grupy partnerskie

FUNDACJA
PARTNERSTWO
DLA ŚRODOWISKA
Programy
2007-2008
FUNDACJA PARTNERSTWO DLA ŚRODOWISKA
Od 1997 roku
Fundacja wspiera
działania na
rzecz rozwoju
zrównoważonego
poprzez
budowanie
partnerstwa,
społeczeństwa
obywatelskiego,
proponowanie
nowych
rozwiązań oraz
upowszechnianie
sprawdzonych
wzorów działań.
2
SPIS TREŚCI
Kim jesteśmy?
4
Jak działamy?
5
Co wyróżnia nasze programy?
6
Dlaczego warto korzystać z naszego wsparcia?
7
Grupy Partnerskie
8
Zielone Szlaki Greenways
10
Ekomuzea
12
Szkoły dla Ekorozwoju
13
Czysty Biznes
15
Programy grantowe
17
ISO-TECH Sp. z o.o.
19
Zespół Fundacji
20
Fundatorzy
21
3
KIM JESTEŚMY?
Fundację ustanowiono jako organizację non-profit w 1996 roku w celu „propagowania i realizowania działań na rzecz
ochrony środowiska oraz wspierania takich działań podejmowanych przez organizacje o celach niezarobkowych
i społeczności lokalne, będących elementem wspierania demokratycznego modelu rozwoju kraju.” Jesteśmy kontynuatorem programu wspierania organizacji ekologicznych „Environmental Partnership for Central Europe” (EPCE)
realizowanego w latach 1991-1997 przez amerykańska Fundację The German Marshall Fund of the US. Program ten
odegrał ważną rolę w rozwoju ekologicznych organizacji pozarządowych w pierwszej połowie lat dziewięćdziesiątych w Polsce i innych krajach Europy Środkowej.
Od samego początku programy Fundacji ukierunkowano na inspirowanie i wspieranie inicjatyw obywatelskich
nastawionych na wdrażanie zasad rozwoju zrównoważonego. Zaangażowaliśmy się w kształtowanie współpracy partnerskiej poprzez angażowanie liderów z sektora gospodarczego, publicznego i społecznego we wspólne
inicjatywy i projekty.
Od 1997 roku wspieramy finansowo, merytorycznie i organizacyjnie liczne inicjatywy w całym kraju. Przyznaliśmy 979 dotacji na łączną kwotę 8.423.527 zł. Pomogły one wygenerować dodatkowe wsparcie w wysokości
15.847.703 zł. Kompleksowa pomoc ze strony Fundacji umożliwia zarówno zakładanie nowych, jak i wzmocnienie
już istniejących organizacji pozarządowych, profesjonalizację i „sieciowanie” ich działań w coraz bardziej rozbudowane programy o charakterze ponadlokalnym.
W 2003 roku Fundację uhonorowano tytułem Instytucji ProPublico Bono w „uznaniu zasług dla instytucji społeczeństwa obywatelskiego, wspierającej dzieła i programy służące ochronie środowiska naturalnego”, zaś w 2005 roku
Fundacja uzyskała status organizacji pożytku publicznego.
Od 2005 roku Fundacja jest Organizacją Pożytku Publicznego zarejestrowaną w KRS pod nr 0000098193.
Fundacja Partnerstwo dla Środowiska
www.epce.org.pl
Iso-Tech Sp. z o.o.
Programy Fundacji
Inwestycje ekologiczne
Doradztwo w zakresie
ochrony środowiska
Grupy Partnerskie
Zielone Szlaki – Greenways
Szkoły dla Ekorozwoju
Czysty Biznes
(100% własności Fundacji)
4
Fundacja Fundusz
Partnerstwa
Programy grantowe
Doradztwo w zakresie
programów dotacyjnych
JAK DZIAŁAMY?
W celu zwiększenia organizacyjnych i finansowych możliwości realizacji misji Fundacji, w 2001 roku ustanowiliśmy
spółkę Iso-Tech, zaś w 2004 roku powołaliśmy Fundusz Partnerstwa - do organizowania i realizowania naszych programów grantowych. Od 2007 roku Fundacja jest przedstawicielem Międzynarodowej Fundacji Edukacji Ekologicznej w Polsce, realizując programy EcoSchools oraz Blue Flag. Programy te wdrażane są w ponad 40 krajach.
Poprzez swoje programy Fundacja wspiera finansowo, organizacyjnie i merytorycznie inicjatywy obywatelskie
mające na celu osiąganie rozwoju zrównoważaonego .
Obecnie realizowane programy to:
GRUPY PARTNERSKIE – wspieramy współpracę partnerską między sektorem public znym, gospodarczym i społecznym,
kreując działania obywatelskie na rzecz rozwoju zrównoważonego;
ZIELONE SZLAKI - GREENWAYS – pomagamy organizacjom pozarządowym, samorządom oraz firmom rozwijać
niezmotoryzowane szlaki komunikacyjne, rekreacyjne i turystyczne, budowane w oparciu o lokalne zasoby
przyrodniczo-kulturowe i miejscowy potencjał gospodarczy;
SZKOŁY DLA EKOROZWOJU – kształtujemy proekologiczne postawy społeczności lokalnych, angażując osoby
i instytucje skupione wokół szkół w tworzenie i realizację projektów związanych z ochroną środowiska;
CZYSTY BIZNES – pomagamy firmom angażować się w praktyczne działania na rzecz rozwoju zrównoważonego;
PROGRAMY GRANTOWE – wspieramy działania na rzecz rozwoju zrównoważonego animowane przez organizacje
pozarządowe i społeczności lokalne realizując konkursy małych dotacji oraz świadcząc pomoc szkoleniową, doradczą
i informacyjną.
