Materiały Konferencyjne - Uniwersytet Medyczny w Łodzi

Transkrypt

II Konferencja Naukowo-Szkoleniowa
"POSTĘPY W PREWENCJI, DIAGNOSTYCE I TERAPII
NADCIŚNIENIA TĘTNICZEGO U DZIECI"
Łódź, 7 listopada 2008
MATERIAŁY KONFERENCYJNE
Zakład Biofizyki Katedry Nauk Podstawowych i
Przedklinicznych Uniwersytetu Medycznego w Łodzi
oraz
Wydział Zdrowia Publicznego Urzędu Miasta Łodzi
Wydział Edukacji Urzędu Miasta Łodzi
Łódzki Oddział Polskiego Towarzystwa Nadciśnienia
Tętniczego
mają zaszczyt zaprosić na
II Konferencję Naukowo-Szkoleniową
POSTĘPY W PREWENCJI, DIAGNOSTYCE I TERAPII
NADCIŚNIENIA TĘTNICZEGO U DZIECI
Termin i miejsce Konferencji
7 listopada 2008 roku
w godz.9.30-16.00
Duża Sala Obrad Rady Miejskiej Urzędu Miasta Łodzi
Łódź ul. Piotrkowska 104
Urząd Miasta Łodzi dn. 7 XI 2008 r
GŁÓWNE TEMATY KONFERENCJI:
-
Nadciśnienie tętnicze u dzieci i młodzieży
Nadwaga, otyłość , zespół metaboliczny w wieku rozwojowym
Nadciśnienie i choroby współtowarzyszące
Wczesna prewencja nadciśnienia tętniczego
KOMITET NAUKOWY:
-
prof. dr hab. n. med. Jan Błaszczyk
prof. dr hab. n. med. Danuta Chlebna Sokół
prof. dr hab. n. med. Jan Goch
prof. dr hab. n. med. Michał Nowicki
prof. dr hab. n. med. Dariusz Nowak
-
prof. dr hab. n. med. Krzysztof Buczyłko
prof. dr hab. n. med. Wojciech Drygas
prof. dr hab. n. med. Alicja Krzyżaniak
dr n. med. Lidia Ostrowska Nawarycz
dr hab. n. med. Marcin Tkaczyk
KOMITET ORGANIZACYJNY:
PRZEWODNICZĄCA: dr n. med.. Lidia Ostrowska Nawarycz
CZŁONKOWIE: tech. Wioletta Grabowicz, lek. med. Łukasz Gwoździński, dr n. chem. Iwona Iwanicka,
dr hab. n. med. Leszek Klimek, dr hab. n. med. Edward Kowalczyk, dr n. przyr. Tadeusz Nawarycz
PUNKTY EDUKACYJNE
Uczestnicy Konferencji uzyskają 6 punktów edukacyjnych
SEKRETARIAT KONFERENCJI-ZGŁASZANIE UCZESTNICTWA:
Zakład Biofizyki Katedry Nauk Podstawowych Uniwersytetu Medycznego
90 647 Łódź Pl. Hallera 1
Wioletta Grabowicz tel./fax o42 636 86 83
Tel.042 639 33 36
e-mail: [email protected]
www.ekonferencje.pl/hiperkid
Zaproszenie
Szanowni Państwo.
Jest mi niezmiernie miło powitać Państwa, w imieniu Komitetu Organizacyjnego i
Naukowego na II Konferencji Naukowo-Szkoleniowej ”Postępy w profilaktyce,
diagnostyce i leczeniu nadciśnienia tętniczego u dzieci”. Otyłość, nadwaga, nadciśnienie
tętnicze w wieku rozwojowym stanowią coraz częściej dostrzegany, narastający problem
zdrowotny również w naszym kraju. Uzasadnia to potrzebę dalszej współpracy pomiędzy
Uniwersytetem Medycznym w Łodzi a Urzędem Miasta.
Szczególne słowa powitania kieruję do Pana Prezydenta Łodzi dr Jerzego
Kropiwnickiego oraz Jego Magnificencji Pana Rektora Uniwersytetu Medycznego
prof. dr hab. n. med. Pawła Górskiego. Jednocześnie dziękuję zarówno Panu Rektorowi i
Panu Prezydentowi za honorowy patronat nad Konferencją.
Zwracam się ze słowami powitania i podziękowania do Pana Dyrektora Wydziału
Zdrowia Publicznego Urzędu Miasta Łodzi Pana dr Macieja Prochowskiego, Pani
dr Iwony Iwanickiej oraz Pani dr Elżbiety Roczek za wyjątkowe zrozumienie
podnoszonych problemów zdrowotnych dotyczących dzieci w naszym mieście i za
wsparcie nie tylko finansowe.
Przy współpracy Uniwersytetu Medycznego oraz Wydziału Zdrowia Publicznego
Urzędu Miasta Łodzi od kilku lat prowadzone są w naszym mieście badania i realizowane
profilaktyczne projekty mające na celu wczesną identyfikację dzieci z otyłością, nadwagą
oraz nadciśnieniem tętniczym
Dzisiejsza Konferencja jest również możliwa dzięki wsparciu finansowemu
wydziału Edukacji Urzędu Miasta Łodzi, którym kieruje dyrektor Pan Jacek Człapiński.
Witam wszystkich zaproszonych gości. Witam Panie Profesor i Panów Profesorów
oraz zespół uczestniczący w realizacji programu. Witam również dyrektorów przedszkoli
biorących udział w programie. Witam wszystkich uczestników dzisiejszego spotkania.
Konferencja jest okazją do prezentacji dorobku naukowego naszego środowiska,
prowadzonych lokalnych działań profilaktycznych oraz integracji środowiska naukowego.
