planowanie nurkowania za pomocą programu decoplanner

planowanie nurkowania za pomocą programu decoplanner

PLANOWANIE NURKOWANIA ZA POMOCĄ PROGRAMU
DECOPLANNER
Zasady wprowadzania danych
Uwaga: Planowanie nurkowania z użyciem Decoplanner’a ustawionego na stopy (1 stopa =
30,48 cm) przebiega dokładnie w ten sam sposób. W dokumentacji przedstawiono tylko
przykłady dla systemu metrycznego (metry).
Planowanie nurkowania przy użyciu Decoplannera jest bardzo proste.
Ustaw kursor jest w obszarze: głębokość nurkowania („Depth Plan”) i przesuń do
kolumny „depth” (czerwony okrąg).
Po wprowadzeniu pierwszej głębokości przejdź do kolumny „time” używając prawego
kursora i wpisz czas nurkowania dla podanej głębokości.
Teraz możesz wprowadzić zawartość procentową O2 i He mieszanki (%He dodajesz
tylko w przypadku Trimix’u/Heliox’u). Program zakłada, że reszta gazu brakująca do
100% to azot.
W pokazanym przykładzie EAN30 został ustawiony jako standardowy gaz denny
(bottom mix). Mieszankę standardowo ustanowioną jako gaz denny można zmienić
w „dive preferences”.
Tlumaczenie instrukcji programu Decoplanner v.2 Marcin Krysiński
Adv. Trimix Instructor Trainer (www.krysinski.biz) www.zangielskiego.com.pl
strona 1 z 8
Jeżeli nie chcesz użyć standardowo ustawionego EAN30, możesz w tym miejscu
wprowadzić inne parametry dla gazów O2 i He.
Decoplanner obliczył, że zrobienie nurkowania 36m/30 min oznacza pierwszy
przystanek dekompresyjny na 15m (niebieski okrąg).
Teraz używając Decoplanner’a możesz zacząć obliczanie planu dekompresji lub
dodać nowe głębokości nurkowania do twojego planu.
W celu zaplanowania nurkowania odbywającego się na różnych głębokościach
(wielopoziomowego) należy przejść do kolejnego wiersza na dół w sekcji „Depth
Plan” i wpisać kolejne dane głębokości i czasu. W pokazanym przykładzie drugi
odcinek nurkowania został zaplanowany na 22m/30min.
Decoplanner pokazuje, że zaplanowanie wielopoziomowego nurkowania pozwala na
mniejszą saturację tkanek („offgassing”) a pierwszy przystanek dekompresyjny
zaczyna się na 9m.
Decoplanner umożliwia zaplanowanie nurkowania składającego się z maksimum 20
poziomów głębokości. Wpisywanie lub modyfikowanie głębokości odbywa się za
pomocą kursora, który należy przesuwać po sekcji „Depth Plan”. Możesz usunąć
poszczególne wiersze w oknie „Depth Plan” poprzez jednoczesne naciśnięcie
CTR+D.
Jeżeli planujesz nurkowanie na więcej niż 4 poziomach możesz użyć strzałek
znajdujących się po prawej stronie okna „Depth Plan”. Przesuwając nimi w górę lub w
dół po oknie możesz przejrzeć lub poprawić plan nurkowania. Możesz również
Tlumaczenie instrukcji programu Decoplanner v.2 Marcin Krysiński
Adv. Trimix Instructor Trainer (www.krysinski.biz) www.zangielskiego.com.pl
strona 2 z 8
zmienić wielkość okna poprzez ustawienie myszy na dole okna „Depth Plan”,
klikniecie i przytrzymanie myszki oraz pociągnięcie okna w dół, tak by było większe.
Jeżeli chcesz usunąć wszystkie wprowadzone dane dotyczące głębokości i czasu
nurkowania kliknij na przycisk „Clear”, który znajduje się nad oknem „Depth Plan”.
Uwaga: Po wprowadzeniu danych na temat głębokości oraz parametrów gazów Decoplanner
może skalkulować limit czasu dla nurkowania bez dekompresji. W tym, celu ustaw kursor w
komórce „time” i wciśnij „?” (jeżeli pokaże się cyfra „0” oznacza to, że nurkowanie wymaga
dekompresji) .
Wprowadzanie informacji o gazach dekompresyjnych (Deco Gas)
Po wprowadzeniu danych o głębokościach nurkowania możesz wpisać dane
dotyczące gazów dekompresyjnych.