Programy Fundacji są realizowane poprzez Grupy Partnerskie, stanowiące narzędzie kreowania aktywności społecznej
i angażowania ludzi z różnych środowisk we wspólne działania na rzecz rozwoju zrównoważonego.
Grupy Partnerskie angażują przedsiębiorców, organizacje pozarządowe oraz instytucje publiczne w wypracowanie
i realizację wspólnych inicjatyw i projektów. Integrują w ten sposób wszystkie programy Fundacji.
Instytucje
publiczne
Przedsiębiorcy
GRUPA PARTNERSKA
5
Organizacje
społeczne
CO WYRÓŻNIA NASZE PROGRAMY?
WSZYSTKIE PROGRAMY FUNDACJI:
•
•
•
•
wspierają inicjatywę obywatelską i przedsiębiorczość społeczną jako podstawę realizacji założeń rozwoju
zrównoważonego;
propagują współpracę partnerską pomiędzy organizacjami społecznymi, firmami, samorządami, instytucjami
rządowymi oraz uczelniami (integrując w ten sposób działania trzech sektorów), aby lepiej wykorzystywać
rozproszone możliwości i zasoby;
uwzględniają środowisko naturalne jako podstawę życia człowieka i rozwoju nowoczesnej gospodarki
rynkowej;
promują praktyczne działania lokalne, integrujące uwarunkowania społeczne, środowiskowe i gospodarcze,
jako niezbędny instrument osiągania rozwoju zrównoważonego w życiu codziennym Polaków.
KAŻDY Z PROGRAMÓW FUNDACJI JEST REALIZOWANY W WYMIARZE KRAJOWYM,
REGIONALNYM I LOKALNYM.
6
DLACZEGO WARTO KORZYSTAĆ ZE WSPARCIA FUNDACJI?
„Członkostwo w Unii Europejskiej w połączeniu z dostępem do globalnych rynków
oznacza, że Polska stoi przed szansą zdynamizowania przemian ustrojowych w kierunku rozwoju zrównoważonego. Niestety, wydaje się że Polska robi za mało, aby
skutecznie wykorzystać tę szansę. Brakuje umiejętności i struktur organizacyjnych,
aby wprowadzić założenia rozwoju zrównoważonego w życie codzienne gospodarki.
Partnerska współpraca, angażująca sektor gospodarczy, publiczny i społeczny, którą
propaguje Fundacja stanowi kluczową metodę budowania odpowiednich instytucji,
struktur i umiejętności – niezbędny kapitał społeczny, który jest dzisiaj Polsce tak potrzebny.”
Zbigniew Bochniarz
Profesor University of Minnesota (USA)
„W swoich programach wsparcia dla społeczności lokalnych Fundacja zawsze podkreśla korzyści wynikające z zaproszenia organizacji
społecznych do udziału w rozwiązywaniu problemów ochrony środowiska. Fundacja nie tylko wspiera organizacje pozarządowe, ale
pomaga firmom i władzom publicznym w budowaniu partnerskich
stosunków z nimi. Programy fundacji są ważne, bo agendy publiczne nie są w stanie zapewnić ochrony środowiska bez współpracy
z organizacjami społecznymi i przedsiębiorcami.”
Marek Haliniak
Główny Inspektor Ochrony Środowiska
„Udział w programie „Szlak Bursztynowy” pomaga nam promować Lanckoronę w Europie i na świecie jako przykładowy i wzorcowy zakątek, który rozwija się przy wykorzystaniu i jednoczesnej ochronie walorów przyrodniczych i kulturowych. W wyniku
współpracy z Fundacją w gminie Lanckorona oznakowano 38,5 km
„Bursztynowego Szlaku” oraz wydano mapę przedstawiającą trasy turystyczne i najważniejsze zabytki. Odtworzono również, po
blisko stu latach, sięgający tradycją do średniowiecza, Jarmark
Świętojański. Ale co najważniejsze, udało się nam w te inicjatywy
zaangażować mieszkańców Lanckorony.”
Zofia Oszacka
Wójt Gminy Lanckorona
„Działania Fundacji pozwalają na budowanie potencjału także małym, nie znanym jeszcze organzacjom.
Tworzą w ten sposób niezbędne zaplecze do osiągania rozwoju zrównoważonego poprzez inicjatywy silnie zorientowane lokalnie, oparte na umiejętnościach
i zaangażowaniu miejscowej społeczności. Przekonują, że wspólnie możemy więcej.”
Zdzisława Hołubowska
Fundacja „Naszyjnik Północy”, Debrzno
7
GRUPY PARTNERSKIE
Wspieramy współpracę partnerską między
sektorem publicznym, gospodarczym
i społecznym, stymulując działania
obywatelskie na rzecz rozwoju
zrównoważonego w Polsce.
www.grupypartnerskie.pl
Grupy Partnerskie to lokalne koalicje liderów z organizacji pozarządowych, firm oraz sektora publicznego, działających
wspólnie na rzecz rozwiązywania miejscowych problemów związanych z ochroną środowiska oraz zrównoważonym
rozwojem gospodarczym. Nadrzędnym celem Grupy jest zapewnienie spójności różnorodnych inicjatyw i projektów
wdrażanych na określonym obszarze, wspólne pozyskiwanie środków ze źródeł zewnętrznych oraz pełne wykorzystanie
miejscowych zasobów i potencjału.
Programy Fundacji organizowane są poprzez Krajową Sieć Grup Partnerskich. Obecnie Sieć zrzesza 19 Grup, złożonych
z 605 podmiotów i kilku tysięcy osób z całej Polski.
Fundacja pomaga liderom lokalnym w kreowaniu nowych Grup Partnerskich poprzez pomoc organizacyjną, doradczą
i finansową oraz działalność projektową.
