Informacja - WIOŚ Białystok

Transkrypt

Wojewódzki Inspektorat Ochrony Środowiska w Białymstoku
Delegatura w Łomży
Dział Monitoringu Środowiska
18-402 Łomża, ul. Akademicka 20
tel. (0 prefix 86) 218-21-69; fax: 218-28-93; e-mail:[email protected]
Informacja
Podlaskiego Wojewódzkiego Inspektora
Ochrony Środowiska w Białymstoku
o stanie środowiska na terenie powiatu grajewskiego
w 2009 roku
Łomża, sierpień 2010
WIOŚ Białystok
Informacja Podlaskiego Wojewódzkiego Inspektora Ochrony Środowiska
w Białymstoku o stanie środowiska na terenie powiatu
grajewskiego
w 2009 roku.
Spis treści:
Wstęp...........................................................................................................3
1. Stan czystości i ochrona wód.......................................................................7
1.1.
1.2.
1.3.
Presje- Źródła zanieczyszczenia wód ……….........................................7
Stan - Ocena jakości wód powierzchniowych.......................................13
Przeciwdziałania – Działalność kontrolna….........................................23
1.4.
Wody podziemne..................................................................................26
2. Powietrze....................................................................................................26
2.1.
2.2.
2.3.
Presje - Emisja zanieczyszczeń do powietrza ……..…………………...26
Stan - Monitoring imisji..........................................................................28
Przeciwdziałania – Działalność kontrolna ……....................................29
3. Gospodarka odpadami...............................................................................33
3.1.
3.2.
3.3.
3.4.
Presje- Ilość wytworzonych odpadów.....…………………………….…..33
Stan - Składowiska odpadów…….......…………………………….……..35
Stan - Odpady niebezpieczne…….......…………………………….….…40
Przeciwdziałania..........………………………………………………….…42
4. Promieniowanie elektromagnetyczne /PEM/………..………..…………..…43
4.1.
4.2.
4.3.
Presje – Źródła emisji PEM…………………………………………..……43
Stan – Pomiary kontrolne PEM……………………………………………43
Przeciwdziałania……….................................................................……44
5. Hałas..........................................................................................................45
5.1.
Hałas przemysłowy...............................................................................45
6. Ochrona środowiska przed poważnymi awariami......................................46
7. Działania kontrolne WIOŚ..........................................................................48
2
WIOŚ Białystok
grajewskiego
w 2009 roku.
Wstęp ‐ charakterystyka powiatu grajewskiego . Powiat grajewski leży w północnozachodniej części województwa Struktura
administracyjna i ludność
podlaskiego zajmując powierzchnię 968 km2,co stanowi około 4,8% obszaru województwa. Od zachodu graniczy z Wysoczyzną Kolneńską od wschodu z Kotliną Augustowską, a tereny na północ stanowią południową część Pojezierza Ełckiego. Od północy powiat grajewski sąsiaduje z województwem warmińsko‐mazurskim, oraz powiatem augustowskim, od wschodu z powiatem monieckim, a na południu z powiatem kolneńskim i łomżyńskim. Teren powiatu jest pofałdowany i poprzecinany licznymi jeziorami typu rynnowego. Powiat jest niezwykle atrakcyjny turystycznie za sprawą dużej ilości jezior i lasów oraz terenów bagiennych. Przez powiat przebiegają główne linie komunikacyjne ‐ linia kolejowa Białystok‐Ełk oraz drogi tranzytowe Warszawa ‐ Łomża ‐ Augustów oraz Białystok ‐ Ełk ‐ Gołdap. Struktura administracyjna i ludność Pod względem administracyjnym na obszarze powiatu funkcjonuje 6 gmin , 161 sołectw, 3 miasta: 9
Grajewo – siedziba powiatu (ok. 22,6 tys. mieszkańców); 9
Rajgród (1,8 tys. mieszkańców); 9
Szczuczyn(3,6 tys. mieszkańców). i 180 miejscowości wiejskich Jednostki samorządowe powiatu grajewskiego ‐ dane GUS Jednostka terytorialna 2
Powierzchnia [km ] Liczba sołectw Liczba miejscowości Gminy miejskie Grajewo 19 0 1 207 30 33 116 29 31 Gminy miejsko ‐ wiejskie Rajgród Szczuczyn Gminy wiejskie Grajewo 308 49 55 Radziłów 200 35 42 Wąsosz 118 18 21 Powiat grajewski 968 161 183 W 2009 roku ludność w powiecie grajewskim wg danych z GUS‐u wynosiła 49 395 osób, z czego 27 525 osób zamieszkuje w miastach (głównie w Grajewie), a 21 868 osób to mieszkańcy wsi. Wg danych GUS z 2009 roku średnie zagęszczenie mieszkańców powiatu wynosiło 52 osoby/km2. Rozmieszczenie ludności na terenie powiatu jest nierównomierne. Oprócz miasta Grajewo, gdzie wskaźnik gęstości zaludnienia jest najwyższy i wynosi ok. 1 190 osób/km2, największe zagęszczenie występuje w gminie miejsko‐wiejskiej Szczuczyn . 3
WIOŚ Białystok
grajewskiego
w 2009 roku.
Dane demograficzne powiatu grajewskiego ‐ dane GUS,2009 Jednostka terytorialna 2
Gęstość zaludnienia [osób / km ] Gminy miejskie Grajewo 1190 Gminy miejsko ‐ wiejskie Rajgród 27 Szczuczyn 57 Gminy wiejskie Grajewo 20 Radziłów 26 Wąsosz 34 Powiat grajewski 52 Gospodarka Większość mieszkańców utrzymuje się z pracy na roli. Powiat grajewski specjalizuje się w produkcji mleka, mięsa wieprzowego i wołowego, z produkcji roślinnej przeważają uprawy zbóż i ziemniaków. Według danych GUS w 2009 roku na terenie omawianego powiatu zarejestrowanych było 2 825 podmiotów gospodarczych, z czego 2 672 podmiotów to jednostki z sektora prywatnego, reprezentowane głównie poprzez osoby fizyczne prowadzące własną działalność gospodarczą. W sektorze publicznym zarejestrowanych było 153 podmioty, najliczniej reprezentowanych przez państwowe i samorządowe jednostki prawa budżetowego. Jednostki gospodarcze powiatu stanowią ok. 3,2% wszystkich jednostek z terenu województwa podlaskiego. Do największych przedsiębiorstw funkcjonujących na terenie powiatu grajewskiego zalicza się: 9
PFLEIDERER Grajewo S.A. – to wiodący dostawca dla przemysłu meblarskiego w Europie, wielkość mocy produkcyjnych plasuje koncern na drugim miejscu na świecie wśród producentów płyt wiórowych kierowanych do meblarstwa i wyposażenia wnętrz. PFLEIDERER posiada obecnie w Europie 13 fabryk ściśle specjalizujących się w produkcji materiałów dla przemysłu meblarskiego. Poza istotnym zwiększeniem potencjału produkcyjnego w Europie, PFLEIDERER przejął 8 fabryk w Ameryce Północnej, gdzie produkowane są m.in. płyty wiórowe, MDF i panele podłogowe. 9
PFLEIDERER MDF Sp. z o.o. inwestycja grupy PFLEIDERER Grajewo – firma zajmująca się produkcją cienkich płyt MDF, surowych i laminowanych. 9
Spółdzielnia Mleczarska MLEKPOL ‐ to największa polska spółdzielnia mleczarska , w której skład wchodzi siedem zakładów przetwórczych: w Grajewie, Kolnie, Mrągowie, Sejnach, Augustowie, Zambrowie i Bydgoszczy. Jest m.in. producentem popularnych i cenionych na rynku marek: "łaciate" i "Milko" oraz liderem w produkcji mleka UHT, posiadając około 35% udziału w rynku tego mleka w kraju. 9
Produkcyjno – Usługowa Spółdzielnia Pracy ZAKREM ‐ zakład specjalizuje się w branży metalowej, zajmuje się obsługą maszyn i linii produkcyjnych oraz produkcją urządzeń transportowych. 9
Przedsiębiorstwo Usługowe DUROBEX ‐ specjalizujące się w wykonawstwie posadzek przemysłowych. 9
Wytwórnia Pasz WIPASZ Sp. z o.o. ‐ wiodący polski producent mieszanek i koncentratów dla drobiu, trzody chlewnej i bydła. 4
WIOŚ Białystok
grajewskiego
w 2009 roku.
9
UNIDROG Sp. z o.o. ‐ zajmuje się budową oraz bieżącym utrzymaniem dróg i mostów, zimowym utrzymaniem dróg, produkcją kruszyw, grysów i mas bitumicznych, 9
Przedsiębiorstwo Handlowo‐Usługowe UNIROL ‐ specjalizuje się w pracach drogowych, wodnokanalizacyjnych, ziemnych i budowlanych. 9
Grajewska i Suwalska Specjalna Strefa Ekonomiczna (SSE) ‐ to cztery wydzielone obszary na terenie Suwałk, Ełku, Gołdapi oraz Grajewa o łącznej powierzchni 288,94 ha, na których przedsiębiorcy prowadzą działalność gospodarczą na preferencyjnych warunkach; jest jedną z najdłużej istniejących i najlepiej rozwiniętych stref ekonomicznych w kraju. W trzech nowoczesnych centrach przemysłowych z powodzeniem funkcjonuje ponad 50 firm. Otwieranie kolejnych zakładów jest procesem ciągłym i dynamicznym – przedsiębiorców polskich i zagranicznych przyciągają atrakcyjne zachęty inwestycyjne. W Strefie obecny jest m.in. kapitał niemiecki, szwajcarski, francuski i tajwański. Przedsiębiorcy stworzyli blisko 3600 miejsc pracy, poziom inwestycji to ponad 450 mln złotych. Wiele firm jest zdobywcami prestiżowych nagród przyznawanych w Polsce i za granicą. Zaangażowanie inwestorów, którzy uznali Suwalską Specjalną Strefę Ekonomiczną za najlepsze miejsce do prowadzenia działalności produkcyjnej powoduje, że Strefa jest najważniejszym elementem gospodarki lokalnej 9
Wielobranżowe Przedsiębiorstwo Komunalne Sp. z o.o. w Szczuczynie. 9
Spółdzielnia Inwalidów SPINS w Szczuczynie – Zakład Mydlarski. 9
Gorzelnia Rolnicza w Słuczu. 9
Ośrodek Szkoleniowo‐Wypoczynkowy Knieja w Rajgrodzie. 9
Masarnia EUROPA – Zakład Przetwórstwa Mięsnego w Rajgrodzie. Walory przyrodnicze i turystyczne powiatu Na terenie powiatu grajewskiego obszary prawnie chronione zajmują łącznie aż 18 887,1 ha z czego 6 615 ha to obszar Biebrzańskiego Parku Narodowego, 194,6 ha objęte jest ochroną rezerwatową w ramach 4 rezerwatów przyrody (w gminach Wąsosz i Rajgród), 12 027 ha to obszary chronionego krajobrazu w gminie Rajgród, a 62,1 ha stanowią użytki ekologiczne (GUS,2008). W 2008 roku było tu 19 pomników przyrody z czego większość (14) w gminie Szczuczyn. Na terenie powiatu leżą też tereny objęte ochroną w sieci Natura 2000: OSO – Ostoja Biebrzańska i SOO ‐Dolina Biebrzy. Krajobraz powiatu urozmaicony jest od północy jeziorami: Rajgrodzkim, Toczyłowo i Mierucie, natomiast od wschodu teren pokryty jest sandrami i bagnami, wchodzącymi w skład Biebrzańskiego Parku Narodowego i jego otuliny. Największą rzeką płynącą na obrzeżu powiatu jest Biebrza, która płynie 25 km na południe od Grajewa i wpada do Narwi w okolicy Wizny. Biebrza zasięgiem swojego dorzecza obejmuje cały obszar regionu Grajewa. Do Biebrzy wpływają bezpośrednio lub pośrednio wszystkie większe i mniejsze cieki wodne. Płynie ona zabagnioną doliną zwaną Kotliną Augustowską lub Kotliną Biebrzańską stanowiącą największy obszar bagien w Polsce (Kuwasy, Czerwone Bagno). Pozostałe większe rzeki powiatu grajewskiego to rzeki: Ełk, Jegrznia i Wissa. W powiecie występują duże i zwarte kompleksy leśne, tereny mokradłowe oraz grunty użytkowe. W szacie roślinnej omawianego terenu zwracają uwagę zbiorowiska niżowe borów świerkowych, szczególnie w postaci 5
WIOŚ Białystok
grajewskiego
w 2009 roku.
borów mieszanych świerkowo – sosnowo – dębowych z dużym udziałem osiki, leśne torfowiska wysokie, borealne postaci bezleśnych torfowisk wysokich z udziałem reliktowych gatunków północnych, swoiste zespoły wrzosowisk mącznicowych, torfowisk niskich i przejściowych, łąk i pól uprawnych. Fauna przeważającej części powiatu jest bardzo bogata.. Wśród dużych ssaków najliczniej reprezentowane są gatunki: łoś, jeleń, sarna, dzik. Ssaki drapieżne to: wilk, lis, jenot, borsuk, kuna leśna, kuna domowa, tchórz zwyczajny, norka amerykańska, łasica, gronostaj. Ssaki drobne występują w skupiskach charakterystycznych dla określonych typów siedliska. W strefie szuwarowej w zależności od sezonowych zmian poziomów wód obserwuje się charakterystyczne gatunki: rzęsorek rzeczek, nornik północny, karczownik, badylarka. W strefie zespołów turzycowych i turzycowo – mszystych, w zależności od panujących warunków wodnych występują takie gatunki jak: nornik północny, ryjówka aksamitna, ryjówka malutka, badylarka, rzęsorek rzeczek, karczownik ziemnowodny, smużka. Ponadto rozległe tereny leśne, wodne i bagienne stwarzają optymalne warunki do bytowania większości gatunków ptaków spotykanych na terenie Biebrzańskiego Parku Narodowego. Pojezierze Rajgrodzkie ‐ obszar chronionego krajobrazu utworzony w 1982 roku, zachowanie obszarów o wysokich walorach przyrodniczych, krajobrazowych, kulturowych i wypoczynkowych. Rezerwaty przyrody: ‐ Czerwone Bagno ‐ naturalne zespoły roślinności leśnej, bagiennej i torfowiskowej; pierwsza chroniona w Polsce ostoja łosia. ‐ Czapliniec Bełda ‐ faunistyczny, utworzony w 1958 roku w celu ochrony miejsc gniazdowania czapli siwej. ‐ Ławski Las I ‐ leśny, utworzony w 1998 roku w celu zachowania fragmentów olsu i łęgu jesinowo ‐ olszowego. ‐ Ławski Las II ‐ leśny, utworzony w 1998 roku w celu zachowania fragmentów olsu i łęgu jesinowo ‐ olszowego. Działalność turystyczna na terenie powiatu skoncentrowana jest przede wszystkim na terenie gminy Grajewo i gminy Rajgród. Powiat oferuje wiele atrakcyjnych form spędzenia wolnego czasu. W gminie są doskonałe warunki do uprawiania turystyki pieszej, wodnej i rowerowej. Dużą szansą rozwoju regionu może być rozwój agroturystyki i rolnictwa ekologicznego. Z uwagi na ciekawe położenie południowej części powiatu która obejmuje Otulinę Biebrzańskiego Parku Narodowego można uznać ten teren za idealny pod kątem turystyki. Przykładem jest 29 kilometrowy szlak pieszy: Goniądz –Wólka Piaseczna – Kapice – Dębiec – Modzelówka – Ruda. Przeważająca część szlaku (24 km) znajduje się na terenie gminy Grajewo. Turystów odwiedzających te tereny urzeka bogactwo dziewiczej flory i fauny. Szlak pieszy wiedzie wśród lasów, łąk, pastwisk oraz przez tereny bagienne i torfowe. Brak większych obiektów noclegowych typu hotele, motele, schroniska coraz częściej uzupełniają gospodarstwa agroturystyczne. 6
WIOŚ Białystok
grajewskiego
w 2009 roku.
1. Stan czystości i ochrona wód 1.1. Presje ‐ Źródła zanieczyszczeń wód Gminy powiatu grajewskiego mają zrealizowaną podstawową sieć wodociągową. Łączna długość czynnej rozdzielczej sieci wodociągowej w powiecie grajewskim wynosiła w 2009 roku 546,8 km, co stanowiło 4,6 % sieci województwa podlaskiego. Najdłuższą sieć posiadają gminy: Grajewo i Radziłów. Wodociągi ‐ długość czynnej sieci rozdzielczej w km – dane GUS Jednostka terytorialna 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 Powiat grajewski 342,5 401,4 410,7 501,2 507,2 536,4 Grajewo ‐ miasto 36,7 36,9 36,9 42,4 42,8 46,0 46,6 Grajewo ‐gmina 120,1 177,6 181,8 186,1 186,1 187,1 188,6 Radziłów ‐ gmina 75,0 76,2 76,2 94,6 94,6 100,6 100,8 Rajgród ‐ ogółem 27,6 27,6 32,7 64,5 64,5 64,5 67,5 7,0 7,0 7,0 7,0 7,0 7,0 9,5 Rajgród ‐ obszar wiejski 20,6 20,6 25,7 57,5 57,5 57,5 58 Szczuczyn ‐ ogółem 32,7 32,7 32,7 56,4 62,0 81,0 81 5,7 5,7 5,7 5,7 11,3 11,3 11,3 27,0 27,0 27,0 50,7 50,7 69,7 69,7 Rajgród ‐ miasto Szczuczyn ‐ miasto Szczuczyn ‐ obszar wiejski Wąsosz ‐ gmina PODLASKIE ‐ ogółem 546,8 50,4 50,4 50,4 57,2 57,2 57,2 62,3 10 105,1 10 620,2 11 006,4 11 375,7 11 572,6 11 789,7 11 937,5 Według danych GUS ludność obsługiwana przez wodociągi stanowiła w 2008 roku 74% ludności powiatu (brak danych za rok 2009). Najwięcej, w stosunku do liczby mieszkańców, osób korzysta z wodociągów w mieście Szczuczyn (92%). Nieco mniej w mieście Grajewo (88%) i gminie Radziłów (78%). Najniższy stopień zwodociągowania mieszkańców ma miasto i gmina Rajgród (ok. 36%). Ludność korzystająca z sieci wodociągowej w osobach ‐ dane GUS Jednostka terytorialna 2003 2004 2005 2006 2007 2008 Powiat grajewski 35 941 36 610 36 157 36 934 36 826 37 074 Grajewo ‐ miasto 20 062 20 072 20 138 19 929 19 852 19 850 Grajewo ‐gmina 2 978 3 684 3 189 3 177 3 156 3 177 Radziłów ‐ gmina 4 268 4 169 4 171 4 146 4 139 4 116 Rajgród ‐ ogółem 1 421 1 474 1 494 2 038 2 031 2 016 657 656 644 664 667 667 Rajgród ‐ miasto Rajgród ‐ obszar wiejski 764 818 850 1 374 1 364 1 349 Szczuczyn ‐ ogółem 4 606 4 602 4 610 5 063 5 066 5 338 Szczuczyn ‐ miasto 3 307 3 310 3 312 3 312 3 309 3 296 Szczuczyn ‐ obszar wiejski 1 299 1 292 1 298 1 751 1 757 2 042 Wąsosz ‐ gmina 2 606 2 609 2 555 2 581 2 582 2 577 1 026 774 1 030 738 1 034 152 1 037 356 1 037 042 1 038 588 PODLASKIE ‐ ogółem Wg danych GUS średnie roczne zużycie wody z wodociągów w gospodarstwach domowych powiatu grajewskiego w przeliczeniu na 1 mieszkańca wynosiło w 2008 roku 27,4 m3 i było niższe niż w woj. podlaskim 30,8m3 na jednego mieszkańca. Największe zużycie wody na 1 mieszkańca w 2008 roku było w gminach wiejskich : Szczuczyn (38,9 m3/os.), Grajewo (34,6 m3/os) i Radziłów (33,2 m3/os). Najwięcej wody, ok. 39% zużywane było na potrzeby 7
WIOŚ Białystok
grajewskiego
w 2009 roku.
gospodarstw domowych, ok. 28% zużywa przemysł i ok. 28% idzie na potrzeby rolnictwa i leśnictwa. Największe zużycie wody ogółem było w Grajewie, gdzie zużycie w przemyśle było duże i przekraczało ilość zużytkowaną w gospodarstwach domowych (brak danych GUS za 2009). 3
Zużycie wody na potrzeby gospodarki narodowei i ludności w 2008 r. [dam /rok]‐ dane GUS Jednostka terytorialna ogółem rolnictwo i leśnictwo przemysł eksploatacja sieci wodociągowej w tym gospodarstwa domowe Powiat grajewski 3 532,3 997 979 1 556,3 1 373,5 Grajewo ‐ miasto 1 657,0 939 0 718,0 600,0 Grajewo ‐gmina 330,0 32 69 229,0 211,8 Radziłów ‐ gmina 186,7 0 12 174,7 174,5 Rajgród ‐ ogółem 1 007,6 7 883 117,6 96,7 20,2 Rajgród ‐ miasto 48,1 7 0 41,1 Rajgród ‐ obszar wiejski 959,5 0 883 76,5 76,5 Szczuczyn ‐ ogółem 242,6 19 4 219,6 198,9 Szczuczyn ‐ miasto 104,5 0 0 104,5 85,6 Szczuczyn ‐ obszar wiejski 138,1 19 4 115,1 113,3 Wąsosz ‐ gmina 108,4 0 11 97,4 91,6 79 911,9 12 732 21 761 45 418,9 36 817,9 PODLASKIE ‐ ogółem Pochodną zwodociągowania jest konieczność budowy kanalizacji sanitarnej. Kanalizacja wraz z oczyszczalnią ścieków należą do inwestycji kapitałochłonnych, których wskaźnik efektywności zależy od koncentracji wytwórców ścieków. Alternatywą dla zabudowy rozproszonej są oczyszczalnie przydomowe, mogące obsłużyć kilka do kilkunastu domostw. Kierunek ten preferowany jest we wszystkich programach pomocowych, wspierających finansowanie inwestycji komunalnych. W ostatnich latach nie widać znaczących zmian w długości sieci kanalizacyjnej w powiecie grajewskim. Jest ona bardzo krótka w stosunku do sieci wodociągowej (7 razy krótsza niż sieć wodociągowa) i jej długość w kolejnych latach wzrosła bardzo nieznacznie. W 2009 roku długość ta wyniosła ok. 74 km co stanowiło 3,1 % długości sieci wojewódzkiej. Najdłuższą sieć kanalizacyjną ma miasto Grajewo, a z gmin wiejskich – Radziłów. Kanalizacja ‐ długość czynnej sieci kanalizacyjnej w km ‐ dane GUS Jednostka terytorialna 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 Powiat grajewski 64,0 68,3 68,3 69,9 70,2 70,6 74,3 Grajewo ‐ miasto 37,2 37,3 37,3 37,3 37,6 38,0 38,8 Grajewo ‐gmina 1,0 1,0 1,0 1,0 1,0 1,0 1 Radziłów ‐ gmina 10,4 12,7 12,7 12,7 12,7 12,7 12,7 Rajgród ‐ ogółem 6,5 6,5 6,5 6,5 6,5 6,5 9,1 Rajgród ‐ miasto 5,9 5,9 5,9 5,9 5,9 5,9 8,5 Rajgród ‐ obszar wiejski 0,6 0,6 0,6 0,6 0,6 0,6 0,6 Szczuczyn ‐ ogółem 4,1 4,1 4,1 4,5 4,5 4,5 4,8 Szczuczyn ‐ miasto 3,4 3,4 3,4 3,8 3,8 3,8 3,8 Szczuczyn ‐ obszar wiejski 0,7 0,7 0,7 0,7 0,7 0,7 1 Wąsosz ‐ gmina PODLASKIE ‐ ogółem 4,8 6,7 6,7 7,9 7,9 7,9 7,9 1 798,4 1 878,4 2 030,3 2 160,6 2 243,0 2 300,1 2 410,4 8
grajewskiego
w 2009 roku.
