Poradnik dla pacjenta z ZJN

BROSZURA DLA OSÓB
Z ZESPOŁEM JELITA
NADWRAŻLIWEGO
CZYM JEST ZESPÓŁ JELITA NADWRAŻLIWEGO?
Czym jest zespół jelita nadwrażliwego (ZJN)?
Zespół jelita nadwrażliwego to choroba przewodu pokarmowego o charakterze czynnościowym, która objawia się
zaburzeniami w oddawaniu stolca, połączonymi często z bólem i/lub wzdęciem brzucha ustępującym całkowicie lub
częściowo po wypróżnieniu.
Na co dzień choroba ta wiąże się z odczuwaniem częstego dyskomfortu,
szczególnie po jedzeniu, oraz bólu brzucha, a także występowaniem
biegunek i/lub zaparć.
Co to znaczy, że ZJN
jest chorobą czynnościową?
Kiedy mówimy o chorobie czynnościowej przewodu pokarmowego, oznacza to,
że odczuwane dolegliwości wynikają wyłącznie z zaburzeń w jego pracy:
zmianie ulega szybkość przesuwania się treści pokarmowej przez jelita,
pojawia się nieprawidłowe odczuwanie bólu wywołane np. rozdęciem jelit
pokarmem czy gazami oraz nadmierną produkcją śluzu, najprawdopodobniej
spowodowaną nadwrażliwością na fizjologiczne bodźce nerwowe.
W ZJN nie występują zmiany w budowie przewodu pokarmowego
(organiczne i biochemiczne nieprawidłowości).
Czy można wyleczyć ZJN?
Leczenie ZJN polega przede wszystkim na usunięciu lub złagodzeniu
istniejących objawów, lecz nie prowadzi do całkowitego wyleczenia.
U wielu osób po zastosowaniu odpowiednio dobranej terapii przez wiele
miesięcy, a nawet lat nie występują dolegliwości związane z chorobą.
2
Jakie są objawy ZJN?
Objawy ZJN wiążą się przede wszystkim ze zmianami w częstości wypróżnień
(mniej niż 3 razy w tygodniu lub więcej niż 3 razy na dzień), którym towarzyszą
różne dodatkowe objawy:
• najczęściej ból brzucha i/lub dyskomfort zmniejszający się po wypróżnieniu,
• nieprawidłowa konsystencja stolca,
• skurcze w obrębie brzucha,
• kruczenie i przelewanie,
• wzdęcia, gazy,
• parcie (konieczność pilnego wypróżnienia),
• uczucie niepełnego wypróżnienia.
Nasilenie poszczególnych objawów u osób cierpiących na zespół jelita
nadwrażliwego jest bardzo zindywidualizowane, choć można wyróżnić
trzy główne postaci tej choroby:
1. postać zaparciową,
2. postać biegunkową,
3. postać mieszaną (biegunkowo-zaparciową).
Co może być przyczyną ZJN?
Przyczyny rozwoju tej choroby nie są w pełni poznane, jednak wyróżnia się
kilka istotnych czynników mogących mieć znaczenie w jej powstawaniu:
•p
rzebyta infekcja przewodu pokarmowego,
• z aburzenia jelitowej flory bakteryjnej (po długotrwałym leczeniu
antybiotykami, po egzotycznych podróżach i inne),
•p
rzyczyny psychospołeczne (m.in. napięcie emocjonalne, stres,
zaburzenia lękowe i depresyjne),
• czynniki genetyczne.
Dlatego, dla uzyskania najlepszych efektów leczenia, bardzo ważne jest
kompleksowe podejście do terapii i uwzględnienie w niej leczenia dietetycznego, wsparcia psychologicznego, a czasami włączenie również
leczenia farmakologicznego.
ZJN w liczbach1, 2, 3, 4
• Szacuje się, że na zespół jelita nadwrażliwego
cierpi od 9% do 22% populacji.
• Aż 80% pacjentów z nasilonymi
dolegliwościami stanowią kobiety.
