Strona Urzędu Miasta i Gminy Piwniczna

Regionalny Zespół "DOLINA POPRADU"
29/12/2015
PDF DRUKUJ
"DOLINA POPRADU"
http://dolina-popradu.pl/
W województwie małopolskim najbogatszym pod względem etnograficznym rejonie
Polski - a w powiecie nowosądeckim szczególnie, bo to właśnie tutaj wciąż żywe są
tradycje przodków Lachów i Górali - działa od wielu lat bardzo dużo zespołów
regionalnych.. W Piwnicznej istnieje również zespół regionalny ocalający i przenoszący
ponad wiekami a nawet tysiącleciami , folklor górali nadpopradzkich. W mieście od
zarania związanym z górską rzeką Poprad, wszystko co ważne dla tej ziemi ma w nazwie
lub symbolice Poprad. A więc i zespół regionalny przyjął nawę „Dolina Popradu”.
W latach 60-tych XX wieku grupa nauczycieli piwniczańskich starała się wydobyć z
ludzkiej pamięci zwyczaje tańce i pieśni od lat rodzące się na tej ziemi , bądź
przynoszone tu z migracji ludności czy służby „ w rekrutach”. W r.1965 Edward Grucela
– muzyk i rzeźbiarz, Eugeniusz Lebdowicz – polonista, człowiek o szerokich
zainteresowaniach, Mieczysław Łomnicki – muzyk, historyk – założyli w Piwnicznej
zespół regionalny.
Od początku inspiracją i pomocą slużył etnograf Kazimierz Bogucki, zaś nad
choreografią czuwał Józef Unold. Przez 35 lat zespołem kierował Edward Grucela, w
sprawach organizacyjnych pomagała początkowo Maria Gancarczyk a potem doraźnie
członkowie zespołu Jacek Durlak z żoną Krystyną. Nad kronikami zespołowymi czuwa
Maria Broniszewska – Jarząb.
Pierwszy skład kapeli: Edward Grucela – pryma (skrzypce), Jan Wróbel – klarnet, Antoni
Leśniak – trąbka, Eugeniusz Lebdowicz – sekunda I (skrzypce), Mieczysław Łomnicki –
sekunda II (skrzypce), Eugeniusz Stelmach – bas.
Od 1986 do 2000 zespołowi przygrywała Rodzinna Kapela Grucelów w składzie: Edward
Grucela – kierownik „muzyki” - pryma (skrzypce), Mieczysław Grucela sekunda
(skrzypce), Irena Grucela – Stawiarska - bas, Stanislaw Judka – klarnet (na basach grała
też Kinga Izworska).
Pod koniec 2000 roku funkcję kierownika Regionalnego Zespołu „Dolina Popradu” objął
Wojciech Bogucki, następnie w II połowie 2001 zastąpił go Ludwik Górka.
Od 2003 roku zespołem kieruje Maciej Jeżowski, zaś kapela gra w składzie: Stanisław
Dudka – kierownik kapeli - pryma (skrzypce), Piotr Kulig sekunda (skrzypce), Tymoteusz
Florian – bas oraz Bogdan Kurzeja sekunda (skrzypce).
Grą na heligonce zespół wspierali Antoni Toczek oraz Aleksander Lebdowicz.
Od 40 lat zespół prezentuje folklor górali nadpopradzkich, zwanych czasem czarnymi
góralami, bo jak można zobaczyć na fotografiach gunie i hołośnie mają ciemną barwę.
Strój męski uzupełniają: biała koszula, czarna lub ciemnoniebieska kamizelka, pas
skórzany wybijany ćwiekami, kierpce z długimi nawłokami i oczywiście kapelusz.
Strój kobiecy to obcisłe kaftaniki (katanki) uszyte z cienkiej jednokolorowej wełny lub
kwiecistego perkalu, biała bluzka, korale, chustka „tybetowa” w kwiaty, szeroka i długa
spódnica z „drukowanego” materiału tzw. „błąkiciora” czy „farbanica” lub jednobarwna
obszyta tasiemką u dołu, na spódnicę nakładano zapaski białe albo kolorowe a na nogi
oczywiście kierpce.