WIOŚ Białystok
Sieć w odociągow a i kanalizacyjna w pow . grajew skim w 2009r. - GUS
[km ]
Wąsosz - gmina
Szczuczy n - obszar wiejski
Szczuczy n - miasto
Szczuczy n - ogółem
Rajgród - obszar wiejski
Rajgród - miasto
Rajgród - ogółem
Radziłów - gmina
Grajewo -gmina
Grajewo - miasto
Powiat grajewski
0
100
200
300
400
500
600
w odociągi km
kanalizacja
Pozytywnym zjawiskiem jest fakt, że wszystkie miejscowości gminne w powiecie grajewskim posiadają oczyszczalnie ścieków. Ze względu jednak na słabo rozbudowaną sieć kanalizacyjną, wiele ścieków gromadzonych jest w szambach, które nie zawsze są szczelne. Ponadto cześć ścieków wywożona jest na łąki, pola i do rowów, skąd trafia do środowiska zanieczyszczając wody gruntowe. Kanalizacja obsługuje 46% mieszkańców powiatu grajewskiego i są to głównie mieszkańcy miast: Grajewa (82% mieszkańców ), Rajgrodu (50%) i Szczuczyna (28%) (dane GUS za 2008r., brak danych za rok 2009). Kanalizacja ‐ ludność korzystająca z sieci kanalizacyjnej w osobach – dane GUS Jednostka terytorialna 2003 2004 2005 2006 2007 2008 Powiat grajewski 22 503 22 972 23 451 23 344 23 277 23 307 Grajewo ‐ miasto 18 537 18 751 18 792 18 777 18 562 18 507 Grajewo ‐gmina 130 130 130 129 128 128 Radziłów ‐ gmina 869 1 027 1 096 1 091 1 089 1 081 Rajgród ‐ ogółem 1 257 1 230 1 223 1 249 1 242 1 237 Rajgród ‐ miasto 876 852 850 877 878 878 Rajgród ‐ obszar wiejski 381 378 373 372 364 359 Szczuczyn ‐ ogółem 1 113 1 112 1 132 1 146 1 144 1 142 Szczuczyn ‐ miasto 953 953 973 987 985 983 Szczuczyn ‐ obszar wiejski 160 159 159 159 159 159 Wąsosz ‐ gmina PODLASKIE ‐ ogółem 383 681 1 093 1 167 1 167 1 182 674 497 683 872 692 885 698 783 701 988 708 868 W 2009 roku, wg danych GUS, w powiecie grajewskim funkcjonowało 12 oczyszczalni w tym 8 oczyszczalni ścieków komunalnych i 4 przemysłowe. Łączna przepustowość oczyszczalni komunalnych i przemysłowych w 2009 roku wyniosła 11 880 m3/dobę, z czego 85% stanowiła przepustowość oczyszczalni zlokalizowanych na terenie Grajewa (GUS,2009). Wszystkie oczyszczalnie to oczyszczalnie mechaniczno –biologiczne, w tym dwie oczyszczalnie w Grajewie posiadają podwyższony stopień usuwania substancji biogennych (oczyszczalnia miejska i spółdzielni mleczarskiej MLEKPOL). Oczyszczalnie odprowadzają ścieki do wód powierzchniowych, odbiornikami są głównie 9
grajewskiego
w 2009 roku.
WIOŚ Białystok
rzeki: Ełk i Wissa. Ewidencja WIOŚ obejmuje ponadto 3 nowopowstałe w Gminie Grajewo niewielkie oczyszczalnie roślinno‐stawowe oczyszczające ścieki bytowe ze szkół. Ścieki z tych oczyszczalni odprowadzane są do ziemi. Ludność obsługiwana przez oczyszczalnie ścieków ‐ dane GUS Jednostka terytorialna 2003 2004 2005 2006 2007 2008 Powiat grajewski 25 880 26 104 26 618 26 813 26 893 27 378 Grajewo ‐ miasto 20 390 20 280 20 230 20 340 20 420 20 455 Grajewo ‐gmina 0 0 550 460 460 460 Radziłów ‐ gmina 750 928 928 928 928 928 Rajgród ‐ ogółem 942 942 948 948 948 1 428 Rajgród ‐ miasto 942 942 948 948 948 948 0 0 0 0 0 480 Szczuczyn ‐ ogółem 2 930 2 910 2 910 2 979 2 979 2 949 Szczuczyn ‐ miasto 2 769 Rajgród ‐ obszar wiejski 2 750 2 730 2 730 2 799 2 799 Szczuczyn ‐ obszar wiejski 180 180 180 180 180 180 Wąsosz ‐ gmina 868 1 044 1 052 1 158 1 158 1 158 725 523 735 566 744 848 751 372 744 325 758 899 PODLASKIE ‐ ogółem 77% ścieków komunalnych oczyszczonych w powiecie grajewskim odprowadza do Ełku oczyszczalnia miejska w Grajewie, około 14% odprowadzają 2 oczyszczalnie komunalne: w Rajgrodzie ( do Jegrzni) i Szczuczynie (do Wissy), a pozostałe 9 % odprowadzają łącznie mniejsze oczyszczalnie komunalne o niedużej przepustowości. 3
Ścieki komunalne w 2009 roku w dam /rok‐ dane GUS Jednostka terytorialna oczyszczane łącznie z wodami infiltracyjnymi i ściekami dowożonymi odprowadzane ogółem oczyszczane razem Powiat grajewski 756,1 1 304 754 Grajewo ‐ miasto 582 1 105 582 Grajewo ‐gmina 5,6 6 6 Radziłów ‐ gmina 21,4 27 21 Rajgród ‐ ogółem 63,3 70 63 Rajgród ‐ miasto 51,5 58 51 Rajgród ‐ obszar wiejski 11,8 12 12 Szczuczyn ‐ ogółem 54 65 53 Szczuczyn ‐ miasto 46 57 46 Szczuczyn ‐ obszar wiejski 8,0 8 7 Wąsosz ‐ gmina PODLASKIE ‐ ogółem 30,0 31 29 34 064,7 50 847 33 034 Ładunki zanieczyszczeń w ściekach komunalnych odprow adznych
w pow . grajew skim do w ód pow ierzchniow ych [kg/r] -dane GUS
50 000
Ładunki zanieczyszczeń odprowadzane ze ściekami komunalnymi do wód powierzchniowych są znaczne. W powiecie 40 000
30 000
grajewskim 20 000
przeważający procent zanieczyszczeń trafiło do rzeki Ełk ze ściekami 10 000
0
2003
2004
2005
BZT5
ChZT
2006
2007
zaw iesina
2008
2009
odprowadzanymi z oczyszczalni miejskiej w Grajewie. Ładunki odprowadzone z tej 10
grajewskiego
w 2009 roku.
WIOŚ Białystok
oczyszczalni stanowiły w ogólnym ładunku odprowadzonym ze ściekami komunalnymi w powiecie : 82% w zakresie BZT5 i zawiesiny oraz 78% w zakresie ChZT. Ładunki zanieczyszczeń w ściekach po oczyszczeniu w 2009r. ‐ dane GUS BZT5 Jednostka terytorialna [kg/rok] ChZT zawiesina [kg/rok] [kg/rok] Powiat grajewski 7046 45 235 8 592 Grajewo ‐ miasto 4 319 35 347 5 755 Grajewo ‐gmina 33 186 51 Radziłów ‐ gmina 204 1 471 355 Rajgród ‐ ogółem 2 009 4 679 1 742 Rajgród ‐ miasto 1 926 3 853 1 591 83 826 151 Szczuczyn ‐ ogółem 216 3 421 457 Szczuczyn ‐ miasto 148 3 235 374 68 186 83 265 131 232 Rajgród ‐ obszar wiejski Szczuczyn ‐ obszar wiejski Wąsosz ‐ gmina Ładunki zanieczyszczeń biogennych w ściekach komunalnych
odprowadzanych do wód powierzchniowych [kg/r] - dane GUS
Do rzek trafia również znaczny ładunek związków biogennych, głównie związków azotu. Widoczne na wykresie obniżanie 30 000
25 000
się ładunku stężeń zarówno azotu jak i 20 000
15 000
fosforu wynika nie tylko z dobrego 10 000
działania oczyszczalni, ale również jest 5 000
wynikiem 0
2003
2004
2005
azot ogólny
2006
2007
fosfor ogólny
2008
2009
prawnego zwolnienia mniejszych oczyszczalni od roku 2005 z badania tych związków w oczyszczanych ściekach. W powiecie grajewskim obowiązek badania związków biogennych mają tylko oczyszczalnie komunalne: w Grajewie i Rajgrodzie. Taki zapis prawny spowodował zaprzestanie przez zarządzających mniejszymi oczyszczalniami strącania w oczyszczanych ściekach związków biogennych. Może się to odbić bardzo niekorzystnie na jakości wód do których ścieki oczyszczane są odprowadzane, szczególnie w przypadku jeżeli odbiornikiem ścieków są cieki o niewielkim przepływie. Prowadzona w poprzednich latach polityka ochrony wód poprzez nakładanie na oczyszczalnie obowiązku redukcji biogenów zaowocowała wyraźnym spadkiem stężeń, głównie związków fosforu, we wszystkich badanych przez WIOŚ rzekach. Przez wiele lat fosforany były jednym z głównych wskaźników obniżających jakość wód do wartości pozaklasowych, ostatnio ich stężenia przeważnie nie przekraczają granic I i II klasy czystości. Niestety obowiązujące obecnie regulacje prawne, w tym również „samokontrola” podmiotów emitujących zanieczyszczenia do środowiska, mogą doprowadzić do powrotu problemu z utrzymaniem dobrej jakości wód. 11
WIOŚ Białystok
grajewskiego
w 2009 roku.
Ilość ścieków przemysłowych odprowadzanych w powiecie grajewskim w ostatnich latach systematycznie rośnie. Ścieki przemysłowe na terenie powiatu powstają w 98% w Grajewie. 91% ścieków przemysłowych w powiecie jest oczyszczana biologicznie z podwyższonym usuwaniem biogenów, a tylko 7% jest oczyszczana mechanicznie, pozostałe ścieki oczyszczane biologicznie. 3
Ścieki przemysłowe oczyszczane razem w dam ‐ dane GUS Jednostka terytorialna 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 Powiat grajewski 717 722 697 763 874 898 912 Grajewo ‐ miasto 717 722 685 752 862 877 892 Grajewo ‐ gmina 0 0 12 11 12 13 12 Szczuczyn ‐ ogółem 0 0 0 0 0 8 8 Szczuczyn ‐ obszar wiejski 0 0 0 0 0 8 8 6 894 6 986 6 223 5 997 6 433 6 586 6 432 PODLASKIE ‐ ogółem Ładunki odprowadzane głównie do Ełku , ze ściekami przemysłowymi są podobne jak w ściekach komunalnych dane GUS za rok 2009. Jednostka terytorialna BZT5 ChZT zawiesina chlorki i siarczany fenole lotne [kg/rok] [kg/rok] [kg/rok] [kg/rok] [kg/rok] Powiat grajewski 4 830 35 905 8 450 108 246 4 Grajewo ‐ miasto 4 679 34 893 8 216 108 246 4 Grajewo ‐ gmina 83 826 151 0 0 Szczuczyn ‐ ogółem 68 186 83 0 0 Szczuczyn ‐ obszar wiejski 68 186 83 0 0 Dane o ładunkach azotu i fosforu w ściekach przemysłowych pochodzą tylko z oczyszczalni przemysłowych w Grajewie . Jednostka terytorialna azot ogólny fosfor ogólny 2009 2009 [kg/rok] [kg/rok] Powiat grajewski 2 415 1 403 Grajewo 2 415 1 403 Niekorzystnym „ubocznym” zjawiskiem związanym z procesem oczyszczania ścieków jest powstawanie na oczyszczalniach znacznej ilości osadów ściekowych. W 2009 roku było to 287 ton osadów z oczyszczalni komunalnych, z czego 80% powstało na oczyszczalni komunalnej w Grajewie. W powiecie grajewskim ilość tych osadów w kolejnych latach systematycznie wzrasta. 24 tony tych osadów wykorzystano w rolnictwie , a 43 tony składowano. Na oczyszczalniach przemysłowych powstało łącznie 461 ton z czego większość ‐ 99% ‐ w Grajewie . Osady z oczyszczalni przemysłowych prawie w całości wykorzystane zostały w rolnictwie . Tylko 47 ton przekształcono termicznie (GUS,2009). 12
WIOŚ Białystok
grajewskiego
w 2009 roku.
Osady ściekowe z oczyszczalni komunalnych ogółem w Mg‐ dane GUS Jednostka terytorialna 2004 2005 2006 2007 2008 2009 Powiat grajewski 120 116 123 178 215 287 Grajewo – miasto 83 84 85 130 165 231 Grajewo ‐ gmina 0 0 0 0 0 1 Radziłów ‐ gmina 3 4 4 4 4 4 Rajgród ‐ miasto i gmina 5 5 5 5 8 18 Szczuczyn ‐ miasto 25 16 21 27 26 22 Szczuczyn – obszar wiejski 26 17 22 28 1 1 3 5 6 10 10 10 13 141 15 846 15 682 16 069 16 784 17 409 Wąsosz ‐ gmina PODLASKIE ‐ ogółem Osady ściekowe z oczyszczalni przemysłowych ogółem w Mg‐ dane GUS Powiat grajewski 338 391 440 483 452 461 Grajewo ‐ miasto 337 389 439 480 446 457 Szczuczyn – obszar wiejski PODLASKIE ‐ ogółem 1 1 0 0 3 1 8 417 7 485 5 877 6 866 8 330 7 360 1.2.
Stan - Ocena jakości wód powierzchniowych
Wody powierzchniowe powiatu stanowią rzeki, cieki wodne, rowy stale odprowadzające wodę oraz jeziora, stawy, bagna i mokradła. Powiat Grajewski położony jest w dorzeczu rzeki Ełk, dopływu Biebrzy. Największą rzeką płynącą na obrzeżu powiatu grajewskiego jest Biebrza ‐ prawobrzeżny dopływ Narwi. Bezpośrednio do Biebrzy niosą swoje wody Wissa i Jegrznia. Najważniejsze zbiorniki wód stojących na tym terenie stanowią: jezioro Rajgrodzkie, Toczyłowo i Mierucie. Z powiatem graniczy też jezioro Dręstwo. Największym z jezior jest Jezioro Rajgrodzkie. Zbiornik ma dogodne warunki do rozwoju żeglarstwa i gospodarki rybnej. Położone jest na terenie gminy Rajgród, w powiecie grajewskim oraz gminy Kalinowo, w powiecie ełckim. Jezioro jest polodowcowym zbiornikiem rynnowym, stanowiącym kompleks połączonych ze sobą pięciu basenów o łącznej powierzchni 1503,2 ha – zbiornik główny, południowy w rejonie Czarnej Wsi, Jezioro Stackie na północnym zachodzie, Jezioro Przepiórka na północnym wschodzie oraz wschodni w okolicy Rajgrodu. Powierzchnia wysp wynosi 11,1 ha (Sacin, Sowiak). Linia brzegowa o długości 56 km jest bardzo rozwinięta, długość maksymalna zbiornika sięga 12050 m, szerokość maksymalna wynosi 1900 m. Głębokość maksymalna akwenu wynosi 52,0 m, średnia 9,4 m. Dno jest bardzo urozmaicone, objętość jeziora wynosi 142623,2 tys. m3. Głównym dopływem Jeziora Rajgrodzkiego jest rzeka Lega‐Jegrznia oraz mniejsze – Przepiórka, dopływ z jez. Rudnik i z Jez. Krzywego. Wody z jeziora Rajgrodzkiego odpływają Jegrznią do jeziora Dręstwo oraz Kanałem Kuwasy służącym nawodnieniu obiektu łąkarskiego Kuwasy. Akwen objęty jest zakazem używania silników spalinowych tzw. „strefą ciszy”. Jezioro Rajgrodzkie wraz z jeziorem Dręstwo i okolicznymi lasami stanowi część Ełckiego Rejonu Turystyczno‐Wypoczynkowego. Jezioro graniczy z Obszarem Krajobrazu 13
WIOŚ Białystok
grajewskiego
w 2009 roku.
Chronionego Pradoliny Biebrzy i okolic Rajgrodu – obszar ten ma bardzo wysokie walory przyrodnicze, stanowi strefę ochronną Biebrzańskiego Parku Narodowego. W odległości około 4 km na północ od Grajewa leży Jezioro Toczyłowo ‐ zlokalizowane w pobliżu wsi Toczyłowo . Położone jest na terenie gminy Grajewo, w powiecie grajewskim. Jezioro jest polodowcowym zbiornikiem wytopiskowym o powierzchni 101,8 ha. Linia brzegowa o długości 4,75 km jest umiarkowanie rozwinięta, długość maksymalna zbiornika sięga 1650 m, szerokość maksymalna wynosi 900 m. Głębokość maksymalna akwenu wynosi 9,9 m. Dno jest mało zróżnicowane, objętość jeziora wynosi 4864,3 tys. m3. Głównym ciekiem zasilającym akwen jest dopływ z Rydzewa, odpływ wód następuje do rzeki Ełk. Ze względu na swoje malownicze położenie w sosnowym lesie stanowi ono miejsce wypoczynku mieszkańców Grajewa i okolicznych wsi. Jezioro Mierucie podobnie jak Toczyłowo leży w pobliżu miejscowości o tej samej nazwie – wsi Mierucie. Jest to niewielkie jezioro o powierzchni zwierciadła wody według różnych źródeł od 23,5 ha do 31,24 ha i średniej głębokości 2,0 m. Głównymi i największymi źródłami zanieczyszczeń wód powierzchniowych na terenie powiatu są oczyszczalnie ścieków, ponadto istotne źródło zanieczyszczeń wód powierzchniowych stanowią spływy powierzchniowe z terenów rolnych. Dodatkowe zagrożenie niosą ścieki socjalno – bytowe gromadzone w nieszczelnych szambach mogące przyczyniać się do zanieczyszczenia wód gruntowych i lokalnych cieków. Ocena stanu wód W związku z wprowadzeniem przepisów prawnych mających na celu dostosowanie prawodawstwa polskiego do wymogów Unii Europejskiej, zasady badań i oceny jakości wód powierzchniowych uległy istotnej zmianie. Poniżej wymieniono główne przepisy prawne wg których dokonano oceny jakości rzek za rok 2009: ◘ Ogólna klasyfikacja wód Podstawę oceny stanowi Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 20 sierpnia 2008 roku w sprawie sposobu klasyfikacji stanu jednolitych części wód powierzchniowych (Dz. U. nr 162 poz. 1008 ) ◘ Ocena przydatności do bytowania ryb Podstawę oceny stanowi Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 4 października 2002 r. w sprawie wymagań, jakim powinny odpowiadać wody śródlądowe będące środowiskiem życia ryb w warunkach naturalnych (Dz. U. Nr 176, poz. 1455). ◘ Ocena wrażliwości wód na zanieczyszczenie związkami azotu ze źródeł rolniczych i podatności na eutrofizację Podstawę oceny stanowi Rozporządzenie Ministra Środowiska z 23 grudnia 2002 r. w sprawie kryteriów wód wrażliwych na zanieczyszczenie związkami azotu ze źródeł rolniczych (Dz.U. Nr 241 poz. 2093). Nowe regulacje prawne zmieniają podejście do oceny jakości wód. Punkty monitoringowe ustanawiane są na zamknięciach jednostek, wyznaczonych przez Krajowy Zarząd Gospodarki Wodnej, zwanych Jednolitymi 14
WIOŚ Białystok
grajewskiego
w 2009 roku.
