PDF Pobierz - Urząd Gminy Łyszkowice

Transkrypt

UCHWAŁA NR XVII/79/2016
RADY GMINY ŁYSZKOWICE
z dnia 3 marca 2016 r.
w sprawie przyjęcia Planu Gospodarki Niskoemisyjnej Gminy Łyszkowice.
Na podstawie art. 18 ust. 2 pkt. 6 ustawy z dnia 8 marca 1990 roku o samorządzie gminnym (Dz.U. z 2015r. poz.
1515 z późn.zm.) Rada Gminy Łyszkowice uchwala, co następuje:
§ 1. Przyjmuje się Plan Gospodarki Niskoemisyjnej Gminy Łyszkowice, stanowiący załącznik do uchwały.
§ 2. Wykonanie uchwały powierza się Wójtowi Gminy Łyszkowice.
§ 3. Traci moc Uchwała Nr XVI/75/2016 Rady Gminy Łyszkowice z dnia 27 stycznia 2016 r. w sprawie
przyjęcia Planu Gospodarki Niskoemisyjnej Gminy Łyszkowice.
§ 4. Uchwała wchodzi w życie z dniem podjęcia.
Przewodniczący Rady Gminy
Anna Kwestarz
Id: C36F334F-5F50-4CBE-BC26-C29CC911D721. Uchwalony
Strona 1
Załącznik do Uchwały Nr XVII/79/2016
Rady Gminy Łyszkowice
z dnia 3 marca 2016 r.
Plan
Gospodarki Niskoemisyjnej Gminy Łyszkowice
Strona 1
Wykonawca: BAJORCONSULTING, ul. Urzędnicza 39/63, 91-312 Łódź
1. Spis treści
1.
Spis treści
2.
Wstęp
3.
Streszczenie
4.
Zgodność Planu Gospodarki Niskoemisyjnej z innymi obowiązującymi dokumentami
5.
Ogólna strategia
Cele strategiczne i szczegółowe
Stan obecny
Identyfikacja obszarów problemowych
Aspekty organizacyjne i finansowe
Struktura organizacyjna
Zasoby ludzkie
Zaangażowane strony
Budżet
Źródła finansowania inwestycji
Środki finansowe na monitoring i ocenę
6.
Wyniki bazowej inwentaryzacji emisji dwutlenku węgla
Zasięg geograficzny, zakres i sektory
Metodyka inwentaryzacji
Budynki będące własnością Gminy
Budynki prywatne
Przedsiębiorstwa
7.
Działania/zadania i środki zaplanowane na cały okres objęty planem
8.
Wskaźniki monitorowania
SPIS MAP
Mapa 2: Gminy powiatu łowickiego, położenie gminy Łyszkowice.
Mapa 3: Mapa Gminy Łyszkowice
Mapa 4: Położenie Gminy Łyszkowice względem miast i miejscowości
Mapa 5: Usłonecznienie – średnie roczne sumy [godziny]
Mapa 6: Strefy energetyczne wiatru w Polsce
Mapa 7: Formy ochrony przyrody na obszarze Gminy Łyszkowice
Mapa 8: Rozmieszczenie oraz ładunki emisji punktowej PM10 w województwie łódzkim w 2014 r.
Mapa 9: Rozmieszczenie oraz ładunki emisji liniowej PM10 w województwie łódzkim w 2014 roku
Mapa 10: Rozmieszczenie
w 2014 roku
oraz ładunki emisji
powierzchniowej
PM10 w powiecie
łowickim
Mapa 11: Obszar przekroczeń Ld12SldB(a)Pa01 w strefie łódzkiej w 2012 r.
Mapa 12: Przewagi emisji w stężeniach B(a)P rok w obszarze przekroczeń Ld12SldB(a)Pa01
w strefie łódzkiej w 2012 r.
Strona 2
SPIS WYKRESÓW
Wykres 2: W % ogółem ludność wg ekonomicznych grup wieku w Gminie Łyszkowice
Wykres 3: Ruch naturalny ludności w Gminie Łyszkowice
Wykres 4: Mieszkania zamieszkane wg okresu budowy budynku
Wykres 5: Podmioty gospodarki narodowej wpisane do rejestru REGON (stan w dniu 31 XII)
Wykres 6: Podmioty gospodarki narodowej wpisane do rejestru REGON wg Sekcji PKD 2007
(stan w dniu 31 XII) w 2013 roku
Wykres 7: Udział poszczególnych OZE w produkcji energii elektrycznej w Polsce w 2013 roku
Wykres 8: Udziały % poszczególnych typów emisji w stężeniach całkowitych B(a)P w obszarze
Ld12SldB(a)Pa01, w tym Gminy Łyszkowice
Wykres 9: Sposób ogrzewania budynków prywatnych (udział procentowy)
Wykres 10: Udział substancji niebezpiecznych
z budynków prywatnych Gminy Łyszkowice.
uwalnianych
do
powietrza
atmosferycznego
SPIS TABEL
Tabela 2: Drogi powiatowe przebiegające przez Gminę Łyszkowice
Tabela 3: Zestawienie dróg gminnych na terenie Gminy Łyszkowice
Tabela 4: Generalne
(w latach 2000 - 2010)
pomiary
ruchu
na
drogach
w
Gminie
Łyszkowice
i
okolicach
Tabela 5: Polityka przestrzenna według problematyki ustaleń dla Gminy Łyszkowice
Tabela 6: Miejscowe Plany Zagospodarowania Przestrzennego Gminy Łyszkowice
Tabela 7: Wykaz miejscowości i ilości osób zameldowanych na terenie Gminy Łyszkowice
na dzień 31.12.2012 r.
Tabela 8: Ludność faktycznie zamieszkała w Gminie Łyszkowice (stan na 31 XII)
Tabela 9: Ludność wg ekonomicznych grup wieku w Gminie Łyszkowice
Tabela 10: Ruch naturalny ludności w Gminie Łyszkowice
Tabela 11: Saldo migracji gminnych na pobyt stały
Tabela 12: Bezrobotni zarejestrowani w Gminie Łyszkowice
Tabela 13: Zasoby mieszkaniowe w Gminie Łyszkowice
Tabela 14: Zasoby mieszkaniowe w Gminie Łyszkowice wg form własności w 2007 roku
Tabela 15: Mieszkania zamieszkane wg okresu budowy budynku
Tabela 16: Podmioty gospodarki narodowej wpisane do rejestru REGON (stan w dniu 31 XII)
Tabela 17: Podmioty gospodarki narodowej wpisane do rejestru REGON wg Sekcji PKD 2007
(stan w dniu 31 XII)
Tabela 18: Wodociągi w Gminie Łyszkowice
Tabela 19: Kanalizacja w Gminie Łyszkowice
Tabela 20: Rezerwaty przyrody w Gminie Łyszkowice
Tabela 21: Użytki ekologiczne w Gminie Łyszkowice
Tabela 22: Pomniki przyrody w Gminie Łyszkowice
Tabela 23: Wielkości emisji zanieczyszczeń w powiecie łowickim w 2002 r.
Tabela 24: Lokalizacja i charakterystyka obszaru przekroczeń w odniesieniu do obszaru przekroczeń
poziomu docelowego benzo(a)pirenu zawartego w pyle zawieszonym PM10
Strona 3
Tabela 25: Udziały % poszczególnych typów
w obszarze Ld12SldB(a)Pa01, w tym Gminy Łyszkowice
emisji
w
stężeniach
całkowitych
B(a)P
Tabela 26: Istotne skutki zdrowotne związane z ekspozycją na pył zawieszony
Tabela 27: Efekt ekologiczny wymiany pieca i zmiany paliwa
Tabela 28: Efekty wybranych usprawnień termomodernizacyjnych
Tabela 29: Efekt ekologiczny termomodernizacji
Tabela 30: Jednostkowe wskaźniki emisji gazów do atmosfery pochodzące ze spalania różnego rodzaju paliw.
Tabela 31: Emisja bazowa w budynkach będących własnością Gminy Łyszkowice
Tabela 32: Całkowita emisja CO2 związana ze spalaniem z pojazdów będących w użytkowaniu Gminy
Tabela 33: Całkowita emisja CO2 związana z oświetleniem ulicznym
Tabela
34:
Obliczenia
dla
ekogroszkiem + bojlerem elektrycznym
pojedynczego
domu
ogrzewanego
węglem
kamiennym,
Tabela 35: Unos substancji niebezpiecznych do powietrza: kocioł na miał – 84% domów,
czyli 1578sztuk
Tabela 36: Unos substancji niebezpiecznej do powietrza: ekogroszek – 6% domów, czyli 113 sztuk
Tabela 37: Obliczenia dla pojedynczego domu ogrzewanego olejem opałowym
Tabela 38: Olej opałowy – 3% domów, czyli 56 sztuk
Tabela 39: Obliczenia dla pojedynczego domu ogrzewanego drewnem
Tabela 40: Drewno – 5% domów, czyli 94 sztuk.
Tabela 41: Obliczenia dla pojedynczego domu ogrzewanego gazem LPG (1 budynek)
Tabela 42: Gaz LPG – około 3% domów, czyli 38 sztuk
Tabela 43: Tabela sumaryczna
Tabela 44: Całkowita emisja CO2 związaną z transportem
2. Wstęp
Plan Gospodarki Niskoemisyjnej wykorzystuje rezultaty bazowej inwentaryzacji emisji przeprowadzonej na
terenie gminy w celu określenia kluczowych obszarów działań oraz możliwości osiągnięcia przyjętego przez
gminę
celu
w
zakresie
redukcji
emisji
CO2.
Dodatkowo
definiuje
on konkretne środki służące osiągnięciu tego celu, wraz z ich ramami czasowymi i wskazuje osoby
odpowiedzialne za ich wprowadzenie, co pozwala przełożyć długoterminową strategię na działania.
Plany gospodarki niskoemisyjnej mają m.in. przyczynić się do osiągnięcia celów określonych
w pakiecie klimatyczno-energetycznym do roku 2020#, tj.:
redukcji emisji gazów cieplarnianych;
zwiększenia udziału energii pochodzącej ze źródeł odnawialnych;
redukcji zużycia energii finalnej, co ma zostać zrealizowane poprzez podniesienie efektywności
energetycznej,
a także do poprawy jakości powietrza na obszarach, na których odnotowano przekroczenia jakości poziomów
dopuszczalnych stężeń w powietrzu i realizowane są programy (naprawcze) ochrony powietrza (POP) oraz
plany działań krótkoterminowych (PDK)#.
Z uwagi na brak możliwości zaplanowania przez gminy konkretnych działań i budżetów na okres 7 lat,
samorządy mogą przedstawić w planach zakres działań operacyjnych obejmujący najbliższe 3 - 4 lata od
zatwierdzenia planu. Przedstawione działania muszą być spójne z Wieloletnimi Prognozami Finansowymi
WPF.
Strona 4
Plan został opracowany w oparciu o solidną wiedzę na temat lokalnej sytuacji w dziedzinie energii
i emisji gazów cieplarnianych. Dlatego też konieczna była ocena aktualnej sytuacji w tym zakresie. Obejmuje
ona
sporządzenie
bazowej
inwentaryzacji
emisji
CO2.
Wyniki
inwentaryzacji
posłużyły
do stworzenia diagnozy sytuacji na terenie Gminy.
Plan gospodarki niskoemisyjnej zgodnie z uznaną praktyką międzynarodową został napisany, oczywiście o
ile było to możliwe, językiem niespecjalistycznym. Jest to dokument, który powinien być zrozumiały nie tylko
dla urzędników Gminy, ale przede wszystkim dla mieszkańców. Sprawna komunikacja z mieszkańcami i
włączenie
ich
w
proces
wdrażania
planu
jest
kluczowa
dla skuteczności podejmowanych działań. Mieszkańcy muszą rozumieć, dlaczego dokument został stworzony i
czynnie wziąć udział w jego realizacji. To właśnie niska emisja ze źródeł punktowych powoduje największe
problemy ze środowiskiem naturalnym. Całe społeczeństwo odgrywa istotną rolę w podejmowaniu wraz z
władzami lokalnymi wyzwania klimatycznego i energetycznego. Razem muszą oni stworzyć wspólną wizję na
przyszłość, wskazać sposoby jej urzeczywistnienia oraz zaangażować niezbędne zasoby kadrowe i finansowe.
Zaangażowanie interesariuszy stanowi początkowy punkt procesu zachęcania do zmiany zachowań, który jest
niezbędnym dopełnieniem działań technicznych ujętych w tymże planie.
Tworząc Plan Gospodarki Niskoemisyjnej korzystano z wiedzy i praktyki międzynarodowej. Plan został
stworzony zgodnie z zaleceniami Załącznika nr 9 do Regulaminu Konkursu nr 2/PO IiŚ/ 9.3/2013. Wiele
zapisów jednak rozszerzono, co było szczególnie ważne w świetle wykonanej analizy problemów. Zrozumienie
problemów jest niezwykle ważne dla ich rozwiązania. Wiele działań wymaga współdziałania wielu aktorów
życia
społecznego
Gminy.
Działania
są
ze
sobą
powiązane
i
ściśle
od siebie uzależnione. Nie wystarczą projekty infrastrukturalne. Powiązane one muszą być
z działalnością promocyjną, informacyjną oraz szkoleniową. Tylko tak stworzony plan może być skuteczny i
przynieść oczekiwane rezultaty. Dlatego też korzystano z Poradnika „Jak opracować plan działań na rzecz
zrównoważonej
energii
(SEAP)?”
oraz
szeregu
publikacji
o
charakterze
naukowym.
W tworzeniu Planu wykorzystano również wiedzę i doświadczenie ekspertów z Polski i Europy.
Ważnym elementem wdrażania Planu jest również współdziałanie w ramach sieci gmin, które stworzyły
Plany
Gospodarki
Niskoemisyjnej.
Wspólne
spotkania,
monitoring
powinny
wpłynąć
na skuteczność realizacji wszystkich Planów. Efektywne rozwiązania zastosowane w danych jednostkach
samorządu powinny być powielane w innych. Korzystanie z dobrych praktyk jest kluczem do osiągnięcia celów
Planu. Plan musi być więc modyfikowany i dostosowywany do bieżącej sytuacji. Dlatego zmiany w technologii,
innowacje
powinny
być
adaptowane
do
użycia
jeśli
tylko
okaże
się
to efektywne dla realizacji Planu.
Przygotowywanie i wdrażanie Planu Gospodarki Niskoemisyjnej stanowi wyzwanie i jest czasochłonnym
procesem,
który
musi
być
systematycznie
planowany
i
zarządzany.
Wymaga
on współpracy i koordynacji różnych wydziałów lokalnej administracji, takich jak wydział ochrony środowiska,
zagospodarowania gruntów i planowania przestrzennego, gospodarki i spraw społecznych, budownictwa i
infrastruktury,
transportu,
finansów,
ds.
przetargów
itp.
Ponadto,
jednym
z warunków decydujących o sukcesie całego procesu opracowania, wdrażania i monitorowania Planu jest, aby
nie był on postrzegany przez różne wydziały lokalnej administracji jako dokument zewnętrzny, ale był
zintegrowany z ich codzienną pracą: mobilnością i planowaniem przestrzeni Gminy, zarządzaniem własnością
komunalną (budynkami, taborem, oświetleniem publicznym…), wewnętrzną i zewnętrzną komunikacją,
zamówieniami publicznymi#.
3. Streszczenie
CHARAKTERYSTYKA GMINY
Gmina Łyszkowice położona jest w granicach administracyjnych powiatu łowickiego, w województwie
łódzkim. Gmina położona jest w południowej części powiatu, na południe od miasta Łowicz. Zajmuje
powierzchnię 10730 ha, co stanowi 10,86% powiatu łowickiego.
Na koniec grudnia 2013 roku Gminę Łyszkowice zamieszkiwało faktycznie 6767 osób, gęstość zaludnienia
wynosiła zatem 63 osoby/km2. Liczba mieszkańców stopniowo maleje, na co wpływa
ma ujemny przyrost naturalny oraz często ujemne roczne wartości salda migracji wewnętrznych. Pozytywnym
aspektem
struktury
ludności
jest
przewaga
liczby
osób
w
wieku
przedprodukcyjnym
nad liczbą osób w wieku poprodukcyjnym.
Strona 5
Gmina Łyszkowice obejmuje swym zasięgiem 20 wsi, które tworzą 21 sołectw. Różnią się one między sobą
zarówno pod względem powierzchni, jak i liczbą ludności. Najliczniej zamieszkane są miejscowości:
Łyszkowice, Stachlew, Polesie i Czatolin.
Układ komunikacyjny Gminy Łyszkowice tworzy sieć dróg publicznych, z których najważniejsze znaczenie
ma Autostrada A2 (tzw. Autostrada Wolności). Na obszarze Gminy znajduje się węzeł komunikacyjny
„Łowicz” (dawniej „Łyszkowice”) u zbiegu z drogą wojewódzką nr 704.
Na sieć drogową w Gminie przede wszystkim składają się drogi wojewódzkie, drogi powiatowe
i gminne, które zapewniają połączenia z pozostałym regionem. Należą do nich:
droga wojewódzka nr 704 o długości 14,5 km,
drogi powiatowe (o łącznej długości 53,8 km)
drogi gminne (lokalne i dojazdowe):
Sieć dróg publicznych uzupełniają ogólnodostępne drogi wewnętrzne w poszczególnych miejscowościach
(177,615 km). Drogi lokalne są dosyć wąskie, większość dróg nie posiada odpowiedniej szerokości poboczy,
ciągów dostosowanych dla ruchu pieszych oraz rowów przydrożnych jako urządzeń służących do odwodnienia.
Podstawową komunikację transportową ludności zapewnia przedsiębiorstwo PKS oraz komunikacja
samochodowa indywidualna.
Obszar Gminy przecina również linia kolejowa jednotorowa, zelektryfikowana Łódź - Łowicz
z przystankiem na terenie wsi Grudze Nowe.
Gmina Łyszkowice jest typową wiejską gminą rolniczą. Użytki rolne stanowią ok. 70% ogólnego obszaru
Gminy i wynoszą 7460,48 ha.
Największa liczba mieszkań zamieszkanych powstała w latach 1945 – 1970. Stanowią one około 40,43%
łącznej liczby mieszkań zamieszkanych na terenie Gminy do 2013 roku. Po około 16% mieszkań powstało w
dwóch
kolejnych
okresach,
czyli
w
latach
1971
–
1978
oraz
1979
–
1988.
W Gminie funkcjonują jeszcze budynki przedwojenne. Od roku 1989 powstało łącznie około 15% budynków.
Obszar Gminy charakteryzuje wysoki stopień zwodociągowania oraz bardzo niski odsetek obszarów objętych
siecią kanalizacyjną. Nie występuje tu scentralizowany system ciepłowniczy. Do źródeł ciepła zaliczają się tu
lokalne kotłownie oraz paleniska domowe. Za paliwo służy głownie węgiel. Mieszkańcy nie mają jednak
dostępu do gazu z sieci
W 2013 roku powierzchnia gruntów leśnych w Gminie wynosiła 2110,02 ha, wskaźnik lesistości kształtował
się na poziomie 19,6%. W strukturze własności dominują grunty leśne prywatne zajmując 73,8% ogółu,
pozostała część to grunty leśne publiczne Skarbu Państwa, z których 27,5% pozostaje
w zarządzie Lasów Państwowych.#
Użytki leśne skoncentrowane są w kompleksach:
„Las Doświadczalny SGGW” w Bobrowej o zróżnicowanym zbiorowisku sosny, buka i dębu,
z dosyć ubogą roślinnością zielną, miejscami z naturalnymi płatami boru mieszanego sosnowo- dębowego;
lasy porastające Wał Domaniewicki oraz kompleksy we wsi Seligów i Polesie, monokultury sosnowe
pierwszego nasadzenia na gruntach porolnych.
Na obszarze Gminy Łyszkowice wyróżniono: rezerwat przyrody „Kwaśna Buczyna”, rezerwat przyrody
„Bukowiec”, pomniki przyrody oraz użytki ekologiczne. Nie występuje tu obszar Natura 2000.
ZANIECZYSZCZENIA
Głównym zagrożeniem dla jakości powietrza Gminy Łyszkowice jest emisja zanieczyszczeń
z lokalnych źródeł ciepła szczególnie w okresie grzewczym – jesienno-zimowym oraz z lokalnego transportu
samochodowego.
Programem ochrony powietrza w celu osiągnięcia poziomu dopuszczalnego benzo(a)pirenu zawartego w pyle
zawieszonym PM10 objęty jest m.in. powiat łowicki, a w jego ramach m.in. gmina wiejska Łyszkowice.
Powierzchnia obszaru przekroczeń poziomu docelowego wyniosła 50,5 km2, zamieszkiwało go 4,3 tys. osób,
emisja
łączna
B(a)P
z
obszaru
przekroczeń
objętych
programem
w 2012 roku kształtowała się zaś na poziomie 22,9 kg.
Strona 6
ASPEKTY ORGANIZACYJNE I FINANSOWE
Wykonawcą instytucjonalnym Planu Gospodarki Niskoemisyjnej jest Gmina Łyszkowice, jednostka
samorządu terytorialnego posiadająca samodzielną osobowość prawną na podstawie ustawy
o samorządzie gminnym. Jako jednostka samorządu terytorialnego jest ona prawnie upoważniona
i zobowiązana w ramach Ustawy o samorządzie gminnym do realizacji zadań mających na celu utrzymanie
systemu ochrony środowiska.
Realizacja Planu w sposób nie budzący wątpliwości mieści się więc w kompetencjach samorządu. Realizacja
poszczególnych zadań Planu nie jest uzależniona od działań osób ani instytucji trzecich. Brak jest
rozpoznawalnych zagrożeń dla realizacji projektów, wynikających z czynników formalno-prawnych oraz
instytucjonalnych zarówno Gminy Łyszkowice jak i instytucji zewnętrznych.
Sprawdzono, że wykonawca instytucjonalny jest w sytuacji stabilności ekonomicznej i posiada zdolność
kredytową. Stwierdzono, że wykonawca instytucjonalny nie ma przeszkód w zaciągnięciu długu na poczet
pokrycia wydatków projektów zamieszczonych w Planie.
Realizacja Planu Gospodarki Niskoemisyjnej podlega bezpośrednio Wójtowi Gminy. Zadania wynikające z
Planu są przypisane poszczególnym jednostkom podległym władzom Gminy, a także interesariuszom
zewnętrznym. Ponieważ Plan jest przekrojowy i obejmuje wiele dziedzin funkcjonowania Gminy, konieczna
jest jego skuteczna koordynacja oraz monitoring realizacji. Monitoring ma na celu systematyczne analizowanie
stanu zaawansowania realizacji poszczególnych kierunków działań i ich zgodności ze sformułowanymi w Planie
celami. Jego istotą jest wyciąganie wniosków z tego, co zostało, a co nie zostało zrobione, określenie przyczyn
tego stanu rzeczy, a także modyfikowanie dalszych poczynań w taki sposób, aby osiągnąć zakładane cele.
Monitoring prowadzony będzie w zakresie rzeczowym i finansowym. Czynności związane z monitoringiem
będą wykonywane w ramach codziennych obowiązków pracowników Gminy. Wskazać należy, że czynności te
pokrywały się będą z monitoringiem strategii rozwoju Gminy oraz poszczególnych projektów. Nie planuje się
więc
angażowania
dodatkowych
pracowników.
Monitoring
nie
będzie
się
też
wiązał
z dodatkowymi nakładami finansowymi.
Podmiotem zarządzającym infrastrukturą gminną objętą poszczególnymi projektami będzie Gmina
Łyszkowice. Obsługa techniczna, konserwacja oraz bieżąca eksploatacja obiektów będzie zadaniem własnym
Gminy. Struktura Urzędu Gminy jest wydolna organizacyjnie - obecnie na bieżąco wykonuje zadania o
podobnej skali. Gmina zrealizowała lub realizuje projekty unijne. Nigdy nie nastąpiły problemy z realizacją
zadania i rozliczeniem projektu. Ocenia się, że wykonawca instytucjonalny posiada odpowiednio stabilne i
wydolne struktury wykonawcze dla utrzymywania rezultatów oraz osiągania oddziaływań Planu po jego
zakończeniu.
Środki na pokrycie kosztów eksploatacji, utrzymania i bieżących prac będą zabezpieczane corocznie w
budżecie Gminy, na każdy kolejny rok użytkowania. Środki te będą pochodziły z budżetu Gminy,
a więc ze stabilnego źródła finansowania.
INWENTARYZACJA
Za rok bazowy przyjęto rok 2014. Jest to pełny, zakończony rok, za który gmina posiada wiarygodne dane, a
także za który przeprowadzono ankietyzację wśród mieszkańców. Jest to także rok poprzedzający rozpoczęcie
inwestycji termomodernizacyjnych w budynkach użyteczności publicznej wskazanych w niniejszym planie.
Wcześniej nie wykonywano jakichkolwiek badań czy inwentaryzacji na terenie Gminy.
Zasięg geograficzny inwentaryzacji obejmuje cały obszar Gminy Łyszkowice. Bazowa inwentaryzacja emisji
CO2 sporządzona została w oparciu o końcowe zużycie energii na terenie Gminy, zarówno
w sektorze komunalnym, jak i pozakomunalnym. W zakres poniższej inwentaryzacji wzięto pod uwagę
bezpośrednie emisje ze spalania paliw w budynkach, instalacjach. Zinwentaryzowano emisję pochodzącą z
pojazdów będących w użytkowaniu Gminy, emisje związane ze zużyciem paliw silnikowych w pojazdach
poruszających się po terenie Gminy (ruch lokalny oraz tranzytowy przez Gminę), a także emisję generowaną
przez oświetlenie uliczne. Należy zauważyć, że Gmina nie ma wpływu na działania zmierzające do zmian
emisji w sektorze transportowym - nie posiada własnego taboru, systemu komunikacyjnego itp. Wzięto
natomiast pod uwagę pośrednie emisje towarzyszące produkcji energii elektrycznej, ciepła i chłodu w
wykorzystywanych przez odbiorców końcowych instalacjach zlokalizowanych na terenie Gminy. Brak jest
wiarygodnych danych odnośnie zużycia energii przez przedsiębiorstwa funkcjonujące na obszarze Gminy
Łyszkowice. Jednak są to podmioty małe, nie generujące nadmiernego zanieczyszczenia środowiska. Ich udział
w ogólnej emisji jest więc śladowy. Na obszarze Gminy nie stwierdzono innych emisji.
Strona 7
W ramach inwentaryzacji przeprowadzono diagnozę wszystkich budynków będących własnością Gminy
Łyszkowice. Poniżej przedstawiono emisję bazową z tychże budynków.
CO2
933034244
933,03
gramy
tony
emisja bazowa rok 2014 (w gramach)
SO2
NOx
5334131
1399487
5,33
1,40
CO
9523236
9,52
Całkowita emisja CO2 związana ze spalaniem z pojazdów będących w użytkowaniu Gminy (pojazdy
służbowe).
Lp.
1
Rodzaj
Całkowita emisja CO2e z pojazdów
Rok 2014
9,25
Budynki prywatne są największym emiterem substancji niebezpiecznych do powietrza w Gminie
Łyszkowice. Niestety przeprowadzenie wnikliwej diagnozy jest bardzo trudne. Wyniki inwentaryzacji są
niepokojące ponieważ stwierdza się, że ponad 90% budynków posiada piece węglowe nowego
lub starego typu. Na podstawie analizy w terenie oraz ilości budynków na terenie Gminy oszacowano
szacunkową emisję płynącą z domów prywatnych. Wskazać należy, że większość budynków (98%)
to domy jednorodzinne.
Badając emisję, przeprowadzono badanie ankietowe. Każdy mieszkaniec mógł udzielić informacji
o źródle ciepła, zapotrzebowaniu na energię. Określono również stopień docieplenia budynku.
W wyniku badania otrzymano 113 ankiet. Jest to jednak zbyt mała liczba, aby posłużyła do analizy. Dlatego też
w dniu 15 września 2015 roku przeprowadzono wizję lokalną. Dokonano obserwacji
w poszczególnych miejscowościach Gminy. W ten sposób można było określić stopień izolacji poszczególnych
domów oraz źródło energii cieplnej. Dlatego też przyjęte wartości i dane są na tyle dokładne aby przeprowadzić
badanie emisji.
CO2 (kg/rok)
29 611 974
CO2 (ton/rok)
29 612
suma
suma
CO (kg/rok)
2 594 638
CO (ton/rok)
2 595
Pył (kg/rok)
29 850
Pył (ton/rok)
30
SO2 (kg/rok)
182 749
SO2 (ton/rok)
183
NOx (kg/rok)
24 812
NOx (ton/rok)
25
Gmina Łyszkowice jest gminą wiejską o charakterze rolniczo-przemysłowo-turystycznym. Firmy
funkcjonujące na obszarze Gminy nie są dużym emiterem substancji niebezpiecznych do powietrza. Można
stwierdzić że emisja jest śladowa i nie będzie brana pod uwagę. Istnieje również problem
z oszacowaniem tej emisji, ponieważ wskazane firmy nie muszą składać raportów o wielkości emitowanych
zanieczyszczeń.
OBSZARY PROBLEMOWE
W wyniku przeprowadzonej analizy stanu obecnego Gminy Łyszkowice wskazano następujące główne
obszary problemowe w zakresie gospodarki niskoemisyjnej:
Lokalne źródła ciepła,
Niska efektywność energetyczna budynków,
Transport,
Emisja ze źródeł przemysłowych.
CELE
W oparciu o dokonane analizy wyznaczono następujący cel główny Planu oraz cele strategiczne, służące
realizacji celu głównego.
CEL GŁÓWNY : realizacja pakietu klimatyczno-energetycznego do roku 2020
Cel strategiczny 1 : Zmniejszenie poziomu emisji niskiej pochodzącej z gospodarstw domowych
w Gminie Łyszkowice
Cel strategiczny 2 : Zwiększenie udziału energii odnawialnej w całkowitym bilansie energetycznym Gminy
Cel strategiczny 3 : Zwiększenie efektywności energetycznej budynków z obszaru Gminy
Strona 8
Cel strategiczny 4 : Edukacja ekologiczna mieszkańców Gminy Łyszkowice ze szczególnym uwzględnieniem
promocji odnawialnych źródeł energii oraz podnoszenia świadomości na temat efektywności energetycznej
budynków
DZIAŁANIA
Działania przewidziane w Planie Gospodarki Niskoemisyjnej będą finansowane ze środków zewnętrznych i
własnych
Gminy.
Środki
na
realizację
powinny
być
zabezpieczone
głównie
w programach krajowych i europejskich, a we własnym zakresie – konieczne jest wpisanie działań
długofalowych do wieloletnich planów inwestycyjnych oraz uwzględnienie wszystkich działań
w budżecie Gminy i jednostek podległych na każdy rok. Przewiduje się pozyskanie zewnętrznego wsparcia
finansowego (w formie bezzwrotnych dotacji i preferencyjnych pożyczek) dla prowadzonych działań.
Poniżej przedstawiono budżet realizacji projektu wchodzącego w skład Planu Gospodarki Niskoemisyjnej z
podziałem na źródła finansowania. Kwoty podano w tys. zł.
Projekt
ogółem
Zwiększenie efektywności
energetycznej budynku Gimnazjum
w Łyszkowicach
0
rok 2015
Środk Środki
i UE własne
inne
ogółem
0
0
2000
rok 2017
Środk Środki
i UE własne
inn
e
ogółem
0
0
0
rok 2016
Środk Środki
i UE
własne
1700
inne
300
0
cd.
Projekt
ogółem
w Łyszkowicach
1000
850
150
rok 2018
Środk Środki
i UE
własne
0
inne
0
0
Lista projektów będzie poszerzana jeśli tylko będzie to możliwe, biorąc pod uwagę uwarunkowania
budżetowe Gminy Łyszkowice. Wskazany projekt został uwzględniony również w Strategii Rozwoju Gminy
Łyszkowice na lata 2015 – 2022.
4. Zgodność
Planu
z innymi obowiązującymi dokumentami
Gospodarki
Niskoemisyjnej
Niniejszy Plan Gospodarki Niskoemisyjnej jest zgodny z dokumentami zatwierdzonymi na szczeblu
krajowym i wojewódzkim. Cele szczegółowe określone w PGN pozostają również w zgodzie z celami
i zadaniami dokumentów na poziomie lokalnym. Należą do nich:
STRATEGIA ROZWOJU GMINY ŁYSZKOWICE NA LATA 2015 - 2022
Cel strategiczny III: Zachowanie i ochrona środowiska naturalnego oraz kształtowanie ładu przestrzennego
realizowany będzie m.in. poprzez:
Poprawę jakości powietrza atmosferycznego;
Poprawę efektywności energetycznej budynków publicznych i prywatnych;
Wspieranie edukacji ekologicznej i promocję postaw proekologicznych wśród mieszkańców Gminy.
Jak zapisano w Strategii: „Priorytetem Strategii w zakresie celu III jest szeroko pojęta ochrona środowiska
przyrodniczego Gminy. Planuje się podejmowanie działań służących zmniejszeniu zanieczyszczenia powietrza,
w szczególności zaś emisji niskiej, której źródłem są tradycyjne formy ogrzewania domów, a paliwem
dominującym jest węgiel. Niestety spalaniu ulega również część odpadów generowanych na co dzień przez
gospodarstwa
domowe,
co
jest
szczególnie
szkodliwe
dla zdrowia mieszkańców. Dlatego też Gmina planuje wdrażać rozwiązania wykorzystujące odnawialne źródła
energii, takie jak słońce czy wiatr. Niezbędna staje się również termomodernizacja poszczególnych budynków,
która znacznie obniża generowane starty ciepła. Działaniami powinny zostać objęte również budynki
użyteczności
publicznej.
Pozwoli
to
na
zmniejszenie
kosztów
ich utrzymania, wdrożenie instalacji opartych o OZE pozwoli zaś na stopniowe uzyskiwanie niezależności
energetycznej. Realizowany program ochrony powietrza ma doprowadzić do spadku substancji niebezpiecznych
Strona 9
uwalnianych do powietrza oraz pośrednio prowadzić do spadku ilości zachorowań (w szczególności na choroby
układu oddechowego i alergii).
(…)
Ochrona środowiska przyrodniczego jest obecnie jednym z najważniejszych priorytetów polityki wdrażanej
przez Unię Europejską. Mieszkańcy Gminy powinni mieć świadomość, że oni sami
w największym stopniu mają wpływ na to, w jakim otoczeniu żyją oraz w jakich warunkach będą żyć ich dzieci
i wnuki. Konieczne jest wdrażanie zasady zrównoważonego rozwoju, a o ochronie środowiska powinny być
uczone dzieci już w wieku przedszkolnym, tak aby od najmłodszych lat nabierały prawidłowych nawyków, np.
sortowania odpadów, wyrzucania ich do kosza, oszczędności wody czy prądu. Edukacja ekologiczna powinna
być również prowadzona wśród osób dorosłych, które często nie zdają sobie sprawy z tego, jak zgubny wpływ
mają na środowisko ich nieprzemyślane działania. Konieczne jest prowadzenie kampanii informacyjnych oraz
np. konkursów, które będą docierać do wszystkich mieszkańców Gminy. Przy okazji akcji dotyczących ochrony
środowiska można również rozpowszechniać informacje o zachowaniu porządku i czystości np. w ogrodach
przydomowych i obejściach, co z pewnością wpłynie na lepszy wizerunek Gminy, a i mieszkańcom będzie się
żyć przyjemniej.”
PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA DLA GMINY ŁYSZKOWICE
Program Ochrony Środowiska dla Gminy Łyszkowice uwzględnia horyzonty czasowe realizacji zadań
i dzieli je na dwa etapy jako:
cele krótkoterminowe do 2008 roku,
cele długoterminowe do 2016 roku.
W zakresie ochrony powietrza atmosferycznego określono:
Zadania krótkoterminowe do roku 2008.
„W ramach realizacji zadań krótkoterminowych, w zakresie ochrony powietrza na terenie gminy Łyszkowice
należy:
Podjąć działania związane z ruchem kołowym: poprawa stanu technicznego dróg, modernizacja układu
komunikacyjnego w gminie.
Wprowadzenie zakazu wypalania traw i rżysk.
Zorganizowanie programów edukacyjnych dla szerokich kręgów społeczeństwa w zakresie ochrony
powietrza.
Zadania długoterminowe do roku 2016.
W ramach realizacji zadań długoterminowych, w zakresie ochrony powietrza na terenie gminy Łyszkowice
należy przyjąć następujący cel długoterminowy: „poprawa jakości powietrza” w tym następujące zadania:
kontynuacja działań w zakresie modernizacji ruchu kołowego,
realizacja programów edukacyjnych uświadamiających problemy ochrony powietrza.
STUDIUM UWARUNKOWAŃ I KIIERUNKÓW ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO
GMINA ŁYSZKOWICE, powiat łowicki, województwo łódzkie
(III edycja), Łyszkowice, styczeń 2013
Studium podaje m.in. następujące kierunki rozwoju systemów infrastruktury technicznej.
Rozwój elektroenergetyki ze źródeł odnawialnych w tym:
o dopuszczenie
ustaleniami
planu
miejscowego,
na terenach w obrębie wyznaczonych stref ochronnych,
realizacji
turbin
wiatrowych
o w obszarach ograniczonych strefami ochronnymi dopuszczalne jest lokalizowanie (lokalizacja uzależniona
od wielkości emisji hałasu i wibracji poszczególnych urządzeń oraz interesów osób trzecich) urządzeń
wytwarzające
energię
z odnawialnych źródeł energii (turbin wiatrowych) pod warunkiem nie przekraczania oddziaływaniem na
środowisko na tereny położone poza granicami stref ochronnych,
Strona 10
o w sytuacji, gdy granica strefy ochronnej przebiega wzdłuż granicy gminy sąsiedniej, zbliżenie urządzeń do
tej granicy jest dopuszczalne o ile na terenie sąsiedniej gminy zostaną wprowadzone ograniczenia wynikające z
potrzeby zachowania strefy ochronnej,
o dopuszczenie ustaleniami planu miejscowego, realizacji urządzeń wytwarzające energię z odnawialnych
źródeł energii, opartych na technologii fotowoltaicznej, nie wymagających stref ochronnych związanych z
ograniczeniami w zabudowie oraz zagospodarowaniu i użytkowaniu terenu w obszarach stref o symbolach BP,
R2 i R3, wyłącznie na gruntach ornych klasy IV do VI;
Zaopatrzenie w gaz zapewnią docelowo:
o sieć rozprowadzająca średniego ciśnienia prowadzona z istniejącej stacji redukcyjnej w Łowiczu lub
projektowanej w Domaniewicach,
o do czasu realizacji sieci zaopatrzenie w gaz będzie oparte na dystrybucji gazu PROPAN-BUTAN w
butlach.
Kierunki rozwoju systemów zaopatrzenia w ciepło obejmą:
o modernizację istniejących kotłowni z wprowadzaniem urządzeń grzewczych o niskiej emisji spalin a
docelowo opalanych gazem,
o preferowanie w realizowanych obiektach przechodzenia na czynnik grzewczy – niewęglowy lub urządzenia
niskoemisyjne.
PROGRAM USUWANIA WYROBÓW ZAWIERAJĄCYCH AZBEST Z TERENU GMINY
ŁYSZKOWICE, POW. ŁOWICKI, WOJ. ŁÓDZKIE NA LATA 2011 – 2014
(Z UWZGLĘDNIENIEM PERSPEKTYWY DO 2032). (ZAWIERA PLAN OCHRONY ZDROWIA
MIESZKAŃCÓW GMINY PRZED SZKODLIWOŚCIĄ AZBESTU)
Celem głównym Programu jest bezpieczne usunięcie wyrobów oraz odpadów zawierających azbest
z obszaru Gminy Łyszkowice. Działania te maja na celu ochronę środowiska przyrodniczego, zdrowia
mieszkańców Gminy oraz polepszenie warunków zamieszkania. Program służy zatem realizacji celów
zbieżnych z celami określonymi w niniejszym Planie Gospodarki Niskoemisyjnej.
5. Ogólna strategia
5.1. Cele strategiczne i szczegółowe
Poniżej przedstawiono cel główny oraz cele strategiczne Planu Gospodarki Niskoemisyjnej Gminy
Łyszkowice. Realizacja celów przyczyni się do polepszenia stanu i jakości infrastruktury energetycznej na
obszarze Gminy, infrastruktura stanie się bardziej efektywna oraz przyjazna dla środowiska naturalnego.
Działania doprowadzą do redukcji emisji zanieczyszczeń do powietrza, w tym: CO2, pyłków dwutlenku siarki
oraz tlenków azotu. Zmniejszenie emisji zanieczyszczeń znajdzie odzwierciedlenie w polepszeniu jakości
powietrza, co wpłynie również na poprawę warunków życia mieszkańców Gminy Łyszkowice.
CEL GŁÓWNY
realizacja pakietu klimatyczno-energetycznego do roku 2020
OPIS CELÓW STRATEGICZNYCH
Cel strategiczny 1
Zmniejszenie poziomu emisji niskiej pochodzącej z gospodarstw domowych w Gminie Łyszkowice
będzie realizowany poprzez:
zwiększenie efektywności energetycznej budynków prywatnych i przedsiębiorstw w Gminie,
monitoring emisji substancji niebezpiecznych do powietrza,
wykorzystanie odnawialnych źródeł energii,
udrożnienie ruchu na drogach gminnych i powiatowych.