Na repertuar zespołu składają się pieśni o nucie tęsknej, śpiewane przy pasieniu bydła
czy owiec, ale bywają też pieśni rytmiczne do tańca, żartobliwe przyśpiewki śpiewane w
karczmie, na weselu czy „muzyce”.
Tańce najczęściej zespołowe jak: paw, pijowecka, hanok, błasiok, polka bez stołek,
madziar, obyrtany, koński, ale bywają też tańce inicjowane lub w całości wykonywane
przez pojedyncze pary jak np.: zamiatany, śtajerek, polka na ławie.
Prezentowane są zabawy zręcznościowe chłopców: kocury, dupek, łomanie na ręce i in.
Programy wykonywane przez zespół to: ”Na holi”, ”Pożegnanie rekrutów”, ”Muzyka po
kośbie”, ”Wilija u cornyk góroli” i program kolędniczy oraz ”Wesele piwniczańskie”.
Od 1988 roku do programu zespołu włączono wiersze pisane gwarą przez członkinię
zespołu, poetkę – Wandę Łomnicką – Dulak.
Przez cały okres działalności zespół ”Dolina Popradu” skupia ludzi bardzo młodych i nie
tylko ocala ginący folklor ale pełni też rolę wychowawczą młodzieży, która właśnie tutaj,
poprzez poznanie korzeni uczy się miłości do małej ojczyzny.
Od 1965 roku przez zespół przeszło ok. 400 osób, uczestnicząc w tysiącach prób i
setkach występów, tu skojarzyło się 16 par małżeńskich, dziś występują już ich dzieci a
niedługo pewnie i wnuki.
Niektórzy znakomici śpiewacy, tancerze, muzycy przeszli już na niebiańskie gronie i
stamtąd pewnie niosą się piwnicańskie nuty.
Zespół wielokrotnie koncertował na Słowacji, przedstawiał góralski folklor na Czechach,
zadziwiał żywiołowością Węgrów nad Balatonem.
Reprezentanci zespołu występowali także w Anglii i w Niemczech, a w 1999 roku
członkinie „Doliny Popradu” śpiewały na Placu Św. Piotra w Rzymie utwory z nagranej
wcześniej płyty „Życzymy, życzymy”. Dzięki wytrwałej pracy ludzi kochających folklor
zwyczaje górali nadpopradzkich były prezentowane na wielu festiwalach, konkursach i
przeglądach w różnych miastach Polski.
W kolekcji nagród zespołowych znalazły się kilkakrotnie „Złote serca” z Festiwalu Górali
Polskich w Żywcu (1988, 1995), „Srebrna ciupaga” z Międzynarodowego Festiwalu
Folkloru Ziem Górskich Zakopanem (1995), „Brązowa ciupaga” (1988), I miejsce w
Przeglądzie Dorobku Kulturalnego Wsi „Przytoczna 87”, Brązowe serca żywieckie,
nagroda za uratowanie stroju czarnych górali w Żywcu, puchary „Jesieni Tatrzańskiej”, II
nagroda w Konkursie Tańca Ludowego w Rzeszowie, II nagroda w Konkursie Obrzędów
weselnych „Kadzidło 2002” i wiele innych nagród.
Od 35 lat prawie co rok „Dolina Popradu” występuje w koncertach ”Tygodnia Kultury
Beskidzkiej”.
W roku 1996 piwniczańscy śpiewacy, muzycy i tancerze wystąpili w Filharmonii
Narodowej w koncercie ”Epopeja Karpacka” z cyklu ”Pieśni ziemi ojczystej” a w 1999 w
dalekim Sierpcu z ogromnym wzruszeniem odbierali ludowego Oskara czyli Nagrodę im.
Oskara Kolberga.
Zespół wielokrotnie nagrywał swoje utwory dla Polskiego Radia (I program oraz Radio
Kraków) a także dla telewizji m. in. z cyklu „Obrzędy i zwyczaje” film „Pożegnanie
rekrutów” (1986) i film krótkometrażowy „Tryptyk sądecki” (1971).
Prawie 40 lat istnienia to ponad tysiąc występów w różnych miastach Polski od Szczecina
po Lublin, od Mazur po Książ, od Łeby po Prudnik, udział w imprezach lokalnych jak Dni
Piwnicznej ale też w ogólnopolskich np. Dożynki Centralne w Opolu.
