. Mi czaki
reprezentuj , pomijaj c gatunki znane, zatoczek gładki i przytulik strumieniowy. Stosunkowo
cz sto mo na spotka
limaki bezmuszlowe – pomrowy.
Tabela 7. Wykaz wyst puj cych ro lin i zwierz t chronionych.
Dane przyrodnicze:
Liczba znanych gatunków ro lin naczyniowych – 882
-
mszaków 209, porostów 210, grzybów nielichenizuj cych 187, glonów 951.
Liczba znanych zbiorowisk ro linnych – 219
Liczba znanych gatunków ssaków – 43
-
ptaków l gowych 129, gadów 7, płazów 13, ryb i minogów 42, motyli dziennych 54,
chrz szczy kózkowatych 49.
ZWIERZ TA
Gatunek
Bielik
Bocian biały
Bocian czarny
Bóbr europejski
Brzana
Cyraneczka
Czapla siwa, czajka
Dzi cioł czarny, zielony
G goł, nurog
G goła
G g gawa, zbo owa
Głowienka
Goł b grzywacz, czernica
Gronostaj
Grzebiuszka ziemna
Jaszczurka yworodna
Jarz bek
Je
Kaczka Cyranka
Kania Ruda i Czarna
Kormoran,kruk
Krakwa
Kr togłów, pliszka górska
42
Krzy ówka
Kumak nizinny
Kuna domowa, le na
Lipie
Lis,jenot, borsuk
Łab d niemy, krzykliwy
Łoso szlachetny
Ło ,jele szlachetny, sarna
Łyska
Łyska, cyraneczka
Motyl czerwie czyk
Myszołów
Mroczek pó ny
Nocek rudy i du y
Nurog
Orlik krzykliwy
Perkoz
Pliszka górska
Pstr g potokowy
Padalec zwyczajny
Pluszcz
Ropucha szara, zielona
Rudzik
Rybołów
Rzekotka drzewna
Słonka
Sielawa, sieja
Tchórz, pi mak,
Traszka grzebieniasta
Traszka zwyczajna
Tro jeziorowa
Trzmielojad, derkacz,
W gniewosz
Włochatka
Wydra
Zimorodek
mija zygzakowata
aba trawna, moczarowa
ółw błotny
ubr
uraw, czajka, pliszka górska,
wierszczak
RO LINY
Gatunek
Barwinek pospolity
Bluszcz pospolity i zwyczajny
Brze yca jednokwiatowa
Cebulica dwulistna
Chamedafne północna
Chrobotki
D by i Buki
Go dzik piaskowy
Gr el ółty
Grzybienie białe
Grzybie północny
Je ogłówka
43
Kalina koralowa
Kocanki piaskowe
Konwalia majowa
Kruszczyk błotny
Kruszyna pospolita
Lilia złotogłów
Listeria jajowata
Lipiennik Loesela
Lobelia jeziorna
Marzanka wodna
Moczarka
Obuwik pospolity
Orlik pospolity
Paj czyca liliowata
Paprotka zwyczajna
Pierwiosnka lekarska
Podkolan biały
Podej rzan pojedynczy
Poryblin jeziorny
Porzeczka czarna
Ramienica
Rdestnica
Rogatka
Rosiczka długolistna
Rosiczka okr głolistna, po rednia,
Sasanka ł kowa
Sasanka otwarta
Sromotnik bezwstydny
Storczyk krwisty
Szmaciak gał zisty
Tojad mocny
Turzyca
Wawrzynek wilczełyko
Wawrzynki
Wiciokrzew pomorski
Widłak go dzisty
Widłak jałowcowy
Widłoz b zielony
Wierzba borówkolistna
Włosienniczka
Wrzosiec bagienny
Wywłócznik
Dane ródłowe: Urz d Gminy
3.4. Formy ochrony przyrody.
Tereny i obiekty prawnie chronione
Ochrona przyrody oznacza „zachowanie, wła ciwe wykorzystanie oraz odnawianie zasobów
i składników przyrody, w szczególno ci dziko wyst puj cych ro lin i zwierz t oraz
kompleksów przyrodniczych i ekosystemów”. Najstarszymi i powszechnie znanymi formami
ochrony przyrody s parki narodowe i krajobrazowe, rezerwaty przyrody, pomniki przyrody,
parki (ogrody) wiejskie oraz ochrona gatunkowa ro lin i zwierz t. Ustawa o ochronie
44
przyrody z 1991 r. wprowadziła tez inne formy ochrony, jak: zespoły przyrodniczo –
krajobrazowe, stanowiska dokumentacyjne i u ytki ekologiczne.
Parki narodowe to wielkoobszarowa forma ochrony przyrody, w zało eniu obejmuj ca
obszary o najwi kszej randze przyrodniczej o znaczeniu krajowym i mi dzynarodowym.
Rezerwaty
Rezerwat jest obszarem obejmuj cym zachowane w stanie naturalnym lub mało zmienionym
ekosystemy, siedliska przyrodnicze, okre lone gatunki ro lin albo zwierz t, wraz z ich
siedliskiem, b d
elementy przyrody nieo ywionej, maj ce istotn
warto
przyrodnicz ,
naukow lub krajobrazow . Rola ochrony rezerwatowej jest szczególnie wa na ze wzgl du
na jej charakter, zakładaj cy generalnie całkowite zachowanie danego fragmentu rodowiska
w niezmienionym stanie.
Parki krajobrazowe
Park krajobrazowy jest obszarem chronionym ze wzgl du na warto ci przyrodnicze lub
kulturowe, a celem jego utworzenia jest zachowanie i popularyzacja zasad zrównowa onego
rozwoju. Nieruchomo ci, w tym grunty, na obszarze parku pozostawia si w gospodarczym
wykorzystaniu, z uwzgl dnieniem wła ciwych dla niego zasad gospodarowania.
Obszary chronionego krajobrazu s
to tereny chronione ze wzgl du na warto ci
krajobrazowe, zró nicowane ekosystemy, wyst powanie korytarzy ekologicznych, a celem
ich tworzenia jest wi zanie terenów poddanych ochronie systemu oraz zapewnienie
mo liwo ci zaspokajania potrzeb społecznych w zakresie turystyki, wypoczynku i rekreacji.
Tabela 8. Wykaz pomników przyrody na terenie Miasta i Gminy Złocieniec.
Gmina
Gmina Złocieniec
Przedmiot ochrony
Poło enie
Buk zwyczajny o obw. 680 cm, wiek 500 lat
Uraz, Skrzy owanie dróg Stare
Worowo – Grabinek- Uraz
D b szypułkowy o obw. 410 cm, wiek 350 lat
Uraz, skrzy owanie drogi Stare
Worowo – Kluczewo z drog do
Urazu
Stare Worowo, nad jeziorem
Ł ka na wschód od wsi
Bluszcz pospolity, forma kwitn ca na d bach i
Stare Worowo, we wsch. Cz ci
lipach
parku zabytkowego
Buk zwyczajny o obw. 490 cm, wiek 200 lat
Stare Worowo, na granicy pól i
lasu otaczaj cego jezioro w
Starym Worowie
D b szypułkowy o obw. 436 i 330,4 cm, wiek 400 i Stare Worowo, przy drodze w
350 lat
kierunku Chlebowa
Stare Worowo, na terenie
działek warzywnych
45
Klon zwyczajny o obw. 315 cm, wiek 300 lat
D b szypułkowy o obw. 344 cm,
Bluszcz pospolity, obw. 12 cm
Lipa drobnolistna, obw. 392 cm, wiek 200 lat
Klon zwyczajny , obw. 320 cm, wiek 300 lat
D b szypułkowy, obw. 423 cm, wiek 400 lat
Grab pospolity, obw. 349 cm, wiek 400 lat
Dwa wi zy szypułkowe, obw. 248 i 286 cm, wiek
300 lat
Wi z szypułkowy, obw. 330 cm, wiek 350 lat
Klon zwyczajny, obw. 318 cm, wiek 300 lat
Dwa d by, obw. 432 i 466 cm, wiek 400 lat
Brzoza brodawkowata, obw. 218 cm, wiek 300 lat
D b szypułkowy, obw. 451 i 312 cm, wik 400 lat
Dwa wi zy szypułkowe, obw. 262 i 480 cm, wiek
300 i 350 lat
Dwa wi zy szypułkowe, obw. 265 i 246cm, wiek
300 lat
Wi z szypułkowy, obw.359 cm, wiek 300 lat
Dwa bluszcze pospolite, obw. 18 i 12 cm
D b szypułkowy, obw. 437 cm, wiek 350 lat
Brzoza brodawkowata, obw. 246 cm
Wi z szypułkowy, obw. 323 i 356 cm, wiek 250 lat
Topola czarna, obw. 447 cm, wiek 250 lat
Lipa drobnolistna, obw. 407, wiek 350 lat
Buk zwyczajny obw.361 cm, wiek 350 lat
Grab pospolity obw. 230 cm, wiek 200 lat
8 klonow zwyczajnych obw. 296-237, wiek 200 lat
2 lipy drobnolistne obw. 420-325 cm, wiek 250 i
300 lat
5 lip drobnolistnych
7 klonów zwyczajnych
30 d bów szypułkowych
7 wierków pospolitych
7 buków zwyczajnych
kasztanowiec zwyczajny
brzoza brodawkowata
klon jawor
robinia biała
D b szypulkowy, obw.406cm, wiek 300 lat
Topola czarna obw. 554 cm, wiek 300 lat
Dwa d by szypułkowe, obw. 552 i 480 cm, wiek
450 lat
Sosna pospolita obw. 409 cm, wiek 350 lat
Buk zwyczajny obw. 385 cm, wiek 300 lat
Stare Worowo, cmentarz
ewangelicki w centrum wsi
Stare Worowo, nad strumykiem
Miedzik
Warnił g, cmentarz katolicki w
pobli u ko cioła
Warnił g, cmentarz katolicki w
pobli u ko cioła
Stare Worowo, w zadrzewieniu
ródpolnym na zach. Od drogi
polnej do Rzepowa
Sk pe, przy torach kolejowych
od drogi polnej Sk pe-Chlebowo
Cieszyno, nad brzegiem jeziora
Siecino, Nadl. Czaplinek
Siecino, Nadl.Czaplinek
Siecino, Nadl. Czaplinek
Sk pe, nad potokiem Miedzik,
Nadl. Czaplinek
Wyspa K pa na jeziorze Siecino
Cieszyno, brzeg wyspy K pa na
jeziorze Siecino
Cieszyno, nad jeziorem Siecino,
Nadl. Czaplinek
Wyspa K pa nad jeziorem
Siecino
Cieszyno, nad jeziorem Siecino
Cieszyno, cmentarz ewangelicki,
Nadl. Złocieniec
Cieszyno, prywatna posesja
Czesław Zdanowski
Nadl. Złocieniec
Nadl. Złocieniec, jezioro Sk pe,
dawne siedlisko
Złocieniec, droga polna do
Cieszyna od skrzy owania
80 m
Złocieniec, ul. Kosynierów
Złocieniec, ul. Kosynierów
Budowo, po prawej stronie drogi
dojazdowej nad rzek Draw
Nadl. wierczyna
Darskowo, cmentarz ewangelicki
Budowo, po lewej stronie drogi
przed wjazdem do Budowa, w
pobli u rz. Drawy
Nadle nictwo wierczyna
Złocieniec, ul. l ska
Budowo, po prawej stronie drogi
przed zabudowaniami
Bobrowo, nadle nictwo
wierczyna
46
2 sosny pospolite obw. 351 i 385 cm, wiek 200 lat
Klon zwyczajny obw. 342 cm, wiek 250 lat
3 klony zwyczajne obw. 303, 344, 358 cm
wiek 250 lat
Daglezja zielona obw. 312 cm,
wiek 350
lat
Dwa buki zwyczajne obw. 430 i 461 cm, wiek 300
lat
Lipa drobnolistna obw. 333 cm, wiek 200 lat
D b szypulkowy obw. 437 cm, wiek 300 lat
Aleja grabów pospolitych
obw. 215160 cm
4 lipy drobnolistne obw. 338,501,594,343 cm, wiek
250,450,300 lat
3 d by szypułkowe obw. 493,358,330 cm, wiek 300
lat
3 graby pospolite obw. 219,214,310 cm, wiek 200 i
300 lat
Buk zwyczajny obw. 578 cm,
Jesion wyniosły obw. 335 cm, wiek 200lat
Nadle nictwo Czaplinek
Nadle nictwo Wilczkowo
Budowo, przy drodze z Budowa
do Bobrowa
Złocieniec, park miejski przy ul.
Parkowej
Złocieniec, park miejski
Złocieniec, park miejski przy ul.
Cieszy skiej
Boborowo, Nadl. wierczyna
Złocieniec, ul Drawska
obok ZDZ
7 lip drobnolistnych obw.
Złocieniec, park miejski,
410,361,432,321,333,336,316 cm, wiek 250,200 lat cmentarz ewangelicki ul.
Drawska
Klon zwyczajny obw.292 cm, wiek 300 lat
Złocieniec, park miejski,
Lipa drobnolistna obw. 381 cm, wiek 300 lat
cmentarz ewangelicki przy
D b szypułkowy obw. 387, wiek 300 lat
torach PKP
2 klony jawory obw. 234 i 329 cm
Bobrowo przy torach PKP
klon zwyczajny obw. 271 cm
Klon zwyczajny obw.257 cm
Bobrowo przy drodze do
le niczówki
Buk zwyczajny obw. 545 cm, wiek 400 lat
Bobrowo na terenie parku
D b szypułkowy obw. 555 cm, wiek 400 lat
Bobrowo za budynkami PGR-u
D b szypułkowy obw. 618 cm, wiek 500 lat
W sosz po lewej stronie bramy
wjazdowej do parku
zabytkowego
Jałowiec pospolity obw. 607 cm, wiek 200 lat
Aleja 37 klonów zwyczajnych, d b szypułkowy
Bobrowo przy drodze BobrowoBudowo, na odcinku od torów
PKP do drogi Złocieniec –
Czaplinek
D b szypułkowy (dwupienny) obwód pnia 440 cm Teren le ny działka nr 1 / 2,
wysoko 28 m szeroko korony 15 m
Obr b Czaplinek Nadle nictwo
Czaplinek
D b szypułkowy obwód pnia 410 cm wysoko 25 Teren le ny działka nr 5/2,
m szeroko korony 14
obr b Czaplinek, Nadle nictwo
Czaplinek
Grab pospolity, obwód pnia 210 cm wysoko 35 m Teren le ny działka nr 147/1
szeroko korony 16 m
„Chlebowski Grad”, obr b
Czaplinek Nadle nictwo
Czaplinek
Brzoza brodawkowata obwód pnia 245 cm
Przy drodze gminnej Sk pe –
wysoko 20 m szeroko korony 12 m
Chlebowo (ok. 500 m od nasypu
kolejowego), nr działki 32 obr b
Cieszyno
47
Na terenie gminy znajduj
si
liczne obiekty kulturowe, b d ce waznym elementem
krajobrazu.
Złocieniec
− Ruiny zamku Wedlów, na wysokim skraju zbocza doliny Drawy, wzniesionego w XIV w.,
potem wielokrotnie przebudowywanego; zamek został rozebrany w latach 70-tych,
obecnie pozostało tylko podpiwniczenie
− Ko ciół p.w. Wniebowzi cia NMP, zbudowany w XV w. w stylu gotyckim. Do
współczesnych czasów, po po arach w XVII i XVIII w. zachowało si
oryginalne
sklepienie krzy owo- ebrowe w prezbiterium, nawa boczna została dobudowana w
1870r., w 1875r. dobudowano neogotyck wie
przykryt o miobocznym piramidalnym
hełmem,
− Zespół zabytkowych budynków sanatorium przeciwgru liczego z 1905r. nad jez.Ka sk
(obecnie szpital)
− Wie a ci nie , dominuj ca w krajobrazie południowej cz
ci miasta.
Darskowo
− Barokowy ko ciół p.w. w. Piotra i Pawła wzniesiony w 1788r., z wie
, w górnej cz
ci
drewnian , przykryt dzwonowatym hełmem z iglic ,
− Rokokowy pałac, wzniesiony w latach 1775 – 1780, otoczony parkiem i kamiennym
murem, obecnie dom pomocy społecznej,
− Zalesiony cmentarz
na wzgórzu. Poło ony od południowej strony wsi z granitowymi
obeliskami.
Kosobudy
− Neoroma ski ko ciół p.w.
w. Józefa, wybudowany w 1891r. z łupanego kamienia
polnego i cegły, przed ko ciołem metalowa dzwonnica z du ym dzwonem z 1923 r.,
− Dwór z poł. XIX w., otoczony parkiem,
− Grodzisko na brzegu jez. Chocieb d .
Rz
-
nica
pałac z czerwonej cegły z parkiem na skraju doliny Drawy.
Stawno
-
ko ciół p.w. M.B. Ostrobramskiej, wzniesiony z łupanego kamienia, otoczony lipami,
drewniany, belkowy strop i empora z czynnymi organami,
-
ruiny 2 młynów wodnych wraz z prowadz c do nich drog .
Lubieszewo
-
barokowy ko ciół p.w. w. Kazimierza z 1687 r. w XVIII w. Cz
wie
ciowo przebudowany z
o konstrukcji ryglowej, przykryt hełmem z neogotyck latarni ,
48
-
grodzisko nizinne na cyplu jez. Lubie z VII – Xii w,
-
bezstylowy dwór z pocz tku XX w., wraz z resztk parku.
Bobrowo
–
eklektyczny pałac z 1851 r., poło ony w rozległym parku. Pałac z czerwonej cegły z
licznymi wykuszami, przybudówkami i strzelist czworoboczn wie
; obecnie o rodek
szkolno – wychowawczy.
W sosz
–
neogotycki pałac z II poł. XIX w. z niska o mioboczn wie a, otoczony parkiem; obecnie
o rodek wypoczynkowy.
Cieszyno
-
eklektyczny pałac z 1901 r., otoczony parkiem na brzegu jez. Siecino; obecnie o rodek
wypoczynkowy,
-
ryglowy ko ciół p.w. Matki Boskiej Cz stochowskiej z XVIII w. z drewnian
przykryt
wie
,
blaszanym piramidalnym dachem, w salowym wn trzu, o belkowym stropie,
drewniany chór wspieraj 4 słupy, w tym dwa rodkowe ozdobnie kr cone.
Stare Worowo
-
du y przydworski park krajobrazowy z ruin XVIII-wiecznego ryglowego dworu,
-
ko ciół p.w. w. Antoniego, wzniesiony w 1689 r., w 1786 r. przebudowany, z drewnian
wie
zwie czon ostrosłupowym dachem z iglic , wewn trz barokowa ambona z XVIII
w. w kształcie mo dzierza.
Warnił g
-
XIX wieczne zabudowania pofolwarczne o cianach z łupanych głazów narzutowych i
czerwonej cegły.
3.5. Zbiorowiska ro linne.
Ro linno
gminy cechuje si
ró norodno ci
fitocenotyczn . Została ukształtowana w
wyniku procesów naturalnych, jak i w warunkach antropopresji, pod wpływem ró nych form
u ytkowania, głównie le nego, rolniczego jak i w wyniku urbanizacji. Cechy naturalnej
ro linno ci w zasadniczej mierze s
rezultatem usytuowania gminy w Krainie Pojezierzy
rodkowopomorskich.
W gminie przewa aj zespoły powstałe pod wpływem czynników naturalnych. Spo ród nich
najwi ksz
ł czn
powierzchni
zajmuj
zbiorowiska le ne oraz ró ne typy naturalnych
zespołów wyst puj cych w powi zaniu z kompleksami drzewostanowymi, jak fitocenozy
oszyjkowe, okrajkowe, por bowe, murawowe dróg le nych, czy niektóre wrzosowiskowe.
Zbiorowiska seminaturalne koncentruj si przede wszystkim na u ytkach zielonych – ł kach
i pastwiskach. Wykształcaj
si
tak e jako psammofilne murawy oraz ugrupowania
wrzosowiskowe. Specyficzn grup tworz zespoły ksenospontaniczne. S one zbudowane
49
z ro lin obcego pochodzenia, które pojawiły si u nas stosunkowo niedawno. S to zespoły:
moczarki kanadyjskiej, wykształcaj ce si
prze y nionych
obni eniach
rozprzestrzeniaj cego si
w wodach strumieni, tataraku widywanego w
wypełnionych
wzdłu
wod
i
sadzawkach,
situ
chudego
–
dróg gruntowych na glebach kwa nych d brów, astra
lancetowatego, niecierpka Roylego, rdestowca ostroko czystego, nawłoci, nektarodajnej
kolczurki, lepi
nika ró owego - uprawianego na Pomorzu najcz
ciej w przydworskich
parkach, niezwykle inwazyjnego niecierpka drobnokwiatowego, lokuj cego si najch tniej na
drogach
ródle nych, a tak e miododajnej robinii – rozprzestrzeniaj cej si
na glebach
ubogich w azot.
Blisko jedna czwarta zespołów rozwijaj cych si na terenie gminy ma status zagro onych
wymarciem. W 2001 roku wszystkie zostały obj te prawn ochron biotopowa. Do grup tej
nale
: brzezina bagienna, bór bagienny, zespół situ drobnego, situ t pokwiatowego,
owado ernego pływacza redniego, turzycy obłej, czermieni błotnej, je ogłówki najmniejszej;
mszary – wodnych torfowców, wełnianki pochwowej, k py, z bagnem zwyczajnym, turzycy
bagiennej, turzycy strunowej, turzycy nitkowatej, bobrkowy, turzycy dzióbkowatej, a tak e
zanokcicy murowej.
III.
CHARAKTERYSTYKA I OCENA AKTUALNEGO
UWZGL NIENIEM JEGO PRZEOBRA E
STANU
RODOWISKA Z
I OKRE LENIEM PRZYCZYN ZMIAN,
STRATEGIA OCHRONY RODOWISKA.
1. Powietrze atmosferyczne.
Zanieczyszczenie atmosfery uznawane jest powszechnie za główn przyczyn globalnych
zmian
rodowiska. Zanieczyszczeniem jest ka da substancja i ka de działanie, które
powoduje odchylenie od stanu równowagi – stanu naturalnego powietrza.
Stan zanieczyszczenia powietrza jest jednym z najbardziej zmiennych stanów rodowiska. W
znacz cym stopniu zale y on od wielko ci chwilowych emisji, pochodz cych ze
ródeł
zlokalizowanych na terenie całej gminy, w tym szczególnie na terenach miejskich.
Głównymi ródłami emisji zanieczyszcze powietrza s instalacje energetyczne oraz główne
ci gi komunikacyjne (zanieczyszczenia powstaj ce przy spalaniu paliwa samochodowego).
Instalacje technologiczne pełni
rol
drugorz dn , poniewa gmina ma charakter typowo
rolniczy.
Dwutlenek siarki emitowany jest przede wszystkim przez kotłownie lokalne, przy spalaniu
zanieczyszczonego w gla. Tlenki azotu pochodz ze spalania w gla, koksu, gazu i benzyn
(transport samochodowy). Pyły – emitowane s
do atmosfery wraz ze spalinami
pochodz cymi ze spalania paliw stałych.
50
Równie zanieczyszczeniem powietrza jest fluor pochodz cy ze spalania w gli oraz ołowiu –
z transportu samochodowego.
rednie st
enie zanieczyszcze emitowanych do powietrza w okresie zimowym jest kilka
razy wy sze ni w okresie letnim.
Miasto i Gmina Złocieniec nale y do obszaru o małym zanieczyszczeniu powietrza
atmosferycznego, a zwłaszcza zwi zanego z energi ciepln z uwagi na to, i mieszka cy
gminy maj dost p do gazu ziemnego.
1.1. Emisja przemysłowa.
Na terenie gminy brak jest wi kszych zakładów przemysłowych, emituj cych pyły, czy te
szkodliwe zwi zki w gla i siarki. Wzmocnienie w latach 90-tych egzekucji wymogów
prawnych, konsekwentna realizacja zasady „zanieczyszczaj cy płaci” oraz urealnienie
kosztów korzystania ze rodowiska, powoduje systematyczne ograniczenie przemysłowych
oddziaływa na rodowisko.
Tabela 9. Wykaz najwi kszych podmiotów gospodarczych.
Gmina
Złocieniec
Podmiot
Przedsi biorstwo Produkcyjno-Usługowo-Handlowe „GUZMET”,
Złocieniec, ul. Parkowa
EKO-BET s.c. Zakład Robót In ynieryjnych J. Cie lik, Złocieniec, ul.
Dworcowa 21
„EKO-F.A.D.” Andrzej i Daniel Filipowicz, Złocieniec, ul. eromskiego
3B
MARGIP Józef Bła ejewicz, Złocieniec, ul. Cieszy ska 47
Petro-Mad, Złocieniec, ul. Piaskowa 19
PHU Foto-Czepe, Złocieniec, ul. Stary Rynek 8
ZWiK Sp. z o.o., Złocieniec, ul. Piaskowa 1
Zakład Ciepłownictwa Sp. z o.o., Złocieniec, ul. Aleja Piastów 2
POL-NAFT Sp. z o.o., Złocieniec, ul. Czaplinecka 27
Samodzielny Publiczny Szpital Ministerstwa Spraw Wewn trznych i
Admin., Złocieniec, ul. Ka sk 1
Zakład Ceramiki Budowlanej Złocieniec Sp. z o.o., Złocieniec, ul.
Drawska 13
Dane ródłowe: Urz dy Gminy
Zakład maj cy znacz cy wpływ na stan zanieczyszczenia powietrza:
51
Zakład Ciepłownictwa Sp. z o.o. w Złocie cu
Zakład eksploatuje jedn
du
kotłowni
rejonow
o mocy 8,4 MW oraz kilka małych
obiektów. Kontrola wykazała,
e zakład sukcesywnie unowocze nia du y obiekt,
wprowadzaj c m.in. automatyk
regulacji mocy cieplnej, co zaowocowało zmniejszonym
zu yciem opalu i w konsekwencji mniejszymi emisjami zanieczyszcze .
Emisja dopuszczalna do powietrza wynosi:
-
pył
12,3 Mg/rok
-
dwutlenek siarki
39,1 Mg/rok
-
dwutlenek azotu
10,6 Mg/rok
-
tlenek w gla
6,6 Mg/rok
Zakład Ceramiki Budowlanej w Złocie cu
Zakład eksploatuje trzy piece do wypału cegły: dwa opalane w glem kamiennym i jeden
olejem opałowym ci
kim. Stan obiektów jest dobry. Przekrocze emisji nie stwierdzono.
Emisja dopuszczalna do powietrza wynosi:
-
pył
75,8 Mg/rok
-
dwutlenek siarki
236,6 Mg/rok
-
dwutlenek azotu
50,6 Mg/rok
-
tlenek w gla
606,5 Mg/rok
1.2. Emisja niska.
Bardzo du y udział CO, CO2 i zanieczyszcze
technologicznych wynika ze znacznego
udziału emisji niskiej: du ej ilo ci palenisk domowych oraz kotłowni w glowych, opalanych
cz sto gorszej jako ci w glem.
