Prawo cywilne cz. II. Charakterystyka stosunku cywilnoprawnego

1
Szkoła Policji w Katowicach
Prawo cywilne cz. II
Charakterystyka stosunku cywilnoprawnego
oraz zdarzeń cywilnoprawnych
Opracowanie:
nadkom. Piotr Górnik
podkom. Janusz Kaleta
ŁA PO
O
C JI
LI
S ZK
Zakład SłuŜby Kryminalnej
Wydawnictwo
Szkoły Policji w Katowicach
2009
2
 Wszelkie prawa zastrzeŜone – Szkoła Policji w Katowicach 2009
KsiąŜki nie wolno reprodukować (adaptować) ani w całości, ani w części, niezaleŜnie od zastosowanej
techniki (druk, fotografia, komputer, kserograf, fonografia itd.), bez pisemnej zgody Wydawcy.
Druk i oprawa: Szkoła Policji w Katowicach
3
Spis treści
Wykaz waŜniejszych skrótów
5
Wstęp
7
1. Charakterystyka stosunku cywilnoprawnego
9
2. Charakterystyka zdarzenia cywilnoprawnego
10
3. Konsekwencje zdarzeń cywilnoprawnych
11
4. Klasyfikacja zdarzeń cywilnoprawnych
11
5. Elementy zdarzeń cywilnoprawnych
15
Literatura
20
4
5
Wykaz waŜniejszych skrótów
art.
artykuł
Dz. U.
Dziennik Ustaw
k.c.
ustawa z dnia 23 kwietnia 1964 r. – Kodeks cywilny
(Dz. U. Nr 16, poz. 93 z późn. zm.)
k.k.
ustawa z dnia 6 czerwca 1997 r. – Kodeks karny
(Dz. U. Nr 89, poz. 555 z późn. zm.)
s.
strona
n.
następne
6
7
Wstęp
Z sytuacjami uregulowanymi przez prawo cywilne spotykamy się na co dzień.
RównieŜ policjanci w trakcie wykonywania codziennych czynności słuŜbowych
bardzo często mają do czynienia z zagadnieniami wchodzącymi w zakres tego prawa.
W związku z tym znajomość zagadnień z zakresu prawa cywilnego pozwoli
funkcjonariuszom Policji lepiej wykonywać czynności słuŜbowe, a takŜe wykorzystać
tę wiedzę w Ŝyciu codziennym.
Publikacja ta jest kontynuacją opracowania z zakresu prawa cywilnego,
w którym przedstawiono charakterystykę prawa cywilnego, jego systematykę, zasady
w nim występujące oraz źródła prawa cywilnego.
W skrypcie przedstawione zostały róŜne podziały zdarzeń cywilnoprawnych,
opierając się przede wszystkim na zdarzeniach cywilnoprawnych wyodrębnionych
przez Aleksandra Woltera, Jerzego Ignatowicza i Krzysztofa Stefaniuka. W pracy
korzystano z najnowszej literatury z zakresu prawa cywilnego, komentarzy,
orzecznictwa sądów oraz glosów autorytetów prawa cywilnego.
Wskazane
jest
zapoznanie
się
przez
policjantów
z
proponowanym
opracowaniem, tym bardziej Ŝe w programach szkoleń na realizację tego przedmiotu
przeznaczona jest niewielka liczba godzin dydaktycznych.
W pracy oparto się o stan prawny na dzień 31 sierpnia 2009 r.
8
9
1. Charakterystyka stosunku cywilnego
W codziennym Ŝyciu mamy do czynienia z róŜnego rodzaju zdarzeniami, wśród
których moŜemy wyróŜnić sytuacje prawnie obojętne oraz sytuacje wiąŜące się,
poprzez przepisy, z róŜnorodnymi skutkami normatywnymi. Stosunki społeczne, które
są uregulowane za pomocą norm prawnych nazywamy stosunkami cywilnoprawnymi1.