• ZJN dotyka także młodsze osoby: szacuje się,
że dotyczy on ok. 14% studentów i 16% uczniów
w wieku 11-17 lat.
• W Europie i Ameryce Północnej 2 razy częściej
chorują kobiety, ale na Dalekim Wschodzie
z powodu ZJN częściej cierpią mężczyźni.
• Mimo że choroba ta występuje w każdym wieku,
to szczyt zachorowań przypada na 20.-30. rok życia.
Pamiętaj! Nie diagnozuj się sam.
Objawy charakterystyczne dla ZJN mogą również
występować w wielu innych chorobach, dlatego
jeśli odczuwasz wymienione powyżej dolegliwości,
skontaktuj się z lekarzem, który zleci odpowiednie
badania i zaleci właściwą terapię.
3
NIE DAJ SIĘ ZDOMINOWAĆ ZESPOŁOWI JELITA NADWRAŻLIWEGO
Nie daj się zdominować ZJN!
ZJN nie stanowi bezpośredniego zagrożenia dla życia. Jest to jednak choroba, która może trwać wiele lat i w znacznym
stopniu pogarszać jego jakość. Może działać wyniszczająco na Twoje ciało i psychikę, wpływać na Ciebie, na działania,
w które chcesz się zaangażować, i na Twoje relacje z otoczeniem. Narastające w związku z objawami lęk, obawy i stres
mogą prowadzić do bierności. Dzieje się tak, ponieważ doświadczane przez Ciebie objawy związane z ZJN wpływają na
to, co robisz, jak się czujesz i co myślisz. Co więcej, Twoje zachowanie, myśli i uczucia mogą również wpłynąć na pojawienie
się lub nasilenie objawów, których doświadczasz.
Nie jest to jednak sytuacja bez wyjścia, dlatego poniżej przedstawiamy wskazówki (lekarskie, dietetyczne i psychologiczne),
które mogą Ci pomóc zmniejszyć liczbę objawów ZJN i ich nasilenie.
4
Jak sprawdzić,
czy cierpisz na ZJN?
Jeżeli masz uciążliwe dolegliwości ze strony przewodu pokarmowego,
utrudniające codzienne funkcjonowanie, koniecznie zgłoś się do lekarza
rodzinnego. To on po przeprowadzeniu szczegółowego wywiadu zdecyduje
o skierowaniu po poradę do specjalisty gastrologa lub na badania
dodatkowe (m.in. gastroskopię, żeby wykluczyć inne choroby).
Objawy w zespole jelita nadwrażliwego są u wielu pacjentów zróżnicowane
i często niejednoznaczne. Dlatego ścieżka diagnostyczna i terapeutyczna
może się różnić w zależności od zgłaszanych przez pacjenta problemów
i powinna być dostosowana do jego potrzeb.
Korzystaj z pomocy specjalistów
Doświadczanie zespołu jelita nadwrażliwego jest sytuacją bardzo trudną,
dlatego warto skorzystać z porad specjalistów, którzy pomogą zmniejszyć
ten ciężar. ZJN to choroba, którą może zdiagnozować tylko lekarz, dlatego
w gabinecie lekarskim uzyskasz pierwszą pomoc.
Czy wiesz, że…1, 2, 3, 4
Pacjenci cierpiący na ZJN stanowią:3, 5
• 12% wszystkich chorych
odwiedzających lekarzy rodzinnych,
• 25% wszystkich pacjentów odwiedzających
lekarzy gastroenterologów.
Czy wiesz, że…
Tylko 9-33% pacjentów chorych na ZJN zgłasza się
do lekarza z powodu swoich dolegliwości!3, 4
Dodatkowo, w zależności od trudności, których doświadczasz, warto skorzystać
z pomocy dietetyka, psychologa, psychoterapeuty lub psychiatry.
Postaraj się aktywnie uczestniczyć w procesie leczenia, zdobywając
informacje, rozwiewając swoje wątpliwości i realizując zalecenia. Zwiększysz
skuteczność swoich działań, oswoisz się z doświadczaną sytuacją i zadbasz
o poczucie bezpieczeństwa.
5
NIE DAJ SIĘ ZDOMINOWAĆ ZESPOŁOWI JELITA NADWRAŻLIWEGO
Zastosuj właściwą dietę
Odpowiednia dieta w ZJN musi uwzględniać indywidualne reakcje Twojego organizmu na spożywane
pokarmy. Nie ma diety uniwersalnej, którą można
byłoby zalecić wszystkim osobom zmagającym się z tą
chorobą. Można jednak wyróżnić kilka ogólnych zasad
postępowania dietetycznego, które pomogą Ci w walce
z dolegliwościami. Przeanalizuj swój codzienny jadłospis
i zastanów się, czy występują w nim wymienione w tabeli
produkty. Jeśli tak, ich ograniczenie będzie pierwszym
krokiem do sukcesu.
Produkty
nasilające dolegliwości
W zespole jelita nadwrażliwego mogą występować
biegunki i/lub zaparcia. Poniższe zalecenia mogą Ci
pomóc w złagodzeniu tych dolegliwości.
6
Kategoria produktów
Wzdymające
Szczegółowe produkty
Przykładowo: strączkowe (fasola, groch, bób),
kapusta, cebula, czosnek, orzechy, papryka oraz
duże ilości owoców i innych warzyw (szczególnie
surowych). Proces trawienia tych produktów
(fermentacja) powoduje powstawanie gazów,
które są przyczyną dokuczliwych wzdęć
Tłuste
Szczególnie mięsa i wędliny, tj. kiełbasy i wędliny
podrobowe, pasztety, konserwy mięsne oraz tłusta
wieprzowina, tłusta wołowina, gęsi, kaczki. Tłuszcze,
szczególnie zwierzęce, są ciężkostrawne i mogą
zwiększać dolegliwości, najczęściej zaraz po posiłku
Smażone
Są to produkty ciężkostrawne; w ich miejsce zaleca
się gotowane lub pieczone
Mocna kawa
i herbata
Zawarta w tych produktach kofeina czy teina może
nasilać skurcze jelita i bóle
Napoje gazowane,
szczególnie
zawierające
sorbitol i fruktozę
Napoje alkoholowe
Mleko
Pamiętaj!
Diety w ZJN nie musisz stosować cały czas,
powinna być ona ściśle przestrzegana jedynie
w okresie występowania nasilonych dolegliwości.
Dieta w ZJN jest ustalana indywidualnie, dlatego
jeżeli ograniczenie spożycia wymienionych w tabeli
produktów nie przynosi Ci ulgi, możesz przez
1-2 dni zapisywać to, co jesz i jak się czujesz
po spożywanych posiłkach. Dzięki temu będziesz
mógł wskazać niekorzystne dla siebie produkty
oraz potrawy i ich unikać.
Składniki te mogą podrażniać jelita
i powodować wzdęcia i biegunkę
Wpływają drażniąco na przewód pokarmowy
W przypadku występowania nietolerancji laktozy
(cukru mlecznego). W produktach fermentowanych
(jogurt, kefir) tego cukru jest mniej, dlatego
jeśli dolegliwości po ich spożyciu nie występują,
nie należy ich wykluczać
7
NIE DAJ SIĘ ZDOMINOWAĆ ZESPOŁOWI JELITA NADWRAŻLIWEGO
W postaci zaparciowej:
Zwiększ ilości produktów o wysokiej zawartości błonnika, czyli głównie pełnoziarnistych produktów zbożowych, warzyw
i owoców. Błonnik reguluje pracę jelit, zmniejsza skurcze, pomaga zatrzymać wodę, co przyczynia się do łatwiejszego
wypróżnienia. Korzystnie może wpływać dodanie do diety suszonych śliwek (3-4 sztuk dziennie). Ilość błonnika zwiększaj
stopniowo w ciągu kilku tygodni, np. zaczynaj od 1 łyżki płatków czy otrębów dodawanych do jogurtu, by dojść do 5-6.
Jeżeli zauważysz nasilenie wzdęć czy gazów, nie eliminuj tych produktów, a jedynie odstaw na kilka dni, a następnie wprowadzaj
co 4-5 dni pojedynczo. Obserwuj reakcje swojego organizmu i eliminuj tylko te produkty, po których źle się czujesz.
Poniższa tabela ułatwi Ci dobór odpowiednich produktów do Twojej diety podczas zaparć.
Produkty
zbożowe
Mleko
i produkty
mleczne
Mięso
zalecane
niewskazane
zalecane
niewskazane
zalecane
niewskazane
Tłuszcze
8
zalecane
niewskazane
pieczywo razowe (ciemne), żytnie, graham, z dodatkiem otrąb i ziaren,
pumpernikiel, otręby pszenne, musli, makaron razowy, ryż brązowy,
kasze: gryczana, jęczmienna, jaglana, pęczak, płatki owsiane
pieczywo pszenne (jasne), kasze: manna, kukurydziana, ryż biały
ser twarogowy chudy, kefir, jogurt, maślanka
mleko (przy występującej nietolerancji na laktozę), tłusty ser twarogowy,
sery: żółty, topiony, pleśniowy
cielęcina, chuda wieprzowina i wołowina, drób (indyk, kurczak), królik, ryby,
wędliny drobiowe, chuda szynka wieprzowa
tłusta wołowina i wieprzowina, baranina, podroby (kaszanka, pasztet, salceson)
masło, margaryna, oliwa, oleje
dressingi, majonezy, smalec, słonina
Owoce
Warzywa
i ziemniaki
Słodycze
i desery
Przyprawy
zalecane
niewskazane
zalecane
niewskazane
zalecane
niewskazane
zalecane
niewskazane
Zupy
zalecane
wszystkie owoce
banany (jeśli sprzyjają występowaniu zaparć)
wszystkie warzywa, szczególnie bogate
w błonnik (buraki), ziemniaki gotowane,
purée (bez śmietany)
ziemniaki w postaci frytek, placków
ziemniaczanych
kompoty, galaretki, kisiele
czekolada i produkty z czekoladą (cukierki,
batony, ciastka), torty, kremy cukiernicze, lody
liście laurowe, ziele angielskie, koperek,
wanilia, sok z cytryny
pozostałe w ograniczonych ilościach
warzywne, krupniki
niewskazane
na tłustych wywarach, zaprawiane śmietaną
zalecane
kefiry, jogurty, słaba herbata, napary ziołowe,
woda, soki warzywne i owocowe
Napoje
niewskazane
napoje alkoholowe, gazowane, kakao,
czekolada, mocna kawa, mocna herbata
9
NIE DAJ SIĘ ZDOMINOWAĆ ZESPOŁOWI JELITA NADWRAŻLIWEGO
W postaci biegunkowej:
Spożywaj produkty o niskiej zawartości błonnika, czyli głównie oczyszczone produkty zbożowe. Natomiast ogranicz spożycie
owoców i warzyw, szczególnie surowych, oraz orzechów.
Poniższa tabela ułatwi Ci dobór odpowiednich produktów do Twojej diety w trakcie nasilenia objawów.
Produkty
zbożowe
Mleko
i produkty
mleczne
Mięso
zalecane
niewskazane
zalecane
niewskazane
zalecane
niewskazane
Tłuszcze
zalecane
niewskazane
zalecane
Owoce
10
niewskazane
chleb pszenny (jasny), bułki, kasza pszenna, drobne makarony, biszkopty, ryż biały
pieczywo razowe (ciemne), pieczywo typu graham, z dodatkiem ziaren słonecznika,
sezamu, tłuste pieczywo cukiernicze
sery twarogowe białe
tłuste sery żółte i topione, mleko i napoje mleczne
(przy występującej nietolerancji na laktozę)
cielęcina, chuda wieprzowina i wołowina, drób (kurczak, indyk), królik, chude ryby
(dorsz, sandacz), wędliny drobiowe, chuda szynka wieprzowa
tłusta wieprzowina i wołowina, baranina, podroby (kaszanka, pasztet, salceson)
masło, margaryna, oliwa, oleje
dressingi, majonezy, smalec, słonina
jabłka (mus), pestkowe przecierane, banany, owoce cytrusowe, arbuzy
pestkowe nieprzecierane (truskawki, maliny, porzeczki), morele, śliwki,
gruszki, ananasy
zalecane
Warzywa
i ziemniaki
Słodycze
i desery
Przyprawy
Zupy
niewskazane
marchew, sałata, ziemniaki (purée),
pomidory (bez skórki i pestek), ogórki
o dużej zawartości błonnika i wzdymające
(kapustne, brukselka, kalafior, groszek
zielony, fasolka szparagowa, kalarepa),
strączkowe suche
zalecane
galaretki owocowe, kisiele, budynie,
lody (przy braku nietolerancji na laktozę)
niewskazane
czekolada, orzechy, konfitury z owoców
pestkowych
zalecane
sól, cukier, kminek, pietruszka, sok z cytryny
niewskazane
musztarda, chrzan, curry, chili, ostra papryka
zalecane
buliony, rosoły, warzywne przecierane
niewskazane
zupy z dużą ilością warzyw
(kapusta, buraki), zabielane śmietaną
zalecane
Napoje
niewskazane
słaba biała kawa, słaba herbata,
kawa zbożowa, rozcieńczone soki
warzywne i owocowe
mleko (przy występującej nietolerancji
na laktozę), mocna kawa i herbata,
napoje alkoholowe, napoje gazowane
11
NIE DAJ SIĘ ZDOMINOWAĆ ZESPOŁOWI JELITA NADWRAŻLIWEGO
Jakie zmiany w diecie mogą Ci jeszcze pomóc?
Spożywanie małych, częstych posiłków, gdyż obfite
mogą powodować bóle brzucha i biegunki.
Wypijanie około 2 litrów płynu (najlepiej niegazowanej
wody) każdego dnia. Odpowiednie nawodnienie zapobiega
zaparciom i przeciwdziała odwodnieniu przy biegunkach.
Odpuść kontrolę
Chęć kontroli i wpłynięcia bezpośrednio na objawy ZJN
jest jak walka z wiatrakami. Im bardziej będziesz
się starać na nie wpłynąć i je kontrolować, tym bardziej
będą Ci się wymykać spod kontroli. Niepowodzenie
w kontrolowaniu objawów i podporządkowanie się
chorobie może prowadzić do poczucia utraty kontroli
nad innymi sferami życia. Dochodzi wtedy do sytuacji
paradoksalnej, w której zamiast kontrolować objawy,
mamy do czynienia z przejęciem przez nie kontroli.
Jak odpuścić kontrolę? W tym celu niezbędna jest
akceptacja oraz nabranie przekonania, że możesz
wpłynąć pośrednio na objawy, dbając o to, co robisz,
jak się czujesz, i pracując nad tym, co myślisz. Z takim
nastawieniem Twoje działania mają większą szansę
przynieść oczekiwany skutek.
12
Ogranicz stres i okiełznaj lęk
Stres i lęk sprzyjają pojawianiu się objawów ZJN, ale sama choroba to także
sytuacja stresowa, zwiększająca lęk i obawy. Unikanie lęku i wszystkich
sytuacji potencjalnie stresowych rzadko przynosi ulgę. Często nasze
wyobrażenia i poczucie ograniczenia są groźniejsze niż samo doświadczenie
trudnej, ograniczającej sytuacji. Mają one bowiem tendencję do rozrastania
się, co potęguje odczuwany stres i lęk. Rozwijając umiejętności radzenia
sobie z trudnymi sytuacjami (w tym z chorobą), zmniejszysz ich wzajemne
napędzanie się. Skup się więc na tym, co chcesz osiągnąć (wyciszenie,
spokój, zmniejszenie napięcia, odwaga), a nie na tym, czego chcesz uniknąć
(stres, lęk).
Jeśli zdołasz wyciszyć umysł i ciało, osiągniesz wewnętrzny spokój
na co dzień. Kiedy stanie się to Twoją codzienną umiejętnością, łatwiej Ci
będzie skorzystać z niej w trudnej sytuacji. Pomogą Ci w tym ćwiczenia
relaksacyjne i oddechowe, wizualizacja, medytacja, joga, tai‑chi, pilates,
regularna aktywność fizyczna i sen.
Czy wiesz, że…6
Aż 70% Polaków żyje w stresie, co może
doprowadzić do rozwinięcia się u nich
wielu chorób, w tym ZJN!
Najczęstsze przyczyny stresu to:
37% – zła sytuacja finansowa,
25% – choroba w rodzinie,
23% – własna choroba,
17% – praca.
Uwolnij emocje
Choroba wiąże się z wieloma negatywnymi emocjami, a uciekanie od nich
tylko chwilowo może przynieść ulgę. Pozwól więc sobie na przeżywanie
i pokazywanie negatywnych uczuć. Znajdź dla nich ujście, zanim skumulują
się na tyle, że trudno będzie Ci sobie z nimi poradzić. Kiedy doświadczasz
negatywnych emocji, zadbaj zawsze o ich przeciwwagę – emocje
pozytywne. Ćwicz więc umiejętność czerpania radości przy każdej okazji:
z małych sukcesów, pozytywnych wydarzeń i momentów, kiedy czujesz
się lepiej.
Koncentruj się na szukaniu rozwiązań, nie na doświadczanych problemach.
Pielęgnuj nadzieję, która daje siłę do aktywnego działania. Zaakceptuj
ograniczenia swojego ciała, a łatwiej Ci będzie zaakceptować siebie.
13
NIE DAJ SIĘ ZDOMINOWAĆ ZESPOŁOWI JELITA NADWRAŻLIWEGO
Pielęgnuj relacje
Choć odgradzanie się od ludzi wydaje się postawą z pozoru bezpieczną i umożliwiającą uniknięcie wstydu czy zażenowania,
nie wpływa jednak korzystnie na zdrowie i samopoczucie. Relacje z rodziną, bliskimi i otoczeniem mogą być źródłem
wsparcia i pomocy, pozwalają na zmniejszenie doświadczanego cierpienia, rozwój osobisty i przeciwdziałają poczuciu
izolacji.
Dlatego tak istotne jest, by przekraczać bariery, które tworzą Twoje obawy i objawy choroby. Nie musisz od razu dzielić
się wszystkimi swoimi problemami z otoczeniem, ale rozmawiaj z bliskimi osobami o tym, co przeżywasz, daj im szansę,
by mogli Cię zrozumieć. Akceptację, zrozumienie i wsparcie możesz też znaleźć wśród innych osób chorujących na ZJN.
Polecane publikacje
„Zespół jelita nadwrażliwego” z serii „Instytut Żywności i Żywienia Poleca”
pod redakcją prof. M. Jarosza i prof. J. Dzieniszewskiego
Opracowanie
Magdalena Siuba
Instytut Żywności i Żywienia w Warszawie, Ogólnopolskie Centrum Dietetyki IŻŻ
Magdalena Hajduczek-Zgażańska
Instytut Żywności i Żywienia w Warszawie, Centrum Promocji Zdrowego Żywienia i Aktywności Fizycznej
1. A
ntczak A., redaktor. Wielka Interna, Gastroenterologia cz. II pod red. Dąbrowskiego. Wyd. I. Paradowski L. Zespół Jelita Nadwrażliwego.
Medical Tribune Polska, Warszawa 2011; 263-265.
2. L
ongstreth George F. et al. Functional Bowel Disorders. Gastroenterology 2006; 130: 1480‑1491.
3. T
acikowski T., Ciok J. Zespół jelita drażliwego – możliwości lecznicze i sposoby postępowania z chorymi. „Terapia” nr 6 (180), czerwiec 2006, s. 19-22.
4. Talley N.J., Zinsmeister A.R., Van Dyke C. i wsp. Epidemiology of colonic symptoms and the irritable bowel syndrome. Gastroenterol. 1991; 101: 927
5. Mitchell C.M., Drossman D.A. Survey of the AGA membership relating to patients with functional gastrointestinal disorders. Gastroenterol. 1987; 92: 92-1282.
6. „Stres w Polsce – raport Melisany Klosterfrau”, badanie przeprowadzone przez Pentor Research International, czerwiec 2006 r.
14
15
WYRWIJ SIĘ
Z UŚCISKU BÓLU
Ostry, silny, gwałtowny
ból brzucha?
NO-SPA® MAX
ZAWIERA PODWÓJNĄ DAWKĘ LEKU!1
likwiduje skurcz – przyczynę bólu brzucha
skuteczna nawet przy ataku kamicy nerkowej2
może być stosowana z innymi lekami3
może być stosowana przez kierowców4
1. W porównaniu z No-Spą 40 mg. 2. ChPL 09.2012. 3. Interakcja lekowa odnotowana w ChPL, jedynie z lewodopą. 4. Stosowana zgodnie ze wskazaniami, w razie wystąpienia zawrotów głowy należy unikać potencjalnie niebezpiecznych czynności.
NO-SPA® Max, 80 mg, tabletki powlekane; każda tabletka powlekana zawiera 80 mg drotaweryny chlorowodorku (Drotaverini hydrochloridum). Substancje pomocnicze o znanym działaniu: laktoza jednowodna 104,0 mg, żółcień chinolinowa lak (E 104) 1,0433 mg.
Wskazania do stosowania: Stany skurczowe mięśni gładkich związane z chorobami dróg żółciowych: kamicą dróg żółciowych, zapaleniem pęcherzyka żółciowego, zapaleniem okołopęcherzykowym, zapaleniem przewodów żółciowych, zapaleniem brodawki Vatera; stany
skurczowe mięśni gładkich dróg moczowych: kamica nerkowa, kamica moczowodowa, zapalenie miedniczek nerkowych, zapalenie pęcherza moczowego, bolesne parcie na mocz. Jako leczenie wspomagające może zostać użyta bezpiecznie i z pożądanym skutkiem:
w stanach skurczowych mięśni gładkich przewodu pokarmowego, chorobie wrzodowej żołądka i dwunastnicy, zapaleniu żołądka, zapaleniu jelit, zapaleniu okrężnicy, stanach skurczowych wpustu i odźwiernika żołądka, zespole drażliwego jelita grubego, zaparciach na tle
spastycznym i wzdęciach jelit, zapaleniu trzustki; w schorzeniach ginekologicznych: bolesnym miesiączkowaniu; w napięciowych bólach głowy. Przeciwwskazania: Nadwrażliwość na substancję czynną lub którąkolwiek substancję pomocniczą; ciężka niewydolność wątroby,
nerek, niewydolność krążenia; blok przedsionkowo-komorowy II-III stopnia; nie stosować u dzieci w wieku poniżej 12 lat. Podmiot odpowiedzialny: Sanofi-Aventis Sp. z o.o. Pozwolenie na dopuszczenie do obrotu wydane przez Prezesa Urzędu Rejestracji PLWMiPB nr 18409.
Informacji w Polsce udziela: Sanofi-Aventis Sp. z o.o., ul. Bonifraterska 17, 00-203 Warszawa, tel. 22 280 00 00. Na podstawie ChPL zatwierdzonej 09.2012.
PL.DRO.13.09.06
Przed użyciem zapoznaj się z ulotką, która zawiera wskazania, przeciwwskazania, dane dotyczące działań
niepożądanych i dawkowanie oraz informacje dotyczące stosowania produktu leczniczego, bądź skonsultuj
się z lekarzem lub farmaceutą, gdyż każdy lek niewłaściwie stosowany zagraża Twojemu życiu lub zdrowiu.