WIEDZA I śYCIE

WIEDZA I śYCIE
2010
SPIS TREŚCI
nr 1
2
PYTANIA CZYTELNIKÓW
2
Z ARCHIWUM „WIEDZY I śYCIA”
INNE SPOJRZENIE
4
Zamaskowani / Mariola Będkowska
10
SYGNAŁY
20
EXTREMA
NA KOŃCU JĘZYKA
21
Coś, co nam przysługuje/ Jerzy Bralczyk
TEMAT MIESIĄCA
TEORIA GIER
22
Euromatematyka / Kazimierz RząŜewski, Wojciech Słomczyński,
Karol śyczkowski
FIZYKA
30
Wielka kariera małej płytki / Tadeusz Figielski
OCEANOGRAFIA
34
Przez dŜunglę planktonu / ElŜbieta Wieteska
BADANIA NIWALNE
36
Piękne i groźne/ Andrzej Hołdys
ZDJĘCIE MIESIĄCA
40
CZUBEK I CAŁA RESZTA
ARCHEOLOGIA
42
Skarby dla wytrwałych / Bartosz Nowacki
ASTRONOMIA
46
Jak umiera gwiazda / Weronika Śliwa
EWOLUCJA
50
Królestwo za zęby / Katarzyna Galczak
EWOLUCJA
52
Niebezpieczny dobór płciowy / Karolina Sylwester
PSYCHOLOGIA SPOŁECZNA
57
Efekt lucyfera / rozmowa z profesorem Philipem Zimbardo
UCZENI W ANEGDOCIE
63
Komu sprzyja szczęście? / Andrzej Kajetan Wróblewski
64
RECENZJE KSIĄśEK
68
RZECZY DO RZECZY
LABORATORIUM
70
Kwantowe sztuczki / Hanna Męczyńska
PUZELAND
72
Korytarze i przesmyki / Marek Penszko
GŁOWA DO GÓRY
74
Budowanie kosmicznych małp / Weronika Śliwa
CHICHOT ZZA WIELKIEJ WODY
77
Dzięki Bogu, dziś piątek / Krzysztof Szymborski
80
LISTY CZYTELNIKÓW
nr 2
2
PYTANIA CZYTELNIKÓW
2
Z ARCHIWUM „WIEDZY I śYCIA”
INNE SPOJRZENIE
4
100 SŁOŃC
10
SYGNAŁY
20
EXTREMA
NA KOŃCU JĘZYKA
21
Planeta, czyli klęska Ŝywiołowa / Jerzy Bralczyk
ASTRONOMIA
22
270 Metrów strachu / Weronika Śliwa,
Małgorzata Królikowska-Sołtan
BIOLOGIA
28
Szukając kształtu drzewa Ŝycia / Magdalena Kawalec
BOTANIKA
34
Pterydomania / Michał Słota
GEOFIZYKA
36
Jak pęka Afryka / Andrzej Hołdys
ZDJĘCIE MIESIĄCA
40
TRZY SŁOŃCA
MUZYKA
42
Gibson czy Tender / Jerzy Besala
HISTORIA NAUKI
46
Geniusz i Megalomania / Katarzyna Ostasiewicz
BIOLOGIA
52
Zegar Molekularny / Richard Dawkins
ASTRONAUTYKA
56
Nie ma czym lecieć do gwiazd / rozmowa z profesorem Piotrem
Wolańskim
UCZENI W ANEGDOCIE
63
Burzliwe losy księcia anatomii / Andrzej Kajetan Wróblewski
64
RECENZJE KSIĄśEK
68
RZECZY DO RZECZY
LABORATORIUM
70
Gra w kolory / Anna i Zbigniew Adamscy
PUZELAND
72
WieŜe na spacerze / Marek Penszko
GŁOWA DO GÓRY
74
Bogini w obiektywie / Weronika Śliwa
CHICHOT ZZA WIELKIEJ WODY
77
Pies a sprawa Polska / Krzysztof Szymborski
80
LISTY CZYTELNIKÓW
nr 3
2
PYTANIA CZYTELNIKÓW
2
Z ARCHIWUM „WIEDZY I śYCIA”
INNE SPOJRZENIE
4
Sport – klatka / Zbigniew Mucha
10
SYGNAŁY
20
EXTREMA
NA KOŃCU JĘZYKA
21
Składnik? czynnik? zawiązek? substancja? / Jerzy Bralczyk
TEMAT MIESIĄCA
DZIEDZICZENIE
22
Genetyczne śledztwo / Karolina Lech, Janusz Piechota
TELEKOMUNIKACJA
28
Komórki pod ostrzałem / Wiesław B. Pietrzak