Częściami Wód (JCW). Monitoring JCW prowadzi się w sposób umożliwiający ocenę ich stanu oraz ilościowe ujęcie czasowej i przestrzennej zmienności elementów jakości i parametrów wskaźnikowych dla elementów biologicznych, hydromorfologicznych , fizykochemicznych i chemicznych. W 2009 roku na terenie powiatu grajewskiego badaniami w ramach monitoringu wód powierzchniowych płynących objęto: ‐ w monitoringu diagnostycznym – szeroki zakres badań łącznie z listą zanieczyszczeń szczególnie szkodliwych dla środowiska wodnego (metale ciężkie, WWA, pestycydy itp. ) 9 Biebrzę w punkcie pomiarowo‐kontrolnym Burzyn – Rutkowskie – odcinek ujściowy do Narwi; 9
Jegrznię w punkcie pomiarowo‐kontrolnym w m. Kuligi; 9
Ełk w punkcie pomiarowo‐kontrolnym Osowiec‐ odcinek ujściowy do Biebrzy; ‐ w monitoringu operacyjnym – mniejszy zakres badań , bez substancji szczególnie szkodliwych. 9
Biebrzę w punkcie pomiarowo‐kontrolnym Osowiec‐ most Osowiec ; 9
Jegrznię w punkcie pomiarowo‐kontrolnym w Wojdach‐ dopływ A21 do jeziora Dręstwo – w niepełnym zakresie badań 9
Wissę w punkcie pomiarowo‐kontrolnym poniżej ujścia z oczyszczalni komunalnej w Wąsoszu; 9
Dopływ z Łępic (dopływ w Wąsoszu) ‐ w punkcie pomiarowo‐kontrolnym w Wąsoszu; ‐ wszystkie ww. rzeki zbadano pod kątem podatności wody na eutrofizację. ‐ w monitoringu operacyjnym‐celowym tzw. „rybnym”, zgodnie z wykazem RZGW Warszawa, żadnego z wyżej wymienionych punktów nie wyznaczono do badania w roku 2009 Dla punktów wyznaczonych do badan w monitoringu diagnostycznym wykonano ocenę stanu ekologicznego i stanu chemicznego . Dla punktów wyznaczonych do badań w monitoringu operacyjnym wykonano ocenę stanu ekologicznego. Omówienie wyników badań rzek: BIEBRZA jest prawobrzeżnym dopływem Narwi o długości ok. 165km, powierzchnia dorzecza wynosi 7051km². Biebrza ma swoje źródła na południe od Nowego Dworu, uchodzi do Narwi w okolicy Wizny .Biebrzę charakteryzuje asymetria dorzecza, bardziej rozwinięte jest dorzecze prawobrzeżne. Biebrza i jej dorzecze stanowi największy w Polsce region bagien. Jest to miejsce występowania wielu rzadkich zbiorowisk roślinnych oraz gatunków zwierząt, zwłaszcza ptaków. Dolina rzeki jest lęgowiskiem ptaków związanych ze środowiskiem bagiennym. Większość tego terenu jest objęta ochroną ‐ znajduje się w Biebrzańskim Parku Narodowym. Ocena jakości wód rzeki Biebrzy – ppk Osowiec – powyżej ujścia Ełku
• Ocena stanu ekologicznego na podstawie elementu biologicznego (Makrofitowego Indeksu Rzecznego‐MIR) oraz stężenia chlorofilu wskazała dobry stan wód w JCW. Jednak ocena ogólna jakości wody wskazała na umiarkowany stan ekologiczny (w skali od bardzo dobrego poprzez dobry, umiarkowany, słaby i zły) . O obniżeniu klasyfikacji zadecydowało podwyższone stężenie ogólnego węgla organicznego ‐ wskaźnika zanieczyszczenia organicznego. W granicach określonego rozporządzeniem stanu dobrego wód mieściły się 15
WIOŚ Białystok
grajewskiego
w 2009 roku.
wszystkie pozostałe badane wskaźniki. Zakres badań w monitoringu operacyjnym w 2009 roku nie obejmował jednak wskaźników, które w latach poprzednich decydowały o obniżeniu klasyfikacji tj. chemiczne zapotrzebowanie tlenu ChZT‐Mn i ChZT‐Cr. W 2008r. również o klasyfikacji wód do stanu umiarkowanego zadecydowało stężenie ogólnego węgla organicznego. • Ocena przydatności do bytowania ryb W 2009 roku rzeka nie była wyznaczona przez RZGW Warszawa do badania ze względu na przydatność do bytowania ryb. • Ocena podatności na eutrofizację nie wykazała przekroczeń wartości granicznych wskaźników stosowanych przy ocenie eutrofizacji wód powierzchniowych. • Stan sanitarny rzeki był bardzo dobry, średnia ilość bakterii grupy coli typu fekalnego w 100 ml wynosiła 113. Ocena jakości wód rzeki Biebrzy – ppk Burzyn- Rutkowskie – odcinek ujściowy do Narwi
• Ocena stanu ekologicznego na podstawie elementu biologicznego (Makrofitowego Indeksu Rzecznego‐MIR) oraz stężenia chlorofilu wskazała dobry stan wód w JCW. Natomiast zbadane stężenia wskaźników fizykochemicznych przekroczyły wartości określone dla stanu dobrego, w związku z tym ostatecznie stan ekologiczny w JCW zakwalifikowano do III klasy – tj. stanu umiarkowanego. O klasyfikacji zadecydowała zawartość ogólnego węgla organicznego oraz utlenialność – wskaźniki zanieczyszczeń organicznych. Pozostałe badane wskaźniki (w tym biogenne związki azotu i fosforu) mieściły się w I klasie czystości. • Ocena stanu chemicznego w 2009 roku wypadła bardzo niekorzystnie. Aż 3 wskaźniki z grupy badanych substancji szczególnie szkodliwych wykraczały poza normy wyznaczone dla dobrego stanu wód. Były to wskaźniki z grupy węglowodorów aromatycznych (benzo(a)piren; suma benzo(b)fluorantenu i benzo(k)fluorantenu oraz suma benzo(g,h,i)perylenu i indeno(1,2,3‐cd)pirenu. W 2008 roku stan chemiczny wody oceniono jako dobry ‐ żaden z badanych wskaźników zanieczyszczeń specyficznych (m. in. metale ciężkie, pestycydy i WWA) nie przekroczył granicy wyznaczonej dla stanu dobrego. • Ocena przydatności do bytowania ryb W 2009 roku rzeka nie była wyznaczona przez RZGW Warszawa do badania ze względu na przydatność do bytowania ryb. • Ocena podatności na eutrofizację nie wykazała przekroczeń wartości granicznych wskaźników stosowanych przy ocenie eutrofizacji wód powierzchniowych. • Stan sanitarny rzeki był bardzo dobry, średnia ilość bakterii grupy coli typu fekalnego w 100 ml wynosiła 144. JEGRZNIA prawostronny dopływ Biebrzy o długości 110,6 km. Do Biebrzy uchodzi na 66,2 km jej biegu. Powierzchnia dorzecza wynosi 1011,1km². Rzeka odwadnia wschodnią część Pojezierza Mazurskiego. Przepływa przez liczne jeziora, na terenie województwa podlaskiego są to: Jezioro Rajgrodzkie i Dręstwo. W dolnym biegu jest uregulowana (Kanał Woźnawiejski). Główne dopływy to: Czarna, Pietraszka, Przepiórka. Ze względu na dobrze wykształcony system hydrograficzny swojej zlewni stanowi jedno z ważniejszych źródeł zasilania Biebrzy w wodę. Do Jegrzni odprowadzane są ścieki z oczyszczalni w Olecku (woj. warmińsko‐mazurskie) i Rajgrodzie (woj. podlaskie). Ocena jakości wód Jegrzni – ppk Wojdy – dopływ A21 do jeziora Dręstwo • Ocena stanu ekologicznego. Makrofitowy Indeks Rzeczny ‐MIR – mieścił się w III klasie czystości co wskazało umiarkowany stan wód w JCW. Także ocena wskaźników fizykochemicznych wskazała na umiarkowany stan ekologiczny. O obniżeniu klasyfikacji zadecydowały podwyższone stężenia wskaźników zanieczyszczeń biogennych (azot Kjeldahla oraz fosfor ogólny). W granicach określonego rozporządzeniem stanu dobrego wód mieściły się wszystkie pozostałe badane wskaźniki. • Ocena przydatności do bytowania ryb W 2009 roku rzeka nie była wyznaczona przez RZGW Warszawa do badania ze względu na przydatność do bytowania ryb. • Ocena podatności na eutrofizację nie wykazała przekroczeń wartości granicznych wskaźników stosowanych przy ocenie eutrofizacji wód powierzchniowych. • Stan sanitarny rzeki był bardzo dobry, średnia ilość bakterii grupy coli typu fekalnego w 100 ml wynosiła 120. 16
WIOŚ Białystok
grajewskiego
w 2009 roku.
Ocena jakości wód Jegrzni – ppk Kuligi
• Ocena stanu ekologicznego na podstawie elementu biologicznego (Makrofitowego Indeksu Rzecznego‐MIR) wskazała dobry stan wód w JCW. Natomiast zbadane stężenia wskaźników fizykochemicznych przekroczyły wartości określone dla stanu dobrego, w związku z tym ostatecznie stan ekologiczny w JCW zakwalifikowano do III klasy – tj. stanu umiarkowanego. O klasyfikacji zadecydowała zawartość ogólnego węgla organicznego oraz azotu Kjeldahla – wskaźniki zanieczyszczeń organicznych i biogennych. • Ocena stanu chemicznego. W 2009 roku przeprowadzono badania substancji szczególnie niebezpiecznych w tylko w zakresie pestycydów. Żaden z badanych wskaźników nie przekroczył granicy wyznaczonej dla stanu dobrego. W 2008 roku stan chemiczny wody oceniono jako poniżej dobrego ‐ ze względu na przekroczenie wskaźników z grupy wielopierścieniowych węglowodorów aromatycznych /WWA/. • Ocena przydatności do bytowania ryb W 2009 roku rzeka nie była wyznaczona przez RZGW Warszawa do badania ze względu na przydatność do bytowania ryb. • Ocena podatności na eutrofizację nie wykazała przekroczeń wartości granicznych wskaźników stosowanych przy ocenie eutrofizacji wód powierzchniowych. • Stan sanitarny rzeki był bardzo dobry, średnia ilość bakterii grupy coli typu fekalnego w 100 ml wynosiła 45. EŁK prawostronny dopływ Biebrzy o powierzchnia zlewni 1524,5 km2. Długość całkowita rzeki wynosi 113,6 km, z czego 86,0 km znajduje się w granicach województwa warmińsko‐mazurskiego a pozostała część leży na terenie województwa podlaskiego. Rzeka przepływa przez liczne jeziora: Szwałk Wielki, Piłwąg, Łaźno, Litygajno, Łaśmiady, Straduny, Haleckie (Ołówka) i Ełckie. Za główny ciąg dolnego odcinka rzeki uznano Kanał Rudzki utworzony i uregulowany na przełomie XIX i XX wieku, omijający dużą część starego koryta Ełku. Stary odcinek ujściowy koryta Ełku wykorzystuje obecnie Jegrznia przed ujściem do Biebrzy. Dolny odcinek rzeki przebiega przez obszar bagien w Kotlinie Biebrzańskiej. Główne dopływy to: Mazurka, Połomska, Młynówka, Gawlik, Kamelówka, Różanica, Kanał Kuwasy i Binduga. Rzeka Ełk jest odbiornikiem ścieków przemysłowych i komunalnych z Ełku, Prostek i Grajewa .
Ocena jakości wód rzeki Ełk– ppk Osowiec – powyżej ujścia do Biebrzy • Ocena stanu ekologicznego. Makrofitowy Indeks Rzeczny ‐MIR – mieścił się w III klasie czystości co wskazało umiarkowany stan wód w JCW. Także ocena wskaźników fizykochemicznych wskazała na umiarkowany stan ekologiczny. O obniżeniu klasyfikacji zadecydowała podwyższona utlenialność Biogenne związki azotu i fosforu były właściwe dla dobrego stanu wód. • Ocena stanu chemicznego. Suma benzo(g,h,i)perylenu i indeno (1,2,3‐cd) pirenu - węglowodorów aromatycznych z grupy badanych substancji szczególnie szkodliwych ‐ wykraczała poza normy wyznaczone dla dobrego stanu wód. W 2008 roku nie badano stanu chemicznego Ełku. • Ocena przydatności do bytowania ryb W 2009 roku rzeka nie była wyznaczona przez RZGW Warszawa do badania ze względu na przydatność do bytowania ryb. • Ocena podatności na eutrofizację nie wykazała przekroczeń wartości granicznych wskaźników stosowanych przy ocenie eutrofizacji wód powierzchniowych. • Stan sanitarny rzeki był dobry, średnia ilość bakterii grupy coli typu fekalnego w 100 ml wynosiła 388 i była znacznie niższa jak w roku 2008 (1225 na 100 ml). WISSA prawostronny dopływ Biebrzy o długości 49 km i powierzchni zlewni 517,3 km2. Do Biebrzy uchodzi na 22,5 km jej biegu. Rzeka jest uregulowana, odwadnia północno‐wschodnią część Wysoczyzny Kolneńskiej. Główne dopływy to: Matlak i Przytulanka. Rzeka jest odbiornikiem ścieków ze Szczuczyna i Wąsosza oraz pośrednio z Radziłowa.
Ocena jakości wód Wissy– ppk Wąsosz – poniżej zrzutu z oczyszczalni ścieków w Wąsoszu • Ocena stanu ekologicznego indeks okrzemkowy ‐ wskaźnik fitobentosu – mieścił się w III klasie czystości co wskazało umiarkowany stan wód w JCW. Także ocena wskaźników fizykochemicznych wskazała na umiarkowany stan ekologiczny. O obniżeniu klasyfikacji zadecydowało podwyższone stężenie azotu Kjeldahla. • Ocena przydatności do bytowania ryb W 2009 roku rzeka nie była wyznaczona przez RZGW Warszawa do badania ze względu na przydatność do bytowania ryb. 17
WIOŚ Białystok
grajewskiego
w 2009 roku.
• Ocena podatności na eutrofizację nie wykazała przekroczeń wartości granicznych wskaźników stosowanych przy ocenie eutrofizacji wód powierzchniowych. • Stan sanitarny rzeki był dość dobry, średnia ilość bakterii grupy coli typu fekalnego w 100 ml wynosiła 590. DOPŁYW Z ŁĘPIC prawostronny dopływ Wissy o długości 10,3 km. Wpada do Wissy na 28,7 km w Wąsoszu. Rzeka płynie przez tereny rolne i wiejskie. W dolnym biegu przepływa przez Wąsosz. Ocena jakości wód Dopływu z Łępic– ppk Wąsosz – powyżej ujścia do Wissy • Ocena stanu ekologicznego Makrofitowy Indeks Rzeczny ‐MIR – mieścił się w II klasie czystości co wskazało dobry stan wód w JCW. Jednak ocena wskaźników fizykochemicznych wskazała na umiarkowany stan ekologiczny. O obniżeniu klasyfikacji zadecydowały podwyższone stężenia wskaźników zanieczyszczeń biogennych (azot Kjeldahla oraz fosfor ogólny). W granicach określonego rozporządzeniem stanu dobrego wód mieściły się wszystkie pozostałe badane wskaźniki. • Ocena przydatności do bytowania ryb W 2009 roku rzeka nie była wyznaczona przez RZGW Warszawa do badania ze względu na przydatność do bytowania ryb. • Ocena podatności na eutrofizację wykazała, że rzeka jest podatna na eutrofizację ze względu na podwyższone stężenie fosforu ogólnego. • Stan sanitarny rzeki był umiarkowany, średnia ilość bakterii grupy coli typu fekalnego w 100 ml wynosiła 848. Badania interwencyjne rzek: 1. Badania wody z rzeki Ełk powyżej i poniżej ujścia rowu melioracyjnego – odbiornika ścieków z oczyszczalni w Grajewie i z ww. rowu melioracyjnego – 15.07.2009r. W związku ze śnięciem ryb w rowie melioracyjnym – odbiorniku ścieków z oczyszczalni w Grajewie Delegatura w Łomży WIOŚ Białystok przeprowadziła analizę wody: ‐ z rowu melioracyjnego – 1 punkt pomiarowy; ‐ z rzeki Ełk z 2 punktów pomiarowych: ‐ punkt zlokalizowany ok. 100m powyżej ujścia rowu melioracyjnego; ‐ punkt zlokalizowany ok. 80 m poniżej ujścia rowu melioracyjnego; Próbki do badań pobrano w dniu 15.07.2009r. Wodę zbadano w zakresie 13 wskaźników fizykochemicznych i 1 wskaźnika jakości sanitarnej oraz oceniono zgodnie z Rozporządzeniem Ministra Środowiska z dnia 20 sierpnia 2008r. w sprawie klasyfikacji stanu jednolitych części wód powierzchniowych.(DzU. Nr 162, poz.1008) W próbce pobranej z rowu melioracyjnego stwierdzono: ‐ prawidłowy odczyn i niską barwę ‐ niewielką ilość zawiesiny ogólnej – I klasa czystości ‐ prawidłowe natlenienie – II klasa czystości ‐ prawidłową wartość biologicznego (BZT5) i chemicznego (ChZT‐Mn)zapotrzebowania tlenu – II klasa czystości ‐ przewodność właściwą i stężenie substancji rozpuszczonych nie wykraczające poza granice dobrego stanu wód tj. II klasa czystości W zakresie biogennych związków azotu i fosforu stwierdzono: ‐ niskie stężenia azotu amonowego, azotanów i azotu ogólnego w granicach I i II klasy czystości. ‐ bardzo wysokie stężenia fosforu ogólnego przekraczający znacznie stężenia wyznaczone dla dobrego stanu wód. Stan sanitarny wody, nie normowany do klas czystości ww. rozporządzeniem, wskazuje na obniżoną jakość wody – Najbardziej Prawdopodobna Liczba – NPL bakterii coli typu kałowego wynosiła 9300 na 100 ml. W obu próbkach pobranych z rzeki Ełk stwierdzono : - prawidłowy odczyn pH i niską barwę wody 18
WIOŚ Białystok
grajewskiego
w 2009 roku.
- niewielką ilość zawiesiny ogólnej ‐ I klasa czystości - prawidłową wartość natlenienia w granicach II klasy czystości; - niską wartość biologicznego zapotrzebowania tlenu (BZT5) ‐ I klasa czystości - chemicznego zapotrzebowania tlenu (ChZT‐Mn) – II klasa czystości - niską przewodność właściwą i ilość substancji rozpuszczonych nie wykraczające poza I klasę czystości. W zakresie biogennych związków azotu i fosforu stwierdzono w obu próbkach: ‐ niskie stężenia azotu amonowego, azotanów i azotu ogólnego w granicach I i II klasy czystości. ‐ niskie stężenia fosforu ogólnego nie przekraczające granicy stężenia wyznaczonej dla dobrego stanu wód. Stan sanitarny wody, nie normowany do klas czystości ww. rozporządzeniem, wskazuje na umiarkowaną jakość wody – Najbardziej Prawdopodobna Liczba – NPL bakterii coli typu kałowego wynosiła 430 na 100ml powyżej rowu i wzrosła do 930 na 100 ml poniżej rowu. Przeprowadzona analiza wykazała, że woda w rowie melioracyjnym (w zakresie wykonanych oznaczeń) cechuje się dobrą jakością zarówno pod względem zanieczyszczeń organicznych jak i nieorganicznych. Jakość wody obniża tylko stężenie fosforu ogólnego, którego wartość znacznie przekracza wartości dopuszczalne dla dobrego stanu wód. Dość niska jest również jakość sanitarna wody. Analiza przeprowadzona w rzece Ełk wykazała, że woda (w zakresie wykonanych oznaczeń) cechowała się dobrą jakością zarówno pod względem zanieczyszczeń organicznych jak i nieorganicznych, również w zakresie biogennych związków azotu i fosforu. Dość dobry był również stan sanitarny rzeki. Wyraźny wzrost stężeń wskaźników zanieczyszczenia pomiędzy punktami położonymi na Ełku powyżej i poniżej ujścia rowu stwierdzono tylko w zakresie azotanów i fosforu ogólnego oraz stanu sanitarnego. Nie rzutowało to jednak na obniżenie klasyfikacji wody. Wyniki badania wody z rowu melioracyjnego oraz rzeki Ełk nie wskazują na zaistnienie wyraźnej przyczyny śnięcia ryb, jednak rów melioracyjny, o niewielkim naturalnym przepływie, będący odbiornikiem znacznych ilości ścieków oczyszczonych z Grajewa może stwarzać niekorzystne warunki do ich bytowania. Należałoby rozważyć ewentualność ustawienia na ujściu rowu do Ełku przegrody, uniemożliwiającej migrację ryb z rzeki do rowu. 2. Badania wody z Biebrzy w ppk Osowiec i ppk Burzyn– 09.07.2009r. W związku ze śnięciem ryb w Biebrzy – Delegatura w Łomży WIOŚ Białystok przeprowadziła analizę wody z rzeki w 2 punktach pomiarowych, rutynowo badanych w ramach monitoringu wód (ppk Osowiec i ppk Burzyn): Próbki do badań pobrano w dniu 09.07.2009r. Wodę zbadano w zakresie 14 wskaźników fizykochemicznych i 1 wskaźnika jakości sanitarnej oraz oceniono zgodnie z Rozporządzeniem Ministra Środowiska z dnia 20 sierpnia 2008r. w sprawie klasyfikacji stanu jednolitych części wód powierzchniowych.(DzU. Nr 162, poz.1008) W obu próbkach pobranych z Biebrzy stwierdzono : Niskie stężenie tlenu rozpuszczonego (poniżej 5 mg O2/l tj. wartość granicznej dla dobrego stanu wód). Wysokie wartości utlenialności – w obu punktach przekraczające znacznie granice dobrego stanu wód Poza tym: - prawidłowy odczyn pH i niską barwę wody - niewielką ilość zawiesiny ogólnej ‐ I klasa czystości - niską wartość biologicznego zapotrzebowania tlenu (BZT5) – I i II klasa czystości - niską przewodność właściwą i ilość substancji rozpuszczonych ‐ nie wykraczające poza I klasę czystości. W zakresie biogennych związków azotu i fosforu stwierdzono w obu próbkach: ‐ niskie stężenia azotu amonowego, azotanów i azotu ogólnego w granicach I klasy czystości. 19
WIOŚ Białystok
grajewskiego
w 2009 roku.
‐ niskie stężenia fosforu ogólnego nie przekraczające granicy stężenia wyznaczonej dla dobrego stanu wód. Stan sanitarny wody, nie normowany do klas czystości ww. rozporządzeniem, wskazuje na bardzo dobrą jakość wody – Najbardziej Prawdopodobna Liczba – NPL bakterii coli typu kałowego w obu punktach nie przekraczała 100 na 100ml. Przeprowadzona analiza wykazała, że woda (w zakresie wykonanych oznaczeń) cechowała się niską jakością w zakresie wskaźników tlenowych (tlen rozpuszczony, utlenialność). Pozostałe badane parametry zanieczyszczeń organicznych jak i nieorganicznych, również w zakresie biogennych związków azotu i fosforu, były właściwe dla dobrej i bardzo dobrej jakości wody. Bardzo dobry był również stan sanitarny rzeki. Wyniki badania wody Biebrzy nie wskazują na zaistnienie „zewnętrznej” przyczyny śnięcia ryb. Przyczyną były wysokie temperatury powietrza i wody, które przy dużej naturalnej żyzności rzeki (tereny bagienne) mogą powodować przyśpieszenie procesów rozkładu materii organicznej i odtlenienie wody, a co za tym idzie stwarzać niekorzystne warunki do bytowania ryb. Wnioski 1.
Stan ekologiczny wszystkich odcinków rzek badanych w powiecie grajewskim w 2009 roku oceniono jako umiarkowany w 5 stopniowej skali tj. od stanu bardzo dobrego, poprzez dobry, umiarkowany, słaby do złego. 2.
Badania stanu chemicznego przeprowadzone na Ełku i Biebrzy wykazały podwyższone wartości 2 wskaźników z grupy wielopierścieniowych węglowodorów aromatycznych (WWA), co zaniżyło ocenę stanu chemicznego wody. Punkt na Biebrzy w 2008 roku charakteryzował się dobrą jakością. Badana w ograniczonym do pestycydów zakresie Jegrznia, charakteryzowała się dobrym stanem chemicznym 3.
Wielkości średniorocznych stężeń wybranych związków biogennych azotu i fosforu oraz chlorofilu „a” wskazują, że pośród badanych rzek, tylko Dopływ z Łępic wykazuje podatność na eutrofizację. 4.
W lipcu 2009r., przy wysokiej temperaturze powietrza i wody, wystąpiły śnięcia ryb w rowie melioracyjnym ‐ dopływie Ełku, odprowadzającym ścieki z oczyszczalni w Grajewie oraz na Biebrzy. Przeprowadzone kontrole i pomiary wykazały, że przyczyną śnięcia były niekorzystne warunki naturalne. W przypadku rowu melioracyjnego odprowadzającego ścieki oczyszczone z Grajewa do Ełku, należałoby rozważyć ewentualność ustawienia na jego ujściu przegrody uniemożliwiającej migrację ryb z rzeki do rowu. Ocena stanu czystości jezior W roku 2009 nie przeprowadzono oceny stanu czystości jezior zlokalizowanych na terenie powiatu grajewskiego. Omówienie badań przeprowadzonych w 2008 roku zawiera „Informacja Podlaskiego Wojewódzkiego Inspektora Ochrony Środowiska w Białymstoku o stanie środowiska na terenie powiatu grajewskiego w 2008r”. Ze względu na fakt, że do granicy powiatu przylega jezioro Dręstwo i zabudowa mieszkalna oraz rekreacyjna, mająca wpływ na czystość jeziora, leży na terenie powiatu w informacji zamieszczono dane o wynikach badania jeziora w 2009 roku. 20
grajewskiego
w 2009 roku.