Przewodnicząca Komitetu Organizacyjnego
dr n. med. Lidia Ostrowska Nawarycz
Firmy i organizacje wspierające Konferencję:
HARTMAN
RADWAG
SERVIER
SCHILLER
ŁÓDŹ ZDROWE MIASTO
PROGRAM KONFERENCJI
9.30 – 9 45
Powitanie uczestników konferencji
Sesja plenarna - część I Przewodniczą : prof. dr hab. n. med. Danuta Chlebna Sokół,
prof. dr hab. n. med. Wojciech Drygas
9.45 -10.10 prof. dr hab. n. med. Wojciech Drygas, dr n. hum.: Zofia Słońska: Jak
skutecznie promować korzystne zachowania zdrowotne wśród dzieci i młodzieży doświadczenia Programu Polkard Media "Pamiętaj o Sercu"
10.10 -10.35 dr hab. n. med. Zbigniew Doniec: Astma oskrzelowa i otyłość - razem czy
osobno ?
10.35 -11.00 dr hab. n. med. Agnieszka Szadkowska: Zaburzenia wartości ciśnienia
tętniczego u dzieci z cukrzycą
11.00 -11.25 prof. dr hab. n. med. Alicja Krzyżaniak: Tradycja i współczesność w
badaniach nadciśnienia tętniczego u dzieci
11,.25 -11.45 Dyskusja
11.45-12.15 Sesja plakatowa Przewodniczą: prof. dr hab. n. med. A. Krzyżaniak,
dr hab. n. med. A. Szadkowska
12.15- 12.45 Przerwa
Sesja plenarna - część II Przewodniczą:
prof. dr hab. n. med. Jan Goch ,
dr hab. n. med. Marcin Tkaczyk
12.45-13.10 prof. dr hab. n. med. Danuta Chlebna Sokół, lek. med. Katarzyna KulińskaSzukalska, dr n. med. Iwona Ligenza, lek. med. Joanna Golec, dr n. med. Anna
Szczepaniak-Kubat: Zespół metaboliczny jako problem medyczny w wieku rozwojowym
– na przykładzie badań własnych.
13.10-13.35 dr hab. n. med. Marcin Tkaczyk: Leczenie nadciśnienia u dzieci z
przewlekłą chorobą nerek
13.35-14.00 prof. dr hab. n. med. Jan Goch : Nadciśnienie tętnicze w zespole
metabolicznym
14.00-14.25 dr n. med. Lidia Ostrowska Nawarycz, dr Tadeusz Nawarycz: Ocena
rozwoju fizycznego, stanu odżywienia oraz ciśnienia tętniczego w oparciu o zintegrowane
rozkłady centylowe – doświadczenia łódzkie
14.25 -15.00 Dyskusja i Zakończenie Konferencji
STRESZCZENIA
WYSTĄPIENIA PLENARNE
Zbigniew Doniec
Astma oskrzelowa a otyłość - razem czy osobno ?
Klinika Pneumonologii, Instytut Gruźlicy i Chorób Płuc, Oddz. Terenowy w Rabce-Zdroju
Astma oskrzelowa jest przewlekłą chorobą zapalną układu oddechowego o
wieloczynnikowej etiologii. Częstość jej występowania istotnie wzrosła w ostatnich
dekadach. Jednym z czynników który jest rozpatrywany jako czynnik ryzyka rozwoju
astmy oskrzelowej jest nadwaga i otyłość. Takie podejście wynika między innymi z faktu,
że zarówno w astmie jak i w otyłości obserwuje się podobne trendy wzrostowe. Badania
epidemiologiczne wskazują na 2 - 3 krotny wzrost ryzyka astmy u otyłych. Wykazano
również, że otyłość może poprzedzać rozwój astmy.
W warunkach fizjologicznych stan równowagi energetycznej i masa tkanki
tłuszczowej utrzymywane są na stałym, indywidualnym poziomie (set point), a zmiany
masy ciała są samoistnie korygowane dzięki integracji mechanizmów kontroli opartej na
współdziałaniu układu nerwowego i hormonalnego.
Nadrzędną rolę w regulacji przyjmowania pokarmów i przemiany materii
odgrywają neurony jąder podwzgórza, które integrują i odpowiadają na “sygnały
obwodowe”, substancje odżywcze oraz neuropeptydy i hormony krążące we krwi i w
płynie mózgowo-rdzeniowym. Pulsacyjnie wydzielana leptyna jest częścią sprzężenia
zwrotnego informującego ośrodkowy układ nerwowy (OUN) o stanie odżywienia i
zgromadzonych zasobach energetycznych. Leptyna, ze względu na swoje działanie
zmniejszające spożycie pokarmów określana hormonem sytości, zwiększa również
wydatek energetyczny i nasila procesy termogenezy a jej stężenie w surowicy krwi
koreluje z masą tkanki tłuszczowej w organizmie oraz wskaźnikiem wagowo-wzrostowym
(Body Mass Index - BMI).
W złożonym procesie regulacji bilansu energetycznego zaangażowane są także
peptydy opioidowe, ale także dopamina, serotonina, acetylocholina, hormon koncentrujący
melaninę (MCH), tlenek azotu, cytokiny i insulina a także glikokortykosteroidy, które
działają bezpośrednio na tkankę tłuszczową i zwiększają syntezę leptyny oraz jej
wydzielanie u ludzi.
Omawiane czynniki biorące udział w regulacji bilansu energetycznego,
zaangażowane są również w modulowaniu reakcji odpornościowych, w tym procesów o
charakterze zapalnym. Również interesujące wydają się zagadnienia wpływu na bilans
energetyczny leków przewlekle stosowanych w terapii chorych na astmę oskrzelową, w
tym glikokortykosteroidów wziewnych. Czynniki które łączą astmę i otyłość – zapalenie,
czynniki mechaniczne i wspólne czynniki genetyczne ( ekspresja receptora estrogenów i
beta ) mogą stanowić podstawę patofizjologiczną związków pomiędzy oboma chorobami,
jednak ich udział w kształtowaniu się obrazu obu chorób wymaga dalszych wyjaśnień i
badań.