Porozumienie Społeczne „Naszyjnik Północy”
Forum dla Nowej Huty
Grupa Partnerska „Łączy nas Babia Góra”
Partnerstwo dla Ziemi Bocheńskiej
Partnerstwo dla Ziemi Gorlickiej
Grupa Partnerska „Zielone Bieszczady”
Partnerstwo dla Ziemi Wadowickiej
Grupa Partnerska „Kamienny Krąg”
Partnerstwo na Jurze
Partnerstwo Doliny Środkowej Odry
Partnerstwo dla Ziemi Kamieniogórskiej
Grupa Partnerska „Cudu nad Wisłą”
Grupa Partnerska „Wrzosowa Kraina”
Partnerstwo Gór i Pogórza Kaczawskiego
Partnerstwo Puszczy Kozienickiej „Lokomotywa”
Porozumienie Wzgórz Dalkowskich
Grupa Partnerska „Dla Dobra Zatoki Gdańskiej”
Grupa Partnerska „korona Północnego Krakowa”
LGD „Bory Tucholskie”
8
PRZYKŁADY
GRUPY PARTNERSKIE
Archiwum programu „Grupy Partnerskie”
FORUM DLA NOWEJ HUTY powstało w 2002 roku z inicjatywy kilkunastu organizacji pozarządowych oraz przedsiębiorstw prywatnych (m. in. Elektrociepłownia Kraków, Philip Morris Polska, Huta im. T. Sendzimira). W pracach Forum
uczestniczą obecnie przedstawiciele władz Miasta Krakowa, Urzędu Marszałkowskiego i Urzędu Wojewódzkiego.
Celem Forum jest integrowanie rozproszonych dotychczas działań na rzecz Nowej Huty, w tym Obszaru Strategicznego
Kraków-Wschód, stymulowanie inwestycji, podniesienie jakości życia oraz stworzenie spójnego programu dla zrównoważonego rozwoju tej części Krakowa. Dzięki staraniom Forum, problematykę Nowej Huty wpisano jako priorytet do
programów rozwoju miasta i województwa.
Forum angażuje się w kreowanie I realizację licznych inicjatyw i projektów. Za przykład służyć może projekt Zielonego
Szlaku Nowa Huta – Dłubnia – sieć tras rowerowych, łącząca zabytki związane z historią Nowej Huty, ostoje przyrody,
tereny zielone i parki. Forum zainicjowało szereg cyklicznych imprez m. in. Dni Ziemi na Placu Centralnym czy Europejski
Tydzień Mobilności (i organizowane w jego ramach Dni Dziedzictwa Nowej Huty).
Obecnie funkcjonują także trzy placówki opiekuńczo-wychowawcze, które odwiedza ok. 70 stałych podopiecznych
dziennie. Oferują m. in. zajęcia plastyczne, muzyczne, teatralne, pomoc w odrabianiu lekcji czy rekreację.
GRUPA PARTNERSKA „ZIELONE BIESZCZADY” to wspólna inicjatywa licznych organizacji pozarządowych, sektora prywatnego, publicznego oraz mieszkańców (obecnie zrzesza ponad 90 podmiotów), uruchomiona w 2000 roku wokół
inicjatywy „Zielony Rower” w Bieszczadach.
Program ma na celu stworzenie międzynarodowego szlaku rowerowego opartego na dziedzictwie przyrodniczo-kulturowym i kreowaniu markowego produktu turystycznego. W jego ramach oznakowano dotychczas ponad 900 km tras,
angażując społeczności lokalne pogranicza polsko-słowacko-ukraińskiego. Ponadto grupa uruchomiła m. in. program
Bieszczadzki Produkt Lokalny ułatwiający miejscowym producentom funkcjonowanie na europejskim rynku oraz inicjatywę poświęconą ochronie cennych obiektów - Bieszczadzki Zespół Architektoniczno-Przyrodniczy. Stworzono ośrodek
edukacyjny (Stowarzyszenie Dzieciom Bieszczadzkiej Szkoły w Zatwarnicy), opieką otoczono trasę dawnej leśnej kolejki
transportowej (Fundacja Bieszczadzkiej Kolejki Leśnej).
Aby ukierunkować działania Grupy w 2003 roku powołano Bieszczadzką Fundację Partnerstwo dla Środowiska.
9
ZIELONE SZLAKI - GREENWAYS
Rozwijamy niezmotoryzowane szlaki
komunikacyjne, rekreacyjne i turystyczne
budowane w oparciu o lokalne zasoby
przyrodniczo-kulturowe oraz miejscowy
potencjał gospodarczy.
www.greenways.pl
„Zielone szlaki - greenways to wielofunkcyjne szlaki służące niezmotoryzowanym użytkownikom, prowadzące wzdłuż naturalnych korytarzy, historycznych tras handlowych, rzek i kolei. Są zarządzane przez miejscowe społeczności w celu pobudzania zrównoważonego rozwoju i promocji zdrowego stylu życia. Zielone szlaki tworzą ramy dla realizacji lokalnych
inicjatyw społecznych i projektów związanych z ochroną przyrody i krajobrazu, zachowaniem dziedzictwa kulturowego,
turystyką przyjazną dla środowiska i zrównoważonym transportem. Zielone szlaki odpowiadają na potrzeby zarówno
mieszkańców jak i zwiedzających oraz wnoszą pozytywny wkład w ożywianie gospodarki lokalnej”.
(wg „Deklaracji z Sopron”, Environmental Partnership
for Sustainable Development, 1 lipca 2006 r.).
Rozwijając Zielone Szlaki-Greenways z grupą
ponad 200 partnerów – samorządów lokalnych
i regionalnych, firm oraz licznych organizacji społecznych wspieramy rozwój turystyki przyjaznej
dla środowiska, opartej na aktywnym stylu życia,
ożywiającej lokalną gospodarkę. W Polsce rozwijamy obecnie 6 Zielonych Szlaków, liczących łącznie
ponad 3000 km.