WIOŚ Białystok
Ocenę jakości wód jeziora wykonano w oparciu o rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 20 sierpnia 2008 r. w sprawie sposobu klasyfikacji stanu jednolitych części wód powierzchniowych (Dz.U. Nr 162, poz. 1008). Podstawą oceny są wskaźniki biologiczne: chlorofil „a” jako wskaźnik intensywności rozwoju fitoplanktonu, wskaźnik okrzemkowy dla jezior OIJ charakteryzujący fitobentos oraz wskaźnik ESMI (makrofitowy indeks stanu ekologicznego) charakteryzujący stan roślinności naczyniowej w jeziorze. W zależności od typu i rodzaju jeziora wartość wskaźników biologicznych przypisana jest jednej z 5 klas: I klasa II klasa III klasa IV klasa V klasa – stan bardzo dobry, – stan dobry, – stan umiarkowany, – stan słaby, – stan zły. Jeśli wybrane wskaźniki biologiczne wskazują na stan dobry lub bardzo dobry klasyfikację weryfikuje się wskaźnikami fizykochemicznymi (widzialność krążka Secchiego, tlen rozpuszczony nad dnem w okresie letnim lub natlenienie hypolimnionu, przewodność, azot ogólny i fosfor ogólny) oraz wskaźnikami z grupy substancji szczególnie szkodliwych dla środowiska wodnego (specyficzne zanieczyszczenia syntetyczne i niesyntetyczne) i ustala się klasyfikację stanu ekologicznego jeziora. Równolegle przeprowadza się ocenę stanu chemicznego na podstawie chemicznych wskaźników wód (substancje priorytetowe i inne substancje zanieczyszczające wg KOM 2006/0129(COD)). Stan ekologiczny i stan chemiczny decydują o stanie jednolitej części wód takiej jak jezioro lub inny naturalny zbiornik wodny – stan dobry lub stan zły (poniżej dobrego). JEZIORO DRĘSTWO Powierzchnia: 504,2 ha. Głębokość maksymalna: 25,0 m Objętość: 42.734,6 tys. m3 Dorzecze: Jegrznia – Biebrza – Narew – Wisła – Bałtyk Stanowiska badawcze: •
stanowisko 01 (PL01S0802_0637) – N 53°44′00,5″ – E 22°44′54,8″ •
stanowisko 02 (PL01S0802_0638) – N 53°42′13,3″ – E 22°43′38,4″ •
stanowisko 03 (PL01S0802_0639) – N 53°41′22,2″ – E 22°42′54,5″ Okres badań: cyrkulacja wiosenna (2009‐04‐23); początek okresu letniego (2009‐07‐06); szczyt stagnacji letniej (2009‐08‐26 ; okres jesienny (2009‐10‐28) Rodzaj monitoringu: diagnostyczny Typ makrofitowy jeziora: ramienicowy głęboki Stratyfikacja jeziora: stratyfikowane Współczynnik Schindlera: 19,3 Wpływ zlewni: duży Typ abiotyczny jeziora: 6 a (o wysokiej zawartości wapnia, o dużym wpływie zlewni, stratyfikowane) Rodzaj antropopresji: rekreacja, rolnictwo, pośredni odbiornik ścieków z Rajgrodu Ocena stanu ekologicznego jeziora Dręstwo w 2009 roku Wskaźnik Liczba wyników Minimum Data Maksimum Data Średnia Granica D/U Ocena 10 1,03 2009‐07‐06 18,89 2009‐08‐26 7,93 13 II 1 0,340 2009‐09‐03 0,340 2009‐09‐03 0,372 0,340 II – – – – – – – – 1,8 1,7 dobry – 4 nie dotyczy Wskaźniki biologiczne Chlorofil „a” [μg/l] 1
Makrofity (ESMI) 1
Fitobentos (OIJ) ocena biologiczna II Wskaźniki fizykochemiczne (brane pod uwagę, gdy ocena biologiczna wskazuje na stan dobry i bardzo dobry) Widzialność krążka Secchiego (SD) 9 1,2 2009‐07‐06 2,4 2009‐08‐26 [m] Tlen rozpuszczony nad dnem w okresie letnim [mg O2/l] – – – – – 21
grajewskiego
w 2009 roku.
WIOŚ Białystok
Średnie nasycenie hypolimnionu tlenem w okresie letnim [%] 4 0,7 2009‐08‐26 8,2 2009‐07‐06 2,7 10 poniżej dobrego Przewodność w 20°C [μS/cm] 9 367 2009‐07‐06 411 2009‐04‐23 380 600 dobry Azot ogólny [mg N/l] 10 0,9 2009‐08‐26 1,69 2009‐04‐23 1,20 2,0 dobry Fosfor ogólny 2009‐08‐26 10 0,017 0,057 2009‐04‐23 0,037 0,09 dobry [mg P/l] Substancje szczególnie szkodliwe dla środowiska wodnego – specyficzne zanieczyszczenia syntetyczne i niesyntetyczne (brane pod uwagę, gdy ocena biologiczna wskazuje na stan dobry i bardzo dobry) 2009‐04‐23 2009‐04‐23 2009‐07‐06 2009‐07‐06 Arsen [mg/l] 4 < 0,02 < 0,02 < 0,02 0,05 dobry 2009‐08‐26 2009‐08‐26 2009‐10‐28 2009‐10‐28 Bar [mg/l] 4 0,023 2009‐08‐26 0,031 2009‐10‐28 0,031 0,5 dobry Bor [mg/l] 4 < 0,05 2009‐07‐06 2009‐08‐26 0,06 2009‐04‐23 2009‐10‐28 0,06 2 dobry < 0,002 2009‐04‐23 2009‐07‐06 2009‐08‐26 2009‐10‐28 < 0,002 0,05 dobry Chrom [mg/l] 4 < 0,002 2009‐04‐23 2009‐07‐06 2009‐08‐26 2009‐10‐28 Cynk [mg/l] 4 < 0,02 2009‐07‐06 2009‐10‐28 0,27 2009‐08‐26 0,27 1 dobry Miedź [mg/l] 4 < 0,004 2009‐04‐23 2009‐08‐26 2009‐10‐28 0,006 2009‐07‐06 0,006 0,05 dobry Glin [mg/l] 4 < 0,01 2009‐04‐23 0,10 2009‐10‐28 0,10 0,4 dobry < 0,001 2009‐04‐23 2009‐07‐06 2009‐10‐28 0,002 2009‐08‐26 0,002 0,01 dobry < 0,01 2009‐04‐23 2009‐07‐06 2009‐08‐26 2009‐10‐28 < 0,01 2009‐04‐23 2009‐07‐06 2009‐08‐26 2009‐10‐28 < 0,01 0,05 dobry Fenole lotne [mg/l] Cyjanki wolne 4 [mg/l] 4 STAN EKOLOGICZNY UMIARKOWANY Wstępna ocena stanu chemicznego jeziora Dręstwo w 2009 roku Liczba wyników Minimum Data Maksimum Data Średnia* Granica D/Z Ocena Antracen [μg/l] 3 0,00008 2009‐07‐06 0,00036 2009‐08‐26 0,00036 0,4 dobry Benzen [μg/l] 4 < 25 2009‐04‐23 2009‐07‐06 2009‐08‐26 2009‐10‐28 < 25 2009‐04‐23 2009‐07‐06 2009‐08‐26 2009‐10‐28 < 25 50 dobry Fluoranten [μg/l] 4 0,00198 2009‐07‐06 0,0079 2009‐04‐23 0,0079 1 dobry Naftalen [μg/l] 3 0,02338 2009‐08‐26 0,04089 2009‐07‐06 0,0343 2,4 dobry Benzo(a)piren [μg/l] 4 < 0,0005 2009‐08‐26 2009‐10‐28 0,00264 2009‐04‐23 0,00264 0,1 dobry Benzo(b)fluoranten [μg/l] 4 < 0,0005 2009‐08‐26 2009‐10‐28 0,00318 2009‐04‐23 0,03 dobry 4 < 0,0005 2009‐08‐26 2009‐10‐28 0,00197 Benzo(k)fluoranten [μg/l] 0,00170 2009‐04‐23 0,002 0,00426 2009‐04‐23 0,00266 < 0,001 2009‐07‐06 2009‐08‐26 poniżej dobrego* Wskaźnik Substancje priorytetowe Benzo(g,h,i)perylen [μg/l] 4 22
WIOŚ Białystok
grajewskiego
w 2009 roku.
2009‐10‐28 Indeno(123‐c,d)piren [μg/l] 4 < 0,002 2009‐07‐06 2009‐10‐28 0,00428 2009‐04‐23 < 0,005 2009‐04‐23 2009‐07‐06 2009‐08‐26 2009‐10‐28 < 0,005 0,04 dobry HeksachlorocykloheksanHCH [μg/l] 4 < 0,005 2009‐04‐23 2009‐07‐06 2009‐08‐26 2009‐10‐28 Kadm [μg/l] 4 0,39 2009‐08‐26 0,70 2009‐10‐28 0,70 0,45‐1,5 dobry Ołów [μg/l] 4 < 7 < 7 7,2 dobry 4 < 0,5 Pgo 0,07 dobry Nikiel [μg/l] 4 < 2 2009‐04‐23 2009‐07‐06 2009‐08‐26 2009‐10‐28 < 7 Rtęć [μg/l] 2009‐04‐23 2009‐07‐06 2009‐08‐26 2009‐10‐28 < 2 20 dobry 2009‐04‐23 2009‐07‐06 2009‐08‐26 2009‐10‐28 < 0,005 0,010 dobry 2009‐04‐23 2009‐07‐06 2009‐08‐26 2009‐10‐28 < 0,005 0,025 dobry < 0,5 < 2 Inne substancje zanieczyszczające (wg KOM 2006/0129(COD)) Aldryna [μg/l] 4 < 0,005 Dieldryna [μg/l] 4 < 0,005 Endryna [μg/l] 4 < 0,005 Izodryna [μg/l] 4 < 0,005 DDT całkowity [μg/l] 4 < 0,005 < 0,005 2009‐04‐23 2009‐07‐06 2009‐08‐26 2009‐10‐28 < 0,005 < 0,005 < 0,005 2009‐04‐23 2009‐07‐06 2009‐08‐26 2009‐10‐28 < 0,005 STAN CHEMICZNY DOBRY UWAGA: Dla antracenu, benzenu, kadmu, fluorantenu, rtęci, benzo(a)pirenu i HCH – wartość maksymalna; dla naftalenu, ołowiu, niklu, sumy benzo(b)fluorantenu i benzo(k)fluorantenu, sumy benzo(g,h,i)perylenu i i indeno(1,2,3‐cd)pirenu, sumy aldryny, endryny, dieldryny i izodryny oraz DDT całkowitego – średnia arytmetyczna *) – wskaźnik niewiele przekracza granicę stanu dobrego i nie uwzględniony w ocenie ze względu na warunki naturalne – wskazany do monitoringu operacyjnego w celu potwierdzenia. 1.3.
Przeciwdziałania - Działalność kontrolna
Rozporządzenie Ministra Środowiska z 22 lipca 2006r w sprawie warunków , jakie należy spełnić przy wprowadzaniu ścieków do wód lub do ziemi oraz w sprawie substancji szczególnie szkodliwych dla środowiska wodnego (Dz.U. nr 137, poz. 984, z późn. zmian.) określa częstotliwość poboru prób ścieków do badań i ich parametry. Inspektorzy WIOŚ w czasie kontroli prowadzą analizę wyników badania ścieków przedstawioną przez zarządzającego oczyszczalnią i na tej podstawie określają czy warunki pozwolenia w zakresie ilości i jakości ścieków zostały dotrzymane. W powiecie grajewskim wszystkie ośrodki miejskie i gminne wyposażone są w mechaniczno‐
biologiczne oczyszczalnie ścieków. Oczyszczalnie posiadają również największe zakłady przemysłowe funkcjonujące na terenie powiatu. Przy obiektach szkolnych uruchamiane są niewielkie oczyszczalnie roślinno‐
stawowe odprowadzające ścieki do ziemi. 23
WIOŚ Białystok
grajewskiego
w 2009 roku.
Wykaz źródeł zanieczyszczeń wód powierzchniowych na terenie powiatu grajewskiego wg danych za 2009 rok Lp Miejscowość, nazwa zakładu Typ oczyszczalni m. Grajewo (odbiornik bezpośredni rów melioracyjny– rz.Ełk ) 1 Spółdzielnia Mleczarska mechaniczno‐biologiczna, „MLEKPOL” osad czynny, PIX, prasa do odwadniania osadu nadmiernego 2 Produkcyjno‐Usługowa Spółdzielnia Pracy „ZAKREM” mechaniczno‐biologiczna, kontener KOS‐2 3 Zakład Wodociągów i Kanalizacji – oczyszczalnia miejska mechaniczno‐biologiczna, osad, złoża i stawy biologiczne, PIX, prasa do odwadniania osadu 4. PFLEIDERER S.A., Zakład Płyt Wiórowych – oczyszczalnia wód deszczowo‐przemysłowych mechaniczno‐hydrobotaniczna (staw glonowo‐trzcinowy) z separatorem substancji ropopochodnych mechaniczno‐biologiczna Uwagi Stan formalno‐prawny uregulowany. Zakład posiada pozwolenie zintegrowane ważne do 25.09.2016 roku. W trakcie przeprowadzonej 05.11., 06.11. oraz 10.11.2009 roku kontroli stwierdzono, że w badanym okresie 25.09.2008‐24.09.2009 obowiązywania pozwolenia wodnoprawnego została wykonana wymagana ilość badań prób ścieków ‐ nie stwierdzono przekroczeń dopuszczalnych wartości wskaźników zanieczyszczeń w żadnej z nich. Także osady ściekowe spełniają warunki określone w pozwoleniu zintegrowanym. Stan formalno‐prawny uregulowany. Pozwolenie wodno‐
prawne ważne do 28.02.2013r. W 2009 roku oczyszczalnia nie była kontrolowana. Stan formalno‐prawny uregulowany. Pozwolenie wodno‐
prawne ważne do 31. 01.2014r. W 2009 roku oczyszczalnia nie była kontrolowana. Stan formalno‐prawny uregulowany. Pozwolenie wodno‐
prawne ważne do 31.12.2014r. W 2009 roku oczyszczalnia nie była kontrolowana. 5. PFLEIDERER MDF Stan formalno‐prawny uregulowany. Zakład posiada Sp. z o.o. pozwolenie wodnoprawne ważne do 15.04.2018 roku. W trakcie przeprowadzonej 20.08. oraz 04.09.2009 roku kontroli stwierdzono, że w badanym okresie 21.04.2008‐
20.04.2009 obowiązywania pozwolenia wodnoprawnego została wykonana wymagana ilość badań prób ścieków. Na podstawie 4 prób zbadanych ścieków nie stwierdzono przekroczenia dopuszczalnych wartości wskaźników zanieczyszczeń. Ilość odprowadzanych ścieków do środowiska za ten sam okres również nie przekracza ilości ustalonych w pozwoleniu. m. Wojewodzin (odbiornik bezpośredni rz. Binduga ‐ dopływ rz. Ełk ‐ dopływ Biebrzy ‐ dopływ Narwi) 6. Zespół Szkół w Wojewodzinie mech. –biologiczna, Stan formalno‐prawny uregulowany. Pozwolenie wodno‐
typ BIOVAC, PIX prawne ważne do 31.12.2015r. W 2009 roku oczyszczalnia nie była kontrolowana. m. Szczuczyn (odbiornik bezpośredni – rz. Wissa ‐ dopływ Biebrzy) 7. Wielobranżowe Oczyszczalnia mechaniczno‐
Stan formalno‐prawny uregulowany. Zakład posiada pozwolenie wodnoprawne ważne do 15.03. 2015r. Przedsiębiorstwo Komunalne w biologiczna w technologii Szczuczynie Sp. z o.o.‐ miejsko‐
ECOLO‐CHIEF z trzema W 2009 roku oczyszczalnia nie była kontrolowana. gminna oczyszczalnia komorami osadu czynnego i komunalna stawem doczyszczającym (III stopień oczyszczania). Staw od czasu modernizacji oczyszczalni nie jest użytkowany m. Wąsosz (odbiornik bezpośredni – rz. Wissa ‐ dopływ Biebrzy) 8. Gmina Wąsosz – oczyszczalnia Oczyszczalnia mechaniczno‐
Stan formalno‐prawny uregulowany. Zakład posiada gminna biologiczna z reaktorem typu pozwolenie wodnoprawne ważne do 31.03.2014r. BIOGEST, stacją strącania fosforu i mechanicznym W trakcie przeprowadzonej 20.01.2009 roku kontroli odwadnianiem osadu. stwierdzono, że w badanym okresie 26.03.2007‐25.03.2008 obowiązywania pozwolenia wodnoprawnego została wykonana wymagana ilość badań prób ścieków. Na podstawie 3 prób zbadanych ścieków nie stwierdzono przekroczenia dopuszczalnych wartości wskaźników zanieczyszczeń. 24
WIOŚ Białystok
grajewskiego
w 2009 roku.
m. Radziłów (odbiornik bezpośredni – rz. Matlak‐ dopływ rz. Wissy ‐ dopływ Biebrzy) 9. Komunalny Zakład Budżetowy w Oczyszczalnia mechaniczno‐
Stan formalno‐prawny uregulowany. Zakład posiada Radziłowie‐ oczyszczalnia biologiczna z cyklicznym pozwolenie wodnoprawne ważne do 15.05.2016r. ścieków reaktorem biologicznym CBR‐
FOS, stacją dozowania PIX i W 2009 roku oczyszczalnia nie była kontrolowana. stacją odwadniania osadów ściekowych typu DRAIMAD 2B‐
M m. Niećkowo (odbiornik bezpośredni – rów melioracyjny ‐ dopływ Wissy ‐ dopływ Biebrzy) 10. Zespół Szkół Rolniczych mechaniczno – biologiczna z Stan formalno‐prawny uregulowany. Zakład posiada osadem czynnym pozwolenie wodnoprawne ważne do 15.10.2013r. W 2009 roku oczyszczalnia nie była kontrolowana. m. Rajgród (odbiornik bezpośredni – rów melioracyjny do Jegrzni – dopływ Biebrzy) 11.
Stan formalno‐prawny uregulowany do 31.12. 2012r. ZGKiM Rajgród ‐ Oczyszczalnia mechaniczno‐biologiczna; Bioblok WSt‐400 Oceny pracy oczyszczalni ścieków przeprowadzone w gminna Gminy Rajgród – kolejnych latach obowiązywania pozwolenia Ilość ścieków oczyszczanych w metoda osadu czynnego wodnoprawnego, a w szczególności w okresie od 3.03.2009 2009 r. wynosiła średnio 160 3
r. do 2.03.2010 r., wykazały, że ścieki odprowadzane z m /d. W czasie opadów deszczu ilość ta znacznie się zwiększa; oczyszczalni do rowu i rzeki Jegrzni spełniają warunki pozwolenia wodnoprawnego. Kontrola obiektu np. w dniu 23.04.2009 r. 3
przeprowadzona w 2010 r. wykazała, że stan techniczny wynosiła 389 m /d. oczyszczalni ścieków dla miasta Rajgród nie jest jednak zadowalający. Części metalowe obiektu są skorodowane, przykrycia metalowe osadników – popękane, użytkowane są zamienne urządzenia w miejsce pierwotnych, stanowiących elementy oczyszczalni (np. pompa do odprowadzania osadu), uszkodzone są ściany boczne poletek osadowych. W związku z powyższym po kontroli skierowano do Burmistrza Rajgrodu wystąpienie, wskazując na konieczność podjęcia działań w celu wybudowania nowej oczyszczalni ścieków. Burmistrz poinformował, że obecnie możliwości finansowe gminy nie pozwalają na budowę takiego obiektu ze środków własnych, ale w latach następnych będzie się ubiegać o dofinansowanie takiego zadania ze środków unijnych. Osad nadmierny odwadniany jest grawitacyjnie na poletkach osadowych. Wcześniej wywożony był na składowisko odpadów komunalnych w Wojdach, gdzie był stosowany jako warstwa przekładkowa. Obecnie w związku z koniecznością ograniczania ilości odpadów biodegradowalnych na składowiskach odpadów, magazynowany jest na poletkach. Gmina Grajewo – odprowadzanie ścieków do ziemi 12.
Stan formalno‐prawny uregulowany do 31.07. 2018r. Oczyszczalnia Szkoły roślinno‐stawowa o 3
W 2009 roku obiekt nie był kontrolowany. Podstawowej w Rudzie przepustowości Qd.śr.2,5 m /d 13.
Stan formalno‐prawny uregulowany do 15.06.2019r. Oczyszczalnia Szkoły roślinno‐stawowa o 3
W 2009 roku obiekt uzyskał pozwolenie wodnoprawne i nie Podstawowej w Wierzbowie przepustowości Qd.śr.2,5 m /d był kontrolowany. 14.
Stan formalno‐prawny uregulowany do 15.06.2019r. Oczyszczalnia Gimnazjum w roślinno‐stawowa o 3
W 2009 roku obiekt uzyskał pozwolenie wodnoprawne i nie Danówku przepustowości Qd.śr.4 m /d był kontrolowany. Podstawowym działaniem w zakresie ochrony wód w powiecie grajewskim jest kontrola nad prawidłowym działaniem oczyszczalni ścieków i rozbudowa sieci kanalizacyjnej. Na terenach nieskanalizowanych istotną sprawą jest budowa szczelnych, wybieralnych zbiorników z zapewnieniem kontrolowanego wywozu ścieków dla mieszkańców i obiektów nie objętych zbiorowym systemem oczyszczania ścieków. Pożądanym działaniem gmin byłoby opracowanie pełnej ewidencji zbiorników bezodpływowych i przydomowych oczyszczalni ścieków w poszczególnych gminach oraz wdrożenie harmonogramu wywozu nieczystości płynnych łącznie z opracowaniem i wdrożeniem systemu kar za niedotrzymanie harmonogramu wywozu. Gminy powinny mieć 25
WIOŚ Białystok
grajewskiego
w 2009 roku.
precyzyjne dane nie tylko o ściekach z kanalizacji , ale także dotyczące ilości wywożonych zanieczyszczeń z szamb, by móc określić parametry oczyszczalni działających na swoim terenie. Kontrole w tym zakresie prowadzi NIK. Z kontroli urzędów gmin wynika, że władze często nie miały ewidencji mieszkańców nie posiadających kanalizacji i nie miały żadnego rozpoznania ile ścieków wywozi się z szamb specjalistycznymi pojazdami. W części kontrolowanych gmin wielkości te ustalano szacunkowo. Na terenie powiatu znajduje się znaczna ilość gospodarstw rolnych o skoncentrowanej produkcji zwierzęcej, które produkują w dużej ilości gnojowicę. Nawóz ten niewłaściwie przechowywany i wykorzystywany stanowi potencjalne zagrożenie dla wód powierzchniowych i podziemnych. Celem nadrzędnym wszystkich działań, wynikającym z transpozycji prawa wspólnoty europejskiej do prawodawstwa polskiego, jest osiągnięcie do 2015 roku dobrego stanu wód w Polsce. 1.4
Wody podziemne
■ W ramach krajowej sieci monitoringu wód podziemnych, prowadzonej przez Państwowy Instytut Geologiczny (PIG) na zlecenie Inspekcji Ochrony Środowiska, w 2008 roku badaniami na terenie kraju objęto tylko zagrożone jednolite części wód podziemnych. Punktów takich w powiecie grajewskim nie wyznaczono. W 2009 roku zaplanowano przeprowadzenie badań w punktach zakwalifikowanych do monitoringu operacyjnego, natomiast monitoring diagnostyczny (we wszystkich jednolitych częściach wód podziemnych) jest przewidziany na 2010 rok. WIOŚ nie dysponuje obecnie wynikami badań za rok 2009. Po przekazaniu przez PIG będą one dostępne na stronie www.wios.bialystok.pl→Publikacje 2. Powietrze 2.1 Presje ‐ Emisja zanieczyszczeń do powietrza Powiat grajewski charakteryzuje się stosunkowo niewielkim poziomem emisji zanieczyszczeń do powietrza. Ewidencja GUS z 2008 roku obejmowała 15 kotłowni, 12,0 km sieci cieplnej przesyłowej i 11,4 km połączeń prowadzących do budynków i innych obiektów (GUS,2008; brak danych za 2009)). Według danych GUS największa ilość zanieczyszczeń gazowych przypada na dział wytwarzania i zaopatrywania w energię elektryczną, gaz i wodę. Emisja zanieczyszczeń gazowych z zakładów szczególnie uciążliwych w powiecie grajewskim wg GUS wyniosła w 2009 roku 130 695 ton, co stanowiło ok. 8% emisji gazowej w woj. podlaskim. Największy udział w emisji zanieczyszczeń gazowych, prawie 99%, miał dwutlenek węgla. Emisja zanieczyszczeń gazowych do powietrza z zakładów szczególnie uciążliwych w 2009 roku [Mg/rok]‐ dane GUS Jednostka terytorialna ogółem (bez dwutlenku węgla) dwutlenek siarki tlenki azotu tlenek węgla dwutlenek węgla Powiat grajewski 1 598 255 564 499 129 097 PODLASKIE 9 056 3 394 3 141 2 213 1 588 531 26
grajewskiego
w 2009 roku.