FARMAKOLOGIA
32
Zioła i ziółka / Radosław J. Ekier
GEOLOGIA
36
Na tropie Rodinii / Andrzej Hołdys
ZDJĘCIE MIESIĄCA
40
POCZTÓWKA Z CZERWONEJ PLANETY
LINGWISTYKA
42
Klątwa WieŜy Babel / Michał Cetnarowski
BIOCHEMIA
46
Tlenowy paradoks / Renata Szymańska
LITERATURA
52
Makiawel w spódnicy / Jerzy Besala
ELEKTRONIKA BIOMEDYCZNA
56
Myśl, która steruję komputerem
SOCJOLOGIA
59
W poszukiwaniu szczęścia / rozmowa z Erikiem Weinerem
UCZENI W ANEGDOCIE
63
Noblista heretyk / Andrzej Kajetan Wróblewski
64
RECENZJE KSIĄśEK
68
RZECZY DO RZECZY
LABORATORIUM
70
Czasoprzestrzeń / Hanna Męczyńska
PUZELAND
72
Co wieŜa wyskoczy / Marek Penszko
GŁOWA DO GÓRY
74
Najdawniejsze galaktyki / Weronika Śliwa
CHICHOT ZZA WIELKIEJ WODY
77
Mikrofale na Alzheimera / Krzysztof Szymborski
80
LISTY CZYTELNIKÓW
nr 4
2
PYTANIA CZYTELNIKÓW
2
Z ARCHIWUM „WIEDZY I śYCIA”
INNE SPOJRZENIE
4
Taka piękna nauka / Daniel Lenart
10
SYGNAŁY
20
EXTREMA
NA KOŃCU JĘZYKA
21
ZłoŜony obraz obrazu / Jerzy Bralczyk
TEMAT MIESIĄCA
TECHNIKI MEDYCZNE
22
Ciało bez tajemnic / Cecylia Ekiert
TECHNIKI MEDYCZNE
26
Zmyślone kropki / Julita Rosowska, Jacek Szczytko
CHEMIA
31
Melamina – oszust w mleku / Jarosław Chrostowski
GEOFIZYKA
34
W pogoni za biegunem / Andrzej Hołdys
ZDJĘCIE MIESIĄCA
40
KWIETNA MOZAIKA
HISTORIA
42
Litymbrion znad Rawy / Henryk Szczepański
PRAWO
46
Paragrafy w kosmosie / Wojciech Szlawski
ZDROWIE
50
Dodatkowy zawrót głowy / Joanna Ziembicka
HISTORIA
54
Przez granicę do Berlina / Miehael Skakun
ARCHEOLOGIA
56
O przeszłości opowiadają emocje / rozmowa z profesorem
Andrzejem Kokowskim
UCZENI W ANEGDOCIE
63
Policjant i uczony / Andrzej Kajetan Wróblewski
64
RECENZJE KSIĄśEK
68
RZECZY DO RZECZY
LABORATORIUM
70
Warcaby Leonarda / Hanna Męczyńska
PUZELAND
72
śonglowanie klepsydrami / Marek Penszko
GŁOWA DO GÓRY
74
Misie na lata / Weronika Śliwa
CHICHOT ZZA WIELKIEJ WODY
77
Niech wisi w (s) pokoju / Krzysztof Szymborski
80
LISTY CZYTELNIKÓW
nr 5
2
PYTANIA CZYTELNIKÓW
2
Z ARCHIWUM „WIEDZY I śYCIA”
INNE SPOJRZENIE
4
Ocean przez szybkę / Daniel Lenart
10
SYGNAŁY
20
EXTREMA
NA KOŃCU JĘZYKA
21
W szponach i jaskiniach / Jerzy Bralczyk
TEMAT MIESIĄCA
DYNAMIKA MASZYN
22
Ruletka - czy tu jeszcze hazard / Juliusz Grabski, Jarosław Strzałko,
Tomasz Kapitaniak
TECHNIKA
28
Superkomputer na biurku / Marcin Bieńkowski
BIOLOGIA
30
Roślinne potworki / Czesław Greń
ENERGETYKA
36
Prąd z kosmosu / Andrzej Hołdys
ZDJĘCIE MIESIĄCA
40
śYWA CHMURA
RELIGIA
42
Cud mniemany z Gwadelupy / Krystyna Słomka
INFORMATYKA
47
Drzemka maszyny / Konrad Fiałkowski
MATEMATYKA
50
Euro w podróŜy / Jacek Miękisz
GENETYKA
53
Od kogo pochodzi Darwin?