Użyj klawisza „TAB” lub kliknij myszą w okno „Deco Gas” aby przejść do
wprowadzania mieszanek dekompresyjnych.
W oknie tym możesz wprowadzić dostępne mieszanki dekompresyjne. Po prawej
stronie kolumny „depth” znajdują się przyciski, które umożliwiają wybór punktów
zmiany gazów do maksymalnej głębokości 90m. Kliknij lewym przyciskiem myszy na
strzałkę, aby ustawić głębokość zmiany gazów. W przykładzie wybraliśmy do
dekompresji tlen (100% O2) od 6m.
Możesz wprowadzić do 20 różnych mieszanek.
Tlumaczenie instrukcji programu Decoplanner v.2 Marcin Krysiński
Adv. Trimix Instructor Trainer (www.krysinski.biz) www.zangielskiego.com.pl
strona 3 z 8
Zwrócić uwagę, że program nie ma systemu kontroli dla maksymalnego PO2 i
jest możliwe ustawienie przełączania na 100% O2 na 60m – co nie jest
bezpieczne.
Podobnie jak w planowaniu nurkowania, możesz usunąć poszczególne wiersze w
okienku „Deco Gas” poprzez jednoczesne naciśnięcie CTR+D.
Jeżeli
chcesz
wykasować
wszystkie
wprowadzone
mieszanki
gazów
dekompresyjnych, kliknij na przycisk „Clear” znajdujący się na górze okienka „Deco
Gas”.
Zarządzanie gazami (Gas Plan)
Jedyne kolumny, które możesz zmienić w tym oknie to wielkość (Size) i rezerwa
(Reserve). Kiedy używasz systemu metrycznego (metrów), kolumna „Bar” wskazuje
jakie ciśnienie mieszanki w butlach jest potrzebne do prawidłowego zakończenia
nurkowania (wliczając rezerwę). Jeżeli liczba wyświetla się na czerwono oznacza to,
że przekroczono maksymalne ciśnienie butli (stawione w preferencjach). Wtedy
musisz zwiększyć wielkość/ilość butli użytych do nurkowania. Dobrą praktyką jest
sprawdzenie, czy dysponujesz odpowiednia ilością gazów do przeprowadzenia
nurkowania. Zawsze uwzględnij rezerwę. Pełne zarządzanie gazami jest dostępne
jedynie po zaplanowaniu nurkowania.
Jeżeli chcesz wykasować zawartość, kliknij na przycisk „Clear”, który znajduje się na
górze okna „gaz plan”.
Przycisk: Planowanie Nurkowania (Plan Dive)
Wciśniecie tego przycisku powoduje obliczenie dekompresji i wymagań co do ilości
gazów. Wszystkie mieszanki dekompresyjne wprowadzone do Decoplanner’a będą
użyte podczas planowania nurkowania.
Tlumaczenie instrukcji programu Decoplanner v.2 Marcin Krysiński
Adv. Trimix Instructor Trainer (www.krysinski.biz) www.zangielskiego.com.pl
strona 4 z 8
Na rys. pokazane jest obliczenie dekompresji dla zadanego nurkowania. Widać, że
wymagany jest 1 min. przystanek na 9m (na EAN30) i 6 min. na 6 metrach (na tlenie
– 100% 02). Dodatkowo ciśnienie w butlach o łącznej pojemności 24l wyświetla się
na czerwono ponieważ przekroczono dopuszczalne ciśnienie robocze ustawione w
preferencjach.
Przycisk: Brak gazów dekompresyjnych (No Deco Gas)
Ten przycisk oblicza dekompresję i wymagane gazy dla nurkowania przy założeniu,
że wszystkie mieszanki zaplanowane do dekompresji zostały utracone i nurkowanie
musi być przeprowadzone tylko przy użyciu gazu dennego (back gas).
Jak widać w powyższym przykładzie poprzednio skalkulowany przystanek na 6m
wydłużył się z 6 do 14 minut.
Okno: Planowanie Nurkowania (Plan Dive)
Okno to dostarcza szczegółowych informacji o planowanym nurkowaniu i
dekompresji. Program pokazuje pełne informacje o czasie trwania przystanków,
uwzględniając ich początek i koniec. Wyświetla także CNS% i OTU, na kolejnych
etapach nurkowania. (wartości CNS% i OTU na koniec nurkowania pokazują się w
ostatnim wierszu). Okienko „MVal” pokazuje maksymalną wartość M podczas
kolejnych etapów nurkowania. Wartość ta rośnie kiedy podczas wynurzania.