WIOŚ Białystok
Emisja zanieczyszczeń pyłowych do powietrza z zakładów szczególnie uciążliwych w 2009 roku [Mg/rok]‐ dane GUS ogółem Powiat grajewski PODLASKIE w tym ze spalania paliw węglowo‐grafitowe, sadza 252 90 2 1 146 893 19 Emisja zanieczyszczeń pyłowych z zakładów szczególnie uciążliwych wyniosła w 2009 roku 252 tony, w tym prawie 36% pochodziło ze spalania paliw (GUS,2009). Emisja pyłowa z większości kotłowni komunalnych i zakładowych jest skutecznie redukowana w urządzeniach odpylających. W 2009 roku 35 431 ton zanieczyszczeń pyłowych oraz 305 ton zanieczyszczeń gazowych było zatrzymanych lub zneutralizowanych w urządzeniach do redukcji (GUS,2009). Powiat grajewski charakteryzuje się bardzo nierównomiernym rozmieszczeniem obiektów emitujących zanieczyszczenia do powietrza. Główne źródła emisji skoncentrowane są na terenie miasta Grajewa. Najważniejszymi z nich są instalacje technologiczne i energetycznego spalania paliw zlokalizowane na terenie „Pfleiderer Grajewo” S.A w Grajewie, Pfleiderer MDF Sp. z o.o. w Grajewie, PEC sp. z o.o w Grajewie oraz Spółdzielni Mleczarskiej „MLEKPOL” w Grajewie. Są to obiekty o dużym znaczeniu w skali powiatu. Poza nimi na terenie miasta znajdują się mniejsze obiekty takie jak: Wytwórnia Mas Bitumicznych należąca do PDM „UNIDROG” w Grajewie, P‐USP „ZAKREM” w Grajewie. Zlokalizowane poza Grajewem obiekty emitujące zanieczyszczenia do powietrza są niewielkimi kotłowniami pracującymi na potrzeby zakładów pracy (Spółdzielnia Inwalidów „SPINS” w Szczuczynie, Gorzelnia Rolnicza w Słuczu, Masarnia „EUROPA” w Rajgrodzie), kotłowniami pracującymi na potrzeby grzewcze osiedli mieszkaniowych (kotłownia WPK w Szczuczynie) i kotłownie instytucji (np. Zespołu Szkół Rolniczych w Wojewodzinie). Obiekty leżące na terenie gminy Rajgród są kontrolowane przez Delegaturę WIOŚ w Suwałkach. W części zakładów obok źródeł energetycznych (kotłów opalanych węglem kamiennym, olejem opałowym i odpadami drzewnymi) występują również źródła technologiczne. Są to poza „PFLEIDERER” S.A. i MDF Sp. z o.o. w Grajewie: lakiernie (P‐USP „ZAKREM” w Grajewie, VICTORIA w Szczuczynie), komory wędzarnicze‐ Masarnia „ZAGŁOBA” w Grajewie, „RYBKA” S.C. i „DYMEK” S.C. w Grajewie), instalacje emitujące pył drzewny z procesów obróbki drewna ( VICTORIA w Szczuczynie). Wielkość emisji zanieczyszczeń z zakładów w powiecie grajewskim (dane: baza opłat Urzędu Marszałkowskiego). Nazwa zakładu Emisja zanieczyszczeń w 2009r. [Mg/rok] SO2 Wyrób i Sprzedaż Art. Piekarniczych i Cukierniczych Sp. J.. Nerkowscy w Rajgrodzie NO2 0,166 CO 0,5818 CO2 0,07 pył 191,994 benzo(a)piren 0,2094 0 27
WIOŚ Białystok
grajewskiego
w 2009 roku.
Spółdzielnia Mieszkaniowa w Szczuczynie 1,261 0,3519 8,453 429,085 2,0297 0,002624 77,258 362,88 383,605 0 151,0 0,000528 0,106 0,5785 0,069 190,9 0,2083 0 Spółdzielnia Mleczarska MLEKPOL (kotłownia w Grajewie) 75,0 57,3 15,120 38,89 48,136 0,027 Zespół Szkół Rolniczych w Szczuczynie 0,43 0,4266 12,008 0 7,3059 0 2,122 0,2456 11,052 491,18 0,0674 0,003438 83,927 45,667 63,725 29741,9084 39,237 0,022989 240,271 468,04 494,102 31082,9474 248,19 0,056579 PFLEIDERER GRAJEWO S.A. Spółdzielnia Mieszkaniowa Lokatorsko – Własnościowa w Rajgrodzie ZAKREM w Grajewie PEC w Grajewie Suma W powiecie grajewskim natężenie ruchu kołowego (poza drogą krajową nr 61) pod względem emisji spalin nie stwarza zagrożenia dla środowiska i zdrowia człowieka. Gorsza sytuacja występuje w pasie drogi krajowej nr 61. Natężenie ruchu pojazdów na tej drodze wynosi ok. 13 tys. pojazdów/dobę, w tym ok. 4 tys. samochodów ciężarowych/dobę (WIOŚ, 2007). Rocznie jeździ po niej ok. 5 mln. pojazdów, w tym ok. 1,5 mln. samochodów ciężarowych, które są źródłem emisji tlenków węgla, tlenków azotu, węglowodorów aromatycznych i alifatycznych, pyłu, dwutlenku siarki, związków ołowiu i sadzy. Pogarsza to znacznie stan środowiska, co skutkuje wyłączeniem użytków rolnych znajdujących się wzdłuż drogi krajowej z ekologicznej produkcji rolnej. 2.2.
Monitoring imisji
W 2009r. na terenie powiatu grajewskiego nie prowadzono badań imisji zanieczyszczeń powietrza. Ocenę jakości powietrza i klasyfikację stref za 2009r. wykonano na podstawie wyników pomiarów otrzymanych z 6 stacjonarnych stacji pomiarowych: w aglomeracji białostockiej (2 stacje tła miejskiego i 1 stacja podmiejska), w strefie m. Łomża (1 stacja tła miejskiego), w strefie miasta Suwałk (1 stacja tła miejskiego) oraz 1 stacja tła wiejskiego do oceny narażenia ekosystemów (reprezentatywna dla województwa). Badania zanieczyszczenia powietrza uzupełniono o obiektywne metody szacowania emisji. W klasyfikacji strefy za 2009r. uwzględniono również wyniki wykonanych w latach wcześniejszych pomiarów wskaźnikowych (laboratorium mobilne, metoda pasywna). W roku 2009 dla strefy grajewskiej – kryterium ochrona zdrowia ‐ przyjęto dla zanieczyszczeń (SO2, NO2 , benzenu, pyłu zawieszonego PM 10, tlenku węgla i ołowiu) najwyższą klasę wynikową A, gdzie wielkości mierzonych zanieczyszczeń powietrza nie przekraczają dopuszczalnych wartości (z uwzględnieniem ustalonego przepisami marginesu tolerancji). Wymaganym działaniem dla tej strefy jest utrzymanie jakości powietrza w strefie na tym samym lub lepszym poziomie. 28
grajewskiego
w 2009 roku.
WIOŚ Białystok
Klasyfikacja stref z uwzględnieniem poziomów dopuszczalnych określonych dla zanieczyszczeń powietrza – ochrona zdrowia. Symbol klasy wynikowej dla poszczególnych substancji w strefie Nazwa strefy SO2 NO2 PM 10 Pb Benzen CO grajewska A A A A A A Pełne informacje dot. klasyfikacji stref zawiera „Ocena poziomów substancji i klasyfikacja stref woj .podlaskiego w 2009r.” dostępna na : www.wios.bialystok.pl. 2.3.
Przeciwdziałania - Działalność kontrolna
Kontrolowane przez Delegaturę WIOŚ obiekty różnią się znacznie wielkością i stopniem oddziaływania na środowisko, a także zakresem stosowanych zabezpieczeń chroniących środowisko. Największy z nich, zakłady „Pfleiderer Grajewo” S.A. w Grajewie, od wielu lat realizuje program ograniczenia emisji zanieczyszczeń do środowiska poprzez zmiany technologii i stosowanie wydajnych urządzeń ochrony atmosfery. W Pfleiderer MDF Sp. z o.o. w Grajewie zastosowano najnowocześniejsze rozwiązania systemów ochrony atmosfery dla tego typu zakładów. Część obiektów ogranicza oddziaływanie na środowisko poprzez stosowanie urządzeń odpylających. Są to : Spółdzielnia Mleczarska „MLEKPOL” w Grajewie, Ciepłownia Miejska w Grajewie, PDM UNIDROG w Grajewie. Wojewódzki Inspektorat Ochrony Środowiska w Białymstoku Delegatura w Łomży kontroluje w zakresie przestrzegania norm ochrony powietrza największe z obiektów emitujących zanieczyszczenia do powietrza. Zakłady „PFLEIDERER Grajewo” S.A. w Grajewie, „Pfleiderer MDF” Sp. z o.o. w Grajewie Przedsiębiorstwo Energetyki Cieplnej Sp. z o.o. w Grajewie, Spółdzielnia Mleczarska „MLEKPOL” w Grajewie, Przedsiębiorstwo Drogowo‐Mostowe UNIDROG w Grajewie, → „PFLEIDERER Grajewo” S.A. w Grajewie „PFLEIDERER Grajewo” S.A. jest zakładem emitującym do powietrza największe ilości zanie‐czyszczeń, zlokalizowanym na terenie powiatu grajewskiego. Emisja zanieczyszczeń związana jest z produkcją płyt wiórowych (surowych i uszlachetnionych), folii i tzw. filmów oraz spalaniem paliw w kotłowni zakładowej, suszarniach wiórów i kotłach technologicznych. Ze źródeł energetycznych oraz emitorów linii produkcyjnych do powietrza emitowane są: produkty spalania paliw tzn. węgla kamiennego, odpadów drzewnych, mazutu, oleju opałowego i pyłu drzewnego: tlenek i dwutlenek węgla, tlenki azotu, dwutlenek siarki oraz pył ‐ kotłownia węglowa, kotły technologiczne (NESS oraz BERTRAMS KONUS), 3 suszarnie wiórów ET‐350 (f‐my BISON – 1 szt. i f‐my KVAERNER – 2 szt.) pyły drzewne powstające w procesach technologicznych ‐ głównie linie transportu pneumatycznego wiórów 29
WIOŚ Białystok
grajewskiego
w 2009 roku.
gazy emitowane w procesach technologicznych: formaldehyd, amoniak, węglowodory alifatyczne, butanol, glikol, metanol, kwas mrówkowy i octowy, fenole itp. – linie produkcyjne surowych płyt wiórowych PW1 i PW2 oraz linie produkcyjne płyt uszlachetnionych Największy udział w ogólnej emisji zakładu mają produkty spalania paliw w procesach energetycznych i technologicznych. Najważniejszymi obiektami emitującymi zanieczyszczenia do powietrza zlokalizowanymi na terenie zakładu są: kotłownia zakładowa, zasilana miałem węgla kamiennego i odpadami drzewnymi zespół 3 suszarni wiórów, zasilany pyłem drzewnym i ciężkim olejem opałowym kocioł technologiczny NESS, zasilany ciężkim olejem opałowym kocioł technologiczny BERTRAMS‐KONUS, zasilany odpadami drzewnymi oraz linie technologiczne produkcji płyt wiórowych surowych PWS‐1 i PWS‐2 oraz płyt uszlachetnionych. W ramach monitoringu emisji zakład we własnym zakresie prowadzi pomiary emisji zanieczyszczeń z 19 najważniejszych emitorów (w tym 13 emitujących wyłącznie pył drzewny). Pomiarami objęte są wszystkie pracujące źródła emitujące produkty spalania paliw (kotłownia, kotły technologiczne i suszarnie). Kotłownia zakładowa wyposażona jest w 2 kotły parowe typu OR‐10 o mocy po 6,5 MW i 2 kotły wodne typu WR‐10 o mocy po 11,6 MW. Są to kotły z rusztem mechanicznym. Dwa kotły (parowy i wodny) przystosowane są do współspalania odpadów drzewnych, pozostałe dwa opalane są wyłącznie miałem węglowym. Kotły wyposażone są w odpylacze cyklonowe o sprawności ok. 85 %. W 2009 roku zużyto łącznie 330 Mg miału węglowego. W 2009 roku pracował wyłącznie jeden kocioł na potrzeby grzewcze zakładu. W roku 2009 WIOŚ Białystok Delegatura w Łomży nie prowadził kontrolnych pomiarów emisji zanieczyszczeń dla kotłowni zakładowej. Pomiary, do których zakład jest obowiązany (2‐krotne w ciągu roku), prowadzone są przez zewnętrzne laboratoria. W pomiarach prowadzonych w 2009 roku przez uprawnione laboratoria nie zostały stwierdzone przekroczenia dopuszczalnych emisji zanieczyszczeń z kotłowni zakładowej. ‐ W zakładzie eksploatowany jest zespół suszarni wiórów ET‐350 f‐my KVAERNER o wydajności (zespół 2 suszarni o wydajności 2 x 35 Mg/godz. pracujących przemiennie) ET‐350 f‐my BISON o wydajności 35 Mg/godz. Wszystkie suszarnie wyposażone są w niskoemisyjne palniki zasilane pyłem drzewnym (do 85 %) i mazutem (ciężkim olejem opałowym) oraz w urządzenia odpylające: ‐
suszarnia ET‐350 f‐my BISON ‐ bateryjne odpylacze cyklonowe 30
WIOŚ Białystok
‐
grajewskiego
w 2009 roku.
suszarnie (ET‐350 f‐my KVAERNER)‐ mokry filtr elektrostatyczny W 2009 roku zużyto: ‐ w suszarni wiórów BISON 17 946 Mg biomasy (pyłu drzewnego), 8 162 Mg oleju opałowego ciężkiego i 0,86 Mg oleju opałowego lekkiego (w fazie rozruchowej) ‐ w suszarniach wiórów KVAERNER 12 021 Mg biomasy (pyłu drzewnego), 7 051 Mg oleju opałowego ciężkiego i 0,86 Mg oleju opałowego lekkiego (w fazie rozruchowej). Na potrzeby technologiczne zakładu pracują kotły: NESS WEH 8000S o mocy 8 MW, zasilany olejem opałowym ciężkim oraz kocioł technologiczny BERTRAMS‐KONUS o mocy 15,165 MW, zasilany odpadami drzewnymi. W 2009 roku spalono łącznie 665 Mg mazutu w kotle NESS i 31 047 Mg odpadów drzewnych oraz 101 Mg oleju opałowego lekkiego EKOTERM w kotle BERTRAMS‐KONUS. Gazy spalinowe z kotłów technologicznych kierowane są do suszarń wiórów i oczyszczane w odpylaczach cyklonowych – suszarni BISON (kocioł BERTRAMS‐KONUS), lub mokrym elektrofiltrze suszarni KVAERNER (kocioł NESS). Pomiary emisji wykonane przez uprawnione laboratorium w 2009 roku nie wykazały przekroczeń emisji dopuszczalnych z suszarni i kotłów technologicznych. Zanieczyszczenia powstające w procesach technologicznych odprowadzane są odciągami z poszczególnych urządzeń i pomieszczeń produkcyjnych i kierowane do zbiorczych emitorów. Pomiary emisji prowadzone przez własne służby zakładu oraz przez certyfikowane firmy zewnętrzne nie wykazywały w 2009 r. przekroczeń dopuszczalnych emisji z emitorów linii technologicznych. →„PFLEIDERER MDF” Sp. z o.o. w Grajewie W zakładzie prowadzona jest produkcji płyt pilśniowych średniej i wysokiej gęstości – MDF z wydajnością nominalną 750 m3 płyt na dobę. W 2009 roku Delegartura WIOŚ w Łomży nie prowadziła kontroli w zakresie ochrony atmosfery. Zanieczyszczenia do powietrza emitowane są z emitora suszarni włókna drzewnego. Suszarnia zasilana jest węglem kamiennym, gazem propan‐butan i biomasą. W 2009 roku zużyto: 1900 Mg węgla, 38 590 Mg biomasy i 183 Mg gazu. Zakład posiada pozwolenie na wprowadzanie zanieczyszczeń do powietrza wydane przez Starostę Grajewskiego. W 2009 roku laboratorium zewnętrzne, posiadające akredytację PCA ‐ wykonało 2‐krotnie pomiary emisji, które nie wykazały przekroczeń dopuszczalnych wartości zanieczyszczeń określonym w pozwoleniu na emisję. 31
WIOŚ Białystok
grajewskiego
w 2009 roku.
→ Przedsiębiorstwo Energetyki Cieplnej Sp. z o.o. w Grajewie Przedsiębiorstwo Energetyki Cieplnej Sp. z o.o. w Grajewie eksploatuje Ciepłownię Miejską przy ul. Targowej w Grajewie. Wyposażona jest ona w 5 kotłów wodnych. Kotły zasilane są miałem węglowym. W 2009 roku zużyto 14 368 Mg miału węglowego i 617 Mg biomasy. Wytworzono 265 163 GJ energii cieplnej. Ciepłownia pracuje przez cały rok ‐ dostarcza energię cieplną na potrzeby miasta Grajewo (c.o. i c.w.u.). Ciepłownia wyposażona jest w 2 kotły wodne typu WR‐10 o mocy po 11,6 MW, 3 kotły WR‐5 o mocy po 5,8. Kotły pracują w różnych konfiguracjach w zależności od wielkości zapotrzebowania na energię cieplną (w okresie zimy pracują głównie kotły WR‐10). Kotły wyposażone WR‐10 wyposażone są w III ‐ stopniowe układy odpylania spalin (multicyklony typu MOS I i II stopnia + cyklony bateryjne) o skuteczności odpylania powyżej 90%. Kotły WR‐5 wyposażone są w II ‐ stopniowe układy odpylania spalin (multicyklony typu MOS + cyklony bateryjne). Kotły wyposażone są również w układy automatyki do sterowania wentylatorami wyciągowymi i podmuchowymi. W 2009 roku Delegatura WIOŚ w Łomży przeprowadziła kontrolne pomiary emisji. Nie stwierdzono przekroczeń standardów emisyjnych. Nałożony na zakład obowiązek dwukrotnych w ciągu roku pomiarów emisji zanieczyszczeń do powietrza jest realizowany. Pomiary przeprowadzone (2‐krotnie w ciągu w 2009 roku), w ramach automonitoringu, przez uprawnione laboratoria zewnętrzne, nie wykazały przekroczeń dopuszczalnych emisji. → Spółdzielnia Mleczarska „MLEKPOL” w Grajewie W Spółdzielni Mleczarskiej „MLEKPOL” w Grajewie eksploatowana jest kotłownia węglowa wyposażona w 3 kotły parowe typu OR‐10/16 o łącznej mocy 19,5 MW, pracujące na potrzeby technologiczne i grzewcze zakładu. Są to kotły z rusztem mechanicznym, wyposażone w cyklonowe odpylacze spalin o skuteczności odpylania ok. 80%. Kotły zasilane są miałem węgla kamiennego w ilości ok. 15 000 Mg paliwa rocznie. W kotłowni spalany jest węgiel o niskiej zawartości siarki ok. 0,3 % i wysokiej wartości opałowej, dzięki czemu ulega ograniczeniu wielkość emisji zanieczyszczeń. Pomiary emisji zanieczyszczeń emitowanych do powietrza, do których spółdzielnia jest zobowiązana (2‐krotne w ciągu roku), są prowadzone przez uprawnione laboratorium zewnętrzne. W 2009 roku nie stwierdzono przekroczeń dopuszczalnych wartości. Z terenu spółdzielni emitowane są również zanieczyszczenia z procesów technologicznych – drobne frakcje produktu (pyłu mlecznego lub serwatkowego), nie zatrzymane w urządzeniach odpylających proszkowni mleka. Pomiary emisji pyłu z instalacji Proszkowni przeprowadzone w 2009 roku nie wykazały przekroczeń dopuszczalnych wartości emisji pyłu mlecznego. → Przedsiębiorstwo Drogowo‐Mostowe UNIDROG Sp. z o.o. w Grajewie PDM UNIDROG eksploatuje instalację do produkcji mas asfaltowych typu GLOBAL 160H o wydajności 160 Mg/godz. Instalacja wyposażona jest w nowoczesne niskoemisyjne palniki oraz zespół filtrów workowych o wysokiej skuteczności. Instalacja charakteryzuje się znacznym stopniem hermetyzacji procesu produkcji ‐ w 32
WIOŚ Białystok
grajewskiego
w 2009 roku.
praktyce wszystkie urządzenia wchodzące w skład instalacji wyposażone są w skuteczne odciągi, kierujące zapylone powietrze do filtrów ( nie występuje emisja niezorganizowana). W 2009 roku Delegatura WIOŚ w Łomży nie prowadziła w zakładzie kontroli w zakresie ochrony atmosfery. → „VICTORIA” Sp. z o.o. w Szczuczynie Działalność produkcyjna, polegająca głównie na produkcji wyrobów ciesielskich i stolarskich dla budownictwa (domki letniskowe i ich wyposażenie, wyposażenie saun) głównie na eksport, prowadzona jest w dwóch wydziałach na terenie miasta Szczuczyna: ‐Wydział WI – obróbka mechaniczna i montaż, ‐Wydział WII – malowanie wyrobów W maju 2009 roku Delegatura WIOŚ w Łomży przeprowadziła kontrolę w trakcie, której stwierdzono nieprawidłowości w zakresie gospodarki odpadami, ochrony powietrza – głównie nieuregulowany stan formalno prawny (brak decyzji i pozwoleń), brak ewidencji i zbiorczych zestawień odpadów, nie naliczanie opłat za korzystanie ze środowiska. Na terenie wydziału WI występują głównie źródła technologiczne emitujące pył drzewny, z terenu wydziału WII emitowane są głównie lotne składniki farb i lakierów. W dniu kontroli stwierdzono, że na terenie zakładu i w jego otoczeniu dochodzi do zanieczyszczenia powierzchni ziemi drobnymi frakcjami drewna. Za rażące zaniedbania w zakresie spraw związanych z ochrona środowiska podmiot ukarano mandatem karnym oraz wydano zarządzenia pokontrolne. W styczniu 2010 roku podmiot poinformował WIOŚ rozpoczęciu realizacji zarządzeń. 3. Gospodarka odpadami 3.1 Presje – ilość wytwarzanych odpadów Odpady przemysłowe W powiecie grajewskim sektor przemysłowy zdominowany jest głównie przez przetwórstwo rolno‐spożywcze, z przewagą przemysłu mleczarskiego oraz przetwórstwo drewna i przemysł meblowy. Struktura powstających odpadów przemysłowych ze względu na ich pochodzenie przedstawia się następująco: •
odpady z rolnictwa, sadownictwa, hodowli, leśnictwa oraz przetwórstwa żywności, •
odpady nieorganiczne z procesów termicznych, •
odpady z przetwórstwa drewna oraz papieru, tektury, płyt i mebli, •
odpady z urządzeń do likwidacji i neutralizacji odpadów oraz oczyszczania ścieków i gospodarki wodnej, •
odpady z budowy, remontów i demontażu obiektów budowlanych oraz drogowych. 33
WIOŚ Białystok
grajewskiego
w 2009 roku.
