program "młody matematyk"

Program pracy
z uczniem uzdolnionym matematycznie
MŁODY MATEMATYK
Opracowała:
mgr Anna Marta Orzoł
nauczyciel matematyki
Szczytno, 2014r
1
WSTĘP
Uczestnicząc w różnorodnych zajęciach uczeń powinien mieć możliwość rozwijania swoich zdolności
i zainteresowań. W praktyce jednak często skupiamy się na uczniach mających trudności w nauce a mniej uwagi
poświęcamy uczniom uzdolnionym. Właśnie w trosce o nich opracowałam ten program.
Uczenie się matematyki kształtuje umysł, wdraża do logicznego myślenia, tworzy umiejętność zwięzłego
formułowania i wdrażania myśli, przyzwyczaja do stosowania racjonalnych metod organizacji pracy własnej
i sprawnego działania. Ponadto wyrabia wartościowe cechy charakteru, takie jak: inicjatywa, samodzielność,
krytycyzm, systematyczność i dokładność w pracy, wytrwałość w pokonywaniu trudności wyłaniających się
podczas dążenia do zamierzonego celu. Z tych powodów kształcenie matematyczne jest tak ważnym składnikiem
kształcenia ogólnego.
Zrozumienie wielu zagadnień współczesnej nauki i praktyki wymaga więc dobrej znajomości matematyki.
Ale owa dobra znajomość matematyki to nie tylko pamiętanie przeróżnych pojęć i twierdzeń, ale umiejętność
znalezienia odpowiedniego modelu matematycznego oraz umiejętność dostrzegania tych problemów w życiu
codziennym, nauce i technice.
Powinniśmy zatem nauczać matematyki w sposób żywy, a więc tak, aby uczniowie mogli
dostrzegać problemy, które na drodze matematycznego zrozumienia można rozwiązać. Stąd narodził się pomysł
napisania programu „Młody Matematyk”.
CHARAKTERYSTYKA PROGRAMU
Program przeznaczony jest do realizacji w klasach IV-VI Szkoły Podstawowej nr 3 w Szczytnie. Będzie
realizowany na zajęciach lekcyjnych oraz pozalekcyjnych (kółka matematycznego lub zajęć indywidualnych)
wśród uczniów chcących poszerzyć swoją wiedzę z tego przedmiotu.
CELE PROGRAMU
Cel ogólny
Umożliwianie uczniom zdolnym rozwoju twórczego myślenia, poszerzania ich zainteresowań, pomoc
w osiąganiu sukcesów.
Cele szczegółowe:











popularyzowanie matematyki wśród uczniów,
rozwijanie zainteresowań matematycznych, pogłębianie wiedzy z tej dziedziny,
kształcenie umiejętności logicznego myślenia, analizowania i wnioskowania,
kształcenie umiejętności rozwiązywanie problemów matematycznych w sposób twórczy,
kształtowanie wyobraźni przestrzennej,
kształtowanie umiejętności pracy z tekstem matematycznym,
zachęcanie uczniów do podejmowania samodzielnej pracy nad rozwiązywaniem zadań,
kształtowanie umiejętności prezentacji przed grupą rówieśniczą
kształcenie umiejętności prowadzenia dyskusji – obrony własnych argumentów,
kształcenie umiejętności wykorzystania komputera do nauki matematyki,
pobudzanie optymizmu i motywacji do kolejnych działań, szukanie radości w pracy i nauce.
2
FORMY PRACY
 lekcje matematyki
W pracy z uczniem uzdolnionym matematycznie musimy stosować różne formy. Przede wszystkim należy
spożytkować te możliwości, jakie stwarza lekcja. Poprzez pracę w zespołach, grupach można zespolić zdolności,
zainteresowania już wzbudzone i pasję poznawczą najlepszych uczniów w klasie z rytmem życia całego zespołu
klasowego. Powinni oni pracować razem, mając świadomość, że są potrzebni słabszym kolegom, nie tylko
wtedy, gdy pozwalają im odpisywać zadanie domowe, ale przede wszystkim wtedy, gdy wspólnym wysiłkiem
organizują pracę w zespole, gdy ich wiedza i zapał służą innym. Właściwie zorganizowana praca na lekcji z
uczniami zdolnymi, to z jednej strony prawidłowy rozwój ich talentu, z drugiej zaś umiejętność spożytkowania
ich zdolności dla dobra klasy, dla lepszego opanowania materiału przez uczniów słabszych.