W ostatniej linii pokazano wartość niektórych parametrów na zakończenie
nurkowania. Można odczytać: całkowitą długość nurkowania (czerwony okrąg),
powierzchniowa wartość Gradient Factor (zielony okrąg) i maksymalna,
powierzchniowa wartość M (niebieski okrąg).
W przypadku gdy uznasz, że powierzchniowa wartość MVal% jest zbyt duża, możesz
zmodyfikować wartości czynników Gradient Factor low (GF Lo%) oraz „Gradient
Factor high” (GF Hi%), w miejscu pokazanym na rysunku, aby zmienić konserwatyzm
modelu użytego do planowania.
Tlumaczenie instrukcji programu Decoplanner v.2 Marcin Krysiński
Adv. Trimix Instructor Trainer (www.krysinski.biz) www.zangielskiego.com.pl
strona 5 z 8
Jeśli chcesz się dowiedzieć więcej nt. zależności pomiędzy gradientami a wartością
M przeczytaj rozdział Analiza Nurkowania („dive analysis”).
Jeżeli zmienisz jakiekolwiek dane w oknie “Depth Plan” to pozostałe informacje w
Decoplannerze zostaną podświetlą się na szaro, dla zaznaczenia, że nie są już
aktualne. Naciśnij jeden z przycisków „Plan Dive” lub „No deco Gas”, aby ponownie
zaplanować nurkowanie.
Przycisk: Planowanie Zakresu Nurkowania (Range Plan)
Daje dostęp do prostego narzędzia umożliwiającego
planowanie zakresu
nurkowania. Umożliwia ono obejrzenie zmiany wymaganej dekompresji w funkcji
czasu (z użyciem wymaganych gazów).
Wykresy (Graphs)
Daje dostęp do wykresów wysycania/odsycania tkanek dla danego nurkowania.
Analiza (Analyse)
Daje dostęp do szczegółowej analizy nurkowania.
Kolejne nurkowanie (Next Dive)
Pozwala na zaplanowanie nurkowania powtórzeniowego.
Tlumaczenie instrukcji programu Decoplanner v.2 Marcin Krysiński
Adv. Trimix Instructor Trainer (www.krysinski.biz) www.zangielskiego.com.pl
strona 6 z 8
Zrozumienie wartości M
W połączeniu z tablicą hipotetycznych tkanek odniesienia, obliczenia nasycenia gazami i
wartości M stanowią główne elementy modelu rozpuszczalności gazów , tzw. Modelu Haldana.
Dzięki użyciu szeroko dostępnych programów komputerowych nurkowie techniczni mogą
korzystać z tego modelu w celu zapewnienia bezpieczeństwa dekompresji. Poprawne
zrozumienie znaczenia wartości M jest pomocne przy ustalaniu odpowiednich parametrów i
ocenie różnych profili dekompresji.
Co to są wartości M? Termin „wartość M” (M-value) stworzył Robert D. Workman w
połowie lat sześćdziesiątych, podczas badań nad dekompresją prowadzonych dla
Eksperymentalnej Jednostki Nurków Amerykańskiej Marynarki Wojennej (NEDU).
Workman był lekarzem w randze kapitana w Siłach Medycznych amerykańskiej
marynarki.
Litera M oznacza „maksimum". Dla danego ciśnienia otaczającego, wartość M
określa się jako maksymalną wartość ciśnienia gazu obojętnego (absolutnego), który
hipotetyczny przedział tkanek odniesienia jest w stanie "tolerować" bez pojawiania
się symptomów choroby dekompresyjnej (DCS). Wartości M odzwierciedlają
tolerancję dla dopuszczalnego gradientu pomiędzy ciśnieniem gazu obojętnego, a
ciśnieniem otaczającym w każdej tkance odniesienia. Inne terminy używane na
określanie wartości M to "limit tolerancji nadciśnienia", "ciśnienie krytyczne" i " limity
supersaturacji". Termin "wartość M" jest powszechnie używany przez autorów modeli
dekompresji.
Tło historyczne
W haldanowskim modelu dekompresji gazu rozpuszczonego, obliczenia wysycenia
gazem każdej hipotetycznej tkanki porównuje się z "kryteriami ograniczającymi
wynurzenie" w celu określenia bezpiecznego profilu wynurzenia. We wczesnych
latach funkcjonowania modelu, także w metodzie opracowanej przez Johna S.