To także ogromna promocja ziemi piwniczańskiej na przeglądach, targach, wystawach,
występy podczas wielkich widowisk historycznych – Pokojowe Spotkania Królów i
Królewskie zaręczyny. To łączenie się w pieśni z mniejszościami narodowymi podczas
koncertów Łemkwskiej Watry, Od Rusal do Jana i Wrzosowiska. To ogromny wkład w
kulturę, szczególnie ludową i muzyczną ziemi piwniczańskiej, to cenny dar od kilku
pokoleń piwniczan do skarbnicy polskiego folkloru.
1996r.
Międzynarodowe Spotkania Folklorystyczna „Kupalnocka 96” Płońsk,
Pułtusk, Ciechanów
1997r.
XI Ogólnopolski Festiwal Kultury Młodzieży Szkolnej Przysucha
1998r.
Występ w Lipanach (Słowacja)
XIV Międzynarodowe Spotkania Folklorystyczne „ O pawie pióro” i „O gliniany dzban” Tarnów
zdobycie dwóch pierwszych nagród
1999r.
Udział w oprawie folklorystycznej Spotkania z Ojcem Św. w Starym Sączu
udział w Festiwalu Folklorystycznym w Krivanach, występy na Dożynkach Małopolskich
w Zalipiu
Nagroda im. Oskara Kolberga - wręczenie w Sierpcu
2000r.
Dzień sądecki na Cepeliadzie w Krakowie
Festyn polsko-słowacki „Łączy nas granica”
2001r.
Udział w targach turystycznych w Lublinie, w Wystawie Twórców ludowych pogranicza
polsko-słowackiego w Prudniku,
występ gościnny w XXXIV Festiwalu Rusinów i Ukraińców na Słowacji (Kamienka),
nagranie płyty „Tam koło Piwnicny miastecka...”
wyjazd do Kesztheley (Węgry)
2002r.
Występy noworoczne w Gardzienicach
wyróżnienie dla par taneczynch na Karnawale Góralskim
Wyjazd na Węgry – gościnnie u pszczelarzy Szekesfeherrar
II nagroda w konkursie Obrzędów Weselnych w Kadzidle „Czym chata bogata”
promocja Piwnicznej w nowosądeckim skansenie
Występ podczas „Pokojowego Spotkania Królów” w Piwnicznej
2003r.
Występ w czasie imprezy „Królewskie zaręczyny”w Piwnicznej
Gościnnie w Zyndramowej na święcie „Od Rusal do Jana”
Występy w czasie otwarcia ekspozycji „Góry pod Warszawą” w Ogrodzie Botanicznym w
Powsinie, promocja Piwnicznej
2004r.
Kolędowanie w Szczecinie
„Wesele piwniczańskie” – występ w czasie „Dni Piwnicznej”
I Festiwal Kuchni Świata – Ruciane Nida
Występ w czasie imprez organizowanych przez Instytut „Europa Karpat”
Udział w koncercie”Zagrajcie mi skrzypce” – Wrzosowisko V w Piwnicznej
Występy na XIV Festiwalu Pieśni Świątecznych w Uherskim Hradiszcze (Czechy)
2005r.
Udział w Konkursie Popisu Solowego Par tanecznych XXXIII Karnawału Góralskiego w
Bukowinie Tatrzańskiej.
Trasa koncertowa w Finlandii.
koncert w Lipsku nad Biebrzą
jubileusz 40 lecia RZ „Doliny Popradu”
2006r.
13 maja zmarł Stanisław Judka, klarnecista- członek rodzimej kapeli Grucelów,
przygrywał zespołowi w latach 1989-1999.
zdobycie pierwszego miejsca w Podegrodzkiej w kolejnej edycji Konkursu
Instrumentalistów „Druzbacka”
udział w VII Festiwalu Muzyki Ludowej w Hornym Vadicovie
rocznica nadania miastu i Gminie Piwniczna Krzyża Walecznych- wieczornica.
11 listopada odszedł na wieczną obigrowkę Aleksander Lebdowicz- przygrywał na
heligonce od 1995-2003, w1 latach 2002-2003 był prezesem zarządu zespołu.
2007r.