W stosunku cywilnoprawnym moŜemy wyróŜnić następujące elementy:
1) podmioty stosunku prawnego, między którymi stosunek zachodzi. Zgodnie
z art. 1 k.c. są nimi osoby fizyczne oraz osoby prawne. Uznanie podmiotowości
osób
fizycznych
i
osób
prawnych
oznacza
moŜność
występowania
w charakterze podmiotu praw i obowiązków wynikających ze stosunków
cywilnoprawnych i określamy je jako zdolność prawną. Jednocześnie, poza
ograniczeniami, przyznaje im zdolność do czynności prawnych, a więc
zdolność do nabywania prawa i zaciągania zobowiązań za pomocą czynności
prawnych;
2) przedmiot stosunku prawnego, którym jest określone – dozwolone, nakazane
czy zakazane – zachowanie się uczestników stosunku cywilnoprawnego, oparte
o wzorzec postępowania zawarty w normie prawa cywilnego. Jest to wszystko,
na co są skierowane obowiązki i uprawnienia podmiotów tego stosunku.
Przedmiotem stosunku prawnego jest zawsze zachowanie się człowieka,
a niekiedy równieŜ pewien obiekt materialny lub niematerialny, którego to
zachowanie się dotyczy, np. zgodnie z art. 734 k.c. stosunek prawny zlecenia,
z którego dla przyjmującego zlecenie wynika obowiązek dokonania określonej
czynności prawnej dla dającego zlecenie;
3) treść stosunku prawnego czyli prawa i obowiązki jego stron, a więc podmiotów
tego stosunku. Uprawnienia oznaczają moŜliwość określonego zachowania się,
obowiązek zaś oznacza powinność nakazanego zachowania się Prawu jednego
1
Por. P. Kubiński, Wybrane zagadnienia prawa cywilnego i gospodarczego. Zarys wykładu, Olsztyn 1996, s. 20.
10
podmiotu odpowiada zawsze określony obowiązek innego podmiotu, przy
czym często podmiot mający prawo ma równieŜ obowiązek w stosunku do
osoby zobowiązanej. Wzajemne prawa i odpowiadające im obowiązki stanowią
treść stosunku prawnego2.
2. Charakterystyka zdarzenia cywilnoprawnego
Ze stosunkiem cywilnoprawnym ścisły związek ma zdarzenie cywilnoprawne.
Wynika on z tego, Ŝe powstanie, zmiana lub ustanie kaŜdego stosunku prawnego,
a więc równieŜ stosunku cywilnoprawnego, zaleŜne jest od istnienia stanu
faktycznego, z którym dyspozycja normy prawnej łączy skutek. Wszystkie fakty
wiąŜące się ze skutkami normatywnymi mającymi znaczenie w obszarze stosunków
cywilnoprawnych zaliczamy do zdarzeń cywilnoprawnych3. A więc zdarzeniami
cywilnoprawnymi nazywany jedynie takie fakty lub okoliczności, z którymi hipotezy
norm wiąŜą określone w dyspozycjach norm konsekwencje cywilnoprawne4. Chodzi
więc tutaj o zjawiska realne chociaŜ mogące wywołać odmienne w swym charakterze
skutki cywilnoprawne, np. ukończenie 18 lat pozwala człowiekowi osiągnąć szerszy
zakres zdolności do czynności prawnych, czy teŜ zapłata naleŜnego odszkodowania
spowoduje wygaśnięcie zobowiązania. NaleŜy pamiętać, Ŝe zakres zdarzeń
cywilnoprawnych nie jest stały i ulega ciągłym zmianom, wraz ze zmianami systemu
prawnego.
Jednocześnie zdarzenie cywilnoprawne, poza wywołaniem skutków w obrębie
prawa cywilnego, moŜe ponadto wywołać konsekwencje w innej gałęzi prawa.
Uszkodzenie ciała jest zdarzeniem cywilnoprawnym mogącym spowodować m.in.
konieczność pokrycia kosztów leczenia (art. 444 k.c.), a jednocześnie jest takŜe
zdarzeniem karnym, gdyŜ względem sprawcy moŜliwe jest zastosowanie sankcji
przewidzianej w kodeksie karnym (art. 156 lub 157 k.k.)5.
2
3
4
5
Z. Szczurek, Prawo cywilne dla studentów administracji, Zakamycze 2001, s. 43 - 44.
Por. A. Wolter, J. Ignatowicz, K. Stefaniuk, Prawo cywilne. Zarys części ogólnej, wyd. II zmienione,
Warszawa 2000, s. 114-115.
Por. Z. Radwański, Prawo cywilne-część ogólna, wyd. 6, Warszawa 2003, s. 209.
Por. E. Gniewek, Podstawy prawa cywilnego, Warszawa 2005, s. 108-109.
11
3. Konsekwencje zdarzeń cywilnoprawnych
Zdarzenia cywilnoprawne mogą przejawiać się w róŜnorodny sposób, dlatego
mogą one spowodować:
1) powstanie stosunku cywilnoprawnego, przy czym naleŜy pamiętać, Ŝe kaŜdy
stosunek cywilnoprawny powstaje w wyniku zdarzenia prawnego;
2) zmianę jego podmiotu (podmiotów) z tym, Ŝe nie we wszystkich stosunkach
prawnych zmiana taka jest dopuszczalna;
3) zmianę treści stosunku cywilnoprawnego. JeŜeli jednak zmiana ta jest tak
doniosła, Ŝe powoduje przekształcenie określonego w ustawie typu danego
stosunku cywilnoprawnego, wówczas naleŜy przyjąć, Ŝe w miejsce dawnego
stosunku cywilnoprawnego powstaje nowy;
4) zgaśnięcie stosunku cywilnoprawnego, przy czym jedynie prawo własności
moŜe utrzymać się dosłownie wieczyście6.
Ponadto przepisy prawne przewidują róŜnorodne inne konsekwencje prawne,
które jednak są funkcjonalnie podporządkowane wspomnianym wyŜej skutkom
prawnym i dlatego są brane pod uwagę w procesie stosowania prawa z uwagi na
konieczność rozstrzygnięcia kwestii bezpośrednio dotyczących samego stosunku
cywilnoprawnego7.
NaleŜy podkreślić, Ŝe w skład stanu faktycznego, od którego norma prawna
uzaleŜnia powstanie, zmianę lub ustanie stosunku cywilnoprawnego mogą wchodzić
równieŜ elementy, które nie są zdarzeniami prawnymi w podanym wyŜej znaczeniu,
np. wpływ na powstanie skutku prawnego mogą mieć pewne stany psychiczne8.
4. Klasyfikacje zdarzeń cywilnoprawnych
Nauka stara się uporządkować zdarzenia według pewnych kryteriów. Sposób
przeprowadzania klasyfikacji zdarzeń prawnych nie jest w doktrynie jednolicie
6
Por. Z. Radwański, op. cit., s. 209-210.
TamŜe, s. 215.
8
A. Wolter, J. Ignatowicz, K. Stefaniuk, op. cit., s. 115.
7
12
ustalony i moŜemy się spotkać z róŜnymi ich podziałami. RóŜnorodne klasyfikacje
zdarzeń prawnych, dokonywane według tych kryteriów, pozwalają na uzmysłowienie
sobie róŜnorodności faktów, z którymi normy prawa cywilnego łączą skutki prawne.
Według Aleksandra Lipińskiego zdarzenia prawne dzielą się na:
1) zachowania się podmiotów prawa, w tym przybierające postać oświadczeń woli
(zgodnych z prawem, bezprawnych);
2) akty organów państwa zarówno generalne, jak i indywidualne;
3) upływ czasu;
4) inne okoliczności.9
Natomiast według Zbigniewa Szczurka zdarzenia cywilnoprawne moŜemy
podzielić na dwie zasadnicze grupy:
1) zdarzenia niezaleŜne od woli ludzkiej, jak np. poŜar nie będący wynikiem
podpalenia, naturalna śmierć człowieka, upływ czasu (zdarzenia te mogą
powodować wyrządzenie szkody i obowiązek wypłaty odszkodowania,
wygaśnięcie określonych stosunków prawnych, przedawnienie roszczeń);
2) zdarzenia zaleŜne od woli ludzkiej, które mogą polegać na działaniu (czynnym
zachowaniu się), np. na zawarciu umowy, wystawieniu weksla, jak i na
zaniechaniu (biernym zachowaniu), np. niewłączeniu przez kierowcę w nocy
świateł w samochodzie i spowodowaniu wypadku; zdarzenie to moŜe
powodować obowiązek naprawienia szkody.
Ponadto zdarzenia prawne moŜna podzielić równieŜ na:
1) akty prawne nienormatywne – to akty prawne, do których powstania dochodzi
w trybie wykonywania obowiązujących przepisów. Akty te nie tworzą nowych,
powszechnie obowiązujących reguł postępowania. Nie są one źródłami prawa,
a celem ich jest rozstrzygnięcie konkretnej sytuacji. Są to więc zawsze akty
o charakterze indywidualno – konkretnym;
2) czyny – są to działania następujące z woli działającego, zmierzające do
wywołania skutków prawnych, jak i czyny dokonywane bez zamiaru
wywołania skutków prawnych, ale skutki takie wywołujące. Czyny moŜna
podzielić na:
9
A. Lipiński, Kompendium prawa cywilnego. Część ogólna i prawo rzeczowe, Zakamycze 2004, s. 79.
13
a) dozwolone – czyny, które nie są przez prawo zabronione i nie są
podejmowane z zamiarem wywołania skutków prawnych, ale skutek taki
wywołują,
b) niedozwolone (bezprawne) – są to działania obiektywne sprzeczne
z ustanowionymi w przepisach prawa nakazami lub zakazami określonego
zachowania10.
Podział zdarzeń cywilnoprawnych przedstawia równieŜ Z. Radwański, który
dzieli je na czynności konwencjonalne i inne zdarzenia. Jako podstawę tego podziału
formułuje sposób określenia przez normę prawną zdarzenia prawnego. Natomiast
jeŜeli norma prawna zdarzenie to dopiero konstruuje, wyznaczając przesłanki jego
dokonania przez odpowiednie działania ludzkie, wtedy chodzi o czynności
konwencjonalne.
Ponadto
przedstawia
typologię
zdarzeń
prawnych
poprzez
wyróŜnienie pewnych ich typów ze względu na normatywnie ustanowioną ich ogólną
regulację prawną. Na podstawie tego wyróŜnia następujące ogólne typy zdarzeń
prawnych:
1) czynności prawne – jest to skonstruowana przez system prawny czynność
konwencjonalna podmiotu prawa cywilnego, której treść określa konsekwencje
prawne tego zdarzenia prawnego,
2) działania prawne zbliŜone do czynności prawnych i dlatego wymagające
łącznego rozwaŜenia z czynnościami prawnymi, np. oświadczenia wiedzy lub
przejawy uczuć,
3) orzeczenia sądowe oraz decyzje administracyjne,
4) niewykonywanie uprawnień w określonym czasie11.
Inny podział zdarzeń cywilnoprawnych przedstawiają m. in. A. Wolter,
J.
Ignatowicz
i
K.
Stefaniuk.
Wymienieni
dokonują
podziału
zdarzeń
cywilnoprawnych zgodnie ze schematem graficznym, który zostanie omówiony
w dalszej części pracy:
10
11
Z. Szczurek, op. cit., s. 42.
Por. Z. Radwański, op. cit., s. 211-212.