HISTORIA NAUKI
56
Pogromca bakterii / Tomasz Jagielski, Katarzyna Golec
UCZENI W ANEGDOCIE
65
Fizyk z Polski? To na pewno Maria / Andrzej Kajetan Wróblewski
66
RECENZJE KSIĄśEK
70
RZECZY DO RZECZY
LABORATORIUM
72
Zrozumieć pogodę / Hanna Męczyńska
PUZELAND
74
Test ośmiu figur / Marek Penszko
GŁOWA DO GÓRY
76
Trójkąt zapowiada lato / Weronika Śliwa
CHICHOT ZZA WIELKIEJ WODY
79
Wątek miłosny / Krzysztof Szymborski
80
LISTY CZYTELNIKÓW
nr 6
2
PYTANIA CZYTELNIKÓW
2
Z ARCHIWUM „WIEDZY I śYCIA”
INNE SPOJRZENIE
4
Demony Islandii / Andrzej Hołdys
12
SYGNAŁY
22
EXTREMA
NA KOŃCU JĘZYKA
23
Maser, Xaser, Raser, Laser... / Jerzy Bralczyk
TEMAT MIESIĄCA
FIZYKA
24
Era posłusznych fotonów / Jarosław Chrostowski
32
Superbłysk / Jarosław Chrostowski
JAK TO SIĘ ROBI
34
Cuda z piasku / ElŜbieta Wieteska
SPORT
36
Eksperymentalny mundial / Zbigniew Mucha
ZDJĘCIE MIESIĄCA
40
OKO NA SŁOŃCE
ŚLĄSK
42
Most na Strzegomce / Henryk Szczepański
BIOMEDYCYNA
46
Wojny mikroświata / Magdalena Kawalec
SEJSMOLOGIA
50
Powrót złego Boga / Andrzej Hołdy
PSYCHOHISTORIA
54
Potwór czy filozof? / Jerzy Besala
ENERGETYKA JĄDROWA
58
Atom wraca! / rozmowa z docentem Andrzejem Strupczewskim
UCZENI W ANEGDOCIE
65
PoŜywne Ŝaby / Andrzej Kajetan Wróblewski
66
RECENZJE KSIĄśEK
70
RZECZY DO RZECZY
LABORATORIUM
72
Po drugiej stronie lustra / Hanna Męczeńska
PUZELAND
74
Chomp i choc / Marek Penszko
GŁOWA DO GÓRY
76
śywa Bogini wulkanów / Weronika Śliwa
CHICHOT ZZA WIELKIEJ WODY
79
Cena strachu / Krzysztof Szymborski
80
LISTY CZYTELNIKÓW
nr 7
2
PYTANIA CZYTELNIKÓW
2
Z ARCHIWUM „WIEDZY I śYCIA”
INNE SPOJRZENIE
4
Potop / Andrzej Hołdys
10
SYGNAŁY
20
EXTREMA
NA KOŃCU JĘZYKA
21
Co łączy oczodół z torem planet / Jerzy Bralczyk
TEMAT MIESIĄCA
ASTRONAUTYKA
22
Przesiadka do gwiazd / Weronika Śliwa
HISTORIA
32
Grunwald 1410-2010 / Jerzy Besala
MEDYCYNA
37
Tyjemy z morowego powietrza / Magdalena Kawalec
ZDJĘCIE MIESIĄCA
40
ODLOTOWE LOKI
SOCJOLOGIA MEDYCYNY
42
śółta febra globus Korczyńskiej / Paulina Wojciechowska
KLIMATOLOGIA
48
Czekając na deszcz / Andrzej Hołdys
ARCHEOLOGIA
52
Piramidy w deszczu / Fabian Welc
PSYCHOLOGIA
56
Wzrost, zarost i polityka / Richard Wiseman
MATEMATYKA
60
Pan od fraktali / rozmowa z Benoît Mandelbrotem
UCZENI W ANEGDOCIE
65
Zupełnie cudowny człowiek / Andrzej Kajetan Wróblewski
66
RECENZJE KSIĄśEK
70
RZECZY DO RZECZY
LABORATORIUM
72
Lodówka Einsteina / Hanna Męczyńska
PUZELAND
74
Puść się w tany / Marek Penszko
GŁOWA DO GÓRY
76
Pierwszy polski satelita naukowy / Weronika Śliwa
CHICHOT ZZA WIELKIEJ WODY
79
Intymny szpieg w sieci / Krzysztof Szymborski
80
LISTY CZYTELNIKÓW
nr 8
2
PYTANIA CZYTELNIKÓW
2
Z ARCHIWUM „WIEDZY I śYCIA”
INNE SPOJRZENIE
4
AB OVO / Daniel Lenart
10
SYGNAŁY
20
EXTREMA
NA KOŃCU JĘZYKA
21
Koniec końców / Jerzy Bralczyk
TEMAT MIESIĄCA
ZIEMIA
22
Stąd do ciemności / Weronika Śliwa
JAK TO DZIAŁA?
30
W 8 godzin dookoła świata / ElŜbieta Wieteska
BIOLOGIA
32
Kreacja czy naśladownictwo / Magdalena Kawalec
METEOROLOGIA
36
Ki pieron?! / Andrzej Hołdys
ZDJĘCIE MIESIĄCA
40
KOLEJKA DO MIASTA
HISTORIA
42
Polska HabsburŜanka / Michał Cetnarowski
MATEMATYKA
46
Milion za twoje myśli / Paweł Strzelecki
OCEANOGRAFIA
52
Po drugiej stronie lustra wody / Marek Matacz
NANOTECHNOLOGIA
58
Miejsce na dole / rozmowa z profesorem Markiem Szymońskim
UCZENI W ANEGDOCIE
65
Wystarczy mi badać dla siebie / Andrzej Kajetan Wróblewski
66
RECENZJE KSIĄśEK
70
RZECZY DO RZECZY
LABORATORIUM
72
Paradoks liścia herbaty / Hanna Męczyńska
PUZELAND
74
Puść się w tany (2) / Marek Penszko
GŁOWA DO GÓRY
76
Niebo południa / Weronika Śliwa
CHICHOT ZZA WIELKIEJ WODY
79
Skutki udomowienia / Krzysztof Szymborski
80
LISTY CZYTELNIKÓW
nr 9
2
PYTANIA CZYTELNIKÓW
2
Z ARCHIWUM „WIEDZY I śYCIA”
INNE SPOJRZENIE
4
Pokój z widokiem na wojnę / ElŜbieta Wieteska
10
SYGNAŁY
22
EXTREMA
NA KOŃCU JĘZYKA
23
Intymny rzeczownik/ Jerzy Bralczyk
TEMAT MIESIĄCA
BOTANIKA
24
GMO dla opornych / Magdalena Czemplik
BOTANIKA
30
Kartoflana epopeja / Izabela Tańska
GEOGRAFIA
32
Lodowy labirynt / Andrzej Hołdys
EWOLUCJA
36
Barwy ochronne / Witold Ferens
ZDJĘCIE MIESIĄCA
40
WIELKA PŁYCIZNA EUROPY
HISTORIA TURYSTYKI
42
Od pasterskich bud do schronisk / Michał Woźniak
MEDYCYNA
46
Oswojenie mordercy / Dorota Wrońska
ANTROPOLOGIA
50
Mali jak pięść / Andrzej Datko
HISTORIA
54
Krwawa hrabina z Cachtic / Jerzy Besala
ASTRONAUTYKA
58
PoraŜka nie wchodzi w grę / rozmowa z Gene’em Kranzem
UCZENI W ANEGDOCIE
65
Złoto z piasku / Andrzej Kajetan Wróblewski
66
RECENZJE KSIĄśEK
70
RZECZY DO RZECZY
LABORATORIUM
72
Powietrzne manipulacje / Hanna Męczyńska
PUZELAND
74
Magia tanów / Marek Penszko
GŁOWA DO GÓRY
76
Kosmiczne kolosy / Weronika Śliwa
CHICHOT ZZA WIELKIEJ WODY
79
Kiedy wejdziesz między wrony… / Krzysztof Szymborski
80
LISTY CZYTELNIKÓW
nr 10
2
2
PYTANIA CZYTELNIKÓW
Z ARCHIWUM „WIEDZY I śYCIA”
INNE SPOJRZENIE
4
Morski spis powszechny / Daniel Lenart
10
SYGNAŁY
22
EXTREMA
NA KOŃCU JĘZYKA
23
Maleńkie Ŝyjątka / Jerzy Bralczyk
TEMAT MIESIĄCA
MEDYCYNA
24
Witajcie w mikroskopijnym Twin Peaks / Magdalena Kawalec
MEDYCYNA
32
Tłumić w zarodku / rozmowa z prof. Walerią Hryniewicz
JAK TO DZIAŁA?