Jednym z podstawowych problemów Gminy Łyszkowice jest niska emisja, w szczególności
ta pochodząca z budynków prywatnych. Ponieważ budynków tych jest w Gminie najwięcej, to właśnie w tej
grupie upatruje się najwięcej możliwości w zakresie ograniczenia emisji substancji szkodliwych. Około 80%
energii
wykorzystywanej
w
gospodarstwach
domowych
wykorzystywane
jest
Strona 11
na ogrzewanie budynków oraz przygotowanie ciepłej wody użytkowej. Produkowana energia pochodzi z
małych domowych kotłowni, które opalane są głównie węglem lub miałem węglowym, nierzadko również
odpadami. Ze względów na oszczędności w wydatkach gospodarstw domowych, używany
do opału węgiel jest przeważnie niskiej jakości, a mieszkańcy wspomagają proces ogrzewania obiektów
spalaniem na co dzień wytwarzanych odpadów, m.in. kartonów po napojach, opakowaniach plastikowych,
wszystkim tym, co ulega procesowi spalania i wytwarza ciepło. Ilość spalanych produktów ulega zwiększeniu
wraz ze spadkiem temperatury, co jest zależne od warunków atmosferycznych; czasami wynika z chęci
„łatwego”
pozbycia
się
odpadów;
jest
również
zależna
od stopnia izolacji cieplnej budynku – czym mniejsza szczelność np. okien czy drzwi, tym większe
zapotrzebowanie na ciepło.
W związku z powyższym działania Samorządu będą skierowane ku zwiększeniu efektywności energetycznej
wszystkich budynków na obszarze Gminy. Gospodarstwa domowe stanowią największą grupę emitującą
zanieczyszczenia, jednak w Gminie funkcjonują również przedsiębiorstwa, a także budynki użyteczności
publicznej,
które
w
podobnym
stopniu
wpływają
na zanieczyszczenie atmosfery. Należy dążyć do tego aby ewentualnie ponoszone straty ciepła były jak
najmniejsze. Dzięki temu możliwe stanie się ograniczenie zużywanego paliwa, a zatem redukcja emisji
zanieczyszczeń powstałych w procesie spalania. Zwiększenie efektywności energetycznej budynków polegać
będzie m.in. na ich dociepleniu, wykorzystaniu efektywnych źródeł energii, w tym źródeł odnawialnych, takich
jak słońce czy wiatr.
Zmniejszeniu emisji niskiej sprzyjać będzie również zwiększenie wykorzystania odnawialnych źródeł energii
w produkcji energii elektrycznej i cieplnej. Samorząd będzie więc dążyć do ułatwiania mieszkańcom
przeprowadzania
takich
inwestycji,
np.
montażu
kolektorów
słonecznych
czy przydomowych elektrowni wiatrowych. Dobrym rozwiązaniem jest również instalacja pomp ciepła.
Oszczędności w rachunkach za energię są w takim wypadku zauważalne przy każdym wzroście cen energii
pochodzącej ze źródeł konwencjonalnych.
Kolejnym źródłem zanieczyszczeń jest transport drogowy. Emitowane do powietrza zanieczyszczenia
pochodzą z procesu spalania paliwa, ale także ścierania się opon, hamulców, ale również ścierania nawierzchni
dróg. Ubytki w jezdni, nierówności a także zatory na drogach potęgują ilość emitowanych substancji
niebezpiecznych. Samorząd nie ma żadnego wpływu na poziom zagęszczenia pojazdów
na drogach. Zmniejszenie poziomu zanieczyszczeń może próbować osiągnąć jedynie poprzez modernizację
dróg (w tym naprawa nawierzchni, tworzenie ciągów pieszych oraz tras rowerowych) oraz promowanie
transportu
zbiorowego,
w
tym
np.
car
pooling’u,
ale
również
ekonomicznego
i ekologicznego sposobu prowadzenia pojazdów, czyli eco driving’u.
W celu sprawdzenia efektywności realizowanych inwestycji prowadzony będzie monitoring emisji substancji
niebezpiecznych do powietrza. Pozwoli on zweryfikować, jaki wpływ mają podejmowane działania na jakość
powietrza atmosferycznego.
Cel strategiczny 2
Zwiększenie udziału energii odnawialnej w całkowitym bilansie energetycznym Gminy
wsparcie mieszkańców w montażu instalacji
w domach prywatnych, np. kolektory słoneczne,
wykorzystujących
odnawialne
źródła
energii
wykorzystanie instalacji opartych o odnawialne źródła energii w budynkach użyteczności publicznej (np.
pompy ciepła, biomasa, fotowoltaika, kolektory słoneczne),
zasilanie oświetlenia ulicznego energią odnawialną,
stworzenie systemów typu SMART z wykorzystaniem energii odnawialnej.
Jednym z celów zawartych w pakiecie klimatyczno-energetycznym jest zwiększenie udziału energii
pochodzącej ze źródeł odnawialnych. Samorząd zamierza wdrażać działania z tym związane na kilku
płaszczyznach. Wykorzystywanie odnawialnych źródeł energii w znacznym stopniu zmniejsza szkodliwe
oddziaływanie energetyki na środowisko naturalne, głównie poprzez ograniczenie emisji szkodliwych
substancji, zwłaszcza gazów cieplarnianych. Jak wspomniano w opisie celu pierwszego, to gospodarstwa
domowe stanowią największą grupę „producentów” zanieczyszczeń. Niezmiernie istotnym elementem jest
Strona 12
zatem
udział
mieszkańców
w
realizacji
celu
poprzez
wykorzystywanie
w
gospodarstwach
domowych
instalacji
produkujących
ciepło
lub
energię
elektryczną
przy wykorzystaniu energii odnawialnej, np. energii słońca czy wiatru. Gmina będzie wspierać mieszkańców
przy montażu np. kolektorów słonecznych na budynkach ich domów, dzięki czemu część wykorzystywanej
przez nich energii będzie pochodzić z naturalnych powtarzalnych procesów zachodzących w przyrodzie. W ten
sposób ograniczona zostanie emisja niska.
Planuje się również wykorzystywanie tzw. zielonej energii w budynkach użyteczności publicznej, dzięki
czemu zmniejszą się koszty ich utrzymania, przy jednoczesnym zmniejszeniu się emisji substancji szkodliwych
do atmosfery. Przewiduje się przeprowadzenie termomodernizacji budynków, wraz z wymianą źródeł ciepła.
W „rękach” władzy samorządowej pozostaje również sektor oświetlenia publicznego. Pożądane jest
stworzenie systemu oświetlenia ulicznego opartego na technologii energooszczędnej. Zasilane
ono może być w miarę możliwości ze źródeł odnawialnych (szczególnie energia słoneczna
lub wiatrowa poprzez wykorzystanie kolektorów słonecznych oraz małych turbin wiatrowych). Wymiana
nieefektywnych opraw jest nie tylko ekologiczna, ale również energooszczędna, co więcej zwiększa
bezpieczeństwo na drogach, ze względu na tworzenie bardziej naturalnego oświetlenia.
Dopełnieniem działań byłoby stworzenie inteligentnego systemu wykorzystującego energię pochodzącą
również z odnawialnych źródeł energii, który będzie np. samoczynnie włączać i wyłączać oświetlenie, kierować
pozyskaną energię na elementy, które najbardziej jej potrzebują.
Cel strategiczny 3
Zwiększenie efektywności energetycznej budynków z obszaru Gminy
termomodernizację budynków,
wykorzystanie nowoczesnych systemów grzewczych,
wykorzystanie innowacji,
powiązanie Planu z planowaniem przestrzennym gminy,
wykorzystanie instalacji opartych o odnawialne źródła energii,
wykorzystywanie energooszczędnych urządzeń w życiu codziennym,
zwiększenie udziału odnawialnych źródeł energii w bilansie energetycznym obiektów.
Niska efektywność energetyczna budynków jest jednym z powodów, dla których poziom niskiej emisji
wzrasta i staje się niebezpieczny dla obszaru Gminy. Realizowane będą zatem działania mające
na celu podniesienie tej efektywności, dzięki czemu energia wykorzystywana w procesach grzewczych będzie
użytkowana bardziej efektywnie. Dla osiągnięcia celu niezbędne jest zmniejszenie strat ciepła ponoszonych w
wyniku
funkcjonowania
nieszczelnej
stolarki
okiennej,
drzwiowej
czy nieodpowiednio uciepłownionych stropodachów. Należy wziąć pod uwagę konieczność wymiany źródła
ciepła i instalacji. Efektywność energetyczna budynków może również wzrosnąć poprzez wykorzystanie
odnawialnych
źródeł
energii
(np.
poprzez
pompy
ciepła,
kolektory
słoneczne,
piece
na biomasę). Nowoczesne technologie pozwalają również na wykorzystywanie systemów grzewczych,
czujników ciepła czy ruchu, dzięki czemu możliwe jest automatyczne sterowanie procesem ogrzewania obiektu,
który kieruje energię w miejsca wymagające np. zwiększenia temperatury.
Na efektywność energetyczną budynków mają jednak również wpływ codzienne zachowania
ich użytkowników. Dlatego tak ważne staje się używanie urządzeń energooszczędnych, które przyczyniają się
do obniżenia ilości zużywanej energii, a tym samym kwoty na rachunkach za zużytą energię. Niezbędne jest
także stosowanie się do prostych zasad, dzięki którym można zmniejszyć zużycie energii, takich jak: wyłączanie
oświetlenia w miejscach, w których nikt nie przebywa, nieogrzewanie pomieszczenia podczas jego wietrzenia,
zamykanie
szczelnie
drzwi
i
okien
czy niepozostawianie urządzeń w trybie czuwania.
Cel strategiczny 4
Strona 13
Edukacja ekologiczna mieszkańców Gminy Łyszkowice ze szczególnym uwzględnieniem promocji
odnawialnych źródeł energii oraz podnoszenia świadomości na temat efektywności energetycznej
budynków
kontynuowanie procesu edukacji ekologicznej, w tym prowadzenie akcji promujących efektywność
energetyczną oraz odnawialne źródła energii wśród dzieci i młodzieży,
podnoszenie
świadomości
m.in. efektywności energetycznej,
mieszkańców
oraz
lokalnych
przedsiębiorców
w
kwestii
upowszechnienie stanu wdrażania planu gospodarki niskoemisyjnej pośród mieszkańców Gminy,
wspieranie produktów i usług efektywnych energetycznie
stałe szkolenia pracowników Gminy oraz jednostek podległych na temat efektywności energetycznej,
wdrażanie zielonych zamówień publicznych,
promocja transportu zbiorowego, ekologicznych środków transportu oraz eko jazdy i car pooling’u.
Bardzo istotnym aspektem realizowanych działań są akcje informacyjne i promujące: odnawialne źródła
energii, efektywność energetyczną oraz racjonalne zużywanie energii. Wszyscy mieszkańcy powinni mieć
świadomość, co one oznaczają i z czym się wiążą. Brak wiedzy bardzo często prowadzi do reakcji i zachowań
niepożądanych, które nie zaszłyby gdyby sprawca posiadał wiedzę na temat ewentualnych zagrożeń. Dlatego
też
mieszkańcy
muszą
mieć
świadomość,
jaki
mają
wpływ
na otaczające ich środowisko przyrodnicze, na powietrze którym oddychają oni i ich dzieci oraz jak mogą
zwiększyć efektywność energetyczną w domach, przedsiębiorstwach i gospodarstwach rolnych. Część osób nie
zwraca na to uwagi, kierując się względami finansowymi, są jednak takie działania, które można wdrażać, nie
wykorzystując w tym celu środków finansowych.
Akcje informacyjne i promocyjne muszą być skierowane zarówno do dorosłych jak i do dzieci
i młodzieży. Sposób ukształtowana świadomości w najmłodszych latach, przyniesie efekty
w przyszłości. Zajęcia w szkołach powinny być połączone z nauką o ochronie środowiska. W miarę możliwości
powinny być wprowadzane eksperymenty i zajęcia techniczne, które w o wiele większym stopniu są lubiane a
przez to zapamiętywane. Dzieci i młodzież powinny być edukowane na temat odnawialnych źródeł energii,
powinny mieć świadomość wyczerpalności zasobów przyrody, odgrywających kluczową rolę w jakości
codziennego życia. W ten sposób wdrożone zostaną działania zapobiegawcze, istnieje bardzo duże
prawdopodobieństwo, że dzieci i młodzież nie będą powielać negatywnych zachowań dorosłych.
Mieszkańcy Gminy muszą mieć również dostęp do efektów wdrażania niniejszego dokumentu. Niektóre
osoby o wiele łatwiej jest przekonać do pewnych działań, gdy mają dowody na racjonalność ich wdrażania.
Dodatkowo, poczucie osiągnięcia pewnego celu wspólnie i posiadania w tym swego udziału motywuje jeszcze
bardziej.
Prowadzona edukacja ekologiczna powinna również obejmować działania dotyczące proekologicznych
zachowań w życiu codziennym. Należy promować komunikację zbiorową. Jeżeli istnieje potrzeba
przemieszczenia się samochodem, warto zaproponować podwiezienie np. sąsiadowi, wykorzystując
maksymalnie
dostępne
miejsca
w
samochodzie.
Zmniejszają
się
koszty
podróży,
ale również emisja substancji szkodliwych do środowiska. Zmniejszeniu ulega również zatłoczenie
na drogach. Jest to tzw. car pooling. Korzystne jest także wdrażanie zasad tzw. eko jazdy
(eco driving), która sprawia, że jeździmy ekologicznie i oszczędnie. Do zasad tych należy np. zmiana biegów w
odpowiednim momencie, hamowanie silnikiem, rozsądne operowanie pedałem gazu. Wszystkie te umiejętności
przyczyniają się do mniejszego zużycia paliwa, a tym samym zmniejszenia emisji szkodliwych spalin.
Głównym inicjatorem realizacji Planu Gospodarki Niskoemisyjnej jest władza samorządowa, a zatem
również w Urzędzie Gminy powinny być realizowane akcje i szkolenia dla pracowników. Przedsięwzięciem
niewymagającym nakładów finansowych jest wdrażanie zielnych zamówień publicznych (Green Public
Procurement). Zamówienia te „oznaczają politykę, w ramach której podmioty publiczne włączają kryteria i/lub
wymagania ekologiczne do procesu zakupów (procedur udzielania zamówień publicznych) i poszukują
rozwiązań ograniczających negatywny wpływ produktów/usług na środowisko oraz uwzględniających cały cykl
życia
produktów,
a
poprzez
to wpływają na rozwój i upowszechnienie technologii środowiskowych.”# Wśród dobrych praktyk
Strona 14
wymienionych w Podręczniku Komisji Europejskiej Zielone zamówienia publiczne – zbiór dobrych praktyk,
wymienia się takie działania jak np.:
zamawianie papieru z włókien wtórnych, tonerów z recyklingu, środków czyszczących przyjaznych dla
środowiska;
wymianę oświetlenia na energooszczędne diody LED w budynkach użytku publicznego;
kupowanie
sprzętu
komputerowego
o
niskim
zużyciu
energii,
zastosowanie
plastiku
z recyklingu w nowych produktach oraz eliminacja ołowiu, rtęci i środków zmniejszających palność
zawierających związki chlorowców.
Realizacji wyżej wymienionych celów powinny również służyć działania z zakresu planowania
przestrzennego prowadzone w Gminie. Należy zwrócić szczególną uwagę na zapisy dotyczące transportu i
sektora budowlanego. Postuluje się, aby w dokumentach polityki przestrzennej zawierano zapisy dotyczące
m.in. zachowania standardów efektywności energetycznej i charakterystyki energetycznej budynków,
promowanie wielofunkcyjności zabudowy, wykorzystanie OZE, a także promowanie transportu publicznego,
ruchu rowerowego i ruchu pieszego.
5.2. Stan obecny
Dla prawidłowego określenia celów niniejszego Planu oraz wyznaczenia zadań służących
ich realizacji, niezbędne jest przeprowadzenie analizy stanu obecnego Gminy Łyszkowice. Poniżej
przedstawiono fakty najistotniejsze dla opracowania strategii działania Gminy w zakresie ograniczania emisji
substancji niebezpiecznych do powietrza atmosferycznego.
POWIERZCHNIA I POŁOŻENIE, UKŁAD KOMUNIKACYJNY
Gmina Łyszkowice położona jest w granicach administracyjnych powiatu łowickiego, w województwie
łódzkim. Powiat zlokalizowany jest w północnej części województwa, na północny-wschód
od miasta Łodzi.
Mapa : Położenie powiatu łowickiego w województwie łódzkim.
Strona 15
Gmina Łyszkowice położona jest w południowej części powiatu, na południe od miasta Łowicz. Zajmuje
powierzchnię 10730 ha, co stanowi 10,86% powiatu łowickiego. Lokalizację Gminy obrazuje mapa poniżej.
Mapa : Gminy powiatu łowickiego, położenie gminy Łyszkowice.
Gmina Łyszkowice obejmuje 20 miejscowości, w ramach których zorganizowanych jest 21 sołectw.
Tabela : Sołectwa oraz miejscowości zlokalizowane w gminie Łyszkowice.
Lp.
1.
2.
3.
4.
5.
6.
7.
8.
9.
10.
11.
12.
13.
14.
15.
16.
17.
18.
19.
20.
21.
Sołectwa
Bobiecko
Bobrowa
Czatolin
Gzinka
Kalenice
Kolonia Łyszkowice I
Kolonia Łyszkowice II
Kuczków
Łagów
Łyszkowice
Nowe Grudze
Polesie
Seligów
Seroki
Stachlew
Stare Grudze
Trzcianka
Uchań Dolny
Uchań Górny
Wrzeczko
Zakulin
Wsie
Bobiecko
Bobrowa
Czatolin
Gzinka
Kalenice
Łyszkowice-Kolonia
Łyszkowice-Kolonia
Kuczków
Łagów
Łyszkowice
Nowe Grudze
Polesie
Seligów
Seroki
Stachlew
Stare Grudze
Trzcianka
Uchań Dolny
Uchań Górny
Wrzeczko
Zakulin
Źródło: Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego Gmina Łyszkowice,
III edycja, Załącznik Nr 1 do uchwały Nr XXVII/149/2013 Rady Gminy Łyszkowice z dnia 30 stycznia 2013 r.
Poniżej przedstawiono mapę Gminy Łyszkowice.
Mapa : Mapa Gminy Łyszkowice
Strona 16
Źródło: Mapy Google, https://www.google.pl/maps/place/Łyszkowice
Gmina Łyszkowice sąsiaduje z następującymi gminami:
od strony północnej z gminami: Nieborów i Łowicz (powiat łowicki);
od strony zachodniej z gminami: Domaniewice (powiat łowicki) i Głowno (powiat zgierski);
od strony południowej z gminą Lipce Reymontowskie (powiat skierniewicki);
od strony południowo- zachodniej z gminą Dmosin (powiat brzeziński);
od strony wschodniej z gminą Skierniewice (powiat skierniewicki);
od strony południowo- wschodniej z gminą Maków (powiat skierniewicki).
Odległość miejscowości Łyszkowice od wybranych ośrodków miejskich wynosi:
Łowicz – 16 km,
Skierniewice – 23 km,
Brzeziny – 25 km,
Rawa Mazowiecka – 44 km,
Sochaczew – 45 km,
Strona 17
Łódź – 46 km,
Kutno – 60 km,
Warszawa – 87 km.
Poniżej przedstawiono położenie Gminy względem najbliższych jej miejscowości i miast.
Mapa : Położenie Gminy Łyszkowice względem miast i miejscowości
Źródło: Mapy Google, https://www.google.pl/maps/place/Łyszkowice
Układ komunikacyjny Gminy Łyszkowice tworzy sieć dróg publicznych, z których najważniejsze znaczenie
ma Autostrada A2 (tzw. Autostrada Wolności), biegnąca w śladzie trasy europejskiej E30, położona
równoleżnikowo, przecinająca centralny obszary kraju. W Gminie Łyszkowice przebiega
od północnego-wschodu na południowy-zachód. Na obszarze Gminy znajduje się ponadto węzeł
komunikacyjny „Łowicz” (dawniej „Łyszkowice”) u zbiegu z drogą wojewódzką nr 704.
W okolicy Gminy Łyszkowice, na autostradzie A2 pomiędzy Łodzią a Warszawą funkcjonuje jeszcze jeden
węzeł drogowy „Nieborów” z drogą krajową nr 70 Łowicz – Skierniewice.
Na sieć drogową w Gminie przede wszystkim składają się drogi wojewódzkie, drogi powiatowe
i gminne, które zapewniają połączenia z pozostałym regionem. Należą do nich:
droga wojewódzka nr 704 o długości 14,5 km, przecinająca Gminę w kierunku północ – południe,
prowadząca na północ do graniczącej z Gminą drogi krajowej nr 14 oraz na południe do Kołacina i Brzezin. Do
drogi wojewódzkiej włączone są drogi powiatowe rozchodzące się promieniście w 6 kierunkach (Bełchów,
Jacochów, Pszczonów, Chlebów, Zawady, Chruślin);
drogi powiatowe (o łącznej długości 53,8 km):
Tabela : Drogi powiatowe przebiegające przez Gminę Łyszkowice
l.p.
1
2
3
4
5
6
nazwa drogi
Skierniewice – Pszczonów – Łyszkowice
Łyszkowice – Bełchów
Łyszkowice – Chruślin – Urzecze
Łowicz (ul. 1 Maja, ul. Klickiego) – Polesie – Stara Wieś
Głowno (ul. Targowa) – Wola Lubiankowska – Łyszkowice
Skierniewice – Wola Makowska – Łyszkowice
numer drogi
1310E
2728E
2746E
2752E
5126E
1304E
Strona 18
7
8
9
10
11
Kalenice – Bobrowa
Maurzyce – Pilaszków – Grudze – Zakulin
Grudze – Bobrowniki
Seligów – Zielkowice
Grodzisk – Zawady – Trzcianka - Chlebów – Maków
2733E
2749E
2750E
2751E
2935E
Źródło: Strategia Rozwoju Gminy Łyszkowice na lata 2015 – 2022
drogi gminne (lokalne i dojazdowe):
Tabela : Zestawienie dróg gminnych na terenie Gminy Łyszkowice
l.p.
1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
11
12
nazwa drogi
(Reczyce) - granica gm. Domaniewice – Czatolin – Baranówka
(Reczyce) - granica gm. Domaniewice – Wrzeczko – Kuczków
Stachlew – gr. Gm. Maków – (Wola Makowska)
Łyszkowice – Wrzeczko
Czatolin – Łyszkowice
Kalenice – Pszczonówka – gr. Gm. Maków – (Pszczonów)
Łyszkowice – Pszczonówka
Bobrowa – gr. gm. Lipce Reymontowskie – (Mszadla)
Bobrowa – gr. gm. Lipce Reymontowskie – (Chlebów)
Seligów – gr. gm. Maków – (Jacochów)
(Łowicz) – gr. gm. Łowicz – Uchań Dolny – Kuczków
(Jacochów) - gr. gm. Maków – Stachlew – gr. gm. Skierniewice (Sierakowice Lewe)
numer drogi
Nr 105106E
Nr 105111E
Nr 105301E
Nr 105302E
Nr 105303E
Nr 105304E
Nr 105305E
Nr 105306E
Nr 105307E
Nr 105308E
Nr 105530E
Nr 115252E
Źródło: Strategia Rozwoju Gminy Łyszkowice na lata 2015 - 2022
Sieć dróg publicznych uzupełniają ogólnodostępne drogi wewnętrzne w poszczególnych miejscowościach
(177,615 km).
Gęstość sieci dróg jest znaczna, w wysokim procencie o nawierzchni bitumicznej. Ogółem długość dróg
gminnych wynosi 33,3 km w tym: drogi o nawierzchni bitumicznej 16,1 km oraz drogi
o nawierzchni gruntowej ulepszonej 16,2 km.# Drogi lokalne są dosyć wąskie, większość dróg nie posiada
odpowiedniej szerokości poboczy, ciągów dostosowanych dla ruchu pieszych oraz rowów przydrożnych jako
urządzeń służących do odwodnienia.
Podstawową komunikację transportową ludności zapewnia przedsiębiorstwo PKS oraz komunikacja
samochodowa indywidualna.
Obszar Gminy przecina również linia kolejowa jednotorowa, zelektryfikowana Łódź - Łowicz
z przystankiem na terenie wsi Grudze Nowe, przebiegając kolizyjnie (klasyczne przejazdy kolejowe
niestrzeżone) z drogami: wojewódzką, powiatową i wewnętrznymi. W bezpośrednim sąsiedztwie Gminy
funkcjonują stacje kolejowe z torami manewrowymi i rozładunkowymi oraz peronami obsługującymi ruch
pasażerski: Łowicz Główny i Łowicz – Przedmieście oraz Domaniewice.#
Poniżej przedstawiono wyniki Generalnych Pomiarów Ruchu przeprowadzone przez Generalną Dyrekcję
Dróg Krajowych i Autostrad na drodze krajowej nr 14 i drodze krajowej nr 70 w latach: 2000, 2005 i 2010 oraz
na drodze wojewódzkiej nr 704 w roku 2010, na odcinkach przebiegających przez terytorium Gminy oraz
położonych najbliżej jej granic. Podane dane liczbowe oznaczają średni dobowy ruch danej grupy pojazdów
(SDR).
Widoczny jest wzrost liczby pojazdów na drogach krajowych nr 14 i 70 (w szczególności motocykli oraz
samochodów osobowych i ciężarowych z naczepą) oraz duża liczba pojazdów poruszających się drogą
wojewódzką nr 704.
Pomiary nie uwzględniają odcinka Autostrady A2 Łódź Północ – Skierniewice o długości 32 km.
Ta część autostrady została w całości oddana do użytkowania w dniu 6 czerwca 2012 roku (jako odcinek Łódź
Północ – Konotopa o długości 91 km).#
w
Kolejne pomiary ruchu prowadzone będą w 2015 roku, a ich wyniki zostaną udostępnione
pierwszej
połowie
roku
2016.
Strona 19
Tabela : Generalne pomiary ruchu na drogach w Gminie Łyszkowice i okolicach (w latach 2000 - 2010)
numer punktu pomiarowego: 91206; droga krajowa 14;
nazwa odcinka: Jamno – Głowno
(Jamno – Bratoszewice w 2000 r.)
rok
pojazdy
silnikowe
motocykle
ogółem
2000
8523
17
2005
8845
9
2010
16543
34
nazwa odcinka: Łowicz – Jamno
Rok
pojazdy
silnikowe
motocykle
ogółem
2000
9637
10
2005
9774
7
2010
18317
38
długość: 15,1 km
rodzajowa struktura ruchu pojazdów silnikowych
samochody ciężarowe
samochody osobowe
lekkie samochody
mikrobusy
ciężarowe (dostawcze)
bez przyczepy
z przyczepą
6733
750
477
409
5510
1204
979
1048
8990
1613
916
4915
numer punktu pomiarowego: 91207; droga krajowa 14; długość: 9,9 km
samochody osobowe
lekkie samochody
mikrobusy
bez przyczepy
z przyczepą
6398
1407
1022
655
6710
1193
712
1032
9519
1755
1168
5730
numer punktu pomiarowego: 91203; droga krajowa 70; długość: 22,6 km
autobusy
128
78
63
autobusy
106
108
92
ciągniki
rolnicze
9
17
12
ciągniki
rolnicze
39
12
15
nazwa odcinka: Łowicz – Skierniewice
rok
pojazdy
silnikowe
samochody osobowe
lekkie samochody
ciągniki
motocykle
autobusy
ogółem
mikrobusy
rolnicze
bez przyczepy
z przyczepą
2000
4435
18
3237
430
302
386
53
9
2005
5145
10
4009
484
226
355
51
10
2010
6255
44
4716
477
315
618
74
11
numer punktu pomiarowego: 10061; droga wojewódzka 704; długość: 6,0 km
nazwa odcinka: Jamno – Łyszkowice
pojazdy
rok
silnikowe
lekkie samochody ciężarowe
motocykle
samochody osobowe mikrobusy
autobusy
ogółem
(dostawcze)
bez przyczepy
z przyczepą
2010
2309
23
1727
152
125
245
23
numer punktu pomiarowego: 10108; droga wojewódzka 704; długość: 23,5 km
nazwa odcinka: Łyszkowice – Brzeziny
pojazdy
rok
silnikowe
lekkie samochody ciężarowe
motocykle
samochody osobowe mikrobusy
autobusy
ogółem
(dostawcze)
bez przyczepy
z przyczepą
2010
1630
24
1194
132
104
148
15
rowery
216
37
31
rowery
124
38
58
rowery
152
77
78
ciągniki
rolnicze
14
ciągniki
rolnicze
13
Źródło: Generalne Pomiary Ruchu, Serwis Generalnej Dyrekcji Dróg Krajowych i Autostrad, http://www.gddkia.gov.pl/pl/1231/generalny-pomiar-ruchu
Strona 20
ANALIZA PRZESTRZENNA GMINY ŁYSZKOWICE#
Zgodnie z definicją pojęcia ładu przestrzennego,
i zagospodarowaniu przestrzennym, o jego stanie decydują:
ustaloną
przepisami
ustawy
o
planowaniu
harmonijne ukształtowanie przestrzeni Gminy traktowanej jako całość;
uporządkowane relacje uwarunkowań i wymagań funkcjonalnych,
środowiskowych, kulturowych oraz kompozycyjno-estetycznych.
społeczno-gospodarczych,
Przestrzeń Gminy kształtowana była przez stulecia i o jej formie głównie decydowały warunki środowiska i
stosunki własnościowe. Struktura przestrzenna osadnictwa ukształtowała się na planie centralnie położonego
ośrodka
(Łyszkowice)
z
wychodzącymi
promieniście
drogami
w
kierunkach
do: Łowicza, Brzezin, Bełchowa, Skierniewic i Chruślina. Warunki glebowe, decydowały o rozwoju rolnictwa i
leśnictwa, kształt zlewni i przebieg cieków o sieci dróg i usytuowaniu siedlisk. Uwłaszczenie i parcelacja
majątków decydowały o stopniowym zagęszczeniu pasm zabudowy lub wprowadzaniu zabudowy rozproszonej.
Relacje pomiędzy rzeką - gruntem rolnym - zagrodą - lasem były podstawowymi relacjami kształtującymi
krajobraz
Gminy
i
stanowiły
o
ładzie
przestrzennym.
Relacje
te na większości obszaru Gminy są zachowane.
Charakterystycznymi cechami struktury przestrzennej są:
a. znaczna koncentracja zabudowy w ośrodku gminnym jakim jest wieś Łyszkowice,
b. ukształtowane
pasma
zabudowy
zagrodowej
z występowaniem pasma głównego i pasm kolonijnych,
we
wszystkich
miejscowościach
c. w niewielkim stopniu rozproszona zabudowa zagrodowa w Czatolinie i Kalenicach, Wrzeczku
i Łyszkowicach,
d. występowanie zabudowy wielorodzinnej wyłącznie w Łyszkowicach,
e. występowanie (poza Łyszkowicami) zabudowy jednorodzinnej w pasmach zabudowy zagrodowej,
f. wysoki stopień koncentracji obiektów usługowych w Łyszkowicach,
g. niewielkie obszary leśne w większości skoncentrowane w rejonie wsi:
Bobrowa (Lasy doświadczalne SGGW),
Czatolin i Kalenice przy zachodniej granicy Gminy,
Seligów - Polesie,
Wrzeczko – Uchań Dolny,
h. dominujące obszary otwarte terenów rolnych:
wysokiej jakości w rejonie wsi: Czatolin, Łyszkowice, Kolonia Łyszkowice, Zakulin i Stachlew,
niskiej jakości z fragmentami gruntów porolnych i zalesionych w pozostałych miejscowościach.
Plan przestrzennego zagospodarowania województwa łódzkiego
w zakresie polityki przestrzennej wyspecyfikowane w poniższej tabeli.
przyjął
dla
Gminy
ustalenia
Tabela : Polityka przestrzenna według problematyki ustaleń dla Gminy Łyszkowice
problematyka ustaleń przestrzennego
zagospodarowania województwa łódzkiego
Podstawowe uwarunkowania rozwoju
przestrzennego.
Kierunki polityki rozwoju przestrzennego
2030.
Równoważenie systemu osadniczego
i poprawa spójności terytorialnej regionu.
Kształtowanie tożsamości regionalnej
z wykorzystaniem walorów przyrodniczych
ustalenia dla obszaru Gminy
Łyszkowice – ośrodkiem gminnym,
występowanie gleb III klasy bonitacyjnej,
występowanie kopalin pospolitych,
autostrada A2 z węzłem w Łyszkowicach.
wielofunkcyjny rozwój obszarów wiejskich,
złoża kopalin,
strefa żywicielska – rozwój intensywnego rolnictwa
ośrodek gminny w wielofunkcyjnym obszarze wiejskim.
krajowy korytarz migracyjny zwierząt obejmujący północny
fragment Gminy.
Strona 21
regionu.
Ochrona i poprawa stanu środowiska.
Minimalizacja zagrożeń i obszarów
problemowych.
z wykorzystaniem walorów kulturowych
regionu.
z wykorzystaniem walorów turystycznych
regionu.
ochrona złóż kopalin,
korytarz ekologiczny obejmujący północny fragment Gminy,
projektowany zbiornik Łyszkowice.
podregion kulturowy „Łowicki”,
utrzymanie charakteru zagospodarowania
i zachowanie istniejącego krajobrazu kulturowego.
południowy fragment Gminy w wielofunkcyjnej strefie
turystycznej (Rogowsko-Lipieckiej).
Zwiększenie dostępności województwa
poprzez rozwój ponadlokalnych systemów
infrastruktury. Układ drogowy.
Drogi:
wojewódzka Nr 704,
powiatowe Nr 1310E, 2728E, 2752E, 2935E i 2746E
głównymi osiami komunikacyjnymi Gminy.
węzeł „Łowicz” na autostradzie A2 w Łyszkowicach.
infrastruktury. Układ kolejowy – integracja
systemów.
przebieg linii kolejowej Nr 15 z przystankiem
w Grudzach.
infrastruktury. Energetyka i dostępność
do mediów informacyjnych.
utrzymanie linii elektroenergetycznych 110kV, 220kV i
400lV,
projektowany gazociąg wysokiego ciśnienia Polesie –
Łyszkowice (odgałęzienie od gazociągu Skierniewice –
Łowicz z planowaną rozdzielnią gazu),
utrzymanie ropociągu Płock – Koluszki.
Źródło: Studium Uwarunkowań i Kierunków Zagospodarowania Przestrzennego Gmina Łyszkowice,
III edycja, styczeń 2013 r.
Gmina Łyszkowice posiada „Studium Uwarunkowań i Kierunków Zagospodarowania Przestrzennego Gminy
Łyszkowice”, które jest podstawowym dokumentem kształtującym politykę przestrzenną całej Gminy. Na
obszarze Gminy Łyszkowice podjęto ponadto 13 uchwał w sprawie planu miejscowego zagospodarowania
przestrzennego, według poniższego wykazu:
Tabela : Miejscowe Plany Zagospodarowania Przestrzennego Gminy Łyszkowice
L
p
.
Uchwała
Publikacja
1
Uchwała Nr X/48/95 Rady Gminy w Łyszkowicach z dnia 21 sierpnia
1995r. w sprawie zmiany miejscowego ogólnego planu zagospodarowania
przestrzennego gminy Łyszkowice - fragmenty wsi Czatolin, Kalenice i
Kolonia Łyszkowice.
2
Uchwała Nr XIII/61/95 Rady Gminy w Łyszkowicach z dnia 28 grudnia
przestrzennego gminy Łyszkowice - fragmenty wsi Czatolin i Łyszkowice.
3
Uchwała Nr XV/77/96 Rady Gminy w Łyszkowicach z dnia 29 marca
przestrzennego gminy Łyszkowice - fragment wsi Seligów.
4
Uchwała Nr XXIX/154/98 Rady Gminy w Łyszkowicach z dnia 18
czerwca 1998r. w sprawie zmiany miejscowego ogólnego planu
zagospodarowania przestrzennego gminy Łyszkowice - fragment wsi
Łyszkowice.
5
Uchwała Nr IV/18/98 Rady Gminy w Łyszkowicach z dnia 29 grudnia
przestrzennego gminy Łyszkowice - fragmenty wsi Czatolin i Kalenice.
Dziennik Urzędowy
Województwa
Skierniewickiego Nr 16 poz.
132
Dziennik Urzędowy
Województwa
Skierniewickiego Nr 5
poz.42 z 1996r.
Dziennik Urzędowy
Województwa
Skierniewickiego Nr 13
poz.108
Dziennik Urzędowy
Województwa
189
Dziennik Urzędowy
Województwa
122 z 1999r.
Dziennik Urzędowy
Województwa Łódzkiego Nr
37, poz.19
Dziennik Urzędowy
6
7
Uchwała Nr XI/66/2000 Rady Gminy w Łyszkowicach z dnia 7 lutego
przestrzennego gminy Łyszkowice, fragment wsi Czatolin.
Uchwała Nr XV/84/2000 Rady Gminy w Łyszkowicach z dnia 30 czerwca
Strona 22
przestrzennego gminy Łyszkowice - fragment wsi Kalenice.
Uchwała Nr XV/88/2000 Rady Gminy w Łyszkowicach z dnia 30 czerwca
przestrzennego gminy Łyszkowice - fragment wsi Kalenice.
Uchwała Nr XXVIII/151/2002 Rady Gminy Łyszkowice z dnia 28 marca
2002r. w sprawie zmiany miejscowego planu ogólnego zagospodarowania
przestrzennego gminy Łyszkowice - fragmenty wsi Kalenice i
Łyszkowice.
Uchwała Nr VII/40/2003 Rady Gminy Łyszkowice z dnia 5 czerwca
2003r. w sprawie zmiany miejscowego planu zagospodarowania
przestrzennego gminy Łyszkowice – fragmenty wsi Polesie i Stachlew.
Uchwała Nr XLIV/227/2010 Rady Gminy Łyszkowice z dnia 28 maja
2010r. w sprawie miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego
gminy Łyszkowice, obszar położony w Łyszkowicach, w rejonie ul.
Brzezińskiej, Chruślińskiej, Głowackiego i Targowej
Uchwała Nr XLVI/237/2010 Rady Gminy Łyszkowice z dnia 25 sierpnia
2010r. w sprawie miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego
gminy Łyszkowice, obszary wsi: Kuczków, Łagów, Zakulin, Bobiecko,
Seligów, Stachlew oraz fragmenty obszarów wsi Polesie i Łyszkowice.
8
9
1
0
1
1
1
2
Uchwała Nr V/24/2011 Rady Gminy Łyszkowice z dnia 30 marca 2011r.
w sprawie miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego gminy
Łyszkowice, fragment obszaru wsi Wrzeczko.
1
3
109, poz.591
Dziennik Urzędowy
109, poz.592
Dziennik Urzędowy
120 poz. 1906
Dziennik Urzędowy
Województwa Łódzkiego
z 2003r. Nr 203 poz. 1937
Dziennik Urzędowy
z dnia 8 lipca 2010r Nr 199
poz. 1616
Dziennik Urzędowy
z dnia 26 października 2010r
Nr 310 poz. 2601
Dziennik Urzędowy
z dnia 16 maja 2011r Nr 141
poz. 1304
Źródło: Studium Uwarunkowań i Kierunków Zagospodarowania Przestrzennego Gmina Łyszkowice,
III edycja, styczeń 2013 r.
LICZBA I STRUKTURA LUDNOŚCI
Na koniec grudnia 2013 roku Gminę Łyszkowice zamieszkiwało faktycznie 6767 osób, gęstość zaludnienia
wynosiła zatem 63 osoby/km2. Liczba mieszkańców stopniowo maleje, na co wpływa
ma ujemny przyrost naturalny oraz często ujemne roczne wartości salda migracji wewnętrznych. Pozytywnym
aspektem
struktury
ludności
jest
przewaga
liczby
osób
w
wieku
przedprodukcyjnym
nad liczbą osób w wieku poprodukcyjnym.
Gmina Łyszkowice obejmuje swym zasięgiem 20 wsi, które tworzą 21 sołectw. Różnią się one między sobą
zarówno pod względem powierzchni, jak i liczbą ludności. Najliczniej zamieszkane są miejscowości:
Łyszkowice, Stachlew, Polesie i Czatolin.
Tabela : Wykaz miejscowości i ilości osób zameldowanych na terenie Gminy Łyszkowice na dzień
31.12.2012 r.
L.p.