14
ZDARZENIA
CYWILNOPRAWNE
zdarzenia w ścisłym tego słowa
znaczeniu
działania
czyny
czynności zmierzające do
wywołania skutków prawnych
czyny
bezprawne
czyny
zgodne
z prawem
kategorie normatywne
obejmujące czyny i zdarzenia
w ścisłym tego słowa
znaczeniu
czynności
prawne
(oświadczenia
woli)
akty
administracyjne
orzeczenia
sądowe
przejawy woli
podobne do
oświadczeń woli
zawiadomienia
o pewnych
zdarzeniach
czynności
czysto
faktyczne
czyny niedozwolone
bezpodstawne
wzbogacenie
Rys. 1. Schemat graficzny klasyfikacji zdarzeń cywilnoprawnych wg A. Woltera,
J. Ignatowicza i K. Stefaniuka12
12
A. Wolter, J. Ignatowicz, K. Stefaniuk, op. cit., s. 124, E. Gniewek, op. cit., s. 109-111.
15
5. Elementy zdarzeń cywilnoprawnych13
Zgodnie z przedstawionym przez A. Woltera, J. Ignatowicza i K. Stefaniuka
schematem, zdarzenia cywilnoprawne moŜna podzielić na:
1) zdarzenia w ścisłym tego słowa znaczeniu – są to wszystkie zdarzenia
niezaleŜne od woli ludzkiej, tj. upływ czasu, urodzenie się człowieka, śmierć
człowieka, poŜar;
2) działania – rozumie się przez nie zachowanie człowieka, które jest wynikiem
jego woli. Dlatego zachowanie się człowieka pod wpływem przymusu
fizycznego nie będzie działaniem, a jedynie zdarzeniem w ścisłym tego słowa
znaczeniu. Jednocześnie naleŜy zaznaczyć, Ŝe znaczenie tego terminu
(działanie) nie pokrywa się z potocznym znaczeniem, poniewaŜ poprzez
działanie rozumie się niekiedy takŜe zaniechanie, czyli powstrzymanie się od
działania14.
W grupie działań wyróŜniamy dwojakiego rodzaju zachowania się podmiotów
z podziałem na:
1) czynności zmierzające do wywołania skutków prawnych – są to zachowania
podmiotów zmierzające bezpośrednio i celowo do wywołania z góry
załoŜonych skutków prawnych;
2) czyny – w wyniku zachowania podmiotów wystąpienie skutków jest
niezamierzone, np. uszkodzenie lub zniszczenie cudzego przedmiotu uruchomi
odpowiedzialność odszkodowawczą sprawcy, choć zazwyczaj nie zamierzał on
wywoływać tego rodzaju następstw swego działania15.
W ramach czynności zmierzających do wywołania skutków prawnych
wyróŜniamy zachowania trojakiego rodzaju:
13
Por. A. Wolter, J. Ignatowicz, K. Stefaniuk, op. cit., s. 115-123.
Por. TamŜe, s. 116.
15
E. Gniewek, op. cit., s. 109.
14
16
1) oświadczenia woli jako element czynności prawnej – wśród zdarzeń
cywilnoprawnych
czynności
prawne
spełniają
najdonioślejszą
rolę.
Nieodzownym elementem czynności prawnych jest co najmniej jedno
oświadczenie woli. Pojęcie to jest utoŜsamione z wolą osoby dokonującej
czynności prawnej, wyraŜoną przez kaŜde zachowanie się tej osoby, które
ujawnia jej wolę w sposób dostateczny, w tym równieŜ przez ujawnienie tej
woli w postaci elektronicznej.16 Oświadczenie woli jest wynikiem procesu
rozpoczynającego się w psychice osoby je składającej. Jednak do wywołania
skutku prawnego konieczne jest wyraŜenie woli w postaci jakiegoś zachowania.
W związku z powyŜszym dane zachowanie się ludzi moŜe być uznane za
oświadczenie woli, jeŜeli:
a) jest na tyle zrozumiałe, aby przynajmniej w drodze wykładni moŜna było
ustalić jego sens,
b) wynikająca z niego decyzja dotyczy spraw normowanych przez prawo
cywilne, a nie prawnie obojętnych,
c) nie jest spowodowane przymusem fizycznym,
d) złoŜone jest na serio.
Oświadczenie woli nie musi być wyraźne, moŜe być dorozumiane;
2) orzeczenia
sądowe
–
zdarzeniami
cywilnoprawnymi
są
orzeczenia
o charakterze konstytutywnym, a więc te, które statuują nowy stan prawny.
W tej grupie moŜna wyróŜnić:
a) orzeczenia
stwierdzające
obowiązek
złoŜenia
oświadczenia
woli
zastępujące to oświadczenie – w wypadku uchylenia się podmiotu, na
którym ciąŜy obowiązek złoŜenia oświadczenia woli, od jego spełnienia,
sąd na Ŝądanie osoby, której przysługuje roszczenie będące korelatem tego
obowiązku, stwierdza obowiązek złoŜenia oświadczenia określonej treści,
a z chwilą uprawomocnienia orzeczenie to zastępuje to oświadczenie.
Obowiązek złoŜenia oświadczenia woli moŜe wynikać z róŜnych zdarzeń,
z którymi norma prawna wiąŜe taki skutek, np. moŜe być skutkiem
16
Por. TamŜe, s. 113-114.
17
czynności prawnej czy teŜ wynikać z aktu administracyjnego. NaleŜy
pamiętać, Ŝe orzeczenie sądowe zastępuje oświadczenie woli bez względu
na to, czy i jaka forma szczególna wymagana jest z mocy ustawy lub
umowy
dla
czynności
prawnej
będącej
przedmiotem
obowiązku
pozwanego;
b) orzeczenia wydawane na podstawie szczególnych upowaŜnień ustawowych
w sprawach określonych w tych przepisach – stosunek prawny moŜe
powstać, ustać lub ulec przekształceniu z mocy orzeczenia sądowego tylko
wtedy, gdy taka kompetencja sądu wynika z uregulowania ustawowego
określającego sytuację, w której sąd na wniosek oznaczonej osoby lub
z urzędu moŜe ukształtować nowy stan prawny. Orzeczenia konstytutywne
wydawane na podstawie szczególnych upowaŜnień ustawowych pełnią
róŜną rolę. Szczególne znaczenie niektórych z nich polega na tym, Ŝe
skutków prawnych związanych z ich wydaniem nie moŜe wywołać zgodna
decyzja stron stosunku cywilnoprawnego, lecz mogą one nastąpić jedynie
z mocy orzeczenia sądu. Poza tym jednak ustawa przewiduje równieŜ
sytuacje, w których wydanie orzeczenia kształtującego określony stosunek
prawny jest swoistą alternatywą dla zgodnych oświadczeń woli stron
danego stosunku prawnego;
3) akty administracyjne – przez akt administracyjny rozumie się jednostronne
oświadczenie organu administracji publicznej określające władczo, na
podstawie ustawy lub przepisów wydanych z jej upowaŜnienia, sytuację prawną
konkretnego adresata w konkretnej sprawie. Do zdarzeń cywilnoprawnych
zaliczamy te akty administracyjne, które powodują samodzielnie lub stanowią
przesłankę powstania, zmiany bądź ustania stosunku cywilnoprawnego. Bez
względu na to, Ŝe akt administracyjny moŜe wywołać skutki cywilnoprawne lub
stanowić przesłankę powstania takich skutków, a więc, Ŝe moŜe być
zdarzeniem cywilnoprawnym, jest on instytucją prawa administracyjnego.
18
Dlatego teŜ przepisy tego prawa regulują podstawy i tryb wydawania aktów
administracyjnych oraz przesłanki waŜności i sankcje wadliwości17.
Czynami nazywamy te działania, z którymi norma prawna łączy określony
skutek prawny niezaleŜnie od tego, czy wola osoby działającej była skierowana na
wywołanie go. Działania określane mianem czynów dzieli się na:
1) czyny bezprawne – to wszelkie działania podjęte wbrew zakazowi
wynikającemu z normy prawnej oraz zaniechania wykonania, nałoŜonego przez
normę w określonych sytuacjach, obowiązku działania, z którymi ustawa wiąŜe
niekorzystne dla działającego skutki prawne. Do tej kategorii działań naleŜy
zaliczyć czyny niedozwolone, wyraźnie wyodrębnione w art. 415 – 449 k.c.,
a ponadto wszystkie przypadki naruszenia zakazów statuowanych przepisami
prawa cywilnego18;
2) czyny zgodne z prawem – to wszelkie działania, które nie podpadają pod
czynności zmierzające do wywołania skutków prawnych, ani nie są czynami
bezprawnymi, a wywołują skutki w sferze prawa cywilnego. Czyny te stanowią
zbiór róŜnorodnych działań, dla których w zasadzie brak jest wspólnych norm
prawnych. W tej grupie wyróŜnia się:
a) przejawy woli podobne do oświadczeń woli – róŜniące się od oświadczeń
woli tym, Ŝe skutek prawny następuje niezaleŜnie od woli działającego, np.
zgodnie z art. 455 k.c. wezwanie dłuŜnika do wykonania powoduje
wymagalność wierzytelności, jeŜeli termin spełnienia świadczenia nie był
oznaczony, ani nie wynikał z właściwości zobowiązania; w takiej sytuacji
uznanie roszczenia ze strony zobowiązanego przerywa bieg przedawnienia,
b) zawiadomienia o pewnych zdarzeniach – są to wszystkie działania
wywołujące skutki w prawie cywilnym, np. zgodnie z art. 563 § 1 k.c.
kupujący traci uprawnienia z tytułu rękojmi za wady fizyczne rzeczy, jeŜeli
nie zawiadomi sprzedawcy o wadzie w ciągu miesiąca od jej wykrycia,
17
18
Por. A. Wolter, J. Ignatowicz, K. Stefaniuk, op. cit., s. 119-120.
Por. E. Gniewek, op. cit., s. 111.
19
a w wypadku gdy zbadanie rzeczy jest w danych stosunkach przyjęte, jeŜeli
nie zawiadomi sprzedawcy o wadzie w ciągu miesiąca po upływie czasu,
w którym przy zachowaniu naleŜytej staranności mógł ją wykryć,
c) czynności czysto faktyczne – czyli czynności zmierzające do osiągnięcia
pewnego skutku pozaprawnego, z którymi ustawa łączy następstwa prawne,
np. zgodnie z art. 183 k.c. i n. k.c. z faktem znalezienia rzeczy wiąŜe się
wiele praw i obowiązków znalazcy.19
19
A. Wolter, J. Ignatowicz, K. Stefaniuk, op. cit., s. 122-123.
20
Literatura
1. Ustawa z dnia 23 kwietnia 1964 r. – Kodeks cywilny (Dz. U. Nr 16, poz. 93
z późn. zm.).
2. Dmowski S., Rudnicki S., Komentarz do kodeksu cywilnego – Księga pierwsza
– Część ogólna, Wydawnictwo Prawnicze, Warszawa 2003.
3. Gniewek E., Podstawy prawa cywilnego, Warszawa 2005.
4. Kubiński P., Wybrane zagadnienia prawa cywilnego i gospodarczego. Zarys
wykładu, Olsztyn 1996.
5. Lipiński A., Kompendium prawa cywilnego. Część ogólna i prawo rzeczowe,
Zakamycze 2004.
6. Piotrowski M., Prawo cywilne. Krótki wykład, Wydawnictwo WSB, Poznań
2002.
7. Radwański Z., Prawo cywilne – część ogólna, wyd. 6 zmienione i poszerzone,
Wydawnictwo C.H. Beck, Warszawa 2003.
8. Szczurek Z., Prawo cywilne dla studentów administracji, Zakamycze 2001.
9. Wolter A., Ignatowicz J., Stefaniuk K., Prawo Cywilne – Zarys części ogólnej,
wyd. 2 zmienione, Wydawnictwa Prawnicze PWN, Warszawa 2000.