Jan Henryk Goch
Nadciśnienie tętnicze w zespole metabolicznym
Klinika Kardiologii Uniwersytetu Medycznego w Łodzi
Zespół metaboliczny jest obarczony dużym ryzykiem powikłań sercowonaczyniowym. Zgodnie z zaleceniami ESH/ESC chorzy z zespołem metabolicznym zostali
włączeni do klasyfikacji całkowitego ryzyka sercowo-naczyniowego. Współistnienie u
chorego zespołu metabolicznego i nadciśnienia tętniczego lub wysokiego prawidłowego
ciśnienia tętniczego kwalifikuje go do grupy wysokiego lub bardzo wysokiego ryzyka.
Nasuwa się pytanie, czy nadciśnienie tętnicze u chorych z zespołem metabolicznym
wymaga innego postępowania diagnostycznego i terapeutycznego w porównaniu z
postępowaniem w nadciśnieniu u chorych bez zespołu metabolicznego?
Nadciśnienie tętnicze u osób z zespołem metabolicznym jest często ukryte, stąd
konieczność pomiarów całodobowych ciśnienia i pomiarów w warunkach domowych. Z
uwagi na subkliniczne powikłania narządowe w przebiegu zespołu metabolicznego, chorzy
z nadciśnieniem tętniczym wymagają poszerzonej diagnostyki klinicznej w postępowaniu
terapeutycznym należy dążyć do obniżenia ciśnienie tętniczego do wartości niższych niż
140/90 mmHg. Szczególne znaczenie ma leczenie niefarmakologiczne. W leczeniu
farmakologicznym należy uwzględnić profil hemodynamiczny zwiększoną objętość
wewnątrznaczyniową, retencję sodu i zwiększoną wrażliwość na sód. Wydaje się celowe
włączenie leczenia hipotensyjnego u osób z wysokim prawidłowym ciśnieniem tętniczym i
z zespołem metabolicznym, zwłaszcza przy istnieniu subklinicznych powikłań
nadciśnienia.
Lekami pierwszego rzutu w leczeniu nadciśnienia są inhibitory konwertazy
angiotensynowej lub blokery receptorów angiotensyny II i antagoniści wapnia. Małe dawki
diuretyków tiazydowych zgodnie z zaleceniami europejskimi są lekami drugiego lub
trzeciego wyboru. Leki beta-adrenolityczne nowej generacji (karwedilol, newibolol)
znajdują zastosowanie w wybranych grupach chorych. Koniecznym jest stosowanie leków
hipolipeminizujących. Stosowana terapia u chorych na nadciśnienie tętnicze wymaga
szczególnej indywidualizacji.
Alicja Krzyżaniak
Tradycja i współczesność w badaniach nadciśnienia tętniczego u dzieci i młodzieży
Zakład Epidemiologii Katedry Medycyny Społecznej
Uniwersytet Medyczny im. Karola Marcinkowskiego w Poznaniu
Udowodnione korzyści z leczenia nadciśnienia tętniczego osób młodych,
świadomość możliwości ciężkich powikłań w przebiegu choroby nadciśnieniowej
spowodowały wzrost zainteresowania tematyką nadciśnienia również lekarzy pediatrów.
Zainteresowanie pomiarami ciśnienia było najczęściej domeną kardiologów i nefrologów,
którzy rozumieli potrzebę kontroli ciśnienia a normy przyjęte były arbitralnie.
Diagnostyka oraz badania nadciśnienia tętniczego u dzieci i młodzieży powinny
uwzględniać specyfikę rozwojową poszczególnych układów i narządów, które biorą udział
w regulacji ciśnienia. Podwyższone wartości ciśnienia u dzieci zwłaszcza w okresie
dojrzewania przed podjęciem leczenia muszą być potwierdzone w trakcie kolejnych wizyt.
Dlatego też z wyjątkiem ciężkiego nadciśnienia tętniczego bardziej dokładną metodą opisu
wartości ciśnienia jest średnia z wielu pomiarów przeprowadzonych w okresie tygodnia
czy nawet miesięcy.
Częste pomiary ciśnienia oraz zapis wartości ciśnienia umożliwia „Holter
ciśnieniowy”. Jest on szczególnie wskazany w nadciśnieniu tętniczym białego fartucha, w
ocenie ryzyka uszkodzenia narządów oraz w ocenie pozornej oporności na leki a także
wystąpienia
objawów
hipotensyjnych
w
trakcie
przyjmowania
leków
przeciwnadciśnieniowych. Ambulatoryjny ciągły pomiar ciśnienia jest też przydatny u
pacjentów z epizodycznym nadciśnieniem, przewlekłymi chorobami nerek, cukrzycy,
dysfunkcji układu autonomicznego.
Do grupy dzieci, które wymagają szybkiej diagnozy i oceny podwyższonych
wartości ciśnienia kwalifikujemy dzieci z I-szym stopniem nadciśnienia tętniczego
(wartości ciśnienia od 95 do 99 centyla plus 5 mm Hg powyżej) oraz dzieci z II-gim
stopniem nadciśnienia tętniczego (wartości ciśnienia >99 centyla plus 5 mm Hg).
Pacjenci z II-gim stopniem nadciśnienia tętniczego wymagają bardzo pilnej diagnostyki i
farmakoterapii. Nadciśnienie tętnicze II-go stopnia wymaga natychmiastowego leczenia i
konsultacji specjalistycznych.
Diagnostyka nadciśnienia tętniczego u dzieci i młodzieży powinna opierać się na
bardzo dokładnym badaniu przedmiotowym. Zakres badań laboratoryjnych jest
uzależniony od wieku dziecka, wywiadu oraz kwalifikacji do grupy nadciśnienia
tętniczego.