1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
11
12
13
14
15
16
17
18
Nazwa sołectwa
Bobiecko
Bobrowa
Czatolin
Nowe Grudze
Stare Grudze
Gzinka
Kalenice
Kolonia Łyszkowice I
Kolonia Łyszkowice II
Kuczków
Łagów
Łyszkowice
Polesie
Stachlew
Seligów
Seroki
Wrzeczko
Uchań Dolny
Liczba mieszkańców
187
236
602
163
293
184
469
130
70
83
117
1396
678
839
246
127
468
74
Strona 23
19
20
21
Uchań Górny
Trzcianka
Zakulin
117
144
161
Źródło: Opracowanie Urzędu Gminy na podstawie danych z ewidencji ludności
Liczba mieszkańców Gminy począwszy od 2003 roku maleje, w 2013 roku było ich 6767, z czego 51,35%
stanowiły kobiety. Liczba kobiet co roku przewyższała liczbę mężczyzn. Zmniejszanie się liczby ludności
zamieszkującej Gminę nie jest pozytywnym prognostykiem dla rozwoju Gminy w latach kolejnych.
Tabela : Ludność faktycznie zamieszkała w Gminie Łyszkowice (stan na 31 XII)
2003
2004
2005
2006
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
ogółem
7 035
6 985
6 934
6 924
6 892
6 855
6 834
6 807
6 803
6 791
6 767
kobiety
3 554
3 532
3 529
3 535
3 514
3 496
3 496
3 494
3 489
3 486
3 475
mężczyźni
3 481
3 453
3 405
3 389
3 378
3 359
3 338
3 313
3 314
3 305
3 292
Źródło: Główny Urząd Statystyczny, BDL
Głównym czynnikiem kształtujących się procesów rozwojowych w Gminie są jej mieszkańcy. Gęstość
zaludnienia wynosi 63 osoby/km2. W Gminie Łyszkowice od wielu lat występuje nieznaczny,
ale regularny spadek liczby mieszkańców, który spowodowany jest najprawdopodobniej opuszczaniem ludności
Gminy w poszukiwaniu lepszej pracy i lepszych warunków mieszkaniowych. Spadek liczby ludności
spowodowany jest również odpływem z Gminy młodych ludzi pragnących się dalej kształcić. Zmiany w liczbie
ludności w Gminie Łyszkowice prezentuje poniższy wykres.
Wykres : Ludność faktycznie zamieszkała w Gminie Łyszkowice
Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych Głównego Urzędu Statystycznego, BDL
Pod względem ekonomicznych grup wieku, wyróżnia się następujący podział ludności:
wiek przedprodukcyjny, tj. do 17 lat;
wiek produkcyjny - ludność w wieku zdolności do pracy; mężczyźni w wieku 18 - 64 lata, kobiety w wieku
18 - 59 lat;
wiek poprodukcyjny - tj. mężczyźni - 65 lat i więcej, kobiety - 60 lat i więcej.
Strona 24
Przedstawiony powyżej podział ludności względem grup wiekowych obowiązuje dla danych znajdujących się
w tabeli poniżej. Od 2013 roku powszechny wiek emerytalny w Polsce uległ wydłużeniu – docelowo do 67 lat
(zarówno dla kobiet jak i dla mężczyzn). Zmianie ulegnie zatem struktura ludności względem ekonomicznych
grup wieku (zwiększy się odsetek osób w wieku produkcyjnym).
Tabela : Ludność wg ekonomicznych grup wieku w Gminie Łyszkowice
przedprodukcyjnym
produkcyjnym
poprodukcyjnym
2003
1728
3989
1318
2004
1657
4018
1310
2005
1604
4050
1280
2006
1569
4094
1261
2007
1548
4110
1234
2008
1511
4111
1233
2009
1464
4158
1212
2010
1407
4189
1211
2011
1365
4211
1227
2012
1351
4210
1230
2013
1316
4214
1237
Porównując dane krańcowe badanego okresu stwierdza się, co następuje:
liczba ludności w wieku przedprodukcyjnym zmniejszyła się o 412 osób,
liczba ludności w wieku produkcyjnym zwiększyła się o 225 osób,
liczba ludności w wieku poprodukcyjnym zmniejszyła się o 81 osób.
Przestawione dane statystyczne dają pozytywny obraz struktury mieszkańców Gminy, bowiem
od 2003 roku notowana jest przewaga osób w wieku przedprodukcyjnym nad liczbą osób w wieku
poprodukcyjnym. Warto jednak zwrócić uwagę na fakt, że na przestrzeni 11 lat poddanych analizie, udział osób
w wieku przedprodukcyjnym w ogóle mieszkańców zmniejszyła się o 5,2 punktu procentowego, udział osób w
wieku produkcyjnym zwiększył się 5,6 punktu procentowego, zaś udział osób w wieku poprodukcyjnym
zmniejszył się o 0,4 punktu procentowego.
Wykres : W % ogółem ludność wg ekonomicznych grup wieku w Gminie Łyszkowice
wiek
przedprodukcyjny
produkcyjny
poprodukcyjny
2003
24,6
56,7
18,7
2004
23,7
57,5
18,8
2005
23,1
58,4
18,5
2006
22,7
59,1
18,2
2007
22,5
59,6
17,9
2008
22,0
60,0
18,0
2009
21,4
60,8
17,7
2010
20,7
61,5
17,8
2011
20,1
61,9
18,0
2012
19,9
62,0
18,1
2013
19,4
62,3
18,3
Źródło: GUS, Bank Danych Lokalnych
Poniżej przedstawiono proces kształtowania się ruchu naturalnego ludności w Gminie Łyszkowice
w latach 2003 – 2013. Co roku odnotowywany jest ujemny przyrost naturalny, co oznacza, że liczba zgonów
ogółem przewyższa liczbę urodzeń żywych w danym roku.
Tabela : Ruch naturalny ludności w Gminie Łyszkowice
2003
2004
2005
2006
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
urodzenia żywe
71
73
56
82
70
78
69
80
63
78
76
zgony ogółem
95
97
103
94
97
86
97
81
80
88
83
przyrost naturalny
-24
-24
-47
-12
-27
-8
-28
-1
-17
-10
-7
Odnotowywane wahania wartości przyrostu naturalnego w poszczególnych latach nie są wysokie. Ujemny
przyrost naturalny ma wpływ na zmniejszającą się liczbę ludności faktycznie zamieszkującej Gminę.
Wykres : Ruch naturalny ludności w Gminie Łyszkowice
Strona 25
Ujemny przyrost naturalny ma znaczny negatywny wpływ na zmniejszającą się liczbę ludności
zamieszkującą Gminę Łyszkowice. Aby zmienić tę sytuację, konieczne jest poczynienie odpowiednich kroków
ku uczynienia Gminy bardziej atrakcyjną do pracy i życia przede wszystkim dla ludzi młodych
i wykształconych, którzy będą tworzyć bogaty kapitał społeczny Gminy, ale wpłyną również na rozwój Gminy
dzięki wdrażaniu np. nowoczesnych technologii.
Na kształtowanie się liczby ludności ma również wpływ ruch migracyjny. Zgodnie z definicją GUS:
”Migracje wewnętrzne to przemieszczenia ludności w granicach państwa, czyli zmiana gminy zamieszkania lub
w
przypadku
gminy
miejsko-wiejskiej
przeniesienie
się
z
terenów
miejskich
do wiejskich tej gminy lub odwrotnie.”, natomiast „saldo migracji to różnica między napływem
i odpływem migracyjnym.”
Istnieje kilka czynników determinujących ruch migracyjny społeczeństwa, zaliczają się do nich: #
czynniki demograficzne, takie jak wiek, płeć i stan cywilny;
czynniki pozademograficzne: ekonomiczne, polityczne, etniczne, społeczne i kulturowe.
W Gminie Łyszkowice od wielu lat występuje regularny spadek liczby mieszkańców, który spowodowany
jest
najprawdopodobniej
opuszczaniem
ludności
Gminy
w
poszukiwaniu
lepszej
pracy
i lepszych warunków mieszkaniowych. Spadek liczby ludności spowodowany jest również odpływem
z Gminy młodych ludzi pragnących się dalej kształcić. Znaczne zmiany zachodzą w ramach salda migracji
gminnych wewnętrznych. Ujemne wartości salda oznaczają odpływ ludności, głównie z wyżej wskazanych
powodów. Wartości dodatnie wskazują z kolei na osiedlanie się na tym obszarze osób spoza Gminy. Najczęściej
są
to
mieszkańcy
miast,
którzy
wyprowadzają
się
na
obszary
wiejskie
w poszukiwaniu odpoczynku od miejskiego zgiełku.
Tabela : Saldo migracji gminnych na pobyt stały
wewnętrzne
zagraniczne
2003
-7
0
2004
-11
0
2005
13
0
2006
5
-2
2007
-21
-1
2008
-36
0
2009
1
2
2010
-20
1
2011
12
1
2012
-12
0
2013
2
-4
Należy jednak pamiętać, iż zarówno w przypadku salda migracji wewnętrznych jak i zagranicznych
zaprezentowane dane są danymi statystycznymi i nie uwzględniają one ruchów migracyjnych nierejestrowanych
osób, które nie zgłosiły faktu zmiany miejsca zamieszkania do Urzędu. Wskazać należy również w tym miejscu
na
znaczenie
ruchów
migracyjnych
w
kontekście
zatłoczenia
na drogach. Migracje sprawiają, że ludność częściej przemieszcza się w kierunku, z którego przybyła np. w celu
odwiedzin rodziny czy pracy. Ruch na drogach zatem wzrasta, a co z tym związane, wzrasta również poziom
emitowanych zanieczyszczeń.
Strona 26
W opisie ludności zamieszkującej dane terytorium konieczny jest również opis sytuacji na rynku pracy.
W 2013 roku 322 osoby z obszaru Gminy Łyszkowice zarejestrowane były jako osoby bezrobotne
w Powiatowym Urzędzie Pracy w Łowiczu. W analizowanym okresie wg podziału na płeć zarejestrowanych
było więcej mężczyzn.
Tabela : Bezrobotni zarejestrowani w Gminie Łyszkowice
2003
2004
2005
2006
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
ogółem
481
422
383
346
283
246
266
267
257
336
322
mężczyźni
294
241
223
189
161
150
157
158
143
198
187
kobiety
187
181
160
157
122
96
109
109
114
138
135
Liczba osób bezrobotnych malała do 2008 roku i od tamtej pory przybiera tendencję wzrostową. Udział
zarejestrowanych osób bezrobotnych w liczbie ludności w wieku produkcyjnym w Gminie
w 2013 roku wyniósł 7,6% i jest to najwyższa wartość wskaźnika spośród wszystkich gmin wiejskich powiatu
łowickiego.
Zgodnie ze sprawozdaniem wg. gmin sporządzonym przez Powiatowy Urząd Pracy Łowicz, na koniec okresu
sprawozdawczego za okres 01.12.2013 – 31.12.2013, spośród 322 zarejestrowanych osób kobiety stanowiły
41,93%. Osoby zarejestrowane po raz pierwszy stanowiły około 20% ogółu, prawo do zasiłku posiadało
zaledwie 11,8% bezrobotnych. Około 8,4% osób zarejestrowanych stanowili zarejestrowani w ciągu 12
miesięcy od ukończenia szkoły. Niepokoi struktura wiekowa osób zarejestrowanych. Największy udział
stanowią osoby od 18 do 24 roku życia. Liczba osób zarejestrowanych z poszczególnych grup wiekowych
maleje wraz ze wzrostem ich wieku.
Problemem w Gminie jest z pewnością bezrobocie długotrwałe. Odnotowano 41 osób zarejestrowanych
dłużej niż 2 lata oraz 59 osób zarejestrowanych od 12 do 24 miesięcy.
Dane wskazują również, iż problemem jest niskie wykształcenie mieszkańców, im niższy poziom
wykształcenia, tym więcej zarejestrowanych osób bezrobotnych.
Nie wszystkie osoby, które nie posiadają stałego zatrudnienia rejestrują się jako osoby bezrobotne.
Szczególnie jest to widoczne na obszarach wiejskich, gdzie wykonują one prace sezonowe
w rolnictwie czy budownictwie. Fakt - osiągania bądź nie - stałego dochodu determinuje poziom
i jakość życia danej osoby oraz jej rodziny. Istotne znaczenie mają tutaj takie czynniki, jak sposoby ogrzewania
gospodarstw domowych czy przygotowywania posiłków. W celu uzyskania oszczędności z eksploatowanego
źródła ciepła, często spalane są odpady generowane na co dzień, co ma bardzo niekorzystny wpływ na stan
powietrza atmosferycznego, a tym samym na zdrowie mieszkańców. Najczęściej jednak o wyborze paliwa np.
miał czy wysokiej jakości węgiel, czy też instalacji wykorzystujących odnawialne źródła energii, decyduje
poziom osiąganych dochodów i sytuacja materialna jednostki, rodziny lub całego gospodarstwa. W tym
przypadku nie bez znaczenia pozostaje fakt nieposiadania zatrudnienia i stałego źródła dochodów.
ZASOBY MIESZKANIOWE
Liczba mieszkań w Gminie stopniowo wzrasta, w 2013 roku było ich 2087. Przeciętna powierzchnia
użytkowa 1 mieszkania wynosiła 93,1 m2, zaś na 1 osobę przypadało średnio 28,7 m2. Z roku na rok zwiększa
się także wyposażenie mieszkań w urządzenia techniczno-sanitarne, w 2013 roku:
88,12% mieszkań posiadało dostęp do sieci wodociągowej;
78,73% mieszkań było wyposażonych w ustęp spłukiwany;
74,37% posiadało łazienkę.
Strona 27
Tabela : Zasoby mieszkaniowe w Gminie Łyszkowice
2003
2004
2005
2006 2007 2008
Mieszkania
1976
1979
1989
1995 2002 2021
Przeciętna powierzchnia użytkowa [m2]
1 mieszkania
88,4
88,4
88,7
88,9
89,0
89,5
na 1 osobę
24,8
25,1
25,5
25,6
25,9
26,4
Mieszkania wyposażone w urządzenia techniczno-sanitarne
wodociąg
1670
1673
1683
1689 1696 1715
ustęp
1305
1308
1318
1324 1331 1350
spłukiwany
łazienka
1316
1319
1329
1335 1342 1361
2009
2023
2010
2056
2011
2070
2012
2076
2013
2087
89,5
26,5
92,3
27,9
92,8
28,2
92,9
28,4
93,1
28,7
1717
1808
1822
1828
1839
1352
1612
1626
1632
1643
1363
1521
1535
1541
1552
Źródło: GUS, Bank Danych Lokalnych
Fot. Budownictwo wielorodzinne w Łyszkowicach
Pogorszenie jakości życia i zdrowia mieszkańców Gminy może nastąpić w obszarach oddziaływania
uciążliwości komunikacyjnych – głównie Autostrady A2, drogi wojewódzkiej nr 704 oraz linii kolejowej. W
pasie terenu o szerokości 50m licząc od krawędzi drogi oraz o szerokości 40m od torów kolejowych, ludzie są
szczególnie narażeni na toksyczne spaliny samochodowe, hałas i wibracje, stanowiące zagrożenie dla ich
zdrowia. Na pozostałym obszarze Gminy nie występują czynniki obniżające jakość środowiska zamieszkania.
W terenach zabudowanych nie występują elementy obniżające jakości życia i stanu zdrowia mieszkańców.
Podział zasobów mieszkaniowych wg form własności przedstawiono za pomocą danych statystycznych z
2007 roku – są to najbardziej aktualne udostępnione przez GUS dane. Zdecydowana większość mieszkań
należała
do
osób
fizycznych
(1874),
własnością
Gminy
było
121
mieszkań,
4 należały do zakładów pracy, zaś 3 do pozostałych podmiotów. Najwyższa powierzchnia użytkowa
1 mieszkania została odnotowana w zasobach zakładów pracy, następnie osób fizycznych, Gminy
i na końcu - w zasobach pozostałych podmiotów. Aktualnie zależności te nie zmieniły się prawdopodobnie w
sposób znaczny.
Tabela : Zasoby mieszkaniowe w Gminie Łyszkowice wg form własności w 2007 roku
mieszkania
izby
powierzchnia użytkowa
gminy
121
256
4921
zakładów pracy
4
17
461
zasoby
osób fizycznych
1874
7695
172704
pozostałych podmiotów
3
5
102
Strona 28
mieszkań [m2]
średnia powierzchnia użytkowa
1 mieszkania [m2]#
40,67
115,25
92,16
34
Tabela oraz wykres poniżej przedstawiają charakterystykę mieszkań zamieszkanych wg okresu budowy
budynków oraz ich powierzchni użytkowej.
Tabela : Mieszkania zamieszkane wg okresu budowy budynku
mieszkania
przed 1918
1918 - 1944
1945 - 1970
1971 - 1978
1979 - 1988
1989 - 2002 łącznie z będącymi w budowie
2003 - 2013
powierzchnia użytkowa ogółem
78
176
790
311
303
185
111
3733,0
10017,0
60304,0
30257,0
36015,0
24032,0
19769
przeciętna
powierzchnia
użytkowa 1
mieszkania
47,85
56,91
76,33
97,28
118,86
129,90
178,09
Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych: GUS, Bank Danych Lokalnych, Narodowy Spis
Powszechny 2002, mieszkania zamieszkane
Największa liczba mieszkań zamieszkanych powstała w latach 1945 – 1970. Stanowią one około 40,43%
łącznej liczby mieszkań zamieszkanych na terenie Gminy do 2013 roku. Po około
16% mieszkań powstało w dwóch kolejnych okresach, czyli w latach 1971 – 1978 oraz 1979 – 1988. W Gminie
funkcjonują
jeszcze
budynki
przedwojenne.
Od
roku
1989
powstało
łącznie
około
15% budynków. Czym „młodszy” budynek, tym większa przeciętna powierzchnia mieszkania. Poprawiają się
tym samym warunki zamieszkania, mieszkania są lepiej wyposażone, bardziej nowoczesne. Zasoby powstałe w
ostatnich 20 latach charakteryzują się lepszymi i bardziej efektywnymi źródłami ciepła. Również stolarka
okienna i drzwiowa jest lepszej jakości, co chroni przed ponoszeniem nadmiernych strat ciepła. Udział
mieszkań wg okresu budowy budynków obrazuje poniższy wykres.
Wykres : Mieszkania zamieszkane wg okresu budowy budynku
GOSPODARKA I ROLNICTWO
Strona 29
Liczba podmiotów gospodarczych na obszarze Gminy wpisanych do rejestru REGON nie ulega znacznym
wahaniom. Obserwuje się jej niewielki wzrost, w 2013 roku w stosunku do roku 2003
ich liczba zwiększyła się o 47 jednostek.
Tabela : Podmioty gospodarki narodowej wpisane do rejestru REGON (stan w dniu 31 XII)
ogółem
sektor publiczny
sektor prywatny
2003
299
11
288
2004
286
13
273
2005
284
13
271
2006
282
13
269
2007
289
14
275
2008
294
13
281
2009
294
13
281
2010
311
13
298
2011
324
13
311
2012
331
13
318
2013
346
13
333
Wykres : Podmioty gospodarki narodowej wpisane do rejestru REGON (stan w dniu 31 XII)
W podziale podmiotów względem sektorów własnościowych w Gminie dominują oczywiście podmioty
należące do sektora prywatnego – stanowią 96,24% ogółu. W sektorze prywatnym największy udział (około
88,3%) mają osoby fizyczne prowadzące działalność gospodarczą, tworzą one około 85% podmiotów
gospodarki
narodowej
ogółem.
W
2013
roku
w
Gminie
zarejestrowanych
było
11 stowarzyszeń i organizacji społecznych, 5 spółek handlowych oraz 2 spółdzielnie.
W 2013 roku najwięcej podmiotów zarejestrowanych było w sekcjach:
G - handel hurtowy i detaliczny; naprawa pojazdów samochodowych, włączając motocykle – 111
podmiotów, 32,08% ogółu;
F – budownictwo – 68 podmiotów, 19,65% ogółu;
C – przetwórstwo przemysłowe – 33 podmioty, 9,54% ogółu;
A - rolnictwo, leśnictwo, łowiectwo i rybactwo – 21 podmiotów, 6,07% ogółu.
Tabela : Podmioty gospodarki narodowej wpisane do rejestru REGON wg Sekcji PKD 2007
(stan w dniu 31 XII)
Sekcja A - Rolnictwo, leśnictwo, łowiectwo i rybactwo
Sekcja B - Górnictwo i wydobywanie
Sekcja C - Przetwórstwo przemysłowe
Sekcja D - Wytwarzanie i zaopatrywanie w energię elektryczną, gaz,
parę wodną, gorącą wodę i powietrze do układów klimatyzacyjnych
Sekcja E - Dostawa wody; gospodarowanie ściekami i odpadami oraz
działalność związana z rekultywacją
Sekcja F - Budownictwo
Sekcja G - Handel hurtowy i detaliczny; naprawa pojazdów
samochodowych, włączając motocykle
2009
23
1
27
2010
22
1
29
2011
22
1
26
2012
18
1
29
2013
21
1
33
0
0
0
0
0
0
0
58
67
1
70
1
65
1
68
96
104
106
108
111
Strona 30
Sekcja H - Transport i gospodarka magazynowa
Sekcja I - Działalność związana z zakwaterowaniem i usługami
gastronomicznymi
Sekcja J - Informacja i komunikacja
Sekcja K - Działalność finansowa i ubezpieczeniowa
Sekcja L - Działalność związana z obsługą rynku nieruchomości
Sekcja M - Działalność profesjonalna, naukowa i techniczna
Sekcja N - Działalność w zakresie usług administrowania
i działalność wspierająca
Sekcja O - Administracja publiczna i obrona narodowa; obowiązkowe
zabezpieczenia społeczne
Sekcja P - Edukacja
Sekcja Q - Opieka zdrowotna i pomoc społeczna
Sekcja R - Działalność związana z kulturą, rozrywką i rekreacją
Sekcja S i T - Pozostała działalność usługowa oraz Gospodarstwa
domowe zatrudniające pracowników; gospodarstwa domowe
produkujące wyroby i świadczące usługi na własne potrzeby
Sekcja U - Organizacje i zespoły eksterytorialne
OGÓŁEM
14
14
15
16
15
10
2
7
4
8
9
2
7
4
7
12
4
8
4
7
14
3
10
5
6
14
3
9
5
6
1
3
6
6
9
10
7
1
9
11
7
2
10
11
8
2
11
13
9
4
11
14
10
4
17
0
294
15
0
311
14
0
324
12
0
331
14
0
346
0
Strukturę podmiotów w ujęciu ilościowym w 2013 roku obrazuje wykres poniżej.
Wykres : Podmioty gospodarki narodowej wpisane do rejestru REGON wg Sekcji PKD 2007
(stan w dniu 31 XII) w 2013 roku
Miejscowość Łyszkowice jest najważniejszym w Gminie centrum handlu i usług. Mieszkańcy okolicznych
miejscowości mogą tu skorzystać z wielu punktów handlowych. Znajdują się tu rodzinne, małe punkty
handlowe, ale również międzynarodowe sieci. W ostatnich latach powstały także małe punkty gastronomiczne.
Co ciekawe, korzystają z nich nie tylko mieszkańcy Gminy, ale również przyjezdni. Miejscowość Łyszkowice
stała
się
ważnym
punktem
na
mapie
regionu.
Krzyżują
się
tu drogi lokalne z regionalnymi i międzynarodowymi. Dlatego też jest to miejsce gdzie następuje szybki rozwój
handlu, usług.
Strona 31
Fot. Punkty handlowe w miejscowości Łyszkowice
Do głównych instytucji, zakładów pracy i punktów usługowych prowadzących działalność gospodarczą na
terenie Gminy Łyszkowice należą:
Urząd Gminy w Łyszkowicach,
Bank Spółdzielczy w Skierniewicach O/ Łyszkowice,
Bank PEKAO SA w Skierniewicach O/ Łyszkowice,
Urząd Pocztowy,
ZSP w Łyszkowicach (ze Szkołą Podstawową i Gimnazjum),
Szkoła Podstawowa w Stachlewie,
Szkoła Podstawowa w Kalenicach,
Szkoła Podstawowa w Seligowie,
GOK w Łyszkowicach,
Przedszkole w Łyszkowicach,
Niepubliczny Zakład Opieki Zdrowotnej BETER-MED w Łyszkowicach,
Posterunek Policji w Łyszkowicach,
OSP w Łyszkowicach,
Oczyszczalnia ścieków,
GKS w Łyszkowicach,
Hurtownia farmaceutyczna TAKEDA Pharma Sp. z o.o. w Łyszkowicach,
Stacja paliw HALTER w Łyszkowicach,
STYROMAX w Łyszkowicach,
Betomet Przedsiębiorstwo PHU Anna Klimaszewska – Kolonia Łyszkowice,
PRAL-TRANS Piotr Bojski w Łyszkowicach,
Ubojnia zwierząt rzeźnych Ryszard Szymajda w Łyszkowicach,
Piekarnia Piotr Panak w Łyszkowicach,
Betoniarstwo Sławomir Piotrowski w Czatolinie.
Strona 32
Gmina Łyszkowice jest typową wiejską gminą rolniczą. Użytki rolne stanowią ok. 70% ogólnego obszaru
Gminy i wynoszą 7460,48 ha. Struktura użytków rolnych w Gminie w 2012 roku przedstawiała się następująco:
grunty orne – 6138,28 ha,
sady – 128,54 ha,
łąki – 794,12 ha,
pastwiska – 399,54 ha.
Ziemia uprawna należy do III, IV, V i VI klasy bonitacyjnej gleb. Według Powszechnego Spisu Rolnego
2010 – wg siedziby gospodarstwa, w Gminie było 880 gospodarstw rolnych, w tym 851 prowadziło działalność
rolniczą.
Wśród
gospodarstw
rolnych
przeważają
te
małe,
tradycyjne
o
powierzchni
od 1 do 5 ha. Najczęstszym modelem gospodarstwa jest gospodarstwo o produkcji wielokierunkowej zarówno
produkcji roślinnej i produkcji zwierzęcej. W produkcji roślinnej dominuje uprawa zbóż, ziemniaków
kukurydzy roślin pastewnych, natomiast w zwierzęcej – produkcja mleka, trzoda chlewna
i hodowla bydła. Pomimo przewagi produkcji wielokierunkowej następuje specjalizacja gospodarki rolnej, co
sprzyja
obniżce
kosztów
i
poprawie
jakości.
Można
je
zaobserwować
szczególnie
w produkcji warzyw pod osłonami, produkcji warzyw w uprawie polowej, uprawy sadownicze.
Fot. Drobny handel na lokalnym targowisku
INFRASTRUKTURA TECHNICZNA
Wodociągi
System zaopatrzenia w wodę zasilany jest z trzech stacji i 6 studni głębinowych. Pobór wody
następuje z zasobów kategorii B, studnie mają głębokość od 29m do 48m. Łączna wydajność
dla wszystkich studni wynosi 241m3 /h. Zasilanie następuje z trzech stacji:
Kolonia Łyszkowice z 3 studniami (Qmax/Max – 1646m3),
Trzcianka z jedną studnią (Qmax/Max – 192m3),
Stachlew z dwoma studniami o wydajności 24 m3 /h i 15 m3 /h.
Sieci wodociągowe obejmują wszystkie ukształtowane pasma zabudowy. Pojedyncze siedliska zabudowy
rozproszonej zasilane są z własnych studni lub poprzez dowóz z hydrantów. Zakład produkcyjny „Altana”
posiada własne ujęcia wody (dwie studnie) o łącznej wydajności 85m3 /h.
Sieć wodociągowa w Gminie mierzy 93,9 km długości, do budynków prowadzi 1751 połączeń. Począwszy
od 2003 roku rozwój sieci nastąpił w oparciu o zwiększenie liczby połączeń, wzrost długości wyniósł 4,7 km.
Ilość wody dostarczanej gospodarstwom domowym ulega znacznym wahaniom, w 2013 roku było to 292,5
dam3 (w roku 2003 – 308,9 dam3). Liczba ludności korzystającej z sieci wodociągowej również podlega
Strona 33
zmianom, w 2013 roku były to 5904 osoby, a zatem 87,2% ludności. W porównaniu do 2003 roku odsetek
ludności
korzystającej
z
tej
instalacji
wzrósł
o 2,4 punktu procentowego.
Sieć wodociągowa nie jest doprowadzona do niewielkiej liczby siedlisk w zabudowie rozproszonej.
Tabela : Wodociągi w Gminie Łyszkowice
długość czynnej sieci
rozdzielczej [km]
połączenia prowadzące
do budynków mieszkalnych i
zbiorowego zamieszkania
[szt.]
woda dostarczona
gospodarstwom domowym
[dam3]
ludność korzystająca z sieci
wodociągowej [osoba]
zużycie wody
w gospodarstwach domowych
ogółem
na 1 mieszkańca [m3]
200
3
200
4
200
5
200
6
200
7
200
8
200
9
201
0
201
1
201
2
201
3
89,2
90,5
90,5
90,8
90,9
91,4
91,4
91,4
91,4
92,8
93,9
1418
1627
1627
1641
1668
1708
1717
1717
1717
1718
1751
308,
9
257,
9
220,
0
294,
3
273,
9
245,
8
208,
3
232,
3
292,
2
343,
2
292,
5
5966
6036
5992
5990
5975
5961
5947
5924
5921
5911
5904
43,8
36,7
31,6
42,5
39,7
35,8
30,4
34,0
43,0
50,6
43,1
Kanalizacja
Gminny system odprowadzania i oczyszczania ścieków oparty jest o:
oczyszczalnię ścieków mechaniczno-biologiczną, o przepustowości 1736m3 na dobę,
sieć kanalizacji sanitarnej
ponad 145 budynków.
w
Łyszkowicach
o
długości
6,5
km,
obejmującą
obsługą
Utylizacja ścieków z pozostałej zabudowy odbywa się poprzez dowóz na zlewnię oczyszczalni
lub utylizację w obrębie areału gospodarstwa rolnego.
Oczyszczalnia posiada znaczne rezerwy przepustowości (aktualnie oczyszczane jest około 65 tys. m3 na rok).
Z czterech wybudowanych reaktorów pracują obecnie tylko dwa, co jest związane
z niedostatecznym obciążeniem tej instalacji.
W latach poddanych analizie długość sieci kanalizacyjnej wzrosła ponad dwukrotnie, jednak w 2013 roku
wynosiła tylko 14,4 km. Funkcjonowało 209 połączeń prowadzących do budynków. Ilość odprowadzanych
ścieków wzrasta, ich ilość osiągnęła 101 dam3. W 2013 roku z sieci kanalizacyjnej korzystało 1191 osób, czyli
zaledwie 17,6% ludności.
Tabela : Kanalizacja w Gminie Łyszkowice
200
3
200
4
200
5
200
6
200
7
200
8
200
9
201
0
201
1
201
2
201
3
6,0
6,4
6,4
6,4
6,5
6,5
6,5
6,5
6,5
14,4
14,4
124
136
136
141
148
155
157
159
164
165
209
ścieki odprowadzone [dam3]
63,2
63,9
53,8
62,0
64,0
72,3
70,8
71
77
63
101,
0
ludność korzystająca z sieci
kanalizacyjnej [osoba]
858
889
883
897
914
930
933
935
954
955
1191
długość czynnej sieci
kanalizacyjnej [km]
połączenia prowadzące
do budynków mieszkalnych
i zbiorowego zamieszkania
[szt.]
Strona 34
Według danych GUS, w 2013 roku na obszarze Gminy funkcjonowało 1011 zbiorników bezodpływowych
(szamb#), nie było niestety żadnej przydomowej oczyszczalni ścieków.
Elektroenergetyka
Obszar Gminy zasilany jest w energię za pośrednictwem stacji transformatorowych, które pokrywają obszary
zabudowy dosyć jednolicie, z nieco większym zagęszczeniem urządzeń w miejscowości Łyszkowice.
Urządzenia
i
sieci
posiadają
rezerwę
i
możliwości
dostarczenia
energii
odbiorcom,
a zaopatrzenie w energię elektryczną nie stanowi problemu „progowego” dla rozwoju Gminy. Linie
energetyczne ograniczają możliwość zabudowy terenu oraz możliwość nasadzeń drzew i zalesień.
Ciepłownictwo
Zaopatrzenie w energię cieplną:
źródłem energii do ogrzewania pomieszczeń są paleniska piecowe, a w budynkach mieszkalnych w dobrym
stanie technicznym - lokalne instalacje centralnego ogrzewania;
głównym czynnikiem grzewczym jest węgiel i produkty węglopochodne;
sporadycznie występują instalacje centralnego ogrzewania oparte na oleju opałowym;
źródłem energii dla celów kulinarnych i podgrzewania wody są paleniska kuchenne, kuchnie na propan-butan
oraz kuchnie elektryczne, uzupełniająco termy elektryczne i gazowe;
w
obiektach
użyteczności
publicznej,
modernizacje
na wprowadzaniu jako czynnika - oleju opałowego (szkoły);
urządzeń
grzewczych
polegają
nie występują na obszarze Gminy znaczące przemysłowe źródła ciepła;
niski stopień koncentracji zabudowy wskazuje na brak podstaw do promocji i realizacji zdalaczynnych źródeł
ciepła.
„Podstawowym systemem pokrywania potrzeb cieplnych Gminy z uwagi na rozproszoną zabudowę
i niską gęstość cieplną będzie ogrzewanie oparte na indywidualnych źródłach ciepła. Mieszkańcy będą
korzystać z następujących nośników ciepła:
piece akumulacyjne elektryczne;
olej opałowy;
propan butan;
paliwa stałe;
odnawialne i niekonwencjonalne źródła energii.
Nie ulega wątpliwości, że głównym paliwem wykorzystywanym przez mieszkańców jest węgiel,
w znikomym stopniu biomasa oparta na drewnie. Natomiast pozostałe nośniki ciepła, które są przyjazne dla
środowiska tj. propan-butan, olej opałowy i energia elektryczna są znacznie droższe
i dlatego rzadko stosowane.
W indywidualnym ogrzewnictwie funkcjonują jeszcze urządzenia grzewcze o przestarzałej konstrukcji jak
kotły komorowe tradycyjne, bez regulacji i kontroli ilości podawanego paliwa do paleniska oraz bez regulacji i
kontroli powietrza wprowadzanego do procesu spalania, o sprawności średniorocznej wynoszącej ok. 50%. W
tych starych nieefektywnych urządzeniach grzewczych spala się niskiej jakości węgiel.”#
Zaopatrzenie w paliwa gazowe
Nie występują sieci i urządzenia gazu przewodowego z którego jest pobierany gaz dla celów grzewczych do
zabudowy na terenie Gminy. Poprzez teren wsi Polesie i Stachlew przebiega trasa gazociągu wysokiego
ciśnienia DN200 ze Skierniewic do Łowicza. Najbliżej położona stacja redukcyjna gazu jest w Łowiczu w
odległości 6km, umożliwia zasilanie obszaru Gminy gazociągami średniego ciśnienia w izochronie 15km.
Rozpowszechniona jest forma zaopatrzenia w gaz (propan-butan) w 11kg butlach. Dystrybucję wspomaga
gęsta sieć punktów wymiany butli - minimum jeden punkt na miejscowość.
Odnawialne źródła energii
Strona 35
Ustawa z dnia 20 lutego 2015 r. o odnawialnych źródłach energii art. 2, określa odnawialne źródło energii
jako „odnawialne, niekopalne źródła energii obejmujące energię wiatru, energię promieniowania słonecznego,
energię aerotermalną, energię geotermalną, energię hydrotermalną, hydroenergię, energię fal, prądów i pływów
morskich, energię otrzymywaną z biomasy, biogazu, biogazu rolniczego oraz z biopłynów.”
Energia odnawialna jest to zatem energia uzyskiwana z naturalnych, powtarzających się procesów
przyrodniczych. Odnawialne źródła energii (OZE) stanowią alternatywę dla tradycyjnych pierwotnych
nieodnawialnych nośników energii (paliw kopalnych). Ich zasoby uzupełniają się w naturalnych procesach, co
praktycznie pozwala traktować je jako niewyczerpalne. Pozyskiwanie energii z tych źródeł jest, w porównaniu
do źródeł tradycyjnych (kopalnych), bardziej przyjazne środowisku naturalnemu. Wykorzystywanie OZE w
znacznym stopniu zmniejsza szkodliwe oddziaływanie energetyki na środowisko naturalne, głównie poprzez
ograniczenie emisji szkodliwych substancji, zwłaszcza gazów cieplarnianych. Rozwój wykorzystania
odnawialnych źródeł energii prowadzony jest w trzech obszarach:
energii elektrycznej z odnawialnych źródeł energii,
ciepła i chłodu z odnawialnych źródeł energii,
biokomponentów wykorzystywanych w paliwach ciekłych i biopaliwach ciekłych.#
Według danych GUS w Polsce zużycie energii brutto w 2013 roku wyniosło 11,3%, co stanowi wzrost o
4,1% w stosunku do danych z 2005 roku. Z danych przedstawionych w raporcie wynika, że struktura
pozyskiwania energii w Polsce i uśrednione wartości do państw członkowskich UE-28 znacznie się różni. W
produkcji energii elektrycznej w Polsce biopaliwa stałe mają udział aż w 46,43% i stanowią udział przy
produkcji ciepła aż w 97,64%. W produkcji energii elektrycznej kolejne miejsce zajmuje energia wiatru –
35,2%, energia wody – 14,3% oraz biogaz – 4%. W sumie, w całkowitej strukturze produkcji energii z OZE w
Polsce dominowały w ubiegłym roku biopaliwa stałe (80%), biopaliwa ciekłe (8,2%), energia wiatrowa (6,1%) i
energia wodna (2,5%).#
Wykres : Udział poszczególnych OZE w produkcji energii elektrycznej w Polsce w 2013 roku
Źródło: Opracowanie własne na podstawie Raportu Głównego Urzędu Statystycznego o produkcji energii z
OZE za 2013 r.
Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego Gmina Łyszkowice, III edycja wśród
zasad i kierunków rozwoju systemów w zakresie sieci i urządzeń elektroenergetycznych przewiduje m.in.
rozwój elektroenergetyki ze źródeł odnawialnych w tym:
dopuszczenie ustaleniami planu miejscowego,
w obrębie wyznaczonych stref ochronnych,
realizacji
turbin
wiatrowych
na
terenach
w obszarach ograniczonych strefami ochronnymi dopuszczalne jest lokalizowanie (lokalizacja uzależniona od
wielkości emisji hałasu i wibracji poszczególnych urządzeń oraz interesów osób trzecich) urządzeń
Strona 36
wytwarzające energię z odnawialnych źródeł energii (turbin wiatrowych) pod warunkiem nie przekraczania
oddziaływaniem na środowisko na tereny położone poza granicami stref ochronnych,
w sytuacji, gdy granica strefy ochronnej przebiega wzdłuż granicy gminy sąsiedniej, zbliżenie urządzeń do tej
granicy jest dopuszczalne o ile na terenie sąsiedniej gminy zostaną wprowadzone ograniczenia wynikające z
potrzeby zachowania strefy ochronnej,
dopuszczenie ustaleniami planu miejscowego, realizacji urządzeń wytwarzających energię
z odnawialnych źródeł energii, opartych na technologii fotowoltaicznej, nie wymagających stref ochronnych
związanych z ograniczeniami w zabudowie oraz zagospodarowaniu i użytkowaniu terenu w obszarach stref o
symbolach
BP,
R2
i
R3,
wyłącznie
na
gruntach
ornych
klasy
IV
do VI.
Możliwości wykorzystania odnawialnych źródeł energii w Gminie Łyszkowice
energia słoneczna
Energia ta może być wykorzystywana za pomocą kolektorów słonecznych oraz ogniw fotowoltaicznych.
Kolektor słoneczny przekształca energię słoneczną w energię cieplną, która może być wykorzystywana do
produkcji ciepłej wody użytkowej, ogrzewania mieszkań lub obydwu procesów łącznie. Jest to rozwiązanie
szczególnie rekomendowane dla budynków zlokalizowanych w Gminie Łyszkowice, zarówno w budynkach
użyteczności
publicznej
jak i budynkach prywatnych.
Ogniwo fotowoltaiczne przekształca energię słoneczną w energię elektryczną. W przypadku pojedynczych
gospodarstw domowych jest to źródło używane stosunkowo rzadko, jego zastosowanie determinuje opłacalność
ekonomiczna przedsięwzięcia.
Obszar Polski charakteryzuje się występowaniem raczej dobrych warunków do wykorzystania energii
promieniowania słonecznego. Najlepsze warunki wykorzystania odnotowuje się we wschodniej części Polski
(biorąc pod uwagę cały rok). W okresie zimowym najkorzystniejsze warunki obserwuje się
zaś w południowej i wschodniej części Polski.
Gmina Łyszkowice położona jest w strefie, gdzie średnie roczne sumy usłonecznienia wynoszą około 1650
godzin.
Mapa : Usłonecznienie – średnie roczne sumy [godziny]
Strona 37
Źródło: Instytut Meteorologii i Gospodarki Wodnej [za:] Usłonecznienie - średnie roczne sumy (godziny)
źródło: Atlas klimatu Polski pod redakcją Haliny Lorenc, Instytut Meteorologii i Gospodarki Wodnej.