34
Alpejski Fort Knox / ElŜbieta Wieteska
GOSPODARKA
36
Zegarowa Schizofrenia / Marina Noske
ZDJĘCIE MIESIĄCA
40
WYSPY CZTERECH GÓR
HISTORIA NAUKI
42
Gwiazdy tajemnicze, wymarzone i odrzucone / Jarosław Włodarczyk
ZASOBY NATURALNE
46
Rzeki podziału / Andrzej Hołdys
HISTORIA POLSKI
52
KrzyŜ pański z krzyŜem / Jerzy Basala
SPOŁECZEŃSTWO
58
W krzyŜowym ogniu pytań / Magdalena Nowicka
UCZENI W ANEGDOCIE
63
Wielki niedoceniany / Andrzej Kajetan Wróblewski
64
RECENZJE KSIĄśEK
68
RZECZY DO RZECZY
LABORATORIUM
70
WaŜymy ziemię / Hanna Męczyńska
PUZELAND
72
Odcinanie z głową / Marek Penszko
GŁOWA DO GÓRY
74
Lisa na falach kosmosu / Weronika Śliwa
CHICHOT ZZA WIELKIEJ WODY
77
Pochwała Brzydoty / Krzysztof Szymborski
80
LISTY CZYTELNIKÓW
nr 11
2
2
PYTANIA CZYTELNIKÓW
Z ARCHIWUM „WIEDZY I śYCIA”
INNE SPOJRZENIE
4
Oko w oko / Daniel Lenart
10
SYGNAŁY
22
EXTREMA
NA KOŃCU JĘZYKA
23
Byle tylko zacząć…/Jerzy Bralczyk
TEMAT MIESIĄCA
ASTRONOMIA
24
Naprawdę dziwne urodziny/Weronika Śliwa
JAK TO DZIAŁA
32
Eksperymentujemy w Koperniku / Adrian Markowski
HISTORIA
36
Palenque: miasto tajemnica / Marek Łasisz
ZDJĘCIE MIESIĄCA
40
Wiatr, deszcz, dziura
HISTORIA
42
Koleje kolei / Magdalena Gawin
MEDYCYNA
48
Obcy w naszej głowie / Paweł K. Mazur
CYWILIZACJA
54
W oparach absyntu / Emilia Kunikowska
ŚRODOWISKO
58
Sadza teŜ nas grzeje / Andrzej Hołdys
UCZENI W ANEGDOCIE
63
Skok do kariery / Andrzej Kajetan Wróblewski
64
RECENZJE KSIĄśEK
68
RZECZY DO RZECZY
LABORATORIUM
70
Świat przez dziurkę / Hanna Męczyńska
PUZELAND
72
Powrót Amazonek / Marek Penszko
GŁOWA DO GÓRY
74
Warkocz w jednoroŜcu / Weronika Śliwa
CHICHOT ZZA WIELKIEJ WODY
77
Ku lepszej unii / Krzysztof Szymborski
80
LISTY CZYTELNIKÓW
nr 12
2
2
PYTANIA CZYTELNIKÓW
Z ARCHIWUM „WIEDZY I śYCIA”
INNE SPOJRZENIE
4
Mikrokosmos / Daniel Lenart
10
SYGNAŁY
20
EXTREMA
NA KOŃCU JĘZYKA
21
Słowo proste i konkretne / Jerzy Bralczyk
TEMAT MIESIĄCA
ZDROWIE
22
Dmuchając na zimne / Beata Szuflitowska
ASTRONOMIA
28
O Trzech Królach, gwieździe i dacie Narodzin Chrystusa /
Stanisław Bajtlik
METROLOGIA
32
Zaklinacze pogody / Andrzej Hołdys
KOSMOLOGIA
36
Poprawianie Einsteina / Evalyn Gatek
ZDJĘCIE MIESIĄCA
40
Płynie woda, będzie prąd
SPOŁECZEŃSTWO
42
Nowy (prawie) wspaniały świat / Magdalena Nowicka
EKOLOGIA
46
Jazda z prądem / Wiesław B. Pietrzak
METEORYTYKA
52
Mali świadkowie wielkich procesów / Marek Oramus
UCZENI W ANEGDOCIE
63
Pamiętajcie o mnie / Andrzej Kajetan Wróblewski
64
RECENZJE KSIĄśEK
68
RZECZY DO RZECZY
LABORATORIUM
70
Versorium / Hanna Męczyńska
PUZELAND
72
Grad strzał / Marek Penszko
GŁOWA DO GÓRY
74
Zielony duch kwazara / Weronika Śliwa
CHICHOT ZZA WIELKIEJ WODY
77
Pochwała przekleństwa / Krzysztof Szymborski
80
LISTY CZYTELNIKÓW
Oprac. BPK