6 kwietnia odszedł Franciszek Sikorski- swoisty piwniczański Sabała, dobry duch
zespołu
wizyta we Francji
udział w cyklicznych imprezach: „Druzbacka” w Podegrodziu, „Dni Piwnicznej”,
„Wrzosowisko” w Piwnicznej, Dożynki w Lipnicy i Korzennej.
Jubileusz 20- lecia Pracy Twórczej Wandy Łomnickiej-Dulak – poetka tworząca w
gwarze i języku literackim, wydała 8 tomików wierszy, redaktorka gazety „Znad
Popradu”, współorganizatorka „Wrzosowisk”, autor wielu scenariuszy
wykorzystywanych dla potrzeb zespołu.
2008r.
udział w spotkaniach autorskich: promocja książki „A Wisła płynie dalej” oraz „Skarby w
Kicarzy. Legendy i opowieści na motywach piwniczańskich gadek”.
Udział w Konkursie Popisu Solowego Par tanecznych XXXIV Karnawału Góralskiego w
Bukowinie Tatrzańskiej.
udział w XXVI Konkursie Muzyk, Instrumentalistów, Śpiewaków Ludowych i Drużbów
Weselnych Drużbacka 2008.
promocja słownika gwarowego „Matusine słówecka” Wandy Łomnickiej- Dulak
XXXIX Festiwa Folkloru Górali Polskich w Żywcu
udział w kolejnej edycji „Wrzosowiska”, pożegnanie wakacji w Starym Sączu, udział w
konferencji poświęconej pergaminom królewskim.
2009r.
11 lutego, nowym kierownikiem zespołu zostaje Dariusz Rzeźnik
wyjazd do Konsulatu Generalnego Republiki Węgierskiej w Krakowie z podwójnej
okazji- rocznicy Węgierskiej Wiosny Ludów i 15-lecia otwarcia Konsulatu w Krakowie
wyjazd do Krakowa z okazji uroczystości nadania Honorowego Obywatelstwa Kard.
Dziwiszowi- Metropolicie Krakowskiemu.
udział w XXXVII Druzbacce w Podegrodziu
wręczenie nagrody artystycznej im. Orkana Wandzie Łomnickiej-Dulak za pietyzm w
utrwalaniu dziedzictwa kulturowego oraz dialektów polskich Karpat.
nagranie płyty z kolędami i pastorałkami czarnych górali
udział w II Festiwalu Górali Karpackich w Szczawnicy
występ w czasie Dni Piwnicznej, Dni Rytra, na Wrzosowisku i Dożynkach w Młodowie.
udzuał w eliminacjach do 16 Ogólnopolsiego Konkursu Kolęd i Pastorałek im. Ks.
Kazimierza Szfarlika.
2010r.
Koncerty z cyklu „Wesoło nowina Panna rodzi Syna”
II Małopolski Konkurs Obrzędów, Obyczajów i Zwyczajów „ Pogórzańskie Gody” w
Łużnej- kwalifikacja na Międzywojewódzki Sejmik Wiejskich Zespołów Teatralnych w
Bukowinie Tatrzańskiej
udział w Paradzie Kultur Pogranicza w Łużnej.
udział w Międzywojewódzkim Sejmiku Wiejskich Zespołów Teatralnych w Bukowinie
Tatrzańskiej - kwalfikacja do Centralnego Sejmiku Teatru Wsi Polskiej w Tarnogrodzie
udział w XXVII Ogólnopolskim Sejmiku Teatrów Wsi Polskiej w Tarnogrodzie
uroczyste wręczenie nagrody dla Piotra Kuliga, jednego z laureatów nagrody w
dziedzinie kultury i ochrony dóbr
Jubileusz 45-lecia RZ „Dolina Popradu”
2011r.
promocja książki „Kolory Nadpopradzia. Regionalizm w Piwnicznej” (opisującej dzieje
zespołu) autorstwa Marii Brylak-Załuskiej, Edwarda Gruceli, Michaliny Wojtas,
Aleksandry Szurmiak- Boguckiej oraz Marii Broniszewskiej- Jarząb
zajęcie I miejsca w kategorii I- zespoły tradycyjne- Dolina Popradu otrzymała najwyższą
nagrodę czyli Złotą Ciupagę na 43 Międzynarodowym Festiwalu Folkloru Ziem Górskich
w Zakopanem.