Ocena czynników ryzyka lub chorób współistniejących może być cenną wskazówką
w opracowywaniu schematu badań dla danego dziecka.
Monitorowanie wysokości ciśnienia powinno uwzględniać nie tylko występowanie
czynników ryzyka chorób układu krążenia, lecz także objawów świadczących o
uszkodzeniu narządów. Dotyczy to zwłaszcza oceny układu sercowo-naczyniowego,
unaczynienia siatkówki czy też zmian w naczyniach nerkowych.
Wytyczne II-go Raportu podają, że diagnostyka ukierunkowana na poszukiwanie
nieprawidłowości we wrażliwych narządach takich jak ocena grubości tętnicy szyjnej oraz
badanie moczu pod kątem mikroalbuminurii nie jest zalecane w rutynowej praktyce
klinicznej, chociaż badania u dzieci wskazują, że te dwa nieinwazyjnie badane parametry
mogą być cenną informacją dla lekarza.
Leczenie nadciśnienia tętniczego u dzieci i młodzieży zwłaszcza ze stanem przednadciśnieniowym powinno zaczynać się od terapeutycznej zmiany stylu życia.
Polega ona na redukcji masy ciała, regularnym wysiłku fizycznym i ograniczaniu
siedzącego trybu życia, modyfikacji diety, która powinna być zalecana u dzieci i
młodzieży nie tylko z nadciśnieniem, lecz także stanem przednadciśnieniowym.
Farmakoterapię nadciśnienia tętniczego u dzieci i młodzieży należy rozpocząć w
przypadku nadciśnienia tętniczego wtórnego zwłaszcza chorób nerek, cukrzycy,
niewydolności serca, przerostu lewej komory a także w przypadku stwierdzenia
uszkodzenia narządów wewnętrznych ( serce, nerki, siatkówka) nawet, jeśli to będzie stan
przednadciśnieniowy.
W nadciśnieniu I-go stopnia należy rozpocząć leczenie farmakologiczne w
przypadku, jeśli jest to nadciśnienie wtórne i/lub występują uszkodzenia narządów
wewnętrznych takich jak serce, nerki, siatkówka, tętnice. Leczenie farmakologiczne w
nadciśnieniu tętniczym II-go stopnia powinno być rozpoczęte jak najszybciej. Jest to
również wskazanie do konsultacji specjalistycznej.
Jeżeli dzieci i młodzież wymagają leczenia farmakologicznego należy je rozpocząć od
jednego leku.
Brak dużych badań klinicznych dotyczących leczenia farmakologicznego oraz
wzrastające odsetki dzieci z nadciśnieniem tętniczym pierwotnym oraz innymi czynnikami
ryzyka chorób układu krążenia, wskazują na potrzebę kontynuowania różnych typów
badań w tym zakresie.
Wcześnie rozpoczęta diagnostyka i leczenie nadciśnienia tętniczego pozwoli opóźnić
powstawanie zmian i powikłań narządowych u dzieci i młodzieży.
Danuta Chlebna – Sokół, Katarzyna Kulińska-Szukalska, Iwona Ligenza, Joanna Golec,
Anna Szczepaniak-Kubat
Zespół metaboliczny jako problem medyczny w wieku rozwojowym – na przykładzie
badań własnych
Klinika Propedeutyki Pediatrii i Chorób Metabolicznych Kości I Katedry Pediatrii UM
w Łodzi
W związku ze stale wzrastająca częstością występowania otyłości u dzieci i
młodzieży, która sprzyja zaburzeniom gospodarki lipidowej i węglowodanowej oraz
nadciśnieniu zespół metaboliczny rozpoznaje się coraz częściej w wieku rozwojowym.
Celem pracy było uzyskanie odpowiedzi na pytanie czy w badanej grupie dzieci z
nadmiarem masy ciała może występować zespół metaboliczny lub jego składowe.
Pacjenci i metody: Badaniami objęto 95 dzieci z rozpoznanym nadmiarem masy ciała.
Przeprowadzono u nich pomiary antropometryczne oraz ciśnienia tętniczego krwi.
Oznaczono lipidogram oraz stężenie glukozy w surowicy.
Wyniki: Otyłość prostą rozpoznano u 57 dzieci, natomiast u pozostałych 38 badanych
stwierdzono nadwagę. U 35/95 pacjentów odnotowano hipertriglicerydemię, a u 15/95
obniżone stężenie HDL-cholesterolu, natomiast u żadnego pacjenta nie stwierdzono
nieprawidłowej glikemii na czczo. Wzrost wartości ciśnienia tętniczego powyżej 90 pc (dla
wieku i płci) wykazano u 54/80 dzieci. U 25/95 pacjentów w badanej grupie rozpoznano
zespół metaboliczny, natomiast u kolejnych 37/95 dzieci stwierdzono występowanie
jednocześnie 2 cech tego zespołu. Zespół metaboliczny lub jego 2 składowe wykrywano
częściej u chorych z otyłością aniżeli u dzieci z nadwagą (41 vs. 21).
Wnioski:
1. Zespół metaboliczny rozpoznano u ¼ (26%) dzieci z nadmiarem masy ciała.
2. Pojedyncze składowe zespołu metabolicznego, stwierdzone prawie u wszystkich
pozostałych dzieci z nadwagą i otyłością, mogą stanowić wczesny objaw
nieprawidłowości metabolicznych sprzyjających inicjacji tego zespołu.
Wyniki przeprowadzonych badań wskazują na pilną potrzebę wprowadzenia wczesnej
profilaktyki zespołu metabolicznego, w tym przede wszystkim nadmiaru masy ciała, przez
powszechną edukację dotyczącą głównie właściwego odżywiania i odpowiedniej
aktywności fizycznej.