Na lekcjach matematyki będą realizowane następujące formy pracy:
 włączanie ucznia zdolnego do pracy w grupie uczniowskiej,
 dodatkowe zadanie dla ucznia uzdolnionego (do rozwiązania w domu lub w czasie lekcji),
 organizowanie wszelkiego rodzaju konkursów w rozwiązywaniu zadań trudniejszych,
 zwiększone wymagania co do ścisłości i precyzji odpowiedzi i wypowiedzi ucznia.
 korygowanie błędów kolegów – szukanie błędów w rozumowaniu,
 stworzenie uczniom najzdolniejszym okazji do swobodnego wyboru zadań, wyszukanych samodzielnie,
niekoniecznie związanych z bieżącym tematem
 koło matematyczne
Duże możliwości rozwoju zainteresowań i zdolności uczniów stwarza koło matematyczne. Powinno
ono skupić uczniów wykazujących uzdolnienia i zainteresowania matematyką. Praca koła musi odznaczać się
swoistymi właściwościami. Nie może to być przede wszystkim przedłużanie tradycyjnej w swoich metodach
i formach lekcji szkolnej. Potrzebna tu jest duża swoboda, samodzielność, klimat poszukiwań, dyskretna
inspiracja i kierowanie przez nauczyciela rozwojem ucznia, jego zdolnościami i zainteresowaniami, czuwanie nad
właściwym i pełnym rozumieniem problemu.
Na zajęciach koła matematycznego będą realizowane następujące formy pracy:
 rozwiązywanie zadań nietypowych i nieelementarnych, ale tak dobranych, aby można je było rozwiązać
w oparciu o wiadomości ze szkoły podstawowej
 wykonywanie pomocy dydaktycznych – własnoręcznie i przy wykorzystaniu komputera
 przygotowanie przez uczniów prezentacji matematycznych zawierających rozszerzony materiał
programowy
 współtworzenie strony internetowej www.matani.pl zawierającej ciekawostki matematyczne, informacje
o wybitnych matematykach, zadania konkursowe, informacje matematyczne poza programowe.
 przygotowanie do konkursów i olimpiad matematycznych poprzez poznawanie nowego, nie objętego
programem materiału.
 Indywidualne konsultacje i rozmowy ucznia z nauczycielem.
Indywidualne konsultacje będą dostosowane do aktualnych potrzeb ucznia zdolnego, w szczególności
przed konkursami matematycznymi. Pomogą w lepszym wzajemnym poznaniu się nauczyciela i ucznia
Formy indywidualnej pomocy:
 dyskusja o problemach występujących w zadaniach,
 wspólne objaśnianie sposobów rozwiązania zadań,
 przydzielenie uczniom zadań do samodzielnego rozwiązania w dłuższym okresie czasu (wymagających
sięgnięcia do dodatkowej literatury).
 proponowanie uczniom nowinek książkowych, ciekawych programów w Internecie oraz innych źródeł
do wykorzystania.
3
METODY
 wykład – metoda, której tylko pewne elementy będę wykorzystywała na zajęciach dodatkowych, nie może
trwać długo i będzie wzbogacony różnymi pomocami dydaktycznymi.
 pokaz – pełni rolę eksponującą jak i inspirującą. Daje okazję do wyrobienia spostrzegawczości
matematycznej..
 pogadanka – uczy samodzielnego i prawidłowego pod względem logicznym myślenia, które jest sterowane
przez nauczyciela poprzez zadawanie odpowiednich pytań. Sugestie dotyczące opisu rozwiązania zachęcać
muszą do zwięzłości, a zarazem do wyraźnego zaznaczenia istotnych punktów rozumowania i komentowania
poszczególnych etapów. Wymagając od ucznia pełnego opisu własnego rozwiązania, warto mu pokazać, jak to
zrobić i czego unikać.
 sporządzanie
planu rozumowania
–
stwarzanie uczniom
możliwości
wielokrotnego
myślenia.
W matematyce chodzi o rozumowanie, a nie o same odpowiedzi, nauczyciel powinien więc kłaść nacisk na to,
by odpowiednie obliczenie zostało przedstawione w sposób przejrzysty – tak, aby w razie potrzeby można
było ustalić, gdzie jest błąd i go poprawić. Rozwiązanie matematyczne powinno być na ogół krótkie
i powinno zawierać pewne wyraźne stwierdzenie, poparte bezpośrednim dedukcyjnym rachunkiem lub
dowodem, co z reguły musi poprzedzać pewien etap rozważań wstępnych i stawianie hipotez.
 metoda heurystyczna – metoda umożliwiająca rozwój twórczego działania w postaci formułowania zadań,
wykrywania nowych faktów, związków zachodzących między nimi, budowania i weryfikacji hipotez.
Rozwiązujący stara się wpaść na trop, jak podejść do danego zagadnienia.
 nauczanie problemowe – to wykorzystywanie rozwiązania jednego problemu do rozwiązywania innych.
Uczniowi, w miarę postępowania pracy nad rozwiązywaniem danego problemu, zadajemy kolejne pytania
rozszerzające problem wyjściowy. Są to tzw. ziarenka matematyczne – zagadnienia, problemiki, które „rosną”
w trakcie ich rozwiązywania.
 gry dydaktyczne – rozwijają sprawność instrumentalną i kierunkową. Często przystępność zadania uzyskuje
się poprzez jego nieformalne ujęcie – operując liczbami, kostkami, kartami, kulkami itp. Takie przedstawienie
problemu sprawia, że więcej uczniów zabiera się do jego rozwiązania, a zadanie nie traci żadnej ze swoich
matematycznych cech.
 praca z lekturą matematyczną – to metoda pogłębiająca wiadomości
z tematu na zajęciach. Praca z
książką wyrabia u uczniów nawyk samodzielnej pracy, studiowania
4
Zadanie główne
Sposoby realizacji
Wyszukać uczniów  Uzyskanie informacji od wychowawcy klasy trzeciej na
temat zainteresowań matematycznych uczniów.
zdolnych,
zainteresowanych  Współpraca z rodzicami w celu uzyskania informacji o
matematyką
uczniu
Termin
Uwagi
wrzesień
wg potrzeb
PLAN PRACY Z UCZNIEM ZDOLNYM
5
Diagnoza
możliwości
uczniów.
Bieżąca praca z
uczniem
 Obserwacja uczniów podczas zajęć lekcyjnych mająca na
celu rozpoznania specjalnych uzdolnień u ucznia,
 Zapoznanie się z dotychczasowymi osiągnięciami uczniów,
 Współpraca z wychowawcą klasy w celu uzyskania
informacji o uczniu
 przeprowadzenie testów diagnozujących w celu określenia
poziomu umiejętności uczniów, np.:
- udzielanie odpowiedzi na przykładowy zestaw pytań,
- rozwiązanie kwadratu magicznego,
- rozwiązanie zagadki - łamigłówki,
- rozwiązanie krzyżówki,
- rozwiązanie zadania tekstowego.
 praca na lekcji
 praca na kółku matematycznym
 indywidualne konsultacje
 Rozwiązywanie zadań przygotowawczych
konkursów
matematycznych, m.in.:
Przygotowania i
przeprowadzenie „Kuratoryjny Konkurs Matematyczny dla uczniów szkół
podstawowych”.
konkursów.
Międzynarodowy
Konkurs
Matematyczny
„Kangur
Matematyczny”
 Promowanie uczniów na apelach szkolnych, na
wywiadówkach z rodzicami, Księga Sukcesów
Publikacja
Matematyczna .
osiągnięć
uczniów.
 Informacje na stronie internetowej szkoły, na stronie
nauczyciela
 Zebranie informacji na temat efektów realizacji programu:
-zestawienie tabelaryczne osiągnięć uczniów w konkursach
Dokumentowanie matematycznych.
pracy
-wpływ programu na efekty sprawdzianu zewnętrznego po
klasie VI.
-zasięgnięcie opinii uczniów o realizacji programu
praca ciągła
wrzesień
wrzesień
pierwsze zajęcia
koła
matematycznego
cały rok szkolny
wg kalendarza
konkursów
I etap listopad
II etap luty
marzec
cały rok szkolny
cały rok szkolny
maj/czerwiec
PRZEWIDYWANE OSIĄGNIĘCIA







Rozbudzanie ciekawości i zainteresowań matematycznych.
Efektywna praca z uczniem zidentyfikowanym jako zdolny.
Rozwój twórczego i logicznego myślenia wśród uczniów.
Wzmocnienie poczucia własnej wartości.
Wykształcenie u ucznia umiejętności samokształcenia, integrowania wiedzy z różnych dziedzin.
Wyposażenie ucznia w wiedzę ponadprogramową.
Udoskonalenie umiejętności rozwiązywania zadań różnymi sposobami.
6


Wzrost liczby uczniów biorących udział w olimpiadach i konkursach matematycznych
Uczniowie i ich rodzice osiągną satysfakcję z realizacji programu.
EWALUACJA PROGRAMU
Ewaluacja programu prowadzona będzie dwutorowo. Z jednej strony miernikiem stopnia i jakości realizacji
programu będzie udział oraz osiągnięcia uczniów w różnego rodzaju konkursach przedmiotowych, a z drugiej
strony opinie uczniów, rodziców.
7