Warszawa 2005, www.imgw.pl
W Gminie trwa postępowanie w sprawie budowy elektrowni fotowoltaicznej „Nowe Grudze II” wraz
z infrastrukturą towarzyszącą – elektroenergetyczną, drogowo-budowlaną i ogrodzeniem, inwestycja ma być
realizowana na działkach nr. ew.: 1/3, 5/2 w obrębie Nowe Grudze oraz działce 760 – obręb Jamno.
energia wiatrowa
Branża związana z wykorzystaniem energii wiatrowej rozwija się bardzo prężnie, dając możliwości
najbardziej optymalnego wykorzystania warunków wietrzności na danej lokalizacji. Energia ta nie powoduje
zanieczyszczenia środowiska i nie generuje żadnych odpadów, jest to czysta, ekologiczna
i odnawialna energia. Obszar Polski został podzielony wg. prof. Haliny Lorenc z Instytutu Meteorologii i
Gospodarki Wodnej na pięć stref energetycznych:
Strefa I – wybitnie korzystna
Strefa II – bardzo korzystna
Strefa III - korzystna
Strefa IV - mało korzystna
Strefa V - niekorzystna
Podział Polski na strefy obrazuje mapa poniżej.
Mapa : Strefy energetyczne wiatru w Polsce
Strona 38
Źródło: www.baza-oze.pl
Gmina Łyszkowice należy do II strefy energetycznej, a zatem obszaru charakteryzującego się bardzo
korzystnymi warunkami wietrzności.
Postulaty dotyczące budowy elektrowni wiatrowych w zakresie polityki przestrzennej opisano wcześniej.
W tym momencie toczy się postępowanie w sprawie lokalizacji elektrowni wiatrowych w miejscowości
Zakulin.
energia geotermalna
Ustawa z dnia 20 lutego 2015 r. o odnawialnych źródłach energii art. 2 definiuje energię geotermalną jako
energię o charakterze nieantropogenicznym skumulowaną w postaci ciepła pod powierzchnią ziemi. „Wody
termalne, zwane również geotermalnymi, są to wody podziemne mineralne lub zwykłe, których temperatura
mierzona na wypływie ze źródeł naturalnych lub odwiertów wynosi co najmniej 20o C. (…) (Dowgiałło i inni,
1969; Pazdro, Kozerski, 1990). Ciepło, które niosą wody termalne, pochodzi z wnętrza Ziemi. (…) Aby
wydobycie było opłacalne musi być spełnione kilka warunków: wody termalne muszą mieć możliwie wysoką
temperaturę, niską mineralizację (duża powoduje korozję i zanieczyszczanie instalacji) i powinny zalegać na
niewielkiej głębokości. Bardzo ważna jest odnawialność zasobów. (…) W Polsce najkorzystniejsze warunki
eksploatacji
wód
termalnych
do celów grzewczych istnieją w obrębie niecki podhalańskiej. (…) (Chowaniec, 2003). Dobre warunki
występowania wód termalnych istnieją w zachodniej części Karpat (Ustroń, Jaworze), (…) (Chowaniec, 2003).
Stosunkowo korzystne warunki panują w rejonie Poręby Wielkiej (…) Godny uwagi jest również rejon
Wiśniowej koło Strzyżowa. Wody termalne nawiercono również w zapadlisku przedkarpackim. (…) W
Sudetach powszechnie spotykamy wody termalne o mineralizacji poniżej 1g/dm3. (…) Na Niżu Polskim wody
termalne są typu chlorkowo- sodowego, o mineralizacji od poniżej 1 do ponad 100 g/dm3, z zawartością jodu,
bromu i kwasu metaborowego. (…)
Obecnie wody termalne na terytorium Polski wykorzystywane są w czterech zakładach geotermalnych: na
Podhalu, w Pyrzycach, Mszczonowie i w Uniejowie.
Zakład geotermalny w Pyrzycach (zbudowany w latach 1992 – 96 ) wykorzystuje wody o temperaturze ok.
64o C. Działają w nim dwa otwory eksploatacyjne i dwa otwory chłonne. Energia cieplna zasila
czternastotysięczne miasto. Zakład geotermalny w Mszczonowie (2000 r.) zastąpił trzy osiedlowe kotłownie
zlokalizowane w centrum miasta. (…) W Uniejowie zakład geotermalny korzysta z wody
Strona 39
o temperaturze ok. 67o C. Instalacja stanowi przykład wykorzystania wód termalnych w połączeniu
z ciepłownią olejową. (…) W 2002 roku została uruchomiona nowa instalacja geotermalna – zakład
ciepłowniczy w Słomnikach. Instalacja ta wykorzystuje wody słodkie o temperaturze poniżej 20o C (17o C) jako
źródło ciepła dla obiektów szkoły i budynków indywidualnych. Woda ta, po schłodzeniu, staje się wodą pitną i
trafia do wodociągu miejskiego (Bujakowski, 2003).
Wody termalne w Polsce z powodzeniem wykorzystuje się nie tylko w ciepłownictwie, ale również
w balneologii, rekreacji i w agroturystyce. Siedem polskich uzdrowisk – Ciechocinek, Cieplice Śląskie,
Duszniki Zdrój, Lądek Zdrój, Iwonicz Zdrój, Ustroń i Konstancin – korzysta z wód termalnych wydobywanych
z naturalnych źródeł oraz odwiertów. W niektórych z nich, wody termalne będą mogły służyć w przyszłości nie
tylko
do
celów
leczniczych,
lecz
również
do
grzewczych
i
przemysłowych.
W Zakopanem, do 2001 r., wody termalne wykorzystywane były do celów rekreacyjnych
i terapeutycznych. Obecnie, na stokach Antałówki, budowany jest duży aquapark. W najbliższej przyszłości w
Bukowinie Tatrzańskiej planuje się wybudowanie kompleksu rekreacyjno- rehabilitacyjnego, wykorzystującego
nawiercone tutaj wody termalne.”#
Na obszarze Gminy możliwe jest wykorzystanie energii geotermalnej przy użyciu pomp ciepła.
biomasa
Biomasa to zgodnie ze wspomnianą wyżej Ustawą stałe lub ciekłe substancje pochodzenia roślinnego lub
zwierzęcego, które ulegają biodegradacji, pochodzące z produktów, odpadów i pozostałości
z produkcji rolnej i leśnej oraz przemysłu przetwarzającego ich produkty, oraz ziarna zbóż niespełniające
wymagań
jakościowych
dla
zbóż
w
zakupie
interwencyjnym
określonych
w
art.
7 rozporządzenia Komisji (WE) nr 1272/2009 z dnia 11 grudnia 2009 r. ustanawiającego wspólne szczegółowe
zasady wykonania rozporządzenia Rady (WE) nr 1234/2007 w odniesieniu do zakupu
i sprzedaży produktów rolnych w ramach interwencji publicznej (Dz. Urz. UE L 349 z 29.12.2009,
str. 1, z późn. zm.) i ziarna zbóż, które nie podlegają zakupowi interwencyjnemu, a także ulegająca
biodegradacji
część
odpadów
przemysłowych
i
komunalnych,
pochodzenia
roślinnego
lub zwierzęcego, w tym odpadów z instalacji do przetwarzania odpadów oraz odpadów z uzdatniania wody i
oczyszczania ścieków, w szczególności osadów ściekowych, zgodnie z przepisami o odpadach w zakresie
kwalifikowania części energii odzyskanej z termicznego przekształcania odpadów.
Jak podaje Polska Izba Gospodarcza Energii Odnawialnej, biomasa wykorzystywana jest przede wszystkim
do produkcji ciepła oraz biopaliw. W Polsce następuje dynamiczny wzrost wykorzystania biomasy do produkcji
energii elektrycznej. Zasoby biomasy do celów energetycznych w Polsce, są jednymi z najwyższych spośród
wszystkich pozostałych źródeł odnawialnych. We wszystkich sektorach energetycznych wykorzystanie biomasy
jest najwyższe w porównaniu do pozostałych źródeł odnawialnych. Biomasa może być wykorzystywana do
celów energetycznych w procesach:
bezpośredniego spalania biomasy stałej (paliwa pierwotnego)
o odpady stałe suche (pelety, brykiety, trociny, wióry, drobnica z sadów, karpiny)
o drewno opałowe i odpadowe z lasów, w tym gałęzie z przecinek i cięć sanitarnych lasów
o uprawy energetyczne (wierzba energetyczna, ślazowiec, róża bezkolcowa, słoma, siano, inne)
zgazowania biomasy i dalsze spalanie paliw gazowych w celu wytwarzania energii elektrycznej i/lub cieplnej
(biogaz, syngaz - paliwo wtórne)
o uprawy energetyczne (kukurydza (kiszonka), trawa (zielonka/kiszonka), koniczyna (zielonka/kiszonka),
sorgo (kiszonka), burak cukrowy (kiszonka), inne)
o odpady produkcji rolnej (liście, odpady z produkcji roślin i warzyw, obornik i pomiot, gnojowica)
o odpady przetwórstwa rolno- spożywczego (wywar, serwatka, odpady poubojowe, odpady restauracyjne,
pulpa i melasa, inne)
o odpady biodegradowalne i części odpadów ulegające biodegradacji (osady ściekowe, odpady składowane
na wysypiskach śmieci, odpady komunalne)
o zrębki drzewne
przetwarzania na paliwa ciekłe i dalej wykorzystana do produkcji energii elektrycznej i/lub cieplnej (biopłyny
- paliwo wtórne) (oleje roślinne)
Strona 40
zgazowania biomasy i zagospodarowanie paliwa gazowego w celach transportowych (biogaz-CNG) - rodzaje
biomasy jak wyżej
przetwarzanie na biopaliwa i wykorzystanie w transporcie (buraki cukrowe, trzcina cukrowa, kukurydza,
pszenica, słoma bądź drewno, rzepak, soja, olej palmowy, odpady pochodzenia organicznego).
Biogaz
Biogaz to gaz uzyskany z biomasy, w szczególności z instalacji przeróbki odpadów zwierzęcych lub
roślinnych, oczyszczalni ścieków oraz składowisk odpadów. Biogaz składa się głównie z metanu
i dwutlenku węgla. Otrzymywany jest z odpadów roślinnych, odchodów zwierzęcych i ścieków, może być
używany jako gaz opałowy. Do zalet wynikających ze stosowania instalacji biogazowych należą:
produkowanie „zielonej energii”,
ograniczanie emisji gazów cieplarnianych poprzez wykorzystanie metanu,
obniżanie kosztów składowania odpadów,
zapobieganie
i rzek,
zanieczyszczeniu
gleb
oraz
wód
gruntowych,
zbiorników
powierzchniowych
uzyskiwanie wydajnego i łatwo przyswajalnego przez rośliny nawozu naturalnego,
eliminacja odoru.
Gospodarka odpadami
Z dniem 1 lipca 2013 roku zaczęły obowiązywać nowe zasady gospodarki odpadami komunalnymi. Zgodnie
z nimi, wywozem odpadów oraz ich zagospodarowaniem zajmuje się Gmina. Odpady wywożone są przez firmę
wyłonioną w drodze przetargu. Za odbiór odpadów właściciele nieruchomości uiszczają do Urzędu Gminy
opłatę ustaloną przez Radę Gminy. Uchwalono dwie stawki opłat. Kwota niższa obowiązuje przy prowadzeniu
selektywnej zbiórki odpadów, zaś kwota wyższa przy braku prowadzenia selektywnej zbiórki odpadów. Odpady
odbierane są od mieszkańców zgodnie z ogłoszonym harmonogramem.
Na terenie Gminy w miejscowości Czatolin funkcjonuje gminne składowisko odpadów. Powierzchnia tego
składowiska wynosi 6000 m². Składowisko objęte było przeglądem ekologicznym, a w dalszych latach
planowana była jego modernizacja. W 2014 roku zostało ogłoszone zamówienie na roboty budowlane na
realizację
zamówienia
pod
nazwą
„Zamknięcie
i
rekultywacja
składowiska
odpadów
w Czatolinie gm. Łyszkowice”.
Gmina realizuje również „Programu Usuwania Wyrobów Zawierających Azbest z Terenu Gminy Łyszkowice
na lata 2011 – 2014 z uwzględnieniem perspektywy do 2032 roku”. Program zawiera również plan ochrony
zdrowia mieszkańców Gminy przed szkodliwością azbestu.
EDUKACJA EKOLOGICZNA
Jak zapisano w Programie Ochrony Środowiska dla Gminy Łyszkowice : „”Edukacja ekologiczna zależy od
wielu podmiotów, którym trudno, zwłaszcza w systemie demokratycznym, narzucić kierunki działania, łatwo
nakazać pewne formy działania szkołom, trudniej mass-mediom, a prawie niemożliwe organizacjom
pozarządowym. Priorytety zależą od pewnych posunięć ogólnokrajowych, od ogólnej wizji rozwoju kraju, i w
szczególności od kierunków rozwoju województwa”#. W zakresie edukacji ekologicznej najważniejszym celem,
który należy osiągnąć jest wykształcenie świadomości ekologicznej i przekonanie ludzi o konieczności myślenia
i
działania
według
zasad
ekorozwoju.
Jest
to cel dalekosiężny, pewnie wykraczający poza horyzont 2015 roku, do którego można się zbliżać poprzez
stopniowe podnoszenie świadomości ekologicznej. Cel ten będzie możliwy do osiągnięcia przez intensyfikację
aktualnych działań, eliminowanie działań mało efektywnych i poszerzenie sposobów edukowania o nowe
formy,
przede
wszystkim
sprawdzone
gdzie
indziej,
w
kraju
i na świecie.
Czynnikami, które decydują o sukcesie realizowanej akcji edukacji ekologicznej są rzetelna informacja oraz
umiejętność komunikowania się ze społeczeństwem. Z tego powodu zadania w zakresie edukacji ekologicznej
znalazły się w niniejszym dokumencie, w każdej działce gospodarki środowiskowej. Odnoszą się one do
każdego aspektu ochrony środowiska i swym działaniem obejmują dzieci, młodzież oraz dorosłych.”
UWARUNKOWANIA PRZYRODNICZE
Strona 41
Położenie geograficzne, ukształtowanie powierzchni
Pod względem hipsometrycznym i geomorfologicznym rzeźba terenu Gminy Łyszkowice jest słabo
urozmaicona. Najwyższy punkt terenu wynosi 193,6m n.p.m i leży na południowym skraju Gminy, natomiast
najniższy jest na północnych jej krańcach i wynosi 97,0 m n.p.m.
Przeważająca część terenu Gminy leży w granicach jednostki geomorfologicznej wyróżnionej jako Równina
Łowicko-Błońska. Jej rzeźba terenu jest słabo urozmaicona. Tworzą ją piaszczyste pokrywy aluwialne i stożki
napływowe, stanowiące sedyment Wzniesień Łódzkich, jak też płaty równinnej, gliniastej moreny dennej. Ta
ostatnia forma zachowała się w obszarach bezpośrednio przylegających do falistej wysoczyzny morenowej
Wzniesień Łódzkich do wysokości (w przybliżeniu istniejących) północnych granic administracyjnych wsi
Łyszkowice i Zakulin. Dalej na północ od tego obszaru rozpościera się teren równin aluwialnych. Spadki
wysokości w obrębie całej Równiny Łowicko-Błońskiej nie przekraczają 0,5%. Wyraźne jest stałe nachylenie
terenu na północ.
W południowych i południowo-zachodnich obszarach Gminy układ warstw wysokościowych wskazuje na
przebieg w tym miejscu formy krawędziowej obszaru wysoczyzny zwanej Wysoczyzną Łódzką, fragment
Wzniesień Łódzkich. Jest to falista morena denna, ukształtowana przez lądolód stadiału Pilicy, zlodowacenia
Warty w okresie neoplejstocenu. W morfologii tego obszaru wyróżnia się liczne, wypukłe formy
glacjoflluwialne, uformowane głównie na osi południowy wschód na północny zachód. Mają cechy kemów,
ozów, moreny martwego lodu. Szczególne miejsca zajmują wzniesienia Wału Domaniewickiego, który ciągnie
się
od
Uchania
Górnego
do
Krępy
(Gm.
Domaniewice).
Wzgórza
te uznawane są za najdalej wysunięty na północny-wschód fragment Wzniesień Łódzkich.
Na obszarze Gminy Łyszkowice możemy również wyróżnić elementy denudacyjnej rzeźby peryglacjalnej w
strefie krawędziowej wysoczyzny. Są to wcięcia erozyjne w formie niecek i wąwozów.
Klimat
Teren Gminy Łyszkowice, jak cały obszar województwa łódzkiego, zaliczany jest do klimatu nizin
środkowopolskich. Region ten charakteryzuje, w stosunku do innych regionów Polski, duża częstotliwość
występowania dni z pogodą bardzo ciepłą, pochmurną bez opadów a mała częstotliwość dni z pogodą
umiarkowanie
ciepłą,
dni
z
opadem
i
dużym
zachmurzeniem.
Klimat
ten kształtują ścierające się masy powietrza kontynentalnego i oceanicznego.
Średnia roczna temperatura powietrza to 7 - 7,50 C. Suma rocznych opadów to 500 - 550 mm. Okres
wegetacyjny wynosi od 200 do 210 dni. Warunki klimatyczne panujące na obszarze Gminy określa się jako
względnie korzystne w zakresie potrzeb gospodarczych.
Walory klimatyczne:
warunki solarne wyróżniające się wysokim usłonecznieniem (z roczną sumą całkowitego promieniowania
słonecznego - 86,3 kcal/cm2, ze wskaźnikiem usłonecznienia względnego średnio w roku - 37%);
stosunkowo duża ilość dni pogodnych (miesięcznie 6,6);
stosunkowo małe zachmurzenie;
warunki termiczne charakteryzujące się wysokim wskaźnikiem termicznym (23C), stosunkowo długim
okresem bezmroźnym w roku (231 dni);
warunki wegetacyjne cechujące się długim okresem wegetacyjnym, 214 dni, przy długim lecie oraz krótkiej
lub średniej zimie;
warunki
do 1,9.
biometeorologiczne,
przy
wskaźniku
biometeorologicznym
wahającym
się
od
1,8
Wady klimatyczne:
niedobór opadów atmosferycznych, wyrażający się średnioroczną sumą opadów atmosferycznych od 550 mm
do 600 mm, niską - średnioroczną sumą dni z opadem 135,7, także wysoką częstotliwością występowania
ciągów bezopadowych (okresów posusznych);
wysoka wartość rocznej sumy parowania terenowego, co jest również przyczyną okresowych deficytów wody
w glebie (rocznie od 500 do 520 mm).
Wody powierzchniowe
Strona 42
Głównymi rzekami na obszarze Gminy są dopływy rzek: Bzury - Bobrówka z Baranówką, Zwierzyniec z
Ruczajem oraz Uchanka i Zielkówka. Na terenie Gminy występują sztuczne zbiorniki wód stojących (stawy
rybackie) o niewielkich powierzchniach, Łącznie powierzchnia wód stojących na obszarze Gminy Łyszkowice
wynosi 128 ha.
Rzeka Bobrówka. Jest prawobrzeżnym dopływem Bzury. Rzeka płynie z kierunku południowego na
północno-zachodni), Jej obszar źródliskowy leży w Bobrowej w Gminie Łyszkowice. Cała długość cieku
wynosi 38 km, a odcinek rzeki przepływający przez teren Gminy Łyszkowice jest odcinkiem górnym ze
źródłami na obszarze wsi Bobrowa. Dolinę rzeki na odcinku jej przebiegu przez obszar Gminy, charakteryzuje
spadek
rzędu
0,9
promila.
Koryto
rzeki
na
odcinku
od
Łyszkowic
do granicy z wsią Reczyce jest w całości uregulowane. W części północnej (Bobrowa, Kalenice)
o sporej krętości z licznymi zakrzaczeniami, zadrzewieniami oraz stawami przepływowymi. Rzeka zasila w
swoim górnym i środkowym biegu stawy rybackie (część położona na terenie Gminy Łyszkowice). Wody w
klasie czystości - non. z powodu wysokiego stężenia azotu azotanowego, pozostałe grupy parametrów:
wskaźnik substancji organicznych (BZT5, ChZTMn, ChZTCr, ilość tlenu rozpuszczonego) - klasa II, wskaźnik
substancji mineralnych (zawartość chlorków i siarczanów, wskaźnik przewodnictwa elektrolitycznego) - klasa I;
miano coli - klasa II; zawiesiny ogólne - klasa II. Stan czystości wód pozostałych rzek i cieków, przedstawiają
się wskaźnik substancji organicznych (BZT5, ChZTMn, ChZTCr, ilość tlenu rozpuszczonego) - klasa I;
wskaźnik substancji mineralnych (zawartość chlorków i siarczanów, wskaźnik przewodnictwa
elektrolitycznego) - klasa I; miano coli - klasa III; zawiesiny ogólne -klasa I.
Rzeka Zwierzyniec. Przepływa po wschodnim fragmencie Gminy na obszarach wsi Stachlew
i Polesie. Stan czystości rzeki Zwierzyniec wg obserwacji (stan 2003) z uwagi na przekroczenia zanieczyszczeń
biogennych opartych o wskaźniki: azotu azotynowego oraz fosforu ogólnego. Pozostałe grupy parametrów
charakteryzujących stan czystości wody przedstawiają się następująco: wskaźnik substancji organicznych
(BZT5, ChZTMn, ChZTCr, ilość tlenu rozpuszczonego) - klasa I; wskaźnik substancji mineralnych (zawartość
chlorków i siarczanów, wskaźnik przewodnictwa elektrolitycznego) - klasa I; miano coli - klasa III; zawiesiny
ogólne -klasa I.
Rzeka Uchanka. Przepływa w centralnej części Gminy z kierunku południowego na północny. Stan czystości
wód klasa IV z uwagi na zanieczyszczenia organiczne i mikrobiologiczne.
Wody podziemne
Niemal cały obszar Gminy położony jest według. podziału hydroregionalnego Polski (PIG Warszawa 1991)
w regionie hydrogeologicznym - kujawsko-mazowieckim, stanowiącym część południowo-wschodnią
makroregionu
zachodniego
Niżu
Polskiego.
Region
kujawsko-mazowiecki
obejmuje
w swych granicach Wał Kujawski Antyklinorium Środkowopolskiego, jako główny element strukturalny
budowy geologicznej.
W obrębie regionu występują trzy piętra wodonośne :
piętro wodonośne jury,
piętro wodonośne trzeciorzędu,
piętro wodonośne czwartorzędu.
Oddzielone są piętrami izolacyjnymi: górnojurajskim i górnomioceńsko - plioceńskim.
Piętro wodonośne jury ma, obok piętra czwartorzędowego, największe znaczenie użytkowe. Występuje na
przeważającej części regionu. Piętro to tworzą spękane i kawerniste utwory węglanowe - najczęściej wapienie
oksfordu. Wydajność poziomu zależy od stopnia zaangażowania tektonicznego i związanej z tym
szczelinowatości utworów i waha się pomiędzy 200 a 20 m3 /h. Poziomy wodonośne w piętrze jurajskim
występują w części Wału Kujawskiego przeważnie w strefie głębokości 50 - 100 m ppt. Strefa występowania
poziomów użytkowych uzależniona jest od głębokości występowania drożnych szczelin oraz od głębokości
pojawienia się wód zmineralizowanych. W skali regionalnej jest to miąższość znaczna (300 - 700m), lecz
lokalnie może być płytsza.
Piętro wodonośne trzeciorzędu występuje niemal w całym regionie kujawsko-mazowieckim i jest
reprezentowane przez utwory oligocenu i miocenu. Powoduje to występowanie najczęściej dwu poziomów
wodonośnych, przy czym dominujący, szerzej rozprzestrzeniony jest poziom mioceński, zaś poziom oligoceński
jest fragmentaryczny. Poziomy wodonośne piętra trzeciorzędowego występują najczęściej w strefie 50 - 100 m
Strona 43
ppt. Cechują się one wydajnością poniżej 30 m3 /h, miąższością warstwy wodonośnej od kilku do niespełna 20
m oraz średnią jakością wód o charakterystycznej podwyższonej barwie, będącej wynikiem obecności
substancji organicznej w postaci pyłu węgla brunatnego, typowej dla utworów miocenu.
Na północno-wschodnich krańcach Gminy wyznacza się granicę innego regionu hydrogeologicznegopołudniowomazowieckiego, który stanowi południowo-zachodnią część makroregionu wschodniego Niżu
Polskiego. Region południowomazowiecki obejmuje w swych granicach Nieckę Mazowiecką jako główny
element strukturalny budowy geologicznej. Południowomazowiecki region hydrogeologiczny charakteryzuje się
występowaniem trzech pięter wodonośnych o zasięgu regionalnym:
piętra wodonośnego kredy górnej - paleocenu,
piętra wodonośnego oligoceńsko - mioceńskie,
piętra wodonośnego czwartorzędu.
Pierwsze z nich tworzy właściwie jeden zespół wodonośny o wodach mieszanych porowo-szczelinowych,
bez wyraźnego podziału na poziomy wodonośne. W opisywanym rejonie piętro to nie ma znaczenia
użytkowego. Z kolei piętro trzeciorzędowe ma dwa różniące się bardzo poziomy wodonośne: oligoceński i
mioceński, które pozostają jednak w łączności hydraulicznej. Dominuje mioceński poziom wodonośny o dużym
znaczeniu
użytkowym.
Występuje
na
zmiennej
głębokości
i ma zmienne parametry hydrogeologiczne.
Ze względu na powszechne występowanie, piętro wodonośne czwartorzędu jest głównym piętrem
użytkowym na obszarze Gminy (zarówno w granicach regionu kujawsko-mazowieckiego, jak i regionu
południowomazowieckiego). W jego obrębie występują z reguły dwa lub trzy poziomy wodonośne:
poziom nadmorenowy, tworzący wody gruntowe, a występujący na terenie Gminy w piaskach
wodnolodowcowych zlodowacenia Warty oraz fluwialnych piaskach holoceńskich - w stropie serii glin
morenowych. Charakteryzuje się bardzo zmienną miąższością oraz zasilaniem infiltracyjnym; w obrębie dolin
rzecznych wody te mają ścisłe więzi hydrauliczne z wodami powierzchniowymi;
poziom śródmorenowy, definiowany jako drugi poziom wodonośny czwartorzędu, charakteryzujący się
ciągłą, miąższą warstwą wodonośną tworzoną przez interglacjalną serię piaszczysto-żwirową, zwierciadłem
naporowym
i
wybitnymi
walorami
użytkowymi;
jest
to pierwszy poziom użytkowy czwartorzędu. Z tego poziomu czerpana jest woda w studniach komunalnych w
Stachlewie (o głębokości 29 -36 m.);
poziom podmorenowy, występujący w piaskach i żwirach zlodowaceń południowopolskich, nieciągły i bez
znaczenia użytkowego.
Występowanie pierwszego poziomu wodonośnego na obszarze Gminy jest zmienne i zróżnicowane. Daje się
tu wyróżnić dwa główne obszary, dla których granicą jest fizjograficzna granica pomiędzy Wzniesieniami
Łódzkimi a Równiną Łowicko – Błońską. Są to obszary:
„południowo-zachodni”, gdzie I poziom wodonośny cechuje się płytką strefą wodonośną
i najczęściej jest zredukowany do sączeń w stropie glin zwałowych warciańskich. Zalega
przy tym dosyć płytko, lecz jednak zdecydowanie poniżej 1,0 m ppt. Kierunek spływu wód tego poziomu jest
zdeterminowany ukształtowaniem stropu utworów słaboprzepuszczalnych – w kierunku północnym;
”północny” - zdecydowanie bardziej zróżnicowany, gdzie często I poziom wodonośny występuje w strefie
1,0m. ppt. i cechuje się miąższą strefą wodonośną.
Północne rubieże obszaru Gminy stanowią południowo-wschodni fragment tzw. doliny kopalnej Chruślina, w
obrębie której I czwartorzędowy poziom wodonośny osiąga szczególnie duże miąższości. Strefa wodonośna
wykazuje tam walory wybitnego poziomu użytkowego. Granice zasięgu tego ważnego zbiornika wód
podziemnych (doliny wieku eemskiego) przebiegają głównie w terenach Gminy Domaniewice, Łowicz, w
mniejszym zakresie - gminy Bielawy i Zduny.
W obrębie dolin rzecznych i zagłębień bezodpływowych I poziom wodonośny, w szczególności
w obszarze „północnym”, znajduje się w kontakcie hydraulicznym z wodami powierzchniowymi.
Źródła zanieczyszczeń wód podziemnych i powierzchniowych
Głównymi źródłami zanieczyszczeń zarówno wód powierzchniowych, jak i podziemnych występujących na
terenie Gminy Łyszkowice, powodującymi ich eutrofizację, są zanieczyszczenia pochodzenia rolniczego. W
Strona 44
chwili
obecnej
zjawiska
skażenia
wód
gruntowych
związkami
azotu
i fosforu wymywanymi z gleb uprawnych stały się jednym z najpoważniejszych problemów ochrony
środowiska. Zanieczyszczenia obszarowe powstają bądź w wyniku wtórnej dyspersji substancji chemicznych ze
źródeł punktowych (kwaśny opad, przenikanie do systemów wodnych), bądź jako efekt wymywania związków
chemicznych ze stosunkowo dużych powierzchni (nawozy mineralne, gnojowica, pestycydy, itp.). Substancje
chemiczne przenoszone są zarówno przez wody spływające po powierzchni, jak i przesączające się przez profil
glebowy w postaci roztworów lub zawiesin, powodując zanieczyszczenia wód otwartych i gruntowych na
dużych
obszarach.
Dzieje
się
tak dlatego, że przy stosowaniu wysokich dawek nawożenia mineralnego tylko część substancji biogennych
wykorzystywana jest przez rośliny, natomiast pozostała ilość, wymywana poza zasięg systemów korzeniowych,
jest nie tylko tracona, ale przemieszczając się do systemów wodonośnych lub wód otwartych powoduje ich
zanieczyszczenia ze wszystkimi tego następstwami. Przemieszczanie się związków chemicznych w roztworze
glebowym zależy nie tylko od struktury gleby, zawartości frakcji ilastej i materii organicznej, ale także od
czynników chemicznych i mikrobiologicznych. Obecnie duże znaczenie przypisuje się zmianom odczynu gleby.
W ostatnich dziesięcioleciach zakwaszenie gleb wzrasta głównie z powodu kwaśnych opadów. Eutrofizacja
czyli przeżyźnienie wód powierzchniowych stanowi podstawowe zagrożenie dla ekosystemów wodnych.
Eutrofizacja rzek objawia się intensywnym rozwojem glonów planktonowych, których miernikiem jest
zawartość
w wodzie chlorofilu a. Nadmierne ilości azotu i fosforu są wprowadzane do wód powierzchniowych
ze źródeł punktowych i powierzchniowych. Do źródeł punktowych zaliczamy wyloty rurociągów
lub kanałów odprowadzających ścieki (surowe lub oczyszczone).
Dużym zagrożeniem dla stanu czystości wód podziemnych i powierzchniowych są zwłaszcza nieszczelne
szamba oraz dzikie wyloty kanalizacji.
Wyróżnia się również źródła punktowe rozproszone, do których na terenach wiejskich należą przede
wszystkim zagrody i ich bezpośrednie otoczenie. Chodzi o niezabezpieczone płytami betonowymi stosy
obornikowe i kiszonkowe, szklarnie i tunele foliowe, budynki inwentarskie bez szczelnej podłogi oraz
nieszczelne zbiorniki gnojowicy, wody gnojowej, gnojówki i ścieków. Pochodzące z tych źródeł biogeny są w
dużej ilości wprowadzane do wód gruntowych na stosunkowo niewielkiej powierzchni.
Źródłem powierzchniowych zanieczyszczeń jest podziemne i powierzchniowe wymywanie związków azotu i
fosforu z użytków rolnych, jak też imisja związków azotu z atmosfery (NH3 i NOx).
Z wymienionych źródeł związki azotu wraz z wodami opadowymi przesiąkają przez glebę i docierają do wód
podziemnych. Związki fosforu wraz z cząsteczkami gleby przedostają się do wód powierzchniowych głównie w
wyniku spływów powierzchniowych będących efektem intensywnych opadów deszczu, roztopów i spadków
terenu.
Ścieki deszczowe z dróg i placów zanieczyszczają wody powierzchniowe głównie substancjami
ropopochodnymi spłukiwanymi z nawierzchni dróg.
Gleby
Najkorzystniejsze warunki glebowe ma centralna część Gminy, zaś przeważający odsetek użytków rolnych
dobrej klasy III, mają wsie Zakulin i Łyszkowice. (dane Urzędu Gminy). Grunty dobrej jakości stanowią 19,5%
powierzchni użytków rolnych, średniej jakości, czyli klasy IV, IVa, IVb -39%.
Warunki glebowe na terenie Gminy są zatem zróżnicowane przestrzennie, w odróżnieniu od innych obszarów
powiatu łowickiego. Źródłem tego zróżnicowania jest zmienność rodzaju podłoża mineralnego i charakteru
stosunków wodnych.
Gleby hydromorficzne o większej, zwartej powierzchni występują jedynie w rejonie odcinka ujściowego
rzeki Ruczaj, w obrębie obniżenia wykorzystywanego przez tę rzekę oraz w sąsiednim obniżeniu, stanowiącym
obszar źródliskowy cieku bez nazwy. Te gleby organiczne są tutaj reprezentowane głównie przez gleby
murszowe i glejowe wytworzone na torfowiskach niskich. Gleby te stanowią użytki zielone bagienne i
pobagienne.
Na pozostałym obszarze Gminy Łyszkowice królują gleby mineralne. Biorąc pod uwagę klasyfikację
rodzajową, gleby zalegające obszar rejonu, zostały prawie w całości wytworzone z glin zwałowych lekkich,
piasków słabogliniastych i gliniastych leżących na glinach, a także piaskach luźnych i żwirach. Dominującymi
typami genetycznymi gleb są gleby rdzawe oraz gleby brunatne wyługowane i gleby płowe. Na południowozachodnich krańcach Gminy oraz w jej części środkowej (w obszarze ograniczonym Wałem Domaniewickim,
Strona 45
na północ od Kalenic-Pszczonówki, po Czatolin-Starą Wieś, dalej nieco na północ od Łyszkowic po południowe
obszary Kuczkowa), występują gleby dobrej jakości zaliczane głównie do IV, a nawet III klasy bonitacji gleby.
Pod względem przydatności rolniczej, większą część obszaru omawianego zaliczyć można do kompleksu
żytniego bardzo dobrego (4). W paśmie obejmującym grunty północnego Czatolina, południowych obszarów
wsi
Wrzeczko
i Łagów występują gleby typu czarne i szare ziemie, wykształcone na glinach zwałowych lekkich
i piaskach leżących na glinach. Gleby te są okresowo podtapiane, ale pomimo to ich przydatność rolnicza jest
dosyć wysoka – duża ich część zalicza się do kompleksu zbożowo-pastewnego mocnego (8). W dolinie rzeki
Uchanki natomiast występują również szare ziemie, ale wykształcone z piasków słabogliniastych i gliniastych,
do tego okresowo silnie zawilgocone. Gleby rdzawe i bielicowe wytworzone z piasków słabogliniastych i
gliniastych, występują niemal powszechnie w północnej części Gminy. Klasy bonitacyjne przedmiotowych
gruntów
ustalone
zostały
na
V
i
VI,
rzadko
IVb
i tworzą kompleksy rolniczej przydatności typu żytni słaby (6) i żytnio-łubinowy (7). W obrębie Wału
Domaniewickiego na podłożu piaszczysto-żwirowym powstały również gleby rdzawe, zaliczane
do kompleksu żytnio-łubinowego (7). Podobną przydatnością charakteryzują się też większe obszary gruntów
wsi Bobrowa.
Rodzaj szaty roślinnej związany jest z uprawą przyległych terenów rolnych w układach ekologicznych
i w zespołach typowo rolniczych.
Udział procentowy gleb poszczególnych klas bonitacyjnych w Gminie Łyszkowice przedstawia się
następująco:
III klasa gruntów – 17%
IV klasa gruntów – 25,6%
V klasa gruntów – 37,3%
VI klasa gruntów – 18,2 %
VIz klasa gruntów - 1,8 %
Jeśli według IUNiG w Puławach ocena bonitacji gleb dla obszaru byłego województwa wynosi
dla gruntów ornych – 45,6 punktów, a użytków zielonych - 37,1, to taka sama ocena dla Gminy Łyszkowice
wynosi odpowiednio 40,1 i 35,3. Są to wskaźniki sytuujące Gminę na ostatniej pozycji wśród gmin powiatu
łowickiego.
Surowce mineralne
Rozpoznane na terenie Gminy surowce mineralne to przede wszystkim naturalne kruszywa mineralne jakimi
są wodnolodowcowe utwory okruchowe - piaski i żwiry wału kemowego - Wału Domaniewickiego. Na
obszarze Gminy udokumentowano złoża kopalin w Czatolinie, Kalenicach, Uchaniu Górnym i Serokach. W
ramach udokumentowanych złóż kopalin funkcjonują tereny i obszary górnicze: „Kalenice - Czatolin III”,
„Czatolin
II”,
„Uchań”,
„Kalenice
V”,
„Kalenice
VI”.
Z
uwagi
na dynamiczną eksploatację ww. złóż należy przyjąć że niektóre z nich zostały w całości wyeksploatowane i
podlegają rekultywacji (np. Uchań Górny).
Lasy
Najcenniejszymi obszarami w strukturze przestrzennej krajobrazu Gminy, z punktu widzenia ochrony
różnorodności biologicznej ekosystemów, jak również z uwagi na różnorodność funkcji i rozległość tych
struktur, są obszary leśne.
Na terenie Gminy występuje kilka większych kompleksów leśnych oraz niewielkie lasy chłopskie. Lasy
występują w wielu punktach Gminy jednak największe kompleksy można spotkać w południowej
i południowo-zachodniej jej części. Kompleksy leśne o mniejszej zwartości oraz rozległości występują również
we wschodniej części Gminy, w paśmie pomiędzy zabudową wsi Stachlew, Polesie,
a ciągiem zabudowy wsi Seligów i Bobiecko, a także w części środkowo-północnej – w paśmie między
zabudową wsi Wrzeczko i Glinka, a Uchaniem Dolnym.
W granicach wsi Bobrowa i Kalenice znajduje się najcenniejszy pod względem przyrodniczym las,
użytkowany przez Zakład Leśny Szkoły Głównej Gospodarstwa Wiejskiego w Rogowie, zajmujący łączną
powierzchnię 390 ha. Skład występującego tu drzewostanu charakteryzuje się przewagą sosny z obecnością
Strona 46
dosyć licznych gatunków drzew liściastych, w tym buka. Opisany kompleks leśny znajduje swoją kontynuację
na terenie gminy Lipce Reymontowskie.
W niedużej odległości, po wschodniej stronie rzeki Bobrówki znajduje się również spory kompleks leśny,
zwany Lasem Kraszewka, pozostający w granicach gminy Maków.
Pozostałe lasy porastające teren Gminy Łyszkowice nie prezentują już takiej różnorodności siedlisk
i drzewostanów jak opisane powyżej kompleksy leśne. W przeważającej części są to lasy prywatne, zajmujące
ubogie siedliska, w większości zmienione lub całkowicie ukształtowane przez gospodarkę leśną.
W 2013 roku powierzchnia gruntów leśnych w Gminie wynosiła 2110,02 ha, wskaźnik lesistości kształtował
się na poziomie 19,6%. W strukturze własności dominują grunty leśne prywatne zajmując 73,8% ogółu,
pozostała część to grunty leśne publiczne Skarbu Państwa, z których 27,5% pozostaje
w zarządzie Lasów Państwowych.#
Użytki leśne skoncentrowane są w kompleksach:
„Las Doświadczalny SGGW” w Bobrowej o zróżnicowanym zbiorowisku sosny, buka i dębu,
z dosyć ubogą roślinnością zielną, miejscami z naturalnymi płatami boru mieszanego sosnowo- dębowego;
lasy porastające Wał Domaniewicki oraz kompleksy we wsi Seligów i Polesie, monokultury sosnowe
pierwszego nasadzenia na gruntach porolnych.
W zadrzewieniu pasów drogowych dominują klony, topole, jesiony, lipy, wierzby. Drzewostan występuje
sporadycznie. Topole w pasie drogowym drogi wojewódzkiej osiągają wiek rębności
i wymagają wymiany.
Obszary chronione
Zgodnie z art. 6. Ustawy o ochronie przyrody (tekst jedn. Dz. U. z 2009 r. Nr 151, poz. 1220 ze zm.) do form
ochrony przyrody zaliczane są: parki narodowe, rezerwaty przyrody, parki krajobrazowe, obszary chronionego
krajobrazu, obszary Natura 2000, pomniki przyrody, stanowiska dokumentacyjne, użytki ekologiczne, zespoły
przyrodniczo- krajobrazowe oraz ochrona gatunkowa roślin, zwierząt i grzybów.
Na obszarze Gminy Łyszkowice wyróżniono: rezerwat przyrody „Kwaśna Buczyna”, rezerwat przyrody
„Bukowiec”,
pomniki
przyrody
oraz
użytki
ekologiczne.
Strona 47
Mapa poniżej przedstawia formy ochrony przyrody występujące na obszarze Gminy Łyszkowice.