Marcin Tkaczyk
Leczenie nadciśnienia u dzieci z przewlekłą chorobą nerek
Klinika Nefrologii i Dializoterapii Instytutu „Centrum Zdrowia Matki Polki” w Łodzi
W populacji dziecięcej przewlekła choroba nerek (PChN) jest podstawową
przyczyną nadciśnienia tętniczego, szczególnie wśród dzieci w wieku niemowlęcym i
wczesnodziecięcym. Dopiero u dzieci powyżej 10 r.ż. znaczącą rolę zaczyna odgrywać
nadciśnienie samoistne. Nie prowadzono dotychczas badań nt częstości nadciśnienia we
wszystkich (I-V) fazach PChN.
Analizy europejskie i amerykańskie dotyczące dzieci z niewydolnością nerek
wskazują (PChN II-V), że nadciśnienie dotyka ponad 50% tej populacji. W przypadku
chorych rozpoczynających dializoterapię odsetek ten jest bardzo wysoki (75-80%). Ponad
połowa dializowanych dzieci oraz dzieci po przeszczepieniu nerki ma nadciśnienie.
Obecnie obowiązujące wytyczne dotyczące leczenia nadciśnienia u dzieci z PChN
wskazują za cel osiągnięcie wartości 90 percentyla dla wieku, wzrostu i płci. Ostatnio
opublikowane dane wskazują, że wysoki odsetek chorych (34-50%) nie jest leczony
skutecznie. W porównaniu do populacji dorosłych wynik ten jest jednak korzystniejszy.
Spośród leków hipotensyjnych najczęściej u dzieci stosowane są leki blokujące
układ renina-angiotensyna aldosteron. Ponad 60% dzieci z PChN je otrzymuje bądź w
monoterapii bądź w zestawieniu z innymi lekami. Takie leczenie uważane jest za
nieodzowny element nefroprotekcji i spowalniania postępu niewydolności nerek. Jako leki
drugiego rzutu stosuje się inhibitory kanałów wapniowych oraz betaadrenolityki.
Diuretyki, często stosowane u dorosłych, u dzieci nie znajdują wielu zwolenników z
powodu innej etiologii PChN oraz mniejszego odsetka chorych z retencją sodu.
Leczenie nadciśnienia u dzieci z PChN obarczone jest ograniczeniami dotyczącymi
dostępności preparatów (brak akceptacji do stosowania u dzieci) oraz konfekcjonowaniem
w postaciach trudnych do precyzyjnego dawkowania szczególnie u małych dzieci .
Agnieszka Szadkowska
Zaburzenia wartości ciśnienia tętniczego u dzieci z cukrzycą
Klinika Chorób Dzieci w Łodzi
Cukrzyca i nadciśnienie tętnicze należą do najbardziej rozpowszechnionych
chorób, często też występują razem. Badania epidemiologiczne wskazują, że nadciśnienie
tętnicze występuje 1,5 – 3 razy częściej wśród chorych na cukrzycę niż w populacji
ogólnej. Jest ono jednym z najważniejszych czynników patogenetycznych zwiększających
częstość występowania i przyspieszających rozwój angiopatii cukrzycowej.
Z tego powodu oprócz dążenia do optymalnej kontroli metabolicznej cukrzycy
konieczne jest także stałe zabieganie o eliminację drugiego czynnika uszkadzającego
naczynia - nadciśnienia tętniczego. Z tego powodu ważna jest czynna profilaktyka
nadciśnienia tętniczego poprzez systematyczne monitorowanie i skuteczne leczenie osób z
podwyższonym ciśnieniem tętniczym.
Celem leczniczej normalizacji ciśnienia tętniczego jest utrzymanie jego wartości w
zakresie nie przyczyniającym się do powstania angiopatii cukrzycowej, a więc w strefie
wartości optymalnych.
W populacji dzieci i młodzieży chorej na cukrzycę rozpowszechnienie nadciśnienia
tętniczego kształtuje się na poziomie 8,1-23,4% w typie 1 i 44,4% w typie 2 choroby. U
ok. 30-40% rozpoznaje się stan przednadciśnieniowy.
Zastosowanie metody całodobowego automatycznego pomiaru ciśnienia tętniczego
(ABPM-automatic blood pressure monitoring) sprawiło, że poszukiwania
patogenetycznego związku między nadciśnieniem tętniczym i cukrzycą wraz z jej
powikłaniami, objęły nowe obszary. Stwierdzono bowiem, że rozwój powikłań
narządowych i rokowanie u chorych na cukrzycę zależy nie tylko od średniej wartości, ale
także od dobowej zmienności ciśnienia tętniczego.
Wyniki wielu prac wskazują na większe zagrożenie rozwojem powikłań u chorych,
u których spadek ciśnienia w godzinach nocnych nie przekracza 10-20% wartości z okresu
czuwania (non-dipper). Częstość występowania nieprawidłowego dobowego profilu
ciśnienia w populacji chorych na cukrzycę typu 1 wg różnych autorów wynosi 50-78% u
osób dorosłych, zaś w populacji nastolatków przekracza 40%.
Lidia Ostrowska Nawarycz, Tadeusz Nawarycz
Ocena rozwoju fizycznego, stanu odżywienia oraz ciśnienia tętniczego w oparciu o
zintegrowane rozkłady centylowe – doświadczenia łódzkie
Zakład Biofizyki, Katedra Nauk Podstawowych i Przedklinicznych,
Uniwersytet Medyczny w Łodzi
Doniesienia wielu autorów coraz częściej podnoszą problem, jaki stanowią
nadwaga, otyłość czy nadciśnienie tętnicze w wieku rozwojowym.