Fundacja jest koordynatorem na Polskę sieci Greenways w ramach inicjatwy „Central and Eastern
European Greenways” (CEG ) realizowanej w regionie Europy Środkowo- Wschodniej przez stowarzyszenie „Environmental Partnership for Sustainable
Development” (EPSD). W kraju pod bezpośrednią
opieką Fundacji znajduje się Bursztynowy Szlak
Greenways oraz Kraków - Morawy - Wiedeń Greenways. Wspieramy także rozwój podobnych działań
na Białorusi i Ukrainie.
www.szlakbursztynowy.pl
www.krakowwieden.pl
10
PRZYKŁADY
ZIELONE SZLAKI - GREENWAYS
Spotkanie Koordynatorów Programu Central & Eastern European Greenways (Wolkersdorf, Austria, sierpień 2007).
Fot. Juraj Flamik
DRZEWO ŻYCIA NA SZLAKU KRAKÓW – MORAWY – WIEDEŃ
„Celem inicjatywy Fundacji Partnerstwo dla Środowiska oraz Towarzystwa na rzecz Ochrony Przyrody w Krakowie pn.
„Drzewo Życia na szlaku Greenways” jest udekorowanie alejami drzew międzynarodowego szlaku rowerowego biegnącego z Krakowa przez Morawy do Wiednia. W przyszłości ma stać się on najdłuższą aleją drzew owocowych w Europie.
Ważnym elementem projektu jest promocja i zachowanie ich rodzimych odmian i gatunków. W projekt włączyły się
liczne szkoły i organizacje lokalne.
Działania rozpoczęto jesienią 2003 roku od inwentaryzacji drzew przeprowadzonej przez młodzież z regionu oraz pierwszych akcji sadzenia ich na szlaku. Uczniowie zbierali też opowieści, wiersze i piosenki o charakterystycznych drzewach
sadzonych dawniej. Odbył się też konkurs plastyczny i fotograficzny na najpiękniejsze drzewo oraz plebiscyt na logo
Dnia Drzewa. W latach 2003-2006 z okazji Środkowoeuropejskiego Dnia Drzewa 20 października dzieci i młodzież posadziły ponad 7000 drzew różnych gatunków (głównie jabłoń, wiśnia, buk, kilon, jawor).”
SZLAK BURSZTYNOWY - PROJEKT KANAŁ STASZICOWSKI NASZĄ DUMĄ”
Kanał liczący 800 m. to jeden z elementów „drogi wodnej” byłej walcowni żelaza w Nietulisku Dużym, końcowego ogniwa kombinatu starachowickiego, wchodzącego w skład Staropolskiego Zagłębia Przemysłowego. Od chwili zaprzestania produkcji (1903 rok), kanał przestał pełnić funkcję gospodarczą i stał się środowiskiem życia dla wielu gatunków
roślin wodnych i zwierząt.
Stowarzyszenie „Nietulisko nad Świśliną” postanowiło oczyścić kanał, dbając o zachowanie bogatego środowiska naturalnego przy równoczesnym zagospodarowaniu terenów jako miejsca odpoczynku i rekreacji dla mieszkańców
i turystów.
W przedsięwzięcie zaangażowano samych mieszkańców. Zakład Instalatorstwa Adam Borcuch wybrał ponad 1000 m³
namułu. W ten sposób uzyskano 600 mb czystego kanału. Architekt krajobrazu, Małgorzata Skowron wykonała plan
zagospodarowania, Szkoła Podstawowa im. St. Staszica udostępniła swe pomieszczenia do przechowywania sprzętu,
Zakład Stolarski Marek Łucki wykonał 4 komplety ławek, a Urząd Miasta i Gminy Kunów dofinansował część zadań. Dużym sukcesem projektu stało się uaktywnienie ludzi oraz wykorzystanie lokalnego potencjału.
11
EKOMUZEA
Łączymy ochronę dziedzictwa przyrodniczego
i kulturowego z aktywnym kształtowaniem
otoczenia, kultywowaniem tradycji i „żywą”
prezentacją lokalnych walorów.
Ekomuzeum to sieć rozproszonych w terenie obiektów,
tworzących żywą kolekcję obrazującą wartości przyrodnicze i kulturowe regionu oraz dorobek jego mieszkańców.
Wyjątkowy charakter regionu prezentowany jest zatem
poprzez połączenie warunków naturalnych oraz działalności
ludzi, historycznej i obecnej.
Tworzenie ekomuzeum służy czterem podstawowym celom:
• ochronie
zasobów naturalnych i kulturowych zaanga-
żowaniu mieszkańców i wzmocnieniu lokalnej tożsamości
• odkryciu i interpretacji miejscowego dziedzictwa
• rozwojowi zrównoważonej turystyki i promocji lokalnych
produktów.
Ekomuzea rozwijają się głównie wzdłuż Zielonych Szlaków
Greenways.
Pasieka w Ekomuzeum „Wrzosowa Kraina”
12
SZKOŁY DLA EKOROZWOJU
Kształtujemy proekologiczne postawy
społeczności lokalnych angażując
osoby i instytucje skupione wokół szkół
w tworzenie i realizację projektów
związanych z ochroną środowiska.
www.ekoszkola.pl
Inspirując szkoły do realizacji małych, praktycznych projektów na rzecz ochrony środowiska, program Program Szkoły
dla Ekorozwoju demonstruje, że każdy może przyczynić się do wdrażania zasad rozwoju zrównoważonego. Na
bazie realizowanych projektów, zachęcamy szkoły do podejmowania coraz bardziej ambitnej i wielopłaszczyznowej
współpracy z samorządami, firmami i innymi aktorami życia społecznego. Pomagamy w rozwijaniu współpracy z innymi
placówkami edukacyjnymi w kraju i za granicą.