Haldane w 1908 r., kryteria ograniczające wynurzenie podane były w formie
"proporcji supersaturacji". Na przykład Haldane stwierdził, że nurek, którego "tkanki"
były nasycone powietrzem na głębokości 10m mógł wynurzyć się bezpośrednio na
powierzchnię (poziom morza) bez pojawienia się symptomów choroby
dekompresyjnej.
Ponieważ ciśnienie otaczające nurka na głębokości 10m jest dwukrotnie wyższe niż
na poziomie morza, Haldane stwierdził, że stosunek 2:1 tolerowanego nadciśnienia
do ciśnienia otaczającego można użyć jako kryterium ograniczające wynurzanie. Ten
przybliżony stosunek Haldane wykorzystał do opracowania pierwszych tabeli
dekompresyjnych. W latach późniejszych, aż do lat sześćdziesiątych, twórcy modeli
stosowali różne proporcje dla tkanek o różnych przedziałach czasu połowicznego
wysycenia. Większość tabeli dekompresyjnych Marynarki Amerykańskiej obliczano
przy pomocy tej metody.
Niemniej jednak pojawił się problem. Wiele tabeli przygotowywanych przy pomocy tej
metody nie sprawdzało się w przypadku głębszych i dłuższych nurkowań. Robert
Workman rozpoczął systematyczny przegląd modeli dekompresji, łącznie z
dokonanymi
wcześniej
badaniami
przeprowadzonymi
przez
Marynarkę
Amerykańską. Doszedł do kilku istotnych wniosków. Stwierdził, że oryginalny
Tlumaczenie instrukcji programu Decoplanner v.2 Marcin Krysiński
Adv. Trimix Instructor Trainer (www.krysinski.biz) www.zangielskiego.com.pl
strona 7 z 8
stosunek Haldane' a 2:1 (oparty na powietrzu) wynosił tak naprawdę 1,58:1, jeśli
brało się pod uwagę jedynie ciśnienie parcjalne gazu obojętnego w powietrznym
azocie. (Do tego czasu badania nad dekompresją wykazały, że tlen nie stanowi
ważnego czynnika w powstawaniu choroby dekompresyjnej; winne były gazy
obojętne, takie jak azot i hel). Analizując dane, Workman stwierdził, że "proporcje
tkanki" dla tolerowanego ciśnienia zmieniały się w zależności od czasu połowicznego
wysycenia i głębokości. Dane pokazały, że tkanki o krótszym czasie połowicznego
wysycenia tolerowały większe nadciśnienie niż tkanki wolniejsze, i że dla wszystkich
przedziałów dopuszczalne proporcje zmniejszały się wraz ze zwiększaniem
głębokości. Zamiast użyć proporcji Workman opisał maksymalne dopuszczalne
ciśnienie parcjalne azotu i helu dla każdej tkanki, na każdej głębokości jako "wartość
M". Następnie stworzył "liniową projekcję" wartości M jako funkcję głębokości i
odkrył, że była ona rozsądnie bliska danym rzeczywistym. Stwierdził, że "liniowa
projekcja" wartości M przydaje się również do tworzenia programów komputerowych.
WARTOŚCI M WORKMANA
Przedstawienie wartości M przez Workmana w formie równania liniowego było
istotnym krokiem w
ewolucji modelu dekompresji rozpuszczonego gazu. Jego wartości M ustaliły
koncepcję liniowej
zależności pomiędzy ciśnieniem na danej głębokości (czyli ciśnieniem otaczającym) i
dopuszczalnym
ciśnieniem gazu swobodnego w każdym przedziale "tkanki". Koncepcja ta jest
ważnym elementem
dzisiejszego modelu "rozpuszczonego gazu" jest stosowany przez wielu autorów
modeli.
Workman wyraził swoje wartości M w formie równania liniowego o określonym
nachyleniu i miejscu
przecięcia (patrz rys. 1). Wartość wynurzania się na powierzchnię była oznaczona
jako MO (czyli M
zero). Była to wartość punktu przecięcia równania liniowego z ciśnieniem na
głębokości zero (pomiar)
na poziomie morza. Nachylenie równania liniowego określone mianem M
(wymawiane jako delta M)
przedstawiało zmianę wartości M w miarę zmiany ciśnienia na danej głębokości.
Tlumaczenie instrukcji programu Decoplanner v.2 Marcin Krysiński
Adv. Trimix Instructor Trainer (www.krysinski.biz) www.zangielskiego.com.pl
strona 8 z 8