W Łodzi przeprowadzono szeroko zakrojone badania przesiewowe w ramach
programu „Wczesna profilaktyka nadciśnienia tętniczego oraz nadwagi i otyłości u dzieci i
młodzieży łódzkiej” (ponad 28.000 dzieci i młodzieży w wieku 3-19 lat) zrealizowanego
przez Uniwersytet Medyczny w Łodzi oraz Wydział Zdrowia Publicznego Urzędu Miasta
Łodzi. Średnia częstość występowania nadwagi i otyłości u wszystkich badanych dzieci
łódzkich (dziewcząt i chłopców) w wieku 3-19 lat kształtowała się na poziomie
odpowiednio 14,5% (nadwaga) i 3,8% (otyłość). Średnia częstość występowania stanu
przednadciśnieniowego (PHT) i nadciśnienia tętniczego (HT) wśród wszystkich badanych
dzieci i młodzieży łódzkiej w wieku 3-19 lat kształtowała się na poziomie odpowiednio:
11,1% (PHT) oraz 4,4% (HT) i była zbliżona zarówno u chłopców jak i u dziewcząt.
Uzyskane wyniki badań epidemiologicznych dzieci łódzkich są podobne w wynikami
badań innych środowisk wielkomiejskich.
Istotnym utrudnieniem diagnostycznym w odniesieniu do dzieci i młodzieży jest
brak aktualnych kompleksowych układów odniesienia (norm) oraz jednoznacznych
kryteriów definiujących zaburzenia stanu odżywienia.
Celem doniesienia jest przedstawienie zintegrowanych rozkładów centylowych
wybranych cech i wskaźników auksologicznych ułatwiających ocenę rozwoju fizycznego ,
stanu odżywienia oraz pomiarów ciśnienia tętniczego. Ocenę rozwoju fizycznego dokonuje
się
w oparciu o zintegrowane rozkłady centylowe wysokości i masy ciała z
uwzględnieniem płci oraz wieku. Stan odżywienia ocenia się na podstawie siatek
centylowych wskaźnika masy ciała (BMI) oraz obwodu talii. Ocenę pomiarów ciśnienia
tętniczego dokonuje się w oparciu o uproszczone siatki centylowe ciśnienia tętniczego
skurczowego (SBP) i rozkurczowego (DBP).
Przedstawione przez nas zintegrowane normy stanowią pierwsze tego typu spójne
opracowanie dla dzieci i młodzieży łódzkiej w wieku 3-19 lat. Mamy nadzieję, że znajdą
one szerokie praktyczne wykorzystanie w diagnostyce nadciśnienia tętniczego oraz
nadwagi i otyłości zarówno przez szkolny personel medyczny, ale również lekarzy
rodzinnych, lekarzy pediatrów oraz rodziców.
STRESZCZENIA
SESJA PLAKATOWA
Nawarycz T1., Pytel K2., Ostrowska – Nawarycz L.1
Komputerowe wspomaganie diagnostyki zespołu metabolicznego w wieku
rozwojowym – doświadczenia łódzkie
1/ Katedra Nauk Podstawowych i Przedklinicznych, Uniwersytet Medyczny w Łodzi
2/ Instytut Kształcenia na Odległość, Wyższa Szkoła Humanistyczno – Ekonomiczna
w Łodzi.
Wprowadzenie: Zespół metaboliczny MetS (Metabolic Syndrom) stanowi coraz częściej
dostrzegany problem również u dzieci i młodzieży. Nadmierna masa ciała w dzieciństwie,
szczególnie w postaci otyłości brzusznej uważana jest za prekursor rozwoju oporności na
insulinę. Ważnym elementem skutecznej prewencji MetS jest wczesna identyfikacja dzieci
z grup wysokiego ryzyka oraz podjęcie indywidualnej terapii.
Cel: Zaprezentowanie możliwości komputerowego wspomagania diagnostyki MetS w
wieku rozwojowym opartego o kryteria IDF (International Diabetic Federation).
Materiał i metody: Opracowano program
komputerowy wspomagający diagnostykę
MetS (MS Visual Studio oraz MySQL).
Podstawę systemu stanowi kalkulator
dokonujący transformacji (metoda LMS)
wartości bezwzględnych cech/wskaźników
stanu odżywienia (BMI, WC, WHtR) i
ciśnienia tętniczego (SBP/DBP) na ich
centylową reprezentację. Parametry LMS
transformacji uzyskano z przekrojowych
badań dzieci i młodzieży łódzkiej w ramach
programu
„Wczesna
profilaktyka
nadciśnienia tętniczego oraz nadwagi i
otyłości u dzieci i młodzieży łódzkiej” (1).
Do identyfikacji dzieci z czynnikami ryzyka
MetS w programie zastosowano kryteria zaproponowane przez IDF.
Podsumowanie /wnioski:
Okno podstawowe programu wspomagającego ocenę
czynników ryzyka MetS dla 13 letniego chłopca zaprezentowano na powyższej rycinie.
Zastosowanie komputerowego wspomagania diagnostyki
MetS w istotny sposób
upraszcza identyfikację oraz monitoring dzieci oraz młodzież z grup podwyższonego
ryzyka. Program oprócz oceny obwodu talii WC umożliwia dokładniejszą ocenę otyłości
opartą o analizę dodatkowych wskaźników (wysokość i masa ciała, BMI, WHtR).
1. Ostrowska – Nawarycz L., Nawarycz T.: Ciśnienie tętnicze oraz parametry i wskaźniki stanu odżywienia u
dzieci i młodzieży łódzkiej w wieku 3-19 lat. Wyd. U Med. w Łodzi, 2008
Ostrowska-Nawarycz L., Krzyżaniak A., Stawińska-Witoszyńska B., KrzywińskaWiewiorowska M., Szilágyi-Pągowska I., Kowalska M., Krzych Ł., Nawarycz T.
