Obowiązki pacjenta - Instytut Praw Pacjenta i Edukacji Zdrowotnej

Obowiązki pacjenta
(wynikające z ustawy o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych):
1. Osoba podlegająca obowiązkowi ubezpieczenia zdrowotnego ma obowiązek zgłosić do Funduszu
członków rodziny, którzy uzyskują po zgłoszeniu prawo do świadczeń z ubezpieczenia zdrowotnego
(art. 67 ust. 3). Za niedochowanie tego obowiązku przez ubezpieczonego dobrowolnie, który nie zgłasza
do Funduszu członków rodziny, grozi kara grzywny (art. 193 pkt 6).
2. Osoby uprawnione do bezpłatnego zaopatrzenia w leki obowiązane są do okazania przy
przedstawianiu recepty do realizacji dokumentu potwierdzającego uprawnienie - dotyczy osób
posiadających tytuł "ZasłuŜonego Honorowego Dawcy Krwi" lub "ZasłuŜonego Dawcy
Przeszczepu", Ŝołnierzy odbywających zasadniczą słuŜbę wojskową, przeszkolenie wojskowe,
ćwiczenia wojskowe oraz pełniących słuŜbę wojskową w razie ogłoszenia mobilizacji i w czasie wojny,
a takŜe kandydatów na Ŝołnierzy zawodowych, inwalidów wojskowych, osób które doznały uszczerbku
na zdrowiu w okolicznościach określonych w art. 7 i 8 ustawy z dnia 29 maja 1974 r. o zaopatrzeniu
inwalidów wojennych i wojskowych oraz ich rodzin i nie zostały zaliczone do Ŝadnej z grup inwalidów,
osób wymienionym w art. 42 i 59 ustawy z dnia 29 maja 1974 r. o zaopatrzeniu inwalidów wojennych i
wojskowych oraz ich rodzin, osób które są cywilnymi niewidomymi ofiarami działań wojennych,
inwalidów wojennych oraz osób represjonowanych, ich małŜonków pozostających na ich wyłącznym
utrzymaniu oraz wdów i wdowców po poległych Ŝołnierzach i zmarłych inwalidach wojennych oraz
osób represjonowanych, uprawnionych do renty rodzinnej, (art. 43 ust.2, art. 44, art. 45 ust.3).
Osoby te obowiązane są równieŜ do okazania lekarzowi albo felczerowi wystawiającemu receptę
dokumentu potwierdzającego przysługujące uprawnienie.
3. Ubezpieczony ubiegający się o świadczenie z ubezpieczenia zdrowotnego jest obowiązany
przedstawić kartę ubezpieczenia zdrowotnego. Do czasu wydania ubezpieczonemu karty ubezpieczenia
zdrowotnego dowodem ubezpieczenia zdrowotnego jest kaŜdy dokument, który potwierdza
uprawnienia do świadczeń opieki zdrowotnej, w szczególności dokument potwierdzający opłacanie
składek na ubezpieczenie zdrowotne (art. 50 ust. 1 pkt 1 w związku z art. 240). W przypadku stanu
nagłego dowód ubezpieczenia moŜe być przedstawiony w okresie nie dłuŜszym niŜ 30 dni od
rozpoczęcia udzielania świadczenia (art. 50 ust. 2). JeŜeli zachowanie tego terminu nie jest moŜliwe,
dowód ubezpieczenia naleŜy przedstawić w okresie 7 dni od zakończenia udzielania świadczenia (art. 50
ust. 3).
4. pacjent, który nie moŜe stawić się u świadczeniodawcy w terminie udzielenia świadczenia lub gdy
zrezygnował ze świadczenia opieki zdrowotnej, jest obowiązany niezwłocznie powiadomić o tym
świadczeniodawcę (art. 20 ust. 9). Dotyczy to zarówno ustalonego terminu przyjęcia do lekarza
pierwszego kontaktu, Poradni specjalistycznej oraz do szpitala. W celu otrzymania jednego świadczenia
opieki zdrowotnej na podstawie skierowania świadczeniobiorca moŜe wpisać się na jedną listę
oczekujących u jednego świadczeniodawcy.
5. Osoba uprawniona do świadczeń zdrowotnych na podstawie przepisów o koordynacji, ubiegająca się
o świadczenie z ubezpieczenia zdrowotnego, jest obowiązana przedstawić poświadczenie wydawane
przez Narodowy Fundusz Zdrowia lub dokument potwierdzający prawo do tych świadczeń, wystawiony
przez zagraniczną instytucję właściwą (art. 53 ust. 1).
6. pacjent jest obowiązany przedstawić skierowanie lekarza ubezpieczenia zdrowotnego na
ambulatoryjne świadczenia specjalistyczne (art. 57). Skierowanie, nie jest wymagane do
świadczeń: ginekologa i połoŜnika, dentysty, dermatologa, wenerologa, onkologa, okulisty, psychiatry,
dla osób chorych na gruźlicę, dla osób zakaŜonych wirusem HIV, dla inwalidów wojennych i
wojskowych, osób represjonowanych oraz kombatantów, dla cywilnych niewidomych ofiar działań
wojennych, dla osób uzaleŜnionych od alkoholu, środków odurzających i substancji psychotropowych w zakresie lecznictwa odwykowego, dla uprawnionego Ŝołnierza lub pracownika, w zakresie leczenia
urazów lub chorób nabytych podczas wykonywania zadań poza granicami państwa.
Ambulatoryjne świadczenia specjalistyczne udzielone świadczeniobiorcy bez skierowania lekarza
ubezpieczenia zdrowotnego opłaca świadczeniobiorca, z wyjątkiem przypadków określonych w art. 47a,
57 ust. 2 i art. 60 (art. 61). W stanach nagłych świadczenia zdrowotne są udzielane bez wymaganego
skierowania.
Osoby, który posiadają tytuł "ZasłuŜonego Honorowego Dawcy Krwi" lub "ZasłuŜonego Dawcy
Przeszczepu", inwalidzi wojenni i wojskowi oraz kombatanci mają prawo do korzystania poza
kolejnością ze świadczeń opieki zdrowotnej oraz z usług farmaceutycznych udzielanych w
aptekach.
7. pacjent który dokona wyboru lekarza, pielęgniarki i połoŜnej podstawowej opieki zdrowotnej spośród
lekarzy, pielęgniarek i połoŜnych ubezpieczenia zdrowotnego częściej niŜ dwa razy w roku
kalendarzowym, w przypadku kaŜdej kolejnej zmiany wnosi opłatę w wysokości 80 złotych. Opłata,
stanowi przychód podmiotu zobowiązanego do finansowania świadczeń opieki zdrowotnej ze środków
publicznych. Nie dotyczy to przypadku zmiany miejsca zamieszkania i sytuacji zaprzestania udzielania
świadczeń opieki zdrowotnej przez wybranego lekarza, pielęgniarkę i połoŜną podstawowej opieki
zdrowotnej oraz innych przyczyn niezaleŜnych od woli świadczeniobiorcy (art. 28).
8. Świadczeniobiorca ponosi koszty przejazdu na leczenie uzdrowiskowe i z leczenia
uzdrowiskowego oraz częściową odpłatność za koszty wyŜywienia i zakwaterowania w sanatorium
uzdrowiskowym. Dzieci i młodzieŜ do ukończenia lat 18, a jeŜeli kształcą się dalej - do ukończenia lat
26, dzieci niepełnosprawne w znacznym stopniu - bez ograniczenia wieku, a takŜe dzieci uprawnione do
renty rodzinnej nie ponoszą odpłatności za koszty wyŜywienia i zakwaterowania w prewentorium i
sanatorium uzdrowiskowym.
Ustawa z dnia 30 sierpnia 1991 r. o zakładach opieki zdrowotnej w art. 18a, nakłada na placówki
ochrony zdrowia obowiązek stworzenia regulaminu porządkowego. W ustawie zapisano, co powinno
znaleźć się w takim dokumencie - art. 18a ust. 1a pkt 4 wymienia, Ŝe elementem koniecznym kaŜdego
takiego dokumentu są prawa i obowiązki pacjenta.
Lista najwaŜniejszych obowiązków pacjenta, wynikających z regulaminów porządkowych placówek
opieki zdrowotnej, przedstawia się następująco:
Pacjent powinien w szczególności:
1. zachowywać się kulturalnie,
2. przestrzegać higieny osobistej oraz utrzymywać właściwy stan sanitarny swojego otoczenia (w tym
zakresie placówki wymagają od pacjentów posiadania przede wszystkim własnych szczoteczek do
zębów oraz mydła),
3. nie zakłócać spokoju innym chorym oraz personelowi zakładu, w szczególności chodzi o
przestrzeganie ciszy nocnej (najczęściej są to godziny od 22.00 do 6.00),
4. stosować się do ustalonego porządku pracy zespołu - wiele zakładów opieki zdrowotnej wymaga od
pacjenta, aby był on obecny w swojej sali w godzinach obchodu, wykonywania zabiegów oraz
wydawania posiłków,
5. posiadać odpowiednie dokumenty - w zaleŜności od rodzaju placówki będzie to: dowód osobisty,
dowód potwierdzający podleganie ubezpieczeniu zdrowotnemu (np. aktualna legitymacja
ubezpieczeniowa, odcinek renty lub emerytury), skierowanie od lekarza ubezpieczenia zdrowotnego,
wyniki zaleconych badań diagnostycznych, analitycznych,
6. nie opuszczać terenu szpitala, chyba, Ŝe został do tego upowaŜniony przez odpowiednią osobę lub
otrzymał przepustkę,
7. stosować się do zaleceń lekarza,
8. zaniechać przyjmowania jakichkolwiek leków oraz nie poddawać się Ŝadnym zabiegom medycznym
bez zezwolenia lekarza,
9. współpracować z personelem placówki w wykonywaniu czynności zmierzających do poprawy stanu
zdrowia chorego,
10. uzyskać zgodę na spoŜycie lub podanie do spoŜycia innym pacjentom Ŝywności i napojów
przyniesionych spoza placówki,
11. poszanować własność placówki (wiele regulaminów przewiduje odpowiedzialność
odszkodowawczą za szkody wyrządzone w mieniu placówki dokonane z winy pacjenta),
12. złoŜyć do depozytu wszystkie wartościowe przedmioty będące w jego posiadaniu (wiele placówek w
regulaminach zastrzega, Ŝe nie ponosi odpowiedzialności za zagubienie rzeczy takiego rodzaju nie
złoŜonych do depozytu),
13. wykupić przepisane wcześniej leki i zaŜywać je w według zaleceń lekarza.
Pacjentowi nie wolno:
1. przechowywać na terenie placówki artykułów Ŝywnościowych łatwo psujących się,
2. wnosić do placówki ani spoŜywać napojów alkoholowych,
3. palić tytoniu poza miejscami do tego przeznaczonymi,
4. stosować środków odurzających.