Mapa : Formy ochrony przyrody na obszarze Gminy Łyszkowice
Źródło:
Geoserwis
Generalnej
Dyrekcji
Ochrony
Środowiska, www.geoserwis.gdos.pl ,
dostęp:
wrzesień
2015
Strona 48
Rezerwaty przyrody
Wspomniana wyżej Ustawa definiuje rezerwat przyrody jako teren, który: „obejmuje obszary zachowane w
stanie naturalnym lub mało zmienionym, ekosystemy, ostoje i siedliska przyrodnicze,
a także siedliska roślin, siedliska zwierząt i siedliska grzybów oraz twory i składniki przyrody nieożywionej,
wyróżniające się szczególnymi wartościami przyrodniczymi, naukowymi, kulturowymi lub walorami
krajobrazowymi.”
Na terenie Gminy Łyszkowice znajdują się dwa rezerwaty przyrody, których krótką charakterystykę
zamieszczono poniżej.
Tabela : Rezerwaty przyrody w Gminie Łyszkowice
opis chronionego
obiektu
nazwa
Kwaśna
Buczyna
las mieszany
bukowo-dębowy
o cechach
kwaśnej buczyny
Bukowiec
las mieszany
z udziałem buka
występującego
przy granicy
naturalnego
zasięgu
pow.
[ha]
14,8
6,54
data utworzenia/ podstawa prawna
Zarządzenie NR 7/2010 Regionalnego
Dyrektora Ochrony Środowiska w Łodzi z
dnia 3 lutego 2010 r. w sprawie rezerwatu
przyrody „Kwaśna Buczyna” (Dz. Urz. Woj.
Łódzkiego Nr 49, poz.377), Rozporządzenie
Ministra Ochrony Środowiska, Zasobów
Naturalnych i Leśnictwa z dnia 23 grudnia
1998 r. w sprawie uznania za rezerwat
przyrody (Dz. U. Nr 166, poz. 1221 z 1998
r.)
Zarządzenie NR 4/2010 Regionalnego
Dyrektora Ochrony Środowiska w Łodzi z
dnia 3 lutego 2010 r. w sprawie rezerwatu
przyrody „Bukowiec” (Dz. Urz. Woj.
Łódzkiego Nr 49, poz.374), Zarządzenie
Ministra Leśnictwa z dnia 12 maja 1954 r. w
sprawie uznania za rezerwat przyrody (MP
nr A-54, poz. 748 z 1954 r.)
Właściciel / zarządca /
użytkownik
Skarb Państwa /
Lasy Państwowe /
LZD SGGW w
Rogowie
Skarb Państwa /
Lasy Państwowe /
Nadleśnictwo
Rogów LZD SGGW
Źródło: Opracowanie własne na podstawie Rejestru Form Ochrony Przyrody prowadzonego przez
Regionalnego Dyrektora Ochrony Środowiska w Łodzi (stan na 04.08.2015)
Obszar Natura 2000#
Ustawa o ochronie przyrody definiuje obszar Natura 2000 jako obszar specjalnej ochrony ptaków, specjalny
obszar ochrony siedlisk lub obszar mający znaczenie dla Wspólnoty, utworzony w celu ochrony populacji dziko
występujących ptaków lub siedlisk przyrodniczych lub gatunków będących przedmiotem zainteresowania
Wspólnoty.
Przez teren Gminy Łyszkowice nie przebiega obszar Natura 2000.
Użytki ekologiczne
Zgodnie z Ustawą o ochronie przyrody (tekst jedn. Dz. U. z 2009 r. Nr 151, poz. 1220 ze zm.), art. 42.
- użytkami ekologicznymi są zasługujące na ochronę pozostałości ekosystemów mających znaczenie dla
zachowania różnorodności biologicznej – naturalne zbiorniki wodne, śródpolne i śródleśne oczka wodne, kępy
drzew i krzewów, bagna, torfowiska, wydmy, płaty nieużytkowanej roślinności, starorzecza, wychodnie skalne,
skarpy, kamieńce, siedliska przyrodnicze oraz stanowiska rzadkich lub chronionych gatunków roślin, zwierząt i
grzybów, ich ostoje oraz miejsca rozmnażania lub miejsca sezonowego przebywania. Obszary te charakteryzują
się niewielką powierzchnią i posiadają mniejsze walory przyrodnicze w porównaniu z rezerwatami
przyrodniczymi. Na obszarze Gminy Łyszkowice znajdują się dwa użytki ekologiczne opisane w tabeli poniżej.
Tabela : Użytki ekologiczne w Gminie Łyszkowice
pow.
[ha]
0,54
0,44
obowiązująca podstawa prawna wraz z oznaczeniem miejsca
ogłoszenia aktu prawnego
Rozporządzenie Nr 2 Wojewody Skierniewickiego z dnia 15 stycznia
1997 r. w sprawie uznania za użytki ekologiczne Dz. Urz. Woj.
Skierniewickiego Nr 1, poz. 2
Rozporządzenie Nr 2 Wojewody Skierniewickiego z dnia 15 stycznia
1997 r. w sprawie uznania za użytki ekologiczne Dz. Urz. Woj.
opis lokalizacji
Leśnictwo Pszczonów ,
Nadleśnictwo Skierniewice,
oddz.291 g, dz. nr 279
Leśnictwo Pszczonów ,
Nadleśnictwo Skierniewice,
Strona 49
Skierniewickiego Nr 1, poz. 2
oddz.291 i, dz. nr 279
Źródło: Opracowanie własne na podstawie Rejestru Form Ochrony Przyrody prowadzonego przez
Regionalnego Dyrektora Ochrony Środowiska w Łodzi (stan na 04.08.2015)
Pomniki przyrody
Zgodnie z art. 40 ust.1. Ustawy o ochronie przyrody (tekst jedn. Dz. U. z 2009 r. Nr 151, poz. 1220
ze zm.) pomnikami przyrody „są pojedyncze twory przyrody żywej i nieożywionej lub ich skupiska
o szczególnej wartości przyrodniczej, naukowej, kulturowej, historycznej lub krajobrazowej oraz odznaczające
się indywidualnymi cechami, wyróżniającymi je wśród innych tworów, okazałych rozmiarów drzewa, krzewy
gatunków rodzimych lub obcych, źródła, wodospady, wywierzyska, skałki, jary, głazy narzutowe oraz jaskinie”.
w
Na terenie Gminy Łyszkowice znajduje się 5 pomników przyrody. Żaden z pomników nie jest objęty ochroną
zakresie
prawa
międzynarodowego.
Strona 50
Tabela : Pomniki przyrody w Gminie Łyszkowice
nazwa pomnika
przyrody
(jak w akcie
prawnym
o ustanowieniu)
Lipa drobnolistna
Lipa drobnolistna
1998-12-21
1998-12-21
Lipa drobnolistna
1998-12-21
Lipa drobnolistna
1998-12-21
Lipa drobnolistna
data
utworzenia
pomnika
przyrody
1998-12-21
obowiązująca podstawa prawna wraz z
oznaczeniem miejsca ogłoszenia aktu
prawnego
Rozporządzenie Nr 29 Wojewody
skierniewickiego z dnia 21 grudnia 1998 r.
w sprawie uznania za pomniki przyrody
Dz. Urz. woj. Skierniewickiego Nr 23,
poz. 268
Rozporządzenie Nr 29 Wojewody
skierniewickiego z dnia 21 grudnia 1998 r.
w sprawie uznania za pomniki przyrody
Dz. Urz. woj. Skierniewickiego Nr 23,
poz. 268 - ochrona zniesiona Uchwałą Nr
VIII/33/2015 Rady Gminy Łyszkowice z
dnia 29 kwietnia 2015 r. w sprawie
zniesienia formy ochrony przyrody z
drzew uznanych za pomniki przyrody w
granicach administracyjnych Gminy
Łyszkowice (Dz. Urz. Woj. Łódź. poz,
2331)
obwód na
wys. 1,3 m
(cm)
203 cm
235 cm
miejscowość/
obręb
ewidencyjny
opis lokalizacji
brak danych
forma
własności
sprawujący nadzór
brak danych
350 cm
310 cm
(było 299 cm)
Leśnictwo
Pszczonów
oddz. 291
440 cm
(było 430 cm)
Bobrowa /
279/1
Skarb Państwa/
Lasy
Państwowe Nadleśnictwo
Skierniewice
Wojewódzki
Konserwator
Przyrody
w Skierniewicach
Źródło: Opracowanie własne na podstawie Rejestru Form Ochrony Przyrody prowadzonego przez Regionalnego Dyrektora Ochrony Środowiska w Łodzi (stan na
04.08.2015)
Strona 51
Świat zwierzęcy
Walory obszaru Gminy z racji istniejącego zagospodarowania są niewielkie;
na terenach rolnych brak jest fauny stale bytującej lub występuje ona sporadycznie;
na obszarach zabudowanych występują zbiorowiska typowe dla towarzyszących siedliskom ludzkim,
zwierzęta domowe oraz dziko żyjące szkodniki, z ssaków występują tu głównie gryzonie synantropijne i
związane z polami uprawnymi: mysz domowa (Mus musulus), szczur wędrowny (Rattus norvegicus), nornik
zwyczajny (Microtus arvalis), mysz polna (Apodemus agrarius), zając szarak (Lepus europaeus).
Zagrożenia dla środowiska przyrodniczego
Powodzie. Nie występują tereny bezpośredniego zagrożenia powodzią. W dolinach rzek (łąki) mogą wystąpić
sporadycznie podtopienia wodami roztopowymi lub wodami z intensywnych opadów letnich.
Poważne awarie. Największym potencjalnym zagrożeniem jest transport drogowy i kolejowy:
przez teren Gminy przebiega droga wojewódzka Nr 704 relacji Łowicz - Brzeziny, którymi przewożone są
ładunki niebezpieczne mogące stwarzać zagrożenie dla ludności i środowiska;
szczególne niebezpieczeństwo występuje przy transporcie TSP (Toksycznych Środków Przemysłowych) – w
razie awarii pojazdu, wypadku drogowego lub katastrofy może nastąpić uwolnienie się TSP do środowiska;
do newralgicznych miejsc, gdzie mogą nastąpić takie zdarzenia należą przede wszystkim: przejazd przez
Łyszkowice, miejsce to jest zbliżone do zabudowy mieszkaniowej;
przez obszar Gminy przebiega linia kolejowa, którą przewożone są cysterny kolejowe zawierające oleje, o
pojemnościach
do
60
Mg;
w
razie
wystąpienia
katastrofy
kolejowej
i uwolnienia w jej wyniku TSP na dużym obszarze wystąpi skażenie środowiska, w zasięgu skażeń może
znaleźć się zabudowa mieszkaniowa w rejonie wsi Grudze Nowe i Grudze Stare.
Źródła stacjonarne to:
stacja benzynowa w Łyszkowicach;
rurociąg przesyłowy paliw płynnych, ułożony w terenach rolnych wsi Trzcianka, Uchań Górny, Kalenice,
Łyszkowice, Wrzeczko, Gzinka i Nowe Grudze, zbliżony do najbliższego siedliska rolniczego na odległość ca
50m;
gazociąg wysokiego ciśnienia, ułożony w terenach rolnych wsi Stachlew i Polesie zbliżony
do najbliższego siedliska rolniczego na odległość ca 100m.
Stacja benzynowa posiada zwykłe zabezpieczenia pożarowe ograniczające możliwość wybuchu zbiorników
podziemnych w sytuacjach pożarowych urządzeń powierzchniowych. Rurociąg przesyłowy paliw posiada
system elektronicznego monitoringu z siecią zasuw (rozstaw zasuw na sieci średnio
co 5km) umożliwiających zdalaczynne i automatyczne zamknięcie odcinka rurociągu w sytuacjach awaryjnych.
STAN CZYSTOŚCI POWIETRZA ATMOSFERYCZNEGO NA TERENIE
GMINY ŁYSZKOWICE
Zanieczyszczenia
Na terenie Powiatu Łowickiego podstawowymi źródłami emisji zanieczyszczeń są:
kotłownie zakładowe,
lokalne kotłownie grzewcze,
paleniska domowe,
procesy technologiczne,
transport samochodowy.
Do głównych źródeł emisji zorganizowanej związanej z energetycznym spalaniem paliw należą zakłady
zlokalizowane w Łowiczu, takie jak np. OSM w Łowiczu.#
Wielkości emisji zanieczyszczeń w powiecie łowickim - bez uwzględnienia palenisk domowych oraz
transportu samochodowego wynosiła w 2002 r.:
Strona 52
Tabela : Wielkości emisji zanieczyszczeń w powiecie łowickim w 2002 r.
L.
p.
1.
2.
3.
4.
5.
6.
7.
8.
9.
Miejscowość
Miasto + gmina Łowicz
gmina Bielawy
gmina Chąśno
gmina Domaniewice
gmina Kiernozia
gmina Kocierzew
gmina Łyszkowice
gmina Nieborów
gmina Zduny
Suma:
Pył
120,86
19,51
1,11
0,36
1,52
0,22
44,77
4,83
4,33
197,51
Wielkość emisji zanieczyszczeń [ Mg/rok]
SO2
NO2
CO
337,84
136,34
276,50
12,92
2,02
56,25
0,87
0,33
3,32
0,29
0,04
1,95
1,09
0,22
5,48
0,04
0,61
0,07
62,13
11,75
175,88
3,70
0,77
18,63
3,94
2,87
16,47
422,82
154,95
544,55
CO2
113853,43
2781,87
314,45
86,82
400,10
199,68
9945,91
943,96
855,55
129381,77
Źródło: „Informacja o stanie środowiska w Powiecie Łowickim w 2002 r.”, WIOŚ
W 2002r w porównaniu do roku poprzedniego wzrosła wielkość emisji dwutlenku siarki, dwutlenku azotu i
dwutlenku węgla, a zmalała pyłu i tlenku węgla.
Głównym zagrożeniem dla jakości powietrza Gminy Łyszkowice jest emisja zanieczyszczeń
z lokalnych źródeł ciepła szczególnie w okresie grzewczym – jesienno-zimowym oraz z lokalnego transportu
samochodowego.
„Emisje zanieczyszczeń do atmosfery można podzielić na naturalną i antropogeniczną. Emisja naturalna
związana jest głównie z erupcją wulkanów, pożarami lasów i łąk, rozkładem materii organicznej, erozją gleb i
skał.
W emisji antropogenicznej wyróżniamy:
1) emisję punktową pochodzącą ze zorganizowanych źródeł w wyniku energetycznego spalania paliw i
przemysłowych procesów technologicznych;
2) emisję liniową – komunikacyjną pochodzącą głownie z transportu samochodowego, kolejowego, wodnego i
lotniczego;
3) emisję powierzchniową w skład, której wchodzą zanieczyszczenia komunalne z palenisk domowych,
gromadzenia i utylizacji ścieków i odpadów;
4) emisję z rolnictwa pochodzącą z upraw i hodowli zwierząt;
5) emisję
niezorganizowaną
powstającą
wskutek
pojedynczych
pożarów,
prac
budowlanych
i remontowych, nakładania na powierzchnie warstw kryjących, przypadkowych wycieków, itp.”#
W ramach monitoringu środowiska przyrodniczego województwa łódzkiego w 2014 r. przeprowadzono
roczną ocenę jakości powietrza. W tym celu województwo łódzkie podzielono na dwie strefy: Strefę łódzką#
oraz Strefę Aglomeracji Łódzkiej#.
Wyniki parametrów dla stref oceny jakości powietrza pod kątem ochrony zdrowia przydzielono
do dwóch klas:
klasy A – poziom stężeń nieprzekraczający wartości poziomu dopuszczalnego, docelowego lub celu
długoterminowego;
klasy C – poziom stężeń powyżej wartości poziomu dopuszczalnego, docelowego lub celu
długoterminowego.
Gmina Łyszkowice znajduje się w strefie łódzkiej, która została przydzielona do następujących klas jakości
powietrza pod kątem ochrony zdrowia:
dla SO2 – klasa A,
dla NO2 – klasa A,
dla B(a)P – klasa A,
dla CO – klasa A,
dla ozonu – klasa A,
Strona 53
dla PM 2,5 – klasa C (z uwzględnieniem poziomu dopuszczalnego),
dla PM 10 – klasa C (z uwzględnieniem poziomów dopuszczalnych),
dla B(a)P w pyle PM 10 - klasa C (z uwzględnieniem poziomu dopuszczalnego).
Mapy poniżej obrazują rozmieszczenie oraz ładunki emisji punktowej, powierzchniowej i liniowej PM10 w
województwie łódzkim oraz na obszarze powiatu łowickiego.
Mapa : Rozmieszczenie oraz ładunki emisji punktowej PM10 w województwie łódzkim w 2014 r.
Źródło: Roczna Ocena Jakości Powietrza w Województwie Łódzkim w 2014 roku, Wojewódzki Inspektorat
Ochrony Środowiska w Łodzi, Łódź 2015 r.
Mapa : Rozmieszczenie oraz ładunki emisji liniowej PM10 w województwie łódzkim w 2014 roku
Strona 54
Mapa : Rozmieszczenie oraz ładunki emisji powierzchniowej PM10 w powiecie łowickim w 2014 roku
Strona 55
Programem ochrony powietrza w celu osiągnięcia poziomu dopuszczalnego benzo(a)pirenu zawartego w pyle
zawieszonym PM10 objęty jest m.in. powiat łowicki, a w jego ramach: gmina wiejska Bielawy, gmina wiejska
Chąśno, gmina wiejska Domaniewice, gmina wiejska Kiernozia, gmina wiejska Kocierzew Południowy, gmina
wiejska Łowicz, gmina miejska Łowicz, gmina wiejska Łyszkowice, gmina wiejska Nieborów oraz gmina
wiejska Zduny Poniżej przedstawiono charakterystykę obszaru Gminy Łyszkowice.
Tabela : Lokalizacja i charakterystyka obszaru przekroczeń w odniesieniu do obszaru przekroczeń poziomu
docelowego benzo(a)pirenu zawartego w pyle zawieszonym PM10
Kod obszaru przekroczeń
Lokalizacja obszaru
Powierzchnia obszaru przekroczeń poziomu docelowego [km2]
Liczba ludności obszaru przekroczeń
Emisja łączna B(a)P z obszaru przekroczeń objętych programem
w 2012 roku [kg]
Charakter obszaru
Ld12SldB(a)Pa01
gmina wiejska Łyszkowice
50,5
4,3 tys.
22,9
rolniczy
Źródło: Uchwała nr LIII/945/14 Sejmiku Województwa Łódzkiego z dnia 28 października 2014 roku sprawie
zmiany uchwały Nr XXXV/690/13 Sejmiku Województwa Łódzkiego z dnia 26 kwietnia 2013 roku w sprawie
programu ochrony powietrza dla strefy w województwie łódzkim w celu osiągnięcia poziomu dopuszczalnego
pyłu zawieszonego i poziomu docelowego benzo(a)pirenu zawartego w pyle zawieszonym PM10 oraz planu
działań krótkoterminowych Nazwa strefy: strefa łódzka. Kod strefy: PL1002.
Obszar do którego zakwalifikowano Gminę Łyszkowice zajmuje łączną powierzchnię 5655,5 km2,
zamieszkiwany jest przez 915,8 tys. osób. Jest to obszar o charakterze miejskim i rolniczym. Emitowany
ładunek B(a)P ze wszystkich typów źródeł wynosił 1996,1 kg; stężenia średnie roczne
z pomiarów osiągały maksymalnie 10,8 ng/m3 (Radomsko); maksymalne stężenia średnie roczne
z modelowania osiągały 5,5 ng/m3 w Piotrkowie Trybunalskim.
Mapa : Obszar przekroczeń Ld12SldB(a)Pa01 w strefie łódzkiej w 2012 r.
Strona 56
W stężeniach przeważa emisja powierzchniowa na obszarach miejskich oraz emisja napływowa głównie na
obszarach o charakterze rolniczym.
Tabela : Udziały % poszczególnych typów emisji w stężeniach całkowitych B(a)P w obszarze
napływ
powierzchniowa
liniowa
przemysłowa
12,0%
84,9%
1,0%
2,1%
Wykres : Udziały % poszczególnych typów emisji w stężeniach całkowitych B(a)P w obszarze
Strona 57
Źródło: Opracowanie własne
Mapa : Przewagi emisji w stężeniach B(a)P rok w obszarze przekroczeń Ld12SldB(a)Pa01 w strefie łódzkiej
w 2012 r.
KIERUNKI I ZAKRES DZIAŁAŃ NAPRAWCZYCH MAJĄCYCH NA CELU OSIĄGNIECIE POZIOMU
DOPUSZCZALNEGO PYŁU ZAWIESZONEGO PM10 I BENZO(A)PIRENU.#
Strona 58
Kierunek nr 1 – w zakresie ograniczania emisji powierzchniowej pochodzącej z sektora komunalnobytowego
LdEM01
LdEM03
LdEM04
LdEM05
LdEM06
LdEM07
LdEM08
LdEM09
LdEM10
LdEM11
LdEM12
LdEM13
LdEM14
LdEM15
LdEM99
budowa lub rozbudowa centralnych systemów ciepłowniczych lub/i gazowych
lub/i energetycznych
stosowanie paliwa o parametrach jakościowych jak najlepiej dostosowanych do danego
rodzaju/typu kotła
stosowanie źródeł ciepła bezemisyjnych lub/i niskoemisyjnych posiadających certyfikaty
energetyczno-emisyjne (znak „bezpieczeństwa ekologicznego”)
stosowanie źródeł ciepła niskoemisyjnych lub bezemisyjnych źródeł energii odnawialnej
odpowiadających normom polskim i europejskim
przegląd kotłowni węglowych w zakresie stanu technicznego, efektywności energetycznej oraz
wielkości w odniesieniu do potrzeb użytkowych, w celu określenia zakresu prac dot. wymiany
kotłów (wraz z instalacją wewnętrzną), ich modernizacji, remontu lub konserwacji
prowadzenie na bieżąco konserwacji i remontów kotłów oraz kominów odprowadzających do
powietrza spaliny
termomodernizacja budynków
instalowanie i stosowanie urządzeń do pomiarów zużycia energii cieplnej i zaworów
termostatycznych grzejnikowych
instalowanie i stosowanie technik odpylania, w miarę możliwości technicznych
i finansowych
kontrola gospodarstw domowych w zakresie właściwego gospodarowania odpadami,
w celu zaniechania praktyk spalania w domowych kotłach i paleniskach odpadów lub paliw
niekwalifikowanych
kontrola przestrzegania tzw. „Regulaminu pracowniczego ogrodu działkowego” w zakresie
wyposażenia domków działkowych w źródła grzewcze, ewidencja tych źródeł oraz kontrola
warunków ich eksploatacji
organizacja terenów rekreacyjnych z wyznaczonymi miejscami do organizowania ognisk
i grillowania
skuteczne egzekwowanie zakazu wypalania łąk, ścierniska i pól
wprowadzenie zakazu grillowania na balkonach i tarasach
Inne niewymienione działania
Kierunek nr 3 – w zakresie ograniczania emisji liniowej (komunikacyjnej)
LdEL09
LdEL10
LdEL11
LdEL12
LdEL13
LdEL14
LdEL15
LdEL16
budowa systemu tras rowerowych, jako alternatywnego środka transportu
sukcesywna, planowa wymiana pojazdów wykorzystywanych w systemie transportu publicznego i
służbach miejskich na niskoemisyjne
czyszczenie ulic na mokro, szczególnie w czasie dni bezopadowych
wprowadzenie ograniczeń prędkości na drogach o pylącej nawierzchni
planowe utwardzanie dróg gruntowych
modernizacja dróg i parkingów – wymiana nawierzchni na nową wykonaną z materiałów
i w technologii gwarantującej ograniczenie emisji pyłu podczas eksploatacji
stosowanie przy budowie dróg metod ograniczających emisję niezorganizowaną pyłu
budowa stacji zasilania w CNG lub energię elektryczną miejskich środków transportu
Kierunek nr 5 - w zakresie gospodarowania zużytymi oponami
LdGOP01
LdGOP02
LdGOP03
likwidacja „dzikich” składowisk zużytych opon
zapewnienie możliwości odpowiedniego gromadzenia zużytych opon
wyznaczenie specjalnych dni zbiórki zużytych opon
Kierunek nr 6 - w zakresie gospodarowania odpadami komunalnymi
LdGOK01
LdGOK02
LdGOK03
LdGOK04
LdGOK05
LdGOK06
wprowadzanie odpowiednich lokalnych regulacji prawnych, uniemożliwiających spalanie
odpadów (śmieci) na terenach prywatnych posesji
usprawnianie infrastruktury recyklingu, w celu ułatwienia zbiórki odpadów
zachęcanie do stosowania kompostowników
organizowanie stałych miejsc selektywnej zbiórki odpadów pochodzenia roślinnego oraz
rozpowszechnianie informacji o miejscach ich magazynowania
rozwój sieci łatwo dostępnych miejsc zbiórki makulatury oraz powszechnie dostępna informacja o
lokalizacji tych miejsc zbiórki
organizowanie i egzekwowanie selektywnej zbiórki odpadów, w szczególności palnych, takich jak
np. makulatura
Strona 59
LdGOK07
zbiórka makulatury
Kierunek nr 7 - w zakresie edukacji ekologicznej i reklamy
LdEDU1
LdEDU2
LdEDU3
LdPRO1
LdPRO2
kształtowanie właściwych zachowań społecznych poprzez propagowanie metod oszczędzania
energii cieplnej, elektrycznej i paliw oraz uświadamianie o szkodliwości spalania paliw niskiej
jakości, rozpowszechnianie metod zapobiegania pożarom
prowadzenie akcji edukacyjnych mających na celu uświadamianie społeczeństwa
o szkodliwości spalania odpadów połączonych z informacją na temat kar administracyjnych za
spalanie paliw nie-kwalifikowanych i odpadów
uświadamianie społeczeństwa o korzyściach płynących z użytkowania scentralizowanej sieci
cieplnej, termomodernizacji i innych działań związanych z ograniczeniem emisji niskiej
promocja nowoczesnych, niskoemisyjnych kotłów o wysokim wskaźniku efektywności
energetycznej oraz źródeł energii odnawialnej
propagowanie budownictwa pasywnego i energooszczędnego
Kierunek nr 8 - w zakresie planowania przestrzennego (LdZAG)
Uwzględnianie w dokumentach planistycznych wynikających z ustawy o zagospodarowaniu przestrzennym,
służących jako podstawa formalna podejmowania inwestycji, w szczególności takich jak: plany miejscowe
zagospodarowania przestrzennego i studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego
gminy oraz decyzje o warunkach zabudowy, zapisów dotyczących:
a) sposobu zaopatrzenia w ciepło, nadając priorytet, w przypadku gdy istnieją ku temu techniczne i ekonomiczne
warunki
przyłączenia
do
sieci
i
dostarczenia
energii,
ogrzewaniu
z miejskiej sieci ciepłowniczej, a w następnej kolejności ogrzewaniu gazowemu, olejowemu
i ze źródeł energii odnawialnej (odpowiadających normom polskim i europejskim) oraz ogrzewaniu paliwami
stałymi, ale pod następującymi warunkami:
gdy brak jest możliwości podłączenia budynków do miejskiej sieci ciepłowniczej,
spalanie paliw stałych prowadzone będzie w kotłach nowej generacji posiadających certyfikaty
energetyczno-paliwowe (znak: bezpieczeństwa ekologicznego),
b) lokowania nowych instalacji wytwarzających energię cieplną i zakładów przemysłowych wytwarzających ciepło
odpadowe w miejscach umożliwiających maksymalne wykorzystanie energii cieplnej w celu zaopatrzenia w
ciepło
innych
obiektów
przemysłowych,
mieszkalnych
i użyteczności publicznej,
c) wprowadzania zieleni izolacyjnej i urządzonej oraz niekubaturowe zagospodarowanie przestrzeni.
Kierunek nr 9 - w zakresie identyfikacji źródeł emisji pyłu zawieszonego PM10 oraz rozwoju narzędzi do
zintegrowanego zarządzania jakością powietrza (LDlE01) - kontynuacja inwentaryzacji źródeł emisji
punktowej i powierzchniowej – utworzenie baz danych pozwalających na inwentaryzację źródeł emisji
Cel 1 odnosi się wprost do działań naprawczych związanych z emisją. Oto one:
Zmniejszenie poziomu emisji niskiej pochodzącej z gospodarstw domowych w Gminie Łyszkowice
zwiększenie efektywności energetycznej budynków prywatnych i przedsiębiorstw w Gminie,
monitoring emisji substancji niebezpiecznych do powietrza,
wykorzystanie odnawialnych źródeł energii,
udrożnienie ruchu na drogach gminnych i powiatowych.
Jednym z podstawowych problemów Gminy Łyszkowice jest niska emisja, w szczególności
ta pochodząca z budynków prywatnych. Ponieważ budynków tych jest w Gminie najwięcej, to właśnie w tej
grupie upatruje się najwięcej możliwości w zakresie ograniczenia emisji substancji szkodliwych. Około 80%
energii
wykorzystywanej
w
gospodarstwach
domowych
wykorzystywane
jest
na ogrzewanie budynków oraz przygotowanie ciepłej wody użytkowej. Produkowana energia pochodzi z
małych domowych kotłowni, które opalane są głównie węglem lub miałem węglowym, nierzadko również
odpadami. Ze względów na oszczędności w wydatkach gospodarstw domowych, używany
do opału węgiel jest przeważnie niskiej jakości, a mieszkańcy wspomagają proces ogrzewania obiektów
Strona 60
spalaniem na co dzień wytwarzanych odpadów, m.in. kartonów po napojach, opakowaniach plastikowych,
wszystkim tym, co ulega procesowi spalania i wytwarza ciepło. Ilość spalanych produktów ulega zwiększeniu
wraz ze spadkiem temperatury, co jest zależne od warunków atmosferycznych; czasami wynika z chęci
„łatwego”
pozbycia
się
odpadów;
jest
również
zależna
od stopnia izolacji cieplnej budynku – czym mniejsza szczelność np. okien czy drzwi, tym większe
zapotrzebowanie na ciepło.
W związku z powyższym działania Samorządu będą skierowane ku zwiększeniu efektywności energetycznej
wszystkich budynków na obszarze Gminy. Gospodarstwa domowe stanowią największą grupę emitującą
zanieczyszczenia, jednak w Gminie funkcjonują również przedsiębiorstwa, a także budynki użyteczności
publicznej,
które
w
podobnym
stopniu
wpływają
na zanieczyszczenie atmosfery. Należy dążyć do tego aby ewentualnie ponoszone straty ciepła były jak
najmniejsze. Dzięki temu możliwe stanie się ograniczenie zużywanego paliwa, a zatem redukcja emisji
zanieczyszczeń powstałych w procesie spalania. Zwiększenie efektywności energetycznej budynków polegać
będzie m.in. na ich dociepleniu, wykorzystaniu efektywnych źródeł energii, w tym źródeł odnawialnych, takich
jak słońce czy wiatr.
Zmniejszeniu emisji niskiej sprzyjać będzie również zwiększenie wykorzystania odnawialnych źródeł energii
w produkcji energii elektrycznej i cieplnej. Samorząd będzie więc dążyć do ułatwiania mieszkańcom
przeprowadzania
takich
inwestycji,
np.
montażu
kolektorów
słonecznych
czy przydomowych elektrowni wiatrowych. Dobrym rozwiązaniem jest również instalacja pomp ciepła.
Oszczędności w rachunkach za energię są w takim wypadku zauważalne przy każdym wzroście cen energii
pochodzącej ze źródeł konwencjonalnych.
Kolejnym źródłem zanieczyszczeń jest transport drogowy. Emitowane do powietrza zanieczyszczenia
pochodzą z procesu spalania paliwa, ale także ścierania się opon, hamulców, ale również ścierania nawierzchni
dróg. Ubytki w jezdni, nierówności a także zatory na drogach potęgują ilość emitowanych substancji
niebezpiecznych. Samorząd nie ma żadnego wpływu na poziom zagęszczenia pojazdów
na drogach. Zmniejszenie poziomu zanieczyszczeń może próbować osiągnąć jedynie poprzez modernizację
dróg (w tym naprawa nawierzchni, tworzenie ciągów pieszych oraz tras rowerowych) oraz promowanie
transportu
zbiorowego,
w
tym
np.
car
pooling’u,
ale
również
ekonomicznego
i ekologicznego sposobu prowadzenia pojazdów, czyli eco driving’u.
W celu sprawdzenia efektywności realizowanych inwestycji prowadzony będzie monitoring emisji substancji
niebezpiecznych do powietrza. Pozwoli on zweryfikować, jaki wpływ mają podejmowane działania na jakość
powietrza atmosferycznego.
5.3. Identyfikacja obszarów problemowych
Analiza stanu obecnego Gminy Łyszkowice pozwala
w zakresie zanieczyszczenia powietrza na jej obszarze.
na
wskazanie
obszarów
problemowych
Problemem podstawowym jest tzw. EMISJA NISKA, czyli zanieczyszczenia powietrza pochodzące ze źródeł
o niewielkiej wysokości nad poziomem gruntu, takich jak paleniska domowe, drogi
i skrzyżowania, składowiska odpadów, czyli z emisji komunalnej.
Zanieczyszczeniem wskaźnikowym niskiej emisji jest benzo(a)piren, który należy do grupy węglowodorów
aromatycznych. Głównym problemem w zwalczaniu niskiej emisji jest brak inwentaryzacji źródeł i wielkości
zagrożeń oraz danych o masie stosowanych paliw.
Charakterystyczną cechą niskiej emisji jest jej sezonowa zmienność. W okresach grzewczych notuje się
znaczący wzrost emisji w porównaniu do pory wiosenno-letniej.
Źródłem zanieczyszczenia powietrza są wszystkie substancje gazowe (stałe lub ciekłe), które znajdują się w
powietrzu i występują w ilościach większych niż ich średnia zawartość. Według Światowej Organizacji Zdrowia
za powietrze zanieczyszczone uważa się takie, którego skład chemiczny może ujemnie wpłynąć na zdrowie
człowieka, roślin i zwierząt, a także na inne elementy środowiska (wodę, glebę). Zanieczyszczenia powietrza
dzieli się na pyłowe i gazowe.
Informacje podawane przez Najwyższą Izbę Kontroli, ale również Światową Organizację Zdrowia wskazują,
że Polska jest obszarem, na którym od wielu lat odnotowuje się najwyższe zanieczyszczenie powietrza w Unii
Europejskiej, Na wielu obszarach, szczególnie w dużych miastach odnotowywane są wielokrotne przekroczenia
dopuszczalnych norm stężeń pyłów zawieszonych PM10 oraz PM2,5, a także benzo(a)pirenu. Jak podają
Strona 61
szacunki
Organizacji
Współpracy
Gospodarczej
i Rozwoju (OECD), ponad 3,5 mln osób na świecie umiera rocznie z powodu zanieczyszczenia powietrza, w
Polsce z tego powodu życie traci ok. 45 tys. osób rocznie. W latach 2009 - 2012 główną przyczyną
zanieczyszczenia powietrza pyłem PM10 (82% - 92,8%) była tzw. niska emisja, pochodząca z domowych
pieców
i
lokalnych
kotłowni
węglowych,
w
których
spalanie
odbywa
się
w nieefektywny sposób. Pozostałe przyczyny to zanieczyszczenia komunikacyjne (5,4% - 7%)
i przemysłowe (1,8% - 9%).#
Oprócz wpływu na stan i jakość ludzkiego życia nie można niestety pominąć kwestii kosztów ponoszonych w
wyniku zanieczyszczenia powietrza. Szacunki WHO wskazują, że koszty te w Europie oscylują wokół 1,6
biliona dolarów każdego roku. Jest to koszt chorób i przedwczesnych zgonów około 600 tys. osób rocznie, które
związane
są
z
jakością
powietrza.
Dla
porównania
wskazuje
się,
że jest to kwota równa 10 proc. PKB całej Unii Europejskiej w 2013 roku. W Polsce wg danych WHO
z 2010 roku, koszt zgonów spowodowanych zanieczyszczeniem powietrza jest jednym z najwyższych w
Europie, wyniósł niespełna 102 tys. dolarów, czyli prawie 13 proc. PKB.
Oczywiście kwestie związane z wydatkowaniem środków na leczenie nie są tak ważne jak ludzkie zdrowie,
jednak warto myśleć o zmniejszeniu zanieczyszczenia powietrza również w kontekście ponoszenia
oszczędności w dziedzinie leczenia, które można byłoby przeznaczyć na inne cele.
Skutkiem ekspozycji człowieka na pył zawieszony jest powstawanie chorób oraz pogłębianie się tych już
występujących. W opracowaniach podaje się dane dotyczące pyłów PM10 oraz PM 2,5. Pył PM10 zawiera
cząstki o średnicy nie większej niż 10 mikrometrów, PM2,5 zawiera zaś cząstki o średnicy nie większej niż 2,5
mikrometra.
Ze
względu
na
niewielkie
rozmiary
pyłów
z
łatwością
wnikają
one do organizmu ludzkiego. Pył PM10 przedostaje się do górnych dróg oddechowych i płuc, a pył PM2,5 może
również przenikać do krwi. Wysokie stężenie pyłu zawieszonego powoduje i pogłębia choroby płuc i układu
krążenia, benzo(a)piren jest zaś związkiem silnie rakotwórczym. Efektem są zatem choroby serca, zaburzenia
układu oddechowego, alergie, powstawanie nowotworów. Ekspozycja na pył zawieszony ma zatem znamienne
skutki na życie osób na nią narażonych, wpływa na jakość oraz skrócenie życia ludzi, mieszkających na
obszarach z przekroczeniami dopuszczalnych parametrów jakości powietrza. W tabeli poniżej przedstawiono
istotne
skutki
zdrowotne
związane
z ekspozycją na pył zawieszony.
Tabela : Istotne skutki zdrowotne związane z ekspozycją na pył zawieszony
Efekty związane z ekspozycją krótkoterminową:
zapalenie płuc,
objawy oddechowe,
niekorzystne efekty w układzie krążenia,
zwiększenie spożycia leków,
zwiększenie liczby hospitalizacji,
zwiększenie umieralności;
Efekty związane z ekspozycją długoterminową:
przyrost objawów zmniejszenia czynności oddechowej,
zmniejszenie czynności oddechowych płuc u dzieci,
zwiększenie liczby chronicznych objawów chorób górnych dróg oddechowych,
zmniejszenie czynności oddechowych płuc u dorosłych,
zmniejszenie oczekiwanej długości życia, wynikające przede wszystkim z umieralności,
na choroby układu krążenia i prawdopodobnie na raka płuc;
Źródło: „Raport o stanie środowiska w województwie łódzkim w 2013 r.”, WIOŚ, Łódź 2014
Przedstawione efekty – nawet te związane z ekspozycją krótkoterminową – są bardzo niekorzystne dla
organizmów ludzkich, w dłuższym okresie wręcz niebezpieczne dla zdrowia i życia ludzi, a zatem priorytetem
musi stać się zmniejszenie emisji zanieczyszczeń ze wszystkich źródeł na obszarze Gminy.
Znamienny jest także wpływ niskiej emisji na środowisko przyrodnicze. Może on zaburzyć proces
fotosyntezy, woda pitna może ulegać większemu zakwaszeniu, skażeniu mogą ulec gleby i woda. Zagrożone
mogą być także uprawy rolnicze w Gminie. Choć nie można wskazać dokładnych strat
w rolnictwie spowodowanych zanieczyszczeniem powietrza to zauważyć należy, że problem występuje.
Zanieczyszczenia powietrza prowadzą również do zmian klimatycznych, które stopniowo destabilizują życie
całego ekosystemu.
Strona 62
PODSTAWOWE OBSZARY PROBLEMOWE W GMINIE ŁYSZKOWICE
Lokalne źródła ciepła
Podstawowym źródłem zanieczyszczeń powietrza na obszarze Gminy Łyszkowice jest emisja niska,
w tym w szczególności zanieczyszczenia pochodzące z domowych pieców (pyły PM2.5, PM10
i rakotwórczy benzo(a)piren). Charakterystyczną cechą niskiej emisji jest jej sezonowa zmienność.
W okresach grzewczych notuje się wzrost emisji energetycznej w porównaniu do okresów ciepłych. Przyczyną
powstawania zanieczyszczeń jest spalanie węgla, miału węglowego, ale również odpadów.
„W Polsce produkuje się dużą ilość odpadów komunalnych, które są przez niektórych mieszkańców
wykorzystywane jako główny materiał opałowy. Do sezonu grzewczego przygotowują się gromadząc
sukcesywnie wszelkiego rodzaju zużyte opakowania. O tym, że jest to zjawisko rozpowszechnione, świadczą
wielkie chmury czarnego dymu nad całą Polską (…). W niektórych miejscach dochodzi
do tego, że zwykłe wyjście na spacer czy otwarcie okien staje się wręcz niemożliwe z powodu ilości dymu i
pyłu w powietrzu(…). Szkodliwość palenia polega tym, że wydajność energetyczna śmieci
nieposegregowanych jest niewielka, a konsekwencje mogą być bardzo poważne. Domowe kominy, pozbawione
są filtrów, dlatego produkują więcej zanieczyszczeń niż zakłady czy spalarnie śmieci, alarmują ekolodzy.
Odpady
w
warunkach
domowych
palone
są
w
niskich
temperaturach.
A to powoduje wydzielanie się zanieczyszczeń, w dymie z kominów możemy znaleźć całą tablicę Mendelejewa.
Tlenek
i
dwutlenek
węgla,
dwutlenek
siarki,
metale
ciężkie,
kadm,
chlorowodór
i cyjanowodór, to tylko część szkodliwych substancji, jakie powstają przy spalaniu w przydomowych
instalacjach grzewczych. Przy spalaniu jednego kilograma odpadów polichlorku winylu - popularnego PCV, z
którego wykonane są wykładziny, butelki, otoczki kabli, folie, powstaje aż 280 litrów chlorowodoru, który w
połączeniu z parą wodną tworzy kwas solny. Spalając jeden kilogram pianki poliuretanowej (buty, odzież,
meble) do powietrza emitowane jest aż 50 litrów cyjanowodoru, który tworzy z wodą kwas pruski. Nie można
spalać również sklejek czy płyt wiórowych, gdyż emitowany jest do środowiska formaldehyd. Szczególnie
niebezpieczne
dla
zdrowia
jest
spalanie
odpadów
z tworzyw sztucznych np. typu PET, worków foliowych, odpadów z gumy czy lakierowanych materiałów. W
wyniku spalania tego typu odpadów emitowane są rakotwórcze dioksyny, których toksyczny wpływ na zdrowie
może objawić się dopiero po kilkudziesięciu latach np. w postaci chorób nowotworowych. Poza tym spalanie
wilgotnych odpadów grozi zatkaniem przez mokrą sadzę przewodów kominowych. Skutkiem tego jest cofający
się tlenek węgla i może wtedy dojść do zatrucia. Z ustawy o odpadach jasno wynika, że palenie śmieci jest
możliwe
tylko
w
spalarniach
odpadów.
Dla porównania: podczas spalania odpadów w paleniskach domowych jest emitowanych ponad 700 razy więcej
dioksyn niż podczas spalania odpadów w profesjonalnej spalarni. Ministerstwo Środowiska zwraca ponadto
uwagę na fakt, że odpady powstające w gospodarstwach domowych mają różny skład materiałowy, mogą więc
wywierać
odmienny
wpływ
na
środowisko
naturalne.
(…)
W rzeczywistości jest problem z egzekwowaniem tych kar przez służby miejskie i gminne, i dlatego odpady są
dalej w ten sposób przekształcane.”#
Słabą jakość paliwa „wspomaga” nieefektywność pieców i instalacji grzewczych, zły stan techniczny
urządzeń oraz ich nieprawidłowa eksploatacja. Przestarzałe technologie powodują niską sprawność spalania
oraz wysoką emisję zanieczyszczeń. Dodatkowo, wysoka energochłonność budynków oraz niski poziom
efektywności
energetycznej
sprawiają,
że
zużywane
są
coraz
większe
ilości
paliwa,
a ze względów ekonomicznych, mieszkańcy sięgają po coraz tańsze i najmniej ekologiczne sposoby
ogrzewania.
Stężenie zanieczyszczeń zależne jest m.in. od warunków atmosferycznych, ale również
od ukształtowania terenu oraz charakteru jego zabudowy. Zwiększone stężenia zanieczyszczeń występują w
sezonie grzewczym (jesienno-zimowym) oraz w ośrodkach o większej koncentracji zabudowy. Na terenach o
zabudowie rozproszonej, gdzie istnieją lepsze warunki przewietrzania, emisja niska nie stanowi aż tak
znacznego zagrożenia. Ponad to, przy sprzyjających warunkach atmosferycznych średnia i wyższa zabudowa o
zwartym charakterze sprzyja tworzeniu się smogu. Szczególną rolę odgrywa wiatr, który przy tego typu
zabudowie ma ograniczone możliwości przewietrzania. Wysokie stężenia zanieczyszczeń obserwuje się na
osiedlach domów jednorodzinnych o gęstej zabudowie, które podczas użytkowania domowych pieców generują
znaczne ładunki zanieczyszczeń, a skupienie wielu domów w jednym miejscu dodatkowo wzmaga efekt emisji
szkodliwych substancji.
Strona 63
W gospodarstwach domowych niezmiernie rzadko korzysta się z instalacji opartych o odnawialne źródła
energii, takie jak np. wiatr i słońce, dzięki którym emisja zanieczyszczeń zmniejszyłaby się. Możliwością jest
wykorzystanie np. kolektorów słonecznych, ogniw fotowoltaicznych czy pomp ciepła, które wykorzystują
alternatywne źródła energii.
Odpowiedzialna jest za to niska świadomość ekologiczna mieszkańców, ale również zła sytuacja
ekonomiczna, która każe wybierać mniej kosztowne rozwiązania. Z drugiej jednak strony nie wszyscy
mieszkańcy zdają sobie sprawę z tego, w jaki sposób na co dzień mogą oszczędzać energię oraz wpływać w
mniej destruktywny sposób na środowisko przyrodnicze.
W tabeli poniżej przedstawiono efekt ekologiczny w postaci redukcji emisji pyłu zawieszonego PM10,
PM2,5 oraz benzo(a)pirenu możliwy do osiągnięcia po zastosowaniu wymiany pieca węglowego starego typu
na piec nowszego typu na niskoemisyjne paliwo.
Tabela : Efekt ekologiczny wymiany pieca i zmiany paliwa
Efekt ekologiczny na 100 m2 ogrzewanej
powierzchni mieszkalnej
Zastosowanie koksu
Wymiana na piec olejowy
Wymiana na piec gazowy – gaz ziemny
Wymiana na piec gazowy - LPG
Wymiana na piec retortowy - ekogroszek
Wymiana na piec retortowy - pelety
Wymiana na ogrzewanie elektryczne
Przyłączenie do ciepła sieciowego
[kg PM10/rok]
węgiel
drewno
105,47
55,87
112,98
63,38
114,58
64,98
114,56
64,96
110,86
61,26
114,24
64,64
114,60
65,00
114,60
65,00
[kg PM2,5/rok]
węgiel
drewno
59,34
55,14
66,79
61,35
68,71
62,95
68,68
62,92
67,61
59,42
68,31
62,62
68,73
62,97
68,73
62,97
[kg B(a)P/rok]
węgiel
drewno
20,22
33,43
20,22
33,43
20,22
33,43
20,22
33,43
17,9
31,11
20,22
33,43
20,22
33,43
20,22
33,43
Źródło: Projekt z dn. 31.07.2014 r. Uchwały Sejmiku Województwa Łódzkiego w sprawie zmiany uchwały
Nr XXXV/690/13 Sejmiku Województwa Łódzkiego w sprawie programu ochrony powietrza dla strefy w
województwie łódzkim w celu osiągnięcia poziomu dopuszczalnego pyłu zawieszonego
i poziomu docelowego benzo(a)pirenu zawartego w pyle zawieszonym PM10 oraz planu działań
krótkoterminowych Nazwa strefy: strefa łódzka. Kod strefy: PL1002.; Opracowanie własne
na podstawie Wskazówek dla wojewódzkich inwentaryzacji emisji na potrzeby ocen bieżących
i programów ochrony powietrza, Warszawa, 2003
Niska efektywność energetyczna budynków
Kolejnym obszarem problemowym jest niska efektywność energetyczna budynków na terytorium Gminy
Łyszkowice. Dotyczy to zarówno budynków prywatnych jak i obiektów użyteczności publicznej. Niska
efektywność energetyczna powoduje nadmierne straty ciepła, co oznacza zużywanie większych ilości paliwa np.
na ogrzanie pomieszczenia. Niska efektywność energetyczna wynika ze stosowania nieefektywnych źródeł
ciepła, np. przestarzałych pieców, ale również z niewystarczającej izolacji budynku, nieszczelnych okien, drzwi.
Docieplenie ścian zewnętrznych, stropów lub stropodachów, wymiana stolarki okiennej i drzwiowej oraz
usprawnienia
w
zakresie
instalacji
c.o.
i
c.w.u.
wiążą
się
z istotnym ograniczeniem zapotrzebowania budynku na ciepło, co znajduje bezpośrednie odzwierciedlenie w
ilości spalanego paliwa, a w rezultacie emisji zanieczyszczeń. Tabela przedstawia sposoby uzyskania
oszczędności w efekcie wprowadzenia wybranych usprawnień termomodernizacyjnych.
Tabela : Efekty wybranych usprawnień termomodernizacyjnych
Sposób uzyskania oszczędności
1
2
3
4
5
Ocieplenie zewnętrznych przegród budowlanych (ścian, dachu,
stropodachu) – bez wymiany okien.
Wymiana okien na okna szczelne, o niższej wartości
współczynnika przenikania ciepła
Wprowadzenie usprawnienia w węźle cieplnym lub kotłowni, w
tym automatyka pogodowa i regulacyjna
Kompleksowa modernizacja wewnętrznej instalacji c.o., w tym
hermetyzacja instalacji, izolowanie przewodów, regulacja
hydrauliczna i montaż zaworów termostatycznych we wszystkich
pomieszczeniach
Wprowadzenie podzielników kosztów
Obniżenie zużycia ciepła w stosunku
do stanu poprzedniego
15 - 25%
10 – 15%
5 - 15%
10 – 25%
5 – 10%
Strona 64
Źródło: Robakiewicz M.: Termomodernizacja budynków i systemów grzewczych. Poradnik. Biblioteka
Poszanowania Energii. Warszawa 2002.
Koszty poniesione na zwiększenie efektywności energetycznej budynków zostaną zwrócone podczas ich
codziennej eksploatacji, albowiem przedstawione działania przyczynią się do zmniejszenia
lub całkowitego zniwelowania generowanych strat ciepła. Są to również rozwiązania korzystne
dla ochrony środowiska naturalnego Gminy. Należy zwrócić szczególną uwagę na możliwość wykorzystania
instalacji
opartych
o
odnawialne
źródła
energii
w
procesie
termomodernizacji,
np. kolektory słoneczne, piece na biomasę, pompy ciepła.
„Poniżej w tabeli zebrano szacunkowy efekt ekologiczny wynikający z termomodernizacji budynków
w zależności od stosowanego paliwa, wyznaczony w oparciu o posiadane wskaźniki. Należy wziąć pod uwagę,
iż efekt ten zależny jest również od sprawności źródła oraz wartości opałowej stosowanego w źródle paliwa i w
niektórych przypadkach może być zawyżony.”#
Tabela : Efekt ekologiczny termomodernizacji
paliwo
węgiel
koks
olej
gaz
drewno
LPG
ekogroszek
pelety
paliwo
węgiel
koks
olej
gaz
drewno
LPG
ekogroszek
pelety
wymiana stolarki
wymiana stolarki
docieplenie
docieplenie
okiennej i
okiennej i
(1) + (2)
(1) + (2)
ścian (2)
ścian (2)
drzwiowej (1)
drzwiowej (1)
PM10 [kg/100 m2]
PM2,5 [kg/100 m2]
11,460
17,190
32,088
5,728
8,591
16,037
0,913
1,370
2,558
0,783
1,175
2,192
0,162
0,243
0,454
0,162
0,243
0,454
0,002
0,003
0,005
0,002
0,003
0,005
6,500
9,750
18,200
6,297
9,445
17,631
0,004
0,007
0,012
0,004
0,007
0,012
0,374
0,561
1,047
0,355
0,533
0,995
0,036
0,054
0,102
0,035
0,053
0,098
wymiana stolarki okiennej i drzwiowej (1)
docieplenie ścian (2)
(1) + (2)
B(a)P [g/100 m2]
2,02
3,03
5,66
3,34
5,01
9,36
0,23
0,35
0,65
-
Źródło: Uchwała nr LIII/945/14 Sejmiku Województwa Łódzkiego z dnia 28 października 2014 r.
w sprawie zmiany uchwały nr XXXV/690/13 Sejmiku Województwa Łódzkiego z dnia 26 kwietnia 2013 roku
w sprawie programu ochrony powietrza dla strefy w województwie łódzkim w celu osiągnięcia poziomu
dopuszczalnego pyłu zawieszonego i poziomu docelowego benzo(a)pirenu zawartego w pyle zawieszonym
PM10 oraz planu działań krótkoterminowych. Nazwa strefy: strefa łódzka. Kod strefy: PL1002
Kolejnym sposobem na poprawienie efektywności energetycznej jest wykorzystanie energooszczędnych
opraw oświetleniowych, służących np. oświetleniu budynku od zewnątrz. Energooszczędne oświetlenie
powinno być również używane w budynkach. Postuluje się także korzystanie z energooszczędnych urządzeń
takich jak np. czajnik elektryczny, pralka, lodówka. Kupując je warto zatem zwrócić uwagę na klasę
energetyczną urządzenia, gdzie klasa „A” oznacza niskoenergetyczne urządzenie, a zatem takie, które będzie
pobierać najmniej energii (dostępne są urządzenia w klasie A+, gdzie większa ilość plusów oznacza mniejsze
zapotrzebowanie na energię). Oszczędności w zużyciu energii powstają również w wyniku jej mądrego
wykorzystywania, a zatem np. gaszenia światła w pomieszczeniach, w których nikt nie przebywa.
Transport
Kolejnym źródłem zanieczyszczeń jest transport. „Wraz ze zwiększonym wzrostem pojazdów
na drogach problem z zanieczyszczeniami transportowymi bardzo dynamicznie narasta. W ciągu ostatnich kilku
lat, tj. w okresie 2005 - 2010 natężenie ruchu na sieci dróg krajowych zwiększyło się
o 22%, w tym wzrost na drogach międzynarodowych wyniósł 21%, zaś na pozostałych drogach krajowych 23%.
W województwie łódzkim wskaźnik wzrostu ruchu w latach 2005 - 2010 na drogach międzynarodowych
Strona 65
wyniósł 1,20, a na pozostałych drogach krajowych 1,15. Na drodze międzynarodowej E75 wskaźnik wzrostu
ruchu wyniósł 1,17. W 2010 roku wraz ze wzrostem znaczenia dróg w układzie funkcjonalnym wzrastał
procentowy udział w ruchu samochodów ciężarowych z przyczepami i bez przyczep. Udział pyłu z komunikacji
w bilansie emisji nie jest dominujący, ale staje się coraz bardziej znaczący. Należy zaznaczyć, że najwięcej pyłu
zawieszonego PM10 z komunikacji pochodzi z unosu.
Wzrost liczby samochodów, a co za tym idzie częstsze migracje ludności, zły stan nawierzchni oraz
powstawanie nowych odcinków dróg wiążą się ze wzrostem emisji, w szczególności emisji
z zabrudzenia jezdni. Stężenia pochodzące od tego typu emisji zależą od jakości nawierzchni jezdni, ilości
pojazdów, ich wagi, sposobu utrzymania jezdni.
Problem jest tym większy, że ilość używanych samochodów z roku na rok rośnie, a Polska jest ciągle w
trakcie budowy nowoczesnej sieci drogowej, która umożliwiłaby płynne przemieszczanie się ciągle rosnącej
liczby pojazdów. (…) Sytuację pogarszają jeszcze fatalnej jakości drogi lokalne (wąskie, zły stan techniczny,
brak osobnych pasów ruchu dla komunikacji miejskiej), źle zorganizowany i nie dotowany transport publiczny,
zła organizacja ruchu, brak dróg rowerowych.
Udział pyłu z komunikacji w bilansie emisji nie jest dominujący, ale staje się coraz bardziej znaczący. Przy
czym w emisji pyłu PM10 udział najdrobniejszych frakcji pyłu PM2,5 wynosi:
ze spalania w pojazdach - 100%,
ścierania opon - 70%,
ścierania hamulców - 40%,
ścierania nawierzchni - 50%,
z unosu - 24%.
Należy zaznaczyć, że najwięcej pyłu zawieszonego PM10 z komunikacji pochodzi z unosu.”#
Przez Gminę Łyszkowice przebiegają istotne ciągi drogowe, którymi porusza się wiele pojazdów,
przy czym ruch na drogach wciąż wzrasta. Przebiegająca przez Gminę autostrada odciążyła
i zmniejszyła ruch na drodze krajowej nr 14, położonej w bliskim sąsiedztwie Gminy, zwiększając
go jednak na obszarze samej Gminy Łyszkowice. Choć autostrada jest ciągiem drogowym bezkolizyjnym, na
którym ruch pojazdów przebiega płynnie, to jednak generuje on zwiększony poziom zanieczyszczeń do
atmosfery. Ruch na drogach wzrasta, a zatem wzrasta również zagrożenie pyłem całkowitym emitowanym
przez
pojazdy.
Pyły
te
pochodzą
z
procesu
spalania
paliwa,
ale
również
ze ścierania opon i hamulców, a także ścierania powierzchni dróg. Ryzyko związane z odczuciem szkodliwego
wpływu
zanieczyszczenia
powietrza
maleje
wraz
ze
zwiększeniem
odległości
od kluczowych ciągów drogowych.
Badania wskazują, że narażenia na zanieczyszczenia powietrza związane z ruchem samochodowym mogą
prowadzić do pogorszenia funkcji płuc u dzieci mieszkających w pobliżu głównych autostrad/dróg szybkiego
ruchu, przydrożny smog może powodować i zaostrzać astmę oraz reakcje alergiczne. Mikrocząstki spalin mogą
powodować raka płuc a także choroby krążeniowo-oddechowe, które mogą prowadzić nawet do zgonu.
Zanieczyszczenia
komunikacyjne
wpływają
również
na powstawanie smogu oraz zakwaszanie środowiska, sprzyjają stopniowej degradacji gleb i szaty roślinnej.#
Ruch na drogach powiatowych i gminnych na obszarze Gminy ma charakter typowy dla ich rodzaju
i pełnionych funkcji. Zanieczyszczenia powstałe w wyniku ruchu samochodowego pochodzą z procesu spalania
paliw, ścierania się hamulców, opon ale również nawierzchni jezdni. Dodatkowy wpływ
na wielkość emisji pyłu PM10 ma tzw. emisja wtórna (z unoszenia) pyłu PM10 z nawierzchni dróg.
Gmina Łyszkowice nie ma jednak wpływu na ruch pojazdów oraz wprowadzenie jakichkolwiek zmian
w tym zakresie. Koniecznością staje się zatem promowanie transportu zbiorowego, dzięki któremu zatłoczenie
na drogach oraz emisja zmniejszą się, z drugiej zaś strony zachodzi konieczność przekazywania kierowcom
zasad
tzw.
eko
jazdy
(eco
driving’u).
Eko
jazda
jest
ekologicznym
i ekonomicznym sposobem prowadzenia samochodu, który pozawala zmniejszyć zużycie paliwa, skrócić czas
przejazdu oraz zmniejszyć emisję substancji szkodliwych do powietrza. Podstawowe zasady eco driving’u to
np.
nie
wciskanie
gazu
podczas
uruchamiania
silnika
i
nie
rozgrzewanie
go na postoju, włączanie wyższego biegu najszybciej jak to możliwe, unikanie jazdy na biegu jałowym,
obserwowanie drogi przed sobą i jak najszybsze i jak najłagodniejsze reagowanie na dostrzeżone przeszkody,
Strona 66
unikanie zbędnych przyspieszeń i hamowań. Pojazdy generują największe ilości substancji szkodliwych
podczas ruszania, gwałtownego przyspieszania, gwałtownego hamowania oraz stania w korku. Najmniejszy
ładunek
zanieczyszczeń
uwalnia
się,
gdy
pojazd
jest
prowadzony
ze stałą prędkością, na odpowiednich obrotach. Problemem stają się zatem miejsca w których tworzą się zatory
drogowe,
ale
również
nieumiejętne
prowadzenie
pojazdu,
brak
przewidywania
sytuacji
na drodze oraz późna reakcja na zagrożenia.
Kolejnym sposobem na ograniczenie emisji jest tzw. car pooling. Polega on na zwiększeniu liczby pasażerów
w czasie przejazdu samochodem i maksymalne wykorzystanie dostępnego miejsca, poprzez wspólne
podróżowanie
w
jednym
kierunku
np.
do
danego
miasta
czy
pracy.
System
ten umożliwia zaoszczędzenie pieniędzy wydawanych na paliwo, a jednocześnie jest komfortowym sposobem
na odbywanie podróży. Ze względu na coraz większą dostępność samochodów, wynikającą z poprawy stopy
życiowej w Polsce, ale głównie z powodu niskich cen starszych roczników oraz samochodów sprowadzanych z
zagranicy (zwykle niestety są to samochody, które generują duże ładunki zanieczyszczeń do powietrza),
transport
indywidualny
będzie
zyskiwać
na
znaczeniu.
Ze względu na rozproszone położenie gospodarstw domowych, korzystanie z indywidualnych środków
transportu jest nieuniknione. W ostatnich latach spadł wskaźnik osób podróżujących wspólnie jednym
samochodem, co wiąże się nie tylko ze wzrostem kosztów podróży, ale i wyższą emisją zanieczyszczeń ze
źródeł komunikacyjnych. Bardzo często koszt przejazdu nie jest już głównym wyznacznikiem wyboru środka
transportu. Coraz większego znaczenia nabierają: wygoda, większa mobilność, samodzielność oraz oszczędność
czasu. Tym bardziej należy zatem podejmować działania skłaniające do wybory transportu zbiorowego lub
chociaż korzystania w jak najbardziej efektywny sposób z przejazdów samochodem, zapełniając wszystkie
miejsca,
które
pozostają
w nim do dyspozycji. Przejazdy takie wiążą się nie tylko z ochroną środowiska przyrodniczego,
ale również oszczędnościami.
Ważne jest również utrzymanie dróg w dobrym stanie technicznym, tak aby nie wymuszały
na kierowcach gwałtownych zmian prędkości prowadzonego pojazdu. Istotnym elementem jest także
utrzymywanie dróg w czystości, tak aby zmniejszyć unos pyłu z dróg.
Emisja ze źródeł przemysłowych
Na terenie Gminy Łyszkowice nie występują zakłady czy przemysł o wyjątkowo szkodliwym wpływie
na powietrze atmosferyczne.
5.4. Aspekty organizacyjne i finansowe
5.4.1. Struktura organizacyjna
Realizacja Planu Gospodarki Niskoemisyjnej podlega bezpośrednio Wójtowi Gminy. Zadania wynikające z
Planu są przypisane poszczególnym jednostkom podległym władzom Gminy, a także interesariuszom
zewnętrznym. Ponieważ Plan jest przekrojowy i obejmuje wiele dziedzin funkcjonowania Gminy, konieczna
jest
jego
skuteczna
koordynacja
oraz
monitoring
realizacji.
Rolą koordynatora Planu jest dopilnowanie, aby cele i kierunki działań wyznaczone w Dokumencie były
skutecznie realizowane (również poprzez zapewnienie odpowiednich zapisów w prawie lokalnym, dokumentach
strategicznych i planistycznych oraz wewnętrznych instrukcjach). Wszystkie cele oraz działania w ramach
Planu powinny być zgodne ze Strategią Rozwoju Gminy Łyszkowice na lata 2015 - 2022 oraz innymi
dokumentami
strategicznymi.
Ponadto,
koordynator
powinien
również
mieć
w swoim zakresie inne działania związane z zarządzaniem energią, bezpośrednio nie wynikające
z Planu (np.: nadzór nad zaopatrzeniem Gminy w energię i ciepło, zakupy energii itp.).
Koordynacja polityki energetycznej Gminy powinna być powierzona osobie zajmującej się ochroną
środowiska naturalnego.
Do zakresu zadań koordynatora należy przykładowo przewidzieć:
nadzór nad realizacją polityki energetycznej na obszarze Gminy;
monitorowanie danych dla oceny realizacji Założeń do Planu Gospodarki Niskoemisyjnej Gminy
Łyszkowice;
przygotowywanie rocznych analiz o stanie energetycznym Gminy;
Strona 67
przygotowanie raportów o wykorzystaniu odnawialnych źródeł energii;
współpraca z przedsiębiorstwami energetycznymi w celu zapewnienia spójności pomiędzy planami
rozwojowymi
przedsiębiorstw
energetycznych
a
Założeniami
i
Planem
zaopatrzenia
w ciepło, energię elektryczną i paliwa gazowe;
opiniowanie rozwiązań do miejscowych planów zagospodarowania przestrzennego w zakresie zaopatrzenia w
ciepło, energię elektryczną i paliwa gazowe;
uzgadnianie rozwiązań wnioskowanych przez odbiorców lub określonych w trybie ustalania warunków
zabudowy
lub
pozwoleń
na
budowę,
w
zakresie
gospodarki
energetycznej
dla nowych inwestycji lub zmiany sposobu użytkowania obiektów;
opiniowanie - uzgadnianie dla odbiorców energii
dla nowych inwestycji i dla obiektów modernizowanych;
opiniowanie audytów
dla inwestycji gminnych;
energetycznych
i
części
wyboru
nośnika
energetycznych
do
wniosków
celów
o
grzewczych
dofinansowanie
wykonywanie i zlecanie audytów energetycznych dla obiektów gminnych;
przygotowywanie planów termomodernizacyjnych i ewentualnego uciepłownienia dla obiektów Gminy;
kontrola w miejskich obiektach publicznych eksploatacji i wykonywanego przez jednostki organizacyjne
Gminy nadzoru nad eksploatacją urządzeń i instalacji energetycznych;
uzgadnianie zakresu prac remontowych oraz modernizacyjnych na urządzeniach, instalacjach i sieciach
energetycznych w obiektach Gminy;
udział w odbiorach robót
i sieciach energetycznych;
modernizacyjnych
i
inwestycyjnych
na
urządzeniach,
instalacjach
prowadzenie bazy danych o gospodarce energetycznej w obiektach gminnych;
monitoring zużycia energii i poboru mocy w obiektach Gminy;
prowadzenie działalności informacyjnej w dziedzinie użytkowania energii i eksploatacji urządzeń
energetycznych, skierowanej do użytkowników obiektów komunalnych oraz mieszkańców Gminy;
prowadzenie informacji na temat wdrażania Planu;
współpraca z krajowymi i zagranicznymi organizacjami propagującymi racjonalne użytkowanie i zarządzanie
energią.
Zaleca się również powołanie jednostki opiniująco-doradczej składającej się z przedstawicieli jednostek
gminnych oraz tzw. interesariuszy zewnętrznych, która powinna działać w formie okresowych spotkań w formie
„Komisji Energetycznej”. Głównym celem spotkań interesariuszy powinno być opiniowanie i doradzanie
władzom Gminy w realizacji polityki energetyczno-klimatycznej.
5.4.2. Zasoby ludzkie
Podmiotem zarządzającym infrastrukturą gminną objętą poszczególnymi projektami będzie Gmina
Łyszkowice. Obsługa techniczna, konserwacja oraz bieżąca eksploatacja obiektów będzie zadaniem własnym
Gminy. Struktura Urzędu Gminy jest wydolna organizacyjnie - obecnie na bieżąco wykonuje zadania o
podobnej skali. Gmina zrealizowała lub realizuje projekty unijne. Nigdy nie nastąpiły problemy z realizacją
zadania i rozliczeniem projektu.
Ocenia się, że wykonawca instytucjonalny posiada odpowiednio stabilne i wydolne struktury wykonawcze
dla utrzymywania rezultatów oraz osiągania oddziaływań Planu po jego zakończeniu.
MOTYWACJA PRZYSZŁEGO ZARZĄDCY DO OSIĄGNIĘCIA DŁUGOFALOWYCH CELÓW
PROJEKTU (UZYSKANIA ZAPLANOWANYCH ODDZIAŁYWAŃ).
Obowiązek zarządu nad infrastrukturą gminną spoczywa na Gminie ustawowo. Zadania mają więc charakter
publiczny. Rada Gminy będzie odpowiedzialna za zachowanie celów poszczególnych inwestycji zgodnie z
celami opisanymi w Planie Gospodarki Niskoemisyjnej.
TRWAŁOŚĆ FINANSOWA
Strona 68
Środki na pokrycie kosztów eksploatacji, utrzymania i bieżących prac będą zabezpieczane corocznie w
budżecie Gminy, na każdy kolejny rok użytkowania. Środki te będą pochodziły z budżetu Gminy,
a więc ze stabilnego źródła finansowania.
Gmina Łyszkowice przeprowadziła już klika projektów z wykorzystaniem środków Unii Europejskiej
i nie miała problemów z wdrożeniem i rozliczaniem tych projektów. Pracownicy Urzędu Gminy posiadają
wysokie kwalifikację zawodowe. Za projekty odpowiedzialni będą pracownicy doświadczeni w realizacji
innych projektów unijnych. Gmina posiada również osoby odpowiedzialne za infrastrukturę oświatową, proces
inwestycyjny, prawnika, osoby zajmujące się finansami. Skład osobowy gwarantuje zatem wykonalność
projektu.
Ocenia się, że wykonawca instytucjonalny posiada odpowiednio stabilne i wydolne struktury wykonawcze
dla utrzymywania rezultatów oraz osiągania oddziaływań Planu.
OSTATNIO PRZEPROWADZONE PRZEZ BENEFICJENTA PROJEKTY TO M.IN.:
Tytuł projektu
Wartość
projektu
Źródło dofinansowania
Dofinansowanie z
UE
„MOSTY DO WIEDZYPOKL, poddziałanie: 9.1.2
Wyrównanie szans
Wyrównywanie szans edukacyjnych
edukacyjnych uczniów
769 006,10 zł uczniów z grup o utrudnionym dostępie
769 006,10 zł
Szkoły Podstawowej
do edukacji oraz zmniejszanie różnic w
w Łyszkowicach”
jakości usług edukacyjnych
„NA SZLAKU WIEDZYPOKL, poddziałanie: 9.1.2
Wyrównanie szans
edukacyjnych uczniów
697 450,00 zł
Szkoły Podstawowej
w Stachlewie”
„Wsparcie systemu
ratowniczo- gaśniczego
w powiecie łowickim
poprzez zakup
EFRR, RPO WŁ, działanie: II.5.
911 373,04 zł
681 275,00 zł
samochodów ratowniczoZagrożenia środowiska
gaśniczych dla OSP
Łyszkowice oraz OSP
Stachlew”
„Indywidualizacja
POKL, poddziałanie: 9.1.2
nauczania uczniów klas
I-III w szkołach
90 000,00 zł
podstawowych Gminy
Łyszkowice”
„DRUGA MŁODOŚĆ POKL, działanie: 7.3. Inicjatywy lokalne
46 600,00 zł
46 600,00 zł
Aktywna jesień życia”
na rzecz aktywnej integracji
Wojewódzki Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej w Łodzi
Tytuł projektu
Dziedzina
Wartość projektu
Dofinansowanie
Zakup samochodu pożarniczego
Pozostałe zadania
200 000,00
dotacja: 80 000,00
lekkiego dla OSP we Wrzeczku
ochrony środowiska
Wykonanie nowego nadwozia
Pozostałe zadania
pożarniczego GBAM
85 000,00
dotacja: 42 500,00
ochrony środowiska
na podwoziu
Pozostałe zadania
Karosaż pojazdu Star 266
130 540,00
dotacja: 48 000,00
ochrony środowiska
Program usuwania
Badania naukowe
wyrobów/odpadów zawierających
i ekspertyzy/ Monitoring
19 520,00
dotacja: 15 616,00
azbest z terenu Gminy Łyszkowice środowiska
Źródło: serwis Mapa Dotacji UE, www.mapadotacji.gov.pl ; Mapa inwestycji województwa łódzkiego
mapa.wfosigw.lodz.pl
Plan będzie wdrażany przez osoby posiadające doświadczenie w realizacji Planów, Strategii
i Projektów (również finansowanych ze źródeł zewnętrznych).
W REALIZACJI PROJEKTU UDZIAŁ WEŹMIE:
Strona 69
Zespół projektowy - beneficjent planuje samodzielnie zarządzać wdrażaniem Planu ze względu
na posiadane kwalifikacje i doświadczenie. Za realizację poszczególnych prac projektowych odpowiedzialne
będą następujące komórki, sekcje i osoby w ramach struktury Beneficjenta:
Przygotowanie dokumentacji projektowej
Za całość prac związanych z pracami koncepcyjnymi, za przygotowanie założeń projektowych odpowiadał
będzie Sekretarz Gminy Łyszkowice. W trakcie tych prac zaangażowana będzie także komórka – Sekcja
Zamówień Publicznych.
Rzeczowa realizacja projektu
Za rzeczową realizację Planu odpowiadać będzie koordynator. Zadaniem osób zajmujących się wdrażaniem,
będzie kierowanie pracą zespołu projektowego, podejmowanie decyzji, przezwyciężanie trudności
komunikacyjnych.
Realizacja finansowa i rozliczenie projektu
Realizacja finansowa i rozliczenie poszczególnych projektów Planu prowadzone będą przez pracownika
Urzędu, który na co dzień zajmuje się rozliczaniem projektów finansowanych ze źródeł zewnętrznych. Do
kompetencji
tej
osoby
należeć
będzie
prowadzenie
rozliczeń
finansowych
i sprawozdawczości finansowej.
Zamówienia publiczne
Za całość spraw związanych z zamówieniami publicznymi odpowiadać będzie pracownik Urzędu, który na
co dzień zajmuje się Prawem Zamówień Publicznych. Do głównych zadań pracownika należeć będzie
koordynacja spraw związanych z udzielaniem zamówień publicznych przez Gminę, określanie trybu
zamówienia, przygotowanie lub weryfikacja projektu specyfikacji istotnych warunków zamówienia.
Promocja Planu Gospodarki Niskoemisyjnej
Działania dotyczące promocji niniejszego Planu będą podejmowane zgodnie z wymogami zawartymi w
dokumentach krajowych i wspólnotowych. Wprowadzone rozwiązania będą udostępniane podmiotom trzecim.
Plan posiada spójną koncepcję udostępniania jego wyników jednostkom samorządu terytorialnego lub innym
zainteresowanym podmiotom. Przyjęte technologie oraz rozwiązania techniczne mogą być zastosowane w
innych projektach. Informacje dotyczące projektu będą dostępne dla wszystkich zainteresowanych podmiotów.
Przewiduje się, iż ze względu na jeszcze nowatorski charakter poszczególnych projektów Planu,
zainteresowanie nim oraz jego rezultatami będzie znaczne. W związku z powyższym Gmina zamierza traktować
niniejszy Plan jako projekt sztandarowy, źródło dobrych praktyk, które należy przenieść na inne Plany i
Strategie.
5.4.3. Zaangażowane strony
Wykonawcą instytucjonalnym Planu Gospodarki Niskoemisyjnej jest Gmina Łyszkowice, jednostka
samorządu terytorialnego posiadająca samodzielną osobowość prawną na podstawie ustawy
o samorządzie gminnym. Jako jednostka samorządu terytorialnego jest ona prawnie upoważniona
i zobowiązana w ramach Ustawy o samorządzie gminnym do realizacji zadań mających na celu utrzymanie
systemu ochrony środowiska.
Zadania samorządu gminy to zgodnie z art. 7 ust. 1 w/w ustawy:
„Zaspokajanie zbiorowych potrzeb wspólnoty należy do zadań własnych gminy. W szczególności zadania
własne obejmują sprawy:
1) ładu
przestrzennego,
oraz gospodarki wodnej,
gospodarki
nieruchomościami,
ochrony
środowiska
i
przyrody
2) gminnych dróg, ulic, mostów, placów oraz organizacji ruchu drogowego,
3) wodociągów i zaopatrzenia w wodę, kanalizacji, usuwania i oczyszczania ścieków komunalnych, utrzymania
czystości
i
porządku
oraz
urządzeń
sanitarnych,
wysypisk
i unieszkodliwiania odpadów komunalnych, zaopatrzenia w energię elektryczną i cieplną oraz gaz,
4) lokalnego transportu zbiorowego,
5) ochrony zdrowia,
Strona 70
6) pomocy społecznej, w tym ośrodków i zakładów opiekuńczych,
7) gminnego budownictwa mieszkaniowego,
8) edukacji publicznej,
9) kultury, w tym bibliotek gminnych i innych instytucji kultury oraz ochrony zabytków i opieki nad zabytkami,
10) kultury fizycznej i turystyki, w tym terenów rekreacyjnych i urządzeń sportowych,
11) targowisk i hal targowych,
12) zieleni gminnej i zadrzewień,
13) cmentarzy gminnych,
14) porządku
publicznego
i
bezpieczeństwa
obywateli
oraz
ochrony
przeciwpożarowej
i przeciwpowodziowej, w tym wyposażenia i utrzymania gminnego magazynu przeciwpowodziowego,
15) utrzymania gminnych obiektów i urządzeń użyteczności publicznej oraz obiektów administracyjnych,
16) polityki prorodzinnej,
i prawnej,
w
tym
zapewnienia
kobietom
w
ciąży
opieki
socjalnej,
medycznej
17) wspierania i upowszechniania idei samorządowej, w tym tworzenia warunków do
i rozwoju jednostek pomocniczych i wdrażania programów pobudzania aktywności obywatelskiej,
działania
18) promocji gminy,
19) współpracy i działalności na rzecz organizacji pozarządowych oraz podmiotów wymienionych w art. 3 ust. 3
ustawy z dnia 24 kwietnia 2003 r. o działalności pożytku publicznego i o wolontariacie (Dz. U. Nr 96, poz.
873, z późn. zm.),
20) współpracy ze społecznościami lokalnymi i regionalnymi innych państw.
Realizacja Planu w sposób nie budzący wątpliwości mieści się więc w kompetencjach samorządu.
Realizacja poszczególnych zadań Planu nie jest uzależniona od działań osób ani instytucji trzecich. Brak jest
rozpoznawalnych zagrożeń dla realizacji projektów, wynikających z czynników formalno- prawnych oraz
instytucjonalnych zarówno Gminy Łyszkowice jak i instytucji zewnętrznych.
Sprawdzono, że wykonawca instytucjonalny jest w sytuacji stabilności ekonomicznej i posiada zdolność
kredytową. Stwierdzono, że wykonawca instytucjonalny nie ma przeszkód w zaciągnięciu długu na poczet
pokrycia wydatków projektów zamieszczonych w Planie.
Interesariusze Planu to:
- mieszkańcy (odpowiedzialni będą za wdrażanie projektów w obiektach prywatnych),
- władze samorządowe (odpowiedzialne będą z reedukację zanieczyszczeń w budynkach użyteczności
publicznej.
5.4.4. Budżet
Poniżej przedstawiono budżet realizacji projektów wchodzących w skład Planu Gospodarki
Niskoemisyjnej z podziałem na źródła finansowania.
Kwoty podano w tys. zł.
Projekt
ogółem
w Łyszkowicach
0
rok 2015
Środk Środki
i UE własne
inne
ogółem
0
0
2000
rok 2017
Środk Środki
i UE własne
850
150
inn
e
0
0
rok 2016
Środk Środki
i UE
własne
1700
inne
300
0
rok 2018
Środk Środki
i UE
własne
0
0
inne
cd.
Projekt
ogółem
1000
ogółem
0
0
Strona 71
w Łyszkowicach
cd.
Projekt
ogółem
w Łyszkowicach
0
rok 2019
Środk Środki
i UE własne
inn
e
ogółem
0
0
0
rok 2021
Środk Środki
i UE własne
inn
e
ogółem
0
0
0
rok 2020
Środk Środki
i UE
własne
0
0
inne
0
cd.
Projekt
ogółem
w Łyszkowicach
0
0
0
rok 2022
Środk Środki
i UE
własne
0
0
inne
0
5.4.5. Źródła finansowania inwestycji
Działania przewidziane w Planie Gospodarki Niskoemisyjnej będą finansowane ze środków zewnętrznych i
własnych
Gminy.
Środki
na
realizację
powinny
być
zabezpieczone
głównie
w programach krajowych i europejskich, a we własnym zakresie – konieczne jest wpisanie działań
długofalowych do wieloletnich planów inwestycyjnych oraz uwzględnienie wszystkich działań
w budżecie Gminy i jednostek podległych na każdy rok. Przewiduje się pozyskanie zewnętrznego wsparcia
finansowego (w formie bezzwrotnych dotacji i preferencyjnych pożyczek) dla prowadzonych działań.
Podstawą do wyznaczenia kosztów działań i sposobów finansowania był Wieloletni Plan Inwestycyjny.
Ponieważ nie można zaplanować w budżecie Gminy szczegółowo wszystkich wydatków
z wyprzedzeniem do roku 2020, stąd też kwoty przewidziane na realizację poszczególnych zadań należy
traktować jako szacunkowe zapotrzebowanie na finansowanie, a nie planowane kwoty
do wydatkowania. W ramach corocznego planowania budżetu Gminy i jednostek gminnych na kolejny rok,
wszystkie jednostki wskazane w Planie jako odpowiedzialne za realizację działań powinny zabezpieczyć w
budżecie środki na realizację odpowiedniej części przewidzianych zadań. Pozostałe działania, dla których
finansowanie
nie
zostanie
zabezpieczone
w
budżecie,
powinny
być
brane
pod uwagę w ramach pozyskiwania środków z dostępnych funduszy zewnętrznych.
Regionalny Program Operacyjny Województwa Łódzkiego na lata 2014 – 2020 Wersja 6.0
Oś priorytetowa IV – Gospodarka niskoemisyjna
Priorytet inwestycyjny 4.a.
Wspieranie wytwarzania i dystrybucji energii pochodzącej ze źródeł odnawialnych
Cel szczegółowy: Zwiększona produkcja energii ze źródeł odnawialnych.
„Wzrost udziału odnawialnych źródeł energii w bilansie paliwowo-energetycznym województwa łódzkiego
przyczyni się do poprawy efektywności wykorzystania i oszczędzania zasobów surowców energetycznych oraz
poprawy
stanu
środowiska
poprzez
redukcję
emisji
zanieczyszczeń
do atmosfery, gleby i wód oraz redukcję ilości wytwarzanych odpadów. Interwencje zaplanowane
w ramach PI 4.a. przyczynią się ponadto do zwiększenia bezpieczeństwa energetycznego województwa
łódzkiego, a w szczególności do poprawy zaopatrzenia w energię na terenach o słabo rozwiniętej infrastrukturze
energetycznej. Ponadto wytwarzanie energii ze źródeł odnawialnych cechuje się niewielką lub zerową emisją
gazów cieplarnianych i zanieczyszczeń, co zapewnia pozytywne efekty ekologiczne, a jednocześnie
bezpośrednio wpłynie na osiągnięcie celu szczegółowego Umowy Partnerstwa ”zmniejszenie emisyjności
gospodarki”.”
Typy przedsięwzięć przewidziane w ramach PI 4.a:
- budowa, przebudowa lub modernizacja infrastruktury służącej do produkcji i dystrybucji energii (sieci
niskiego napięcia poniżej 110 kV), pochodzącej ze źródeł odnawialnych (ze szczególnym nastawieniem na
produkcję energii elektrycznej), w oparciu o moc instalowanej jednostki: energia wodna (wyłącznie na już
istniejących budowlach piętrzących, wyposażonych w hydroelektrownie, przy jednoczesnym zapewnieniu
pełnej drożności budowli dla przemieszczeń fauny wodnej), energia wiatru, energia słoneczna, energia
geotermalna, energia biogazu, energia biomasy. Wielkość mocy wynikać będzie z zapisów Linii demarkacyjnej.
Priorytet inwestycyjny 4.c.
Strona 72
Wspieranie efektywności energetycznej, inteligentnego zarządzania energią i wykorzystania odnawialnych
źródeł
energii
w
infrastrukturze
publicznej,
w
tym
w
budynkach
publicznych,
i w sektorze mieszkaniowym.
Cel szczegółowy: Poprawiona efektywność energetyczna w sektorze publicznym i w sektorze budownictwa
mieszkaniowego.
„Projekty przewidziane w ramach PI 4.c. przyczynią się do budowy bardziej konkurencyjnej gospodarki
niskoemisyjnej województwa łódzkiego, która w wydajny, zrównoważony sposób wykorzystuje zasoby i
zmniejsza emisję zanieczyszczeń. Największy potencjał w zakresie oszczędności energii identyfikowany jest w
budynkach, w związku z tym wsparcie skoncentrowane będzie na ich głębokiej modernizacji energetycznej.
Ponadto bardzo ważna jest świadomość społeczeństwa w zakresie możliwości podejmowania różnych działań
mogących
przyczynić
się
do eliminacji lub znacznego ograniczenia źródeł powstawania zwiększonego zapotrzebowania
na energię. Do działań w tym zakresie zaliczyć należy wdrażanie rozwiązań technologicznych ograniczających
zużycie energii poprzez wykonywanie głębokiej modernizacji energetycznej budynków, zwłaszcza użyteczności
publicznej i wielorodzinnych budynków mieszkalnych, celem zwiększenia ich efektywności energetycznej.”
Typy przedsięwzięć przewidziane w ramach PI 4.c.:
- głęboka modernizacja energetyczna budynków użyteczności publicznej lub wielorodzinnych budynków
mieszkalnych wraz z wymianą wyposażenia tych obiektów na energooszczędne (ocieplenie obiektu, wymiana
okien, drzwi zewnętrznych oraz oświetlenia na energooszczędne, przebudowa systemów grzewczych wraz z
wymianą i podłączeniem do źródła ciepła), modernizacja systemów wentylacji i klimatyzacji, instalacja OZE w
modernizowanych
energetycznie
budynkach.
W ramach przedsięwzięcia możliwa będzie wymiana źródła ciepła z opartego na paliwach konwencjonalnych
na źródła ciepła wytwarzające energię ze źródeł odnawialnych bądź na przyłącza sieciowe oraz najbardziej
wydajne urządzenia grzewcze wykorzystujące paliwa konwencjonalne. Zastosowanie pieców węglowych nie
będzie przedmiotem dofinansowania.
W ramach PI 4.c. wsparciem będą mogły być objęte projekty zgodne z planami gospodarki niskoemisyjnej.
Priorytet inwestycyjny 4.e.
Promowanie strategii niskoemisyjnych dla wszystkich rodzajów terytoriów, w szczególności
dla obszarów miejskich, w tym wspieranie zrównoważonej multimodalnej mobilności miejskiej
i działań adaptacyjnych mających oddziaływanie łagodzące na zmiany klimatu.
Cel szczegółowy: Lepsza jakość powietrza.
Inwestycje planowane w ramach PI. 4.e powinny przyczynić się do obniżenia zużycia energii oraz redukcji
zanieczyszczeń powietrza, związanych szczególnie z niską emisją. Ich realizacja będzie wynikać z planów
gospodarki niskoemisyjnej, które mają na celu wskazanie sposobów wypełnienia obowiązków wynikających ze
zobowiązań,
określonych
w
ratyfikowanym
przez
Polskę
Protokole
z Kioto oraz w pakiecie klimatyczno- energetycznym, przyjętym przez Komisję Europejską w grudniu 2008
roku. Ich realizacja służy spełnieniu obowiązków, określonych w ustawie z dnia 15 kwietnia 2011 r. o
efektywności energetycznej, w szczególności dotyczących redukcji emisji gazów cieplarnianych, redukcji
zużycia energii, a także wzrostu udziału zużycia energii z odnawialnych źródeł. W wyniku realizacji projektów
powinna
nastąpić
poprawa
efektywności
dystrybucji
ciepła
do odbiorców, co w znacznym stopniu spowoduje ograniczenie emisji dwutlenku węgla oraz zwiększy
efektywność energetyczną. Ponadto realizacja priorytetu wpłynie na racjonalizację rozproszonych systemów
gospodarowania energią i ciepłem użytkowym oraz oszczędnością w zużyciu energii pierwotnej. Realizowane
przedsięwzięcia wpłyną na ograniczenie emisyjności gospodarki, a tym samym na poprawę jakości powietrza,
co przyczyni się do osiągnięcia celu szczegółowego Umowy Partnerstwa ”zmniejszenie emisyjności
gospodarki”.
Typy przedsięwzięć przewidziane w ramach PI 4.e.:
- inwestycje w zakresie budownictwa o znacznie podwyższonych parametrach energetycznych, polegające na
projektach pilotażowych, demonstracyjnych dotyczących budynków użyteczności publicznej,
- inwestycje w ramach modernizacji źródeł ciepła (kompleksowa wymiana lub renowacja), rozbudowy
systemów zaopatrzenia w ciepło oraz doprowadzenia źródeł ciepła do budownictwa jednorodzinnego i
wielorodzinnego oraz budynków użyteczności publicznej. Zastosowanie pieców węglowych nie będzie
przedmiotem dofinansowania,
- inwestycje w zakresie oświetlenia publicznego z wykorzystaniem urządzeń energooszczędnych
i ekologicznych jako element szerszego projektu infrastrukturalnego.
W ramach PI 4.e. wsparciem będą mogły być objęte projekty zgodne z planami gospodarki niskoemisyjnej
Program Operacyjny Infrastruktura i Środowisko 2014 – 2020
Program Operacyjny Infrastruktura i Środowisko 2014 - 2020 (POIiŚ 2014 - 2020) to krajowy program
wspierający gospodarkę niskoemisyjną, ochronę środowiska, przeciwdziałanie i adaptację do zmian klimatu,
transport i bezpieczeństwo energetyczne. Środki unijne z programu przeznaczone zostaną również w
ograniczonym stopniu na inwestycje w obszary ochrony zdrowia i dziedzictwa kulturowego.
Strona 73
I Oś priorytetowa - Zmniejszenie emisyjności gospodarki
Priorytet inwestycyjny 4.III.
Wspieranie efektywności energetycznej, inteligentnego zarządzania energią i wykorzystania odnawialnych
źródeł
energii
w
infrastrukturze
publicznej,
w
tym
w
budynkach
publicznych,
i w sektorze mieszkaniowym.
Cele szczegółowe: Zwiększona efektywność energetyczna w budownictwie wielorodzinnym mieszkaniowym
oraz w budynkach użyteczności publicznej.
Realizacja priorytetu inwestycyjnego przyczyni się do zwiększenia efektywności energetycznej
na poziomie zużycia zwiększając przy tym udział odnawialnych źródeł energii w bilansie energetycznym
poprzez racjonalne zużycie zasobów surowców energetycznych. Zwiększenie poprawy efektywności
energetycznej, która łączy w sobie cele gospodarcze i społeczne, przyczyni się dodatkowo do zmniejszenia
emisyjności gospodarki przewiduje się wsparcie głębokiej kompleksowej modernizacji energetycznej
budynków użyteczności publicznej i wielorodzinnych mieszkaniowych wraz z wymianą wyposażenia tych
obiektów na energooszczędne, w zakresie związanym m.in. z:
- ociepleniem obiektu, wymianą okien, drzwi zewnętrznych oraz oświetlenia na energooszczędne;
- przebudową systemów grzewczych (wraz z wymianą i przyłączeniem źródła ciepła), systemów wentylacji i
klimatyzacji, zastosowaniem automatyki pogodowej i systemów zarządzania budynkiem;
- budową lub modernizacją wewnętrznych instalacji odbiorczych oraz likwidacją dotychczasowych źródeł
ciepła;
- instalacją mikrogeneracji lub mikrotrigeneracji na potrzeby własne,
- instalacją OZE w modernizowanych energetycznie budynkach (o ile wynika to z audytu energetycznego);
- instalacją systemów chłodzących, w tym również z OZE.
Priorytet inwestycyjny 4.V.
Promowanie strategii niskoemisyjnych dla wszystkich rodzajów terytoriów, w szczególności
dla obszarów miejskich, w tym wspieranie zrównoważonej multimodalnej mobilności miejskiej
i działań adaptacyjnych mających oddziaływanie łagodzące na zmiany klimatu
Cele szczegółowe : Zwiększona sprawność przesyłu energii termicznej w ramach inwestycji wynikających z
planów gospodarki niskoemisyjnej przewiduje się, że wsparcie będzie ukierunkowane m.in. na projekty takie,
jak:
- przebudowa istniejących systemów ciepłowniczych i sieci chłodu, celem zmniejszenia straty
na przesyle,
- likwidacja węzłów grupowych wraz z budową przyłączy do istniejących budynków i instalacją węzłów
dwufunkcyjnych (ciepła woda użytkowa),
- budowa nowych odcinków sieci cieplnej wraz z przyłączami i węzłami ciepłowniczymi w celu likwidacji
istniejących lokalnych źródeł ciepła opalanych paliwem stałym.
- likwidacja indywidualnych i zbiorowych źródeł niskiej emisji pod warunkiem podłączenia budynków do sieci
ciepłowniczej.
Priorytet inwestycyjny 4.VI.
Promowanie wykorzystywania wysokosprawnej kogeneracji ciepła i energii elektrycznej w oparciu
o zapotrzebowanie na ciepło użytkowe
Cele szczegółowe : Zwiększony udział energii wytwarzanej w wysokosprawnej kogeneracji
Biorąc to pod uwagę, przewiduje się wsparcie w szczególności następujących obszarów:
- budowa, przebudowa instalacji wysokosprawnej kogeneracji oraz przebudowa istniejących instalacji na
wysokosprawną kogenerację wykorzystujących technologie w jak największym możliwym stopniu neutralne
pod względem emisji CO2 i innych zanieczyszczeń powietrza oraz uzasadnione pod względem ekonomicznym;
- w przypadku instalacji wysokosprawnej kogeneracji poniżej 20 MWt wsparcie otrzyma budowa,
uzasadnionych pod względem ekonomicznym, nowych instalacji wysokosprawnej kogeneracji
o jak najmniejszej z możliwych emisji CO2 oraz innych zanieczyszczeń powietrza. W przypadku nowych
instalacji powinno zostać osiągnięte co najmniej 10% uzysku efektywności energetycznej
w porównaniu do rozdzielonej produkcji energii cieplnej i elektrycznej przy zastosowaniu najlepszych
dostępnych technologii. Ponadto wszelka przebudowa istniejących instalacji na wysokosprawną kogenerację
musi skutkować redukcją CO2 o co najmniej 30% w porównaniu do istniejących instalacji.
Dopuszczona jest pomoc inwestycyjna dla wysokosprawnych instalacji spalających paliwa kopalne pod
warunkiem, że te instalacje nie zastępują urządzeń o niskiej emisji, a inne alternatywne rozwiązania byłyby
mniej efektywne i bardziej emisyjne;
- budowa przyłączeń do sieci ciepłowniczych do wykorzystania ciepła użytkowego wyprodukowanego w
jednostkach wytwarzania energii elektrycznej i ciepła w układach wysokosprawnej kogeneracji wraz z budową
przyłączy wyprowadzających energię do krajowego systemu przesyłowego;
- wykorzystania energii ciepła odpadowego w ramach projektów rozbudowy/budowy sieci ciepłowniczych;
budowa sieci cieplnych lub sieci chłodu umożliwiająca wykorzystanie energii cieplnej wytworzonej w
warunkach
wysokosprawnej
kogeneracji,
energii
odpadowej,
instalacji
z wykorzystaniem OZE, a także powodującej zwiększenie wykorzystania energii wyprodukowanej
w takich instalacjach.
Strona 74
II Oś priorytetowa - Ochrona środowiska, w tym adaptacja do zmian klimatu
Priorytet inwestycyjny 6.IV
Podejmowanie przedsięwzięć mających na celu poprawę stanu jakości środowiska miejskiego, rewitalizację
miast, rekultywację i dekontaminację terenów poprzemysłowych (w tym terenów powojskowych), zmniejszenie
zanieczyszczenia powietrza i propagowanie działań służących zmniejszeniu hałasu
Cele szczegółowe : Zahamowanie spadku powierzchni terenów zieleni w miastach Przewiduje się wsparcie
następujących obszarów:
- rekultywacja na cele środowiskowe zanieczyszczonych/zdegradowanych terenów;
- rozwój miejskich terenów zieleni.
Programy Priorytetowe
Narodowego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej 2015 – 2020
Prosument
– linia dofinansowania z przeznaczeniem na zakup i montaż mikroinstalacji odnawialnych źródeł energii
dla samorządów
Celem programu jest ograniczenie lub uniknięcie emisji CO2 w wyniku zwiększenia produkcji energii z
odnawialnych źródeł, poprzez zakup i montaż małych instalacji lub mikroinstalacji odnawialnych źródeł
energii, do produkcji energii elektrycznej lub ciepła i energii elektrycznej dla osób fizycznych oraz wspólnot lub
spółdzielni mieszkaniowych.
Rodzaje przedsięwzięć :
1. Wsparciem finansowym objęte jest przedsięwzięcie polegające na zakupie i montażu małych instalacji lub
mikroinstalacji OZE do produkcji energii elektrycznej lub do produkcji ciepła i energii elektrycznej, na
potrzeby istniejących lub będących w budowie budynków mieszkalnych jednorodzinnych lub wielorodzinnych.
2. Finansowane będą następujące instalacje do produkcji energii elektrycznej lub do produkcji ciepła i energii
elektrycznej:
źródła ciepła opalane biomasą o zainstalowanej mocy cieplnej do 300 kWt;
pompy ciepła - o zainstalowanej mocy cieplnej do 300 kWt;
kolektory słoneczne - o zainstalowanej mocy cieplnej do 300 kWt;
systemy fotowoltaiczne - o zainstalowanej mocy elektrycznej do 40kWp;
małe elektrownie wiatrowe - o zainstalowanej mocy elektrycznej do 40kWe;
mikrokogeneracja - o zainstalowanej mocy elektrycznej do 40 kWe, przeznaczone dla budynków mieszkalnych.
Dopuszcza się zakup i montaż instalacji równolegle wykorzystującej więcej niż jedno odnawialne źródło energii
elektrycznej
lub
więcej
niż
jedno
odnawialne
źródło
ciepła
w
połączeniu
ze źródłem (źródłami) energii elektrycznej.
System Zielonych Inwestycji – GIS
Program priorytetowy : Zarządzanie energią w budynkach użyteczności publicznej
Dzięki uzyskaniu dofinansowania z tego programu, możliwe jest zmniejszenie zużycia energii
w budynkach będących w użytkowaniu: samorządów, zakładów opieki zdrowotnej, uczelni wyższych,
organizacji pozarządowych, ochotniczych straży pożarnych, kościelnych osób prawnych.
Wojewódzki Fundusz Ochrony środowiska i Gospodarki Wodnej w Łodzi#
Jednostki samorządu terytorialnego i pozostałe podmioty
Nazwa programu:"Racjonalizacja zużycia energii w budynkach użyteczności publicznej oraz
zasobach komunalnych należących do jednostek samorządu terytorialnego w celu zmniejszenia emisji
zanieczyszczeń do atmosfery".
Cel zadania: zmniejszenie emisji zanieczyszczeń do atmosfery poprzez realizację inwestycji
polegających na kompleksowej modernizacji budynków służącej racjonalizacji zużycia energii oraz
wykorzystania odnawialnych źródeł energii.
Beneficjenci: jednostki samorządu terytorialnego oraz samodzielne publiczne zakłady opieki
zdrowotnej prowadzone przez jednostki samorządu terytorialnego.
Nazwa programu:"Program priorytetowy dla wspólnot mieszkaniowych na realizację zadań
w zakresie termomodernizacji wielorodzinnych budynków mieszkalnych"
Cel zadania: z mniejszenie emisji zanieczyszczeń do atmosfery poprzez realizację inwestycji
polegających na termomodernizacji wielorodzinnych budynków mieszkalnych, prowadzącej
do racjonalizacji zużycia energii oraz wykorzystania odnawialnych źródeł energii.
Osoby fizyczne
Nazwa programu: „Program dla przedsięwzięć w zakresie termomodernizacji budynków mieszkalnych,
modernizacji źródeł ciepła oraz wykorzystania odnawialnych źródeł energii”
Cel zadania: Wspomaganie ograniczenia emisji zanieczyszczeń do atmosfery poprzez dofinansowanie zadań
polegających na wykonaniu termomodernizacji budynków mieszkalnych, modernizacji źródeł ciepła oraz
Strona 75
wykorzystania odnawialnych źródeł energii na terenie województwa łódzkiego
Bank Gospodarstwa Krajowego#
Program : Fundusz Termomodernizacji i Remontów
Cel : pomoc finansowa dla Inwestorów realizujących przedsięwzięcia termomodernizacyjne, remontowe oraz
remonty budynków mieszkalnych jednorodzinnych z udziałem kredytów zaciąganych w bankach
komercyjnych. „Pomoc ta zwana „premią termomodernizacyjną", „premią remontową" lub „premią
kompensacyjną" stanowi źródło spłaty części zaciągniętego kredytu na realizację przedsięwzięcia lub remontu.
O premię termomodernizacyjną mogą się ubiegać właściciele lub zarządcy:
budynków mieszkalnych,
budynków zbiorowego zamieszkania,
budynków użyteczności publicznej stanowiących własność jednostek samorządu terytorialnego i
wykorzystywanych przez nie do wykonywania zadań publicznych,
lokalnej sieci ciepłowniczej,
lokalnego źródła ciepła.
Z premii mogą korzystać wszyscy Inwestorzy, bez względu na status prawny, a więc np.: osoby prawne (np.
spółdzielnie mieszkaniowe i spółki prawa handlowego), jednostki samorządu terytorialnego, wspólnoty
mieszkaniowe, osoby fizyczne, w tym właściciele domów jednorodzinnych.
Premia termomodernizacyjna przysługuje w przypadku realizacji przedsięwzięć termomodernizacyjnych,
których celem jest:
zmniejszenie zużycia energii na potrzeby ogrzewania i podgrzewania wody użytkowej
w budynkach mieszkalnych, zbiorowego zamieszkania oraz budynkach stanowiących własność jednostek
samorządu terytorialnego, które służą do wykonywania przez nie zadań publicznych,
zmniejszenie kosztów pozyskania ciepła dostarczanego do w/w budynków - w wyniku wykonania przyłącza
technicznego
do
scentralizowanego
źródła
ciepła
w
związku
z likwidacją lokalnego źródła ciepła,
zmniejszenie strat energii pierwotnej w lokalnych sieciach ciepłowniczych oraz zasilających
je lokalnych źródłach ciepła,
całkowita lub częściowa zamiana źródeł energii na źródła odnawialne lub zastosowanie wysokosprawnej
kogeneracji - z obowiązkiem uzyskania określonych w ustawie oszczędności w zużyciu energii.
Warunkiem kwalifikacji przedsięwzięcia jest przedstawienie audytu energetycznego i jego pozytywna
weryfikacja przez BGK.”
5.4.6. Środki finansowe na monitoring i ocenę
Monitoring jest to proces, który ma na celu systematyczne analizowanie stanu zaawansowania realizacji
poszczególnych kierunków działań i ich zgodności ze sformułowanymi w Planie celami. Jego istotą jest
wyciąganie wniosków z tego, co zostało, a co nie zostało zrobione, określenie przyczyn tego stanu rzeczy, a
także modyfikowanie dalszych poczynań w taki sposób, aby osiągnąć zakładane cele. Innymi słowy, istotą
procesu monitoringu i kontroli jest stwierdzenie, czy wynik naszego działania (efekt końcowy) jest zgodny z
zamierzeniami
(cele
i
kierunki
działania)
oraz
czy
wszystkie
czynności
i środki zastosowanie w działaniu były potrzebne do osiągnięcia zamierzonego stanu. Monitoring prowadzony
będzie w zakresie rzeczowym i finansowym.
MONITORING RZECZOWY obejmować będzie skwantyfikowane dane obrazujące postęp
w realizacji zapisanych w Planie zadań oraz umożliwiać będzie oceny ich wykonania w odniesieniu
do celów rozwoju. Będzie się on posługiwał dwoma rodzajami wskaźników, a mianowicie:
wskaźnikami produktu (dostarczają informacji o dobrach lub usługach wytworzonych w wyniku realizacji
zadań) - opisują one rzeczy materialne lub usługi powstałe bezpośrednio w wyniku realizacji zadań, np. długość
zmodernizowanych dróg, liczba docieplonych obiektów, liczba zamontowanych instalacji wykorzystujących
odnawialne źródła energii);
wskaźnikami rezultatu (dostarczają informacji o zmianach jakie nastąpiły w wyniku realizacji zadań) opisują bezpośrednie i natychmiastowe efekty (korzyści) wynikające z realizacji zadań, np. liczba gospodarstw
domowych podłączonych do sieci ciepłowniczej, liczba osób korzystających z obiektów poddanych
termomodernizacji.
MONITORING FINANSOWY obejmować będzie natomiast ocenę racjonalności i sprawności wydatkowania
środków
finansowych
(własnych
i
zewnętrznych)
na
realizację
ustaleń
zawartych
w Planie.
Strona 76
Monitoring i kontrola
w szczególności:
realizacji
ustaleń
Planu
Gospodarki
Niskoemisyjnej
będą
obejmowały
zbieranie i interpretowanie (oceny) danych opisujących postęp i efekty realizowanych kierunków działań
(projektów realizacyjnych);
bieżący nadzór, kontrolę i ocenę realizacji poszczególnych kierunków działań;
wczesne diagnozowanie trudności mogących mieć niekorzystny wpływ na realizowane kierunki działań,
zwłaszcza na ich terminowość i ostateczne koszty realizacji;
korygowanie i modyfikowanie planowanych kierunków działań, jeśli nie ma szans i możliwości ich
wykonania;
weryfikację zgodności założonych planów finansowych z faktyczną ich realizacją;
weryfikację zgodności uzyskiwanych efektów z założonymi celami;
ocenę efektywności wykorzystania środków finansowych pozostających w dyspozycji.
Wszystkie wyżej wskazane czynności będą wykonywane w ramach codziennych obowiązków pracowników
Gminy. Wskazać należy, że czynności te pokrywały się będą z monitoringiem strategii rozwoju Gminy oraz
poszczególnych projektów. Nie planuje się więc angażowania dodatkowych pracowników. Monitoring nie
będzie się też wiązał z dodatkowymi nakładami finansowymi.
6. Wyniki bazowej inwentaryzacji emisji dwutlenku węgla
Inwentaryzację sporządzono na podstawie wytycznych Poradnika „Jak opracować plan działań
na rzecz zrównoważonej energii (SEAP)?”. W wielu przypadkach posłużono się danymi dużo dokładniejszymi
niż przewiduje Poradnik. Posłużono się również publikacją pt. „Gospodarka Niskoemisyjna zaczyna się w
gminie – podręcznik dla polskich samorządów” autorstwa Pana Dr inż. Arkadiusza Węglarza, Ewy
Winkowskiej i Wojciecha Wójcika.
6.1. Zasięg geograficzny, zakres i sektory
Zasięg geograficzny inwentaryzacji obejmuje cały obszar Gminy Łyszkowice. Bazowa inwentaryzacja emisji
CO2 sporządzona została w oparciu o końcowe zużycie energii na terenie Gminy, zarówno
w sektorze komunalnym, jak i pozakomunalnym. W zakres poniższej inwentaryzacji wzięto pod uwagę
bezpośrednie emisje ze spalania paliw w budynkach, instalacjach. Zinwentaryzowano emisję pochodzącą z
pojazdów będących w użytkowaniu Gminy, emisje związane ze zużyciem paliw silnikowych w pojazdach
poruszających się po terenie Gminy (ruch lokalny oraz tranzytowy przez Gminę), a także emisję generowaną
przez oświetlenie uliczne. Należy zauważyć, że Gmina nie ma wpływu na działania zmierzające do zmian
emisji w sektorze transportowym - nie posiada własnego taboru, systemu komunikacyjnego itp. Wzięto
natomiast pod uwagę pośrednie emisje towarzyszące produkcji energii elektrycznej, ciepła i chłodu w
wykorzystywanych przez odbiorców końcowych instalacjach zlokalizowanych na terenie Gminy. Brak jest
wiarygodnych danych odnośnie zużycia energii przez przedsiębiorstwa funkcjonujące na obszarze Gminy
Łyszkowice. Jednak są to podmioty małe, nie generujące nadmiernego zanieczyszczenia środowiska. Ich udział
w ogólnej emisji jest więc śladowy. Na obszarze Gminy nie stwierdzono innych emisji.
6.2. Metodyka inwentaryzacji
Prawidłowo prowadzona gospodarka energetyczna na różnych szczeblach administracyjnych
np. gminy, nie może bazować na wykorzystaniu jednego źródła energii, konieczne jest zróżnicowanie
dostępnych form energii i metod ich przetwarzania. Powoduje to wzrost konkurencyjności poszczególnych
nośników
energii
na
rynku
paliwowo-energetycznym,
a
w
konsekwencji
wzrost
ich jakości jako paliw i zwiększenie jakości usług energetycznych, tzn. ich wytwarzania, przesyłania
i dystrybucji. Dywersyfikacja źródeł energii poprzez wykorzystanie energii odnawialnej umożliwia wejście na
rynek energetyczny małej energetyki rozproszonej. Zgodnie z wymogami Prawa energetycznego na szczeblu
gminnym,
powinny
być
zbilansowane
potrzeby
energetyczne
Gminy
i istniejące możliwości zaopatrzenia w ciepło i elektryczność. Gmina Łyszkowice jest gminą wiejską, nie
posiada scentralizowanych systemów ogrzewania. Budynki są zaopatrywane w ciepło indywidualnie. W Gminie
nie ma i nie przewiduje się realizacji centralnego systemu ciepłowniczego.
Strona 77
Na terenie Gminy ciepło do ogrzewania obiektów, przygotowania posiłków, c.w.u. i do celów
przemysłowych pozyskiwane jest z następujących nośników energetycznych:
węgla i pochodnych,
gazu ziemnego GZ – 35,
oleju opałowego,
energii elektrycznej.
Na terenie Gminy największa liczba osób mieszka w budownictwie indywidualnym. Dominująca jest
zabudowa jednorodzinna z udziałem zabudowy zagrodowej. Wiek budynków nie przekracza 20–40 lat, a
jedynie w zabudowie zagrodowej występują starsze budynki. Przeprowadzona ankietyzacja wskazała na
stosowanie węgla i jego pochodnych do ogrzewania mieszkań.
Celem rozdziału jest zbilansowanie potrzeb energetycznych Gminy oraz wskazanie możliwości racjonalizacji
zużycia paliw kopalnych w aspekcie zmniejszenia zanieczyszczenia środowiska naturalnego.
Przeprowadzone badania dotyczyły:
zużycia poszczególnych paliw,
obliczenia powierzchni ogrzewanej i zużycia energii na podstawie pomiarów w szkołach oraz w wybranych
budynkach mieszkalnych,
wyliczenia wskaźnika zużycia energii w GJ/m2, GJ/m³,
obliczenia emisji pochodzącej ze spalania paliw.
Dane do obliczeń uzyskano z właściwych instytucji i badań własnych. Bilans energii w Gminie Łyszkowice
wykonano przyjmując podane niżej założenia. Do ogrzania 1m2 powierzchni mieszkalnej (badania własne)
potrzebne jest 0,7 GJ energii. Odpowiadająca tym potrzebom energetycznym moc cieplna wynosi 0,1 kW, czyli
1 kW zainstalowanej mocy odpowiada produkcji energii cieplnej 7 GJ. Przyjmując, że 1 t węgla posiada
wartość opałową 21 GJ, można nią ogrzać 30 m2 powierzchni. Zatem w obliczeniach można przyjąć, że do
ogrzania
1
mieszkania
(przeciętna
powierzchnia
60
m2)
w Gminie Łyszkowice jest zużywane 2,5 t węgla.
Za rok bazowy przyjęto rok 2014. Jest to pełny, zakończony rok, za który gmina posiada wiarygodne dane
Wcześniej nie wykonywano jakichkolwiek badań czy inwentaryzacji na terenie Gminy.
Emisję ze spalania paliw obliczono na podstawie jednostkowych wskaźników emisji gazów
do atmosfery pochodzących ze spalania różnego rodzaju paliw, podanych w tabeli poniżej.
Tabela : Jednostkowe wskaźniki emisji gazów do atmosfery pochodzące ze spalania różnego rodzaju paliw.
paliwo
Węgiel kam.
Koks
Drewno
Słoma
Olej opałowy
Gaz ziemny
wartość opałowa MJ/jedn. nat
21 MJ/kg
22 MJ/kg
15 MJ/kg
14 MJ/kg
43 MJ/kg
34 MJ/Nm3
emisja w g/GJ
CO2
90 240
11 080
0
0
77 360
55 840
SO2
750
750
0
0
195
15
NOx
150
150
200
200
180
100
CO
120
120
150
150
15
19
6.3. Budynki będące własnością Gminy
W ramach inwentaryzacji przeprowadzono diagnozę wszystkich budynków będących własnością Gminy
Łyszkowice. Załącznikiem do Planu Gospodarki Niskoemisyjnej jest baza w formacie edytowalnym. Baza
powinna być aktualizowana co rok, aby stwierdzić realne oszczędności w emisji substancji niebezpiecznych do
powietrza.
Strona 78
Tabela : Emisja bazowa w budynkach będących własnością Gminy Łyszkowice
l.
p
położenie budynku
przeznaczenie
powierzchnia
zabudowy
(m2)
1
Bobrowa, nr. działki 691
Strażnica OSP
160
2
Czatolin 207A, nr. działki 577
Strażnica OSP
218
3
Gzinka 21B, nr. działki 270/1
Strażnica OSP
311
4
Kalenice, nr. działki 514/1
strażnica OSP
168
5
Kalenice 119,
nr. działki 511/5, 512
Szkoła
Podstawowa
1287
6
Łagów 62A, nr. działki 915/2
Strażnica OSP
120
7
Łyszkowice, ul. Głowackiego
19, nr. działki 73/3
budynek
mieszkalny
443
8
Łyszkowice, ul. Gminna 12, nr.
działki 137/1
Strażnica OSP
334
9
działki 164/9
Gminny
Ośrodek
Kultury
739
1
0
Łyszkowice, ul. Gminna 5A, nr.
działki 175/1
Przedszkole
1
1
Łyszkowice, ul. Cmentarna, nr.
działki 283/5
1
2
1
4
Łyszkowice, ul. Cmentarna, nr.
działki 263
Łyszkowice, ul. Księstwa
Łowickiego 11,
nr. działki 309/1
działki, 137/2
1
5
Łyszkowice, ul. Brzezińska 4,
nr. działki 185
1
3
budynek
oczyszczalni
ścieków
budynek
na stadionie
Zespół Szkół
Publicznych
źródło energii
olejowa,
doraźny
olejowa,
doraźny
olejowa,
doraźny
ogrzewanie
elektryczne
węglowa,
sezonowy
węglowa,
doraźny
węglowa
(każdy
lokal)
wspólne
z UG
energia
zużywana
rocznie
GJ/rok
udział OZE
w bilansie
energetyczny
m (%)
emisja bazowa rok 2014 (w gramach)
CO2
SO2
NOx
CO
96,00
0
7426560
18720
17280
1440
130,80
0
10118688
25506
23544
1962
186,60
0
14435376
36387
33588
2799
100,80
0
7797888
19656
18144
1512
772,20
0
59737392
150579
138996
11583
0,00
0
0
0
0
0
265,80
0
20562288
51831
47844
3987
200,40
0
15502944
39078
36072
3006
olejowa,
sezonowy
443,40
0
34301424
86463
79812
6651
947
olejowa,
całoroczny
568,20
0
43955952
110799
102276
8523
241
ogrzewanie
elektryczne
144,60
0
11186256
28197
26028
2169
86
ogrzewanie
elektryczne
0,00
0
0
0
0
0
5969,78
0
436329476
4093178
247421
9426207
141,00
0
10907760
27495
25380
2115
228,00
0
17638080
44460
41040
3420
2763
Urząd Gminy
235
budynek
mieszkalny
380
węglowa,
sezonowy
węglowa,
sezonowy
węglowa
(każdy
lokal)
Strona 79
1
6
Łyszkowice, ul. Brzezińska 5,
nr. działki 96/23
budynek
mieszkalny
286
1
7
budynek
mieszkalny
230
1
8
budynek
mieszkalny
422
1
9
Łyszkowice, ul. Gminna 2,
nr. działki 175/1
budynek
mieszkalny
183
2
0
Łyszkowice, ul. Księstwa
Łowickiego 16, nr. działki 387
budynek
mieszkalny
266
2
1
Łyszkowice, ul. Szkolna 9,
nr. działki 399/16
budynek
mieszkalny
204
Polesie 66A, nr. działki 645
Strażnica OSP
267
Seligów, nr. działki 1105/1
Strażnica OSP
515
Seligów 41, nr. działki 1618/3
Szkoła
Podstawowa
673
Stachlew, nr. działki 187
Strażnica OSP
320
2
2
2
3
2
4
2
5
2
6
2
7
2
8
2
9
Stachlew 57, nr. działki 188/5
Stare Grudze,
nr. działki 893/5
Trzcianka, nr. działki 127
Wrzeczko, nr. działki 884
Szkoła
Podstawowa
Świetlica
wiejska
Świetlica
wiejska
Strażnica OSP
1014
261
437
332
węglowa
(każdy
lokal)
węglowa
(każdy
lokal)
węglowa
(każdy
lokal)
węglowa
(każdy
lokal)
węglowa
(każdy
lokal)
węglowa
(każdy
lokal)
olejowa,
doraźny
olejowa,
doraźny
olejowa,
sezonowy
węglowa,
doraźny
olejowa,
sezonowy
olejowa,
doraźny
węglowa,
doraźny
olejowa,
doraźny
171,60
0
13274976
33462
30888
2574
138,00
0
10675680
7452
2622
1242
253,20
0
19587552
49374
45576
3798
109,8
0
8494128
21411
19764
1647
159,6
0
12346656
31122
28728
2394
122,4
0
9468864
23868
22032
1836
160,2
0
9669672
27234
28836
2403
309
0
18651240
52530
55620
4635
403,8
0
31237968
78741
72684
6057
192
0
14853120
37440
34560
2880
608,4
0
47065824
118638
109512
9126
156,6
0
12114576
30537
28188
2349
262,2
0
20283792
51129
47196
3933
199,2
0
15410112
38844
35856
2988
TON
933034244
933,03
5334131
5,33
1399487
1,40
9523236
9,52
Źródło: Opracowanie własne
Wielkości emisji z budynku Zespołu Szkół Publicznych w Łyszkowicach została ustalona na podstawie audytu energetycznego.
Strona 80
Stwierdzono, że większość budynków należących do gminy Łyszkowice znajduje się dobrym stanie, lecz posiada przestarzałe źródła ciepła. Nie wykorzystywane są
żadne odnawialne źródła energii. Aby ograniczyć emisje z budynków publicznych należy w szczególności skupić się na wymianie źródła ciepła w dużych obiektach
szkolnych,
ponieważ
to
one
są
odpowiedzialne
za
emisje
znacznej
ilości
substancji
niebezpiecznych
do
powietrza.
Strona 81
POJAZDY
W tej podgrupie uwzględniono wyłącznie pojazdy będące w użytkowaniu Gminy (pojazdy służbowe).
Z tego względu w inwentaryzacji wydzielono następujące kategorie pojazdów:
osobowe,
dostawcze,
specjalne – głównie sprzęt budowlany (ładowarki, koparki, ciągniki rolnicze itp.).
W poniższej tabeli przedstawiono całkowitą emisję CO2 związaną ze spalaniem z wyżej wymienionych
pojazdów.
Tabela : Całkowita emisja CO2 związana ze spalaniem z pojazdów będących w użytkowaniu Gminy
Lp.
1
Rodzaj
Całkowita emisja CO2e z pojazdów
Rok 2014
9,25 ton
OŚWIETLENIE ULICZNE
W tej podgrupie uwzględniono całkowitą ilość energii zużytą na potrzeby przestrzeni publicznej, iluminacji
budynków.
W poniższej tabeli przedstawiono całkowitą emisję CO2 związaną z oświetleniem publicznym.
Tabela : Całkowita emisja CO2 związana z oświetleniem ulicznym
rok
miesięcz
ne
zużycie
prądu
MWh/mi
esiąc
miesięcz
ne
zużycie
prądu
kWh/mie
siąc
miesięczn
e zużycie
prądu
zł/miesiąc
roczne
zużycie
prądu
MWh/ro
k
roczne
zużycie
prądu
kWh/rok
roczne
zużycie
prądu
zł/rok *1
2014
11,64
11636,90
6 516,67
zł
139,64
139642,86
78 200,00
zł
średnia
cena za
1kWh
*2
0,56
wskaźnik
energii
elektryczne
Mg CO2
/MWh *2
Emisja,
Mg CO2
/rok
0,812
113,39
6.4. Budynki prywatne
Budynki prywatne są największym emiterem substancji niebezpiecznych do powietrza w Gminie
Łyszkowice. Niestety przeprowadzenie wnikliwej diagnozy jest bardzo trudne. Wyniki inwentaryzacji są
niepokojące ponieważ stwierdza się, że ponad 90% budynków posiada piece węglowe nowego
lub starego typu. Na podstawie analizy w terenie oraz ilości budynków na terenie Gminy oszacowano
szacunkową emisję płynącą z domów prywatnych. Wskazać należy, że większość budynków (98%)
to domy jednorodzinne.
Badając emisję, przeprowadzono badanie ankietowe. Każdy mieszkaniec mógł udzielić informacji
o źródle ciepła, zapotrzebowaniu na energię. Określono również stopień docieplenia budynku.
W wyniku badania otrzymano 113 ankiet. Jest to jednak zbyt mała liczba, aby posłużyła do analizy. Uznano jednocześnie,
że zebrane ankiety dotyczą głównie budynków nowych, dobrze izolowanych. Nie odpowiadają realnej zabudowie
poszczególnych miejscowości. Dlatego też w dniu 15 września 2015 roku przeprowadzono wizję lokalną. Dokonano
obserwacji w poszczególnych miejscowościach Gminy. W ten sposób można było określić stopień izolacji poszczególnych
domów oraz źródło energii cieplnej. Dlatego też przyjęte wartości i dane są na tyle dokładne aby przeprowadzić badanie
emisji.
Analizując przybliżoną emisję zanieczyszczeń w Gminie Łyszkowice (szczątkowe dane pozwalają
na określenie jedynie emisji przybliżonej, lecz wskazać należy, że odchylenie od realnych wartości nie będzie
większe niż 15%), przyjęto średnie wartości wielkości dla domów jednorodzinnych. Uśredniając przyjęto
następujące wartości:
powierzchnia ogrzewana domu – 84 m2 (dane GUS),
standard energetyczny budynku – budynek średnio izolowany (zapotrzebowanie około 140 kWh/MW/rok),
ilość osób korzystających z ciepłej wody – 4,
zapotrzebowanie na
dla terenów wiejskich),
wodę
na
osobę
–
60l/osobę
(potrzeby
standardowe
przyjmowane
temperatura ciepłej wody użytkowej – 45 stopni C,
Strona 82
liczba dni korzystania z wody – 325,
cyrkulacja – brak.