Rozkłady centylowe obwodu talii dla dzieci i młodzieży polskiej w wieku 7 – 19 lat
1/ Katedra Nauk Podstawowych i Przedklinicznych , Uniwersytet Medyczny w Łodzi,
2/ Zakład Epidemiologii, Uniwersytet Medyczny w Poznaniu; 3/ Instytut Matki i Dziecka
w Warszawie; 4/ Katedra i Zakład Medycyny i Epidemiologii Środowiskowej Śląskiej
Akademii Medycznej w Zabrzu,
Wprowadzenie: Centralne rozmieszczenie tkanki tłuszczowej stanowi udowodnione
ryzyko rozwoju zespołu metabolicznego również u dzieci i młodzieży. Obwód talii WC
(Waist Circumference) jako prosta miara otyłości brzusznej może stanowić istotny
predyktor zespołu metabolicznego.
Cel: Celem badań było opracowanie rozkładów centylowych WC dla dzieci i młodzieży
polskiej w wieku 7 – 19 lat oraz ich porównanie z wynikami wybranych państw.
Materiał/metody: Badaniami objęto reprezentatywną grupę 5929 polskich dzieci i
młodzieży (3024 dziewcząt, 2905 chłopców) w wieku (7 – 19) lat. U wszystkich osób
wykonano 2 krotne pomiary obwodu pasa w połowie odległości pomiędzy dolnym
brzegiem łuku żebrowego, a kolcem biodrowym górnym. Do konstrukcji siatek
centylowych wykorzystano metodę LMS opartą o transformację Boxa – Coxa .Krzywe
WC odpowiadające poziomowi 50tego dla dzieci i młodzieży polskiej porównano z
adekwatnymi wartościami dzieci z Wielkiej Brytanii, Hiszpanii, Włoch, Turcji oraz
USA(Bogalusa).
Wyniki: WC dzieci polskich zwiększają się wraz z wiekiem przy czym we wszystkich
kategoriach wiekowych średnie wartości WC chłopców były wyższe niż u dziewcząt.
Wartości WC odpowiadające poziomowi c95 zarówno
u 18 letnich chłopców
(WC=90,8cm) jak i u 18 letnich dziewcząt(WC=81,8cm) są istotnie niższe w stosunku do
przyjętych dla osób dorosłych granicznych wartości definiujących otyłość brzuszną (88
cm dla kobiet; 102 cm dla mężczyzn). WC zarówno u chłopców oraz dziewcząt polskich
(50-ty centyl ) we wszystkich kategoriach wiekowych był istotnie wyższy od rówieśników
z Wlk Brytanii i Turcji zaś wyraźnie niższe w porównaniu do dzieci z USA oraz Włoch.
Wnioski: Zaprezentowane rozkłady centylowe obwodu pasa (WC) dla dzieci i młodzieży
polskiej powinny być stosowane łącznie z oceną ogólną otłuszczenia dziecka np. przy
użyciu lokalnych rozkładów centylowych wskaźnika BMI. Zaprezentowane rozkłady WC
dla dzieci polskich mogą stanowić bazę wyjściową do analiz trendów jak również
porównań z wynikami podobnych badań w innych krajach.
Szubert J1., Bortkiewicz A.2, Szubert S.3, Szubert P1.
Alternatywna metoda wyznaczania wydatku energetycznego człowieka
1/ Wyższa Szkoła Humanistyczno – Ekonomiczna w Łodzi
2/ Instytut Medycyny Pracy w Łodzi
3/ Uniwersytet Medyczny w Łodzi
Wstęp: Badania populacji osób w wieku rozwojowym wykazały częste występowanie
nadciśnienia tętniczego i otyłości. U dzieci z nadmierną masą ciała nadciśnienie tętnicze
skurczowe występuje 4,5 razy częściej, a rozkurczowe 2,4 razy częściej niż u ich
rówieśników z prawidłową masą ciała. Otyłość rozwija się w wyniku zaburzenia bilansu
energetycznego, który ściśle wiąże się z wydatkiem energetycznym osób otyłych bilans
energetyczny jest dodatni, tj. gdy wartości energetyczne spożywanego pokarmu
przekraczają wydatek energetyczny.
Celem pracy jest opracowanie nowej, prostej i wiarygodnej metody wyznaczania
wydatku energetycznego człowieka. Materiał i metody: Na podstawie danych z
piśmiennictwa i wyników badań własnych oraz prawa wymiany ciepła i mechaniki płynów
opracowano model układu regulacji temperatury wraz z elementami układu krążenia
organizmu człowieka. Zastosowanie tego modelu pozwoliło opracować własną, prostą
metodę wyznaczania wydatku energetycznego określonego w watach (W) oraz wydatku
energetycznego przeliczonego na jednostkę powierzchni ciała człowieka, wyrażonego w
watach na metr kwadratowy (W/m2), czyli gęstości wydatku energetycznego. Przy ocenie
wydatku energetycznego opracowaną metodą wykorzystuje się wyniki pomiaru
temperatury wewnętrznej, masy ciała i wzrostu człowieka.
Wyniki: Wyniki oceny wydatku energetycznego uzyskane z zastosowaniem własnej
metody nie różnią się istotnie statystycznie od wyników uzyskanych u tych samych osób
metodą kalorymetrii pośredniej. Oceny wiarygodności wyników wydatku energetycznego
otrzymanych za pomocą własnej metody dokonano poprzez porównanie ich z wynikami
badań wykonanych u tych samych osób, metodą kalorymetrii pośredniej przez innych
badaczy: Nielsena , Saltina i Hermansena oraz Saltina, Gagge’a i Stolwijka. Taki sposób
weryfikacji zapewnia pełen obiektywizm.
Wnioski: Opracowana metoda wyznaczania wydatku energetycznego może być
alternatywną w stosunku do obecnie stosowanych metod: kalorymetrii bezpośredniej,
pośredniej i metod tabelarycznych.