Poprzez praktyczne rozwiązania ekologiczne szkoły osiągają wymierne korzyści ekonomiczne, społeczne i środowiskowe,
odzyskując swoją dawną rolę opiniotwórczą.
Program opiera się na wypracowanej i doskonalonej
przez Fundację od 1999 roku formule, zakładającej
7 etapów działania:
1. rekrutacja zainteresowanych szkół lub organizacji
pozarządowych (listy intencyjne);
2. szkolenia i doradztwo w zakresie przygotowania
praktycznych projektów proekologicznych;
3. konkurs dotacyjny na dofinansowanie realizacji
projektów;
4. realizacja projektu przy zaangażowaniu społeczności lokalnej;
5. przygotowanie nowych inicjatyw i projektów,
przyczyniających się do ukształtowania szkoły jako
Lokalnego Centrum Aktywności Ekologicznej;
6. wprowadzenie systemów zarządzania środowiskiem, w tym monitoring odcisku ekologicznego;
7. udział w międzynarodowym programie EcoSchools, realizowanym w 90 krajach.
Fot 1. „Najbardziej aktywne szkoły otrzymują certyfikaty Lokalnego Centrum Aktywności Ekologicznej oraz pierwszej w Polsce Zielonej Flagi (konferencja w NFOSiGW, Warszawa, czerwiec 2007 r.)”.
Fot 2. „Warsztaty dla społeczności lokalnej dotyczące zastosowania w gospodarstwach domowych małych oczyszczalni ścieków, kolektorów słonecznych, fotoogniw i pomp ciepła
(Szkoła Podstawowa nr 4 w Zawoi-Przysłop)”
Źródła: „Archwium programu SdE”
13
PRZYKŁADY
SZKOŁY DLA EKOROZWOJU
Szkoła w Wągrodnie kształtowała nawyki i postawy proekologiczne wśród uczniów, rodziców i mieszkańców w ramach projektu „Jak odpakować świat”.
Źródło: Archiwum programu „Szkoły dla Ekorozwoju”.
SZKOŁA EDUKACJI ŚRODOWISKOWEJ NA BURSZTYNOWYM SZLAKU NA PRZYSŁOPIU
Przysłop to malowniczy przysiółek położony na wysokości ok. 700 m n.p.m. w Paśmie Jałowieckim Beskidu Żywieckiego
na terenie trzech gmin: Zawoi, Stryszawy i Makowa Podhalańskiego. Miejscowa Szkoła Podstawowa nr 4 rozpoczęła
działania proekologiczne w 1999 roku, postrzegając ekologię jako szansę na uratowanie się przed likwidacją. Wtedy to
utworzono Ośrodek Edukacji Środowiskowej na Bursztynowym Szlaku, zajmujący się obecnie organizacją zajęć i imprez
edukacyjnych oraz różnorodnymi działaniami w sferze ochrony środowiska (m. in. selektywna zbiórka odpadów, zastosowanie kolektorów słonecznych, termomodernizacja budynku, prowadzenie ogródka bioróżnorodności, uruchomienie oczyszczalni ścieków). Z inicjatywy szkoły powstała pierwsza w Zawoi szkolna ścieżka dydaktyczna, ukazująca najciekawsze elementy przyrodnicze, ekologiczne i kulturowe Przysłopia, Od 2005 roku szkoła działa jako Lokalne Centrum
Aktywizacji Ekologicznej, zaś od 2007 roku może pochwalić się pierwszym w Polsce certyfikatem „Eco-Schools”.
GIMNAZJUM NR 5 W LEGNICY
Szkoła borykała się z problemem sporej ilości odpadów, brakowało zarówno znajomości zasad segregowania wśród
uczniów i okolicznych mieszkańców, jak również samych koszy do selektywnej zbiórki odpadów. W okolicy często pojawiały się „dzikie wysypiska”.
Grupa młodzieży z Gimnazjum nr 5 podjęła działania na rzecz kształtowania świadomości ekologicznej wśród uczniów,
organizując system segregacji odpadów na terenie szkoły oraz zbiórkę puszek, aluminium i baterii. Zlokalizowano i udokumentowano fotografiami 10 okolicznych „dzikich wysypisk”, które zlikwidowano dzięki współpracy z Urzędem Miasta,
Legnickim Przedsiębiorstwem Gospodarki Komunalnej oraz służbami ekologicznymi.
W projekt zaangażowano ponad 6oo osób – uczniów, rodziców, pracowników, a także okolicznych mieszkańców - co
okazało się najtrudniejsze. Ze wstępnego ankietowania młodzieży wynikało, że tylko 15-20 % rodzin segreguje odpadów, nie mając pewności, czy robi to prawidłowo. Angażując się w projekt, młodzież nie tylko opanowała zasady segregowania odpadów, ale również opracowała sposoby na zmniejszenie ich ilości (zbiór porad dla świadomego konsumenta). Grupa 90 uczniów wykonywała w domach audyty, analizując ilość i rodzaj wyrzucanych odpadów – za swoje
zaangażowanie zostali nagrodzeni specjalnie zaprojektowanymi torbami ekologicznymi. W wyniku projektu aż 98 %
młodzieży w szkole poznało zasady segregowania odpadów, a ilość gospodarstw selektywnie wyrzucających śmieci
wzrosła dwukrotnie.
14
CZYSTY BIZNES
Pomagamy firmom angażować się
w praktyczne działania na rzecz rozwoju
zrównoważonego.
www.czystybiznes.pl
www.eko-spec.pl
Czysty Biznes pokazuje w praktyce, że działania małych i średnich firm związane z ochroną środowiska nie muszą być
jedynie kosztem czy dodatkowym obciążeniem, ale są ważnym elementem dobrze zarządzanej firmy i sposobem zarabiania pieniędzy.