W przypadku kotłów stojących na paliwa stałe (tych w Gminie najwięcej), sprawność w trybie podgrzewania
ciepłej wody użytkowej, ulega znacznemu zmniejszeniu poza sezonem grzewczym. Zwiększają się wówczas
znacznie straty rozruchowe i postojowe kotła. Sprawność kotła kondensacyjnego wskutek podwyższenia
temperatury roboczej w trybie podgrzewania ciepłej wody użytkowej również ulega nieznacznemu obniżeniu.
Wykres : Sposób ogrzewania budynków prywatnych (udział procentowy)
Obliczenia dla pojedynczego domu ogrzewanego węglem kamiennym, ekogroszkiem + bojlerem
elektrycznym.
Tabela : Obliczenia dla pojedynczego domu ogrzewanego węglem kamiennym, ekogroszkiem + bojlerem
elektrycznym
CO2
(kg/rok)
17257
14202
13369
Kocioł na miał
Kocioł na „ekogroszek”
Kocioł na „ekogroszek” + bojler elektryczny
CO
(kg/rok)
710.57
584.80
550.47
Pył
(kg/rok)
17.83
14.67
13.81
SO2
(kg/rok)
97.45
80.20
75.49
NOx
(kg/rok)
14.21
11.70
11.01
Wizja lokalna określiła przybliżoną ilość domów prywatnych opalanych miałem węglowym oraz
ekogroszkiem. Na tej podstawie oszacowano unos substancji niebezpiecznych do powietrza.
Kocioł na miał – 84% domów, czyli 1578 sztuk.
Tabela : Unos substancji niebezpiecznych do powietrza: kocioł na miał – 84% domów, czyli 1578sztuk
Kocioł na miał
CO2
(kg/rok)
27231546
CO
(kg/rok)
2490084
Pył
(kg/rok)
28135,74
SO2
(kg/rok)
153776,1
NOx
(kg/rok)
22423,38
Ekogroszek – 6% domów, czyli 113 sztuk.
Tabela : Unos substancji niebezpiecznej do powietrza: ekogroszek – 6% domów, czyli 113 sztuk
ekogroszek
CO2
(kg/rok)
1604826
CO
(kg/rok)
66082,4
Pył
(kg/rok)
1657,71
SO2
(kg/rok)
9062,6
NOx
(kg/rok)
1322,1
Obliczenia dla pojedynczego domu ogrzewanego olejem opałowym.
Tabela : Obliczenia dla pojedynczego domu ogrzewanego olejem opałowym
Kocioł niskotemperaturowy
Kocioł kondensacyjny
Kocioł kondensacyjny + kolektory słoneczne
CO2
(kg/rok)
8852
7311
6842
CO
(kg/rok)
5.29
4.37
4.09
Pył
(kg/rok)
0.19
0.16
0.15
SO2
(kg/rok)
17.90
14.78
13.84
NOx
(kg/rok)
6.32
5.22
4.88
Olej opałowy – 3% domów, czyli 56 sztuk.
Tabela : Olej opałowy – 3% domów, czyli 56 sztuk
Strona 83
CO2
(kg/rok)
495 712
Olej opałowy (przyjęto piec kondensacyjny)
CO
(kg/rok)
296,24
Pył
(kg/rok)
10,64
SO2
(kg/rok)
1002,4
NOx
(kg/rok)
353,92
Obliczenia dla pojedynczego domu ogrzewanego drewnem.
Tabela : Obliczenia dla pojedynczego domu ogrzewanego drewnem
CO2
(kg/rok)
664
1976
Kocioł na zgazowanie drewna
Kocioł na pelety
CO
(kg/rok)
404,75
58,46
Pył
(kg/rok)
0,48
0,42
SO2
(kg/rok)
201,11
5,98
NOx
(kg/rok)
6,58
5,79
Drewno– 5% domów, czyli 94 sztuk.
Tabela : Drewno – 5% domów, czyli 94 sztuk.
Drewno
CO2
(kg/rok)
62 416
CO
(kg/rok)
38046,5
Pył
(kg/rok)
45,12
SO2
(kg/rok)
18904,34
NOx
(kg/rok)
618,52
Obliczenia dla pojedynczego domu ogrzewanego gazem LPG (1 budynek).
Tabela : Obliczenia dla pojedynczego domu ogrzewanego gazem LPG (1 budynek)
CO2
(kg/rok)
5723
Kocioł kondensacyjny
CO
(kg/rok)
3,38
Pył
(kg/rok)
0,01
SO2
(kg/rok)
0,09
NOx
(kg/rok)
2,48
Gaz LPG – około 2% domów, czyli 38 sztuk.
Tabela : Gaz LPG – około 3% domów, czyli 38 sztuk
Gaz LPG
CO2
(kg/rok)
217 474
CO
(kg/rok)
128,44
Pył
(kg/rok)
SO2
(kg/rok)
0,38
3,42
NOx
(kg/rok)
94,24
Spalanie paliw powoduje emisję zanieczyszczeń. Wysokie znaczenie odgrywa w tym zakresie nie tylko
rodzaj paliwa, ale także konstrukcja kotła grzewczego i palnika oraz ustawienie jego parametrów pracy. Do
podstawowych produktów spalania należą: dwutlenek węgla CO2, para wodna H2 O i tlenki azotu NOx. W
zależności od rodzaju paliwa i przebiegu spalania, emitowane mogą być poza tym: związki siarki SOx, tlenek
węgla CO i pył.
Dwutlenek węgla CO2 nie jest traktowany jako zanieczyszczenie, ale jako gaz powodujący efekt cieplarniany.
Stanowi on bowiem końcową postać związku węgla powstałą przy prawidłowym całkowitym spalaniu paliwa.
Węgiel jako pierwiastek jest składnikiem każdego paliwa, stanowiąc nośnik energii w nim zawartej.
Niekorzystne spalanie paliwa powoduje, że produktami mogą być: tlenek węgla CO lub niespalony węgiel C.
Szczególnie
tlenek
węgla
CO
(czad)
stanowi
zagrożenia
dla człowieka, w przypadku zwiększonego stężenia w zamkniętych pomieszczeniach.
Tlenki azotu stanowią nieunikniony produkt spalania, z racji ich zawartości w powietrzu na poziomie 78%.
Związki siarki emitowane są przy spalaniu paliw stałych (węgiel), a także przy spalaniu oleju opałowego.
Emisje zanieczyszczeń można obniżać stosując nowoczesne wysokosprawne źródła cieplne, dodatkowo
wspomagając je Odnawialnymi Źródłami Energii, jak w szczególności instalacjami solarnymi.
Tabela : Tabela sumaryczna
suma
suma
CO2 (kg/rok)
29 611 974
CO2 (ton/rok)
29 612
CO (kg/rok)
2 594 638
CO (ton/rok)
2 595
Pył (kg/rok)
29 850
Pył (ton/rok)
30
SO2 (kg/rok)
182 749
SO2 (ton/rok)
183
NOx (kg/rok)
24 812
NOx (ton/rok)
25
Wykres : Udział substancji niebezpiecznych uwalnianych do powietrza atmosferycznego z budynków
prywatnych Gminy Łyszkowice.
Strona 84
Jak już wspomniano, badanie oparto na wartościach uśrednionych i w dużej mierze obserwacjach. Choć
obliczone wartości mogą zawierać 15% odchylenia, to dane jasno ukazują problem Gminy. Jest nim emisja z
domów prywatnych. Szczególnie chodzi o domy opalane węglem i ekogroszkiem. Tutaj emisja wszystkich
badanych związków jest największa. Dlatego też - w okresie wdrażania Planu - Gmina musi skupić się na
zmniejszeniu emisji z domostw opalanych węglem i jego pochodnymi. Problem występuje głównie w domach
wybudowanych przed rokiem 1990. Niezbędne staje się wprowadzenie szczególnych form wsparcia dla zmiany
źródeł ogrzewania. Innym problemem staje się fakt, że budynki starego typu nie są poprawnie docieplone.
Wyliczenie CO2 z danych ogólnych - łączne zużycie/wytworzenie energii w budynkach
mieszkalnych
Zużycie łączne energii elektrycznej w MWh
262,920
Wyliczenie CO2 ze spalania paliw z danych ogólnych - łączne zużycie
Rodzaj paliwa
Węgiel kamienny
Olej opałowy
Gaz ziemny
Ciepło sieciowe
Biomasa
Gaz płynny (LPG)
Zużyci
e paliw
stałych
i
ciekłyc
h w Mg
, gazu
w m3,
ciepło
sieciow
ew
MWh
220,85
7,89
0,00
262,92
13,15
5,26
TRANSPORT
Strona 85
Podgrupa ta zawiera wszystkie emisje związane ze zużyciem paliw silnikowych w pojazdach poruszających
się po terenie Gminy. Uwzględniono ruch lokalny oraz tranzytowy przez Gminę.
Zgodnie z ogólnokrajowym trendem wzrasta ilość samochodów oraz intensywność ich użytkowania, co
przekłada się na wzrost emisji z transportu. Jednocześnie średnia wieku pojazdów w Polsce ulega zmianie (jest
coraz większy udział samochodów nieprzekraczających 10 lat), zatem zmniejsza się średnie zużycie paliw.
Źródłami emisji w tej grupie są procesy spalania benzyn, oleju napędowego oraz LPG, przy czym udział benzyn
zmniejsza się na korzyć oleju napędowego i LPG.
Lp.
Typ pojazdu
1
Samochody osobowe
2
Samochody dostawcze, ciężarowe i inne
(budowlane, pojazdy specjalne)
3
Autobusy
4
Tramwaje/trolejbusy
Zużycie łączne
Rodzaj paliwa
Benzyna
Olej napędowy
Gaz ciekły LPG
Benzyna
Olej napędowy
Gaz ciekły LPG
Olej napędowy
Gaz ciekły LPG
Zużycie energii
elektrycznej
Benzyna
Olej napędowy
Gaz ciekły LPG
Zużycie energii
elektrycznej
Zużycie paliw
stałych i ciekłych w
Mg, energii
elektrycznej w
MWh
6,32
2,21
0,11
4,21
1,32
0,00
10,53
3,53
0,11
Mg
Mg
Mg
0,00
MWh
W poniższej tabeli przedstawiono całkowitą emisję CO2 związaną z transportem.
Tabela : Całkowita emisja CO2 związaną z transportem
Źródło emisji/wytworzenia energii
Pojazdy transport - paliwa w tym energia elektryczna dla pojazdów (społeczeństwo,
usługi, przemysł)
Całkowit
a energia
pobrana i
wytworzo
na
MWh/ro
k
170,52
Całkow
ita
emisja
CO2 eq
Mg/rok
42,51
6.5. Przedsiębiorstwa
Gmina Łyszkowice jest gminą wiejską o charakterze rolniczo-przemysłowo-turystycznym.
Do głównych instytucji, zakładów pracy i punktów usługowych prowadzących działalność gospodarczą na jej
terenie należą:
Bank Spółdzielczy w Skierniewicach O/ Łyszkowice,
Bank PEKAO SA w Skierniewicach O/ Łyszkowice,
Urząd Pocztowy,
Niepubliczny Zakład Opieki Zdrowotnej BETER-MED w Łyszkowicach,
OSP w Łyszkowicach,
GKS w Łyszkowicach,
Hurtownia farmaceutyczna TAKEDA Pharma Sp. z o.o. w Łyszkowicach,
Stacja paliw HALTER w Łyszkowicach,
Strona 86
STYROMAX w Łyszkowicach,
Betomet Przedsiębiorstwo PHU Anna Klimaszewska – Kolonia Łyszkowice,
PRAL-TRANS Piotr Bojski w Łyszkowicach,
Ubojnia zwierząt rzeźnych Ryszard Szymajda w Łyszkowicach,
Piekarnia Piotr Panak w Łyszkowicach,
Betoniarstwo Sławomir Piotrowski w Czatolinie.
Firmy te nie są dużym emiterem substancji niebezpiecznych do powietrza. Można stwierdzić że emisja jest
śladowa i nie będzie brana pod uwagę. Istnieje również problem z oszacowaniem tej emisji, ponieważ wskazane
firmy nie muszą składać raportów o wielkości emitowanych zanieczyszczeń.
Sumaryczna emisja dwutlenku węgla z budynków mieszkalnych, usług i przemysłu
Całkowit
a energia
pobrana i
wytworz
ona
MWh/ro
k
262,92
12,40
2014,48
82,67
Źródło emisji/wytworzenia energii
Zużycie energii elektrycznej (budynki mieszkalne)
Zużycie energii elektrycznej (usługi i przemysł)
Ogrzewanie budynków mieszkalnych
Ogrzewanie budynków (usługi i publiczne)
Pojazdy transport - paliwa w tym energia elektryczna dla pojazdów (społeczeństwo,
usługi, przemysł)
Składowanie odpadów (społeczeństwo, usługi, przemysł)
Wytworzenie energii przez OZE
Całko
wita
emisja
CO2
eq
Mg/rok
258,19
12,18
650,42
29,26
%*
26
1
66
3
0,000
42,51
0,00
0,00
4
0
0
2542,99
992,56
100
170,52
Suma
Udział
źródła w
emisji
sumarycz
nej
Do usług zaliczono również budynki gminne objęte wcześniejsza analizą:
położenie budynku
przeznaczenie
powierzchnia
zabudowy (m2)
Bobrowa, nr. działki 691
Czatolin 207A, nr. działki 577
Gzinka 21B, nr. działki 270/1
Strażnica OSP
Strażnica OSP
Strażnica OSP
160
218
311
Kalenice, nr. działki 514/1
strażnica OSP
168
Kalenice 119,
nr. działki 511/5, 512
Szkoła Podstawowa
Łagów 62A, nr. działki 915/2
Strażnica OSP
120
Strażnica OSP
334
Gminny Ośrodek
Kultury
739
Przedszkole
947
Łyszkowice, ul. Gminna 12, nr. działki
137/1
Łyszkowice, ul. Gminna 14, nr. działki
164/9
Łyszkowice, ul. Gminna 5A, nr. działki
175/1
Łyszkowice, ul. Cmentarna, nr. działki
283/5
Łyszkowice, ul. Cmentarna, nr. działki
263
Łyszkowice, ul. Księstwa Łowickiego 11,
nr. działki 309/1
Łyszkowice, ul. Gminna 11, nr. działki,
137/2
Polesie 66A, nr. działki 645
Seligów, nr. działki 1105/1
budynek oczyszczalni
ścieków
budynek
na stadionie
Zespół Szkół
Publicznych
1287
241
86
2763
Urząd Gminy
235
Strażnica OSP
Strażnica OSP
267
515
źródło energii
olejowa, doraźny
olejowa, doraźny
olejowa, doraźny
ogrzewanie
elektryczne
węglowa,
sezonowy
węglowa,
doraźny
wspólne
z UG
olejowa,
sezonowy
olejowa,
całoroczny
ogrzewanie
elektryczne
ogrzewanie
elektryczne
węglowa,
sezonowy
węglowa,
sezonowy
olejowa, doraźny
olejowa, doraźny
energia
zużywana
rocznie GJ/rok
96,00
130,80
186,60
100,80
772,20
0,00
200,40
443,40
568,20
144,60
0,00
5969,78
141,00
160,2
309
Strona 87
Seligów 41, nr. działki 1618/3
Szkoła Podstawowa
673
Stachlew, nr. działki 187
Strażnica OSP
320
Stachlew 57, nr. działki 188/5
Szkoła Podstawowa
Stare Grudze,
nr. działki 893/5
Świetlica wiejska
261
Trzcianka, nr. działki 127
Świetlica wiejska
437
Wrzeczko, nr. działki 884
Strażnica OSP
332
1014
olejowa,
sezonowy
węglowa,
doraźny
olejowa,
sezonowy
403,8
192
608,4
olejowa, doraźny
156,6
węglowa,
doraźny
olejowa, doraźny
262,2
199,2
Zestawienie zużycia energii, wytworzonej energii i emisji CO2 eq w
sektorze społeczeństwo
Źródło emisji
Zestawienie zużycia energii z paliw i wielkość emisji w sektorze
użyteczności publicznej
Zużycie energii elektrycznej - budynki mieszkalne
Zużycie energii elektrycznej - usługi
Zużycie energii elektrycznej - przemysł
Spalanie gazu ziemnego - ogrzewanie budynków mieszkalnych
Zużycie ciepła sieciowego - ogrzewanie budynków mieszkalnych
Spalanie oleju opałowego - ogrzewanie budynków mieszkalnych
Spalanie węgla kamiennego - ogrzewanie budynków mieszkalnych
Spalanie biomasy - ogrzewanie budynków mieszkalnych
Spalanie gazu płynnego propan-butanu (LPG) - ogrzewanie budynków
mieszkalnych
Spalanie gazu ziemnego - ogrzewanie usługi/publiczne
Zużycie ciepła sieciowego - ogrzewanie usługi/publiczne
Spalanie oleju opałowego - ogrzewanie usługi/publiczne
Spalanie węgla kamiennego - ogrzewanie usługi/publiczne
Spalanie biomasy - ogrzewanie usługi
Spalanie gazu płynnego propan-butanu (LPG) - ogrzewanie usługi
Spalanie gazu ziemnego - ogrzewanie przemysł
Zużycie ciepła sieciowego - ogrzewanie przemysł
Spalanie oleju opałowego - ogrzewanie przemysł
Spalanie węgla kamiennego - ogrzewanie przemysł
Spalanie biomasy - ogrzewanie przemysł
Spalanie gazu płynnego propan-butanu (LPG) - ogrzewanie przemysł
Spalanie oleju napędowego - pojazdy
Spalanie benzyn - pojazdy
Spalanie gazu płynnego propan-butan (LPG) - pojazdy
Zużycie energii elektrycznej - pojazdy
Składowanie odpadów
Zużycie/
Wytworz
enie
łączne
Jednost
ka
262,92
12,40
0,00
0,00
262,92
7,89
MWh
MWh
MWh
m3
MWh
Mg
220,85
13,15
Mg
Mg
5,26
0,00
0,00
0,00
12,40
0,00
0,00
0,00
0,00
0,00
0,00
0,00
0,00
3,53
10,53
0,11
0,00
0,00
Mg
m3
MWh
Mg
Mg
Mg
Mg
m3
MWh
Mg
Mg
Mg
Mg
Mg
Mg
Mg
MWh
Mg
Całko
wita
energi
a
Całko
wita
emisja
CO2
eq
Udział w
wielkości
emisji
lub
wytworze
niu
energii
MWh/
rok
Mg/ro
k
%*
262,92
12,40
0,00
0,00
262,92
93,71
1472,3
3
51,12
258,19
12,18
0,00
0,00
103,06
26,14
26
1
0
0
10
3
521,21
0,00
53
0
134,39
0,00
0,00
0,00
82,67
0,00
0,00
0,00
0,00
0,00
0,00
0,00
0,00
41,94
125,78
2,81
0,00
0,00
0,00
0,00
0,00
29,26
0,00
0,00
0,00
0,00
0,00
0,00
0,00
0,00
11,20
31,32
0,00
0,00
0,00
0
0
0
0
3
0
0
0
0
0
0
0
0
1
3
0
0
0
992,56
100
2542,9
9
Suma
Powiazanie BEI z działaniami:
- jako że gmina ma ograniczony wpływ na budownictwo mieszkaniowe przewiduje się akcje promocyjne
skierowane do mieszkańców. Maja one na celu promocję budownictwa pasywnego oraz promocję odnawialnych
źródeł energii,
- gmina planuje głęboka termomodernizację największego emitera substancji niebezpiecznych do powietrza, czyli
budynków Zespołu Szkół w Łyszkowicach. Budynki są zasilane węglem co powoduje znaczna emisję.
Prognoza:
Prognoza wzrostu emisji w kolejnych latach. Ze względu na charakter gminy nie przewiduje się większych
odchyleń mających wpływ na końcową emisję. Ilość mieszkańców i domów pozostaje na stabilnym
Strona 88
poziomie. Nie jest widoczny wzrost ilości domów. Rozwój przedsiębiorczości jest utrudniony przez brak
skoncentrowanych terenów inwestycyjnych. Dlatego w najbliższym czasie nie powstanie znaczna ilość
dużych firm, które znacznie zwiększyłby emisję. Ruch pojazdów znajduje się na stabilnym poziomie a jego
wzrost będzie niewielki.
7. Działania/zadania
na cały okres objęty planem
i
środki
zaplanowane
W poniższej tabeli zaprezentowano projekt wytypowany do realizacji w latach 2015 – 2020. Projekt ten
został zawarty również w Strategii Rozwoju Gminy Łyszkowice na lata 2015 – 2022.
Działanie krótkoterminowe (realizacja do końca roku 2017)
Nazwa projektu
Zwiększenie efektywności energetycznej budynku Zespołu Szkół w Łyszkowicach
Opis projektu
Niezwykle
ważnym
elementem
rozwoju
Gminy
jest
zapewnienie
efektywności
energetycznej
we wszystkich obiektach użyteczności publicznej. Najważniejszym elementem projektu jest budynek Gimnazjum w
Łyszkowicach. Przewiduje się prace termomodernizacyjne wraz z wymianą stolarki okiennej i drzwiowej. Zlikwidowany
zostanie kocioł węglowy. W związku z tym planowana jest wymiana źródeł ciepła na pompy ciepła. Zastosowane zostaną
ogniwa fotowoltaiczne.
Szacowane koszty
Szacowany koszt projektu to około 3 mln PLN.
Planuje się pozyskanie dotacji z EFRR w wysokości 85% kosztów projektu.
Wkład EFRR – 2 550 000,00 PLN
Wkład własny Gminy Łyszkowice – 450 000,00 PLN
W miarę możliwości planowany jest udział innych środków krajowych w realizacji przedsięwzięcia.
Szacowana data realizacji
Planuje się realizację projektu w latach 2016 – 2017.
Wpływ na realizację Planu
Projekt ma na celu racjonalizację gospodarki zasobami na terenie Gminy. Efektywność energetyczna ma doprowadzić do
zmniejszenia zużycia energii elektrycznej i pozwolić na stopniową dywersyfikację źródeł energii.
Wskaźniki osiągnięcia celów
- spadek ilości substancji niebezpiecznych uwalnianych do powietrza,
- poprawa bezpieczeństwa,
- poprawa zdrowotności mieszkańców.
Projekty uzupełniające
Działania promujące efektywność energetyczną oraz odnawialne źródła energii – planuje się realizację działań promocyjnych,
które finansowane będą z EFS, środków krajowych. Będą one miały na celu promowanie postaw ekologicznych wśród
mieszkańców. Szczególny nacisk położony zostanie na promowanie efektywności energetycznej w budynkach prywatnych i
przedsiębiorstwach.
Lista projektów będzie poszerzana jeśli tylko będzie to możliwe, biorąc pod uwagę uwarunkowania
budżetowe Gminy Łyszkowice.
Na podstawie sporządzonego audytu energetycznego dla wskazanego wyżej działania naprawczego określono
efekty planowanych działań w zakresie redukcji zanieczyszczeń emitowanych do atmosfery. Inwestycja zakłada
zmianę źródła ciepła z kotła węglowego na ogrzewanie za pomocą pomp ciepła. Zmieniony zostanie także
sposób przygotowywania ciepłej wody użytkowej dzięki zastosowaniu energii wytwarzanej przez ogniwa
fotowoltaiczne.
Realizacja działania naprawczego – zwiększenia efektywności energetycznej budynków Zespołu Szkół w
Łyszkowicach pozwoli na osiągnięcie efektu ekologicznego w postaci:
Emitowane zanieczyszczenie
SO2
NOx
CO
CO2
PYŁ
PYŁ PM10
PYŁ PM 2,5
Emisja w roku
bazowym
[kg/rok]
4093,178751
247,421470
9426,207557
436329,476462
2198,676935
167,65
156,25
Prognoza na 2020
r.
[kg/rok]
64,406029
33,666788
2,927547
37256,497195
0,00000
0,00000
0,00000
Strona 89
SADZA
B-a-P
73,289231
0,00931569
0,00000
0,00000
W wyniku realizacji działania naprawczego zostanie ograniczona emisja CO2 do 37,256 Mg/rok co stanowi
8,5 % w stosunku do roku bazowego, a także wyeliminowana zostanie emisja pyłów i benzo(a)pirenu do
atmosfery.
Zużycie energii finalnej :
Rok bazowy [GJ/rok]
roczne obliczeniowe zużycie energii do ogrzewania budynku (z
uwzględnieniem sprawności systemu grzewczego i przerw w
ogrzewaniu)
roczne zapotrzebowanie na ciepło do przygotowania ciepłej wody
użytkowej
energia finalna
Prognoza 2020
[GJ/rok]
5804,46
429,85
165,32
5969,78
140,52
570,37
Prognozowane zużycie energii w wyniku zrealizowania działania naprawczego wyniesie 570,37 GJ/rok co
stanowi 9,5 % w stosunku do roku bazowego.
Ponadto oszczędność w ilości 32,2% przyniesie wymiana oświetlenia na ledowe, co stanowi wartość 20457,6
kWh/rok.
Udział odnawialnych źródeł energii w rocznym zapotrzebowaniu na energię końcową dostarczoną do
budynku dla systemu grzewczego oraz dla systemu przygotowania ciepłej wody użytkowej wyniesie 37,17%.
Działania nieinwestycyjnie w zakresie strategii komunikacji, które realizowane będą w okresie krótko i
długoterminowy:
kontynuowanie procesu edukacji ekologicznej, w tym prowadzenie akcji promujących efektywność
energetyczną oraz odnawialne źródła energii wśród dzieci i młodzieży,
podnoszenie
świadomości
m.in. efektywności energetycznej,
mieszkańców
oraz
lokalnych
przedsiębiorców
w
kwestii
upowszechnienie stanu wdrażania planu gospodarki niskoemisyjnej pośród mieszkańców Gminy,
wspieranie produktów i usług efektywnych energetycznie
stałe szkolenia pracowników Gminy oraz jednostek podległych na temat efektywności energetycznej,
wdrażanie zielonych zamówień publicznych,
promocja transportu zbiorowego, ekologicznych środków transportu oraz eko jazdy i car pooling’u.
Gmina nie planuje działań inwestycyjnych w gospodarce odpadami. Nie przewiduje się również emisji nie
związanej z użyciem energii. Gmina nie posiada składowiska odpadów. Na terenie gminy nie ma zakładów do
wytwarzania energii, a tym samym, że gmina w tym zakresie nie podejmuje działań.
Działania długofalowe gminy:
- gazyfikacja obszaru Gminy (efekt gazyfikacji nie będzie brany pod uwagę w prognozie na 2020 ponieważ
nastąpi po roku 2020),
Działania przedsiębiorców:
- budowa małych farm wiatrowych na terenie Gminy,
- budowa farm fotowoltaicznych.
8. Wskaźniki monitorowania
Monitoring stanowi bardzo ważną część procesu wdrażania Planu Gospodarki Niskoemisyjnej. Regularny
monitoring, któremu towarzyszy odpowiednia adaptacja Planu, pozwala ten proces stale usprawniać. Raport z
wdrażania Planu powinien obejmować wyniki aktualnej inwentaryzacji emisji CO2#.
Monitorowanie jest procesem, który ma na celu analizowanie stanu zawansowania Planu i jego zgodności z
postawionymi celami. Istotą monitorowania jest wyciąganie wniosków z tego, co zostało
i nie zostało zrobione. Jest nią także modyfikowanie dalszych poczynań w taki sposób, aby osiągnąć zakładany
Strona 90
cel w przyszłości. Istotnym elementem monitorowania jest wypracowanie technik zbierania informacji oraz
opracowanie odpowiednich wskaźników, które będą odzwierciedlały efektywność prowadzonych działań.
Monitorowania wdrażania Planu oraz jej poszczególnych elementów dokonywać będzie Komitet
Monitorujący. Aby zachować ciągłość procesu przygotowania Planu i jego realizacji, w skład Komitetu
Monitorującego wchodzić będą członkowie grupy roboczej, zaangażowanej w sporządzanie Planu. Skład
Komitetu Monitorującego przedstawiać się będzie zatem następująco:
Wójt Gminy,
Koordynator Zespołu.
Zebrania Komitetu Monitorującego odbywać się będą raz w roku. Istnieje możliwość częstszych spotkań.
Komitet Monitorujący analizować będzie ilościowe i jakościowe informacje na temat wdrażanych projektów i
całego Planu w aspekcie finansowym i rzeczowym. Celem takiej analizy jest zapewnienie zgodności realizacji
projektów i Planu z wcześniej zatwierdzonymi założeniami i celami. Jeśli w raportach monitoringowych
ujawnione zostaną problemy związane z wdrażaniem Planu Gospodarki Niskoemisyjnej, Komitet Monitorujący
powinien podjąć działania mające na celu wyeliminowanie pojawiających się trudności wdrożeniowych. Na
koniec każdego podokresu planowania Koordynator sporządzi raport końcowy, obrazujący faktycznie
zrealizowane
zadania
w kontekście założeń. Wszelkie rozbieżności pomiędzy ustaleniami Planu, a jego rzeczywistym wykonaniem
będą
w
w/w
raporcie
szczegółowo
wyjaśnione.
Raport
końcowy
będzie
dostępny
do wglądu w Urzędzie Gminy.
Zgodnie z potrzebami i typem Gminy zaprojektowano następujące wskaźniki monitoringu:
Transport
W Planie zrezygnowano z umieszczenia wskaźników dotyczącej polityki transportowej. Gmina nie ma
jakiejkolwiek możliwości wpływania na tę politykę ani wiarygodnego pomiaru wskaźników. Gmina nie
posiada zintegrowanej sieci połączeń komunikacyjnych, taboru.
Na terenie Gminy nie występuje problem korków czy niedrożności ruchu.
Gmina może jedynie oddziaływać na władze krajowe i regionalne w celu możliwie jak najszybszej
reorganizacji ruchu drogowego. Działania promocyjne będą również ukierunkowanie na wdrażanie pojazdów
elektrycznych lub oszczędnych.
Budynki
Wskazano następujące wskaźniki monitoringu budynków:
1. Procentowy spadek CO2 uwalnianego do powietrza w budynkach publicznych
i prywatnych na terenie Gminy.
Wskaźnik będzie monitorowany na podstawie dokumentacji projektowej i powykonawczej danego projektu.
Wykonawca dokumentacji projektowej będzie musiał ocenić, jak zmieni się emisja CO2
i innych substancji do powietrza atmosferycznego po oddaniu projektu. Każdy projekt będzie musiał
obejmować analizę opcji ze wskazanymi wskaźnikami emisji i opłacalności ekonomicznej.
Dla każdego budynku publicznego sporządzono bazową inwentaryzację emisji CO2. Monitoring będzie więc
mógł się odbywać w oparciu o analizę bazową. Pamiętać jednak należy, że analiza została sporządzona w
oparciu o oficjalne wskaźniki i mogą się one różnić biorąc pod uwagę temperatury w danym roku.
Rozbieżności będą więc niewielkie.
W miarę dostępnych danych prowadzony będzie również monitoring w domach prywatnych.
Za monitoring wskaźnika odpowiedzialny będzie koordynator.
2. Całkowita powierzchnia zainstalowanych kolektorów słonecznych w budynkach publicznych i prywatnych.
W tym momencie udział energii odnawialnej w całkowitym bilansie energetycznym Gminy jest bliski zeru.
Dlatego jako poziom bazowy przyjmuje się zero. Gmina będzie czynnie pomagać w instalacji kolektorów
słonecznych w budynkach prywatnych, dlatego będzie w stanie monitorować ich ilość. We własnych
budynkach monitoring odbywać się będzie na podstawie protokołów odbioru robót.
Za monitoring odpowiedzialny będzie koordynator.
3. Udział odnawialnych źródeł energii w ogólnym bilansie energetycznym budynków publicznych.
Gmina wdrażać będzie projekty zmierzające do zastąpienia istniejących źródeł energii źródłami odnawialnymi
(fotowoltaika, pompy ciepła). Zainstalowane mierniki muszą analizować, jak duży udział w poszczególnym
obiekcie
zajmuje
energia
tworzona
ze
źródeł
odnawialnych.
Za monitoring odpowiedzialny będzie koordynator.
Lokalna produkcja energii
Wskazano następujące wskaźniki monitoringu budynków:
Strona 91
1. Ilość energii elektrycznej wytwarzanej przez lokalne instalacje.
Lata 2014 – 2020 to lata, w których rozwijać się będzie lokalna energetyka. Monitorowane będą dane
dotyczące energii powstającej w lokalnych instalacjach (farmach wiatrowych, fotowoltaicznych
i innych). Dane pozyskiwane będą na podstawie warunków wydawanych przez Gminę i innych
ogólnodostępnych danych. Za monitoring wskaźnika odpowiedzialny będzie koordynator.
Zaangażowanie sektora prywatnego
Zrezygnowano ze wskaźnika w dziale zaangażowanie sektora prywatnego. Na terenie Gminy znajdują się
małe firmy monterskie (czasami jednoosobowe). Dynamika powstawania i zamykania tych firm zależy od
bieżącego popytu. Dlatego też monitoring tego wskaźnika nie obrazuje realnych trendów gospodarczych na
terenie Gminy.
Ewaluacja
W procesie monitorowania Planu przewidziano następujące fazy:
Ocenę wstępną
Rozpoczęcie każdego programu i wchodzących w jego skład projektów poprzedzone zostanie ustaleniem
wszelkich parametrów ilościowych i jakościowych (wskaźniki określające wyniki realizowanych zadań).
Zostaną również wyraźnie określone etapy cząstkowe realizacji poszczególnych zadań (termin rozpoczęcia i
zakończenia). Przyjęte raz parametry powinny być stosowane przez cały czas realizacji programów i projektów.
Monitoring sterujący
Dotyczy całego okresu wdrażania projektu. Zadaniem prowadzonego monitorowania będzie wykrycie
wszelkich odchyleń, jakie mają miejsce w trakcie realizacji projektu.
Kontrolę końcową - ewaluację efektów
Ewaluacja zaczyna się w już procesie planowania/programowania. Można powiedzieć, że planowanie
ukierunkowuje ewaluację i ewaluacja ukierunkowuje planowanie przyszłych działań. Jest to bardzo ważna
funkcja ewaluacji, gdyż pozwala na zbadanie wewnętrznej logiki programu/projektu. Logika programu/projektu
opisuje relacje pomiędzy wszystkimi jego elementami: potrzebami, strategią, celami, nakładami, działaniami,
produktami, rezultatami i wpływem. Ewaluacja, badając wewnętrzną spójność programu/projektu, weryfikuje w
jaki sposób nakłady programu przekształcane są w produkty, jak produkty prowadzą do uzyskania rezultatów i
oddziaływania, a więc i zaspokojenia potrzeb grup docelowych.
Ogólnym celem ewaluacji jest podwyższanie stopnia adekwatności, efektywności i znaczenia rezultatów.
Głównym zadaniem jest dążenie do stałego ulepszania skuteczności i efektywności interwencji publicznej,
rozumiane nie tylko jako pozytywne efekty społeczne lub gospodarcze związane bezpośrednio z planem, lecz
także jako zwiększenie przejrzystości i promowania działań podejmowanych przez władze publiczne.
Główne zastosowania ewaluacji:
identyfikacja słabych i mocnych stron,
oszacowanie możliwości i ograniczeń,
usprawnienie zarządzania,
wskazanie kierunków rozwoju i priorytetów działalności sektora publicznego,
poprawianie błędów,
dla celów odpowiedzialności,
wsparcie alokacji zasobów finansowych,
ulepszenie procesu decyzyjnego.
W szczególności zadaniem ewaluacji jest dostarczenie odpowiednim odbiorcom dokładnych ocen stanu
wdrożenia programów w zakresie:
działania programów;
wydajności i trwałości w stosunku do założonych celów;
wpływu na problemy, do których odnoszą się programy;
wyciągniętych wniosków w celu poprawy wdrożenia programów i projektowania nowych programów;
Strona 92
identyfikacji dobrych praktyk o potencjalnym szerszym zastosowaniu.
Jednym z celów ewaluacji jest również zapewnienie przejrzystości wykorzystania środków publicznych
poprzez przekazywanie i upowszechnianie informacji o powodzeniu lub niepowodzeniu przedsięwzięć
finansowanych z programów pomocowych. Ewaluacja ma również wymiar edukacyjny. Uczy, bowiem
rejestrować i stymulować zmianę, analizować i rozumieć złożoność zjawisk.
Ocena końcowa powinna określić na ile zakładane w Planie cele zostały osiągnięte oraz ustalić przyczyny
wszelkich odchyleń w realizacji. Ewaluacja posłuży za podstawę sprawdzenia, czy planowane efekty są zgodne
z przyjętymi celami i ich miarami. W trakcie ewaluacji zostanie również dokonana analiza podejmowanych
działań korygujących. Wnioski z ewaluacji zostaną wykorzystane w trakcie realizacji kolejnych, podobnych
projektów w przyszłości. Są one również kluczowe dla prawidłowego planowania kolejnych edycji Planu.
Do Planu można wprowadzać zmiany i nowe projekty jeśli są zgodne z celami.
Strona 93
UZASADNIENIE
Celem planu gospodarki niskoemisyjnej jest określenie strategicznych działań skupiających się na
podniesieniu efektywności energetycznej, zwiększeniu wykorzystania odnawialnych źródeł energii oraz
redukcji emisji gazów cieplarnianych. Ponadto w planie ustalone zostały zasady monitorowania i
raportowania wyników prowadzonej polityki ekologiczno-energetycznej. Opracowany plan gospodarki
niskoemisyjnej oraz zaplanowane działania przyczynią się do poprawy stanu środowiska i jakości życia
mieszkańców na terenie Gminy Łyszkowice.
Działania te przyczynią się również do osiągnięcia celów określonych przez Unię Europejską w pakiecie
klimatyczno-energetycznym do roku 2020.
Plan gospodarki niskoemisyjnej jest dokumentem, który jest niezbędny do pozyskania funduszy
europejskich w latach 2014- 2020 z niektórych osi priorytetowych. Nowa perspektywa finansowania ma
służyć realizacji Strategii Europa 2020 i dążyć do stworzenia z Europy lidera w dziedzinie energii
odnawialnej i technologii niskoemisyjnych.
Porozumieniem zawartym w dniu 22 grudnia 2015 roku w sprawie weryfikacji planów gospodarki
niskoemisyjnej między Województwem Łódzkim a Wojewódzkim Funduszem Ochrony Środowiska i
Gospodarki Wodnej w Łodzi (WFOŚiGW) zostały określone procedury weryfikacji planów gospodarki
niskoemisyjnej. Z uwagi na fakt, iż plan gospodarki niskoemisyjnej podlega opiniowaniu przez Wojewódzki
Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej w Łodzi niezbędne było naniesienie na niniejszy plan
poprawek zgłoszonych przez organ właściwy do opiniowania.
Zgodnie z art. 46 ustawy z dnia 3 października 2008 r. o udostępnieniu informacji o środowisku i jego
ochronie, udziale społeczeństwa w ochronie środowiska oraz ocenach oddziaływania na środowisko (Dz.U.
z 2013r. poz. 1235 z późn.zm.) „Plan gospodarki niskoemisyjnej Gminy Łyszkowice”, jako dokument o
charakterze strategicznym, podlega co do zasady procedurze strategicznej oceny oddziaływania na
środowisko.
Przyjęty uchwałą Nr XVI/75/2016 Rady Gminy Łyszkowice z dnia 27 stycznia 2016 roku Plan Gospodarki
Niskoemisyjnej Gminy Łyszkowice został zaopiniowany w sprawie konieczności przeprowadzenia
strategicznej oceny oddziaływania na środowisko. Regionalny Dyrektor Ochrony Środowiska w Łodzi
pismem nr WOOŚ-II.411.449.2015.AJa z dnia 8 grudnia 2015r. wyraził opinię, iż Plan Gospodarki
Niskoemisyjnej Gminy Łyszkowice nie kwalifikuje się do przeprowadzenia strategicznej oceny
oddziaływania na środowisko. Pismem nr PWIS.NSOZNS.9022.1.18.2016.JOK z dnia 25 stycznia 2016
roku Państwowy Wojewódzki Inspektor Sanitarny w Łodzi także wyraził opinie o braku konieczności
przeprowadzenia strategicznej oceny oddziaływania na środowisko tego dokumentu.
Zmiana Planu Gospodarki Niskoemisyjnej Gminy Łyszkowice nie wprowadza nowych projektów
inwestycyjnych przewidzianych do realizacji, które mogłyby wyznaczać ramy dla późniejszej realizacji
przedsięwzięć mogących znacznie oddziaływać na środowisko. W związku z powyższym nie jest konieczne
ponowne opiniowanie projektu niniejszego dokumentu przez wskazane wyżej organy.
W związku z powyższym podjęcie niniejszej uchwały jest uzasadnione.
Strona 1

PDF Pobierz - Urząd Gminy Łyszkowice

Transkrypt

Podobne dokumenty

boisko _ 3. dwg

Ogłoszenie o wyniku przetargu pisemnego na sprzedaż używanego

Mokra depozycja zanieczyszczeń

Regulamin konkursu „Quiz wiadomości o Gminie Naruszewo” dla

ZARZĄDZENIE NR 8/2015 WÓJTA GMINY ŁYSZKOWICE z dnia 8

Uchwała Nr XXVII/139/2016 z dnia 28 grudnia 2016 r.

Oferta numer BS-4744, Sprzedaż