Wyniki :
Paulina Gorzelak, Bartłomiej Pawelec, Przemysław Andryśkiewicz, Katarzyna Masłowska
Analiza porównawcza podstawowych parametrów antropometrycznych
i hemodynamicznych w grupie sportowców i studentów
Studenckie Koło Naukowe przy Zakładzie Biofizyki Uniwersytetu Medycznego w Łodzi
Aktywność fizyczna należy do podstawowych, niefarmakologicznych metod
redukcji nadciśnienia tętniczego. Wpływ intensywnego treningu w różnych dyscyplinach
sportowych na poziom ciśnienia tętniczego jest przedmiotem wielu badań.
Cele: Analiza wpływu stażu treningu sportowego u młodych piłkarzy na poziom ciśnienia
tętniczego w korelacji z podstawowymi wskaźnikami antropometrycznymi. Porównanie
średnich wartości ciśnienia tętniczego krwi i pomiarów antropometrycznych u studentów i
sportowców z wykazaniem wzajemnych korelacji.
Materiał i metody: Badaniami objęto grupę 18 zawodników piłki nożnej w wieku 18-27
lat trenujących w klubie w Częstochowie oraz grupę 18 losowo wybranych studentów w
wieku 19-26. Zarówno u wszystkich zawodników, jak i u studentów wykonano
podstawowe pomiary antropometryczne (wysokość i masa ciała, obwody: pasa i bioder)
oraz 3 krotne pomiary ciśnienia tętniczego metodą osłuchową. Analizowano różnice
pomiędzy średnimi wartościami ciśnienia (skurczowego SBP i rozkurczowego DBP) oraz
wskaźnikami: BMI(body mas index) , WHR(waist to hip-ratio) i WHtR( waist to heightratio) dla obu badanych grup.
Analizę statystyczną wykonano za pomocą testu tStudenta.
Wyniki: Grupę sportowców cechuje relatywnie niższy poziom BMI, podobne wyniki
obserwowano w odniesieniu do innych parametrów (WHtR, WHR, masa ciała).
Zaobserwowano ponadto niższe średnie wartości skurczowego ciśnienia tętniczego (SBP)
w grupie sportowców, a średnie wartości rozkurczowego ciśnienia tętniczego (DBP) nie
wykazują istotnych różnic.
Wnioski: Wyższe wartości BMI u studentów mogą wynikać z braku dostatecznej ilości
aktywności fizycznej oraz nieprawidłowych nawyków żywieniowych.
Obserwowany wyższy wynik SBP u studentów może wynikać z mniej aktywnego trybu
życia (siedzący tryb życia).
Nawarycz T1., Chlebna – Sokół D3., Ligenza B3., Fijałkowski P2., Gwoździński Ł1.,
Ostrowska – Nawarycz L1.
Cut off points dla wskaźnika BMI dzieci i młodzieży łódzkiej w świetle kryteriów
międzynarodowych
1/ Zakład Biofizyki oraz 2/Zakład Fizjologii Uniwersytetu Medycznego w Łodzi
3/ Klinika Propedeutyki Pediatrii i Chorób Metabolicznych Kości I Katedry Pediatrii UM
w Łodzi
Do oceny nadwagi/otyłości w wieku rozwojowym coraz częściej wykorzystuje się
kryteria opracowane przez Międzynarodową Grupę Roboczą ds. Otyłości IOTF
(International Obesity Task Force). Zaproponowane kryteria oparte są o uśrednione
wyniki badań BMI u dzieci i młodzieży w wieku (2 – 18 lat) z sześciu krajów
obejmujących Brazylię, Hong – Kong, Wielką Brytanię, Holandię, Singapur i USA.
Cel: Porównanie granicznych krzywych centylowych (c85 i c95) wskaźnika BMI dzieci i
młodzieży łódzkiej z kryteriami IOTF.
Materiał i metody: Rozkłady centylowe BMI dzieci i młodzieży łódzkiej sporządzono na
podstawie badań przekrojowych w ramach programu „Wczesna profilaktyka nadciśnienia
tętniczego oraz nadwagi i otyłości u dzieci i młodzieży łódzkiej” (1). Do konstrukcji
rozkładów zastosowano transformację Boxa – Coxa oraz metodę LMS.
Wyniki: Wartości graniczne BMI definiujące nadwagę tj. c85 BMI były u chłopców
łódzkich we wszystkich grupach wiekowych wyższe w stosunku do normy IOTF: 25. W
przypadku dziewcząt łódzkich obserwowano większą zgodność c85 BMI w porównaniu z
normą IOTF:25. Krzywe centylowe c95 BMI, zarówno dla chłopców jak i dziewcząt
łódzkich przebiegaja poniżej (szczególnie powyżej 10 r.ż.) normy IOTF: 30.
Podsumowanie i wnioski: Stosowanie kryteriów IOTF do oceny częstości występowania
otyłości w przypadku dzieci i młodzieży łódzkiej (szczególnie dziewcząt) może się wiązać
z pewnym niedoszacowaniem. Krzywa c95 BMI dla norm lokalnych jest łagodniej
nachylona w stosunku do osi „wiek” stąd też liczba przypadków otyłej młodzieży
bazująca właśnie na kryteriach lokalnych może być większa. W przypadku oceny częstości
występowania nadwagi, w oparciu o normę lokalną (c85 BMI) jak i międzynarodową
obserwuje się znacznie lepszą zgodność.
1. Ostrowska – Nawarycz L., Nawarycz T.: Ciśnienie tętnicze oraz parametry i wskaźniki stanu odżywienia u
dzieci i młodzieży łódzkiej w wieku 3-19 lat. Wyd. U Med. w Łodzi, 2008

Materiały Konferencyjne - Uniwersytet Medyczny w Łodzi

Transkrypt

Podobne dokumenty

VALEANT DLA POLSKIEJ FARMACJI Zaproszenie

Czynniki ryzyka specyficzne w nadciśnieniu tętniczym Ciśnienie krwi

Stan poprzedzający rozwój nadciśnienia tętniczego

„Pneumokoki. Czym grożą? Jak je powstrzymać?”

0-83 broszura Oddział Nadciśnienia