Angażując się w program każda firma przeprowadza przy wsparciu Fundacji przegląd wstępny w celu zidentyfikowania
możliwości ograniczenia kosztów oraz swojego oddziaływania na środowisko. Następnie podejmuje działania na rzecz
opracowania i wdrożenia:
1. polityki ekologicznej firmy,
2. programu zarządzania środowiskiem w firmie, identyfikującego priorytety działania,
3. planu wdrożenia rozwiązań proekologicznych,
4. systemu bieżącego monitorowania oddziaływania na środowisko naturalne.
Aby skorzystać z oferty programu firmy przystępują do Klubu
Czystego Biznesu, prowadzonego przez lokalnego Koordynatora. Jego zadaniem jest odpowiadanie na ekologiczne potrzeby
firm głównie poprzez doradztwo i pomoc ekspercką. Rozwiązania stosowane w firmach są gromadzone przez Fundację, tworząc zbiór dobrych i sprawdzonych praktyk - w poradnikach oraz
w narzędziu internetowym – „Menadżer Środowiska” (www.eko-spec.pl). Narzędzie to pozwala monitorować oddziaływanie na
środowisko oraz racjonalnie zarządzać zasobami i całym procesem technologicznym.
W latach 1998-2006 z programu skorzystało ponad 2.000 firm.
Obecnie uczestniczy w nim około 350 firm z całej Polski zrzeszonych w 17 klubach. Wspólne działania firm i specjalistów Czystego Biznesu prowadzą do zmniejszenia negatywnego
oddziaływania firmy na środowisko oraz uzyskania konkretnego efektu ekologicznego i ekonomicznego. Uczestnictwo
w programie motywuje firmy do współpracy partnerskiej z samorządami, organizacjami pozarządowymi oraz innymi
firmami, w ramach projektów realizowanych na rzecz społeczności lokalnych i środowiska.
Najlepsze działania proekologiczne promowane są poprzez doroczny konkurs - Ogólnopolskie Nagrody Czystego
Biznesu, stanowiący eliminacje do Europejskich Nagród „Biznes dla Środowiska”.
15
PRZYKŁAD
CZYSTY BIZNES
Laureaci Konkursu o Nagrodę Czystego Biznesu na dorocznym spotkaniu Klubów Czystego Biznesu (Tomaszowice, październik 2004).
Źródło: Archiwum Programu „Czysty Biznes”.
FIRMA „SKUP ZBÓŻ, PRODUKCJA MĄK E. SUCHOWIECKI” W DEBRZNIE prowadzi swoją działalność od ponad dziesięciu
lat. Właściciel firmy, przy współpracy ze Stowarzyszeniem na Rzecz Rozwoju Miasta i Gminy w Debrznie i Fundacją
Partnerstwo dla Środowiska sprowadził do Debrzna młynek ekologiczny (żarnowy), który zamontowano w pomieszczeniach tradycyjnego młyna walcowego. Uruchomienie ekologicznego przemiału zbóż umożliwiło okolicznym rolnikom
korzystanie z usługi przemiału małych ilości zboża. Tego typu przemiał jest dla nich korzystny, gdyż straty powstające
w procesie technologicznym przy tego typu przemiale są znacznie mniejsze niż w młynie walcowym.
Ze względu na rosnące zainteresowanie technologią przemiału żarnowego, narodził się pomysł utworzenia mini-muzeum młynarstwa.
Jego powstanie wiąże się z zawiązaniem partnerstwa lokalnego złożonego z przedstawicieli trzech sektorów: samorządu, organizacji pozarządowych oraz lokalnego biznesu.
Z myślą o młodzieży opracowano program edukacyjny pt. „Od ziarenka do bochenka”, mający na celu zapoznanie młodych ludzi z historią młynarstwa oraz różnymi sposobami przemiału i składowania zbóż. Pomysł spotkał się z ogromnym
zainteresowaniem wśród organizatorów tzw. Zielonych Szkół. Partnerstwo zadbało, aby muzeum stanowiło przystanek na szlaku rowerowym „Greenway Naszyjnik Północy”, dzięki czemu muzeum gości turystów nie tylko z kraju, ale
i z zagranicy. Na finansowanie przedsięwzięcia (ok. 500.000 zł) składały się środki własne firmy, kredyty, dotacje oraz
praca wolontariuszy.
16
PROGRAMY GRANTOWE
Wspieramy działania na rzecz rozwoju
zrównoważonego animowane przez organizacje
pozarządowe i społeczności lokalne poprzez
realizację konkursów małych dotacji, pomoc
szkoleniową, doradczą i informacyjną.
www.fundusz.epce.org.pl
Od 1997 roku przyznaliśmy 979 dotacji na łączną kwotę 8.423.527 zł. Pomogły one wygenerować dodatkowe wsparcie w wysokości 15.847.703 zł. Kompleksowa pomoc ze strony Fundacji umożliwia zarówno zakładanie nowych, jak
i wzmocnienie już istniejących organizacji pozarządowych, profesjonalizację i „sieciowanie” ich działań w coraz bardziej
rozbudowane programy o charakterze ponadlokalnym.
Organizacja konkursów dotacyjnych jest efektywną metodą angażowania społeczności lokalnych oraz zachęcania organizacji społecznych do podejmowania nowatorskich działań na rzecz rozwoju zrównoważonego. Współpracujemy
z fundatorami zainteresowanymi dotarciem do potencjalnych beneficjentów w celu umożliwienia im podejmowania
działań proekologicznych. W zależności od zainteresowania donatorów oraz potrzeb potencjalnych beneficjentów, programujemy konkursy geograficznie bądź tematycznie.