1.3. Emisja komunikacyjna.
Istotne znaczenie ma niekontrolowana emisja z samochodów, głównie NOx i metali ci
Badania wykazały,
e nasze pojazdy rzadko spełniaj
kich.
obowi zuj ce normy emisji
(3,5% CO). Udział zanieczyszcze komunikacyjnych to ok. 25% tlenków azotu i w gla oraz
metali toksycznych. Gwałtowny rozwój transportu samochodowego w ostatnich latach, przy
braku odpowiedniej infrastruktury drogowej (długo
i przepustowo
powszechniej ten sektor postrzegany jest jako istotna uci
liwo
dróg) sprawił, e coraz
, zarówno dla ludzi jak i
rodowiska. Niedostateczny rozwój sieci dróg i autostrad, przy stale rosn cej liczbie
pojazdów powoduje zatory i korki uliczne, ju
nie tylko w miastach, ale i na trasach
dojazdowych. W miejscach, gdzie cz sto tworz si korki uliczne, a warunki topograficzne
ulic uniemo liwiaj szybkie rozprzestrzeniania si zanieczyszcze emitowanych z pojazdów,
np. przy wysokiej, zwartej zabudowie, cz sto dochodzi do przekrocze
poziomów st
dopuszczalnych
e .
52
Tabela 10. Rodzaje i ilo ci zanieczyszcze emitowanych przy spalaniu 1 kg benzyny i
oleju nap dowego.
Rodzaje zanieczyszczenia
Benzyna [g/kg paliwa]
Olej nap dowy [g/kg paliwa]
Pyły
-
4,3
SO2
2
6,0
NO2
33
76,0
CO
240
23,0
w glowodory alifatyczne
30
13,0
w glowodory aromatyczne
13
6,0
1.4. Stan sanitarny powietrza.
Na obszarze Miasta i Gminy Złocieniec brak jest pomiarów st
powietrzu, mog cych stanowi
podstaw
bie
e
zanieczyszcze
w
cej oceny jako ci. Główne zagro enia to
droga krajowa nr 20 Gdynia – Stargard Szczeci ski oraz emisja gazów pochodz cych z
gospodarstw przydomowych.
Na jako
powietrza na obszarze gminy maj wpływ zanieczyszczenia transgraniczne. Przy
przewa aj cych na tym terenie zachodnich i południowo – zachodnich wiatrach, napływaj
na ten teren zanieczyszczenia z przygranicznych obszarów Niemiec.
1.5. Kierunki działa .
Do realizacji zapisów, funkcjonuj cego od 1 stycznia 2002 r. w Polsce, nowego prawa
ekologicznego – ustawa z dnia 27 kwietnia 2001 r. „Prawo ochrony rodowiska” (Dz. U. 2001
Nr 62 poz. 627 z pó n. zmianami), w cz
ci dotycz cej ochrony powietrza Dział II ustawy,
niezb dne jest uruchomienie zmodernizowanego systemu bie
cej oceny jako ci powietrza,
opartego na: pomiarach automatycznych i manualnych, metodach wska nikowych (pomiary
pasywne) oraz obliczeniach rozprzestrzeniania przeprowadzanych dla potrzeb ocen
bie
cych. Program monitoringu jako ci powietrza dla województwa zachodniopomorskiego,
zgodny z nowym prawem, jest ju opracowany przez WIO . System ten niestety jeszcze nie
funkcjonuje, głównie z powodów ogranicze
finansowych. Tylko tak realizowany system
oceny jako ci powietrza dla wszystkich, uj tych w nowym prawie zanieczyszcze , umo liwi
przeprowadzenie wła ciwej oceny, b d cej podstaw
do klasyfikacji stref pod k tem
tworzenia programów naprawczych powietrza w poszczególnych strefach województwa, jak
te o kontroli wykonywania tych programów.
53
Cel
redniookresowy do 2011 roku to systematyczna poprawa jako ci powietrza,
zwłaszcza na terenach o wysokim stopniu zurbanizowania i uprzemysłowienia.
Powy szy cel jest zgodny z celem zdefiniowanym w dokumencie „Polityka Ekologiczna
Pa stwa na lata 2003 – 2006 z uwzgl dnieniem perspektywy na lata 2007 – 2010” (poprawa
stanu zanieczyszczenia powietrza oraz uzyskanie norm emisyjnych wymaganych przez
przepisy Unii Europejskiej).
Ocena jako ci powietrza i wielko ci emisji zanieczyszcze do powietrza w kontek cie działa
priorytetowych w perspektywie do 2011 roku, okre lonych w „Polityce Ekologicznej Pa stwa
na lata 2007 – 2010”, daj podstaw do zdefiniowania kierunków działa w zakresie ochrony
powietrza atmosferycznego. Bior c powy sze pod uwag , kierunki działa zmierzaj cych do
osi gni cia poprawy jako ci powietrza zogniskowano na nast puj cych zagadnieniach:
-
zarz dzanie ochron powietrza,
-
główne sektory oddziaływania: transport, sektor komunalny, energetyka zawodowa i
przemysł.
Z ochron
powietrza ł czy si
równie
zagadnienie wykorzystania odnawialnych
ródeł
energii oraz edukacja ekologiczna.
2. Hałas.
Hałas wyst puj cy w gminie mo na podzieli na:
•
komunalny (w miejscach publicznych, w pomieszczeniach mieszkalnych),
•
komunikacyjny
Na terenie gminy nie wyst puj zakłady przemysłowe oraz obiekty uci
liwe pod wzgl dem
emisji hałasu do rodowiska.
Ze wzgl du na to, e gmina ma charakter typowo rolniczy najpowa niejszymi ródłami emisji
hałasu s ci gi komunikacyjne.
Ocena stanu
rodowiska w wyniku emisji hałasu z ró nych
ródeł dokonywana jest na
podstawie równowa nego poziomu d wi ku A w dB. Wyniki prowadzonych pomiarów
odnoszone s do warto ci dopuszczalnych, zawartych w rozporz dzeniu Ministra Ochrony
rodowiska, Zasobów Naturalnych i Le nictwa z dnia 13 maja 1998 roku
w sprawie
dopuszczalnych poziomów hałasu w rodowisku (Dz. U. Nr 66, poz. 436). Dopuszczalne
poziomy d wi ku wyra one s
za pomoc
równowa nego poziomu d wi ku A – Laeq i
odnosz si do terenu zabudowy lub innych, które wymagaj ochrony przed hałasem.
Podstawowym wska nikiem klimatu akustycznego jest sumaryczny poziom hałasu danego
obszaru. W decyduj cym stopniu zale y on od jego urbanizacji oraz rodzaju emitowanego
hałasu.
54
2.1. Drogowy.
W Polsce z ko cem lat 80 – tych mamy do czynienia z gwałtownym rozwojem motoryzacji,
wyra aj cym si
rekordowym, w stosunku do lat poprzednich, przyrostem liczby
samochodów,
du ym
z
udziałem
pojazdów
o
stosunkowo
niskich
parametrach
eksploatacyjnych.
Stopie obci
enia rodowiska hałasem drogowym jest zró nicowany przestrzennie. Nale y
podkre li , i potencjalne zagro enie klimatu akustycznego rodowiska przez motoryzacj
zdecydowanie przewy sza pozostałe elementy.
Powodem takiego stanu rzeczy jest zbyt mała odległo
od badanych dróg, znaczny udział pojazdów ci
lokalizacji zabudowy mieszkaniowej
kich w potoku ruchu, nadmierna pr dko
jazdy, zły stan techniczny nawierzchni jezdni, brak płynno ci ruchu oraz brak zabezpiecze
antyhałasowych. Głównym ródłem hałasu jest droga krajowa nr 20 (Gdynia – Stargard
Szczeci ski).
2.2. Kolejowy.
Wielko
i zasi g oddziaływania hałasu kolejowego w zasadniczy sposób zale y od
cz stotliwo ci kursowania poci gów (zarówno osobowych jak i towarowych), pr dko ci
trakcyjnej, składu taboru kolejowego, technicznego przygotowania torowiska oraz topografii
terenu, wraz z lokaln struktur zabudowy.
W gminie nie wyst puj główne szlaki kolejowe, ani du e w zły kolejowe, st d uci
liwo
akustyczna tego rodka transportu jest niewielka.
2.3. Przemysłowy.
Elementem kształtuj cym klimat akustyczny obszaru gminy s
zakłady przemysłowe,
rzemie lnicze i obiekty handlowe. Znaczny procent rodków produkcji, maszyn i urz dze
emituje hałas do rodowiska zewn trznego, o poziomie cz sto przekraczaj cym warto ci
dopuszczalne.
Poziom hałasu przemysłowego jest kształtowany indywidualnie dla ka dego obiektu i
zale ny jest od rodzaju maszyn i urz dze
hałasotwórczych, izolacyjno ci obudowy hal
przemysłowych, prowadzonych procesów technologicznych oraz funkcji urbanistycznej
s siaduj cych z nimi terenów.
Uci
liwo
hałasu emitowanego z tych urz dze jest zró nicowana i zale na mi dzy innymi
od ilo ci ródeł i czasu ich pracy, stopnia wytłumienia, odległo ci od obszarów i obiektów
chronionych oraz od warto ci dopuszczalnego poziomu hałasu dla danego terenu.
2.4. Poligonowy.
Na terenie powiatu znajduje si
Poligon Drawski (Centrum Szkolenia Wojsk L dowych),
który oprócz wielu innych odczuwalnych niedogodno ci, jest
ródłem hałasu, głównie w
55
czasie prowadzonych
wicze
wojsk i sprz tu. Du ym
ródłem hałasu jest równie
zlokalizowane w pobli u lotnisko w Mirosławcu.
Uci
liwo
emitowanego hałasu jest zró nicowana i zale na mi dzy innymi od ilo ci ródeł i
czasu ich wyst powania, stopnia wytłumienia, odległo ci od obszarów i obiektów
chronionych.
2.5. Kierunki działa .
Cel redniookresowy do 2011 roku to zmniejszenie skali nara enia mieszka ców miast na
ponadnormatywny poziom hałasu emitowany przez rodki transportu.
Badania pozainwestycyjne w dziedzinie ochrony przed hałasem obejmuj
sporz dzanie
programów ochrony przed hałasem (zgodnie z ustaw Prawo Ochrony rodowiska).
Kierunki działa :
1. Opracowanie map akustycznych.
2. Budowa
ekranów
akustycznych,
zwłaszcza
na
odcinkach
nowych
tras
obwodnicowych i odcinkach istniej cych tras o nadmiernym ruchu.
3. Wprowadzenie do miejscowych planów zagospodarowania przestrzennego zapisów
po wi conych ochronie przed hałasem, z wyznaczeniem stref ograniczonego
u ytkowania wokół terenów przemysłowych oraz głównych dróg i linii kolejowych
wsz dzie tam, gdzie przekraczany jest równowa ny poziom hałasu, wynosz cy
55 dB w porze nocnej.
4. Kontynuacja kontroli emisji hałasu dla
rodowiska z obiektów działalno ci
gospodarczej.
3. Promieniowanie elektromagnetyczne.
W gminie nie prowadzono bada
Jednak nale y nadmieni ,
dotycz cych oddziaływania pól elektromagnetycznych.
e na obszarze gminy znajduj
si
potencjalne
ródła pól
elektromagnetycznych (linie i stacje elektroenergetyczne, nadajniki radiowe i telewizyjne,
stacje telefonii komórkowej, stacje trunkingowej ł czno ci radiowej).
3.1.
ródła emisji.
Podstawowymi
zwłaszcza
ródłami emisji pól elektromagnetycznych o szkodliwym dla otoczenia,
ludzi,
promieniowaniu
niejonizuj cym,
s
m.in.
napowietrzne
linie
elektromagnetyczne o napi ciu znamionowym 110 kV lub wy szym.
Wzdłu tras przebiegu takich linii niezb dne jest zachowanie stref ochronnych o szeroko ci
co najmniej: 33,0 m dla linii 400 kV; 26,0 m dla linii 220 kV; 14,5 m dla linii 110 kV. W
strefach tych wyklucza si zabudow mieszkaniow , a korzystanie z zasobów rodowiska i
sposób zagospodarowania obszaru jest ograniczony.
56
3.2. Wielko
emisji.
Promieniowanie elektromagnetyczne niejonizuj ce zawiera si w przedziale 0,1–300 MHz
(fale radiowe), oraz 300 – 300.000 MHz (mikrofale).
Ci gły
post p
techniczny
warunkuje
powstawanie
coraz
wi kszej
ilo ci
ródeł
promieniowania EM. Teren powiatu nie jest pod tym wzgl dem wyj tkiem, powoduje to
jednak zwi kszone zagro enie ze strony zanieczyszczenia elementów
rodowiska i
zagro enia dla zdrowia mieszka ców.
Jednym z głównych powodów wzrostu zanieczyszczenia falami EM jest dynamiczny rozwój
sieci cyfrowych telefonii komórkowych, powoduj cy wzrost licznych stacji bazowych,
b d cych ródłami emisji tego promieniowania.
Nie bez znaczenia jest te
ci gły rozwój mieszkalnictwa, co powoduje konieczno
rozbudowy sieci energetycznej, tworz c nowe ródła liniowe.
Dokładne oddziaływanie pola elektromagnetycznego na terenie gminy nie zostało zbadane.
Konieczne jest sporz dzenie inwentaryzacji ródeł pól elektromagnetycznych oraz budowa
sieci monitoringu, która umo liwiałaby okre lenie zagro enia
rodowiska ze strony tego
czynnika.
3.3.
Kierunki działa .
Cel redniookresowy do 2011 roku to monitoring pól elektromagnetycznych w rodowisku.
W dziedzinie ochrony przed polami elektromagnetycznymi za najistotniejsze nale y uzna
zapisy w Dziale IV ustawy Prawo Ochrony
rodowiska z dnia 27 kwietnia 2001 roku
(Ochrona przed polami elektromagnetycznymi).
Kierunki działa :
1. Rozwój systemu bada elektromagnetycznych.
2. Wprowadzenie do planów zagospodarowania przestrzennego zagadnienia pól
elektromagnetycznych.
4. Gospodarka wodna.
Miasto i Gmina Złocieniec posiada zasoby wód podziemnych i powierzchniowych,
wystarczaj ce na pokrycie potrzeb, jednak wyst puje tutaj dyslokacja tych zasobów w
stosunku do miejsc najwi kszego zapotrzebowania na wod
pitn . Problem zaopatrzenia
ludno ci w wod o odpowiednich parametrach jako ciowych dotyczy zwłaszcza obszarów
wiejskich, ze wzgl du na stan sieci wodoci gowej. Konieczne jest uporz dkowanie stanu
technicznego i prawnego wodoci gów na terenach wiejskich. Ochrona zasobów wodnych
wymaga wyznaczenia stref ochronnych wód podziemnych i prowadzenia odpowiedniej
gospodarki w tych strefach.
57
4.1. Zasoby wód powierzchniowych i podziemnych, jako
wód.
Cały obszar gminy stanowi płaszczyzny sandrowe z płatami moreny czołowej. Wynikiem
tego jest niezwykłe zró nicowanie terenu, ze znacznymi ró nicami wysoko ci oraz wielk
ilo ci jezior morenowych.
Na terenie gminy wody powierzchniowe zajmuj 3 215 ha, co stanowi 16,5 % całkowitej
powierzchni terenów gminy. Jeziora s domen wód powierzchniowych. Do najwa niejszych
akwenów wodnych nale y zaliczy :
•
Jezioro Siecino o pow. 788 ha, klasa czysto ci druga,
•
Jezioro Lubie o pow. 1398 ha, klasa czysto ci trzecia
•
Jezioro Wilczkowo o po. 284 ha, klasa czysto ci druga
•
Jezioro W sosze o pow. 319 ha, wody pozaklasowe
•
Pozostałe o pow. 426 ha brak danych co do klasy czysto ci.
Przez teren gminy przepływa rzeka Drawa o przepi knym szlaku turystycznym, który w
przyszło ci b dzie jednym z najbardziej urokliwych szlaków wodnych na Pojezierzu
Drawskim.
Długo
Drawy na odcinku gminnym wynosi 12 km, a czysto
wody w rzece ulega
systematycznej poprawie.
4.2. ródła i ogniska zanieczyszcze wód.
Decyduj cy wpływ na jako
wód powierzchniowych maj zanieczyszczenia pochodz ce ze
ródeł punktowych, do których nale
•
:
ródła komunalne, wiejskie i miejskie systemy kanalizacyjne, odprowadzaj ce zazwyczaj
mieszanin
cieków z gospodarstw domowych i zakładów drobnego przemysłu,
podł czonych do kanalizacji miejskich,
•
ródła pochodz ce ze spływów powierzchniowych, zawieraj ce zwi zki biogenne, rodki
ochrony ro lin oraz wypłukiwane frakcje gleby z nawozami sztucznymi,
•
ródła zanieczyszczonych wód opadowych, odprowadzonych z zakładów, ci gów
komunikacyjnych oraz terenów osiedlowych,
•
cieki odprowadzane z terenów wiejskich
Pomimo odnotowanej w ostatnich latach znacznej poprawy jako ci wód, stan czysto ci
wi kszo ci powierzchniowych wód płyn cych jest wci
niewystarczaj cy dla zapewnienia
odpowiedniej jako ci u ytkowej wód (zaopatrzenie ludno ci w wod
do picia, cele
rekreacyjne, hodowla ryb). Wpływ na taki stan maj nie tylko zanieczyszczenia punktowe,
ale równie zanieczyszczenia przestrzenne, tj. spływy powierzchniowe z pól pochodzenia
rolniczego (z mineralnego nawo enia gleb i stosowania pestycydów) oraz zanieczyszczone
opady atmosferyczne. Nale y równie
wspomnie
o udziale zanieczyszcze
liniowych,
58
powstaj cych w wyniku normalnej codziennej eksploatacji samochodowych
rodków
transportu oraz podczas ich awarii.
4.3. Pobór wód.
Stopie
zaopatrzenia w wod
pitn
gminy jest na wysokim poziomie. Jedynie lokalnie
znajduj si niewielkie obszary niedostatecznie zwodoci gowane.
Stan techniczny uj
i sieci jest bardzo zró nicowany. Niemniej jednak sie wodoci gowa, z
uwagi na du
awaryjno
, wymaga modernizacji, a nawet wymiany, a zwłaszcza ruroci gi
wykonane cz
ciowo z azbestu, które zaleca si
jak najszybciej wymieni . Jako
ujmowanej i wykorzystywanej do celów spo ywczych na terenie gminy jest do
wody
dobra. Po
uzdatnieniu woda, w nielicznych przypadkach, wykazuje przekroczenia zanieczyszcze
fizykochemicznych.
Wody podziemne nale
do głównych ródeł wody pitnej.
Tabela 11. Wykaz uj
komunalnych (stacji wodoci gowych) eksploatowanych na
obszarze gminy.
Lp.
1.
Uj cie/miejscowo
Złocieniec
Wła ciciel
Wydajno
Eksplorator
eksploatacyjna
ZWiK
4500 m3/d
Zasi g obsługi
Miasto Złocieniec,
Bobrowo
2.
3.
Lubieszewo
Stawno
480 m3/d
ZWiK
3
ZWiK
60 m /d
3
4.
Kosobudy
ZWiK
170 m /d
5.
Darskowo
ZWiK
523 m3/d
6.
Cieszyno
ZWiK
220 m3/d
Lubieszewo
Stawno
Kosobudy
Darskowo, Rz
nica
Cieszyno, Stare
Worowo, Sk pe
7.
Warnił g
120 m3/d
ZWiK
Warniłeg, M cidół,
Jadwi yn, Uraz
4.4. Kierunki działa w zakresie gospodarki wodnej.
Zakres działa :
•
zbilansowanie potrzeb mieszka ców gminy w zakresie gospodarki wod do picia,
•
zaproponowanie ogólnej strategii rozwi za
technicznych i finansowych
w zakresie
gospodarki wod pitn ,
59
•
podanie podstawowych rozwi za
technicznych, umo liwiaj cych analiz
finansow
inwestycji.
Ostatecznym efektem realizacji programu b dzie osi gni cie standardów Unii Europejskiej w
zakresie zaopatrzenia ludno ci w wod do celów pitnych.
Przyj to nast puj ce zało enia, dotycz ce wykonania przyj tego celu:
•
maksymalna centralizacja systemów zaopatrzenia w wod , w oparciu o istniej ce stacje
wodoci gowe – analiza kosztów,
•
likwidacja lokalnych stacji wodoci gowych, zasilanie poszczególnych wsi ze stacji
grupowych
Cel redniookresowy do 2011 roku – zapewnienie odpowiedniej jako ci u ytkowej wód
powierzchniowych, ochrona wód podziemnych oraz zapewnienie wszystkim mieszka com
odpowiedniej jako ci i ilo ci wody do picia.
Cel podany powy ej jest zgodny z zapisami prawa wodnego. Mówi c o jako ci u ytkowej
wód (Prawo wodne z dnia 18 lipca 2001 r. art. 2 ust.1) nale y rozumie :
•
wody powierzchniowe i podziemne, które s
lub mog
by
wykorzystywane do
zaopatrzenia ludno ci w wod przeznaczon do spo ycia,
•
wody powierzchniowe, wykorzystywane do celów rekreacyjnych, a w szczególno ci do
k pieli,
•
wody powierzchniowe, przeznaczone do bytowania ryb, skorupiaków i mi czaków lub
innych organizmów w warunkach naturalnych oraz umo liwiaj cych migracje ryb.
4.5. Oczyszczalnie cieków i sieci kanalizacyjne.
Miasto Złocieniec posiada sie kanalizacji sanitarnej.
Oczyszczalnia cieków w Złocie cu
Oczyszczalnia eksploatowana jest przez Zakład Wodoci gów i Kanalizacji Sp. z o.o. w
Złocie cu. Mechaniczno-biologiczna oczyszczalnia cieków przyjmuje cieki z całego miasta
oraz z Bobrowa i Cieszyna i kompleksu wojskowego.
W skład oczyszczalni wchodz nast puj ce urz dzenia: kraty, punkt zlewny, przepompownia
cieków surowych, piaskownik, komora rozpr
na, radialny osadnik wst pny, dwa reaktory
biologiczne, stacja dmuchaw, stacja preparatu PIX, dwa osadniki wtórne, komora WKF z
poletkiem do suszenia osadu oraz stacja odwadniania i higienizacji osadu.
60
Ze wzgl du na niedoci
enie hydrauliczne eksploatowany jest jeden ci g technologiczny.
Oczyszczalnia posiada zabezpieczenie poprzez retencj w dawnych komorach Kessenera,
na wypadek gwałtownego wzrostu napływu cieków.
Charakterystyka odprowadzanych cieków
Przeci tny dobowy
Przeci tne dobowe
odpływ cieków
ładunki zanieczyszcze
[m3/d ]
[kg/d ]
2476
BZT5
8,42
Zawiesina ogólna
24,76
Azot ogólny
9,41
Fosfor ogólny
1,49
Odbiornikiem cieków jest rzeka Drawa.
cieki
odprowadzane
do
odbiornika
nie
przekraczaj
warunków
pozwolenia
wodnoprawnego.
Porz dkowanie gospodarki
ciekowej b dzie obejmowało zarówno budow
systemów kanalizacji i oczyszczalni
cieków, jak równie
modernizacj
nowych
istniej cych
oczyszczalni cieków w kierunku spełnienia wymaga obowi zuj cego prawa i dyrektyw UE,
optymalizacj
wykorzystania istniej cych oczyszczalni
oczyszczalni), budow
planów
cieków (w tym doci
enie
oczyszczalni przydomowych w tych miejscach, gdzie jak wynika z
zagospodarowania
przestrzennego
brak
perspektywistycznym do 2011 roku oraz sukcesywn
b dzie
kanalizacji
w
okresie
modernizacj istniej cej i realizacj
nowej sieci kanalizacji deszczowej, wraz z urz dzeniami podczyszczaj cymi.
Wa ny jest plan rozbudowy sieci kolektorów we wszystkich sołectwach gminy, które
spowoduj ,
e
cieki b d
odprowadzone do przygotowanej i zmodernizowanej ju
oczyszczalni w Złocie cu, w znacz cy sposób poprawi stan czysto ci wód we wszystkich
jeziorach i rzece Drawie. Zadanie to jest jednym z najwa niejszych w zakresie ochrony
rodowiska gminy Złocieniec. Od realizacji tych przedsi wzi
zale e
b dzie funkcja
turystyczna gminy, która ma by w przyszło ci wa n gał zi gospodarcz i rozwojow .
4.6. Kierunki działa w zakresie gospodarki ciekowej.
Cel redniookresowy do 2011 roku to ochrona wód poprzez budow małych oczyszczalni
cieków komunalnych, przemysłowych i deszczowych i modernizacja ju istniej cych oraz
budowa sieci kanalizacyjnych.
61
Kierunki działa :
1. Uporz dkowanie gospodarki ciekowej w aglomeracjach.
2. Sukcesywne ograniczanie negatywnego wpływu na
rodowisko zanieczyszcze
obszarowych i punktowych, pochodz cych z działalno ci rolniczej.
3. Wspieranie i egzekwowanie programów racjonalnej gospodarki wodno – ciekowej w
zakładach przemysłowych.
5. Powierzchnia terenu.
Ochrona powierzchni ziemi zgodnie z zapisami ustawy Prawo Ochrony
rodowiska, polega
na zapewnieniu jej jak najlepszej jako ci.
Uwzgl dniaj c zało enia ochrony powierzchni ziemi okre lono cel ekologiczny:
Ochrona powierzchni ziemi i gleb przed ich degradacj .
Realizacja okre lonych celów i kierunków ekologicznych powinna by realizowana przez
konkretne zadania ekologiczne.
Podstawowe problemy w zakresie ochrony powierzchni to:
1.
Eksploatacja kopalin
2.
Gospodarka odpadami przemysłowymi - odpady przemysłowe wytworzone i
zgromadzone przez zakłady.
3.
Gospodarka odpadami komunalnymi
5.1. Wyrobiska eksploatacyjne i poeksploatacyjne.
Na terenie Gminy Złocieniec wyst puj
zło a iłów i mułków warstwowych o mi
przekraczaj cej 30 m, przykryte płytk
warstw
szo ci
piasków sandrowych. Jest to surowiec
wykorzystywany do produkcji ceramiki budowlanej. Udokumentowane s trzy zło a:
Lp.
W
Nazwa zło a
Zasoby w tys. m3
Wydobycie w tys.m3/rok
1.
Rz
nica
578
64,0
2.
Zamkowa
1552
Eksploatacja wstrzymana
3.
Złocieniec
6573
48,0
Gminie Złocieniec wyst puj
kopalnie iłów warwowych, prezentuj ce warto
dydaktyczn . Ze wzgl du na prac cegielni trudno jednak poleca je do zwiedzania. Dlatego
62
te jedynym obiektem nadaj cym si do wykorzystania poznawczego mo e by nieczynne
ju wyrobisko w Złocie cu. Wprawdzie odsłoni cia iłów s prawie zaro ni te, ale mo na tu
podziwia , jak przyroda potrafi zabli ni i wykorzysta tego typu teren.
W przeszło ci, poza eksploatacj wymienionych złó , pozyskiwano przygodnie piasek, wir
oraz torf w licznych miejscach na obszarze całej gminy. Obecnie jednak te niewielkie
odkrywki nie s eksploatowane i nie maj
adnego znaczenia gospodarczego.
Do podstawowych problemów zwi zanych z eksploatacj kopalin zaliczy mo na:
-
lokalizacj złó na terenach o du ej warto ci przyrodniczej i zwi zane z ich wydobyciem
konflikty na tle ochrony rodowiska,
-
niekorzystne, trwałe przekształcanie powierzchni terenu,
-
nielegalne wydobycie surowców, głównie kruszyw – bez posiadania stosownych koncesji,
w sposób niezgodny ze sztuk
i nie gwarantuj cy zepsucia zło a oraz naruszaj cy
zasady ochrony rodowiska i przyrody,
-
brak pełnej inwentaryzacji zasobów kopalin
Ograniczenie negatywnych skutków wydobycia kopalin polega powinno przede wszystkim
na :
-
prowadzeniu odpowiedniej rekultywacji gruntów zdegradowanych,
-
eksploatacji złó
z uwzgl dnieniem potrzeby ochrony
rodowiska, z poszanowaniem
przepisów prawnych w tym zakresie i zachowaniem zasad, okre lonych w dokumentacji,
m.in. w raporcie oddziaływania na rodowisko.
5.2. Gospodarka odpadami.
W ostatnich latach ochrona rodowiska przyrodniczego przed odpadami urosła do jednego z
pierwszoplanowych problemów ekologicznych. Wynika to z coraz wi kszego wytwarzania
odpadów przy znikomym stopniu ich przetwarzania i wykorzystania gospodarczego oraz
braku miejsca ich odpowiedniego składowania.
W ramach niniejszego „Programu Ochrony
rodowiska” na lata 2004 – 2011” opracowano
„Plan Gospodarki Odpadami” dla Miasta i Gminy Złocieniec, który stanowi oddzielny
dokument. Dlatego te
do niniejszego rozdziału „Programu Ochrony
rodowiska..”
przeniesiono jedynie najwa niejsze zapisy z w/w Planu Gospodarki Odpadami.
63
Tabela 12. Bilans jako ciowy odpadów komunalnych wytwarzanych na obszarze
gminy w podziale na strumienie.
Strumienie odpadów komunalnych
Obszary miejskie
Obszary wiejskie
%
Mg/rok
%
Mg/rok
Odpady kuchenne ulegaj ce
biodegradacji
21,4
1022,1
9,8
58,2
Odpady zielone
2,3
109,8
1,8
10,7
Papier i tektura (nieopakowaniowe)
6,8
324,8
4,9
29,1
Opakowania z papieru i tektury
9,9
472,8
6,7
39,8
Opakowania wielomateriałowe
1,2
57,3
0,8
4,8
Tworzywa sztuczne (nieopakowaniowe)
11,3
539,7
9,4
55,8
Opakowania z tworzyw sztucznych
3,7
176,7
3,1
18,4
Szkło (nieopakowaniowe)
0,5
23,9
0,5
3,0
Opakowania ze szkła
6,6
315,2
8,5
50,5
Metale
3
143,3
2,2
13,1
Opakowania z blachy stalowej
1,2
57,3
0,9
5,3
Opakowania z aluminium
0,2
9,6
0
0,0
Odpady tekstylne
2,8
133,7
2,3
13,7
Mineralne
3,3
157,6
5,8
34,5
Frakcja drobna popiołowa
11
525,4
17,8
105,7
Odpady wielkogabarytowe
4,7
224,5
6,7
39,8
Budowlane, rozbiórkowe
9,4
448,9
17,9
106,3
Niebezpieczne
0,7
33,4
0,9
5,3
Razem
100
4 776
100
594,0
64
Tabela 13. Główni wytwórcy odpadów na terenie gminy.
Ilo
Nazwa
przedsi biorstwa
1).
Przedsi biorstwo
PKS w
Szczecinku
Placówka
Terenowa
2).
Autoklinika
„A*TOM”
W Złocie cu
3).
Zakład
Ciepłowniczy
Sp z o.o. w
Złocie cu
4).
Jednostka
Wojskowa 1696
– Budów w
Złocie cu
5)
„Pol – Naft”
Sp. z o.o.
Stacja Paliw nr 6
6).
Rejonowy
Zakład Usług
Mundurowych –
Budów w
Złocie cu
Ilo
[Mg/rok]
0,4
i rodzaj wytworzonych
odpadów
Sposób zagospodarowania i odbiorca
odpadów
Rodzaj
Wykorzystanie
gospodarcze
Kod
Rodzaj
A. ODPADY Z PRZEDSI BIORSTW
13 02 08 Oleje odpadowe
100% - sprzeda
19,4
Niesegregowane
20 03 01
odpady komunalne
0,155
16 06 01
Baterie i
akumulatory Pb
0,476
13 02 08
Oleje odpadowe
0,339
10 01 01
u le i popioły
paleniskowe
26,7
17 04 05
Złom stalowy
Lampy
fluorescencyjne i
inne odpady
zawieraj ce rt
Oleje odpadowe
Opony
Unieszkodliwianie
/ składowanie
-
-
100% - ZUK
Złocieniec - wywóz
na składowisko
miejskie
100% - sprzeda
-
100% - „EKOJAWA” Sp. z o.o.
-
100%
-
100%
-
b.d.
b.d.
b.d.
b.d.
Wykorzystane na
terenie Jednostki
do dróg i placów
b.d
b.d.
0,74
16 02 13
2,54
8,08
13 02 08
16 01 03
52,0
10 01 01
u el
223,0
20 03 01
Odpady
komunalne
-
Składowisko
Miejskie w
Złocie cu
5,5
20 03 01
Odpady
komunalne
-
Składowisko
Miejskie w
Złocie cu
028
11 szt.
Szlam
podestylacyjny z
14 06 05
czterochloroetylen
u
16 02 14
Lampy
fluorescencyjne i
inne odpady
zawieraj ce rt
-
-
-
Obecnie
tymczasowo
składowane na
terenie magazynu,
docelowo
przekazane do
utylizacji przez
BWF Wrocław
Tymczasowe
składowanie w
magazynie
kwaterunkowym
65
7).
Samodzielny
Publiczny Szpital
Ministerstwa
Spraw
Wewn trznych i
Administracji w
Złocie cu ul.
Ka sko 1
15,9
10 01 01
1,4
Odpady kuchenne
20 01 08
ulegaj ce
biodegradacji
0,013
1).
.Jednostka
Wojskowa 1696
– Budów w
Złocie cu
2).
Samodzielny
Publiczny Szpital
Ministerstwa
Spraw
Wewn trznych i
Administracji w
Złocie cu
ul. Ka sko 1
1).
Oczyszczalnia
cieków
2).
Samodzielny
Publiczny Szpital
Ministerstwa
Spraw
Wewn trznych i
Administracji w
Złocie cu
ul. Ka sko 1
u el, popioły
paleniskowe
16 02 13
Wykorzystywany
na utwardzenie
dróg na terenie
jednostki
-
Odbiorca
prywatny Pani
Krystyna Nowak
Złocieniec
-
Lampy
fluorescencyjne i
inne odpady
zawieraj ce rt
PPHu „AbbaEkomed” Toru
B. ODPADY MEDYCZNE i WETERYNARYJNE
0,1
18 01 03
Inne odpady
medyczne
b.d
100%
0,07
18 01 03
Inne odpady
medyczne
-
100% - PUH
„Nena“ Koszalin
b. d.
20 03 01
Nie segregowane
odpady komunalne
-
100% składowisko, ZUK
w Złocie cu
-
C. OSADY CIEKOWE
815
19 08
05
Osady ciekowe
komunalne
Wykorzystanie
rolnicze, po
odwodnieniu i
higienizacji.
27,0
19 08 01
Skratki
-
47,5
19 08 02
Piasek
-
20 03 04
Osady z
zakładowej
oczyszczalni
cieków, inne ni
wymienione w 10
01 20
-
0,013
Składowisko
Miejskie w
Złocie cu
Składowisko
Miejskie w
Złocie cu
Składowisko
Miejskie w
Złocie cu
Plan Gospodarki Odpadami dla Miasta i Gminy Złocieniec za cel nadrz dny realizowany do
2011 r., przyjmuje: minimalizacj ilo ci odpadów wytwarzanych w sektorze komunalnym oraz
wdro enie nowoczesnego systemu ich odzysku i unieszkodliwiania, spełniaj cego standardy
Unii Europejskiej. W zwi zku z przyj ciem przez Rad
Miejsk
w Złocie cu uchwały
(nr XVI/139/2004), dotycz cej przyst pienia gminy do Celowego Zwi zku Gmin R-XXI z
66
siedzib
w Nowogardzie, w celu „wspólnego wykonania zadania efektywnego i
ekologicznego zagospodarowania odpadów”, przedstawione w opracowaniu zało enia i
kierunki działa
w zakresie gospodarki odpadami b d
zgodne z planem gospodarki
odpadami dla w/w Zwi zku Gmin R-XXI.
Cele zwi zane z gospodark odpadami podzielone zostały na cele krótko i długookresowe:
Cele krótkookresowe, realizowane w latach 2004-2007.
Stworzenie regionalnego systemu gospodarki odpadami, w oparciu o budowany
Regionalny
Zakład Zagospodarowania Odpadów w Słajsinie w ramach Zwi zku
Celowego Gmin R-XXI, z uwzgl dnieniem składowiska w Mielenku Drawskim, który
pełni b dzie funkcj filii w/w Zakładu.
Obj cie 100% mieszka ców gminy zorganizowan zbiórk odpadów komunalnych, w
tym surowcowych.
Podniesienie wiadomo ci społecznej mieszka ców w ramach edukacji ekologicznej,
w szczególno ci w zakresie minimalizacji wytwarzania odpadów oraz w zakresie ich
selektywnej zbiórki.
Likwidacja „dzikich” wysypisk i zapobieganie ich powstawaniu.
Osi gni cie w roku 2006 odzysku i recyklingu poszczególnych rodzajów odpadów na
poziomie:
-
odpady zielone: 35 %,
-
odpady opakowaniowe ( pochodz ce z selektywnej zbiórki): 1,5%
-
odpady wielkogabarytowe: 20 %,
-
odpady budowlane: 15 %,
-
odpady niebezpieczne (wytwarzane w grupie odpadów komunalnych): 15 %,
Stworzenie systemu zbiórki odpadów opakowaniowych zgodnie z:
Ustaw o opakowaniach i odpadach opakowaniowych z dnia 11 maja 2001 r. (Dz.U.
Nr 63, poz. 638 z pó n. zm.),
Ustaw
o obowi zkach przedsi biorców w zakresie gospodarowania niektórymi
odpadami oraz o opłacie produktowej i opłacie depozytowej z dnia 11 maja 2001 r.
(Dz.U. Nr 63, poz. 639 z pó n. zm.),
Zagospodarowanie we współpracy ze Zwi zkiem maksymalnej ilo ci odpadów innych
ni komunalne, w instalacjach znajduj cych si na terenie R-XXI.
Zorganizowanie systemu odbioru padłych zwierz t.
Zadania w zakresie gospodarowania komunalnymi osadami ciekowymi:
-
zwi kszenie stopnia kontroli obrotu komunalnymi osadami
zapewnienia maksymalnego bezpiecze stwa zdrowotnego i
ciekowymi celem
rodowiskowego
(monitorowanie ich składu chemicznego, bakteriologicznego i parazytologicznego);
67
-
zaleca si
kompostowanie, wraz z
frakcj
organiczn , odpadów komunalnych.
Powstały w ten sposób kompost b dzie wykorzystywany na potrzeby utrzymania
terenów zielonych na terenie Zwi zku oraz w rekultywacji składowisk i terenów
poprzemysłowych;
-
wykorzystanie w celach nawozowych i w rekultywacji osadów o odpowiednich
parametrach.
Cele długookresowe, realizowane w latach 2008-2011.
Kontynuacja i intensyfikacja edukacji ekologicznej oraz kampanii informacyjnej dla
mieszka ców
Monitoring i aktywne doskonalenie systemu gospodarki odpadami na terenie gminy
we współpracy ze Zwi zkiem Celowym Gmin R-XXI.
Podnoszenie skuteczno ci funkcjonuj cej ju
selektywnej zbiórki odpadów ze
szczególnym uwzgl dnieniem rozwoju selektywnej zbiórki odpadów komunalnych
ulegaj cych biodegradacji, jak równie zbiórki odpadów niebezpiecznych.
D
enie do odzysku i unieszkodliwienia (poza składowaniem) odpadów komunalnych
ulegaj cych biodegradacji dla osi gni cia w roku 2010 redukcji ilo ci tych odpadów
kierowanych do składowania do poziomu 75%, w roku 2013 – 50% (w odniesieniu do
całkowitej ilo ci odpadów komunalnych ulegaj cych biodegradacji wytworzonych w
1995 r. (4,380 tys. Mg).
Osi gni cie w roku 2011 odzysku i recyklingu poszczególnych rodzajów odpadów na
poziomie:
- odpady zielone: 50 %,
- odpady opakowaniowe (pochodz ce z selektywnej zbiórki): 10 %,
- odpady wielkogabarytowe: 70 %,
- odpady budowlane: 60 %,
- odpady niebezpieczne (wytwarzane w grupie odpadów komunalnych): 70 %.
Wdra anie nowoczesnych technologii odzysku i unieszkodliwiania odpadów, w tym
zagospodarowanie odpadów innych ni niebezpieczne, np. poprzez wykorzystanie
odpadów do produkcji paliwa alternatywnego.
Przyj to zało enie, e realizacja powy szych celów b dzie si odbywała poprzez:
-
prowadzenie edukacji ekologicznej,
-
wprowadzenie selektywnej zbiórki odpadów,
-
budow stacji przeładunkowej,
-
organizacj systemu zbiórki odpadów gabarytowych,
-
utworzenie punktu zbiórki odpadów budowlanych,
-
zbiórk odpadów niebezpiecznych/problemowych,
68
-
nawi zywanie współpracy z Organizacjami Odzysku,
-
likwidacj „dzikich” wysypisk,
-
budow i uruchomienie Zakładu w Mielenku Drawskim, jako filii ZZO w Słajsinie
-
promowanie selektywnej zbiórki w sektorze gospodarczym,
-
rozwi zanie problemu padłych zwierz t,
-
zagospodarowanie odpadów innych ni komunalne,.
W sektorze gospodarczym przewiduje si dostosowanie gospodarki odpadami do wymaga
europejskich zawartych w znowelizowanych krajowych aktach prawnych oraz do wytycznych
zawartych w II Polityce Ekologicznej Pa stwa, poprzez osi gni cie w latach 2004 – 2011
nast puj cych celów:
Intensyfikacja działa (zapocz tkowanych w niniejszym planie), w celu rozpoznania
stanu gospodarki odpadami w małych i rednich podmiotach gospodarczych.
Zwi kszenie stopnia wykorzystania odpadów.
Bezpieczne dla rodowiska unieszkodliwienie odpadów.
Eliminacja zagro enia ze strony odpadów pochodzenia zwierz cego.
5.3. „Dzikie wysypiska odpadów.
Jednym z problemów, jakie wyst puj w zakresie gospodarki odpadami na terenie gminy jest
zjawisko powstawania nielegalnych wysypisk odpadów. Główn
tego przyczyn jest ch
unikni cia opłat za usuwanie i składowanie odpadów na składowisku komunalnym. Dlatego
wiele osób fizycznych, a nawet instytucji pozbywa si
swoich odpadów, wysypuj c je w
miejscach do tego nieprzeznaczonych, co nie jest oboj tne dla rodowiska. S to najcz
ciej
miejsca poło one w peryferyjnych rejonach miejscowo ci, oddalone od zabudowa
mieszkalnych oraz poło one na terenach le nych, przy szlakach komunikacyjnych.
Na terenie Gminy Złocieniec w miejscowo ciach wiejskich znajduj si miejsca o wielko ci
od kilkudziesi ciu do kilkuset m2 , które nale y uporz dkowa . Oszacowanie ilo ci
składowanych tam odpadów jest trudne, gdy wi kszo
terenu i jest cz
z nich znajduje si w zagł bieniach
ciowo przysypane ziemi i poro ni te ro linno ci . Gmina Złocieniec stara
si takie miejsca sukcesywnie likwidowa
Aby zapobiec powstawaniu „dzikich” wysypisk odpadów nale y zacz
od przeprowadzenia
szerokich akcji podnoszenia wiadomo ci społecznej, poprzez tworzony w ramach Zwi zku
R-XXI program edukacji ekologicznej.
Zgodnie z art.102 Prawa ochrony
rodowiska, władaj cy powierzchni
ziemi, na której
wyst puje zanieczyszczenie gleby lub ziemi albo niekorzystne przekształcenie naturalnego
ukształtowania terenu, jest obowi zany do przeprowadzenia ich rekultywacji. Nale y zatem
69
przeprowadzi
działania przygotowawcze w celu uzyskania niezb dnych informacji, np.
ustali wła ciciela zanieczyszczonego terenu, szczegółowe dane geodezyjne, sporz dzi
kosztorys prac, dokumentacj fotograficzn itp.
Gdy zanieczyszczony teren jest własno ci
gminy - likwidacja nielegalnych składowisk
odpadów jest obowi zkiem gminy. Zwi zek lub podmiot działaj cy w jego imieniu mo e
przej
te obowi zki tylko na zlecenie gminy.
W przypadku, gdy teren, na którym zlokalizowane jest „dzikie” wysypisko nie nale y do
gminy, zgodnie z art. 34 ustawy o odpadach wójt, burmistrz lub prezydent miasta, w drodze
decyzji, nakazuje posiadaczowi odpadów usuni cie ich z miejsc nieprzeznaczonych do
składowania lub magazynowania, wskazuj c sposób wykonania tej decyzji. Przez
posiadacza odpadów rozumie si
ka dego, kto faktycznie włada odpadami (wytwórc
odpadów, inn osob fizyczn , osob prawn lub jednostk organizacyjn ); domniemywa
si ,
e władaj cy powierzchni
ziemi jest posiadaczem odpadów znajduj cych si
na
nieruchomo ci.
Dane uzyskane z działa
przygotowawczych stanowi
b d
podstaw
do typowania i
realizacji prac porz dkowych w zakresie likwidacji nielegalnych wysypisk. Kolejno
likwidacji powinna by
ustalana w oparciu o posiadane
ich
rodki oraz zatwierdzone przez
władze Zwi zku kryteria pozwalaj ce na wypracowanie optymalnych decyzji w tym zakresie.
5.4. Inwestycje budowlane i komunalne.
Gospodarka Miasta i Gminy Złocieniec, reprezentowana jest przez takie bran e, jak:
rolnictwo, przetwórstwo rolno-spo ywcze; w przemy le dominuj
bran e: drzewna,
odzie owa i budowlana. W widoczny sposób rozwija si rzemiosło i drobna wytwórczo
.
Przewiduje si nast puj ce wa niejsze inwestycje budowlane i komunikacyjne:
1. Budowa zakładów przetwórstwa produktów rolnych wytwarzanych przez rolników oraz
grupy producenckie (produkty finalne) w oparciu o rodki UE (SAPARD).
2. Budowa infrastruktury sportowo – rekreacyjnej, przy jeziorach i modernizacja ju
istniej cej (np. wyremontowanie pomostów i innych urz dze nawodnych).
3. Doko czenie inwestycji – cie ka rowerowa Złocieniec – Połczyn Zdrój.
4. Utworzenie k pielisk ogólnodost pnych i pla y miejskiej.
5. Budowa
bazy
magazynowej,
przechowalnictwa,
chłodnictwa
na
terenach
popegeerowskich.
6. Modernizacja istniej cej bazy lokalowej szkół gminnych i przedszkola.
Modernizacja obiektów sportowych zlokalizowanych, przy szkołach.
Wybudowanie kompleksów sportowych, przy obiektach szkolnych.
70
7. Wybudowanie basenu krytego.
8. Modernizacja stadionu, zaplecza sportowego (baza noclegowa, szatnie, gastronomia,
odnowa biologiczna).
9. Modernizacja boisk sportowych na Osiedlu Czaplineckim i Na Skarpie.
10. Boiska sportowe na terenach wiejskich.
11. Budowa sztucznego lodowiska.
6. Przeobra enia gleb.
Wła ciwo ci gleb zale
mechanicznym, podatno
od wielu czynników, do których nale
na degradacj
i stopie
, poza składem
zdegradowania. Degradacja zachodzi
pod wpływem czynników antropogenicznych, jak te i naturalnych. Ochrona gleb opiera si
na zasadach, okre lonych głównie w ustawie o ochronie gruntów rolnych i le nych. Polega
ma ona przede wszystkim na:
•
rekultywacji gruntów zdegradowanych,
•
ograniczeniu degradacji gleb przez przemysł,
•
wła ciwym u ytkowaniu rolniczym gleb, w tym odpowiednim nawo eniu i stosowaniu
rodków ochrony ro lin,
•
ograniczeniu opadu pyłów (instalacje odpylaj ce, cyklony itp.),
•
zapobieganiu zanieczyszczaniu metalami ci
kimi (np. wyrzucania w terenie zu ytych
baterii),
•
stosowaniu fitomelioracji, zalesie gruntów nieprzydatnych rolniczo,
•
zachowywaniu odpowiedniego odczynu gleb (z uwagi na wyst puj ce zasadniczo
nadmierne zakwaszenie stosowanie wapnowania),
•
zapobieganiu procederowi nielegalnego składowania odpadów na gruntach do tego
nieprzeznaczonych,
•
ograniczaniu zanieczyszcze przemysłowych,
•
prowadzeniu obserwacji zmian chemizmu gleb, a w szczególno ci i koncentracji metali
ci
kich w glebach u ytkowanych rolniczo.
Ochrona gruntów jest regulowana ustaw z dnia 5 lutego 1995 r. o ochronie gruntów rolnych
i le nych. W jej rozumieniu ochrona gruntów polega przede wszystkim na:
•
ograniczeniu przeznaczania ich na cele nierolne i niele ne,
•
zapobieganiu procesom degradacji i dewastacji oraz szkodom w produkcji rolniczej,
powstaj cym wskutek działalno ci nierolniczej,
•
rekultywacji i zagospodarowaniu gruntów,
•
poprawianiu ich warto ci u ytkowej oraz zapobieganiu obni ania ich produkcyjno ci,
71
•
zachowaniu standardów jako ci gleby i ziemi,
•
zachowaniu i budowie oczek wodnych jako naturalnych zbiorników wodnych (mała
retencja),
poprzez:
•
monitoring gruntów, ze szczególnym uwzgl dnieniem ochrony powierzchni ziemi oraz
wód,
•
kontrol
funkcjonowania na gruntach rolnych urz dze
szczegółowych melioracji
wodnych,
•
prowadzenie, raz na 3 lata, okresowych bada poziomu ska enia gleb i ro lin,
•
działalno
edukacyjn .
Racjonalne wykorzystanie zasobów gleb, zwłaszcza w uj ciu długookresowym, powinno
polega na:
•
zagospodarowaniu gleb w sposób, który odpowiada w pełni ich przyrodniczym walorom i
klasie bonitacyjnej,
•
lepszym dostosowaniu do naturalnego, biologicznego potencjału gleb, formy ich
zagospodarowania oraz kierunków i intensywno ci produkcji,
•
rekultywacji obszarów zdegradowanych
7. Gospodarka le na.
Wobec problemu niskiej bonitacji gleb na terenie gminy głównym działaniem gospodarki
le nej b dzie zalesianie. Dla gospodarki zalesianie jest jednym z wa niejszych
przedsi wzi
przyrodniczo
–
gospodarczych.
Oznacza
ono
inicjowanie
procesu
lasotwórczego i odtwarzanie le nego ekosystemu w miejscu, gdzie u ytki rolne nie
przynosz
zamierzonego efektu ekonomicznego. Coraz liczniej wyst puj ce zagro enie
rodowiska przyrodniczego i konieczno
jego ochrony uzmysławia nam, e zalesianie nie
tylko zwi ksza istniej ce zasoby le ne, lecz tak e staje si narz dziem ochrony przyrody i
krajobrazu, wzmacnia i poszerza ochronne funkcje lasu w stosunku do wody i gleby,
ogranicza skutki „efektu cieplarnianego” i przeciwdziała globalnym zmianom klimatu, podnosi
walory estetyczne i rekreacyjne rodowiska, rekultywuje obszary ska one i zdegradowane.
W ród
lasów
nowych
przewa a
b d
zdecydowanie
lasy
sektora
prywatnego
(dofinansowanie w ró ny sposób – sadzonki, ekwiwalent za prowadzenie uprawy le nej) ze
rodków bud etu Pa stwa. W praktyce realizacja tych planów zale na jest od wielko ci
rodków przyznawanych corocznie na ten cel od wła ciwych organów i jednostek
(Wojewódzki Fundusz Ochrony
rodowiska, Agencja Restrukturyzacji i Modernizacji
Rolnictwa).
72
Ide
przewodni
zwi kszenia lesisto ci jest w pierwszym rz dzie zalesianie gruntów o
ograniczonej zdolno ci do uprawy rolnej: u ytki rolne klas V i VI, grunty o znacznym spadku
(>15%) oraz grunty zdegradowane w rozumieniu ustawy o ochronie gruntów rolnych i
le nych. Prowadz c zalesienia nale y pami ta
o podstawowych celach, zasadach i
zadaniach zwi zanych z ochron i prowadzeniem gospodarki le nej, w których dominuj c
rol odgrywaj :
a) kształtowanie równowagi w ekosystemach le nych, poprzez wykonywanie zabiegów
profilaktycznych i ochronnych, zapobiegaj cych powstawaniu i rozprzestrzenianiu
po arów oraz zwalczanie organizmów szkodliwych,
b) zapewnienie ci gło ci u ytkowania, poprzez zachowanie w lasach ro linno ci le nej,
naturalnych bagien i torfowisk, pozyskiwanie drewna w granicach mo liwo ci
produkcyjnych lasu.
Zadania, które nale y wykona
w celu poprawy sytuacji w odniesieniu do lasów
niepa stwowych, to w pierwszym rz dzie:
•
zwi kszenie rodków na nadzór nad lasami niepa stwowymi,
•
uregulowanie spraw zwi zanych z wykazywaniem powierzchni le nych w ewidencji
gruntów.
Kierunki działa :
1. Ł czenie kompleksów le nych, zwłaszcza w obszarze korytarzy ekologicznych i na
obszarach wododziałów.
2. Poprawa rozpoznania zasobów ró norodno ci biologicznej w lasach.
3. Prowadzenie zalesiania terenów nieprzydatnych, równolegle z działaniami prowadz cymi
do zró nicowania struktury gatunkowej lasów.
4. Racjonalne przeznaczenie obszarów le nych na cele niele ne.
5. Stały monitoring
rodowiska le nego, w celu przeciwdziałania stanom niepo
danym
(po ary, choroby, szkodniki).
6. Zapewnienie lasom i zadrzewieniom wła ciwego znaczenia w planowaniu, w tym
kształtowaniu granicy rolno – le nej i ochronie krajobrazu.
7. Odnowa zieleni dolin rzecznych, w tym ochrona lasów ł gowych.
73
8. Szata ro linna.
Działania słu
ce ochronie przyrody były w ostatnich latach zaniedbywane. Zachowanie
warto ci przyrodniczych powinno, szczególnie na terenie Miasta i Gminy Złocieniec, sta si
jednym z priorytetów w ochronie rodowiska. Kierunki działa mog by osi gane poprzez:
•
bezwzgl dne uwzgl dnianie wymogów ochrony przyrody w miejscowych planach
zagospodarowania przestrzennego,
•
zwi kszanie rodków finansowych na ochron przyrody,
•
wzmocnienie administracji i systemu nadzoru w zakresie ochrony przyrody, w tym
prowadzenie bada naukowych i monitoringu,
•
popularyzacj ochrony przyrody i edukacj ekologiczn ,
•
zast powanie działa
dora nych działaniami kompleksowymi, zakładaj cymi ochron
całych ekosystemów, z uwzgl dnieniem wszystkich powi za ekologicznych,
•
zwi kszanie ró norodno ci przyrodniczej,
•
obj cie ochron obszarów i obiektów przyrodniczo cennych,
•
zwi kszenie powierzchni rezerwatów i u ytków ekologicznych,
•
podniesienie rangi niektórych form ochrony przyrody,
•
wła ciw ochron korytarzy ekologicznych,
•
stosowanie czynnej ochrony gatunkowej, w tym restytucji,
•
wykonanie i stosowanie planów rezerwatów i parków krajobrazowych
9. Fauna i Flora
Ochrona gatunkowa ro lin i zwierz t ma na celu zabezpieczenie dziko wyst puj cych ro lin
lub zwierz t oraz ich siedlisk, a w szczególno ci gatunków rzadko wyst puj cych,
endemicznych, podatnych na zagro enia i zagro onych wygini ciem. Niezb dne jest
podj cie działa zwi zanych z aktywn ochron fauny i flory oraz opracowanie programów
ochrony tych populacji, dla których niewystarczaj ca do podtrzymania gatunku jest ochrona
siedlisk. Du e znaczenie ma tworzenie sieci ostoi ptaków IBA (Important Bird Area),
b d cych elementem mi dzynarodowego systemu ochrony ptaków i ich ostoi. Planowane
jest wyznaczenie analogicznej sieci IPA (Important Plant Area) – obszarów wa nych dla
flory.
Kierunki działa :
1. Okre lenie potrzeb w zakresie reintrodukcji gatunków ro lin i zwierz t.
2. Opracowanie planów ochrony siedlisk gatunków, które s zagro one.
3. Budowa przej
dla zwierz t nad trasami komunikacyjnymi i przepławek dla organizmów
wodnych.
74
10. Zasoby surowców mineralnych.
Na terenie gminy rozpoznano i udokumentowano zło a kopalin.
Cel redniookresowy do 2011 roku to efektywne wykorzystanie eksploatowanych złó ,
ochrona zasobów złó
niezagospodarowanych (nieeksploatowanych) oraz rekultywacja
terenów poeksploatacyjnych.
Kierunki działa :
1. Uwzgl dnienie w planach zagospodarowania przestrzennego wszystkich znanych złó w
granicach ich udokumentowania, wraz z zapisami o ochronie ich obszarów przed trwałym
zainwestowaniem.
2. Rekultywacja terenów poeksploatacyjnych.
3. Rewitalizacja dawnych wyrobisk.
11. Przemysł, handel, usługi.
Na rynkach lokalnych Miasta i Gminy Złocieniec zauwa y
mo na zapotrzebowanie na
usługi, które na przestrzeni ostatnich lat zanikły (szewc, krawiec). Poprzez zrzeszanie si w
organizacje broni ce swych interesów pojawia si szansa na rozwój lokalnego rynku małej i
redniej przedsi biorczo ci. Przeciwstawiaj si one tworzeniu masowego rynku sprzeda y
bezpo redniej. Tworzy si system promocji sprzeda y lokalnych produktów.
Zmiany społeczno – gospodarcze w Polsce w ostatnich latach doprowadziły do ograniczenia
produkcji du ych zakładów, a nawet ich upadło ci oraz do rozwoju małych prywatnych firm,
zwłaszcza przetwórstwa rolno – spo ywczego, lekkiego i materiałów budowlanych.
Rozszerzenie profilu produkcji jest korzystne tym bardziej, e nowe gał zie przemysłu s
mniej uci
liwe dla rodowiska.
Pomimo złej sytuacji w ostatnim okresie w zakresie produkcji przemysłowej, a w
szczególno ci utracone miejsca pracy (około 2800), gmina nale y do grupy gmin aktywnych
gospodarczo. Liczba podmiotów gospodarki narodowej na koniec 1998 roku wynosiła 1213
jednostek co stanowi 0,79% stanu podmiotów działaj cych w całym województwie.
W porównaniu do podmiotów gospodarczych działaj cych w powiecie Miasto i Gmina
Złocieniec posiada 30,6% stanu podmiotów działaj cych na tym obszarze.
Na dziesi
tysi cy mieszka ców przypada podmiotów gospodarki narodowej w:
•
województwie
- 891
•
powiecie
- 660
•
gminie
- 735
Z powy szych danych wynika,
e do
redniej wojewódzkiej brakuje 17/5 % podmiotów,
natomiast o 11,4 % przekroczony jest wska nik redni powiatu.
75
Dominuj cymi gał ziami produkcji przemysłowej w województwie s :
•
przemysł morski (stocznie)
•
przemysł chemiczny (nawozy)
•
przemysł spo ywczy
•
przemysł drzewny
•
przemysł papierniczy
Trzy rodzaje z wymienionych przemysłów maj szans powodzenia na terenie gminy. S to:
przetwórstwo rolno – spo ywcze, przemysł drzewny, przetwórstwo ryb słodkowodnych.
Przemysł drzewny posiada dobre warunki rozwoju w oparciu o istniej c
baz surowców
oraz wyst puj ce rezerwy produkcyjne w województwie.
Przemysł rolno – spo ywczy jest zdecydowanie zaniedbany na terenie gminy i całego
powiatu, przetwórstwo ryb nie wyst puje wcale.
Tutaj Złocieniec mo e równie upatrywa swojej szansy na znalezienie miejsc pracy. Te
zagadnienie b d
wymagały szerokiej dyskusji z lokalnymi przedsi biorcami, którzy przy
odpowiednim wsparciu gminy, m drej polityce pa stwa, stwarzaj cej dogodne warunki
inwestowania na terenach zagro onych du a skal bezrobocia oraz mo liwo
rodków pomocowych, przedakcesyjnych z UE, mog
by
pozyskania
zasadniczym elementem
intensywnego rozwoju.
Bardzo wa nym zadaniem na najbli sze lata jest stworzenie O rodka Wspierania
Przedsi biorczo ci, który swym zasi giem mógłby obj
teren całego Powiatu Drawskiego.
Niezb dna w tym zakresie jest współpraca ze Starostwem Powiatowym oraz s siednimi
gminami; o rodek mógłby prowadzi Inkubator Przedsi biorczo ci oraz stworzy Fundusz
Po yczkowy i Fundusz Por cze Kredytowych dla przedsi biorstw.
Kluczow
spraw
jest
ci gni cie z zewn trz inwestora (inwestorów) gotowych dla
uruchomienia wi kszych zakładów produkcyjnych, daj cych miejsca pracy dla mieszka ców.
Nale y pami ta
przy tym aby były to inwestycje w po
przemysłu, które nie s uci
danych dla gminy gał ziach
liwe dla mieszka ców i rodowiska naturalnego. Inwestycje te
nie mog sta w sprzeczno ci z funkcj turystyczn i rekreacyjn gminy.
Do najwa niejszych zada stymuluj cych rozwój przedsi biorczo ci, które nale y wykona ,
nale
-
:
wspieranie organizacji pozarz dowych zajmuj cych si wspieraniem małych i rednich
przedsi biorstw,
-
utworzenie O rodka Wspierania Przedsi biorczo ci,
-
współpraca z lokalnym samorz dem gospodarczym (Izby Przemysłowo – Handlowe,
Stowarzyszenia producentów, itp.),
76
-
wypracowanie spójnej, jasnej polityki wobec inwestorów, zarówno zewn trznych, jak i
lokalnych (ulgi i zwolnienia podatkowe, prolongaty, pomoc w uzbrajaniu terenu),
-
wspieranie tradycyjnych gał zi przemysłu wyst puj cych na terenie gminy tj. przemysł
drzewny, rolno - spo ywczy, odzie owy,
-
rozwijanie przemysłu opartego na surowcach i zasobach naturalnych dost pnych na
terenie gminy ( wiry, kreda jeziorna, drewno, runo le ne),
-
wspieranie budownictwa mieszkaniowego, czynszowego, realizowanego poprzez
Towarzystwo Budownictwa Społecznego,
-
opracowywanie ogólnych i szczegółowych planów zagospodarowania przestrzennego
miasta i gminy, co znacznie ułatwi realizacj
inwestycji na terenach do tego
przeznaczonych,
-
ci gła aktualizacja i promocja oferty inwestycyjnej, zawieraj cej obok mienia
komunalnego tak e oferty firm i osób fizycznych,
-
przygotowywanie wolnych terenów pod inwestycje (uzbrajanie w media, zapisy w planie
zagospodarowania przestrzennego).
Mo liwo ci oddziaływania na polityk
ochrony
rodowiska prowadzon
w zakładach s
ograniczone.
Główny cel strategiczny do 2011 roku to restrukturyzacja istniej cych zakładów
przemysłowych, z równoczesnym utrzymaniem przemysłu wiod cego, preferowanie rozwoju
przemysłu
wodochłonnego
i
rolno
–
spo ywczego,
pod
warunkiem,
e
emisje
zanieczyszcze nie b d szkodliwe dla zdrowia człowieka i rodowiska naturalnego.
Główne zagro enia rodowiska z tytułu rozwoju przemysłu:
•
emisja zanieczyszcze do powietrza,
•
nadzwyczajne zagro enia rodowiska,
•
emisja hałasu,
•
zu ywanie zasobów naturalnych,
•
odprowadzanie cieków,
•
przerywanie ci gło ci ekosystemów rzecznych (brak przepławek)
Kierunki działa minimalizuj cych zagro enia:
•
rozwój nowych sektorów przemysłu, przyjaznych rodowisku,
•
wprowadzanie systemów zarz dzania rodowiskiem,
•
wprowadzenie technologii małoodpadowych i bezodpadowych,
•
wła ciwe gospodarowanie terenami przemysłowymi
77
11.1. Zagro enia awariami.
Powa ne awarie rozpatrywane s z punktu widzenia skutków dla rodowiska, jakie mog
mie miejsce w wyniku awarii przemysłowych i transportowych z udziałem niebezpiecznych
substancji chemicznych.
Ustawa „Prawo ochrony
rodowiska” z dnia 27 kwietnia 2001 roku (Tytuł IV „Powa ne
awarie”) okre la podstawowe zasady zapobiegania i przeciwdziałania powa nym awariom
przemysłowym.
Aktualne przepisy w du ej mierze s
zgodne z zapisami Dyrektywy Rady Seveso II,
natomiast ich praktyczne wdro enie mo e napotyka na trudno ci. Obowi zki zwi zane z
awariami przemysłowymi spoczywaj
głównie na prowadz cym zakład o zwi kszonym
ryzyku lub o du ym ryzyku wyst pienia awarii oraz na organach Pa stwowej Stra y
Po arnej, a tak e Wojewodzie. Szczegółowy opis obowi zków podaje ustawa Prawo
ochrony rodowiska. Z punktu widzenia nara enia mieszka ców na skutki ewentualnych
awarii przemysłowych, istotne znaczenie maj zewn trzne plany operacyjno – ratownicze dla
terenów otaczaj cych zakłady o du ym ryzyku wyst pienia awarii; plany te le
komendanta Wojewódzkiego PSP i przygotowywane s
w gestii
we współpracy z organami
samorz du terytorialnego.
Kierunki działa :
1. Sporz dzenie (zgodnie z ustaw
Prawo ochrony
rodowiska) Wojewódzkiego planu
zarz dzania ryzykiem.
2. Sporz dzenie zewn trznych planów operacyjno – ratowniczych dla terenów otaczaj cych
zakłady o du ym ryzyku wyst pienia awarii.
3. Wykreowanie wła ciwych zachowa
społecze stwa w sytuacji wyst pienia zagro e
rodowiska z tytułu awarii przemysłowych, w tym transportu materiałów niebezpiecznych.
12. Rolnictwo.
Miasto i Gmina Złocieniec posiada tradycje rolnicze i predyspozycje do dalszego jego
rozwoju. Istnieje wiele gospodarstw o du ej powierzchni, wyposa onych w podstawowy
sprz t rolniczy i prowadzonych przez osoby do wiadczone. Jednak niewspółmiernie wysokie
koszty produkcji w stosunku do warto ci produktów rolnych, brak rodków na inwestowanie,
na zakup nowego sprz tu rolniczego, sprowadzanie nowych odmian ro lin i ras zwierz t
staje si
powodem nieopłacalno ci dalszego funkcjonowania gospodarstw, degradacji
rodowiska oraz powstawania barier rozwoju rolnictwa.
Dokonuj ce si w ci gu ostatnich lat przekształcenia strukturalne i gospodarcze maj wpływ
na kondycj ekonomiczn społecze stwa. Dotyczy to zwłaszcza ludno ci wiejskiej, która z
powodu likwidacji pegeerów i słabo rozwini tego rolnictwa indywidualnego oraz niskiego
78
wykształcenia, ma problemy z przystosowaniem si
do warunków gospodarki rynkowej.
W ród tej grupy mieszka ców notuje si du e bezrobocie.
Rolnictwo to wa na dziedzina gospodarki gminy, jednak z uwagi na przekształcenia
strukturalne w rolnictwie i sytuacj
na rynku, znaczenie rolnictwa w gospodarce gminy
zmniejsza si z roku na rok.
Obecnie zadaniem strategicznym dla samorz du jest stworzenie warunków wielofunkcyjnego
rozwoju obszarów wiejskich.
Rozumie si przez to nie tylko rozwój rolnictwa, ale tak e rozwój usług, handlu, produkcji w
bran ach pozarolniczych.
Aby to osi gn
-
planuje si wykona nast puj ce działania:
rozwój i rozbudowa infrastruktury komunalnej na terenach wiejskich np. gazyfikacja,
kanalizacja (zbiorcza lub przydomowe oczyszczalnie cieków), telefonizacja,
-
pomoc organizacyjna i prawna dla gospodarstw podejmuj cych dodatkow pozarolnicz
działalno
-
np. agroturystyka,
wspieranie istniej cych przedsi biorstw i poszukiwanie nowych inwestorów, którzy
poprowadz
zakłady
przetwórstwa
rolnego,
działaj ce
w oparciu
o
produkty
wyprodukowane przez miejscowych rolników,
-
zagospodarowanie gruntów gorszej jako ci (V, VI klasa) poprzez zalesianie ich lub
u ytkowanie pozarolnicze,
-
wsparcie organizacyjne i finansowe instytucji wdra aj cych post p w rolnictwie (ODR,
SHiUZ, Izba Rolnicza),
-
rozwój produkcji zwierz cej (odbudowa stad bydła i trzody chlewnej),
-
wdra anie nowych technologii do rolnictwa – nowe uprawy, maszyny i urz dzenia,
-
propagowanie rolnictwa ekologicznego.
Główne zagro enia z tytułu rolnictwa:
•
•
•
•
•
•
Niewła ciwa produkcja rolna
niska emisja,
odpady komunalne, w tym odpady niebezpieczne,
cieki,
zanieczyszczenia obszarowe, wynikaj ce z nadmiernego stosowania rodków ochrony
ro lin i innych,
rozproszenie zabudowy, skutkuj ce chaosem przestrzennym
Na terenach wiejskich b d
powstawa
małe i
rednie przedsi biorstwa wytwórcze i
usługowe, daj c prace osobom odchodz cym z rolnictwa. Tym bardziej, e mimo dobrze
rozwini tej bazy surowcowej brakuje przetwórstwa rolnego.
Poni ej wymieniono tendencje rozwojowe rolnictwa w województwie w kontek cie ochrony
rodowiska:
79
•
budowa i modernizacja urz dze ograniczaj cych zagro enia rodowiska,
•
zachowanie ró norodno ci biologicznej i rolniczej,
•
prowadzenie produkcji rolnej metodami ekologicznymi i racjonalizacja zu ycia rodków
chemicznych
Kierunki działa
minimalizuj cych zagro enia z tytułu rozwoju rolnictwa i obszarów
wiejskich:
1. Zmiana ogrzewania w glowego na inne, przyjazne
rodowisku lub wymiana starych
nieefektywnych kotłów grzewczych na wysokosprawne nowoczesne kotły w glowe.
2. Wprowadzanie niekonwencjonalnych ródeł energii.
3. Rozwój infrastruktury technicznej ochrony
rodowiska (obiekty gospodarki odpadami,
kanalizacji, oczyszczalnie cieków).
4. Rozwój małej retencji wodnej.
5. Wdra anie Kodeksu Dobrych Praktyk Rolniczych.
6. Edukacja ekologiczna mieszka ców.
7. Odtwarzanie pasów zieleni wzdłu cieków.
13. Turystyka i rekreacja.
Obszar Miasta i Gminy Złocieniec pod wzgl dem przyrodniczym i krajobrazowym nale y do
najatrakcyjniejszych w Województwie Zachodniopomorskim. Jest to konsekwencja du ej
ilo ci lasów, jezior, obszarów chronionych.
Szlaki kajakowe
Do najbardziej znanych tras kajakowych w Polsce nale y szlak ks. Kardynała Karola Wojtyły.
Zaliczany jest do najpi kniejszych spływów w kraju. Jego trasa ma długo
186 km., w tym
na terenie Powiatu Drawskiego – 80 km. Przepływa na tym odcinku przez cztery gminy:
Czaplinek, Drawsko Pomorskie, Kalisz Pomorski i Złocieniec i biegnie przez malownicze
tereny Drawskiego Parku Krajobrazowego. Czysto
wody oscyluje w granicach II klasy.
Turystyka
Z uwagi na to,
e Miasto i Gmina Złocieniec posiada naturalne walory przyrodniczo –
krajobrazowe, które stwarzaj mo liwo ci do organizacji wypoczynku, turystyka jest bardzo
wa nym elementem gospodarki gminy.
Czyste, nieska one
rodowisko, ukształtowanie terenu, rzeki, jeziora oraz du e obszary
le ne wpływaj w znacz cy sposób na atrakcyjno
turystyczn gminy.
O atrakcyjno ci turystycznej decyduje tak e infrastruktura turystyczna, a w szczególno ci
baza noclegowa, gastronomia, obiekty rekreacyjne. O ile walory przyrodnicze i krajobrazowe
s
ogromnym atutem gminy, to wyposa enie gminy w obiekty turystyczne, czy
80
zagospodarowanie terenu jest niewystarczaj ce i w tej dziedzinie pozostaje du o do
zrobienia.
Rozwojowi turystyki w gminie sprzyja równie
jej poło enie geograficzne, bowiem szlak
turystyczny osób przemieszczaj cych si nad morze z Polski centralnej, a przede wszystkim
z Dolnego i Górnego l ska, korzysta z dróg znajduj cych si na terenie gminy i powiatu.
W ostatnim okresie czasu coraz cz
ciej przyje d aj na tereny tury ci zagraniczni Niemcy,
Du czycy, Szwedzi i Holendrzy.
Go cie z Polski centralnej (Warszawa, Łód ), Dolnego
l ska i Górnego
l ska sp dzaj
wakacje na naszym terenie.
Gmina dysponuje kilkunastoma o rodkami wypoczynkowymi o ogólnej ilo ci około 1000
miejsc noclegowych, a tak e kilkoma dobrze wyposa onymi polami biwakowymi.
Gorzej wygl da ruch turystyczny na kierunku wschód – zachód. Brak dobrze rozwini tych
dróg, brak dróg ekspresowych, jest zasadniczym hamulcem rozwoju turystyki i handlu.
Według aktualnego stanu na terenie gminy znajduj
si
sołectwa, które w sposób
zdecydowany predestynuj do miejscowo ci turystycznych, i tak:
1. Sołectwo Cieszyno – ze wzgl du na poło enie nad atrakcyjnym jeziorem Siecino, jest
miejscowo ci
wybitnie letniskow .
Istniej ce o rodki wypoczynkowe, cie ka rowerowa, wyspa Ostrów itp. stanowi , e
turystyka i wypoczynek odbywa si w nast puj cych obiektach:
- o rodek wypoczynkowy na wyspie Ostrów ISLAND CAMP,
- o rodek wypoczynkowy nad jez. Dłusko
- o rodek wypoczynkowy dawny ZPL
- o rodek wypoczynkowy Exbud
- o rodek wypoczynkowy Drawa
- o rodek wypoczynkowy Zel – tours
- pla a gminna G sia Ł czka
- 2 gospodarstwa agroturystyczne
2. Sołectwo Lubieszewo – poło one nad jeziorem Lubie
- o rodek wypoczynkowy s.c. Lubie (byłe PBO)
- o rodek wypoczynkowy (Zakładu Doskonalenia Zawodowego)
- O rodek W dkarski Petrochemia Płock,
- Młodzie owy O rodek Zdrowego ycia
- „PAMOS” – Bł dno
- „GUZMET”,
- 2 gospodarstwa agroturystyczne
3. Sołectwo Bobrowo – poło one nad jeziorem W sosze
81
- o rodek wypoczynkowy całoroczny własno
prywatna, doskonale poło ony, du a
rezerwa terenowa, brak jedynie urz dze turystycznych – sportowych i rekreacyjnych
oraz dobrej drogi dojazdowej.
4. Sołectwo Stawno – wie dla której nale ałoby wyznaczy funkcj agroturystyczn . Brak
na dzie dzisiejszy sprecyzowanej wizji, chocia 3 km odległo
by
dodatkow
atrakcj
turystyczn
od jeziora Lubie winna
tej miejscowo ci. W Sołectwie działa O rodek
Wspierania Wsi Stawno przy Stowarzyszeniu Na Rzecz Wspierania Dzieci i Dorosłych
„Szansa” w Stawnie 18
Ogólna ocena istniej cych walorów turystycznych oraz zagospodarowania turystycznego
gminy nale y sprowadzi do 2-ch zagadnie , a mianowicie
a) zagro enia i czynniki ograniczaj cej jej rozwój (tereny dzier awione od ALP)
b) kierunki działa zmierzaj ce do rozwoju ( rodki niezb dne do inwestycji w celu poprawy
istniej cego stanu oraz podniesienia jako ci oferowanych usług).
Z punktu widzenia mo liwo ci chłonnej terenu Miasta i Gminy Złocieniec ilo
miejsc
noclegowych jest niewystarczaj ca. Ponadto stan techniczny i standard pozostawia wiele do
yczenia. Wi kszo
obiektów jest niedoinwestowanych, nieprzystosowanych do działalno ci
całorocznej. Odczuwalny jest brak hotelu o odpowiednio wysokim standardzie, z restauracj ,
parkingiem, funkcjonuj cego jako obiekt całoroczny.
Perspektywy rozwojowe w turystyce s bardzo du e. Na terenie miasta i gminy jest wiele
wolnych terenów inwestycyjnych z przeznaczeniem na usługi turystyczne, gdzie mo na
lokalizowa
hotele, o rodki wypoczynkowe, pensjonaty oraz wszelkie inne obiekty
rekreacyjne. Miasto i Gmina Złocieniec dysponuje bardzo dobr
sieci
szlaków
turystycznych, które zaspokoj potrzeby ka dego turysty (szlaki piesze, szlaki rowerowe,).
Miasto i
Gmina Złocieniec nale y do Stowarzyszenia Gmin i Powiatów Pojezierza
Drawskiego, skupiaj cego 13 okolicznych gmin oraz Stowarzyszenie Gmin Polskich
Euroregion Pomerania Zadaniem Stowarzysze
jest turystyczna aktywizacja Pojezierza
Drawskiego, szeroka promocja regionu, działalno
rodowiska
naturalnego
oraz
krajoznawstwa,
dydaktyczna w zakresie ochrony
inicjowanie
wspólnych przedsi wzi
inwestycyjnych pomi dzy gminami członkowskimi.
Agroturystyka
Charakter terenów gminy był zawsze rolniczy. Dodatkowo jego walory krajobrazowe i
usytuowanie w bezpo redniej blisko ci zbiorników wodnych oraz zainteresowanie turystów
alternatywnymi formami wypoczynku w ostatnich latach, dały pocz tek rozwoju agroturystyki.
Obok kompleksowej oferty, zwi zanej z mieszkaniem i wy ywieniem, w gospodarstwach
rolnych istnieje oferta dodatkowa,tj. przeja d ki konne, rowery czy w dkowanie.
82
Turystyka kwalifikowana
Wzgórza i doliny polodowcowe, jeziora lobeliowe i rynnowe, szlaki rowerowe i piesze oraz
stare drzewostany daj
ciekawe warunki do rozwoju aktywnej turystyki. Wi ksz
popularno ci
trasy rowerowe oraz kajakowe. Rozwija si
ciesz
si
oferta lokalnych
gospodarstw i o rodków propaguj cych uprawianie turystyki konnej.
Jeziora i lasy przyci gaj w dkarzy, eglarzy, nurków oraz grzybiarzy. Obecno
reliktowych
gatunków ro lin i zwierz t spowodowała wydzielenie obszarów chronionych.
Główne zagro enia rodowiska z tytułu turystyki i rekreacji:
•
infrastruktura techniczna niespełniaj ca wymogów ochrony rodowiska,
•
wzrastaj ca liczba turystów, szczególnie zmotoryzowanych,
•
za miecanie i dewastacja miejsc cennych przyrodniczo,
•
„dzikie zagospodarowywanie” miejsc o du ych walorach przyrodniczych,
•
intensywne wykorzystanie szlaków turystycznych, szczególnie turystyki konnej i
rowerowej
Kierunki działa minimalizuj cych zagro enia z tytułu turystyki i rekreacji
•
przestrzeganie wymaga
ochrony
rodowiska w odniesieniu do nowo powstaj cych
obiektów turystycznych i rekreacyjnych,
•
selektywny dost p do terenów cennych przyrodniczo, w tym ochrona cennych terenów
przed przeinwestowaniem,
•
ograniczenie rekreacyjnego wykorzystania terenów o du ych walorach przyrodniczych,
•
odpowiednie zapisy w miejscowych planach zagospodarowania przestrzennego,
eliminuj ce dzikie zagospodarowanie obszarów cennych przyrodniczo,
•
wła ciwa „eksploatacja” szlaków turystycznych, głównie rowerowych i konnych,
•
edukacja ekologiczna mieszka ców
14. Edukacja ekologiczna.
Problematyka edukacji ekologicznej, wynikaj ca z zapisów ustawowych „Prawo ochrony
rodowiska”, obejmuje nast puj ce zagadnienia:
•
dost pu do informacji o rodowisku (art. 19 – 24),
•
udziału społecze stwa w post powaniu w sprawie ochrony rodowiska (art. 31 – 39),
•
post powania w sprawie ocen oddziaływania na rodowisko (art. 40 – 70),
•
ochrony rodowiska w zagospodarowaniu przestrzennym i przy realizacji inwestycji (art.
71 – 76),
83
•
edukacji ekologicznej w szkolnictwie, bada z zakresu ochrony rodowiska (art. 77 – 80)
„Prawo ochrony
rodowiska”, w art. 77, ustanawia obowi zek wł czenia problematyki
ochrony rodowiska i zrównowa onego rozwoju do programów nauczania we wszystkich
typach szkół, jak równie we wszystkich kursach, które podnosz
kwalifikacje zawodowe
obywateli. Wydane rozporz dzenia Ministra Edukacji Narodowej zapewniaj w programach
szkół podstawowych i ponadpodstawowych edukacj
ekologiczn . Szkoły wy sze, w
decyzjach organów kolegialnych uczelni – senatu i rad wydziałów, w swoich uchwałach
uwzgl dniaj zagadnienia edukacji ekologicznej, tym wł czenie problematyki ekologicznej
do bada naukowych.
Propagowanie edukacji ekologicznej wynika równie
z ró nego rodzaju dokumentów
mi dzynarodowych. Do najwa niejszego nale y AGENDA 21 – Globalny program działa na
rzecz ochrony rodowiska (Rio de Janeiro 1992 r.). Podkre la ona mi dzy innymi, e nale y
d
y
do przygotowania programów kształcenia i zapewnienia wła ciwej pomocy
dydaktycznej oraz ułatwienia kontaktów ze
rodkami masowego przekazu, które maj
zapewni programy rz dowe.
Rol
edukacji ekologicznej zapewnia równie Konwencja z Aarhus (25.06.1998 r.), która
stanowi, e ka dy kraj b dzie wspierał edukacj ekologiczn i wiedz społeczn w zakresie
ochrony rodowiska.
Zgodnie z „Narodow strategi edukacji ekologicznej” Rz d zapewni wsparcie finansowe,
organizacyjne i techniczne instytucjom publicznym na rzecz działa
edukacyjnych i
promocyjnych, realizowanych przez organizacje ekologiczne.
Cel redniookresowy do 2011 roku
Podnoszenie poziomu wiadomo ci ekologicznej mieszka ców warunkuje Polsce miejsce w
zjednoczonej Europie „Edukacja ekologiczna kształtuje cało ciowy obraz relacji pomi dzy
człowiekiem, społecze stwem i przyrod . Ukazuje zale no
człowieka od rodowiska oraz
uczy odpowiedzialno ci za zmiany dokonywane w rodowisku naturalnym” (za NSEE).
Strategi realizacji ogólnego celu zogniskowano wokół zagadnie :
•
edukacja ekologiczna w szkolnictwie,
•
edukacja ekologiczna dorosłych
Kierunki działa :
1. Informowanie społecze stwa nt. stanu rodowiska w powiecie i działa podejmowanych
na rzecz jego ochrony.
2. Współdziałanie władz województwa z mediami w zakresie prezentacji stanu rodowiska i
działa podejmowanych na rzecz jego ochrony.
3. Prowadzenie działa w zakresie edukacji ekologicznej na terenach cennych przyrodniczo
( cie ki przyrodnicze i edukacyjne).
4. Tworzenie infrastruktury przyrodopoznawczej w parkach narodowych.
84
5. Realizacja tre ci ekologicznych przez
rodki masowego przekazu, instytucji kultury i
wypoczynku.
6. Współpraca władz lokalnych ze szkołami, przedstawicielami
rodowiska naukowego,
zakładami pracy i pozarz dowymi organizacjami w celu efektywnego wykorzystania
ró nych form edukacji ekologicznej.
15. Monitoring rodowiska.
Monitornig
rodowiska, zgodnie z art. 25 ustawy „Prawo ochrony
system pomiarów, ocen i prognoz stanu
rozpowszechniania informacji o
rodowiska”, stanowi
rodowiska oraz gromadzenia, przetwarzania i
rodowisku. Obejmuje uzyskane na podstawie bada
monitoringowych informacje w zakresie:
•
jako ci powietrza,
•
jako ci wód ródl dowych powierzchniowych i podziemnych oraz morskich,
•
jako ci gleby i ziemi,
•
hałasu,
•
promieniowania jonizuj cego i pól elektromagnetycznych,
•
stanu zasobów rodowiska, w tym lasów,
•
rodzajów i ilo ci substancji lub energii wprowadzanych do powietrza, wód, gleby i ziemi,
•
wytwarzania i gospodarowania odpadami.
Monitoring
rodowiska wspomaga działania na rzecz ochrony
rodowiska poprzez
systematyczne informowanie organów administracji rz dowej i samorz dowej oraz
społecze stwa o:
•
stanie rodowiska w regionie w zakresie monitorowanym,
•
przyczynach zmian jako ciowych zachodz cych w rodowisku,
•
wyst puj cych trendach zmian jako ci wszystkich komponentów rodowiska,
•
ocenie skuteczno ci zrealizowanych programów ochrony
rodowiska na ka dym
szczeblu zarz dzania,
•
dotrzymaniu norm jako ci rodowiska
Monitoringiem zajmuje si
Wojewódzki Inspektorat Ochrony
rodowiska. Obecnie
prowadzony jest w ograniczonym zakresie. Pomiary odprowadzanych zanieczyszcze nie
maj
najcz
charakteru ci głego i dotycz
substancji, które s
przedmiotem pozwole
i ujmuj
ciej zanieczyszczenia podstawowe. Proponowane w Pa stwowym Monitoringu
rodowiska rozwi zania organizacji tego monitoringu nie zostały jak dot d wdro one.
Monitoring rodowiska w obr bie poszczególnych sfer rodowiska wynika równie z ustaw
szczególnych (prawo wodne, ochrony gleb, itp.).
85
Głównym celem monitoringu jest: wzrost efektywno ci i skuteczno ci polityki ochrony
rodowiska, w tym prowadzonych inwestycji proekologicznych oraz gromadzenie,
analizowanie i wykorzystywanie danych dotycz cych stanu rodowiska dla wła ciwej polityki
ochrony rodowiska.
Gmina ma małe mo liwo ci prowadzenia monitoringu stanu
konieczno
rodowiska, zatem istnieje
współpracy z WIO i korzystania w ocenie rodowiska z danych pochodz cych
z bada prowadzonych przez te instytucj .
Jak do tej pory, głównym kierunkiem monitoringu w obr bie województwa jest tzw.
monitoring efektów / skutków prowadzenia polityki ochrony
stanu
rodowiska; inaczej mówi c
rodowiska, b d cego wynikiem realizacji konkretnej polityki ochrony
rodowiska.
W okresie wdra ania niniejszego programu monitoring tak e b dzie wykorzystywany dla
uaktualniania polityki ochrony rodowiska.
Tabela 14. Monitoring rodowiska.
Lp.
Zadania
Opis przedsi wzi cia
Jednostki i
Okres
podmioty
realizacji
realizuj ce
1
2
3
Zorganizowanie
4
systemu
oceny
WIO
5
6
od 2003
jako ci powietrza w tym sieci
pomiarowych na obszarze woj.
1.
Monitoring
i
ocena zgodnie
jako ci powietrza
z
wymogami
Prawa
Bud et Pa stwa,
Fundusze pomocowe
Ochrony rodowiska i UE
System
monitoringu
emisji
zanieczyszcze do rodowiska
Wojewoda
Od 2003
UE WFO i GW,
Przedsi biorstwa
WIO
U ytkownicy
rodowiska
Zorganizowanie sieci kontrolno –
WIO
od 2003
pomiarowej jako ci wód
powierzchniowych na obszarze
2.
Monitoring i ocena
województwa (zgodnie z wymogami
Bud et Pa stwa
jako ci wód
Prawa Wodnego i UE)
Fundusze pomocowe
powierzchniowych i
System monitoringu
podziemnych
zanieczyszcze odprowadzanych
do wód
WIO
od 2003
UE WFO i GW
U ytkownicy
rodowiska
RZGW
3.
Monitoring gospodarki Opracowanie wytycznych do
odpadami
monitoringu gospodarki odpadami
wg. Programu DANCEE
Urz d
Marszałk.
WIO
2006
Fundusze pomocowe
UE, Bud et Pa stwa
WFO i GW
86
4.
Monitoring hałasu
Opracowanie map akustycznych
Samorz dy
miast powiatu.
powiatowe
Aktualizacja obszarów hałasu
2006
Bud ety powiatów
Bud et Pa stwa
WIO
drogowego i kolejowego
Wprowadzenie monitoringu zjawisk
akustycznych na terenach
5.
Monitoring przyrody
Ministerstwo
Obrony
specjalnych
Narodowej
Opracowanie i wdro enie
IO , WIO ,
2010
Bud et Pa stwa
monitoringu dla ró nych form
Dyrekcje
WFO iGW
ochrony przyrody
Parków
Bud ety samorz dów
Narodowych,
terytorialnych
Krajobraz.
NFO i GW
Samorz dy
terytorialne,
Wojewoda
6.
Wdro enie monitoringu gleb w
Monitoring gleb
oparciu o ilo ciowe zestawienie
IO , WIO
2006
Bud et Pa stwa
IUNG –
gleb, w wyniku waloryzacji rolniczej Puławy Stacja
przestrzeni produkcyjnej
Chemiczno –
Rolnicza
Dane ródłowe: Program Ochrony rodowiska Województwa Zachodniopomorskiego 2002r.
16. Okre lenie podstawowych i pomocniczych celów ekologicznych długo i rednio
terminowych.
16.1. Cele polityki ekologicznej gminy.
W oparciu o priorytet rozwoju Powiatu Drawskiego „Poprawa jako ci
rodowiska
przyrodniczego i kulturowego w tym zwi kszenie atrakcyjno ci terenu” okre lono cel
operacyjny w strategii rozwoju gminy. Dla realizacji tego celu okre lone zostały nast puj ce
zadania:
Podniesienie jako ci powietrza atmosferycznego, w szczególno ci:
-
stworzenie i wdro enie programu ograniczenia niskiej emisji,
-
stworzenie i wdro enie programu wykorzystania alternatywnych, a przyjaznych
rodowisku, ródeł energii.
Koordynacja i organizacja gospodarki odpadami, w szczególno ci:
-
stworzenie
sytemu
zapewniaj cego
kompleksowe
zagospodarowanie
odpadów
komunalnych i przemysłowych – budowa ZZO w Mielenku Drawskim jako filii Zakładu w
Słajsnie,
-
stworzenie infrastruktury recyklingu odpadów,
-
rekultywacja „dzikich” wysypisk.
87
Ochrona zasobów wód podziemnych i poprawa jako ci wód powierzchniowych, w
szczególno ci:
-
kompleksowe uporz dkowanie gospodarki wodno – ciekowej w powiecie,
-
stworzenie programu aktywnej ochrony zasobów wód podziemnych,
-
ochrona ródeł zaopatrzenia w wod do celów komunalnych,
-
rozbudowa sieci kanalizacyjnych i oczyszczalni cieków.
Ochrona krajobrazu obejmuje w szczególno ci:
-
współprac
samorz dów
w
działaniach
zmierzaj cych
do
aktywnej
ochrony
warto ciowych elementów krajobrazu i ró norodno ci przyrodniczej.
Ochrona rodowiska akustycznego:
-
wykonanie mapy akustycznej całego powiatu
Edukacja ekologiczna zawiera w szczególno ci:
-
podniesienie poziomu wiedzy w ród dzieci i osób dorosłych o problemach ekologicznych,
-
wspieranie działa
powoduj cych kształtowanie proekologicznych postaw, głównie w
zakresie gospodarki odpadami, ochrony wód i oszcz dzania energii oraz ochrony
przyrody i krajobrazu,
-
promocja zagadnie ochrony ekosystemów, naturalnych siedlisk gatunków, kształtowanie
norm zachowa sprzyjaj cych ochronie ró norodno ci przyrodniczej,
-
stworzenie systemu pozyskiwania, rejestrowania, przetwarzania danych uzyskanych z
bada monitoruj cych stan rodowiska,
-
utworzenie bazy informatycznej zawieraj cej wyniki bada oraz wska niki opisuj ce stan
rodowiska,
-
utworzenie systemu wymiany informacji rodowiskowej z gminami powiatu,
-
rozwój
i
wdra anie
technologii
zapobiegaj cych
powstawaniu
odpadów
oraz
zapewniaj cych ich minimalizacj w procesach produkcji.
16.2. Program działa niezb dnych dla realizacji polityki ekologicznej.
16.2.1. Program poprawy jako ci powietrza atmosferycznego.
O jako ci powietrza atmosferycznego na danym obszarze decyduj przede wszystkim:
-
emisje zanieczyszcze z procesów produkcji energii, tj. procesów spalania paliw stałych,
płynnych i gazowych,
-
emisje zanieczyszcze z procesów przemysłowych,
-
emisje zanieczyszcze z ruchu komunikacyjnego, ogrzewania budynków mieszkalnych i
u yteczno ci publicznej, tzw. niska emisja.
Najwi kszym zagro eniem dla rodowiska naturalnego jest globalne ska enie rodowiska
naturalnego produktami ich spalania: pyłami, tlenkami siarki, azotu i w gla. Szkody
88
wyrz dzone przyrodzie produktami spalania konwencjonalnych no ników energii mo na
podzieli na nast puj ce grupy:
-
globalnie szkodliwe efekty, głównie luki w warstwie ozonowej, wzrost efektu
cieplarnianego,
-
zakwaszenie, głównie tlenkami siarki i azotu; kwa ny deszcz powoduje zamieranie
lasów, rzek i jezior,
-
zanieczyszczenia wód podskórnych ci
kimi metalami, wymywanymi z nieprawidłowo
składowanych popiołów i u li, a tak e produktami ubocznymi, powstaj cymi podczas
oczyszczania spalin metodami mokrymi i suchymi,
-
inne toksyczne emisje, takie jak w glowodory aromatyczne, chlorowcopochodne,
dioksyny itd. uszkadzaj systemy immunologiczne i s rakotwórcze.
Z uwagi na to, e wszystkie kotłownie komunalne s zmodernizowane i przystosowane do
spalania gazu, główne działania inwestycyjne b d
skierowane na modernizacje sieci i
w złów cieplnych, gdzie na dzie dzisiejszy nast puj najwi ksze straty energii cieplnej.
16.2.1.1. Zadania krótkookresowe do roku 2007.
1. Termorenowacja (ocieplanie) budynków.
2. Wprowadzenie nowych materiałów izolacyjnych i uszczelnie
w budownictwie,
energetyce, przemy le (prze roczyste materiały termoizolacyjne).
3. Wpływanie na jako
w gla i koksu spalanego przez mieszka ców kupuj cych w giel i
koks o ni szej zawarto ci siarki.
4. Promowanie alternatywnego ródła, w postaci energii słonecznej lub energii z biomasy.
5. Promocje oszcz dzania energii akcjami propagandowymi, nawołuj cymi przede
wszystkim do indywidualnego oszcz dzania energii w gospodarstwach domowych.
6. Opracowanie Programu utrzymania porz dku publicznego, w tym przeciwdziałania
emisjom niezorganizowanym (rozpalanie ognisk, wypalanie traw).
16.2.1.2. Zadania redniookresowe do roku 2015
1. Kontynuacja
termorenowacji budynków oraz wprowadzenia nowych materiałów
izolacyjnych i uszczelnie w budownictwie, energetyce, przemy le.
2. Zmiana paliwa na „czystsze”, tj. olej opałowy lub gaz. Zmiana no nika energii pozwoli
zwi kszy sprawno
kotła.
3. Optymalizacja procesów produkcji i systemów przesyłu energii cieplnej przez szersze
stosowanie zasobników ciepła, centralnych (ciepłownika) i lokalnych (w zeł, pojedyncze
mieszkania), w celu minimalizacji emisji zanieczyszcze do atmosfery.
89
4. Wł czanie terenów zwartej zabudowy do sieci ciepłowniczej. Decyzja o mo liwo ci
wł czenia do sieci ciepłowniczej poszczególnych odbiorców musi by
poprzedzona
wnikliw analiz techniczno – ekonomiczno – ekologiczn .
5. Zast pienie, w miar
mo liwo ci powiatu, konwencjonalnych
ródeł energii
ródłami
energii odnawialnych, takimi jak biomasa czy energia słoneczna.
6. Przedsi wzi cia ograniczaj ce emisje zanieczyszcze
gazowych i pyłowych do
atmosfery, poprzez modernizacje i unowocze nienia technologii produkcji spalania paliw
oraz instalacje oczyszczaj ce gazy.
7. Kontynuacja edukacji ekologicznej w zakresie oszcz dzania energii i korzystania z
odnawialnych jej ródeł.
16.2.1.3. Zadania długookresowe do roku 2025.
1. Modernizacja ciepłoci gów poprzez zastosowanie rur preizolowanych wsz dzie tam,
gdzie to jest konieczne i pozwala na to sytuacja finansowa. Zastosowanie tego typu rur w
sieci ciepłowniczej pozwoli zminimalizowa straty ciepła w trakcie jego przesyłu od ródła
do odbiorców.
2. Dalsza kontynuacja edukacji ekologicznej w zakresie oszcz dzania energii i korzystania
z proekologicznych ródeł energii odnawialnej.
16.2.2. Program rozwi za gospodarowania odpadami.
Do najwa niejszych problemów ekologicznych współczesnego wiata, w tym tak e Polski,
nale y nadmierne wytwarzanie odpadów. W Polsce rocznie powstaje ok. 120 mln ton
odpadów przemysłowych, z których około połowa jest powtórnie wykorzystana oraz prawie
60 mln ton odpadów komunalnych, stałych i płynnych, które s wywo one na składowiska.
Główn przyczyn powstawania nadmiernej ilo ci odpadów jest nieracjonalna gospodarka
zasobami w działalno ci przemysłowej oraz bytowania ludzi. Sprawa minimalizacji i utylizacji
odpadów, zarówno przemysłowych jak i komunalnych, stała si priorytetem w działaniach
zwi zanych z gospodarowaniem odpadami w wiecie i w Polsce.
16.2.2.1 Zadania krótkookresowe do roku 2007.
1. Dalsze wdro enie selektywnej zbiórki surowców wtórnych, powi zane z szerok akcj
propaguj c kompleksow i racjonaln gospodark odpadami.
2. Prowadzenie ustawicznych działa
edukacyjnych, w celu zmiany
wiadomo ci
społeczno ci lokalnej w zakresie gospodarki odpadami, pocz wszy od minimalizacji
odpadów poprzez ich segregacj u ródła, a do społecznej akceptacji i budowy Zakładu
Zagospodarowania Odpadów w Mielenku Drawskim jako filii Zakładu w Słajsinie.
90
3. Wspomaganie wdra ania systemu obrotu opakowaniami (system kaucjowy), szczególnie
po produktach spo ywczych.
16.2.2.2. Zadania redniookresowe do 2015 roku.
1. Wzrost stopnia odzysku surowców wtórnych ze strumienia odpadów komunalnych do
rednio 30% na terenie całej gminy.
2. Rozwój funkcjonalny i przestrzenny Zakładu Zagospodarowania Odpadów Komunalnych,
zgodnie z przyj tym Programem Gospodarki Odpadami. Sukcesywna minimalizacja ilo ci
odpadów biodegradowanych, trafiaj cych do składowania, do warto ci 50%, poprzez ich
kompostowanie.
3. Dalsza,
intensywna
edukacja
ekologiczna
mieszka ców,
przy
wykorzystaniu
wcze niejszych sukcesów i do wiadcze w realizacji Programu Gospodarki Odpadami.
4. Wspomaganie wdra ania systemu obrotu opakowaniami, kontynuacja.
1. Docelowe osi gni cie i utrzymywanie 50 – 60% odzysku surowców wtórnych
pochodz cych ze strumienia odpadów komunalnych.
2. Optymalizacja istniej cego systemu gospodarki odpadami o kolejne w zły przeróbki
odpadów i minimalizacja ilo ci odpadów przemysłowych przeznaczonych do składowania
- do 35%.
3. Ograniczenie procesów składowania odpadów na terenie gminy do odpadów oboj tnych i
nie nadaj cych si do wykorzystania.
4. Stała edukacja mieszka ców w zakresie gospodarki odpadami, w szczególno ci dzieci i
młodzie y.
5. Rozwijanie systemu recyklingu. Wspieranie modelu produkcji opartej na strategicznym
zarz dzaniu cyklem ycia produktu.
16.2.3. Program działa na rzecz ochrony wód i poprawy ich jako ci.
Rozwój cywilizacji sprzyja przedostawaniu si do wód coraz wi kszej ilo ci zanieczyszcze .
Nale y wi c d
y
do poprawy stanu wód podziemnych i powierzchniowych oraz
zapewnienia ochrony zasobów wodnych. Mo na to osi gn
poprzez uporz dkowanie
gospodarki wodno – ciekowej oraz w zlewniach rzek przepływaj cych przez teren gminy.
1. Rozbudowa sieci kanalizacyjnej i wodoci gowej.
2. Edukacja i propagowanie postaw i zachowa motywuj cych ludno
do oszcz dzania
wody.
91
16.2.3.2. Zadania redniookresowe do roku 2015.
1. Realizacja Programu Uporz dkowania Gospodarki Wodno – ciekowej poprzez:
- kontynuacj
rozbudowy i modernizacj
sieci kanalizacyjnych do istniej cych
oczyszczalni cieków,
-
budow oczyszczalni cieków infrastruktury kanalizacyjnej w miejscowo ciach, które
nie posiadaj ich w wystarczaj cym zakresie,
- budow małych, lokalnych oczyszczalni cieków na terenach rozproszonej zabudowy
wiejskiej wraz z lokaln sieci kanalizacyjn
2.
Edukacja ekologiczna w zakresie oszcz dzania wody i propagowania wodooszcz dnych
technologii wytwórczych oraz rozwi za technicznych (takich, jak np. wykorzystywanie w
sanitariatach wst pnie oczyszczonych, odpowiednich cieków).
1. Zrealizowanie Programu Uporz dkowania Gospodarki Wodno – ciekowej.
2. Kontynuacja działa zapewniaj cych stał ochron wód podziemnych.
16.2.4. Program ochrony rodowiska przyrodniczego.
rodowisko przyrodnicze Ziemi, kształtowane od milionów lat przez czynniki naturalne, w
ci gu kilku tysi cy lat zostało przekształcone działalno ci człowieka. Bogate i zró nicowane
niegdy biocenozy naturalne uległy silnej degradacji, a ich powierzchnia uległa znacznemu
zmniejszeniu. Wpływa to na zaburzenie stanu globalnej równowagi ekologicznej.
Nale y wi c podejmowa
przyszłych pokole
działania, które umo liwi
oraz zapewni
ochron
zachowanie dóbr przyrody dla
i racjonalne kształtowanie
rodowiska
(stanowi ce dobro ogólnonarodowe).
1. Prowadzenie akcji promocji terenu gminy jako miejsca rekreacji i wypoczynku.
2. Rewitalizacja cieków wodnych i bezwzgl dna ochrona obszarów
ródliskowych oraz
terenów tzw. małej retencji.
1. Realizacja Programu ochrony flory i fauny na terenie gminy.
2. Całkowita likwidacja zagro e spowodowanych działalno ci zakładów przemysłowych.
3. Powi kszanie liczby zwierz t i ro lin obj tych ochron oraz zorganizowanie warunków do
wprowadzenia gatunków charakterystycznych dla rozwini tych ju ekosystemów.
4. Oznaczanie docelowych granic obszarów podległych ochronie.
92
5. D
enie do prowadzenia racjonalnej gospodarki le nej na podstawach ekologicznych.
1. Stabilne uformowanie ekosystemów, b d cych jednocze nie obszarami chronionymi, nie
wymagaj cymi du ej ingerencji ze strony człowieka, przy jednoczesnym rozwoju
przemysłu racjonalnie korzystaj cego z zasobów
rodowiska, odnawialnych
ródeł
energii i technologii mało - i bezodpadowych.
2. Rekultywacja obszarów zdegradowanych oraz ich nowoczesne zagospodarowanie.
16.2.5. Program ochrony rodowiska akustycznego.
Hałas jest zanieczyszczeniem
rodowiska, które oznacza si
mnogo ci
ródeł i
powszechno ci wyst powania we wszystkich ekosystemach biosfery.
Hałas mo e by zatem przyczyn
jako
, nieraz do tego stopnia,
powszechnej degradacji rodowiska, pogarszaj c jego
e znaczne obszary biosfery nie mog
spełnia
swojej
naturalnej funkcji. Wpływ hałasu na człowieka jest cz sto bagatelizowany, poniewa skutki
oddziaływania hałasu nie s dostrzegane natychmiast.
1. Rozdzielanie
ródeł hałasu (stref gło nych) i obszarów chronionych (stref cichych).
Pomi dzy strefami gło nymi i cichymi powinny znajdowa si
strefy neutralne – bez
ródeł silnego hałasu, ale i o mniejszych wymaganiach odno nie ciszy (biurowce, cicha
produkcja, place sportowe, ciche układy komunikacyjne).
2. Analiza układu sieci komunikacji dalekosi
nej i lokalnej w aspekcie jej lokalizacji w
stosunku do stref ciszy.
3. Przy projektowaniu budynków i osiedli mieszkaniowych nale y:
-
maksymalizowa odległo
od ródeł hałasu, szczególnie komunikacyjnego,
-
układy budynków powinny tworzy osłony przed hałasem zewn trznym i nie mog
by przy tym koncentratorami hałasu.
4. D
enie do minimalizacji hałasu pochodz cego ze ródeł stacjonarnych poprzez:
-
obudowy d wi koizolacyjne,
-
wibroizolacj maszyn i urz dze ,
-
tłumiki hałasu.
5. Doprowadzenie do poprawy stanu wiedzy odno nie zagro e
rodowiska miejskiego
spowodowanej drganiami i hałasem. Stworzenie Programu Edukacji w tym zakresie dla
szkół i urz dów oraz zakładów generuj cych hałas.
6. Systematyczne ocenianie praktyki działa
w zakresie ochrony
rodowiska przed
hałasem.
93
7. Tworzenie systemu gromadzenia i przepływu informacji dotycz cych
rodowiska
akustycznego, zapewniaj cego pełny dost p do informacji o rodowisku akustycznym
regionu.
16.2.5.2 Zadania redniookresowe do roku 2015.
1. Podejmowanie działa zmierzaj cych do minimalizacji hała liwo ci rodków transportu,
komunikacji i przemysłu poprzez wymian taboru.
2. Stosowanie odpowiednich rozwi za
materiałowo - konstrukcyjnych dla obiektów
wznoszonych w rodowisku.
3. Stworzenie mo liwo ci szybkiego reagowania na nadmierny hałas poprzez np.
monitoring hałasu.
1. Stworzenie odpowiedniej organizacji ruchu komunikacyjnego, w celu zminimalizowania
negatywnego oddziaływania hałasu komunikacyjnego na ludzi.
16.2.6. Program działa niezb dnych do rozwoju edukacji ekologicznej.
1. Znalezienie funduszy na przeprowadzenie kampanii na rzecz ograniczania ilo ci
wytwarzanych odpadów oraz wprowadzenie edukacji ekologicznej do szkół.
2. Powołanie odpowiednich koordynatorów na ró nych poziomach kształcenia w celu
przebadania stanu aktualnego edukacji ekologicznej oraz znalezienie współpracowników.
3. Przygotowanie odpowiedniej kadry i dobrych programów nauczania, obejmuj cych
problematyk gminy.
4. Nawi zanie współpracy z przedszkolami, szkołami podstawowymi i rednimi, polegaj cej
na:
-
wspólnym uzgodnieniu zakresu i formy edukacji ekologicznej w ramach niektórych
przedmiotów (chemia, geografia, biologia, technika),
-
przeprowadzenie ró nego rodzaju konkursów w przedszkolach, szkołach, typu:
„Zielona Szkoła” z nagrodami, np. w formie pomocy edukacyjnych (komputer,
prenumerata pisma o zagadnieniu ekologicznym itp.),
-
uzgodnieniu zasad finansowania wy ej wymienionej edukacji, a tak e finansowania
edukacji ekologicznej, prowadzonej w ramach zaj
pozalekcyjnych działalno ci
pozaszkolnej,
-
bezpo rednim uczestnictwie przedstawicieli władz samorz dowych w procesie
edukacji ekologicznej
94
5. Prowadzenie akcji na rzecz pozyskania rodków do finansowania edukacyjnych działa
proekologicznych, np. w postaci ufundowania nagród w organizowanych konkursach.
1. Dobranie odpowiednich programów do przeprowadzenia warsztatów szkolnych i szkole
dla nauczycieli ró nych przedmiotów.
2. Utworzenie sieci ł cz cej ró ne szkoły, w celu podejmowania wspólnych, konkretnych
działa , zwi zanych z potrzebami rodowiska lokalnego.
1. Utrwalanie i pogł bianie postaw proekologicznych, poprzez realizacj
opracowanych,
nowoczesnych programów edukacji ekologicznej do wszystkich szkół, przedszkoli i ich
realizacja.
17.
Okre lenie
listy
zada
niezb dnych
do
osi gni cia
zakładanych
celów
ekologicznych.
95
Tabela 15. Lista zada niezb dnych do osi gni cia zakładanych celów ekologicznych dla Miasta i Gminy Złocieniec.
Cel 1 „Gor ce punkty”
Lp
1
Zadania
Opracowanie i
zatwierdzenie programów ochrony
programy ochrony rodowiska
plan gospodarki odpadami
Jednostki i podmioty Okres
realizuj ce
realizacji
Samorz d
Gminy
2004
Bud ety
samorz dów
Cel 2 Gospodarka wodno- ciekowa
Lp
1
2
Zadania
Opracowanie programów Inwestycje
-
programy gospodarki wodnociekowej
edukacja
uporz dkowanie gospodarki wodnej (w tym
sieci i modernizacje wodoci gów i uj )
uporz dkowanie gospodarki ciekowej (w
tym sieci i modernizacje oczyszczalni
cieków oraz budowa małych oczyszczalni)
realizuj ce
realizacji
Samorz d
Gminy
Samorz d
Gminy
Cel 3 Gospodarka odpadami
96
2004
20042007
Bud ety
samorz dów
Bud ety
samorz dów,
Fundusze
pomocowe UE,
NFO iGW
WFO iGW,
fundusze
strukturalne,
Lp
1
Zadania
Opracowanie programów -
-
2
Inwestycje
-
opracowanie i zatwierdzenie programu
gospodarki odpadami w zakresie odpadów
komunalnych oraz przemysłowych
wprowadzenie selektywnej zbiórki surowców
wtórnych, powi zane z szerok akcj
propaguj c kompleksow i racjonaln
gospodark odpadami
prowadzenie ustawicznych działa
edukacyjnych w celu zmiany wiadomo ci
społeczno ci lokalnej w zakresie gospodarki
odpadami
wspomaganie wdra ania systemu obrotu
opakowaniami (system kaucjowy),
szczególnie po produktach spo ywczych
uporz dkowanie gospodarki odpadami, w
tym budowa Zakładu Zagospodarowania
Odpadów Komunalnych
rekultywacja „starych” składowisk i „dzikich”
wysypisk
stworzenie infrastruktury recyklingu
odpadów
realizuj ce
realizacji
Samorz d
Gminy,
Celowy Zwi zek
Gmin R XXI
2004
Bud ety
samorz dów,
Fundusze
pomocowe
WFO iGW,
fundusze
strukturalne,
Samorz d
Gminy,
Celowy Zwi zek
Gmin R XXI
20042007
Bud ety
samorz dów,
Fundusze
pomocowe UE,
NFO iGW
WFO iGW,
fundusze
strukturalne,
97
Cel 4 Poprawa jako ci rodowiska
Lp
1
Zadania
Poprawa jako ci
powietrza
-
-
-
2
Ograniczenie emisji
hałasu do rodowiska
-
Jednostki i podmioty
Okres
realizuj ce
realizacji
Samorz d Gminy
2004Bud ety
2015
samorz dów,
fundusze pomocowe
opracowanie programu ochrony powietrza, z
uwzgl dnieniem przedsi wzi
inwestycyjnych niezb dnych do zachowania
standardów jako ci powietrza
termorenowacja (ocieplanie) budynków
modernizacja ciepłoci gów
wprowadzenie nowych materiałów
izolacyjnych i uszczelnie w budownictwie,
energetyce, przemy le (prze roczyste
materiały termoizolacyjne)
stworzenie i wdro enie programu
ograniczenia niskiej emisji
wpływanie na jako w gla i koksu,
spalanego przez mieszka ców kupuj cych
w giel i koks o ni szej zawarto ci siarki
stworzenie i wdro enie programu
alternatywnych ródeł energii
wł czenie terenów zwartej zabudowy do sieci
ciepłowniczej
opracowanie programu porz dku
publicznego, w tym przeciwdziałania emisjom
niezorganizowanym (rozpalanie ognisk,
wypalanie traw)
Opracowanie programów ograniczenia lub
Samorz d Gminy
wyeliminowania emisji hałasu do rodowiska
oraz ochrony przed hałasem
Rozdzielenie ródeł hałasu
Analiza układu sieci komunikacyjnej
Edukacja
Opracowanie mapy akustycznej
98
2007
Bud ety
samorz dów,
fundusze pomocowe
Cel 5 Racjonalizacja u ytkowania surowców
Lp
1
Zadania
Opracowanie programu
rozwoju energetyki
opartej o surowce
odnawialne
-
realizuj ce
realizacji
promowanie alternatywnego ródła w postaci Samorz d Gminy
energii słonecznej lub energii z biomasy
promocje oszcz dzania energii akcjami
propagandowymi, nawołuj cymi przede
wszystkim do indywidualnego oszcz dzania
energii w gospodarstwach domowych
2006
Bud ety
samorz dów,
WFO iGW,
fundusze
pomocowe
Cel 6 Ochrona powierzchni ziemi
Lp
1
2
realizuj ce
realizacji
Zadania
Rekultywacja terenów
poeksploatacyjnych i
aktualnie
eksploatowanych w
granicach ich
oddziaływania, z
uwzgl dnieniem zasady
ochrony i racjonalnego
u ytkowania
ró norodno ci
biologicznej
ograniczenia zagro e
zwi zanych z produkcj
roln
-
inwentaryzacja terenów poeksploatacyjnych
opracowywanie i wdra anie planów
rekultywacji terenów aktualnie
eksploatowanych
Samorz d Gminy
20042007
Bud ety
samorz dów
terytorialnych,
WFO iGW,
fundusze
strukturalne,
fundusze pomocowe
-
programowanie ogranicze niskiej emisji,
zanieczyszcze obszarowych itp.
Samorz d Gminy
20042007
Bud ety
samorz dów,
WFO iGW,
fundusze
strukturalne,
fundusze pomocowe
99
Cel 7 Racjonalne u ytkowanie zasobów przyrodniczych
Lp
realizuj ce
realizacji
Zadania
1
Program ochrony
rodowiska
przyrodniczego
-
rewitalizacja cieków wodnych
likwidacja zagro e
racjonalna gospodarka le na
Samorz d
2
Ochrona i powi kszanie
zasobów le nych
-
opracowanie planów urz dzania lasu
Lasy Pa stwowe
2015
Ci gły
Bud ety
samorz dów
fundusze
strukturalne,
fundusze pomocowe
rodki własne L.P.,
Bud et pa stwa,
NFO iGW
Cel 8 Przeciwdziałanie powa nym awariom
Lp
1
2
Zadania
zapobiegania awariom,
raportów bezpiecze stwa
oraz wewn trznego planu
operacyjnego dla
zakładów o zwi kszonym
i du ym ryzyku
wyst powania awarii
Informowanie i
ostrzeganie
społecze stwa
realizuj ce
realizacji
opracowanie programu ratowniczo –
ga niczego przy współpracy Wojewódzkiej
Komendy Pa stwowej Stra y Po arnej
Samorz d
stworzenie systemu informowania
społecze stwa o mo liwo ci wyst pienia
powa nych awarii i ostrzegania w sytuacji
wyst pienia zagro enia
Samorz d
100
Dwa lata
po
wej ciu
przepisó
w
wykonaw
czych do
ustawy
Dwa lata
po
wej ciu
przepisó
w
wykonaw
czych do
ustawy
Bud ety
samorz dów,
Fundusze
pomocowe UE,
fundusze
strukturalne,
Bud ety
samorz dów,
Fundusze
pomocowe UE,
fundusze
strukturalne,
Cel 9 Zwi kszenie wiadomo ci społecznej – edukacja ekologiczna
Lp
1
2
3
4
5
Zadania
Utworzenie w urz dach
administracji publicznej
systemów gromadzenia i
upowszechniania
informacji o rodowisku
-
Prowadzenie szkole ,
konkursów, promocja
wydawnictw w zakresie
edukacji ekologicznej
Prowadzenie konkursu
„Najbardziej ekologiczna
gmina”
badawczo –
obserwacyjnego
najbli szego otoczenia
Szkolenia
tworzenie systemów elektronicznych baz
danych
opracowanie systemu udost pniania danych
społecze stwu
Samorz d
ci gły
2015
-
stworzenie systemu edukacji ekologicznej
Samorz d
ci gły
2015
-
podnoszenie wiadomo ci ekologicznej
realizacja zada z zakresu ochrony
rodowiska
działalno w szkołach podstawowych i
ponadpodstawowych
praktyczne zapoznanie si z zasadami
ochrony rodowiska
Samorz d
ci gły
2015
Samorz d
Gminy
ci gły
2015
opracowywanie wniosków w celu uzyskania
funduszy pomocowych
budowa i realizacja programu ochrony
rodowiska
Samorz d
Gminy
ci gły
2015
rozpowszechnianie informacji obj tych
pa stwowym monitoringiem rodowiska za
po rednictwem publicznych sieci
telekomunikacyjnych - Internet
Samorz d
Gminy
ci gły
-
-
-
6
Informowanie
społecze stwa o stanie
rodowiska
realizuj ce
realizacji
-
101
Bud ety
samorz dów,
Fundusze
pomocowe UE,
fundusze
strukturalne,
fundusze pomocowe
Bud ety
samorz dów,
Fundusze
pomocowe UE,
Bud ety
samorz dów
Bud ety
samorz dów,
Fundusze
pomocowe UE,
fundusze
strukturalne,
fundusze pomocowe
Bud ety
samorz dów,
Fundusze
pomocowe UE,
Bud ety
samorz dów,
Fundusze
pomocowe UE,
Cel 10 Monitoring rodowiska
Lp
1
Zadania
Monitoring gospodarki
odpadami
-
Opracowanie wytycznych do monitoringu
gospodarki odpadami
realizuj ce
realizacji
Samorz d
Gminy
102
2007
Bud ety
samorz dów,
Fundusze
pomocowe UE,
WFO iGW,
fundusze
strukturalne,
18. Limity racjonalnego wykorzystania zasobów rodowiska.
W „”Polityce Ekologicznej Pa stwa”, przyj tej przez Sejm RP w sierpniu 2001 r., zostały
wyznaczone limity krajowe, zwi zane z racjonalnym wykorzystaniem zasobów naturalnych i
popraw stanu rodowiska. Wszystkie dotycz osi gni cia celu na poziomie roku 2010.
Ponadto czasookres realizacji osi gni cia okre lonych celów w zakresie ochrony rodowiska
wynika z przebiegu negocjacji akcesyjnej o członkostwo w Unii Europejskiej w obszarze
„ rodowisko”.
18.1. Limity dla Powiatu Drawskiego oraz Miasta i Gminy Złocieniec
Limity
przyjmuje
si
na
podstawie
limitów
przyj tych
dla
województwa
zachodniopomorskiego.
18.1.1. Zasoby wodne.
Krajowy limit został ustalony w zakresie zmniejszenia wodochłonno ci produkcji o 50% w
stosunku do 1990 r. (w przeliczeniu na PKB i warto
Limit gminy szacuje si
na wielko
sprzedan w przemy le).
20% w zakresie zmniejszenia wodochłonno ci w
produkcji. Jest to podyktowane rednio oszcz dnymi technologiami stosowanymi w produkcji
i nie przewiduje si w najbli szym czasie, czyli do 2011 r., nagłego zmniejszenia zu ycia
wody na cele produkcji.
18.1.2. Materiałochłonno
.
Na poziomie krajowym przyjmuje si zmniejszenie materiałochłonno ci produkcji o 50% w
stosunku do roku 1990, w taki sposób, aby uzyska
rednie wska niki pa stw OECD (w
przeliczeniu na PKB).
W gminie wska nik ten zakłada si na poziomie 30%. Jest to zwi zane z restrukturyzacj
parku maszynowego i zmianami w asortymentach produkcji, które to czynniki systematycznie
si zmieniaj na korzy
rodowiska.
18.1.3. Energia.
Na poziomie gminy równie zakłada si zmniejszenie energochłonno ci produkcji o 25%.
Jest to podyktowane wprowadzeniem nowych rozwi za
technologicznych o znacznie
mniejszym zu yciu energii.
18.1.4. Odpady przemysłowe.
Uwzgl dniaj c dotychczasowe tendencje, w gminie zakłada si zwi kszenie wykorzystania
odpadów przemysłowych do celów gospodarczych do 90%.
103
18.1.5. Surowce wtórne.
W gminie wska nik odzyskania i powtórnego wykorzystania powinien wynosi ponad 60%,
przy zało eniu obj cia selektywn zbiórk 80% gospodarstw domowych.
18.1.6. Ładunki zanieczyszcze do wód.
Na poziomie gminy przyjmuje si wska nik likwidacji zrzutów o 50% w stosunku do cieków
przemysłowych i spływów powierzchniowych (w wyniku upowszechniania stosowania
Kodeksu Dobrej Praktyki Rolniczej). W stosunku do gospodarki komunalnej zakłada si
zmniejszenie ładunku o 30%, w tym minimum 75% redukcji ładunku azotu ogólnego i fosforu
ogólnego w ciekach dopływaj cych do oczyszczalni cieków komunalnych.
18.1.7. Emisja substancji do powietrza.
Na poziomie krajowym przyjmuje si ograniczenie emisji pyłów o 75%, dwutlenku siarki o
50%, tlenków azotu o 30%, niemetanowych lotnych zwi zków organicznych o 4% i amoniaku
o 8% w stosunku do stanu z roku 1990. Na poziomie gminy przyjmuje si wska niki krajowe,
za wyj tkiem dwutlenku siarki – 30% i tlenku azotu 20%. Jest to podyktowane rozproszonymi
ródłami emisji i starymi technologiami w zakładach przemysłowych. Poziom zanieczyszcze
powietrza ze ródeł komunikacyjnych b dzie równie malał, przy zało eniu udro nienia sieci
komunikacyjnej oraz wsparcia działa na rzecz rozwoju transportu publicznego.
18.1.8. Paliwa.
Poziom krajowy zakłada do ko ca 2005 r. wycofanie z u ytkowania etyliny i przej cie na
benzyny bezołowiowe.
Poziom regionalny przyjmuje to zało enie w cało ci i jednocze nie zakłada si
wprowadzenie ograniczenia u ytkowania etyliny bezołowiowej, kosztem produkcji i
zastosowania biopaliw. Zakłada si równie odchodzenie od uci
liwych instalacji na paliwa
stałe na rzecz „czystszych” technologii.
18.2. Zastosowanie okresów przej ciowych w obszarze „ rodowisko”.
Polska w wyniku negocjacji o członkostwo w Unii Europejskiej zobowi zała si
do
egzekwowania przepisów unijnych z momentem wej cia w struktury UE. Z uwagi na
niemo liwo
dostosowania we wszystkich dziedzinach regulowanych przez prawo UE,
wynikaj ca głównie ze zbyt du ych kosztów, Polska wyst piła o mo liwo
zastosowania
okresów przej ciowych.
a)
W zakresie czysto ci powietrza:
104
Dyrektywa 99/32/WE w sprawie redukcji zawarto ci siarki i w paliwach płynnych 3 letni
okres przej ciowy (do 31.12.2006), w zakresie art.3 paragraf 1., dotycz cego maksymalnych
ilo ci zawarto ci siarki w ci
kich olejach opałowych;
Dyrektywa 94/63/WE w sprawie kontrolowania emisji lotnych zwi zków organicznych
powstałych w skutek magazynowania benzyn i jej dystrybucji z terminali do stacji obsługi;
W odniesieniu do art. 3 zawieraj cego wymagania dotycz ce istniej cych
instalacji do magazynowania benzyn, niezale nie od przepustowo ci rocznej bazy
magazynowej
- 2 letni (do 31.12.2005);
W odniesieniu do art.4 pkt,. 2b zawieraj cego wymagania dotycz ce instalacji
załadunku
i rozładunku cystern na istniej cych terminalach o rocznej
przepustowo ci powy ej 150000 ton benzyn –roczny (do 31.12.2004);
W odniesieniu do pozostałych przepisów art. 4 zawieraj cego wymagania
dotycz ce instalacji i załadunku, rozładunku cystern na istniej cych terminalach –
2 letni (do 31.12.2005);
W odniesieniu do art. 5 zawieraj cego wymagania dotycz ce istniej cych cystern
do przewozu benzyn – 2 letni okres ( od 31.12.2005);
W odniesieniu do art. 6 zawieraj cego wymagania dotycz ce instalacji do
załadowywania zbiorników istniej cych stacji paliw – 2 letni ( 31.12.2005);
b)
W zakresie gospodarki odpadami
Dyrektywa 94/62/WE w sprawie opakowa i odpadów opakowaniowych
4 letni okres przej ciowy (do 31.12.2007) w odniesieniu do art. 6 Dyrektywy, dotycz cego
odzysku materiałów z odpadów opakowanych na poziomie, co najmniej 50 % i co najwy ej
65% masy oraz poziomu recyklingu cało ci materiałów opakowaniowych zawartych w
odpadach opakowaniowych na poziomie, co najmniej 25% i co najwy ej 45 % masy i co
najmniej 15% masy ka dego materiału, zgodnie ze stanowiskiem Wspólnej Unii Europejskiej
z grudnia 1999.
Dyrektywa 99/31/WE w sprawach składowania odpadów
2 letni okres przej ciowy (do 01.07.2005) w zakresie art. 14 , który odnosi si do poprawy
standardów technologicznych, jakie powinny spełnia składowiska odpadów;
Rozporz dzenie 259/93/EWG w sprawie nadzoru i kontroli przesyłania odpadów w obr bie
Wspólnoty Europejskiej i poza jej obszar
4 letni okres przej ciowy (do 31.12.2007) z zało eniem mo liwo ci przedłu enia do 2012
w odniesieniu do tworzyw sztucznych oraz grupy opadów z „ listy
ółtej” ( zgodnie z
procedur art. 18 Dyrektywy 75/44/EWG, zmienionej Dyrektyw , /156/EWG);
c)
W zakresie jako ci wód
Dyrektywa 91/271/EWG w sprawie oczyszczania cieków komunalnych
105
W odniesieniu do art. 3 (systemy kanalizacji zbiorczej)
5 lat (do 31.12.2008) dla aglomeracji powy ej 10.000 równowa nej liczby
mieszka ców RLM;
12 lat (31.12.2015) dla aglomeracji o RLM od 2.000 do 10.000
W odniesieniu do art. 4 i 5 ( oczyszczalnie cieków):
1.
dla zrzutów z aglomeracji od 2000 do 10 000
12 lat (do 31.12.2015)
2.
dla zrzutów z aglomeracji o RLM ponad 10 000
12 lat (do 31.12.2015)
dla aglomeracji ponad 100 000 RLM – 7 lat (do 31.12.2010) art. 5.2 , art.5.3 i art.5.4
W odniesieniu do art. 7:
12 lat (do 31.12.2015) dla zrzutów cieków do wód słodkich i uj
rzek z aglomeracji
poni ej 2000 RLM;
12 lat (do 31.12.2015) dla zrzutów cieków do wód przybrze nych z aglomeracji
poni ej 10.000 RLM
W odniesieniu do art. 13 ( oczyszczalnie cieków w zakładach sektorów przemysłu rolnospo ywczego):
2 lata (31.12,2006) dla wszystkich zrzutów cieków z zakładów reprezentuj cych
RLM powy ej 4000
Dyrektywa 76/464/EWG w sprawie zanieczyszczenia spowodowanego przez niektóre
substancje wprowadzane do rodowiska wodnego:
4 letni okres przej ciowy (31.12.2007);
d) W zakresie zanieczyszcze przemysłowych
Dyrektywa
96/61/WE
w
sprawie
zintegrowanego
zapobiegania
i
kontroli
zanieczyszcze
3 letni okres przej ciowy dla 157 instalacji istniej cych, dla których pozwolenia zintegrowane
wydaje wojewoda i wymagaj cych powa nych, b d całkowitych zmian technologicznych
oraz 235 instalacji istniej cych, dla których pozwolenia zintegrowane wydaje starosta.
Poniewa
dla tej kategorii zakładów dyrektywa wchodzi w
ycie w ko cu 2007, okres
przej ciowy dla Polski trwa do ko ca 2010.
e)
W zakresie ochrony przed promieniowaniem jonizuj cym
Dyrektywa 97/43/Euroatom w sprawie ochrony przed promieniowaniem jonizuj cym
pochodz cym ze ródeł medycznych
3 letni okres przej ciowy (trwaj cy do 31.12.2006) w zakresie art.8 dyrektywy (dotyczy stanu
technicznego sprz tu medycznego)
106
IV. OKRE LENIE STRUKTURY KOSZTÓW I SPOSOBU REALIZACJI ZADA
ORAZ
PROPONOWANE RÓDŁA FINANSOWANIA.
1. Struktura kosztów i sposób realizacji zada .
Szacunek kosztów realizacji przedsi wzi
w latach 2004 – 2007 opracowano w oparciu o
analiz :
•
nakładów inwestycyjnych przeznaczonych na ochron
•
przedsi wzi
zgłoszonych przez gminy w ramach ankietyzacji,
•
przedsi wzi
finansowanych z funduszy wojewódzkich,
•
wielko ci nakładów inwestycyjnych przeznaczanych na realizacj
rodowiska w latach ubiegłych,
przedsi wzi
priorytetowych w skali województwa, a nie wykazanych w zgłoszeniach gmin i powiatów,
•
kosztów realizacji przedsi wzi
z zakresu zarz dzania programem.
Szacunkowe koszty realizacji programu w latach 2004 – 2007 przedstawiono w tabeli 16.
Tabela 16. Szacunkowe koszty (w tys. zł) działa zwi zanych z wdra aniem Programu
Ochrony rodowiska w latach 2004-2007.
Cel
L.p.
1
Cel 1
Gor ce punkty
Razem Cel 1
2
Cel 2
Gospodarka
wodno- ciekowa
Razem Cel 2
3
Cel 3
Gospodarka
odpadami
Razem Cel 3
4
Cel 4
Poprawa jako ci
rodowiska
Razem Cel 4
Rodzaj działa / inwestycji
2004 do 2007
Opracowanie programów
20
•
20
30
•
•
•
•
•
Opracowania
(m.in.
programy
aktywnej
ochrony,
programy
gospodarki
wodnociekowej)
Inwestycje:
- uporz dkowanie gospodarki wodnej
- uporz dkowanie gospodarki ciekowej
Opracowania programów (m.in. programy
gospodarki odpadami)
Inwestycje:
- uporz dkowanie
gospodarki
odpadami
(ZZO)
- rekultywacja „starych” i „dzikich” składowisk
- stworzenie
infrastruktury
recyklingu
odpadów
Opracowania (programy ochrony powietrza)
Opracowanie programu ograniczenia lub
wyeliminowania hałasu
6 641
5764
12435
40
430
470
30
10
40
107
5
Cel 5
Racjonalizacja
u ytkowania
surowców
Razem Cel 5
6
Cel 6
Ochrona powierzchni
ziemi
Razem Cel 6
7
Opracowanie programu rozwoju
opartej o surowce odnawialne
•
Inwentaryzacja terenów poeksploatacyjnych oraz
terenów zdegradowanych
Program ograniczenia zagro e
zwi zanych z
produkcj roln
•
Cel 8
Przeciwdziałanie
powa nym awariom
Wdra anie planów rewitalizacji cieków wodnych,
likwidacja zagro e
Współpraca samorz dów gminnych z samorz dem
powiatu w zakresie aktywnej ochrony
•
Działania zwi zane z zapobieganiem powa nym
awariom i usuwaniem szkód
Stworzenie systemu informowania i ostrzegania
społecze stwa o zagro eniach
•
Razem Cel 8
•
Cel 9
9 Zwi kszenie
•
wiadomo ci społecznej
Razem Cel 9
•
Cel 10
10
Koszty koordynacji
•
i monitoringu wdra ania
11 Programu oraz
•
zarz dzania
rodowiskiem
Razem zarz dzanie rodowiskiem
RAZEM
10
energetyki
•
Cel 7
Racjonalne u ytkowanie
•
zasobów przyrodniczych
Razem Cel 7
8
•
10
8
5
13
20
20
20
20
Edukacja i komunikacja ze społecze stwem
Wdro enie systemu gromadzenia i upowszechniania
informacji o rodowisku
60
60
Monitoring stanu rodowiska (programy i wykonanie),
w tym raporty, opracowania, mapy stanu i zmian
ziemi
Koordynacja wdra ania Programu, w tym współpraca
i opracowanie raportów z realizacji Programu
Systemy zarz dzania rodowiskiem
40
15
55
13 143
2. Proponowane ródła finansowania.
Koszty inwestycji mog by pokrywane z nast puj cych ródeł:
•
opłaty odbiorców usług - stanowi
warunkiem,
do
pewne
ródło
rodków finansowych, pod
e ich poziom pozwala na pokrycie cało ci kosztów eksploatacyjnych i
inwestycyjnych w skali roku;
•
•
rodki własne - jest to najta szy, bo bezzwrotny, dotacyjny rodek finansowy.
dotacje ze ródeł zewn trznych - dotacje ze ródeł krajowych, głównie z narodowego i
wojewódzkich funduszy ochrony
rodowiska; dotacje ze
ródeł zagranicznych maj
znaczenie marginalne;
•
po yczki z funduszy celowych i kredyty preferencyjne - s
podstawowym
ródłem
rodków na inwestycje w dziedzinie ochrony rodowiska w warunkach polskich.
Po yczek udziela Narodowy Fundusz Ochrony
rodowiska i Gospodarki Wodnej oraz, na
zbli onych zasadach, fundusze wojewódzkie. Przedsi wzi cia finansowane przez NFO iGW
musz spełnia nast puj ce kryteria:
•
zgodno
z polityk ekologiczn pa stwa,
108
•
efektywno
ekologiczna,
•
efektywno
ekonomiczna,
•
uwarunkowania techniczne i jako ciowe,
•
zasi g oddziaływania,
•
wymogi formalne.
Samorz dy terytorialne mog
Znaczna cz
terminie.
uzyskiwa po yczki na pokrycie do 70% kosztów zadania.
po yczki mo e zosta umorzona po zrealizowaniu inwestycji w planowanych
Najni sze
mo liwe
do
uzyskania
oprocentowanie
wynosi
0,2
kredytu
refinansowego. Preferencyjne kredyty, bez mo liwo ci umorze , oferuje Bank Ochrony
rodowiska. Dla gmin kredyty przyznawane s
na poziomie 0,2 stopy kredytu
refinansowego. Okres spłaty wynosi do 4 lat. W obu instytucjach finansowych odsetki s
płatne od momentu uruchomienia kredytu.
Po yczki i preferencyjne kredyty s
zazwyczaj udzielane na krótkie okresy - do kilku lat.
Powoduje to znaczne skumulowanie kosztów finansowych obsługi zadłu enia, skutkuj ce
znaczn
podwy k
cen usług (je eli koszty finansowe s
ich elementem) lub du ymi
wydatkami z bud etu gmin.
•
komercyjne kredyty bankowe - ze wzgl du na du e koszty finansowe, zwi zane z
oprocentowaniem, kredyty komercyjne nie powinny by
brane pod uwag
jako
podstawowe ródła finansowania inwestycji, lecz jako uzupełnienie rodków z po yczek
preferencyjnych. Samorz dy s
obecnie postrzegane przez banki jako interesuj cy i
wiarygodni klienci, st d dost p do kredytów jest coraz łatwiejszy.
•
emisja obligacji komunalnych - emisja papierów warto ciowych jest jeszcze jednym
sposobem zadłu ania w celu pozyskania kapitału. Obligacje mog
by
emitowane
wówczas, gdy daj szans pozyskania rodków taniej ni kredyty bankowe, a po yczki
preferencyjne nie s mo liwe do pozyskania.
•
udział kapitałowy lub akcyjny - polega na obj ciu udziałów finansowych w
przedsi wzi ciu inwestycyjnym przez podmioty prywatne lub publicznych inwestorów
instytucjonalnych (fundusze inwestycyjne).
3. Wybrane ródła finansowania.
Poni ej zestawiono mo liwe do wykorzystania wybrane
ródła finansowania inwestycji z
zakresu ochrony rodowiska:
109
3.1. Fundusze ochrony rodowiska i gospodarki wodnej.
Zasady funkcjonowania Narodowego, wojewódzkich, powiatowych i gminnych funduszy
ochrony rodowiska i gospodarki wodnej okre la ustawa z dnia 27 kwietnia 2001 r. Prawo
Ochrony rodowiska (Dz.U. Nr 62, poz. 627 z pó niejszymi zmianami).
Zasadniczym celem Narodowego Funduszu jest wspieranie finansowe przedsi wzi
podejmowanych dla poprawy jako ci rodowiska w Polsce. Główne jego kierunki działalno ci
okre la „Polityka Ekologiczna Pa stwa” oraz Program wykonawczy do „Polityki Ekologicznej
Pa stwa do roku 2000”, za
aktualizowane co roku cele szczegółowe – dokumenty
wewn trzne Narodowego Funduszu, w tym zwłaszcza zasady udzielania pomocy finansowej
i lista przedsi wzi
priorytetowych. W zakresie ochrony powierzchni ziemi, w tym ochrony
rodowiska przed odpadami, zakłada si dofinansowanie działa inwestycyjnych zgodnych z
ni ej wymienionymi programami priorytetowymi:
•
rekultywacja terenów zdegradowanych przez wojska Federacji Rosyjskiej, Wojsko
Polskie i przemysł,
•
likwidacja uci
liwo ci starych składowisk odpadów niebezpiecznych (w tym tzw.
mogilników, w których deponowane s
•
unieszkodliwianie
odpadów
rodki ochrony ro lin),
powstaj cych
w
zwi zku
z
transportem
samochodowym (autozłom, płyny eksploatacyjne, akumulatory, ogumienie,
tworzywa sztuczne) oraz zbiórka i wykorzystanie olejów przepracowanych,
•
przeciwdziałanie powstawaniu i unieszkodliwianie odpadów przemysłowych i
innych odpadów niebezpiecznych,
•
mi dzygminne i regionalne programy zagospodarowania odpadów komunalnych
(w tym wspomaganie systemów zagospodarowania osadów ciekowych).
Fundusze udzielaj dotacji (charakter bezzwrotny) i po yczek na zasadach preferencyjnych.
Warunki udzielania kredytów
•
udokumentowany wymierny efekt ekonomiczny,
•
prawne zabezpieczenie spłaty kredytów,
•
potwierdzone inne ródła finansowania, w tym 20% udziału własnego,
•
zdolno
•
zatwierdzona dokumentacja techniczna inwestycji.
podmiotu do spłaty zadłu enia,
W kryteriach oceny wniosku o dofinansowanie punktowana jest pozycja na li cie
przedsi wzi
priorytetowych Wojewódzkiego Funduszu Ochrony
rodowiska i Gospodarki
Wodnej.
110
Fundusze ekologiczne s
najbardziej znanym i wykorzystywanym
ródłem dotacji i
preferencyjnych kredytów dla podmiotów podejmuj cych inwestycje ekologiczne. Wpływa to
na: ilo
rodków finansowych, jak dysponuj fundusze, warunki udost pniania rodków
finansowych po yczkobiorcom oraz procedury dochodzenia do uzyskania finansowego
wsparcia funduszu. Blisko
funduszy i ich regionalny charakter (fundusze wojewódzkie) ma
tak e znaczenie dla ich wyró nienia w gronie inwestorów ekologicznych.
Narodowy Fundusz Ochrony rodowiska i Gospodarki Wodnej
Narodowy Fundusz Ochrony
w Polsce instytucj
rodowiska i Gospodarki Wodnej (NFO iGW) jest najwi ksz
finansuj c
przedsi wzi cia z dziedziny ochrony rodowiska. Zakres
działania Funduszu obejmuje finansowe wspieranie przedsi wzi
proekologicznych o
zasi gu regionalnym i ogólnokrajowym oraz ponadregionalnym.
Podstawowymi formami finansowania zada
proekologicznych przez NFO iGW s
preferencyjne po yczki i dotacje, ale uzupełniaj je inne formy finansowania, np. dopłaty do
preferencyjnych kredytów bankowych, uruchamianie ze swych rodków linii kredytowych w
bankach, czy zaanga owanie kapitałowe w spółkach prawa handlowego. NFO iGW
administruje równie
rodkami zagranicznymi, przeznaczonymi na ochron
rodowiska w
Polsce, pochodz cymi z pomocy zagranicznej.
Dotacje udzielane s
przede wszystkim na: edukacj
ekologiczn , przedsi wzi cia
pilota owe dotycz ce wdro enia post pu technicznego i nowych technologii o du ym stopniu
ryzyka lub maj cych eksperymentalny charakter, monitoring, ochron
przyrody, ochron i
hodowl lasów na obszarach szczególnej ochrony rodowiska oraz wchodz cych w skład
le nych kompleksów promocyjnych, ochron przed powodzi , ekspertyzy, badania naukowe,
programy wdra ania nowych technologii, prace projektowe i studialne, zapobieganie lub
likwidacj nadzwyczajnych zagro e , unieszkodliwianie i zagospodarowanie wód zasolonych
oraz profilaktyk zdrowotn dzieci z obszarów zagro onych.
rodki , którymi dysponuje NFO iGW, pochodz
rodowiska i administracyjnych kar pieni
głównie z opłat za korzystanie ze
nych. Przychodami Narodowego Funduszu s
tak e wpływy z opłat produktowych oraz wpływy z opłat i kar pieni
nych, ustalanych na
podstawie przepisów ustawy - Prawo geologiczne i górnicze.
Wojewódzki Fundusz Ochrony rodowiska i Gospodarki Wodnej
Do roku 1993 wojewódzkie fundusze, nie posiadaj c osobowo ci prawnej, udzielały
wył cznie dotacji na dofinansowywanie przedsi wzi
zwi zanych z ochron
rodowiska na
111
obszarze własnych województw. W 1993 roku fundusze te otrzymały osobowo
prawn , co
umo liwiło im udzielanie, obok dotacji, tak e po yczek preferencyjnych.
Podstawowym ródłem ich przychodów s wpływy z tytułu:
•
opłat za składowanie odpadów i kar zwi zanych z niezgodnym z przepisami prawa ich
składowaniem (28,8% tych wpływów),
•
opłat za gospodarcze korzystanie ze rodowiska i wprowadzanie w nim zmian oraz za
szczególne korzystanie z wód i urz dze
wodnych, a tak e z wpływów z kar za
naruszanie warunków korzystania ze rodowiska (50,4% tych wpływów).
Dochodami WFO iGW mog by tak e rodki z tytułu:
•
posiadania udziałów w spółkach,
•
odsetek od udzielanych po yczek,
•
emisji obligacji,
•
zysków ze sprzeda y i posiadania papierów warto ciowych,
•
zaci gania kredytów,
•
oprocentowania rachunków bankowych i lokat,
•
wpłat z innych funduszy,
•
wpływów z przedsi wzi
organizowanych na rzecz ochrony rodowiska i gospodarki
wodnej,
•
•
•
dobrowolnych wpłat, zapisów i darowizn osób fizycznych i prawnych,
wiadcze rzeczowych i rodków pochodz cych z fundacji,
innych dochodów okre lonych przez Rad Ministrów.
Powiatowe i Gminne Fundusze Ochrony rodowiska i Gospodarki Wodnej
Narz dziem ekonomicznym gospodarowania odpadami s gminny oraz powiatowy Fundusz
Ochrony
rodowiska i Gospodarki Wodnej (GFO iGA i PFO iGW). Słu
finansowania przedsi wzi
one do
z zakresu szeroko rozumianej ochrony rodowiska i gospodarki
wodnej, w tym tak e nowoczesnemu gospodarowaniu odpadami komunalnymi.
Powiatowe Fundusze Ochrony rodowiska i Gospodarki Wodnej
Powiatowe fundusze ochrony
rodowiska i gospodarki wodnej (PFO IGW) utworzone
zostały na pocz tku roku 1999 wraz z utworzeniem powiatowego szczebla administracji
pa stwowej. Fundusze te nie maj osobowo ci prawnej.
Dochodami PFO IGW s wpływy z:
•
opłat za składowanie i magazynowanie odpadów i kar zwi zanych z niezgodnym z
przepisami prawa ich składowaniem lub magazynowaniem (10% tych wpływów),
112
•
opłat za gospodarcze korzystanie ze rodowiska, a tak e z wpływów z administracyjnych
kar pieni
nych (tak e 10% tych wpływów, poza opłatami i karami za usuwanie drzew i
krzewów, które w cało ci stanowi przychód gminnego funduszu).
Dochody PFO iGW przekazywane s
na rachunek starostwa, w bud ecie powiatu maj
charakter działu celowego.
Obecnie
rodki
powiatowych funduszy (zgodnie z po , art.407) przeznacza si
na
wspomagania działalno ci w zakresie okre lonym jak dla gminnych funduszy, a tak e na
realizacj przedsi wzi
zwi zanych z ochron powierzchni ziemi i inne zadania ustalone
przez rad powiatu, słu
ce ochronie rodowiska i gospodarce wodnej, wynikaj ce z zasady
zrównowa onego rozwoju, w tym na plany gospodarki odpadami.
Gminne Fundusze Ochrony rodowiska i Gospodarki Wodnej
Na dochód GFO iGW składa si :
•
Cało
•
50% wpływów z opłat za składowanie odpadów na terenie gminy.
•
10% wpływów z opłat i kar z terenu gminy za pozostałe rodzaje gospodarczego
wpływów z opłat za usuwanie drzew i krzewów.
korzystania ze rodowiska i wprowadzanie w nim zmian oraz szczególne korzystanie z
wód i urz dze wodnych. Dysponentem GFO iGW jest wójt - burmistrz gminy.
Dochody te mog by wykorzystane m.in. na:
•
Dotowanie i kredytowanie zada modernizacyjnych i inwestycyjnych, słu
cych ochronie
rodowiska.
•
Realizacj przedsi wzi
•
Wspieranie działa zapobiegaj cych powstawaniu odpadów.
zwi zanych z gospodarczym wykorzystaniem odpadów.
Wójtowie, burmistrzowie lub prezydenci miast s zobowi zani do corocznego przedstawiania
radzie gminy (miasta) oraz zatwierdzania zestawienia przychodów i wydatków tego
funduszu.
Gminne fundusze nie s
prawnie wydzielone ze struktury organizacyjnej gminy, a wi c
podobnie jak PFO iGW nie maj osobowo ci prawnej i nie mog udziela po yczek. Celem
działania GFO IGW jest dofinansowywanie przedsi wzi
proekologicznych na terenie
własnej gminy. Zasady przyznawania rodków ustalane s indywidualnie w gminach.
Istnieje du e prawdopodobie stwo,
e fundusze ochrony rodowiska i gospodarki wodnej
przestan funkcjonowa w najbli szych latach.
113
3.2.
Ekofundusz.
Geneza Ekofunduszu si ga roku 1991, kiedy to Klub Paryski, zrzeszaj cy pa stwa b d ce
wierzycielami Polski, podj ł decyzj o redukcji polskiego długu o 50%, pod warunkiem spłaty
pozostałej cz
ci do roku 2010. Zaproponował te ewentualn dalsz , 10% redukcj długu,
pod warunkiem przeznaczenia go na uzgodniony cel. Z kolei Rz d Polski zaproponował, aby
te dodatkowe 10% długu mo na było przeznaczy na wsparcie przedsi wzi
w ochronie
rodowiska.
Zgodnie ze statutem rodki Ekofunduszu (www.ekofundusz.org.pl) mog by wykorzystane
przede wszystkim w czterech sektorach uznanych za priorytetowe. S nimi:
•
zmniejszenie
emisji gazów powoduj cych
zmiany
klimatu
Ziemi (tzw.
gazów
cieplarnianych),
•
ograniczenie transgranicznego transportu dwutlenku siarki i tlenków azotu z terytorium
Polski,
•
zmniejszenie zanieczyszczenia Morza Bałtyckiego,
•
zachowanie bioró norodno ci polskiej przyrody.
Od roku 1998 jednym z priorytetów w działaniach Ekofunduszu stała si równie gospodarka
odpadami. Fundacja wspiera najbardziej efektywne i nowatorskie przedsi wzi cia zwi zane
z odzyskiem i unieszkodliwianiem odpadów oraz z rekultywacj gleb ska onych.
Ekofundusz udziela wsparcia finansowego jedynie w formie bezzwrotnej dotacji. Z reguły
wynosi ona 10-30% kosztów projektu. W wyj tkowych przypadkach, gdy inwestorem jest
instytucja bud etowa lub organ samorz dowy, dotacja ta mo e si ga 50%, a w ochronie
przyrody, gdy partnerem Ekofunduszu jest społeczna organizacja pozarz dowa - nawet
80%.
W momencie wej cia Polski w struktury Unii Europejskiej Ekofundusz zako czy swoj
działalno
.
3.3. Banki.
Coraz wi cej banków wykazuje zainteresowanie inwestycjami w zakresie ochrony
rodowiska. Dzi ki współpracy z funduszami ochrony
rozszerzaj
one swoj
ofert
kredytow
o kredyty preferencyjne, przeznaczone na
przedsi wzi cia proekologiczne oraz nawi zuj
swoje
rodki
finansowe w ochronie
rodowiska i gospodarki wodnej
współprac
z podmiotami anga uj cymi
rodowiska (fundacje, mi dzynarodowe instytucje
finansowe). Kredyty preferencyjne pochodz ze rodków finansowych gromadzonych przez
banki, za fundusze ochrony rodowiska i gospodarki wodnej udzielaj dopłat do wysoko ci
oprocentowania. W ten sposób ulega obni eniu koszt kredytu dla podejmuj cego inwestycje
114
proekologiczne. Banki uruchamiaj
te
linie kredytowe w cało ci ze
rodków funduszy
ochrony rodowiska i gospodarki wodnej oraz innych instytucji.
Szczególn rol na rynku kredytów na inwestycje proekologiczne odgrywa Bank Ochrony
rodowiska (www.bosbank.pl). Oferuje on najwi cej
rodków finansowych w formie
preferencyjnych kredytów i dysponuje zró nicowan ofert dla prywatnych i samorz dowych
inwestorów, a tak e osób fizycznych.
Wa ne miejsce na rynku kredytów ekologicznych zajmuj tak e mi dzynarodowe instytucje
finansowe, a w szczególno ci Bank
wiatowy (www.worldbank.org) i Europejski Bank
Odbudowy i Rozwoju (www.polisci.com).
3.4.
Fundusze inwestycyjne.
Fundusze inwestycyjne stanowi
ochrony
nowy i potencjalnie wa ny segment rynku finansowego
rodowiska. Oprócz dodatkowego kapitału s
one w stanie wnie
wiedz
menad ersk , do wiadczenie i kontakty do wspieranej finansowo spółki. Szerokie wej cie
ekologicznych funduszy inwestycyjnych (green equity funds) na rynek finansowy ochrony
rodowiska, mo e okaza
si
przełomowe dla usprawnienia podejmowania decyzji
inwestycyjnych oraz integracji ochrony
rodowiska z przedsi wzi ciami o charakterze
gospodarczym. Do wiadczenie z ł czeniem wymaga
ochrony
rodowiska i rozwoju
produkcji mo e by przydatne do niedopuszczenia do zwi kszenia obci
e
warunkach
nastawione
wzrostu
gospodarczego.
Fundusze
wykorzystywanie mo liwo ci, jakie daj
menad erska.
Ich
inwestycyjne
s
rodowiska w
na
współczesne procesy technologiczne i wiedza
zainteresowanie nowymi spółkami jest szczególnie cenne dla
proekologicznego rozwoju gospodarki.
3.5.
Programy pomocowe Unii Europejskiej.
Podstawowymi celami wszystkich programów pomocowych, pochodz cych zarówno ze
rodków unijnych, jak i współpracy bilateralnej, s :
•
ogólna poprawa stanu rodowiska naturalnego
•
dostosowanie polskiego ustawodawstwa oraz standardów ekologicznych do wymaga
unijnych
•
wprowadzenie
nowoczesnych
technologii
ekologicznych
oraz
schematów
organizacyjnych, stosownie do standardów europejskich,
•
transfer know-how
SAPARD
Program SAPARD – Przedakcesyjny Instrument Wsparcia Rolnictwa i Obszarów Wiejskich
(Special Accession Programme for Agriculture and Rural Development).
115
Fundusz SAPARD przeznaczony jest dla krajów kandyduj cych do członkostwa w Unii
Europejskiej na pomoc w stymulowaniu rozwoju obszarów wiejskich, ułatwienie procesu
integracji sektora rolnego z UE oraz płynne wł czenie rolnictwa krajów kandyduj cych w
system Wspólnej Polityki Rolnej i Strukturalnej UE.
Termin realizacji wyznaczono na lata 2000 – 2006, za maksymalny roczny bud et dla Polski
wynosi 168,7 mln euro. Wkład ze strony Unii Europejskiej mo e wynie
nie wi cej ni 75%
ogólnej sumy wydatków publicznych, pozostałe 25 % to wkład ze strony polskiej.
Celem programu jest wsparcie dla zrównowa onego rozwoju obszarów wiejskich w okresie
przedakcesyjnym. Maksymalny roczny bud et dla Polski wynosi 168,7 mln euro. Zgodnie z
rozporz dzeniem Rady Unii Europejskiej z dnia 21 czerwca 1999 roku program mo e
wspiera nast puj ce przedsi wzi cia:
•
inwestycje w gospodarstwach rolnych,
•
popraw przetwórstwa i marketingu produktów rolnych i rybnych,
•
popraw struktur kontroli jako ci, kontroli weterynaryjnej i kontroli zdrowia ro lin na rzecz
jako ci artykułów ywno ciowych i ochrony konsumenta,
•
wprowadzanie metod produkcji rolnej, zmierzaj cych do ochrony rodowiska naturalnego
oraz krajobrazu wiejskiego,
•
rozwój i dywersyfikacj działalno ci gospodarczej,
•
wprowadzenie systemu zast pstw w gospodarstwach rolnych oraz systemu usług w
systemie zarz dzania gospodarstwami,
•
tworzenie grup producenckich,
•
odnow i rozwój wsi oraz ochron dziedzictwa kulturowego obszarów wiejskich,
•
popraw struktury obszarowej oraz scalanie gruntów,
•
tworzenie i aktualizowanie systemu rejestru gruntów,
•
doskonalenie szkolenia zawodowego,
•
rozwój i ulepszenie infrastruktury na obszarach wiejskich,
•
gospodark zasobami wodnymi w rolnictwie,
•
le nictwo i zalesianie obszarów rolnych, inwestycje w prywatnych gospodarstwach
le nych oraz przetwórstwo i marketing produktów le nych,
•
pomoc techniczn na rzecz działa obj tych programem.
Sposób wykorzystania programu w Polsce został okre lony w Programie operacyjnym
programu SAPARD. Zgodnie z tym dokumentem priorytetowymi
rodkami działania
programu SAPARD w Polsce b d :
•
poprawa przetwórstwa i marketingu produktów rolnych i rybnych,
•
inwestycje w gospodarstwach rolnych,
116
•
rozwój i poprawa infrastruktury obszarów wiejskich,
•
ró nicowanie działalno ci gospodarczej na obszarach wiejskich.
Przewidziano tak e uzupełniaj ce
rodki
działania, obejmuj ce: pilota owe projekty
dotycz ce ochrony rodowiska na terenach rolniczych oraz zalesiania, szkolenie zawodowe:
pomoc techniczn (doradcz ) na rzecz rodków obj tych programem.
Rozpocz cie programu SAPARD planowane było na pocz tek 2000 roku, jednak wobec
opó nienia wydania aktu wykonawczego, precyzuj cego zasady finansowe programu, został
wprowadzony dopiero w czerwcu 2002 roku. Zasady te s
Europejskim Funduszu Orientacji i Gwarancji Rolnej, w cz
Instytucj
realizuj c
zbli one do stosowanych w
ci dotycz cej gwarancji rolnych.
program SAPARD w Polsce jest Agencja Restrukturyzacji i
Modernizacji Rolnictwa. Agencji tej powierzona została zarówno funkcja implementacyjna,
jak i płatnicza. Funkcja implementacyjna polega przede wszystkim na prowadzeniu akcji
informacyjnej, zbieraniu, opiniowaniu i selekcji propozycji przedsi wzi
przewidzianych do
finansowania w ramach programu. Funkcja płatnicza polega na zarz dzaniu finansami
programu, dokonywaniu płatno ci i rozlicze z beneficjentami programu z jednej strony oraz
– za po rednictwem Narodowego Funduszu – z Komisj Europejsk - z drugiej. Zgodnie z
wymaganiami postawionymi przez Komisj Europejsk agencja płatnicza musi by poddana
procesowi akredytacji , który ma zapewni ,
e wypełnione zostan
wszystkie warunki
dotycz ce zarz dzania finansowego i kontroli finansowej ustanowione przez Komisj .
Program SAPARD w odró nieniu od innych programów pomocy przedakcesyjnej, ma by
realizowany w sposób w pełni zdecentralizowany. Oznacza to m.in. , e Komisja Europejska
sprawuje kontrol ex-post, zamiast ex-ante. Oznacza to tak e, e Komisja Europejska nie
b dzie decydowała
o wyborze poszczególnych przedsi wzi
finansowych w ramach
programu. B dzie natomiast prowadziła kontrol poprawno ci wydatkowania rodków oraz
realizacji programu – zgodnie z zasadami – po fakcie. W przypadku stwierdzenia
nieprawidłowo ci, odpowiednie wydatki nie b d refundowane przez Komisj .
Agencja Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa
Agencja Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa (ARiMR) w rozwoju przedsi biorczo ci na
wsi spełnia rol znacz c . ARiMR bierze udział we wspieraniu rozwoju przedsi biorczo ci
wiejskiej poprzez:
•
dopłaty do oprocentowania kredytu w ramach linii na realizacje przedsi wzi
inwestycyjnych w rolnictwie, przetwórstwie rolno-spo ywczym i usługach dla rolnictwa
•
obj tych bran owym programem restrukturyzacji i modernizacji
mleczarstwa
117
•
obj tych bran owym programem restrukturyzacji i modernizacji
produkcji mi sa
•
wspieranie realizacji przedsi wzi
inwestycyjnych, tworz cych nowe, stałe miejsca
pracy w działalno ciach pozarolniczych w gminach wiejskich oraz gminach miejskowiejskich gwarantuj cych zatrudnienie ludno ci wiejskiej
•
wspieranie rozwoju usług mechanizacyjnych w ramach realizacji bran owego programu
wspólnego u ytkowania maszyn rolniczych
•
udzielanie rolnikom zainteresowanym prowadzeniem działalno ci agroturystycznej w
gospodarstwie rolnym pomocy finansowej w formie dopłat do oprocentowania kredytu w
ramach linii na realizacj przedsi wzi
inwestycyjnych w rolnictwie, przetwórstwie rolno-
spo ywczym i usługach dla rolnictwa
•
po yczki na tworzenie nowych miejsc pracy w działalno ciach pozarolniczych
•
dofinansowanie działalno ci zwi zanej z podnoszeniem kwalifikacji zawodowych
CRAFT/6 Program Ramowy Unii Europejskiej w zakresie Rozwoju Technologicznego
(www.parp.gov.pl)
Głównym celem tego programu jest wspieranie rozwoju innowacyjnych technologii, m.in. w
gospodarce odpadami.
W programie tym mo e wzi
udział ka da osoba prawna, przedsi biorstwa (małe, rednie,
du e, firmy rzemie lnicze), zwi zki firm z danej bran y itp.
Aby uzyska
grant w ramach tego programu nale y przede wszystkim mie
innowacyjnego rozwi zania, nast pnie zało y
ide
konsorcjum mi dzynarodowe, w skład
którego wejd te firmy z krajów UE i zło y wniosek według wymogów Komisji Europejskiej.
Instytucje,
tworz ce
konsorcjum,
musz
zapewni
wykonanie
wszystkich
działa
niezb dnych do uzyskania zamierzonego celu, - od bada , poprzez prezentacj wyników,
transfer technologii, wdro enie, promocj w mediach.
Dofinansowanie projektów wdro eniowych ze rodków 6 PR. kształtuje si na poziomie ok.
35 %.
Szczegółowe informacje na temat tego programu mo na uzyska
w Krajowym Punkcie
Kontaktowym, ul. wi tokrzyska 21, Warszawa.
Programy bilateralne
Do niedawna jeszcze istniało szereg programów dwustronnych, w ramach których mo liwe
było uzyskanie wsparcia zarówno na projekty inwestycyjne, jak i doradcze. Zało eniem
wszystkich tych programów była intensywna pomoc w rozwi zywaniu najwa niejszych
problemów w zwi zku z akcesj do Unii Europejskiej.
118
Krajami udzielaj cej tej pomocy, były m.in. Niemcy, Szwecja, Szwajcaria, Francja i.in. Po
wyga ni ciu strategii pomocy obejmuj cej najcz
ciej okres do 2000 r., wi kszo
tych
krajów podj ła decyzj o całkowitym zaniechaniu lub stopniowym zmniejszaniu rozmiaru i
zakresu tego rodzaju współpracy z Polsk , np. Szwecja nie przewidziała w ogóle nowych
projektów i wspierania dodatkowych sektorów. Mo liwe jest uruchamianie tylko małych
projektów, komplementarnych z działaniami w tych obszarach, które ju
wcze niej były
finansowane przez stron szwedzk .
Na zasadzie indywidualnych porozumie mi dzy Landami i województwami lub powiatami
polskimi działa współpraca niemiecko – polska, np. Województwo
Nadrenii-Westfalii i.in. Współpraca ta najcz
l skie – rz d Płn.
ciej przyjmuje form tworzenia spółek Joint-
Venture do wspólnego realizowania okre lonych przedsi wzi
.
Utworzenie spółki JV z do wiadczonym i dysponuj cym dobrym zapleczem technicznym i
finansowym partnerem zagranicznym mogłoby te by opcj wzmocnienia pozycji i szans
rozwoju działalno ci dla firm z województwa zachodniopomorskiego, np. zajmuj cych si
zbiórk i unieszkodliwianiem odpadów.
W dalszym ci gu mo na ubiega si jeszcze o wsparcie ze strony Du skiej Agencji Ochrony
rodowiska (DEPA), wspieraj cej gminy polskie np. we wdra aniu selektywnej zbiórki
surowców wtórnych (dostawy kontenerów itp.), nie mniej program pomocy dla Polski ko czy
si tak e w grudniu 2003 .
Informacji na temat programów ISPA i bilateralnych udziela m.in. NFO iGW, ul.
Konstruktorska 3a, Warszawa lub Urz d Komitetu Integracji Europejskiej, ul. Bagatela 14,
Warszawa.
Fundusze strukturalne i Fundusz spójno ci
W momencie przyst pienia do Unii Europejskiej Polska straci mo liwo
korzystania z
funduszy przedakcesyjnych, lecz zyska dost p do znacznie wi kszych funduszy
strukturalnych
Unii
i
Funduszu
Spójno ci
(www.cie.gov.pl
przeznaczonego na wsparcie rozwoju transportu i ochrony
lub
www.ukie.gov.pl),
rodowiska. Trudno dzi
powiedzie , na jakich zasadach b d funkcjonowa te fundusze po wej ciu Polski do Unii
Europejskiej (zapowiadane jest ich przeobra enie), niew tpliwie jednak nadal b d pełniły
rol
silnego instrumentu pomocowego, zapewniaj cego kierowanie du ych
finansowych, m.in. na ochron
rodków
rodowiska i zadania realizowane w tym zakresie,
szczególnie przez samorz dy terytorialne.
Unia Europejska (UE) przewiduje udzielenie Polsce pomocy na rozwój systemów
infrastruktury ochrony
rodowiska, poprzez takie instrumenty jak fundusze strukturalne i
Fundusz Spójno ci (FS). Na lata 2004 - 2006 UE przewiduje transfer rodków finansowych
na poziomie 13,8 mld EURO, z czego ponad 4,2 mld na realizacj projektów z Funduszu
119
Spójno ci. Planowane działania strukturalne b d
uj te w Narodowym Planie Rozwoju
(NPR). Przewidziane rodki inwestycyjne w ramach NPR wynosz 23 mld EURO (13,8 mld
z funduszy strukturalnych UE, ok. 6,2 mld EURO z krajowych rodków publicznych i ok. 3
mld z sektora prywatnego, je eli b dzie beneficjentem funduszy europejskich). Jednym z
priorytetów NPR na lata 2004 – 2006 jest: ochrona rodowiska i racjonalne wykorzystanie
zasobów rodowiska. Priorytet ten b dzie realizowany przez:
•
cz
rodowiskow Funduszu Spójno ci – 2,6 - 3,1 mld EURO (2,1 mld EURO wkład
UE),
•
Sektorowy Program Operacyjny: ochrona rodowiska i gospodarka wodna – 643 mln
EURO (516 mln EURO rodki Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego - ERDF),
•
inne programy operacyjne (szczególnie Zintegrowany Program Operacyjny Rozwoju
Regionalnego – ZPORR).
Celem strategii dla Funduszu Spójno ci jest wsparcie podmiotów publicznych w realizacji
działa
na rzecz poprawy stanu
rodowiska, b d ce realizacj
wynikaj cych z wdra ania prawa ochrony
zobowi za
Polski,
rodowiska Unii Europejskiej, poprzez
dofinansowanie:
•
realizacji indywidualnych projektów,
•
programów grupowych z zakresu ochrony rodowiska,
•
programów ochrony rodowiska rz dowych i samorz dowych.
Jednym z kryteriów uzyskania rodków finansowych z Funduszu Spójno ci jest wielko
projektu, a mianowicie ł czna warto
projektu powinna przekracza 10 mln EURO. Projekty
o takiej warto ci s w stanie zorganizowa głównie rednie lub du e miasta, b d np. zwi zki
miast czy gmin.
Priorytetem 3 FS jest racjonalna gospodarka odpadami komunalnymi. Przewidziana kwota
rodków finansowych na ten priorytet z UE wynosi 390,2 mln EURO (przy zało eniu 19 %
udziału rodków krajowych). Fundusze te ukierunkowane b d na finansowanie konkretnych
inwestycji, których wyniki s zgodne z zapisami Dyrektywy Rady 91/156/EEC.
Priorytetem 2 w Sektorowym Programie Operacyjnym – „Ochrona rodowiska i gospodarka
wodna” jest ochrona
rodowiska na obszarach zanieczyszczonych. Działanie 4 dotyczy
zagospodarowania odpadów niebezpiecznych. W ramach tego priorytetu realizowane b d
zadania, których nie mo na dofinansowa
z Funduszu Spójno ci. Wsparcie finansowe
dotyczy b dzie tak e podmiotów niepublicznych. Na ten priorytet przeznaczono 127 mln
EURO.
W ramach ZPORR wsparcie zostanie udzielone szerokiej gamie projektów z zakresu
ochrony
rodowiska. Pomoc z zasobów funduszy strukturalnych i pa stwowych b dzie
120
udzielana głównie na projekty jednostek samorz du terytorialnego, realizowane w
powi zaniu ze wsparciem udzielanym dla wzmocnienia potencjału rozwojowego regionów.
Wydatki w ramach działa
wynios
nie wi cej ni 633,1 mln EURO, z tego wsparcie ze
rodków Funduszy Strukturalnych wyniesie 411,56 mln EURO, z czego ok. 70 % zostanie
przeznaczone na ochron
wód i gospodark
wodn . W ramach działa
gospodarki odpadami na dofinansowanie mog
liczy
dotycz cych
projekty ograniczaj ce wpływ
składowanych odpadów na powietrze atmosferyczne, wody i gleb poprzez:
•
modernizacj istniej cych wysypisk komunalnych,
•
budow zakładów unieszkodliwiania odpadów (kompostownie, spalarnie),
•
wprowadzenie na szerok skal systemu powtórnego zagospodarowania odpadów,
•
regionalne programy likwidacji niebezpiecznych i dzikich wysypisk.
Beneficjentem ko cowym w ramach działa
b d
samorz dy wojewódzkie, powiatowe i
gminne.
Inne mo liwo ci sfinansowania Programu.
W ród mo liwych do zastosowania innych metod finansowania Programu mo na zaliczy :
•
opłaty produktowe - opłaty nakładane na produkty obci
aj ce
rodowisko, np.
opakowania, baterie, wietlówki. Wpływy z tego tytułu, trafiaj ce do bud etu pa stwa,
b d
przeznaczane na wspomaganie i dofinansowanie systemu recyklingu (Ustawa o
opakowaniach i odpadach opakowaniowych z dnia 11 maja 2001 r. (Dz.U. Nr 63, poz.
638 z pó n. zm.),
•
depozyty ekologiczne - obci
enia nakładane na produkty, podlegaj ce zwrotowi w
momencie przekazania tego produktu do recyklingu lub unieszkodliwienia (Ustawa o
obowi zkach przedsi biorców w zakresie gospodarowania niektórymi odpadami oraz o
opłacie produktowej i opłacie depozytowej z dnia 11 maja 2001 r. (Dz.U. Nr 63, poz. 639
z pó n. zm.),
Wart zainteresowania form wspomagania inwestycji proekologicznych jest leasing. Polega
on na oddaniu, na okre lony czas, przedmiotu w posiadanie u ytkownikowi, który za opłat
korzysta z niego, z mo liwo ci docelowego nabycia praw własno ci.
Leasing jest jedn
z najszybciej rozwijaj cych si form finansowania inwestycji w Polsce.
Wkracza on coraz bardziej w sfer
finansowania inwestycji proekologicznych. Zwykle z
leasingu korzysta podmiot, który nie posiada wystarczaj cych
rodków na zakup
potrzebnego sprz tu lub który nie posiada wystarczaj cego zabezpieczenia potrzebnego do
wzi cia kredytu bankowego. Z tego powodu leasing uznawany jest bardziej ni kredyt za
uniwersaln i elastyczn form finansowania działalno ci inwestycyjnej. Z punktu widzenia
podmiotu gospodarczego najwi kszymi zaletami leasingu s mo liwo ci łatwego dost pu do
najnowszej techniki, bez anga owania własnych
rodków finansowych oraz rozło enie
121
finansowania przedsi wzi
w długim okresie czasu, co jest szczególnie istotne przy wielu
rodzajach inwestycji ekologicznych.
Finansowaniem ochrony rodowiska w Polsce interesuje si coraz wi cej banków i funduszy
inwestycyjnych. Rozwija si te pomoc zagraniczna, dzi ki której funkcjonuje w Polsce wiele
fundacji ekologicznych. Poszukiwane s te nowe instrumenty ekonomiczno – finansowe w
ochronie rodowiska, takie jak opłaty produktowe czy ekoobligacje.
Inwestorzy w zakresie ochrony rodowiska mog wi c liczy na to, e system finansowania
przedsi wzi
proekologicznych w Polsce b dzie rozwijał si nadal, oferuj c coraz szersze
formy finansowania i coraz wi ksze rodki finansowe, przeznaczane na wsparcie działa
słu
cych ochronie rodowiska w naszym kraju.
Tabela 17. ródła finansowania.
ródło
Udział
%
Fundusze ekologiczne (NFO iGW,
WFO iGW)
Bud ety samorz dów terytorialnych (gminy,
powiaty i województwo), w tym gminne i
powiatowe fundusze ekologiczne
Podmioty gospodarcze ( rodki własne i
kredyty bankowe)
Fundusze pomocowe i strukturalne
Bud et pa stwa
Razem
w tys. zł
20
20 935
12 411
12
22
23 028
32
14
100%
33 495
14 654
104 523
V. PROPOZYCJA STRUKTURY ZARZ DZANIA RODOWISKIEM.
1. Zarz dzanie Programem Ochrony rodowiska.
Warunkiem realizacji Programu Ochrony rodowiska jest ustalenie systemu zarz dzania tym
programem. Zarz dzanie Programem odbywa si z uwzgl dnieniem zasad zrównowa onego
rozwoju, w oparciu o instrumenty zarz dzania zgodne z kompetencjami i obowi zków
podmiotów zarz dzaj cych.
W odniesieniu do Programu Ochrony
rodowiska jednostk , na której b d
spoczywały
główne zadania zarz dzania tym programem, b dzie Miasto i Gmina Złocieniec. Jednak
cało ciowe zarz dzanie
szczebla gminnego s
rodowiskiem b dzie odbywa
si
na kilku szczeblach. Oprócz
jeszcze szczeble: powiatowy i wojewódzki, obejmuj ce działania
podejmowane w skali województwa i powiatu, a tak e szczeble jednostek organizacyjnych,
obejmuj cych działania podejmowane przez podmioty gospodarcze korzystaj ce ze
rodowiska. Na ka d
z tych jednostek nało one s
ró ne (czasami zbie ne) obowi zki
122
(tabela).
Tabela
18.
Ustawowe
zadania
poszczególnych
samorz dowych
jednostek
organizacyjnych.
Jednostka administracyjna
Województwo
Powiat
Zakres obowi zków
•
opracowanie strategii rozwoju
•
opracowanie planów wieloletnich
•
opracowanie planów zagospodarowania przestrzennego
•
realizacja polityki rozwoju
•
edukacja publiczna
•
promocja i ochrona zdrowia
•
pomoc społeczna
•
ochrona rodowiska
•
gospodarka wodna
•
obronno
•
bezpiecze stwo publiczne
•
zagospodarowanie przestrzenne i nadzór budowlany
•
gospodarka wodna
•
ochrona rodowiska i przyrody
•
ochrona przeciwpowodziowa
•
zapobieganie nadzwyczajnym zagro eniom ycia i zdrowia
ludzi oraz rodowiska
Gmina
•
promocja i ochrona zdrowia
•
administracja geologiczna
•
gospodarka odpadami komunalnymi
•
zaopatrzenie w wod dla celów komunalnych
•
oczyszczanie cieków komunalnych
•
tworzenie prawa miejscowego w zakresie gospodarki
przestrzennej
•
tworzenie niektórych obszarów ochronionych
•
ochrona i tworzenie terenów zieleni miejskiej i parkowej
•
wydawanie decyzji o warunkach zabudowy i
zagospodarowania terenu
•
Na troch
prowadzenie kampanii i programów edukacyjnych
innych zasadach odbywa si
gospodarczych korzystaj cych ze
zarz dzanie w stosunku do podmiotów
rodowiska. Kieruj
si
one
głównie rachunkiem
123
ekonomicznym i zasadami konkurencji rynkowej, cho od jakiego czasu uwzgl dniaj one
tak e głos opinii społecznej. Na tym szczeblu zarz dzanie rodowiskiem odbywa si przez:
•
dotrzymywanie wymaga stawianych przez przepisy prawa
•
porz dkowanie technologii i re imów obsługi urz dze
•
modernizacje stosowanych technologii
•
eliminowanie technologii uci
•
instalowanie urz dze ochrony rodowiska
•
stał kontrol zanieczyszcze .
Instytucje
działaj ce
liwych dla rodowiska
w ramach
administracji, a odpowiedzialne za wykonanie i
egzekwowanie prawa, maj głównie na celu zapobieganie zanieczyszczeniom poprzez
•
racjonalne planowanie przestrzenne
•
kontrolowanie gospodarczego korzystania ze rodowiska
•
porz dkowanie działalno ci zwi zanej z gospodarczym korzystaniem ze rodowiska
•
instalowanie urz dze ochrony rodowiska
Instrumenty słu
ce do zarz dzania programem ochrony
obowi zuj cych aktów prawnych (np. Prawo ochrony
rodowiska wynikaj
z
rodowiska, o zagospodarowaniu
przestrzennym, o ochronie przyrody, o odpadach) i mo na je podzieli
na instrumenty
prawne, finansowe, społeczne oraz strukturalne.
1.1. Instrumenty prawne.
Do instrumentów prawnych zaliczamy:
•
Pozwolenia na wprowadzanie do rodowiska substancji lub energii, w tym pozwolenia
zintegrowane
•
Decyzje zatwierdzaj ce plany gospodarki odpadami
•
Koncesje geologiczne wydawane na rozpoznanie i eksploatacje surowców mineralnych
•
Oceny oddziaływania na rodowisko planowanych czy istniej cych inwestycji
•
Decyzje zatwierdzaj ce plany zagospodarowania przestrzennego
Szczególnym instrumentem prawnym od niedawna jest monitoring, czyli pomiar stanu
rodowiska. Prowadzony on jest zarówno jako badania jako ci
rodowiska, jak te
w
odniesieniu do ilo ci zasobów rodowiska. Obecnie wprowadzenie bada monitoringowych
jako obowi zuj cych przez zapisy w niektórych aktach prawnych czyni je instrumentem o
znaczeniu prawnym.
124
1.2. Instrumenty finansowe.
Do instrumentów finansowych zaliczamy:
•
opłaty za korzystanie ze rodowiska – za emisje zanieczyszcze do powietrza, za pobór
wody powierzchniowej i podziemnej, za odprowadzanie cieków do wód lub ziemi, za
składowanie odpadów, za powierzchnie, z której odprowadzane s
•
administracyjne kary pieni
•
odpowiedzialno
•
kredyty i dotacje z funduszy ochrony rodowiska,
cieki,
ne
cywilna, karna i administracyjna
1.3. Instrumenty społeczne.
W ród instrumentów społecznych jako najwa niejszy nale y wymieni
współdziałanie.
Uzgodnienia i usprawnienia instytucjonalne s wa nym elementem skutecznego zarz dzania
opartego o zasady zrównowa onego rozwoju. Mo na je podzieli na:
•
Narz dzia dla usprawnienia współpracy i budowania partnerstwa tzw. „uczenie si
poprzez działanie”. Mo na w nich wyró ni dwie kategorie:
a) działa samorz dów (dokształcanie profesjonalne i systemy szkole ),
b) powi za
mi dzy
władzami
samorz dowymi,
a
społecze stwem
(udział
społecze stwa w zarz dzaniu poprzez system konsultacji i debat publicznych,
wprowadzenie mechanizmów, tzw, budowania wiadomo ci – kampanie edukacyjne)
•
narz dzia dla formułowania, integrowania i wdro enia polityk rodowiskowych
a) rodowiskowe porozumienia, karty, deklaracje, statuty,
b) systemy zarz dzania rodowiskiem,
c) ocena wpływu na rodowisko,
d) ocena strategii rodowiskowych.
•
narz dzia wł czaj ce mechanizmy rynkowe w realizacje zrównowa onego rozwoju:
a) opłaty, podatki, grzywny (na rzecz rodowiska),
b) regulacje cenowe,
c) regulacje u ytkowania, oceny inwestycji,
d) rodowiskowe zalecenia dla bud etowania,
e) kryteria rodowiskowe w procedurach przetargowych.
•
narz dzia słu
ce do pomiaru, oceny i monitorowania skutków zrównowa onego rozwoju:
a) wska niki równowagi rodowiskowej,
b) ustalenie wyra nych celów operacyjnych,
c) monitorowanie skuteczno ci procesów zarz dzania
Kolejnym, bardzo istotnym elementem instrumentów społecznych jest edukacja ekologiczna.
Pod tym poj ciem nale y rozumie ró norodne działania, które zmierzaj do kształtowania
125
wiadomo ci ekologicznej społecze stwa oraz przyjaznych dla
rodowiska nawyków.
Podstaw jest tu rzetelne i ci głe przekazywanie wiedzy na temat ochrony rodowiska oraz
komunikowanie si
władz samorz dów lokalnych ze społecze stwem na drodze
podejmowania działa inwestycyjnych.
Wa na dla ochrony
rodowiska jest równie
współpraca pomi dzy gminnymi słu bami
ochrony rodowiska, instytucjami naukowymi, organizacjami społecznymi oraz podmiotami
gospodarczymi. Powinny to by
relacje partnerskie, które b d
realizacji poszczególnych przedsi wzi
zajmowa
si
prowadziły do wspólnej
. I tak pozarz dowe organizacje ekologiczne mog
zarówno działaniami planistycznymi (np. przygotowywa
plany ochrony
rezerwatów i parków narodowych, opracowywa operaty ochrony przyrody dla nadle nictw),
prowadzi konstruktywne (i jak najbardziej fachowe) programy ochrony ró nych gatunków
czy typów siedlisk, realizowa pro rodowiskowe inwestycje (np. zwi zane z alternatywnymi
ródłami energii) itp. Tradycyjn rol organizacji jest te prowadzenie kontroli przestrzegania
przepisów ochrony rodowiska i monitoringu.
Niezb dne jest aby prowadzona komunikacja społeczna obj ła swym zasi giem wszystkie
grupy społecze stwa. Bardzo wa n
spraw
jest wła ciwe, rzetelne i odpowiednio
wcze niejsze informowanie tych mieszka ców, których planowane inwestycje b d dotyczyły
w sposób bezpo redni (np. mieszka ców przez tereny których posesji b dzie przebiega
wodoci g). Nie mo e mie miejsca taka sytuacja, w której o planowanych zamierzeniach
dowiaduj si oni z „innych” ródeł np. prasy. W takim przypadku wielokrotnie zajm oni
postaw negatywn (czasami nawet wrog ) w stosunku do planowanej inwestycji. Jak uczy
do wiadczenie wydłu a to lub nawet czasami uniemo liwia realizacje planowanych celów.
Nale y jednak pami ta ,
e głównym celem prowadzonej edukacji ekologicznej b dzie
zmiana postaw (nawyków) społecze stwa w odniesieniu do poszczególnych dziedzin ycia
aby były one zgodne z zasadami zrównowa onego rozwoju. Z uwagi na specyfik
zagadnienia trzeba mie
wiadomo
tego
, e b dzie to proces wieloletni, co nie oznacza e nie
nale y go prowadzi .
Działania edukacyjne powinny by realizowane w ró nych dziedzinach, ró nych formach
oraz na ró nych poziomach, pocz wszy od szkół wszystkich stopni, a sko czywszy na
tematycznych szkoleniach, adresowanych do poszczególnych grup zawodowych i
organizacji.
W szczególno ci szkolenia ekologiczne powinny by organizowane dla:
-
pracowników administracji;
-
samorz dów mieszka ców;
-
nauczycieli szkół wszystkich szczebli;
-
dziennikarzy;
-
dyrekcji i kadry zakładów produkcyjnych.
126
Edukacja i informacja z komunikacja s ze sob
ci le powi zane, bowiem dobra i wła ciwa
informacja pot guje proces edukacji.
1.4. Instrumenty strukturalne.
Do instrumentów strukturalnych nale
wszelkie programy strategiczne, np. strategie
rozwoju wraz z programami sektorowymi, a tak e program ochrony rodowiska i to one
wytyczaj
główne tendencje i kierunki działa
w ramach rozwoju gospodarczego,
społecznego i ochrony rodowiska. Nadrz dnym dokumentem powinna by strategia rozwoju
gminy jako dokument wytyczaj cy główne tendencje i kierunki działa
gospodarczego, społecznego i ochrony
w ramach rozwoju
rodowiska. Dokument ten jest baz
dla
opracowania programów sektorowych, np. dotycz cych rozwoju obszarów wiejskich,
przemysłu ochrony zdrowia, turystyki, ochrony rodowiska itp.
W programach tych powinny by
uwzgl dnione z jednej strony kierunki rozwoju
poszczególnych dziedzin gospodarki i ich konsekwencje dla
rodowiska, a z drugiej
wytyczono pewne ramy tego rozwoju, warunkowane trosk o stan rodowiska.
Oznacza to,
e ochrona
rodowiska na terenie gminy wymaga podejmowania pewnych
działa w okre lonych dziedzinach gospodarki jak i codziennego ycia jego mieszka ców.
2. Monitorowanie Programu Ochrony rodowiska.
2.1. Zasady monitoringu.
W procesie wdra ania Programu wa na jest kontrola przebiegu tego procesu oraz ocena
stopnia realizacji zada
w nim wyznaczonych z punktu widzenia osi gni cia zało onych
celów. Z tego wzgl du wa ne jest wyznaczenie systemu monitorowania, na podstawie
którego b dzie mo liwe dokonanie oceny procesu wdra ania, jak i równie b d mogły by
dokonane ewentualne modyfikacje Programu.
Monitoring powinien by sprawowany w nast puj cych zakresach:;
•
monitoring rodowiska;
•
monitoring programu;
•
monitoring odczu społecznych.
Monitoring
rodowiska – system kontroli rodowiska; jest narz dziem wspomagaj cym
prawne, finansowe i społeczne instrumenty zarz dzania rodowiskiem. Dostarcza informacji
o efektach wszystkich działa
na rzecz ochrony rodowiska i mo e by traktowany jako
podstawa do oceny całej polityki ochrony
rodowiska. Jest jednym z najwa niejszych
kryteriów, na podstawie których jest tworzona nowa polityka. Mierniki efektów ekologicznych
s w znacznym stopniu dost pne jako wielko ci mierzone w ramach istniej cych systemów
kontroli i monitoringu.
Pomiary
poziomów emisji i imisji,
zanieczyszczenia wód
powierzchniowych i podziemnych, s wykonywane w ramach działalno ci np. WIO , RZGW,
127
IMGW, a przyrost obszarów aktywnych przyrodniczo (lasów, ł k, terenów parkowych,
u ytków ekologicznych) znany jest instytucjom takim jak np. Urz dy Gmin, RDPL, Dyrekcje
Parków Krajobrazowych.
Monitoring programu – najwa niejszym wska nikiem jest monitorowanie realizacji
poszczególnych zada , które powinno si odbywa np. co roku, na podstawie zestawienia
planu działa
przewidzianych do realizacji z post pem ich wdro enia. W przypadku
nie osi gni cia zaplanowanych zamierze
nale y dokona
analizy sytuacji i pozna
jej
przyczyny. Powodem mog by np. brak czasu, pieni dzy, zasobów ludzkich lub te zmiana
kolejno ci przewidzianych w programie zada priorytetowych.
społecznych – jest on sprawowany na podstawie bada
Monitoring odczu
społecznej
i
specjalistycznych
opracowa ,
słu
cych
jako ciowej
ocenie
opinii
udziału
społecze stwa w działaniach na rzecz poprawy stanu rodowiska, a tak e ocenie odbioru
przez społecze stwo efektów Programu, mi dzy innymi przez ilo
i jako
interwencji
zgłaszanych do powiatowych władz rodowiskowych.
2.2. Monitorowanie zało onych efektów ekologicznych.
W ocenie post pu wdra ania Programu Ochrony rodowiska oraz jego faktycznego wpływu
na rodowisko pomocna jest analiza i monitorowanie zało onych efektów ekologicznych,
jakie powinna przynie
realizacja wyznaczonych celów.
W efekcie realizacji wyznaczonych dla powiatu celów ekologicznych powinno uzyska si
zamieszczone efekty ekologiczne.
Tabela 19. Mierniki realizacji programu.
Cel
Cel 1 „Gor ce punkty” – minimalizacja
wpływu na rodowisko oraz eliminacja
ryzyka dla zdrowia ludzi w miejscach
najwi kszego oddziaływania na
rodowisko w skali powiatu
Mierniki
Jako
•
•
•
•
•
Cel 2 Gospodarka wodna – zapewnienie
odpowiedniej jako ci u ytkowej wód,
racjonalizacja zu ycia wody,
•
zwi kszenie zasobów w zlewniach oraz
ochrona przed powodzi
•
•
wód powierzchniowych
Wielko redukcji emisji substancji ze
ródeł poło onych w „gor cych punktach”
Wielko powierzchni zdegradowanej w
„gor cych punktach”
Jako wód powierzchniowych
Jako wód podziemnych
Udział cieków komunalnych
nieoczyszczonych
Procent redukcji azotu ogólnego i fosforu
ogólnego w ciekach z oczyszczalni
komunalnych
Udział zanieczyszcze z produkcji rolnej
Udział cieków przemysłowych
128
•
•
•
•
Cel 3 Gospodarka odpadami –
zminimalizowanie ilo ci wytwarzanych
odpadów oraz wdro enie
nowoczesnego systemu wykorzystania •
i unieszkodliwiania
•
•
Cel 4 Poprawa jako ci rodowiska –
•
zapewnienie wysokiej jako ci powietrza •
•
Cel 5 Racjonalizacja u ytkowania
surowców – racjonalizacja zu ycia
energii, surowców i materiałów wraz ze •
wzrostem udziału wykorzystywanych
zasobów odnawialnych
•
Cel 6 Ochrona powierzchni ziemi –
•
ochrona przed degradacj , rekultywacja
•
terenów zdegradowanych
•
Cel 7 Racjonalne u ytkowanie zasobów
przyrodniczych – zachowanie walorów
•
i zasobów przyrodniczych z
uwzgl dnieniem georó norodno ci i
bioró norodno ci oraz rozwoju
zasobów le nych
Cel 8 Przeciwdziałanie powa nym
awariom – ochrona przed powa nymi
awariami oraz sprostowanie nowym
wyzwaniom, czyli zapewnienie
bezpiecze stwa chemicznego i
bilogicznego
•
•
nieoczyszczonych
Odsetek ludno ci korzystaj cej z sieci
wodoci gowej i kanalizacyjnej
Liczba miejscowo ci stosuj cych
segregacj odpadów (w przedziałach wg
liczby ludno ci)
Ilo wytwarzanych odpadów
komunalnych / 1 mieszka ca / rok
Ilo wytworzonych odpadów
komunalnych poddanych utylizacji / 1
mieszka ca / rok
Ilo odpadów wykorzystanych
gospodarczo w zakładach produkcyjnych
Udział odpadów komunalnych
składowanych w stosunku do odpadów
wytworzonych rocznie
Udział odpadów przemysłowych
składowanych w stosunku do odpadów
wytworzonych rocznie
Poziom zanieczyszczenia powietrza
Poziom hałasu
Udział energii wytworzonej ze ródeł
odnawialnych
Wska nik materiałochłonno ci przemysłu
Wska nik lesisto ci
Udział powierzchni parkowej
Udział powierzchni zdegradowanej w
stosunku do rekultywowanej w ci gu roku
Udział powierzchni obszarów prawnie
chronionych
Wielko powierzchni lasów oraz
struktura gatunkowa i wiekowa
drzewostanów
Liczba opracowanych zewn trznych
planów operacyjno-ratowniczych
Liczba stwierdzonych wypadków z
udziałem substancji niebezpiecznych
Cel 9 Zwi kszenie wiadomo ci
• Wyniki bada społecznych
społecznej – edukacja ekologiczna
Dane ródłowe: Program Ochrony rodowiska dla woj. Zachodniopomorskiego 2002 r.
129
Program Ochrony rodowiska dla Miasta i Gminy Drawsko Pomorskie
105

program ochrony środowiska dla miasta i gminy

Transkrypt

Podobne dokumenty

Skan obwieszczenia RDOŚ w Krakowie z dnia 9 września 2016 r

1.Regulamin konkursu

Zielonki, Biomasa - Stowarzyszenie Gmin Polska Sieć „Energie Cités”

Zaproszenie na Galę Polskich Tenorów

119 Główne problemy ekologiczne Wielkiej Brytanii lat