Na terenie powiatu grajewskiego nie funkcjonuje obecnie żadne stałe składowisko odpadów przemysłowych. Według danych uzyskanych z Głównego Urzędu Statystycznego ilość wytwarzanych odpadów przemysłowych w powiecie w 2009 roku nieznacznie zmalała w porównaniu z rokiem ubiegłym i stanowiła około 13 % odpadów wytworzonych w województwie podlaskim. Ewidencja GUS uwzględnia tylko odpady przemysłowe z terenu Grajewa . Odpady wytworzone i nagromadzone w ciągu roku (dane: GUS). Ogółem [tys.t/r] Jednostka terytorialna 2002 Powiat grajewski PODLASKIE ‐ ogółem 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 82,2 96,5 61,2 69,2 71,2 81,4 110,4 92,5 807,1 927,5 887,4 927,9 957,4 1 057,2 838,3 737,9 Odpady przemysłowe. Odpady nagromadzone na składowiskach własnych (dane: GUS). Ogółem [tys.t/r] Jednostka terytorialna 2002 Powiat grajewski PODLASKIE ‐ ogółem 2003 2004 2005 2006 2007 2008 18,4 18,8 19,0 17,7 17,0 6,1 6,1 0 2 466,7 2 415,5 2 468,0 2 474,8 2 423,2 2 426,9 2 383,4 2 367,0 Odpady komunalne W przypadku odpadów komunalnych bardzo trudne jest prowadzenie monitorowania ich powstającej ilości zwłaszcza na składowiskach nie prowadzących ewidencji dowożonych odpadów. Nieznana też ilość odpadów komunalnych trafia na nielegalne wysypiska. Tabela poniżej przedstawia ilość objętych ewidencją GUS zebranych zmieszanych odpadów komunalnych w powiecie grajewskim (brak danych za rok 2009). Odpady komunalne zmieszane zebrane w ciągu roku (dane: GUS) . Ogółem [tony] Jednostka terytorialna 2006 2007 2008 Powiat grajewski 6 093,65 8 208,50 6 401,17 Grajewo (miasto) 3 355,64 5 284,49 3 572,16 Grajewo 502,64 540,08 508,68 Radziłów 373,94 586,37 522,0 Rajgród 770,20 755,56 1 052,13 Rajgród ‐ miasto 443,88 294,76 332,0 Rajgród ‐ obszar wiejski 326,32 460,80 720,13 Szczuczyn 811,23 746,00 474,2 Szczuczyn ‐ miasto 522,99 488,80 308,1 Szczuczyn ‐ obszar wiejski 288,24 257,20 166,1 Wąsosz 280,00 296,00 272,0 271 510,60 254 774,01 235 946,09 PODLASKIE ‐ ogółem 2009 34
grajewskiego
w 2009 roku.
WIOŚ Białystok
Według danych uzyskanych z Głównego Urzędu Statystycznego ilość zmieszanych odpadów komunalnych w powiecie grajewskim w 2008r. wyniosła 6 401,17 ton i stanowiła około 2,7% ogólnej ilości odpadów komunalnych zebranych w województwie podlaskim. 87% odpadów zebranych pochodziła z gospodarstw domowych. Zgodnie z Krajowym Planem Gospodarki Odpadami 2010 wśród odpadów komunalnych powstających na terenie powiatu grajewskiego wyróżniono 6 strumieni odpadów: ‐ niesegregowane (zmieszane odpady komunalne), ‐ odpady segregowane i zbierane selektywnie, ‐ odpady zielone z ogródków i parków, ‐ odpady z targowisk, ‐ odpady z czyszczenia ulic i placów, ‐ odpady wielkogabarytowe. Wg danych GUS z 2008 roku 99,4% zebranych odpadów komunalnych zostało zdeponowane na składowiskach. 3.2 Stan – składowiska odpadów Na terenie powiatu grajewskiego funkcjonuje 5 składowisk odpadów komunalnych. Są to składowiska dla gmin: Grajewo, Radziłów, Szczuczyn, Wąsosz i Rajgród (kontrolowany przez Delegaturę WIOŚ w Suwałkach). Odpady z terenu gminy Przytuły wywożone są na składowisko w Radziłowie. Składowiska w Szczuczynie, w Radziłowie, w Wąsoszu i Wojdach przeznaczone są do modernizacji, natomiast składowisko dla miasta i gminy Grajewo w Koszarówce zostało zamknięte decyzją DIŁ.67303‐13‐4/07 wstrzymującą jego eksploatację z dniem 31.12.2009r. Zestawienie składowisk odpadów komunalnych w powiecie grajewskim (stan na koniec 2009r.) Nazwa Składowiska / Zarządzający Elementy wyposażenia a/ uszczelnienie b/ odcieki c/ piezometry/monitoring d/ waga e/ instal. odgazowująca Pojemność całkowita/ Pojemność wykorzystana [Mg} Ilość zdeponowanych odpadów w 2009r. Data ostatniej kontroli Ocena składowiska /Uwagi / Pozwolenie zintegrowane SOK w Koszarówce PUK w Grajewie a/nie b/nie c/tak/tak d/tak e/ brak 110 071,4 4938,2 26.01.2010 Zamknięte nie posiada pozwolenia zintegrowanego (IPPC) SOK w Szczuczynie WBK w Szczuczynie a/tak b/tak c/tak/tak d/tak e/ brak 12 000 / 6 009,2 4324,7 06.07.2009 Czynne /do modernizacji/ Nie podlega pod IPPC SOK w Radziłowie Urząd Gminy w Radziłowie a/tak b/tak c/tak/tak d/tak e/ brak ‐ / 6 038 504,1 25.06.2010 Czynne /do modernizacji/ Nie podlega pod IPPC 35
grajewskiego
w 2009 roku.
WIOŚ Białystok
SOK w Wąsoszu gm. Wąsosz SOK w Wojdach gm. Rajgród a/nie b/ nie c/tak/tak d/tak e/ brak 22 800 / 9 414,0 270 27.10.2006 Czynne /do modernizacji/ Nie podlega pod IPPC a/tak b/tak c/tak/tak d/tak e/ brak 16 100/ 6392,5 622 I półrocze 2010 Czynne Zasady prowadzenia monitoringu składowisk określa rozporządzenie Ministra Środowiska z dn. 9 grudnia 2002r. (Dz.U. Nr 220, poz. 1858). Prowadzący instalację jest zobowiązany prowadzić monitoring składowiska polegające na badaniu: ‐ wielkości opadu atmosferycznego, ‐ poziomu wód podziemnych (prowadzone przez akredytowane laboratorium), ‐ przebiegu osiadania powierzchni składowiska, ‐ struktury i składu masy składowanych odpadów, w celu określenia powierzchni i objętości zajmowanej przez odpady oraz struktury składowanych odpadów. Wszystkie składowiska na terenie powiatu grajewskiego zaopatrzone są w piezometry do badania oddziaływania składowisk na wody podziemne i takie badania prowadzą. WIOŚ przeprowadził ocenę jakości wody z piezometrów zgodnie z nowym Rozporządzeniem Ministra Środowiska z dnia 23 lipca 2008r. w sprawie kryteriów i sposobu oceny stanu wód podziemnych /Dz. U. Nr 143 poz. 896/. Zgodnie z tym rozporządzeniem klasyfikacja elementów fizykochemicznych stanu wód podziemnych obejmuje 5 klas jakości wód podziemnych (I‐V). Klasy jakości wód podziemnych I, II i III oznaczają dobry stan chemiczny, a klasy IV i V oznaczają słaby stan chemiczny. Próbki do badań pobrano z piezometrów 4 razy w roku (zachowując częstotliwość prowadzonych badań 1x kwartał). W pobranych próbkach przeprowadzono badania w zakresie 10 wskaźników chemicznych: odczyn, pH, przewodnictwo właściwe, kadm, cynk, chrom, ołów, miedź, rtęć, ogólny węgiel organiczny (OWO) oraz wielopierścieniowe węglowodory aromatyczne (WWA). Wyniki badań przedstawiono w tabeli poniżej. STAN WODY W PIEZOMETRACH / Decydujące wskaźniki Nazwa składowiska Piezometr 1 SOK w Koszarówce DOBRY DOBRY DOBRY Piezometr 1 Piezometr 2 Piezometr 3 SOK w Szczuczynie DOBRY DOBRY DOBRY SOK w Radziłowie SOK w Wąsoszu SOK w Wojdach – gm. Rajgród Piezometr 3 Piezometry 4 i 5 DOBRY DOBRY DOBRY DOBRY DOBRY DOBRY DOBRY DOBRY DOBRY 36
WIOŚ Białystok
grajewskiego
w 2009 roku.
We wszystkich badanych piezometrach stwierdzono dobry stan wód charakterystyczny dla I i II klasy czystości. Nie stwierdzono podwyższonych wartości metali ciężkich i ogólnego węgla organicznego. W wodzie pobranej ze studzienek odciekowych na składowiskach stwierdzono wysokie wartości przewodnictwa właściwego wskazującego na zawartość jonów mineralnych oraz wysoką wartość ogólnego węgla organicznego świadczącą o dużej zawartości w wodzie odciekowej związków organicznych. Ze względu na brak stosownego rozporządzenia dotyczącego oceny wód odciekowych nie przeprowadzono szczegółowej analizy i oceny tych wód. W okresie styczeń 2009 ‐ czerwiec 2010 Delegatura WIOŚ w Łomży skontrolowała następujące składowiska odpadów: Składowisko w Koszarówce dla miasta i gminy Grajewo zarządzane jest przez Przedsiębiorstwo Usług Komunalnych Sp. z o.o. w Grajewie, które prowadzi działalność w zakresie odbierania i transportu odpadów komunalnych, unieszkodliwiania odpadów poprzez składowanie, na co uzyskało decyzję Podlaskiego Urzędu Wojewódzkiego w Białymstoku (ŚRJo.JK.66220/2/05 z dn. 19.10.2005r.). Administratorem składowiska jest BIOM Sp. z o.o. w Dolistowie. Składowisko odpadów nie spełniało warunków wymaganych do uzyskania pozwolenia zintegrowanego. Ostatnia kontrola przeprowadzona przez Delegaturę WIOŚ w Łomży w dniu 26.01.2010 r. miała na celu sprawdzenie wymagań prawa ochrony środowiska w zakresie eksploatacji i zamknięcia składowiska odpadów. Podłoże składowiska nie jest odizolowane od gruntu, nie jest wyposażone w sieć kanalizacji zbierającej odcieki. Konieczna jest rozbudowa składowiska odpadów o nową instalację, na eksploatację której, będzie możliwe uzyskanie pozwolenia zintegrowanego. BIOM Sp. z o.o. w Dolistowie Starym jest realizatorem przyjętego Biebrzańskiego Systemu Gospodarki Odpadami i w ramach tego działania wystąpił z wnioskiem o dofinansowanie inwestycji ze środków Funduszu Spójności: Infrastruktura i Środowisko. Projekt ten przewiduje budowę Zakładu Zagospodarowania Odpadów w Koszarówce wraz z rozbudową składowiska odpadów. I etap inwestycji obejmuje budowę składowiska wraz z niezbędnymi budowlami umożliwiającymi jego eksploatację . Umowa na dofinansowanie tej inwestycji została podpisana pod koniec 2009r. BIOM Sp. z o.o. wystąpił do Marszałka Województwa Podlaskiego z wnioskiem o wydanie zezwolenia na magazynowanie odpadów komunalnych przez okres umożliwiający wybudowanie ZZO w Koszarówce. W zakresie prowadzenia monitoringu składowiska w fazie poeksploatacyjnej stwierdzono prowadzenie: ‐ badania wielkości opadu atmosferycznego wykonywane są za pomocą deszczomierza z elektronicznym odczytem, ‐ badanie poziomu wód podziemnych oraz ich składu wykonuje Laboratorium WIOŚ Białystok Delegatura w Łomży. Badanie przeprowadzone w 2009 roku nie wykazały pogorszenia stanu środowiska, ‐ badanie przebiegu osiadania powierzchni składowiska zostało wykonane w maju 2009 roku. 37
WIOŚ Białystok
grajewskiego
w 2009 roku.
Składowisko odpadów komunalnych dla miasta i gminy Szczuczyn ‐ spełnia wymagania ustawy o odpadach. Zlokalizowane jest w miejscowości Szczuczyn i zarządzane przez Wielobranżowe Przedsiębiorstwo Komunalne Sp. z o.o. w Szczuczynie posiadające zezwolenie na prowadzenie działalności w zakresie odzysku lub unieszkodliwiania odpadów uwzględniające transport odpadów. Składowisko przyjmuje mniej niż 10 Mg odpadów na dobę, nie podlega obowiązkowi ubiegania się o pozwolenie zintergrowane. W wyniku kontroli przeprowadzonej przez Delegaturę WIOŚ w Łomży w dn. 06.07.2009r. stwierdzono, że: ‐ zatrudniony pracownik posiada uprawnienia kierownika składowiska, ‐ składowisko jest czynne we wszystkie dni robocze włącznie z sobotami, ‐ odpady przyjmowane są wyłącznie z terenu gminy Szczuczyn, ‐ na terenie składowiska zakład prowadzi segregację odpadów: odbierane są butelki typu PET wg kolorów i belowane, szkło i folię, które po wstępnej segregacji sprzedawane są specjalistycznym firmom, ‐ opłaty za gospodarcze korzystanie ze środowiska są naliczane i uiszczane w terminie, ‐ monitoring składowiska jest prowadzony tylko w oparciu wody podziemne i odciekowe oraz poziom wód podziemnych w otworach obserwacyjnych. Monitoring składowiska prowadzony jest w oparciu o badania wód z 3 piezometrów, raz w kwartale. Prowadzone badania nie wykazują zmian parametrów, mogących świadczyć o negatywnym wpływie obiektu na środowisko. Zarządzający nie prowadzi: ‐ badania wielkości opadu atmosferycznego, ‐ badań struktury i składu masy składowiska odpadów (wymagane 1 raz w roku), ‐ kontroli osiadania powierzchni składowiska odpadów w oparciu o ustalone repery (wymagane 1 raz w roku). Rodzaj naruszenia: zakład nie wykonuje wszystkich badań monitoringowych w fazie eksploatacji składowiska (brak prowadzenia monitoringu opadów atmosferycznych i kontroli osiadania składowiska w oparciu o repery). Zarządzającego składowiskiem pouczono o prawidłowym prowadzeniu monitoringu składowiska w fazie eksploatacji Składowisko odpadów komunalnych dla gminy Radziłów Zarządzane jest przez Gminę Radziłów. Łączna powierzchnia działki, na której zlokalizowane jest składowisko wynosi: 1,51 ha, jest ona oddalona od miejscowości gminnej około: 1,5 km. Najbliższe zabudowania znajdują się w odległości ok.1500m. Dno uszczelnione jest folią. Drenaż ułożony nad dnem składowiska, odprowadzony został do jednej studni zbiorczej. Decyzje na podstawie których funkcjonuje składowisko: ‐ Kierownika Urzędu Rejonowego w Grajewie UAN. 7351/4/95 z dnia 08.02.1995r. udzielająca pozwolenia na budowę, ‐ Starosty Grajewskiego WR 76484‐2/10 z dnia 11.06.2010r. zatwierdzająca instrukcję eksploatacji składowiska, 38
WIOŚ Białystok
grajewskiego
w 2009 roku.
‐ Starosty Grajewskiego WR. 76483 ‐5/10 z dnia 11.06.2010r. zezwalająca na prowadzenie działalności w zakresie unieszkodliwiania odpadów innych niż niebezpieczne na składowisku gminnym, poprzez składowanie, z uwzględnieniem zbierania. Na składowisko dowożone są odpady przez KZB Radziłów i mieszkańców gminy. Składowisko posiada dwie kwatery do składowania odpadów innych niż niebezpieczne i obojętne. Projektowana łączna pojemność dwóch komór składowiska to około 17995 m3, z czego kwatera 1 ma pojemność 13230 m3, a kwatera 2 – 4725 m3. Ilość zdeponowanych odpadów w 2009 roku – 504,06 Mg. Pojemność zapełniona łącznie z warstwami izolacyjnymi – 12086,55 m3. Składowisko jest wyposażone w wagę samochodową, brodzik dezynfekcyjny, drogę i plac manewrowy oraz ogrodzenie z siatki drucianej (wys:2m). Nie posiada instalacji do odgazowania. Zakład sporządza i przekazuje Marszałkowi Województwa zbiorcze zestawienie danych o rodzajach i ilości zbieranych odpadów i o sposobach gospodarowania nimi. Ewidencja odpadów prowadzona jest w Urzędzie Gminy przez kierownika składowiska. Zestawienie za korzystanie ze środowiska jest naliczane poprawnie i uiszczane terminowo. Monitoring składowiska prowadzony jest w oparciu o badania wód z 3 piezometrów, raz w kwartale. Prowadzone badania nie wykazują zmian parametrów, mogących świadczyć o negatywnym wpływie obiektu na środowisko. Badania wielkości opadu atmosferycznego będą prowadzone na deszczomierzu elektronicznym zamontowanym w Urzędzie Gminy. Dotychczas wykonano jedno badanie osiadania powierzchni składowiska w czerwcu 2010 r. Badanie struktury i składu masy składowiska odpadów, w celu określenia powierzchni i objętości zajmowanej przez odpady oraz struktury składowanych odpadów przeprowadzono w kwietniu 2010 r. Zakład na składowisko przyjmował tylko te odpady, które są wymienione w pozwoleniu. Według rozporządzenia mogą one być składowane nieselektywnie. Składowisko spełnia wymagania opisane w rozporządzeniu, odpady są plantowane w miarę potrzeb, a warstwy odpadów przesypywane są piaskiem. Składowisko odpadów komunalnych dla gminy Wąsosz, zlokalizowane na gruntach wsi Komosewo, uruchomione w 1991 roku. Zarządzającym składowiskiem jest Urząd Gminy w Wąsoszu. Składowisko w 2009 roku nie było kontrolowane. Monitoring składowiska prowadzony jest w oparciu o badania wód z 3 piezometrów, raz w kwartale. Przeprowadzone w 2009 roku badania nie wykazują zmian parametrów, mogących świadczyć o negatywnym wpływie obiektu na środowisko. Składowisko odpadów komunalnych w miejscowości Wojdy dla Gminy i Miasta Rajgród ‐ kontrolowane przez Delegaturę w Suwałkach WIOŚ Białystok. Właścicielem obiektu jest Gmina Miasto Rajgród, zarządzającym zaś Zakład Gospodarki Komunalnej i Mieszkaniowej w Rajgrodzie. Składowisko eksploatowane jest od 2000 r. Składowisko położone jest na gruntach wsi Wojdy, w lesie. Zajmuje ono powierzchnię całkowitą 1,19 ha. Do eksploatacji wyznaczono sektor o powierzchni 0,8 ha. Sektor ten jest uszczelniony folią, wyposażony w drenaż odprowadzający odcieki do zbiornika na odcieki, brodzik dezynfekcyjny. Na składowisku wyznaczono drogi dojazdowe, zasieki na surowce wtórne, zamontowano wagę samochodową oraz wykonano budynek obsługi. 39
WIOŚ Białystok
grajewskiego
w 2009 roku.
Składowisko jest ogrodzone siatką i płotem żelbetowym, dozór prowadzony jest w wyznaczonych godzinach w zależności od potrzeb. Kierownik składowiska posiada wymagane kwalifikacje. Prowadzony jest monitoring składowiska odpadów. Obejmuje on badania wód podziemnych (3 piezometry), ilości i jakości odcieków, wielkości opadu atmosferycznego oraz kontrolę struktury i składu masy składowiska. Prowadzone badania nie wykazują zmian parametrów, mogących świadczyć o negatywnym wpływie obiektu na środowisko. Składowisko funkcjonuje obecnie w oparciu o decyzje Starosty Grajewskiego: -
-
decyzja zatwierdzająca instrukcję eksploatacji składowiska – numer WROŚ.7648.I‐3/03 z dnia 11.02.2003r., zmieniona decyzją nr WR.7648.I‐3/03/06 z dnia 4.09.2006r. oraz decyzją WR.76484‐
1/10 z dnia 11.06.2010 r., zezwolenie na prowadzenie działalności w zakresie unieszkodliwiania odpadów na gminnym składowisku w Wojdach – decyzja nr WR.76483‐4/10 z dnia 11.06.2010 r.; decyzja ważna jest do 7.05.2016 r. W 2009 roku na składowisku złożono 622 Mg odpadów. Od początku eksploatacji na składowisku złożono 6392,5 Mg odpadów. Składowisko odpadów objęte jest działalnością kontrolną WIOŚ . Ostatnia kontrola przeprowadzona w I półroczu 2010 r. Stwierdzono, że monitoring składowiska nie obejmował badań jego osiadania. Wydano zarządzenie pokontrolne, zobowiązując do usunięcia ww. nieprawidłowości. Żadne z eksploatowanych na terenie powiatu grajewskiego składowisk odpadów komunalnych nie jest przystosowane do składowania odpadów niebezpiecznych. Nie posiadają one wydzielonych, odpowiednio urządzonych boksów przeznaczonych do ich składowania. Stan – odpady niebezpieczne * zawiera dane niezweryfikowane 3.3 W roku 2009 WIOŚ otrzymał informacje o odpadach niebezpiecznych od 14 wytwórców z terenu powiatu grajewskiego. Wytworzyli oni 77,246 Mg odpadów niebezpiecznych z czego: 27,888 Mg przekazano do odzysku, 51,575 Mg unieszkodliwiono poza składowaniem, a około 11,343 Mg tymczasowo magazynowano u producenta. Różnicę w ilości odpadów zagospodarowanych (wykorzystanych, unieszkodliwionych, bądź tymczasowo magazynowanych), a wytworzonych w 2009 roku spowodowało wykorzystanie bądź unieszkodliwienie około 13,56 Mg odpadów wytworzonych w latach ubiegłych. Odpady niebezpieczne (Mg) ilość wytwórców 14 wytworzone 77,246 w tym : magazynowane tymczasowo przekazane do odzysku unieszkodliwione poza składowaniem unieszkodliwione przez składowanie 11,343 27,888 51,575 ‐ 40
grajewskiego
w 2009 roku.
WIOŚ Białystok
Największych wytwórców odpadów niebezpiecznych (powyżej 1 Mg) przedstawia poniższa tabela: Nazwa zakładu Wytworzone Magazynowane Przekazane do Unieszkodliwione Unieszkodliwione [Mg] tymczasowo [Mg] odzysku poza przez składowanie [Mg] składowaniem [Mg] [Mg] AWAS – SERWIS Sp. z o.o. – odpady z terenu pow. grajewskiego 35,540 ‐ ‐ 35,540 ‐ PFLEIDERER Grajewie w 13,110 0,267 12,527 0,737 ‐ w 9,606 3,340 0,3 9,236 ‐ PHU AUTO‐ZŁOM w Grajewie 6,889 5,955 7,872 1,0 ‐ PFLEIDERER MDF w Grajewie 4,195 0,053 1,444 2,698 ‐ Spółdzielnia Mleczarska MLEKPOL w Grajewie 2,907 ‐ 2,907 ‐ ‐ SITA POLSKA Sp. z o.o. – odpady z czyszczenia separatorów na terenie pow. grajewskigo 1,560 ‐ ‐ 1,560 ‐ S.A. Szpital Ogólny Grajewie Rodzaje odpadów niebezpiecznych wytworzonych w największej ilości w powiecie grajewskim w roku 2009 : Rodzaj odpadu Kod odpadu Odpady z odwadniania olejów w separatorach 13 05 02 Ilość w Mg wytworzona magazynowana przekazana do odzysku unieszkodliwiona poza składowaniem Unieszkodli‐
wiona przez składowanie 37,100 0,156 ‐ 37,100 ‐ 9,658 ‐ ‐ 9,658 ‐ 13 05 07 13 05 08 Odpady z profilaktyki medycznej 18 01 02 18 01 03 18 01 82 Mineralne oleje silnikowe, przekładniowe i smarowe niezawierające związków chlorowco‐ organicznych 13 02 05 6,256 5,594 6,179 ‐ ‐ Baterie i akumulatory 16 06 01 5,894 0,263 7,664 ‐ ‐ Mineralne oleje hydrauliczne 13 01 10 5,8 1,084 5,8 ‐ ‐ 13 01 13 Inne rozpuszczalniki organiczne 07 01 04 3,827 ‐ 0,736 3,091 ‐ Opakowania zaw. pozost. substancji niebezpiecznych 15 01 10 3,038 ‐ 3,017 0,021 ‐ Sorbenty, czyściwo 15 02 02 1,864 0,196 1,520 0,344 ‐ Uwodnione odpady ciekle zaw. subst. niebezpieczne 16 10 01 1,82 ‐ 1,82 ‐ ‐ 41
grajewskiego
w 2009 roku.
WIOŚ Białystok
Filtry olejowe Roztwory utrwalaczy wywoływacvzy i 16 01 07 0,855 0,031 ‐ 1,180 ‐ 09 01 01 0,64 ‐ 0,46 0,18 ‐ 09 01 04 Lampy fluorescencyjne zawierające rtęć 16 02 13 0,479 0,39 0,692 ‐ ‐ Odpadowe emulsje i roztwory z obróbki metali niezaw.chlorowców 12 01 09 0 0,26 ‐ ‐ ‐ Transformatory i kondensatory zaw. PCB 16 02 09 0 3,27 ‐ ‐ ‐ Podsumowanie ‐ 77,246 11,343 27,888 51,575 ‐ Źródło: WIOŚ Białystok Pomioty gospodarcze wytwarzające odpady niebezpieczne na terenie powiatu grajewskiego prowadzą prawidłową gospodarkę tymi odpadami. Najwięcej odpadów ‐ 67% przekazano specjalistycznym firmom do unieszkodliwienia, procesom odzysku poddano 36% odpadów, a tymczasowo magazynowane na terenie zakładów było około 14 % odpadów. Największe zakłady do których przekazywano celem unieszkodliwienia lub odzysku wytworzone odpady niebezpieczne: OILER Sp. z o.o.; RAN DICKMAR z Warszawy, P.M.S. Bartnicki z Kobyłki, RAFIT Sp. z o.o. w Płochocinie, RAN BIAŁY Sp. z o.o. z Białegostoku, ORZEŁ BIAŁY z Bytomia, Rafineria Nafty z Jedlicz, CZYŚCIOCH Sp. z o.o. z Białegostoku, ECO SERVICE S.C. z Warszawy. 3.4
Przeciwdziałania
Główne cele w gospodarce odpadami na terenie powiatu grajewskiego (źródło: Plan gospodarki odpadami dla powiatu grajewskiego na lata 2007‐2010): 1.
Zmniejszenie ilości odpadów kierowanych na składowiska poprzez minimalizację ilości wytwarzanych odpadów, zwiększenie ilości odpadów podlegających odzyskowi, w tym recyclingowi. 2.
Objęcie wszystkich mieszkańców zorganizowanym systemem zbiórki odpadów. 3.
Wyeliminowanie „dzikich” składowisk. 4.
Modernizacja systemu odzysku i unieszkodliwiania zużytego sprzętu elektrycznego i elektronicznego jak również zużytych baterii i akumulatorów w celu wyeliminowania ich ze składowania. 5.
Ulepszenie działania systemu zbierania i demontażu pojazdów wycofanych z eksploatacji oraz odzysku w tym recyclingu odpadów powstających z pojazdów wycofywanych z eksploatacji. 6.
Wprowadzanie niskoodpadowych technologii produkcji. 7.
Nasilenie edukacji ekologicznej promującej odpowiednie postępowanie z odpadami. 8.
Zwiększenie intensywności kontroli podmiotów odbierających odpady od wytwórców oraz podmiotów, które posiadają instalacje do odzyskiwania i unieszkodliwiania odpadów. 42
WIOŚ Białystok
grajewskiego
w 2009 roku.
4. Promieniowanie elektromagnetyczne‐ PEM 4.1 Presje‐ Źródła emisji PEM Promieniowanie elektromagnetyczne (PEM) w tym promieniowanie niejonizujące zaliczane jest obecnie do podstawowych rodzajów zanieczyszczenia środowiska naturalnego. Promieniowanie niejonizujące to emisja energii elektromagnetycznej w postaci pól elektromagnetycznych, wywoływana zmianami rozkładów ładunków elektrycznych w układach materialnych, której absorpcja w organizmach żywych może wywoływać efekty biologiczne, nie powodując jednak jonizacji atomów i cząsteczek tych organizmów. Najpowszechniej występującymi instalacjami będącymi źródłami PEM, które mają istotny wpływ na ogólny poziom pól w środowisku są linie elektroenergetyczne oraz instalacje radiokomunikacyjne, takie jak stacje bazowe telefonii komórkowej oraz stacje nadawcze radiowe i telewizyjne. Szczegółowe zasady pomiarów pól elektromagnetycznych w środowisku określa Rozporządzenie Ministra Środowiska z 30 października 2003 r. w sprawie dopuszczalnych poziomów pól elektromagnetycznych w środowisku oraz sposobów sprawdzenia dotrzymania tych poziomów (Dz.U. Nr 192, poz. 1883). Badania prowadzi się dla dwóch rodzajów terenów: ‐ przeznaczonych pod zabudowę mieszkaniową, ‐ miejsc dostępnych dla ludności. Sprawdzenia dotrzymania dopuszczalnych poziomów pól elektromagnetycznych w środowisku dokonuje się metodą pomiaru pól elektromagnetycznych w środowisku w otoczeniu instalacji wytwarzających takie pola i porównując otrzymane wyniki pomiarów z wartościami dopuszczalnymi parametrów fizycznych pól elektromagnetycznych określonymi w załączniku nr 1 do rozporządzenia. Ochrona przed polami elektromagnetycznymi polega również na wykonaniu pomiarów przez inne podmioty. Przepisy prawne stanowią, że prowadzący instalację oraz użytkownik urządzenia emitującego pola elekromagnetyczne, które są przedsięwzięciami mogącymi znacząco oddziaływać na środowisko, są obowiązani do wykonania pomiarów pól elektromagnetycznych w środowisku bezpośrednio po rozpoczęciu użytkowania oraz każdorazowo w przypadku zmiany warunków pracy instalacji. W roku 2009 pomiary prowadzono wg nowych wytycznych określonych przez Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 12 listopada 2007 roku w sprawie zakresu i sposobu prowadzenia okresowych badań poziomów pól elektromagnetycznych w środowisku (Dz.U. Nr 221 poz. 1645) 4.2. Stan – Pomiary kontrolne pól elektromagnetycznych Od 2004 roku WIOŚ prowadzi inwentaryzację źródeł promieniowania na obszarze województwa podlaskiego. W bazie WIOŚ wg stanu na dzień 31.12.2006 r. zewidencjonowane były 452 podmioty będące źródłami emisji. W większości są to stacje bazowe radiolinii telefonii komórkowej oraz stacje nadawcze 43
grajewskiego
w 2009 roku.
WIOŚ Białystok
radiowo‐telewizyjne. Ponadto znajdują się tu także obiekty i urządzenia radiokomunikacyjne, radiolokacyjne i radionawigacyjne, systemy radiowego dostępu abonenckiego SRDA oraz sieć elektroenergetyczna 400kV. W roku 2009 Wojewódzki Inspektorat Ochrony Środowiska zrealizował kolejny program badań pól elektromagnetycznych (poprzednie programy opisane w „Informacji Podlaskiego Wojewódzkiego Inspektora Ochrony Środowiska o stanie środowiska na terenie powiatu grajewskiego w 2008r.”) Program ten zakłada skoncentrowanie pomiarów na obszarach dostępnych dla ludności tj. w centralnych dzielnicach lub osiedlach miast o liczbie mieszkańców przekraczającej 50 tys. oraz w pozostałych miastach i na terenach wiejskich. Zakres badań obejmował pomiary natężenia składowej elektrycznej pola elektromagnetycznego w przedziale częstotliwości, co najmniej od 3 MHz do 3 000 MHz. WIOŚ przeprowadził pomiary w 45 punktach pomiarowych rozmieszczonych równomiernie na terenie województwa. Na terenie powiatu grajewskiego wytypowano do badań 2 punkty pomiarowe w Rajgrodzie i w Szczuczynie. Wyniki pomiarów zestawiono poniżej: Lokalizacja punktu kontrolnego Średnia arytmetyczna zmierzonych wartości skutecznych natężeń pól elektromagnetycznych promieniowania elektromagnetycznego przy użyciu sondy EP‐300 V/m % wartości dopuszczalnej (7 W/m) Rajgród park w centrum miejscowości 0,16 2,3 Szczuczyn Plac Tysiąclecia 0,25 3,6 Na podstawie przeprowadzonych pomiarów należy stwierdzić, że w żadnym z badanych punktów pomiarowych w powiecie grajewskim nie stwierdzono przekroczeń dopuszczalnych poziomów pól elektromagnetycznych. Zmierzone wartości składowej elektrycznej, w większości punktów pomiarowych w województwie podlaskim, w tym również w powiecie grajewskim, stanowiły poniżej 10% normy dopuszczalnej. Na 45 punktów badanych w województwie tylko w 1 punkcie pomiarowym w Drohiczynie wartość składowej elektrycznej przekroczyła 10% wartości dopuszczalnej. 4.3.
Przeciwdziałania
Oddziaływanie pola elektromagnetycznego na organizm człowieka jest trudne do ustalenia, gdyż człowiek nie posiada – podobnie jak w przypadku promieniowania jonizującego – receptorów, które ostrzegałyby go o jego istnieniu. Na dodatek skutki promieniowania nie są natychmiastowe. Skutki oddziaływania pola elektromagnetycznego na zdrowie człowieka to stosunkowo nowe zjawisko w dzisiejszym świecie. Jednoznaczne stwierdzenie wpływu, a szczególnie szkodliwego oddziaływania promieniowania elektromagnetycznego na zdrowie człowieka jest obecnie trudne do ustalenia (brak odpowiednich, długofalowych badań). Każdy organizm reaguje indywidualnie i posiada różną odporność na działanie tego 44
WIOŚ Białystok
grajewskiego
w 2009 roku.
rodzaju promieniowania. Warto wspomnieć, że pomimo dużej liczby badań doświadczalnych, nie udało się do tej pory ujednolicić koncepcji dotyczących mechanizmów działania pól elektromagnetycznych na organizmy i ich elementy. Ważnym czynnikiem mającym wpływ na oddziaływanie promieniowania elektromagnetycznego na zdrowie człowieka są parametry tego pola, a także inne czynniki wynikające z warunków w których dochodzi do kontaktu człowieka z tym polem. Do istotnych parametrów należy zaliczyć: odległość od źródła pola oraz sumaryczny czas oddziaływania różnych źródeł. Ten czynnik w miarę wzrostu ilości źródeł promieniowania elektromagnetycznego staje się coraz bardziej istotny. Bowiem nawet jeśli z każdego ze źródeł będziemy korzystali krótko, ale będzie ich coraz więcej, to sumaryczny czas oddziaływania może okazać się nieobojętny dla naszego organizmu, szczególnie w przypadku ciągłego narażenia na promieniowanie w domach mieszkalnych. Przebywanie w pobliżu urządzeń będących emiterami promieniowania elektromagnetycznego, może mieć trudne do przewidzenia konsekwencje. Ponieważ jednoznaczna odpowiedź na pytanie, w jakim stopniu oddziaływanie promieniowania elektromagnetycznego na zdrowie człowieka w różnych warunkach jest szkodliwe, nie jest obecnie możliwa, konieczna jest szczególna ostrożność i rozwaga organów decyzyjnych przy wydawaniu pozwoleń na lokalizację nowych źródeł emisji PEM na terenach gęsto zaludnionych. 5.
Hałas
Rozporządzenie Ministra Środowiska w sprawie dopuszczalnych poziomów hałasu w środowisku określa 4 grupy źródeł hałasu. Są to drogi lub linie kolejowe; starty , lądowania i przeloty statków powietrznych; linie elektroenergetyczne oraz pozostałe obiekty i działalność będące źródłem hałasu. Do najważniejszych czynników mających wpływ na klimat akustyczny powiatu grajewskiego zaliczyć należy komunikację drogową, a szczególnie znaczny w niej udział samochodów ciężkich oraz w mniejszym stopniu hałas przemysłowy. W roku 2008 monitoringowe pomiary hałasu drogowego w Grajewie wykonał na zlecenie GIOŚ Instytut Ochrony Środowiska w Warszawie. Badania monitoringowe były prowadzone na drodze nr 61 wylot z Grajewa na Łomżę . Wyniki badań IOŚ są zamieszczone na stronie internetowej WIOŚ Białystok pod adresem : www.wios.bialystok.pl. W 2010 roku WIOŚ Białystok Delegatura w Łomży, w ramach działań monitoringowych, prowadzi w Grajewie pomiary hałasu komunikacyjnego. 5.1
Hałas przemysłowy
Hałas przemysłowy nie stwarza w powiecie grajewskim większych problemów. Systemy lokalizacji nowych inwestycji i sporządzania ocen ich oddziaływania na środowisko, kontroli i egzekucji nałożonych kar pozwalają na znaczne ograniczenia zasięgu rozprzestrzeniania tego rodzaju hałasu. Ważne jest również to, że dla źródeł hałasu przemysłowego, ze względu na ich stosunkowo niewielkie wymiary, istnieje wiele prostych możliwości ograniczenia emisji do środowiska przez zastosowanie skutecznych rozwiązań technicznych takich jak: tłumiki, 45
grajewskiego
w 2009 roku.
WIOŚ Białystok
obudowy dźwiękochłonne, zwiększenie izolacyjności akustycznej ścian czy stolarki okiennej pomieszczeń, w których pracują hałasujące maszyny. W 2009 roku Dział Inspekcji Delegatury WIOŚ w Łomży nie prowadził kontroli podmiotów w zakresie ochrony przed hałasem. W 2009 roku nie wpłynęły z terenu powiatu grajewskiego do WIOŚ żadne wnioski i skargi, dotyczące emisji hałasu. 6. Ochrona środowiska przed poważnymi awariami Awarie zagrażające środowisku, mogą nastąpić zarówno na terenie zlokalizowanych na terenie powiatu obiektów przemysłowych, jak również poza nimi. Wśród podmiotów stanowiących potencjalne zagrożenie środowiska znajdują się również stacje paliw położone na terenie powiatu. Zagrożenia takie mogą również powstać w wyniku wypadków kolejowych i drogowych z udziałem cystern i autocystern przewożących materiały niebezpieczne (głównie paliwa). Wojewódzki Inspektorat Ochrony Środowiska w Białymstoku Delegatura w Łomży prowadzi "Rejestr potencjalnych sprawców poważnych awarii". W rejestrze tym znajdują się trzy jednostki, położone na terenie powiatu grajewskiego. Jedna z nich („PFLEIDERER” S.A.), zgodnie z aktualnie obowiązującym Prawem ochrony środowiska, ze względu na rodzaj i ilość magazynowanych substancji niebezpiecznych została zakwalifikowana, jako zakład o zwiększonym ryzyku wystąpienia awarii. „PFLEIDERER Grajewo” S. A. w Grajewie ‐formaldehyd 37 % T; R23/24/25 190 000 kg ‐mazut 700 000 kg ‐żywica mocznikowo‐formaldehydowa 800 000 kg ‐olej opałowy lekki „Ekoterm” 350 000 kg ‐olej napędowy 80 000 kg ‐inne materiały niebezpieczne (zagrożenie lokalne) Wyżej podane ilości materiałów niebezpiecznych zbliżone są do ich maksymalnych stanów, wynikających z wielkości urządzeń magazynowych. Podstawowym źródłem zagrożenia są magazyny formaliny oraz instalacje do jej transportu. W przypadku wystąpienia awarii z udziałem tej substancji, w zależności od jej miejsca oraz wielkości emisji, może nastąpić zanieczyszczenie powietrza, co może stanowić zagrożenie dla pracowników zakładu oraz innych osób, przebywających na tym terenie. Istotne jest również zagrożenie dla wód powierzchniowych w przypadku awarii połączonej z wyciekiem. „PFLEIDERER MDF” Spółka z o.o. w Grajewie ‐ gaz LPG (propan‐butan) ‐47 Mg Dostawcą gazu i właścicielem urządzeń magazynowych jest Spółka ORLEN GAZ, która na terenie zakładu, zgodnie z odpowiednią umową, wykonała zabudowę produkcyjną zbiornika podziemnego gazu 46
WIOŚ Białystok
grajewskiego
w 2009 roku.
propan‐butan o pojemności 100 m3 wraz z infrastrukturą towarzyszącą. Maksymalna ilość gazu w zbiorniku i instalacji wynosi 47 Mg. Spółdzielnia Mleczarska „MLEKPOL” w Grajewie ‐amoniak w instalacji chłodniczej: ‐ok. 7 Mg ‐kwas azotowy ‐ok. 5 Mg ‐wodorotlenek sodu ‐ok. 10 Mg Podstawowym źródłem zagrożenia w tym zakładzie jest amoniakalna instalacja chłodnicza. W przypadku wystąpienia awarii z udziałem amoniaku, w zależności od jej miejsca oraz wielkości emisji, może nastąpić zanieczyszczenie powietrza, w stopniu stwarzającym zagrożenie dla ludności, również poza granicami zakładu. Zagrożenie to jest poważne przede wszystkim ze względu na znaczną ilość osób przebywających na terenie zakładu. W roku 2002 zakończono budowę nowoczesnego magazynu chemicznego, co eliminuje szereg zagrożeń zarówno dla pracowników zakładu jak też środowiska. Wyżej opisane zakłady posiadają rozpoznanie zagrożeń, jakie stwarzają eksploatowane i stosowane w procesach produkcyjnych, materiały niebezpieczne. Posiadają również opracowane sposoby zapobiegania i ograniczania zagrożeń dla środowiska. Spółka „PFLEIDERER Grajewo” SA, będąca zakładem zwiększonego ryzyka powstania awarii, posiada Program Zapobiegania Awariom Przemysłowym, sporządzony zgodnie z wymogami art. 251 ustawy Prawo ochrony środowiska. Program jest na bieżąco aktualizowany. W 2007 roku zaktualizowano schemat alarmowania. Zagrożenie spowodowane magazynowaniem i stosowaniem gazu propan‐butan, na terenie „PFLEIDERER MDF” Sp. z o.o., uwzględnione, zostało w systemie bezpieczeństwa tego zakładu. W Spółdzielni Mleczarskiej „MLEKPOL” funkcjonuje zakładowy plan operacyjny likwidacji nadzwyczajnych zagrożeń środowiska. Dokumenty te są uzgodnione z Komendantem Powiatowym Państwowej Straży Pożarnej w Grajewie. Wszystkie trzy zakłady posiadają ratowników i sprzęt umożliwiający podjęcie działań w przypadku awarii z uwolnieniem materiałów niebezpiecznych. Zakłady te, ze względu na wysoki stopień potencjalnego zagrożenia, objęte są stałym nadzorem Inspekcji Ochrony Środowiska. Podczas kontroli prowadzonych w tych zakładach, szczególna uwaga zwracana jest na ochronę środowiska przed awariami. Kontrole w zakresie przeciwdziałania poważnym awariom, w Spółce „PFLEIDERER Grajewo” SA odbywają się corocznie. Częstotliwość tego rodzaju kontroli w pozostałych zakładach jest dostosowana do stopnia zagrożenia. Podczas kontroli, przeprowadzanych w tych zakładach w 2009 i 2010 roku, nie stwierdzono istotnych naruszeń przepisów ochrony środowiska. W roku 2009 na terenie powiatu grajewskiego nie odnotowano wystąpienia zdarzeń o charakterze poważnej awarii, stwarzających zagrożeń dla środowiska. 47
WIOŚ Białystok
grajewskiego
w 2009 roku.
Transport: Poważne źródło zagrożenia na terenie powiatu grajewskiego, oceniane nawet na większe niż pochodzące od obiektów stacjonarnych, mogą stwarzać katastrofy kolejowe oraz wypadki drogowe środków transportu, przewożących materiały niebezpieczne. Codziennie kilometrami europejskich dróg i szlaków kolejowych podróżują miliony ton rozmaitych towarów. Szacuje się, że aż 8% przewożonych ładunków to towary niebezpieczne, jak paliwa i gazy. Część towarów przewożonych co roku przez Europę stanowią łatwopalne płyny i gazy oraz substancje żrące, jak na przykład kwas siarkowy. Na liście niebezpiecznych ładunków znajdują się również materiały radioaktywne a nawet, w znacznie mniejszych ilościach, zakażony materiał biologiczny. Szacuje się, iż co roku przez terytorium Unii przewozi się łącznie 110 miliardów tonokilometrów niebezpiecznych materiałów. Aż 58% takich przewozów spoczywa na transporcie drogowym, jedna czwarta podróżuje koleją, a tylko 17% płynie po wodach śródlądowych. Przez teren powiatu grajewskiego wiodą trasy tranzytowe prowadzące ruch, w dużej mierze pojazdów ciężkich, w stronę granicy wschodniej. Największe zagrożenie stwarza obciążona bardzo dużym ruchem tranzytowym, droga krajowa nr 61 (Warszawa‐Suwałki). Trasa ta objęta jest akcjami kontrolnymi przewozów substancji niebezpiecznych, organizowanych drogach woj. podlaskiego przez Policję, z udziałem Inspekcji Transportu Drogowego, Straży Pożarnej i Inspekcji Ochrony Środowiska. W 2009 roku, były przeprowadzone cztery takie akcje. W 2009 roku na terenie powiatu grajewskiego nastąpiło kilka zdarzeń w ruchu drogowym, połączonych z wyciekiem paliwa ze zbiorników pojazdów. Nie miały one jednak, skutków dla środowiska. 7. Działania kontrolne WIOŚ w zakładach na terenie powiatu grajewskiego W rejestrze Delegatury WIOŚ w Łomży znajdują się 72 podmioty z terenu powiatu grajewskiego kontrolowane w związku z oddziaływaniem na środowisko. W roku 2009 przeprowadzono 25 kontroli ( w roku 2008 – 28). Skontrolowano łącznie 21 podmiotów (w roku 2008 ‐ 22 podmioty). Przeprowadzono: 2 kontrole kompleksowe, 19 kontroli problemowych i 4 kontrole interwencyjne. W trakcie przeprowadzonych kontroli w 16 podmiotach nie stwierdzono żadnych nieprawidłowości (w 1 kontroli kompleksowej, 13 problemowych, 2 kontrolach interwencyjnych). W pozostałych podmiotach najczęściej stwierdzane nieprawidłowości to: ‐ nieuregulowanie spraw dotyczących gospodarki odpadami, ‐ nieuregulowana gospodarka wodościekowa. Kontrole interwencyjne dotyczyły przeważnie problemów z zanieczyszczeniami pochodzącymi z gospodarstw rolnych oraz gospodarki ściekowej. W celu wyeliminowania niezgodności wydawano stosowne zarządzenia pokontrolne a w jednym przypadku odpowiedzialny organ zakładu pouczono. Ukaranie mandatem zastosowano również w jednym z 48
WIOŚ Białystok
grajewskiego
w 2009 roku.
podmiotów kontrolowanych. Po przeprowadzonych kontrolach, w związku ze stwierdzonymi nieprawidłowościami, wystosowano pisma do właściwych organów: Powiatowego Inspektoratu Nadzoru Budowlanego w Grajewie, Prokuratury Rejonowej w Grajewie, Regionalnej Dyrekcji Ochrony Środowiska w Białymstoku, Burmistrza Miasta Grajewo oraz do Zakładu Wodociągów i Kanalizacji Grajewo. ■ Kontrole kompleksowe: ¾
W zakresie wypełniania wymogów określonych w pozwoleniu zintegrowanym skontrolowano 1 podmiot: 1. S.M. „MLEKPOL”, Grajewo – Zakład posiada pozwolenie zintegrowane ważne do 25.09.2016r. podczas kontroli w dniach 05.11., 06.11., 10.11.2009 roku nie stwierdzono nieprawidłowości. ¾
Ponadto kompleksowo skontrolowano: 1. Spółdzielnię Usług Rolniczych, Radziłów ‐ W czasie kontroli stwierdzono następujące nieprawidłowości: brak ilościowej i jakościowej ewidencji wytwarzanych odpadów, brak zbiorczego zestawienia danych o wytwarzanych odpadach, jednostka nie posiada uregulowanego stanu formalno‐prawnego w zakresie wytwarzania odpadów, nieprawidłowy sposób magazynowania odpadów o kodzie 13 02 08, nieprawidłowy sposób gromadzenia odpadów o kodzie 16 06 01, brak wyposażenia w urządzenia zabezpieczające przed emisją par produktów naftowych I klasy do powietrza, brak zgłoszenia do rejestru prowadzonego przez Starostę Grajewskiego posiadania i zbiórki odpadów – zużytych akumulatorów. Wydano zarządzenia pokontrolne. Wystosowano pismo do Powiatowego Inspektoratu Nadzoru Budowlanego informujące o braku urządzenia zabezpieczające przed emisją par produktów naftowych I klasy do powietrza. Kontrole problemowe : ¾
W zakresie spełniania wymagań ochrony środowiska skontrolowano: 1.
„SUMAK” H. Markowski, Szczuczyn ‐ kontrola przeprowadzona została dnia 13.05.2009r. w zakresie wypełniania wymagań ochrony środowiska przez obiekt przeznaczony do handlu środkami ochrony roślin – nie stwierdzono nieprawidłowości. Jednocześnie wydano zaświadczenie dotyczące spełniania wymagań ochrony środowiska przez obiekt prowadzący obrót środkami ochrony roślin. ¾
W zakresie przestrzegania przepisów ochrony środowiska skontrolowano 2 podmioty: 1. „PRONAR” Sp. z o.o., Koszarówka ‐ kontrola została przeprowadzona dnia 21.05.2009r. w zakresie gospodarki wodno‐ściekowej i gospodarki odpadami ‐ nie stwierdzono nieprawidłowości. 2. „EKO‐DOM” Przedsiębiorstwo Usług Budownictwa i Ochrony Środowiska Sp. z o.o., Szymany ‐ kontrola została przeprowadzona dnia 21.05.2009r. w zakresie gospodarki wodno‐ściekowej i gospodarki odpadami. Podczas kontroli stwierdzono błędy w zbiorczym zestawieniu danych o ilości i rodzajach wytwarzanych odpadów. Wydano zarządzenia pokontrolne. 49
WIOŚ Białystok
¾
grajewskiego
w 2009 roku.
W zakresie gospodarki odpadami skontrolowano 3 podmioty: 1. „VICTORIA” Sp. z o.o., Szczuczyn ‐ kontrola przeprowadzona została dnia 13.05.2009r. w sprawie realizacji zarządzeń pokontrolnych z 2005 roku w zakresie gospodarki odpadami. Stwierdzono brak ewidencji odpadów, brak zbiorczego zestawienia danych o odpadach, nieuregulowany stan formalno‐prawny w zakresie gospodarki odpadami oraz w zakresie emisji zanieczyszczeń do powietrza, a także brak naliczania opłat za korzystanie ze środowiska. Zakład ukarano mandatem oraz wydano zarządzenia pokontrolne. 2. Przedsiębiorstwo Usług Komunalnych Sp. z o.o., Grajewo ‐ kontrola przeprowadzona została w dniu 17.06.2009r. – nie stwierdzono nieprawidłowości. 3. Wielobranżowe Przedsiębiorstwo Komunalne Sp. z o.o., Szczuczyn ‐ kontrola przeprowadzona została dnia 06.07.2009r. – stwierdzono brak części wymaganych badań monitoringowych składowiska. Organ odpowiedzialny pouczono. ¾
W zakresie demontażu pojazdów skontrolowano: 1. PHU „AUTO‐ZŁOM” J. Konecko, Grajewo – kontrola przeprowadzona została w terminie od 06.05.2009r. do 18.05.2009r. w zakresie: weryfikacji rocznego sprawozdania o pojazdach wycofanych za rok 2008 oraz bieżącej działalności stacji demontażu pojazdów. Stwierdzono nieprawidłowości: brak decyzji na zbieranie odpadów w związku z funkcjonowaniem punktu zbierania metali, nieprawidłowe magazynowanie odpadów oraz nieprawidłowo wystawione zaświadczenie o demontażu pojazdu. Wydano zarządzenia pokontrolne, wystosowano pisma do odpowiednich organów władz: Prokuratury Rejonowej w Grajewie oraz Regionalnej Dyrekcji Ochrony Środowiska w Białymstoku oraz sporządzono ankietę dla Narodowego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej. ¾
W zakresie gospodarki wodno‐ściekowej skontrolowano: 1. „POL‐FOODS” Sp. z o.o., Grajewo ‐ kontrola przeprowadzona w terminie 24.09.2009r. wykazała, rozbieżności zarówno w ilości pobieranej wody jak i w ilości odprowadzanych ścieków. Wystosowano pismo do zarządu zakładu z prośbą o wyjaśnienie stwierdzonych nieprawidłowości. Ponadto skontrolowano 2 oczyszczalnie ścieków: oczyszczalnię Gminy Wąsosz oraz oczyszczalnię PFLEIDERER MDF Sp. z o.o. Grajewo. Wyniki kontroli opisano w rozdziale 1.3 Przeciwdziałania – Działalność kontrolna. ¾
W zakresie ochrony powietrza przed zanieczyszczeniami oraz emisji zanieczyszczeń do powietrza skontrolowano 2 podmioty: 1. PFLEIDERER S.A., Grajewo – kontrola przeprowadzona została w dniu 27.11.2009r. w zakresie zawartości siarki w ciężkim oleju opałowym stosowanym w instalacjach energetycznego spalania paliw ‐ nie stwierdzono nieprawidłowości. 2. Przedsiębiorstwo Energetyki Cieplnej Sp. z.o.o., Grajewo ‐ kontrola przeprowadzona 21.04.2009r. w zakresie ochrony powietrza przed zanieczyszczeniami emitowanymi do powietrza ‐ nie stwierdzono nieprawidłowości. 50
WIOŚ Białystok
¾
grajewskiego
w 2009 roku.
W zakresie poważnych awarii skontrolowano 1 podmiot: 1. PFLEIDERER S.A., Grajewo – kontrola przeprowadzona została w dniach 17.12.2009r. oraz 18.12.2009r. w zakresie ochrony środowiska przed poważnymi awariami ‐ nie stwierdzono nieprawidłowości. ¾
W zakresie nadzoru rynku, w tym urządzenia emitujące hałas skontrolowano 1 podmiot: 1.HUSQVARNA LAS‐OGRÓD, Grajewo – kontrola przeprowadzona została w dniu 09.06.2009r. ‐ nie stwierdzono nieprawidłowości. ¾
W zakresie REACH skontrolowano 1 podmiot: 1. Produkcyjno‐Usługowa Spółdzielnia Pracy „ZAKREM”, Grajewo – kontrola przeprowadzona została w okresie od 24.09. do 30.09.2009 roku – nie stwierdzono nieprawidłowości. ¾
W zakresie przestrzegania przepisów prawa i postępowania z substancjami zubożającymi warstwę ozonową (SZWO) skontrolowano 1 podmiot: 1. PSS „SPOŁEM”, Grajewo ‐ kontrola przeprowadzona została w dniach 29.05.2009r. i 17.06.2009r. Podczas kontroli nie stwierdzono nieprawidłowości. ¾
W zakresie wypełniania czy realizacji zarządzeń pokontrolnych oraz sprawdzenia zarządzeń pokontrolnych i stanu formalno‐prawnego skontrolowano 1 podmiot: 1. TORPOL, Grajewo ‐ kontrola przeprowadzona została dnia 18.02.2009r. w celu sprawdzenia zarządzeń pokontrolnych w zakresie kontroli opakowań – nie stwierdzono nieprawidłowości. ¾
W zakresie weryfikacji rocznego raportu emisji CO2 za 2008 rok na potrzeby handlu uprawnieniami do emisji do powietrza skontrolowano 2 podmioty : 1. PFLEIDERER S.A., Grajewo – w wyniku kontroli przeprowadzonej w dniu 24.02.2009r. – ustalono, iż wyliczona przez kontrolowaną jednostkę wartość emisji CO2 jest prawidłowa ‐ nie stwierdzono nieprawidłowości. 2. Przedsiębiorstwo Energetyki Cieplnej Sp.z.o.o., Grajewo ‐ kontrola przeprowadzona w dniu 24.02.2009r. – wykazała, że wyliczona przez kontrolowaną jednostkę wartość emisji CO2 jest prawidłowa ‐ nie stwierdzono nieprawidłowości. ■ Kontrole interwencyjne: 1. PFLEIDERER S.A. w Grajewie ‐ kontrola przeprowadzona została w dniu 29.05.2009r. w związku z zanieczyszczeniem rowu, do którego zakład odprowadza ścieki. W 27.05.2010 roku zakład przeprowadził czyszczenie rowu co było przyczyną pojawienia się zanieczyszczeń – w dniu kontroli nie stwierdzono nieprawidłowości. 2. Gospodarstwo rolne Brzostowscy, Mierucie – skontrolowano dnia 18.03.2009r. w sprawie niewłaściwego przechowywania obornika – stwierdzono brak zabezpieczenia miejsca składowania obornika, brak rachunków za wywóz ścieków oraz wywożenie obornika na pola w terminie zabronionym. Wydano zarządzenia pokontrolne oraz wystosowano pismo do Powiatowego Inspektoratu Nadzoru Budowlanego w Grajewie. 51
WIOŚ Białystok
grajewskiego
w 2009 roku.
3. Gospodarstwo rolne Brzostowski, Mierucie – skontrolowano w dniu 08.07.2009r. w zakresie postępowania z nawozami naturalnymi – nie stwierdzono nieprawidłowości. 4. Zakład Mechaniczny Ruchlewicz, Grajewo ‐ kontrola przeprowadzona została w dniu 20.08.2009r. w zakresie gospodarki wodno‐ściekowej i gospodarki odpadami. Podczas kontroli stwierdzono nieuregulowany stan formalno‐prawny w zakresie gospodarki wodno‐ściekowej. Wystąpiono z pismem do Burmistrza Miasta Grajewo oraz do Zakładu Wodociągów i Kanalizacji Grajewo. Działalność kontrolna prowadzona na terenie powiatu grajewskiego – miasto i gmina Rajgród ‐opracowanie ‐Delegatura w Suwałkach WIOŚ Białystok W ewidencji podmiotów objętych działalnością kontrolną, prowadzonej przez Delegaturę WIOŚ w Suwałkach ujętych jest 28 podmiotów z terenu miasta i gminy Rajgród. Wśród nich znajdują się między innymi : - składowisko odpadów, - miejska oczyszczalnia ścieków w Rajgrodzie, - stacja paliw, - zakład przemysłu mięsnego, - piekarnia, - 3 gospodarstwa rolne (produkcja trzody), - gospodarstwo rybackie, - jednostka prowadząca odzysk odpadów (osadów ściekowych), - 14 obiektów turystyczno‐wypoczynkowych, - 3 małe jednostki – osiedla mieszkaniowe z oczyszczalniami, kotłowniami itp. W 2009 r. na omawianym obszarze przeprowadzono 4 kontrole, w następujących obiektach: ‐ składowisko odpadów w Wojdach, ‐ oczyszczalnia miejska w Rajgrodzie, ‐ „BIEBRZA” Sp. z o.o. Pensjonat „Zagroda Kuwasy” w Woźnejwsi, ‐ Gospodarstwo Rolne Arkadiusza Kapli w Woźnejwsi. Podczas kontroli stwierdzono następujące nieprawidłowości: - przekazanie właściwym organom po obowiązującym terminie zbiorczego zestawienia danych o gospodarowaniu odpadami oraz wyników monitoringu składowiska odpadów w Wojdach, - brak wymaganych wyników badań ścieków z oczyszczalni przy Pensjonacie „Zagroda Kuwasy”, - brak potwierdzeń odbioru odpadów z Gospodarstwa Rolnego Arkadiusza Kapli w Woźnejwsi. Podczas kontroli oczyszczalni ścieków w Rajgrodzie nie stwierdzono nieprawidłowości. W przypadku stwierdzenia uchybień bądź nieprawidłowości wydano zarządzenia pokontrolne (3 zarządzenia). W I półroczu 2010 r. przeprowadzono na terenie miasta i gminy Rajgród 5 kontroli, w następujących obiektach: ‐ składowisko odpadów w Wojdach, ‐ oczyszczalnia miejska w Rajgrodzie, ‐ Zakład Przemysłu Mięsnego „EUROPA” w Rajgrodzie, ‐ Ferma Trzody Chlewnej Wojciech Ziobroniewicz w Bełdzie, ‐ Gospodarstwo Rolne Lech Rydzewski w Mieczach. Stwierdzono następujące nieprawidłowości: - brak badań osiadania składowiska odpadów w Wojdach, 52
grajewskiego
w 2009 roku.
WIOŚ Białystok
niezadowalający stan techniczny miejskiej oczyszczalni ścieków w Rajgrodzie, wyniki badań ścieków z oczyszczalni przedkładane były na niewłaściwych formularzach, - niezasadne naliczanie opłat za korzystanie ze środowiska (pobór wód podziemnych) przez Zakład Przemysłu Mięsnego „EUROPA” (zakład korzysta z wodociągu miejskiego), - obornik powstający w Gospodarstwie Rolnym w Mieczach składowany był na powierzchni ziemi, instalacja do hodowli trzody nie była zgłoszona właściwemu organowi, brak było umowy na odbiór odpadów komunalnych, - brak pozwolenia zintegrowanego w przypadku Fermy w Bełdzie. Dotychczas wydano 4 zarządzenia pokontrolne, skierowano wystąpienie do Burmistrza Rajgrodu dotyczące stanu technicznego oczyszczalni, rozpoczęto postępowanie związane z brakiem pozwolenia zintegrowanego. -
Sporządzono: Zatwierdzono: Dział Monitoringu Środowiska Kierownik Delegatury w Łomży Delegatury w Łomży WIOŚ Białystok WIOŚ Białystok 53
WIOŚ Białystok
grajewskiego
w 2009 roku.
ZESTAWIENIE DANYCH DO KLASYFIKACJI STANU EKOLOGICZNEGO I CHEMICZNEGO RZEK POWIATU GRAJEWSKIGO W PPK MONITORINGU OPERACYJNEGO
ZA 2009 R.
2
Substancje rozpuszcz.
Siarczany
Chlorki
Wapń
Magnez
Odczyn pH
Azot amonowy
I
nb
poniżej
stanu
dobrego
nb
I
I
nb
nb
nb
nb
I
I
Osowiec
0,6
nb
nb
II
II
I
nb
I
II
nb
I
nb
I
I
nb
nb
nb
nb
I
I
poniżej
stanu
dobrego
I
poniżej
stanu
dobrego
m. Wasosz
28,3
3
Wissa
Wasosz
4
Jegrznia
dopł.A21 do
jez. Dręstwo
28
nb
nb
III
nb
II
III
III
III
I
II
nb
I
I
I
II
nb
nb
II
II
nb
nb
I
I
I
I
nb
nb
nb
nb
nb
nb
nb
nb
II
I
II
I
poniżej
stanu
dobrego
I
I
II
II
I
I
I
I
I
Klasa elementów fizykochemicznych (1-5)
Przewodność w 20o
I
II
Fosfor ogólny
ChZT-Cr
I
II
Azot ogólny
OWO
I
nb
Azot azotanowy
ChZT-Mn
I
Azot Kjeldahla
BZT5
Biebrza
Dopływ w
Wąsoszu
/Dopł. z
Łępic/
5. Substancje biogenne
Tlen rozpuszczony
1
3. Zasolenie
Zawiesina ogólna
50,3
2. Warunki tlenowe
Temperatura
Nazwa
rzeki
1. Stan
fizyczny
Fitoplankton - chlorofil „a”
Fitobentos (wskaźnik
1/
okrzemkowy IO)
Makrofity (makrofitowy indeks
rzeczny MIR)
Klasa elementów
biologicznych
Lp
Nazwa
punktu
pomiarowokontrolnego
Kilometr biegu rzeki
ELEMENTY
BIOLOGICZNE
4. Zakwaszenie
Klasyfikacja wskaźników i elementów jakości wód
ELEMENTY FIZYKOCHEMICZNE
poniżej
stanu
dobrego
poniżej
stanu
dobrego
poniżej
stanu
dobrego
II
poniżej
stanu
dobrego
poniżej
stanu
dobrego
poniżej
stanu
dobrego
Substancje
szczególnie
szkodliwespecyficzne
zanieczyszczenia
syntetyczne i
niesyntetyczne)
STAN/
POTENCJAŁ
EKOLOGICZNY
nb
UMIARKOWANY
nb
UMIARKOWANY
nb
UMIARKOWANY
nb
UMIARKOWANY
nb - wskaźnik nie badany
w 2009r.
55
grajewskiego
w 2009 roku.
WIOŚ Białystok
ZESTAWIENIE DANYCH DO KLASYFIKACJI STANU EKOLOGICZNEGO I CHEMICZNEGO RZEK POWIATU GRAJEWSKIGO W PPK MONITORINGU
DIAGNOSTYCZNEGO ZA 2009 R
BZT5
OWO
ChZT-Cr
Przewodność w 20o
Substancje rozpuszcz.
Siarczany
Chlorki
Wapń
Magnez
Odczyn pH
Azot amonowy
Azot azotanowy
Azot ogólny
Fosfor ogólny
1
Biebrza
BurzynRutkowskie
8,5
I
nb
II
II
I
I
I
I
poniżej poniżej
stanu
stanu
dobrego dobrego
nb
I
I
I
I
I
I
I
I
II
I
I
I
2
Ełk
Osowiec
1,2
nb
nb
III
III
I
I
I
II
poniżej
stanu
dobrego
nb
I
I
I
I
I
I
I
I
II
I
I
I
3
Jegrznia Kuligi
16
nb
nb
II
II
I
I
I
II
nb
nb
I
I
nb
nb
nb
nb
I
I
I
I
I
II
poniżej
stanu
dobrego
Azot Kjeldahla
Nazwa
rzeki
ChZT-Mn
Lp
Nazwa
punktu
pomiarowokontrolnego
Tlen rozpuszczony
5. Substancje biogenne
Zawiesina ogólna
3. Zasolenie
Temperatura
2. Warunki tlenowe
poniżej
stanu
dobrego
Klasa elementów fizykochemicznych (1-5)
1. Stan
fizyczny
Fitoplankton - chlorofil „a”
Fitobentos (wskaźnik
1/
okrzemkowy IO)
Makrofity (makrofitowy indeks
rzeczny MIR)
Klasa elementów
biologicznych
Kilometr biegu rzeki
ELEMENTY
BIOLOGICZNE
4. Zakwaszenie
Klasyfikacja wskaźników i elementów jakości wód
ELEMENTY FIZYKOCHEMICZNE
Substancje
szczególnie
szkodliwespecyficzne
zanieczyszczenia
syntetyczne
i niesyntetyczne)
STAN/
POTENCJAŁ
EKOLOGICZNY
STAN
CHEMICZNY
poniżej
stanu
dobrego
dobry
UMIARKOWANY
PONIŻEJ
DOBREGO
poniżej
stanu
dobrego
poniżej
dobrego
UMIARKOWANY
PONIŻEJ
DOBREGO
poniżej
stanu
dobrego
nb
UMIARKOWANY
DOBRY
nb‐ wskaźnik nie badany w 2009r. 56

Informacja - WIOŚ Białystok

Transkrypt

Podobne dokumenty

Dzień Kobiet – Dniem Zdrowia i Urody

lista WYBRANYCH 2014 - LGD Biebrzański Dar Natury

21-22 marzec 2013 – obchody Światowego Dnia Wody w Łomży

KPP Grajewo Krajowa Mapa Zagrożeń Bezpieczeństwa: Przekroczył

Pomoc laboratoryjna