Przykładami mogą być tu: konkurs dotacyjny „Kropla Beskidu” zorganizowany we współpracy z firmą Coca-Cola (wspiera
inicjatywy związane z ochroną zasobów wodnych w Beskidach) oraz konkurs „Szkoły dla Ekorozwoju na Dolnym Śląsku”
organizowany wspólnie z firmą Toyota.
Rok
Wartość udzielonych dotacji
Dodatkowe wsparcie pozyskane
przez beneficjentów dotacji
Konkursy dotacyjne stanowią:
1997
254 390,00 zł
139 865,00 zł
• istotny element programów operacyjnych Fundacji
1998
782 610,00 zł
644 366,01 zł
(tzn. Zielone Szlaki – Greenways, Szkoły dla Ekorozwo-
1999
1 008 915,00 zł
1 328 528,00 zł
ju, Grupy Partnerskie),
2000
1 123 510,00 zł
1 768 635,00 zł
2001
923 754,92 zł
1 441 550,00 zł
• ofertę wsparcia dla nowych inicjatyw proekologicz-
2002
1 073 851,43 zł
2 937 547,00 zł
nych podejmowanych przez małe, działające lokalnie
2003
1 294 037,47 zł
2 533 284,08 zł
organizacje pozarządowe, nie mające doświadczenia
2004
730 574,17 zł
1 826 243,00 zł
2005
785 822,20 zł
1 826 243,00 zł
2006
446 058,40 zł
401 441,52 zł
w pozyskiwaniu środków.
Programy dotacyjne realizowane są poprzez Fundusz
Partnerstwa, prawnie wyodrębnioną organizację gran-
todawczą, która rozpoczęła działalność w 2004 roku. Kompleksowa pomoc Funduszu obejmuje wszystkie etapy procesu
dotacyjnego - od planowania działań, aplikowania i formułowania wniosku aż po jego wdrażanie i rozliczanie. Działania
Funduszu skierowane są również do organizacji, które aspirują do roli lokalnych organizacji grantodawczych. Otrzymują
one wszechstronne doradztwo w zakresie programowania i wdrażania własnej polityki grantodawczej, dostosowanej
do specyfiki konkretnych obszarów działania (także w formie staży odbywanych w Funduszu).
17
PRZYKŁADY
PROGRAMY GRANTOWE
„W ramach programu „Babiniec” aktywnie promuje się lokalne dziedzictwo związane z gminą Lanckorona”.
Fot. Andrzej Otrębski.
STOWARZYSZENIE „KLUCZ MUSZYŃSKI” W MUSZYNIE - UDOSTĘPNIENIE I OCHRONA STAWU „CZARNA MŁAKA”W POWROŹNIKU
Przedsięwzięcie uruchomiono dzięki dotacji w wysokości 7.000 PLN, która umożliwiła stowarzyszeniu pozyskanie dodatkowych środków oraz wolontariuszy do prac nad stawem „Czarna Młaka”. Określono i wyznaczono granice tego cennego
pomnika przyrody, a także odpowiednio oznaczono je w terenie (tabliczki informacyjne). Wyznaczono i urządzono miejsce
do obserwacji obiektu poprzez zamontowanie pomostu i ławek oraz wykonano i ustawiono odpowiednie oznakowanie.
Stowarzyszenie zmobilizowało do współpracy zarówno Popradzki Park Krajobrazowy, jak i Urząd Miasta i Gminy Uzdrowiskowej Muszyna. Realizacja projektu zwiększyła atrakcyjność przyrodniczą i turystyczną Muszyny.
STOWARZYSZENIE „NA BURSZTYNOWYM SZLAKU” W LANCKORONIE - KOBIETY NA RZECZ DZIEDZICTWA I ROZWOJU LOKALNEGO NA TERENACH WIEJSKICH - PROGRAM „BABINIEC”
Dotacja w wysokości 6.000 PLN przyczyniła się do uruchomienia w 2002 roku w Gminie Lanckorona programu „Babiniec”.
Projekt zachęcał kobiety do włączenia się w międzynarodową sieć liderek z terenów wiejskich z Europy Środkowej i USA.
Międzynarodowe spotkanie w Lanckoronie stało się inspiracją do założenia Stowarzyszenia „Na Bursztynowym Szlaku”.
W sieci uczestniczy dziś ponad 100 kobiet - działaczek organizacji pozarządowych, przedstawicielek samorządu czy animatorek kultury. Spotykają się, organizują warsztaty, szkolenia, wyjazdy studyjne, konferencje, imprezy kulturalne i artystyczne. Realizują też wspólne projekty z zakresu promocji dziedzictwa i produktów lokalnych – szlaki kulturowe i turystyczne,
ekomuzea, wystawy rzemiosła i lokalnych produktów, galerie artystyczne, publikacje nt. ochrony przyrody i kultury.
Ważnym polem działania stała się także turystyka dziedzictwa. Stowarzyszenie prowadzi firmę społeczną „Horyzonty - Inspiracja Turystyka Doradztwo”, zajmującą się m. in. organizacją turystyki w regionie, prowadzeniem lokalu gastronomicznego oraz sklepiku produktów lokalnych.
EKOMUZEUM „TRZY KULTURY” W BIESZCZADACH
Dotacja w wysokości 15 000 PLN dla Zespołu Szkół w Lutowiskach umożliwiła udokumentowanie i przygotowanie 13-kilometrowej ścieżki kulturowo-historycznej biegnącej na pograniczu trzech kultur. Łączy obecnie 15 zabytków i miejsc cennych
przyrodniczo. Dodatkowo przeszkolono 15 przewodników, a 3 osoby otrzymały specjalne certyfikaty przewodnika po ekomuzeum. Dzięki przyznanym środkom stworzono kilkanaście dodatkowych miejsc pracy, przeprowadzono warsztaty dla
dzieci i młodzieży połączone z wycieczkami po ścieżce oraz zainicjowano 5 konkursów nt. Bieszczad. Otrzymane wsparcie
pozwoliło wygenerować dodatkowe środki w wysokości ponad 42.000 zł. Projekt nagrodzono w ramach środkowoeuropejskiego konkursu „Heritage Award - Lokalne inicjatywy na rzecz ochrony dziedzictwa przyrodniczego i kulturowego”.
18
ISO-TECH Sp.
S z o.o.
www.iso-tech.pl
Spółka ISO-TECH rozpoczęła swoją działalność w 2001 roku, będąc kontynuacją Zakładu Gospodarczego Fundacji
Partnerstwo dla Środowiska.
Głównym obszarem działania ISO-TECH-u jest obecnie wdrażanie systemów zarządzania zgodnych z normami ISO.
Jesteśmy jedną z pierwszych firm w Polsce, która wdrożyła zintegrowane systemy ISO 9000 i ISO 14000 w zakładach
opieki zdrowotnej, głównie szpitalach.
Jako firma będąca własnością Fundacji jesteśmy blisko związani z jej filozofią - wspieraniem inicjatyw, które przyczyniają się do poprawy jakości życia oraz skutecznej ochrony środowiska. Specyficzne potrzeby placówek medycznych,
małych i średnich przedsiębiorstw, organizacji pozarządowych czy firm z branży utylizacji odpadów są więc nam
szczególnie bliskie.
Systematycznie poszerzamy naszą ofertę o nowe inicjatywy wspierające zrównoważony rozwój.
Oferujemy doradztwo w zakresie ochrony środowiska i prowadzenia inwestycji proekologicznych w obszarze energetyki odnawialnej i oszczędności energii, a także komunikacji z otoczeniem w zakresie ochrony środowiska.
Prowadzimy największy w Polsce portal o zmianach klimatycznych i odnawialnych źródłach energii www.biomasa.org.
Administrujemy, w imieniu Fundacji Partnerstwo dla Środowiska, międzynarodowym programem certyfikacji ekologicznej plaż i przystani Blue Flag w Polsce (www.blueflag.org.pl).
Wraz z Fundacją uruchomiliśmy pierwszą w Polsce inicjatywę wspierania przemysłu środowiskowego www.zzportal.pl.
19
ZESPÓŁ FUNDACJI
Programy Fundacji
GRUPY PARTNERSKIE
ZIELONE SZLAKI-GREENWAYS
SZKOŁY DLA EKOROZWOJU
EKOMUZEA
CZYSTY BIZNES
Barbara Kazior
Dominika Zaręba
Małgorzata Łuszczek
Barbarę Kazior
Joanna Węgrzycka
[email protected]
[email protected]
[email protected]
[email protected]
[email protected]
Fundusz Partnerstwa (działalność grantodawcza)
Anna Woźniak
[email protected]
Iso-Tech sp. z o. o. – działalność gospodarcza (inwestycje proekologiczne)
Ziemowit Pochitnow
[email protected]
Zarząd Fundacji
Rafał Serafin (Prezes)
Barbara Kazior
Andrzej Biderman
rafal.serafi[email protected]
[email protected]
[email protected]
Rada Fundacji
Zbigniew Bochniarz (Prezes), Marek Haliniak, Elżbieta Moczarska, Maciej Nowicki, Jan Ożga, Joanna
Wardzińska, Henryk Wujec, Henryk Wujek
Członkowie Honorowi Rady Fundacji
Marianne Ginsburg, Jacek Michałowski, William Moody, Krystyna Wolniakowski
20
FUNDATORZY
FUNDACJE
Fundacja im. Stefana Batorego • Deutsche Bundesstiftung
Umwelt • Stichting Doen • Fundacja GDF • Liberty
Foundation • The German Marshall Fund of the US •
Charles Stewart Mott Foundation • Polsko-Amerykańska
Fundacja Wolności • Rockefeller Brothers Fund • Sendzimir
Foundation • Trust for Civil Society in Central Europe •
Trust for Mutual Understanding
FUNDATORZY PUBLICZNI:
Fundusz Inicjatyw Obywatelskich • Ministerstwo Spraw Zagranicznych
RP • Ministerstwo Gospodarki i Polityki Społecznej RP • Narodowy
Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej, • Narodowy Bank
Polski • Wojewódzki Fundusz Ochrony Środowiska w Krakowie • Miasto
Kraków • Województwo Małopolskie • Program Life-Environment
Komisji Europejskiej • Program Phare Komisji Europejskiej • Inicjatywa
Wspólnotowa EQUAL • Europe for Citizens Program Komisji Europejskiej •
Ambasada USA w Polsce • US AID • Visegrad Fund • UK Know-How Fund •
Global Environmental Facility (GEF)
FIRMY
BP • Toyota • Monsanto • Coca-Cola •
Procter & Gamble • Ricoh • Phillips
Lighting • Skanska
Wszystkie osiągnięcia Fundacji są przede wszystkim zasługą osób, firm, organizacji
pozarządowych, szkół oraz samorządów, które poświęciły swój czas, energię i środki na
działania mające na celu rozwój zrównoważony. Są również zasługą tych, którzy zdecydowali się
na zainwestowanie w programy Fundacji, udzielając nam wsparcia finansowego.
Dziękujemy Wam wszystkim!
Zespół
Fundacji Partnerstwo dla Środowiska
21
Fundacja Partnerstwo dla Środowiska
ul. Św. Krzyża 5/6, 31-028 Kraków
T: +48 (12) 430 24 43, +48 (12) 430 24 65
[email protected]
www.epce.org.pl
Broszura została przygotowana w ramach projektu pt. „Działania na rzecz pozyskiwania funduszy dla programu Fundacji Partnerstwo dla Środowiska na lata 2007 - 2008 „, współfinansowanym przez Narodowy Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej