Kryteria oceniania uczniów - Oficjalna strona Zespołu Szkół w
Transkrypt
Kryteria oceniania uczniów - Oficjalna strona Zespołu Szkół w
Kryteria oceniania uczniów z poszczególnych przedmiotów KLASA I Zespół Szkół w Mędrzechowie Gimnazjum im. T. Kościuszki Mędrzechów 2009 Spis treści Język Polski ________________________________________________________________ 3 Klasa I /pierwsza/ _______________________________________________________________ 4 Język Angielski _____________________________________________________________ 9 Klasa I /pierwsza/ ______________________________________________________________ 10 Język Niemiecki ____________________________________________________________ 14 Klasa I /pierwsza/ ______________________________________________________________ 15 Historia___________________________________________________________________ 21 Klasa I /pierwsza/ ______________________________________________________________ 22 Sztuka /Muzyka/ ___________________________________________________________ 47 Klasa I /pierwsza/ ______________________________________________________________ 48 Biologia___________________________________________________________________ 10 Klasa I /pierwsza/ ______________________________________________________________ 50 Edukacja zdrowotna i ekologiczna ________________________________________________ 59 Geografia _________________________________________________________________ 60 Klasa I /pierwsza/ ______________________________________________________________ 61 Chemia ___________________________________________________________________ 71 Klasa I /pierwsza/ ______________________________________________________________ 72 Matematyka _______________________________________________________________ 80 Klasa I /pierwsza/ ______________________________________________________________ 81 Fizyka ___________________________________________________________________ 991 Klasa I /pierwsza/ ______________________________________________________________ 92 Informatyka ______________________________________________________________ 100 Klasa I /pierwsza/ _____________________________________________________________ 101 Wychowanie Fizyczne ______________________________________________________ 112 Klasa I /pierwsza/ _____________________________________________________________ 113 2 Język Polski 3 Język Polski – klasa pierwsza Klasa I /pierwsza/ KRYTERIA OCENIANIA UCZNIÓW Z JĘZYKA POLSKIEGO W KLASIE PIERWSZEJ GIMNAZJUM WG PROGRAMU „BLIŻEJ SŁOWA” Ocenę celującą otrzymuje uczeń, którego osiągnięcia w znacznym stopniu wykraczają poza wymagania dopełniające i sytuują się na poziomie ponadprogramowym. Jego praca cechuje się samodzielnością i kreatywnością. Prezentuje wysoki poziom wiedzy. Świadomie i funkcjonalnie posługuje się bogatym słownictwem terminologicznym. Samodzielnie analizuje i interpretuje teksty literatury pięknej, literatury faktu. Czyta, rozumie i wykorzystuje popularnonaukowe i naukowe. Potrafi analizować i interpretować dzieła malarskie z uwzględnieniem specyfiki środków języka malarskiego. Formułuje problemy, proponuje sposoby ich rozwiązania. Tworzy bezbłędne pod każdym względem wypowiedzi ustne i pisemne. Odnosi sukcesy w konkursach przedmiotowych, publikuje swoje teksty. Ocenę bardzo dobrą otrzymuje uczeń, który w zakresie swych kompetencji polonistycznych spełnia poniższe wymagania : Słuchanie : Wykorzystuje twórczo cudze wypowiedzi. Notuje informacje i główne myśli cudzej wypowiedzi. Rozpoznaje intencje zawarte w pytaniach i poleceniach. Mówienie : Tworzy rozbudowaną wypowiedź na podany temat, zachowuje logikę, spójność i kompozycję wypowiedzi. Stosuje funkcjonalnie różnorodne środki językowe. Bezbłędnie wymawia i akcentuje wyrazy. Tworzy wypowiedź o charakterze autoprezentacji. Opowiada fabułę utworu, świadomie wykorzystuje tempo mówienia, intonację. Komentuje sytuację liryczną. Opowiada akcję dramatu, eksponuje głosowo punkt kulminacyjny. Charakteryzuje i ocenia bohatera utworu, przedstawia i komentuje motywy jego postępowania. Określa uczucia i przeżycia bohaterów, uzasadnia swą wypowiedź odwołaniami do tekstu. Prezentuje własne stanowisko wobec wartości przedstawionych w tekście. Posługuje się wszystkimi rodzajami argumentów w dyskusji na różne tematy. Swobodnie posługuje się w wypowiedziach terminami i pojęciami. Formułuje pytania problemowe dotyczące wszystkich składników utworu. Interpretuje głosowo utwór. Czytanie. Odbiór tekstów literackich i innych tekstów kultury: Czyta tekst, uwzględnia jego organizację rytmiczną. Twórczo wykorzystuje informacje z tekstu we własnej pracy. Charakteryzuje postawę nadawcy wobec świata. Charakteryzuje adresata wypowiedzi lirycznej. Opisuje i komentuje obrazy poetyckie. Formułuje znaczenia wynikające z zastosowanych środków poetyckich. Uzasadnia dlaczego utwór należy do liryki. Wykorzystuje wiedzę o przynależności gatunkowej utworu lirycznego do interpretacji tekstu. Wyjaśnia , czym cechuje się ballada jako gatunek literacki. Określa narratora i narrację utworu. Komentuje przebieg akcji utworu. Rozpoznaje budowę fabuły. Uzasadnia , dlaczego utwór należy do epiki. Rozpoznaje różne rodzaje powieści. Wymienia cechy dramatu jako rodzaju literackiego. Wyjaśnia rolę i funkcję ironii. Porównuje i komentuje sposób wykorzystania tego samego motywu literackiego w różnych tekstach. Posługuje się informacjami zaczerpniętymi ze słowników. Wyjaśnia rolę środków języka malarskiego w tworzeniu znaczeń obrazu. 4 Język Polski – klasa pierwsza Pisanie : Stosuje funkcjonalnie bogate słownictwo. Tworzy tekst bez błędów, przejrzysty kompozycyjnie. Dba o estetykę zapisu. Redaguje użytkowe formy wypowiedzi zgodnie z wszystkimi cechami kompozycyjnymi i językowymi danej formy. Redaguje opis postaci, miejsca, przedmiotu, stosuje bogate słownictwo nazywające i określające cechy wyglądu, stosuje porównania. Redaguje twórcze opowiadanie zakończone puentą. Redaguje charakterystykę postaci, uzasadnia podane cechy, przedstawia ocenę postaci. Lektura : Bardzo dobra znajomość wszystkich lektur programowych, świadcząca o świadomym i krytycznym zapoznaniu się z ich treścią. Dogłębna znajomość biogramów autorów lektur. Nauka o języku : Wyjaśnia, czym wyróżnia się czasownik spośród wszystkich części mowy. Rozpoznaje i tworzy formy czasownika : osobę, liczbę, rodzaj, czas, stronę, aspekt. Stosuje prawidłowo odmianę trudnych czasowników. Formułuje informacje, polecenia, prośby, przypuszczenia, stosując odpowiednie formy trybu, zapisuje je zgodnie z zasadami ortografii. Rozpoznaje rzeczowniki pospolite, własne abstrakcyjne, konkretne. Określa i tworzy prawidłowe formy gramatyczne. Rozpoznaje temat i końcówkę rzeczownika. Stosuje prawidłowo wszystkie formy rzeczowników o trudnej odmianie. Stosuje prawidłowe formy gramatyczne przymiotnika. Stosuje prawidłową odmianę i stopniowanie trudnych form przymiotnika. Prawidłowo stopniuje przysłówki. Stosuje prawidłowe formy liczebników ułamkowych i nieokreślonych. Stosuje prawidłową odmianę trudnych form liczebnika. Rozpoznaje zaimki ze względu na funkcję, jaką pełnią, stosuje je w wypowiedziach Używa poprawnie wszystkich form zaimków. Stosuje prawidłowo i funkcjonalnie wykrzykniki i partykuły w swych wypowiedziach. Stosuje celowo spójniki dla wyrażenia łączności, przeciwstawienia, rozłączności, wynikania. Wykorzystuje funkcjonalnie równoważniki w wypowiedziach. Tworzy logiczne struktury zdaniowe. Sprawnie posługuje się nazwami wszystkich części zdania. Rozpoznaje wszystkie rodzaje orzeczenia. Rozpoznaje i wskazuje wszystkie rodzaje podmiotu. Rozpoznaje zdania bezpodmiotowe. Rozpoznaje przydawki, dopełnienia, okoliczniki. Tworzy poprawny wykres zdania. Ocenę dobrą otrzymuje uczeń, który w zakresie swych kompetencji polonistycznych spęłnia poniższe wymagania : Słuchanie : Nawiązuje do cudzych wypowiedzi we własnej pracy. Selekcjonuje informacje z wysłuchanej wypowiedzi. Potrafi wyjaśnić sens pytań i poleceń. Mówienie : Porządkuje treść swojej wypowiedzi, świadomie ją komponuje. Stosuje urozmaicone słownictwo. Stara się przestrzegać zasad poprawnej wymowy i akcentowania. Przedstawia się w sytuacji oficjalnej i nieoficjalnej, stosuje odpowiednie słownictwo. Opowiada fabułę utworu kilkuwątkowego. Opowiada i dookreśla sytuację liryczną. Odtwarza akcję dramatu. Charakteryzuje i krótko ocenia bohatera utworu. Wypowiada się na temat uczuć i przeżyć bohaterów literackich. Omawia wartości przedstawione w tekście. Przedstawia argumenty w dyskusji dotyczącej tekstu literackiego. Wyjaśnia samodzielnie znaczenie terminów i pojęć. Formułuje pytania związane z przenośnymi znaczeniami utworu. Płynnie recytuje tekst, dobiera odpowiednie tempo, intonację. 5 Język Polski – klasa pierwsza Czytanie. Odbiór tekstów literackich i innych tekstów kultury : Czyta płynnie tekst, dobiera odpowiednie tempo i intonację. Wydobywa i porządkuje istotne informacje. Określa relacje między nadawcą i adresatem w utworze lirycznym. Wyodrębnia obrazy poetyckie. Określa funkcję różnych środków poetyckich. Wyjaśnia, czym cechują się utwory liryczne. Wyjaśnia, czym jest fraszka. Wskazuje w balladzie cechy różnych rodzajów literackich. Wyjaśnia rolę narratora w tekście. Wyodrębnia etapy akcji utworu. Wyjaśnia, czym cechują się utwory epickie. Wyjaśnia czym cechuje się powieść, opowiadanie. Wskazuje brak narratora i cechy budowy jako ważne wyróżniki rodzajowe dramatu. Dostrzega w tekstach ironię. Zestawia teksty, w których występuje ten sam motyw literacki. Samodzielnie korzysta z odpowiednich słowników. Wskazuje elementy symboliczne. Pisanie : Łączy logicznie zdania. Pisze tekst przejrzysty kompozycyjnie. Stosuje akapity. Redaguje użytkowe formy wypowiedzi, stosuje odpowiednie słownictwo, środki językowe podkreślające intencję wypowiedzi. Redaguje rozwinięty opis postaci, stosuje bogate słownictwo nazywające cechy. Lektura : Dobra znajomość wszystkich lektur programowych świadcząca o świadomym i krytycznym zapoznaniu się z ich treścią. Dobra znajomość biogramów autorów lektur. Nauka o języku : Rozróżnia czasowniki w formie osobowej i nieosobowej. Odróżnia czasowniki dokonane od niedokonanych, określa aspekt czasownika. Stosuje i prawidłowo zapisuje formy czasu przeszłego czasowników zakończonych na –ąć. Przekształca zdania, wykorzystując różne formy trybu czasownika. Zapisuje poprawnie cząstkę – by. Odróżnia rzeczowniki konkretne i abstrakcyjne. Potrafi wyodrębnić temat i końcówkę rzeczownika. Stosuje prawidłowo formy rzeczowników typu : sędzia, oczy, Amerykanin. Wie, że przymiotnik podlega stopniowaniu. Stosuje prawidłowe formy stopniowania przymiotników trudnych. Wie od jakich części mowy tworzone są przysłówki. Wie, kiedy należy użyć liczebników zbiorowych, stosuje prawidłowe ich formy. Rozpoznaje zaimki ze względu na część mowy, którą zastępują. Wie, co można wyrazić za pomocą partykuł. Rozpoznaje przyimki złożone, stosuje je w wypowiedzi. Rozpoznaje orzeczenie imienne, prawidłowo używa go w zdaniu. Wskazuje podmiot logiczny, szeregowy i towarzyszący. Wie jakimi częściami mowy może być wyrażana przydawkę, dopełnienie, okolicznik. Ocenę dostateczną otrzymuje uczeń, który w zakresie swych kompetencji polonistycznych spełnia poniższe wymagania : Słuchanie : Słucha uważnie całości wypowiedzi nauczyciela i kolegów. Odtwarza pełną treść cudzej wypowiedzi. Odtwarza własnymi słowami treść pytań i poleceń. Mówienie: Wypowiada się na podany temat, zachowuje wewnętrzną logikę wypowiedzi. Unika powtórzeń wyrazów, stara się prawidłowo je wymawiać i akcentować. Przedstawia się w sytuacji oficjalnej i nieoficjalnej. Opowiada własnymi słowami fabułę krótkiego utworu epickiego. Opowiada własnymi słowami sytuację liryczną zobrazowaną w wierszu. Odtwarza główne wydarzenia, akcję dramatu. Wstępnie charakteryzuje bohatera utworu. Nazywa i krótko przedstawia uczucia bohaterów literackich. Krótko wypowiada się na temat wartości przedstawianych w tekście. Przedstawia rzeczowe i emocjonalne argumenty w dyskusji na temat znanych mu z doświadczenia problemów. Przedstawia znaczenie terminów i pojęć, wykorzystując 6 Język Polski – klasa pierwsza podane definicje. Formułuje pytania związane z dosłownymi znaczeniami utworu. Płynnie recytuje tekst, przestrzega intonacji zdaniowej. Czytanie. Odbiór tekstów literackich i innych tekstów kultury: Czyta płynnie tekst, uwzględnia znaki interpunkcyjne. Samodzielnie wydobywa z tekstu najważniejsze informacje. Odczytuje tekst na poziomie dosłownym. Nazywa i określa nadawcę i adresata wypowiedzi lirycznej. Przedstawia sytuację liryczną. Rozpoznaje i nazywa podstawowe środki poetyckie. Wymienia podstawowe cechy liryki jako rodzaju literackiego. Wymienia główne cechy gatunkowe fraszki. Wie, że ballada ma cechy różnych rodzajów literackich. Rozpoznaje narratora w tekście. Szereguje wydarzenia wątku. Wymienia podstawowe cechy epiki jako rodzaju literackiego. Wymienia główne cechy powieści i opowiadania. Rozpoznaje w tekście dialogi i monologi. Rozpoznaje elementy realistyczne i fantastyczne, dostrzega ciągłość podstawowych motywów literackich. Wyszukuje w odpowiednich słownikach wskazane informacje. Komentuje warstwę przedstawieniową obrazu. Pisanie : Tworzy poprawnie zdania rozwinięte i złożone. Nie popełnia błędów zakłócających komunikację językową. Redaguje samodzielnie użytkowe formy wypowiedzi. Zachowuje podstawowe cechy każdej z form wypowiedzi. Redaguje samodzielnie opis postaci, miejsca, przedmiotu. Redaguje samodzielnie opowiadanie, wprowadza dialogi. Redaguje samodzielnie charakterystykę postaci. Lektura : Zadowalająca znajomość wszystkich lektur programowych, świadcząca o zapoznaniu się z ich treścią. Zadowalająca znajomość biogramów autorów lektur. Nauka o języku : Rozróżnia czasowniki nazywające czynności i stany. Rozpoznaje i tworzy stronę czynną i bierną. Stosuje prawidłowo odmianę czasowników o poszerzonym temacie (umieć, rozumieć ) Rozpoznaje i tworzy formy trybu oznajmującego, rozkazującego , przypuszczającego. Zna zasady pisowni cząstki –by. Odróżnia rzeczowniki pospolite i własne. Określa i tworzy prawidłowe formy przypadków, liczby, rodzajów. Zna rzeczowniki odmieniające się tylko w liczbie mnogiej. Wie na jakie pytania odpowiada przymiotnik. Wie przez jakie formy się odmienia. Wie co nazywają i na jakie pytania odpowiadają przysłówki. Rozpoznaje liczebniki główne i porządkowe, stosuje prawidłowo ich formy. Rozpoznaje zaimki wśród innych części mowy. Wie co można wyrazić za pomocą wykrzykników. Używa prawidłowych form przypadków rzeczownika w wyrażeniach przyimkowych. Zastępuje zdania ich równoważnikami. Przekształca zdania oznajmujące w pytające, rozkazujące, wykrzyknikowe. Rozpoznaje orzeczenie czasownikowe. Wskazuje podmiot gramatyczny. Rozpoznaje podmiot domyślny. Wie, że przydawka jest określeniem rzeczownika. Wie, że dopełnienie jest określeniem czasownika. Wie, że okolicznik jest określeniem czasownika. Ocenę dopuszczającą otrzymuje uczeń, który w zakresie swych kompetencji polonistycznych spełnia poniższe wymagania : Słuchanie : Słucha uważnie wypowiedzi nauczyciela i kolegów. Odtwarza podstawową treść cudzej wypowiedzi. Rozumie treść pytań i poleceń. Mówienie: Krótko wypowiada się na podany temat. Przestrzega poprawności gramatycznej, prawidłowo wymawia wyrazy. Przedstawia się w kilku zdaniach. Opowiada własnymi słowami wybrane wydarzenie z fabuły utworu epickiego. Krótko przedstawia sytuację zobrazowaną w utworze lirycznym. Odtwarza wybrane wydarzenie akcji dramatu. Krótko przedstawia bohatera utworu, 7 Język Polski – klasa pierwsza prezentuje jego wygląd. Nazywa uczucia bohaterów literackich. Nazywa wartości przedstawiane w tekście. Przedstawia rzeczowe argumenty w dyskusji na temat problemów znanych z codziennego życia.. Odtwarza zawartość treściową definicji. Formułuje pytania dotyczące warstwy przedstawieniowej utworu. Płynnie wygłasza tekst z pamięci. Czytanie. Odbiór tekstów literackich i innych tekstów kultury : Czyta płynnie tekst. Wydobywa z tekstu wskazane informacje. Odtwarza elementy świata przedstawionego w tekście. Wskazuje formy pozwalające rozpoznać nadawcę i adresata w utworze lirycznym. Wydobywa z tekstu informacje pozwalające określić sytuację liryczną. Wie, że język utworu lirycznego cechuje się obecnością różnych środków poetyckich. Odróżnia lirykę od innych rodzajów literackich. Kojarzy pieśń, fraszkę z liryką jako rodzajem literackim. Zna balladę jako gatunek. Odróżnia narratora od autora utworu. Rozróżnia pojęcia : wątek, fabuła, akcja. Odróżnia epikę od innych rodzajów literackich. Kojarzy powieść i opowiadanie z epiką jako rodzajem literackim. Odróżnia dramat od innych rodzajów literackich. Odróżnia tekst główny od tekstu pobocznego. Odróżnia fikcję literacką od rzeczywistości. Rozpoznaje w tekstach podstawowe motywy literackie. Zna podstawowe słowniki. Wymienia elementy warstwy przedstawieniowej obrazu. Pisanie : Tworzy poprawne związki wyrazowe. Buduje logiczne zdania. Pisze zgodnie z podstawowymi normami poprawnościowymi. Redaguje według podanego wzoru użytkowe formy wypowiedzi : streszczenie, ogłoszenie, list, dedykację, życzenia, instrukcję, notatkę, gratulacje, ogłoszenie, zaproszenie, podziękowanie. Redaguje według podanego wzoru : opis postaci, miejsca, przedmiotu. Przy niewielkiej pomocy redaguje opowiadanie, nadaje mu tytuł. Redaguje według podanego wzoru charakterystykę postaci. Lektura : Ogólna znajomość lektur programowych świadcząca o zapoznaniu się z ich treścią. Nauka o języku : Rozpoznaje czasownik wśród innych części mowy. Wie, że czasownik jest odmienną częścią mowy. Rozpoznaje i tworzy formę osoby, liczby, rodzaju, czasu. Stosuje prawidłowo odmianę czasowników ruchu (iść, wejść ) w czasie przeszłym. Rozpoznaje formy trybu oznajmującego, rozkazującego, przypuszczającego. Rozpoznaje rzeczownik wśród innych części mowy. Tworzy prawidłowe formy przypadków i liczby. Wie, że istnieją rzeczowniki odmieniające się według odmiennych reguł. Rozpoznaje przymiotnik wśród innych części mowy. Wie, że niektóre przymiotniki mają trudną odmianę. Rozpoznaje przysłówki wśród innych części mowy. Rozpoznaje liczebnik. Wie, co określają liczebniki. Wie, że zaimki mogą zastępować różne części mowy. Używa poprawnie dłuższych i krótszych form zaimków. Wie, że wykrzykniki i partykuły to nieodmienne części mowy. Odróżnia przyimki od spójników. Odróżnia zdanie od równoważnika zdania. Rozpoznaje wypowiedzenia oznajmujące, pytające, rozkazujące, wykrzyknikowe. Wie o czym informuje orzeczenie, podmiot, na jakie pytania odpowiada. Wie, że przydawka, dopełnienie, okolicznik to części zdania. Wymienia pytania, na które odpowiada przydawka, dopełnienie i okolicznik. Ocenę niedostateczną otrzymuje uczeń, którego wyniki nie osiągają poziomu wymagań koniecznych, koniecznych związku z tym nie jest w stanie wykonać zadań o niewielkim stopniu trudności. Brak wiedzy i umiejętności wyklucza osiągnięcie nawet minimalnego postępu. 8 Język Angielski 9 Język Angielski – klasa pierwsza Klasa I /pierwsza/ Ocena dopuszczająca Ocenę dopuszczającą otrzymuje uczeń, który: zna: • nazwy godzin, dni tygodnia, liczebniki porządkowe, nazwy kolorów, nazwy pomieszczeń w mieszkaniu oraz nazwy mebli, nazwy ubrań, nazwy przedmiotów szkolnych, zwroty potoczne użyte w foto historyjce, nazwy produktów żywnościowych i napojów, nazwy różnych rodzajów sklepów, nazwy sportów i zajęć typowych dla czasu wakacyjnego, nazwy zawodów, wyrażenia pomagające mówić o przyszłości, nazwy członków rodziny, nazwy zainteresowań • zaimki pytające, zna przyimki miejsca, formy przymiotników dzierżawczych, formy zaimków dopełnieniowych, okoliczniki częstotliwości oraz zasady określające ich miejsce w zdaniu, formy zaimków dzierżawczych, formy czasownika be w czasie Past Simple, wyrażenia okolicznikowe czasu charakterystyczne dla czasu Past Simple • zasadę tworzenia regularnej liczby mnogiej rzeczowników oraz przykłady nieregularnej liczby mnogiej • zasady budowy i stosowania struktury There is / There are (A) • zasadę tworzenia formy dzierżawczej rzeczownika • znaczenie, formy oraz zasady tworzenia zdań twierdzących, przeczących, pytających i krótkich odpowiedzi z czasownikiem: have/has got, to be, can, should, must, • zasady tworzenia zdań twierdzących, tworzenia zdań pytających i krótkich odpowiedzi w czasie Present Simple, Present Continuous, Past Simple, Future Simple, • zasady tworzenia zdań twierdzących, przeczących, pytających i krótkich odpowiedzi ze strukturą be going to • zasady użycia czasu Present Continuous do opisania zaplanowanych przyszłych czynności • zasady tworzenia przysłówków regularnych i nieregularnych • zasady stosowania some i any w zdaniu (A) • zasady tworzenia zdań warunkowych typu poprawnie powtarza wymowę słów podpisuje ilustracje właściwymi słowami rozpoznaje w zdaniach rzeczowniki niepoliczalne poprawnie wymawia końcówkę -ed w czasownikach w czasie Past Simple. Ocena dostateczna Uczeń zna słownictwo i materiał gramatyczny określony na ocenę dopuszczającą oraz potrafi: odczytać godzinę na zegarze, daty ustawić nazwy miesięcy we właściwej kolejności złożyć poprawne zdanie z podanych elementów uzupełnić • dialog wyrazami z ramki, podanymi słowami, poprawną formą czasownika to be, formularz swoimi danymi personalnymi, dialog słowami z menu • pytania zaimkami pytającymi: what, when, where lub how • zdania rzeczownikami w liczbie mnogie, formą czasownika z końcówką –ing, właściwymi formami zaimków dopełnieniowych, prawidłowymi formami czasowników w czasie Present Continuous, Present Simple, Past Simple, Future Simple • zdania, używając There is / There are, a/an lub some, some lub any • pytania i krótkie odpowiedzi właściwymi elementami gramatycznymi (np. operatorem 10 Język Angielski – klasa pierwsza • tekst formami przeszłymi podanych czasowników dopasować • słowa i zwroty do ich definicji • odpowiedzi do pytań • pytania do podanych odpowiedzi • zwroty do podanych sytuacji • zwroty z czasownikami frazowymi do ilustracji • zdjęcia do usłyszanych wypowiedzi układać pytania z podanych wyrazów łączyć części zdania w logiczne całości tworzyć zdania twierdzące, przeczące, pytające i krótkie odpowiedzi w czasie Present Continuous, Present Simple, Past Simple, Future Simple oraz struktury be going to budować pełne zdania z podanych elementów podpisać ilustracje właściwymi słowami sporządzić listę ulubionych przedmiotów szkolnych wstawić okoliczniki częstotliwości we właściwe miejsca w zdaniu łączyć fragmenty zdań w logiczne, pełne zdania segregować rzeczowniki na policzalne i niepoliczalne wybierać właściwą z dwóch podanych formę czasownika w zadaniach dobierać właściwą reakcję do wypowiedzi (z dwóch podanych) wybierać właściwą (z trzech podanych) reakcję do sytuacji segregować formy przeszłe czasowników na formy czasowników regularnych i nieregularnych zastępować przymiotniki dzierżawcze w zdaniu strukturami z użyciem zaimków dzierżawczych stwierdzić czy podane zdania są prawdziwe na podstawie podanych informacji decydować czy podane zdania na temat usłyszanych wypowiedzi, są prawdziwe układać tekst maila w odpowiedniej kolejności streszczać jednym zdaniem treść listu, wybierając jedną z trzech możliwości dobierać właściwe zwroty do sytuacji na podstawie przeczytanego tekstu wybierać jedną z trzech podanych odpowiedzi na pytania. Ocena dobra i bardzo dobra Uczeń zna słownictwo i materiał gramatyczny określony na ocenę dopuszczającą i dostateczną oraz potrafi: przedstawić się i zawrzeć znajomość pytać o kraj pochodzenia rozmówcy, wiek, dane personalne, godzinę, miejsce i datę urodzin, różne budynki /miejsca w mieście, rodzinę, umiejętności, kolor, preferencje, upodobania, ulubione przedmioty szkolne, częstotliwość wykonywania pewnych czynności, zajęcia domowe, preferencje kulinarne, dyscypliny sportowe i odpowiadać na nie powiedzieć, jaką porę roku lubi najbardziej zadawać pytania • miesiące z użyciem liczebników porządkowych • zainteresowania bohaterów nagrania i odpowiadać na pytania partnera • partnerowi o to, co robił wczoraj i odpowiadać na pytania partnera • partnerowi o to, co musi, a czego nie musi robić w domu, oraz odpowiadać na pytania partnera • to, co znajduje się na ilustracji partnera, w celu znalezienia różnic oraz odpowiadać na pytania partnera opisać prostymi zdaniami • swoje mieszkanie, • miejscowość, w której mieszka, • jakiego koloru są poszczególne ubrania, 11 Język Angielski – klasa pierwsza • typowy dzień w szkole, • kto w domu wykonuje poszczególne zajęcia, • zdjęcie, odpowiadając na podane pytania • swojego bohatera/bohaterkę napisać • zdania z czasownikiem can na podstawie informacji z tabeli • krótki list, w którym zawiera informacje według podanego wzoru • krótki e-mail o tym, jak organizuje jedno z trzech podanych do wyboru wydarzeń • proste zdania o tym, co musi, a czego nie musi robić • notatkę o preferencjach kulinarnych partnera • według wzoru e-mail na temat spędzanych wakacji, dniu/weekendzie • podsumowanie ankiety • proste zdania o pracy przyjaciela lub kogoś z rodziny • krótką notatkę o swoich preferencjach kulinarnych, odpowiadając na pytania układać pisemnie i ustnie • zdania ze strukturą There is / There are na podstawie ilustracji • zdania w trybie rozkazującym na podstawie ilustracji • zdania zgodnie z sytuacjami przedstawionymi na rysunkach, korzystając z podanych czasowników i wyrażeń • dialog na podstawie podanego wzoru i ilustracji powiedzieć, gdzie usytuowane są różne przedmioty, używając przyimków miejsca samodzielnie uzupełniać brakujące fragmenty pytań krótko opowiadać o swoich zainteresowaniach, jak również o tym, czego nie lubi robić w prostych zdaniach porównywać plan lekcji bohaterki nagrania ze swoim planem lekcji porównywać (z partnerem lub w większej grupie) dzień w szkole danej osoby z dniem w swojej szkole zamówić posiłek w restauracji (dialog według wzoru) na podstawie przeprowadzonej z koleżanką/kolegą rozmowy uzupełnić tabelę informacjami na jej/jego temat odpowiadać na pytania dotyczące słynnych miejsc i uczelni układać pytania do ankiety (i sporządzić ankietę) przedstawić wyniki ankiety w formie wykresu przygotować prezentację w formie plakatu zaprezentować wyniki ankiety przed kolegami w klasie przygotować plakat na temat swojego bohatera i wygłosić prezentację w klasie relacjonować innemu partnerowi odpowiedzi partnera z wcześniejszej rozmowy na temat tego co robił wczoraj porównywać własne wybory z wyborami partnera na temat tego, co jest potrzebne, aby osiągnąć sukces dyskutować z partnerem, w jaki sposób osoby, które nie są sławne mogą być osobami sukcesu kontynuować dialog z podręcznika, wykorzystując nowe podane zwroty prowadzić dialog z innym partnerem na temat jego/jej planów zawodowych, wykorzystując wcześniej podany wzór, jednocześnie wprowadzając element improwizacji wyrażać swoją opinie na temat życia w przeszłości lub przyszłości przygotować plakat informacyjny na temat osoby, którą podziwia wygłaszać krótką prezentację poszukiwać w różnych źródłach informacji na temat wybranej osoby sukcesu odpowiadać na ukierunkowujące pytania, w celu przygotowania ustnej prezentacji o wybranej osobie prezentować wyszukane informacje przed klasą rozpoznawać akcentowane miejsce w słowie 12 Język Angielski – klasa pierwsza na podstawie przeczytanego tekstu • wskazać właściwe informacje • odpowiadać na pytania ogólne i szczegółowe • uzupełniać tabelę informacją • wyszukać konkretną informację • formułować argumenty za i przeciw uczeniu się • przyporządkować tytuły paragrafów odpowiednim paragrafom tekstu • uzupełnić zdania słowami wyszukanymi w tekście • dopasować pytania do odpowiednich paragrafów tekstu • ustawić ilustracje w kolejności odzwierciedlającej kolejność akapitów w tekście • określić i porządkować intencje autorów listów • wyrażać krótko opinię o bohaterach tekstu na podstawie słuchanego tekstu (dialogu, piosenki) • wskazać właściwe informacje • odpowiadać na pytania ogólne i szczegółowe • uzupełniać tabelę informacją • szeregować dialogi w kolejności, w jakiej słyszy je w nagraniu • uzupełnić formularz Otrzymanie oceny dobrej lub bardzo dobrej zależy od sprawności w posługiwaniu się powyższymi umiejętnościami. Ocena celująca Ocenę celującą w klasie I otrzymuje uczeń, który przejawia umiejętności z w/w zakresów sprawności językowej znacznie przekraczające przewidziane przez program języka angielskiego dla klasy I. W wypowiedziach ustnych i zadaniach pisemnych wykazuje się dużą znajomością słownictwa, który wykracza poza obowiązkowy. Jest laureatem olimpiad i konkursów wewnętrznych i zewnętrznych z języka angielskiego. 13 Język Niemiecki 14 Język Niemiecki – klasa pierwsza Klasa I /pierwsza/ Ocenę celujący otrzymuje uczeń, który: GRAMATYKA I SŁOWNICTWO - uczeń opanowuje materiał prezentowany na zajęciach fakultatywnych lub spotkaniach indywidualnych z nauczycielem, - potrafi stosować nowe konstrukcje i słownictwo, SŁUCHANIE - rozumie teksty w rozszerzonym zakresie (przerabiane na fakultetach lub opanowane indywidualnie, MÓWIENIE - potrafi stosować nowe słownictwo w nowych, innych niż stereotypowe (przerobione na lekcjach), sytuacjach, - nie ma kłopotów z płynnym mówieniem i stosowaniem prawidłowej intonacji zdaniowej, - nie popełnia wiele błędów podczas mówienia, PISANIE - potrafi opisać nowe sytuacje przy pomocy nowego słownictwa i konstrukcji zdaniowych (przerobionych na zajęciach fakultatywnych lub opanowanych indywidualnie), - nie robi błędów w szyku, nie robi błędów ortograficznych, - pisanie nie sprawia mu trudności. Ocenę bardzo dobry otrzymuje uczeń, który: GRAMATYKA I SŁOWNICTWO - uczeń dobrze opanował struktury dla teraźniejszości, (przeszłości, przyszłości – grupy zaawansowane), formy twierdzące i przeczące, - potrafi budować pytania i przeczenia we wszystkich znanych czasach - stosuje poprawny szyk wyrazów w zdaniach twierdzących, przeczących i pytających, - opanował słownictwo dot. codziennych sytuacji życiowych (nie robi błędów), SŁUCHANIE - potrafi zrozumieć różnorodne krótkie teksty i rozmowy z życia codziennego, - umie wybrać najistotniejsze informacje z tekstu: imiona, miejsca i zapisuje je, 15 Język Niemiecki – klasa pierwsza - potrafi sprawdzić, czy usłyszana informacja jest zgodna z informacją usłyszaną i umie poprawić ją (nie potrzebuje wskazówek nauczyciela przy pełnym zrozumieniu), MÓWIENIE - potrafi wymawiać pojedyncze dźwięki np.: ä, ö, ü, - umie powiedzieć o sobie, o sytuacjach z życia codziennego, np. opisać ludzi, miejsca, zdarzenia, - umie zadawać pytania, nie robi błędów w szyku zdania, - umie wyrazić potrzebę objaśnienia i poprosić o powtórzenie, - dysponuje odpowiednim zakresem funkcji językowych, by wyrazić np. prośbę, powitanie, uczucia, opinie (nie wymaga pomocy nauczyciela). CZYTANIE - potrafi odszukać wymagane informacje w krótkich autentycznych tekstach, np. w zawiadomieniach, w rozkładach jazdy czy w ogłoszeniach, - rozumie różnorodne krótkie teksty, np. listy, pocztówki i dialogi na codzienne tematy (nie potrzebuje pomocy nauczyciela), - umie wyszukać w słowniku znaczenie nie znanych sobie wyrazów, PISANIE - potrafi napisać kilka informacji o sobie np. w krótkim liście, - umie wykonać krótki opis zdarzeń, opis ludzi, miejsc, - nie robi błędów ortograficznych ani w szyku. Ocenę dobry otrzymuje uczeń, który: GRAMATYKA I SŁOWNICTWO - potrafi i zna zasady obowiązujące przy ocenie bardzo dobry z tym, że zdarza mu się popełniać błędy, które wskazane przez nauczyciela, on sam jest w stanie poprawić np. szyk wyrazów w zdaniu, SŁUCHANIE - rozumie teksty i potrafi zrozumieć ok. 70% - 80% materiału podanego, MÓWIENIE - mówi płynnie o sobie i sytuacjach, - ma pewne brak w słownictwie, które przy pomocy nauczyciela potrafi zniwelować, CZYTANIE - rozumie ok. 80% informacji przeczytanego tekstu, 16 Język Niemiecki – klasa pierwsza PISANIE - pisze poprawnie z nielicznymi błędami ortograficznymi, które potrafi poprawić, gdy zostaną mu wskazane. Ocenę dostateczny otrzymuje uczeń, który: GRAMATYKA I SŁOWNICTWO - potrafi rozróżnić podstawowe struktury gramatyczne (czasy – grupa zaawansowana, zdania twierdzące i przeczące), ale ma kłopoty z ich stosowaniem, przy pomocy nauczyciela je stosuje, SŁUCHANIE - rozumie podstawowe informacje w usłyszanych tekstach – 50%, przy powtórnym słuchaniu (3-4 razy) potrafi zrozumieć więcej, MÓWIENIE - ma kłopoty z wymawianiem trudnych głosek i grup głosek, - ma trudności z budową zdań, robi to przy wydatnej pomocy nauczyciela, - powie o sobie w zakresie podstawowych informacji (imię, wiek, zamieszkanie, pochodzenie, rodzina), - umie odpowiadać na pytania nauczyciela dot. życia codziennego, - ma kłopoty z intonacją zdaniową, - potrafi przekazywać myśli, ma kłopoty z formułowaniem ich, CZYTANIE - potrafi bezbłędnie czytać i rozumie ok. 50% informacji z tekstu, - potrafi zadać pytanie do tekstu przy pomocy nauczyciela, - potrafi posługiwać się dwujęzycznym słownikiem, PISANIE - potrafi napisać kilka prostych zdań o sobie (i zainteresowaniach), - wymaga pomocy nauczyciela przy formułowaniu krótkich zdań, - potrafi przekazać informację, ale czyni to niepoprawnie i ulega pewnej interferencji języka polskiego, - robi błędy i nie potrafi ich poprawić. Ocenę dopuszczający otrzymuje uczeń, który: GRAMATYKA I SŁOWNICTWO - potrafi odmienić czasownik i zna podstawowe pytania (szyk) dot. jego osoby, 17 Język Niemiecki – klasa pierwsza - rozróżni zdanie twierdzące, pytające i przeczące, ale tylko przy pomocy nauczyciela zbuduje proste krótkie zdanie, - ma braki w opanowaniu słownictwa – zna tylko podstawowe czasowniki, SŁUCHANIE - nie jest w stanie zrozumieć tekst, - słyszy pewne proste informacje np. imiona, liczebniki oraz proste podstawowe czasowniki, - wielokrotne słuchanie i pomoc ze strony nauczyciela pomaga usłyszeć i zrozumieć dalsze treści, - zrozumienie tekstów ok. 20% - 30%, MÓWIENIE - potrafi przeprowadzić dialog (lub monolog) dot. jego osoby, w bardzo wąskim zakresie (podstawowe pytania), - potrafi odpowiedzieć „ja”, „nein” na zadane pytania, nie odpowie pełnym zdaniem, - zna liczebniki i prawidłowa ich wymowę, CZYTANIE - potrafi czytać, - potrafi poprawić wskazane przez nauczyciela błędy, ale ma kłopoty ze zrozumieniem tekstu, - przy pomocy nauczyciela zrozumie sens tekstu ok. 30% treści, PISANIE - potrafi napisać proste, krótkie zdania (o sobie), robi przy tym wiele błędów, - nie potrafi poprawić błędów po wskazaniu ich przez nauczyciela, - wymaga wydatnej pomocy nauczyciela przy formułowaniu myśli Ocenę niedostateczny otrzymuje uczeń, który: GRAMATYKA I SŁOWNICTWO - nie potrafi odmienić czasowniki regularne i nieregularne, - nie zna szyku zdań oznajmiających i pytających, - nie zna zasad stosowania zaprzeczeń, - nie zna podstawowych pytań i odpowiedzi z sytuacji dnia codziennego (jakie można zadać przy przeprowadzeniu wywiadu z niemieckim kolegą), SŁUCHANIE - nie potrafi zrozumieć krótkich tekstów, - nie potrafi opowiedzieć podstawowej treści wysłuchanego tekstu, MÓWIENIE 18 Język Niemiecki – klasa pierwsza - ma problemy z wyjaśnieniem pojedynczych dźwięków np.: ä, ö, ü lub grupą dźwięków np. anziehen, - nie potrafi opowiedzieć o sobie, sytuacjach z życia codziennego, - nie potrafi zadać pytań (bo nie zna zasad i nie zna słownictwa), - nie potrafi odpowiedzieć na zadane pytanie (nawet przy pomocy nauczyciela), CZYTANIE - ma problemy z czytaniem przerobionego tekstu, - nie rozumie (w ogólnym zarysie) znaczenia przeczytanego tekstu, PISANIE - nie potrafi napisać prawidłowo kilku zdań o sobie, - nie potrafi napisać paru zdań dotyczących życia dnia codziennego (nie zna szyku, nie zna słownictwa, nie zna zasad ortografii). Zasady oceniania (w tym przewidywane sprawdziany wiedzy i umięjętności) Nauczyciel, oprócz ocen, wstawia do dziennika plusy i minusy; za 5 plusów, otrzymuje się ocenę bardzo dobrą, zaś za 5 minusów, ocenę niedostateczną np. aktywność na zajęciach , zadania domowe , praca w grupach.. Pojedyncze plusy liczone są na koniec roku do średniej jako 0.25, a minusy jako –0.25 - nauczyciel ma 2 tygodnie czasu na sprawdzenie i ocenienie sprawdzianu pisemnego - uczeń ma 2 tygodnie czasu na poprawienie oceny 1. Sprawdziany są obowiązkowe 2. Nieobecność nieusprawiedliwiona na sprawdzianie - ocena ndst 3. Jeżeli uczeń opuścił sprawdzian powinien go napisać w ciągu dwóch tygodni od powrotu do szkoły 4. Sprawdziany są zapowiadane co najmniej tydzień wcześniej i omówiony jest ich zakres i kryteria wymagań 5. Podobnie jest dla lekcji powtórzeniowych 6. Poprawa jest dobrowolna, odbywa się w ciągu dwóch tygodni od rozdania prac i tylko jeden raz 7. Za pracę niesamodzielną na sprawdzianie (tzw. ściąganie) uczeń dostaje ocenę niedostateczną 19 Język Niemiecki – klasa pierwsza 8. Nauczyciel może sprawdzać, czy uczeń pisał pracę samodzielnie, także po terminie jej pisania. - w przypadku stwierdzenia tzw. ściągania uczeń dostaje ocenę niedostateczną. 9. Kartkówki z trzech ostatnich lekcji są nie zapowiadane i nie podlegają poprawie 10. Uczniowie nieobecni na zapowiadanej kartkówce mogą pisać ją lub odpowiadać w najbliższym terminie. 11. Wśród ocen cząstkowych winny być: ocena wiedzy i ocena umiejętności 12. Nieprzygotowanie powinno zostać zgłoszone na początku lekcji - w przeciwnym razie w przypadku odpytania uczeń otrzyma adekwatną ocenę 13. Uczeń nie może zgłosić nieprzygotowania do lekcji powtórzeniowej lub sprawdzianu 14. Udział z powodzeniem w olimpiadach i konkursach jest podstawą do oceny celującej 15. Wszystkie oceny uczniów są rejestrowane i na prośbę ucznia lub jego rodzica są motywowane 16. Uczeń mający kłopoty z opanowaniem materiału może zwrócić się do nauczyciela w celu ustalenia formy wyrównania braków lub pokonania trudności 17. Na podstawie pisemnej opinii poradni psychologiczno-pedagogicznej lub innej poradni specjalistycznej wymagania edukacyjne w stosunku do ucznia, u którego stwierdzono trudności w uczeniu się lub deficyty rozwojowe, mogą być obniżone 18. Na prośbę ucznia otrzymane przez niego oceny będą wpisywane przez nauczyciela do dzienniczka lub zeszytu przedmiotowego 19. Uczeń ma obowiązek prowadzenia zeszytu przedmiotowego, w którym powinny znajdować się zapisy tematów, notatki, zapisy poleceń ustnych lub pisemnych prac domowych. Zeszyt powinien być prowadzony systematycznie 20. Uczeń w przypadku nieobecności w szkole powinien zeszyt uzupełnić. 20 Historia 21 Historia – klasa pierwsza Klasa I /pierwsza/ Roczny plan pracy z historii dla klasy I gimnazjum do programu nauczania „Śladami przeszłości” Wymagania na poszczególne oceny Temat lekcji Co to jest historia? Wymagania na poszczególne oceny Zagadnienia - historia jako nauka - definicja źródeł historycznych - podział źródeł historycznych - archeologia jako nauka pomocnicza historii - epoki historyczne - dawne sposoby mierzenia czasu 1. - pochodzenie Prahistoria człowieka człowieka - ewolucja człowieka i jej etapy - cechy charakterystyczne poszczególnych gatunków dopuszczająca dostateczna dobra - poprawnie posługuje się terminami: historia, źródło historyczne, nasza era, przed naszą erą, wiek - dokonuje prostej klasyfikacji źródeł historycznych - podaje przykłady źródeł pisanych i niepisanych - określa wiek danego wydarzenia - poprawnie posługuje się terminami: archeologia, epoki historyczne, chronologia, prahistoria - wymienia nazwy epok historycznych w kolejności chronologicznej: starożytność, średniowiecze, nowożytność, współczesność - umiejscawia wydarzenia w odpowiedniej epoce historycznej - wyjaśnia, na czym polega praca historyka i archeologa - wymienia stosowane w przeszłości sposoby mierzenia czasu - określa ramy chronologiczne epok historycznych ROZDZIAŁ I: POCZĄTKI CYWILIZACJI - poprawnie posługuje się - poprawnie posługuje się - określa ramy terminami: australopitek, terminami: homo habilis, chronologiczne homo sapiens, homo erectus, homo kolejnych etapów koczowniczy tryb życia neandertalensis, homo ewolucji człowieka - wskazuje na mapie sapiens, ewolucja, paleolit - podaje kolebkę ludzkości - wymienia w kolejności najistotniejsze cechy etapy ewolucji człowieka wyglądu różnych - opisuje warunki życia ludzi gatunków w czasach prahistorycznych człowiekowatych bardzo dobra celująca - omawia rolę źródeł historycznych w procesie poznawania dziejów - rozumie potrzebę tworzenia systemu datacji i posługiwania się nim - omawia znaczenie tworzenia i praktycznego zastosowania narzędzi oraz opanowania umiejętności krzesania ognia dla rozwoju człowieka - wyjaśnia, na czym - samodzielnie formułuje opinie i wnioski - rozwiązuje problemy w twórczy sposób - wykazuje dużą aktywność w czasie zajęć 22 Historia – klasa pierwsza człowiekowatych - osiągnięcia człowieka pierwotnego Tajemnice sprzed wieków – Jak zbadano pochodzen ie człowieka ? - teorie dotyczące powstania człowieka - Karol Darwin i jego odkrycie - zadania antropologii - przedstawia główne założenia teorii Karola Darwina - wymienia teorie dotyczące powstania człowieka 2. Czas wielkich przemian - wpływ zmian klimatu na życie człowieka - rewolucja neolityczna - początki rolnictwa i hodowli - pierwsze osady - budowle megalityczne - początek metalurgii - poprawnie posługuje się terminami: rewolucja neolityczna, osiadły tryb życia, osada, epoka brązu, epoka żelaza - przedstawia zmiany, które zaszły w życiu człowieka w okresie neolitu - podaje nazwy metali wykorzystywanych przez praludzi do wytopu broni, narzędzi, ozdób - podaje nazwy najważniejszych wynalazków człowieka z czasów prahistorycznych i ich umiejętności - wskazuje na mapie kierunki i trasy ekspansji gatunku ludzkiego polegała zależność człowieka od przyrody - wymienia przyczyny powstania pierwszych dzieł sztuki praludzi - poprawnie posługuje się terminami: ewolucjonizm, antropologia - opisuje, czym zajmuje się antropolog - omawia sposoby ustalania wieku znalezisk - omawia teorię ewolucji Karola Darwina - wyjaśnia różnice między teorią kreacjonizmu a ewolucjonizmu - przedstawia znaczenie badań naukowych oraz wykorzystania różnych technologii dla poznania historii człowieka - poprawnie posługuje się terminami: neolit, megalit - określa ramy chronologiczne rewolucji neolitycznej - opisuje życie codzienne ludzi przed rewolucją neolityczną - omawia sposób wytopu brązu i żelaza - prezentuje argumenty zwolenników i przeciwników ewolucjonizmu Ponadto: - samodzielnie formułuje opinie i wnioski - rozwiązuje problemy w twórczy sposób - wykazuje dużą aktywność w czasie zajęć - przedstawia wpływ - omawia tryb życia i - uzasadnia zmian klimatycznych zajęcia ludzi epoki słuszność określenia na tryb życia neolitu rewolucja dla - charakteryzuje wygląd zmian, które zaszły człowieka pierwotnego osad neolitycznych w życiu człowieka - omawia tryb życia i - opisuje wygląd i w okresie neolitu zajęcia ludzi epoki funkcje budowli neolitu megalitycznych Ponadto: - nazywa i lokalizuje - samodzielnie na mapie pozostałości formułuje opinie i najstarszej znanej wnioski osady ludzkiej - rozwiązuje - wskazuje na mapie problemy w twórczy miejsce położenia sposób 23 Historia – klasa pierwsza 3. W kraju - położenie Sumerów geograficzne i warunki naturalne Mezopotamii - powstanie pierwszych państw - organizacja państwa Sumerów - osiągnięcia cywilizacji sumeryjskiej - poprawnie posługuje się terminami: cywilizacja, Mezopotamia, system irygacyjny, Sumerowie, miasto-państwo - lokalizuje na mapie Mezopotamię - omawia położenie geograficzne i warunki naturalne panujące w Mezopotamii - wymienia osiągnięcia Sumerów - podaje ramy chronologiczne istnienia cywilizacji sumeryjskiej - poprawnie posługuje się terminami: Żyzny Półksiężyc, król-kapłan, zikkurat - określa rolę rzek w starożytnej Mezopotamii - opisuje wygląd miast sumeryjskich 4. - państwo Babilonia i babilońskie Asyria - Hammurabi i jego kodeks prawny - Babilon - państwo asyryjskie - organizacja armii asyryjskiej - poprawnie posługuje się terminami: Babilon, Kodeks Hammurabiego, politeizm - określa, kim był i czym zasłynął Hammurabi - lokalizuje na mapie państwo babilońskie i asyryjskie - omawia najważniejsze zasady prawne zapisane w - zna wydarzenia związane z datami: ok. 2 tys. lat p.n.e., XVIII w. p.n.e., VII w. p.n.e., 612 r. p.n.e., VI w. p.n.e. - poprawnie posługuje się terminami: Aszur, Niniwa, wiszące ogrody, rydwan - określa, kim byli czym zasłynęli: Nabuchodonozor II, Sargon II Wielki, najbardziej znanej budowli megalitycznej - wyjaśnia, jakie zmiany nastąpiły w życiu człowieka dzięki opanowaniu umiejętności wytopu metali - charakteryzuje oddziaływanie warunków naturalnych na życie mieszkańców Mezopotamii - omawia organizację państwa babilońskiego - prezentuje najważniejsze fakty z historii Asyrii i Babilonii - interpretuje zasadę „oko za oko, ząb za ząb” - omawia system religijny starożytnej - wykazuje dużą aktywność w czasie zajęć - omawia organizację państwa Sumerów - przedstawia związek między budową i utrzymaniem sieci irygacyjnej a powstaniem pierwszych państw - ocenia starożytny system prawny - omawia system religijny starożytnej Babilonii - wymienia czynniki, które umożliwiły Asyryjczykom prowadzenie skutecznej polityki podbojów - wyjaśnia, jaki wpływ na organizację pierwszych państw miało ich położenie geograficzne oraz warunki naturalne Ponadto: - samodzielnie formułuje opinie i wnioski - rozwiązuje problemy w twórczy sposób - wykazuje dużą aktywność w czasie zajęć - wyjaśnia znaczenie kodyfikacji prawa dla sprawnego funkcjonowania państwa Ponadto: - samodzielnie formułuje opinie i wnioski - rozwiązuje 24 Historia – klasa pierwsza Kodeksie Hammurabiego 5. W Egipcie faraonów 6. Piramidy, mumie i hieroglify - położenie geograficzne i warunki naturalne Egiptu - Nil i jego rola - organizacja państwa egipskiego - społeczeństwo starożytnego Egiptu - poprawnie posługuje się terminami: Egipt Górny, Egipt Dolny, faraon - lokalizuje na mapie Egipt - omawia położenie geograficzne i warunki naturalne panujące w Egipcie - religia Egipcjan - wiara w życie pozagrobowe - osiągnięcia cywilizacji egipskiej - pochówek zmarłych – mumifikacja, grobowce, piramidy - poprawnie posługuje się terminami: politeizm, mumia, mumifikacja, sarkofag, piramida, hieroglify - wymienia imiona najważniejszych bogów egipskich - przedstawia największe osiągnięcia cywilizacji egipskiej Asurbanipal Babilonii - przedstawia osiągnięcia cywilizacji asyryjskiej - wymienia rodzaje wojsk wchodzących w skład armii asyryjskiej - zna wydarzenia związane z - wyjaśnia rolę Nilu w datami: ok. 3 tys. lat p.n.e., rozwoju cywilizacji egipskiej XIII w. p.n.e., 31 r. p.n.e. - podaje ramy - omawia organizację państwa egipskiego chronologiczne istnienia - opisuje państwo cywilizacji egipskiej - przedstawia najważniejsze egipskie za panowania Ramzesa II dokonania Ramzesa II - charakteryzuje strukturę społeczeństwa egipskiego - określa zakres władzy faraona - zna wydarzenia związane z datami: ok. 2500 r. p.n.e., 1313 r. p.n.e. - poprawnie posługuje się terminami: sfinks, Dolina Królów - podaje nazwy najsłynniejszych piramid egipskich - wymienia cechy charakterystyczne wyglądu wybranych bogów egipskich - omawia rolę religii w życiu starożytnych Egipcjan - podaje przyczyny mumifikacji zwłok - tłumaczy, czym były i jak budowano egipskie piramidy problemy w twórczy sposób - wykazuje dużą aktywność w czasie zajęć - uzasadnia słuszność określenia „Egipt – darem Nilu” - tłumaczy, jaką rolę odgrywały poszczególne warstwy społeczeństwa egipskiego - prezentuje dzieje Egiptu w I tysiącleciu p.n.e. - wyjaśnia przeznaczenie Doliny Królów - opisuje etapy procesu mumifikacji - określa cechy religii starożytnego Egiptu - wskazuje i ocenia źródła potęgi starożytnego Egiptu Ponadto: - samodzielnie formułuje opinie i wnioski - rozwiązuje problemy w twórczy sposób - wykazuje dużą aktywność w czasie zajęć - ocenia wkład mieszkańców Egiptu w rozwój cywilizacji Ponadto: - samodzielnie formułuje opinie i wnioski - rozwiązuje problemy w twórczy sposób - wykazuje dużą aktywność w czasie zajęć 25 Historia – klasa pierwsza Tajemnice sprzed wieków – Jak dawniej badano zabytki starożytne go Egiptu? - początki archeologii w Egipcie - odkrycie grobowca Tutenchamona - przedstawia dokonania postaci: Howarda Cartera, lorda Carnarvona - omawia okoliczności odkrycia grobowca Tutenchamona - opisuje wygląd grobowca Tutenchamona - opowiada, czego dotyczy tzw. klątwa Tutenchamona - zna wydarzenia związane z datami: 1798 r., 1922 r. - przedstawia dokonania Tutenchamona - wyjaśnia różnice między dawną a współczesną archeologią - określa okoliczności, w których doszło do rozpoczęcia badań archeologicznych w Egipcie - ocenia postawę pierwszych badaczy dziejów Egiptu 7. - powstanie - poprawnie posługuje się - określa ramy - wskazuje na mapie - opisuje okoliczności terminami: Hebrajczycy, chronologiczne istnienia Starożytny państwa Izrael szlak wędrówki powstania państwa Izrael - położenie Palestyna, Jahwe, Juda, Izraelitów z Egiptu do Izrael państwa żydowskiego Izrael, niewola Kanaan i omawia jej geograficzne i - poprawnie posługuje się - określa rolę proroków i warunki naturalne babilońska, prorok, terminami: Kanaan, menora, przebieg Mesjasza w życiu Mesjasz, monoteizm, Palestyny Biblia, Tora, Arka - omawia sytuację Hebrajczyków judaizm, dekalog narodu żydowskiego - panowanie Przymierza - omawia różnice - określa, kim byli i czym - przedstawia dokonania Dawida i po śmierci Salomona między religią Żydów a Salomona zasłynęli: Abraham, - przedstawia wierzeniami pozostałych Cyrusa II Wielkiego - niewola Mojżesz, Dawid, Salomon - opisuje wygląd świątyni okoliczności upadku cywilizacji starożytnych państwa żydowskiego babilońska - lokalizuje na mapie jerozolimskiej - judaizm - charakteryzuje Izrael - Biblia system wierzeń - omawia położenie Izraelitów geograficzne i warunki naturalne Palestyny 8. Indie i - położenie - określa czas powstania - poprawnie posługuje się - przedstawia zasady - porównuje założenia Chiny geograficzne i cywilizacji Indii i Chin terminami: Harappa, funkcjonowania buddyzmu i hinduizmu warunki naturalne - poprawnie posługuje się Mohendżo Daro, cytadela, społeczeństwa - prezentuje zasięg Indii i Chin terminami: Ariowie, kasta, terakotowa armia, indyjskiego za rządów terytorialny buddyzmu - powstanie państw system kastowy, humanitaryzm Ariów w przeszłości i - samodzielnie formułuje opinie i wnioski - rozwiązuje problemy w twórczy sposób - wykazuje dużą aktywność w czasie zajęć - ocenia rolę Biblii jako źródła historycznego Ponadto: - samodzielnie formułuje opinie i wnioski - rozwiązuje problemy w twórczy sposób - wykazuje dużą: aktywność w czasie zajęć - ocenia wpływ konfucjanizmu na budowę Cesarstwa Chińskiego 26 Historia – klasa pierwsza 9. Od rysunków naskalnyc h do alfabetu Tajemnice sprzed wieków – Jak odczytano pismo Egipcjan? na Półwyspie Indyjskim oraz w dorzeczu Huangho i Jangcy - buddyzm - hinduizm - organizacja państwa chińskiego - konfucjanizm - osiągnięcia cywilizacji Indii i Chin - ewolucja pisma - rodzaje pisma - materiały piśmiennicze - alfabet - osiągnięcia Fenicjan - Kamień z Rosetty - okoliczności odczytania pisma starożytnych Egipcjan - znaczenie hieroglifów egipskich - zna i krótko charakteryzuje buddyzm, hinduizm, postaci Buddy i Konfucjusza nirwana, Wielki Mur Chiński - lokalizuje na mapie Indie i Chiny - omawia położenie geograficzne oraz warunki naturalne cywilizacji indyjskiej i chińskiej - wymienia osiągnięcia cywilizacji indyjskiej i chińskiej - opisuje organizację państwa chińskiego - wyjaśnia przyczyny budowy Wielkiego Muru Chińskiego - charakteryzuje system filozoficzny stworzony przez Konfucjusza współcześnie Ponadto: - samodzielnie formułuje opinie i wnioski - rozwiązuje problemy w twórczy sposób - wykazuje dużą aktywność w czasie zajęć - tłumaczy, na czym polega wyższość pisma alfabetycznego nad pismem obrazkowym - ocenia znaczenie powstania pisma dla rozwoju cywilizacji ludzkiej - poprawnie posługuje się terminami: piktogram, pismo klinowe, hieroglif, papirus, alfabet, Fenicjanie - wymienia rodzaje pisma, którymi posługiwały się ludy starożytne - podaje nazwy materiałów piśmienniczych stosowanych w starożytności - podaje daty powstania poszczególnych rodzajów pisma - określa rolę pisma w starożytności - opisuje znaczenie alfabetu stworzonego przez Fenicjan - wyjaśnia przyczyny powstania pisma - przedstawia historię pisma - opisuje sposób produkcji papirusu - poprawnie posługuje się terminami: hieroglif, pismo demotyczne i hieratyczne, alfabet grecki - wyjaśnia, kim był i czym zasłynął Jean-François Champollion - poprawnie posługuje się terminami: Kamień z Rosetty, kartusz - wyjaśnia zasady posługiwania się hieroglifami - podaje okoliczności odnalezienia Kamienia z Rosetty Ponadto: - samodzielnie formułuje opinie i wnioski - rozwiązuje problemy w twórczy sposób - wykazuje dużą aktywność w czasie zajęć - zna wydarzenia - ocenia wpływ związane z datami: 1799 pisma r., 1824 r. hieroglificznego na - opisuje, w jaki sposób inne cywilizacje w odszyfrowano hieroglify obszarze Żyznego egipskie Półksiężyca - wymienia cechy charakteryzujące Ponadto: rzetelnego badacza - samodzielnie 27 Historia – klasa pierwsza formułuje opinie i wnioski - rozwiązuje problemy w twórczy sposób - wykazuje dużą aktywność w czasie zajęć 1. Świat Hellenów 2. Demokratyczne Ateny ROZDZIAŁ II: ANTYCZNA GRECJA - określa ramy - wyjaśnia wpływ - omawia położenie - położenie chronologiczne istnienia warunków geograficzne i warunki geograficzne i kultury minojskiej i naturalnych na życie i warunki naturalne naturalne Grecji - poprawnie posługuje się mykeńskiej zajęcia Greków, a Grecji - poprawnie posługuje się także na organizację - zajęcia Hellenów terminami: Hellada, Hellenowie, polis, agora, terminami: kultura państwowości greckiej - organizacja miast-państw kolonizacja, kolonia, minojska, kultura mykeńska - opisuje wygląd - wskazuje na mapie zasięg greckiej polis - kultura minojska metropolia kolonizacji greckiej - lokalizuje na mapie - wymienia przyczyny i mykeńska Grecję - czynniki kolonizacji greckiej jednoczące - opisuje życie i zajęcia Greków mieszkańców Grecji - kolonizacja grecka - zasady funkcjonowania demokracji ateńskiej - społeczeństwo Aten - instytucje władzy w Atenach - ostracyzm - wygląd starożytnych Aten - poprawnie posługuje się terminami: Ateny, Attyka, demokracja, zgromadzenie ludowe (eklezja), Akropol - lokalizuje na mapie Ateny - wymienia nazwy organów władzy ateńskiej polis - określa, które warstwy społeczne posiadały prawa - zna wydarzenie związane z datą 508 r. p.n.e. - przedstawia dokonania Peryklesa - poprawnie posługuje się terminami: demagog, strateg, ostracyzm, agora - charakteryzuje społeczeństwo Aten - opisuje życie codzienne i zajęcia Ateńczyków - omawia cechy - wskazuje podobieństwa i różnice między demokrację ateńską a współczesną - wyjaśnia, jaką rolę w demokracji ateńskiej odgrywał ostracyzm - opisuje wygląd starożytnych Aten - charakteryzuje kulturę minojską i mykeńską - tłumaczy, jaką funkcję pełniła agora - przedstawia przebieg kolonizacji greckiej - prezentuje proces kształtowania się demokracji ateńskiej - ocenia dokonania Peryklesa i jego zasługi w rozwoju demokracji ateńskiej - określa czynniki jednoczące Greków Ponadto: - samodzielnie formułuje opinie i wnioski - rozwiązuje problemy w twórczy sposób - wykazuje dużą aktywność w czasie zajęć - formułuje wnioski dotyczące wpływu demokracji ateńskiej na rozwój państw demokratycznych w przyszłości Ponadto: - samodzielnie formułuje opinie i wnioski - rozwiązuje 28 Historia – klasa pierwsza polityczne, a które były ich pozbawione 3. W - Sparta starożytnej - mieszkańcy Sparcie Sparty - ustrój Sparty - wychowanie spartańskie - obyczaje Spartan 4. Wojny perskie - poprawnie posługuje się terminami: Sparta, Lakonia, heloci, periojkowie - lokalizuje na mapie Spartę - opisuje życie i zajęcia Spartan - omawia charakterystyczne cechy ustroju Sparty - tłumaczy, na czym polegało wychowanie spartańskie - zna wydarzenie - armia grecka związane z datą VI w. - skutki wojen grecko-perskich p.n.e. - organizacja armii - poprawnie posługuje się greckiej terminami: hoplita, falanga, Persja, Maraton, - przyczyny konfliktów Termopile, Salamina, grecko-perskich Plateje - lokalizuje na mapie - przebieg wojen Greków z Persami Persję i Grecję - najsłynniejsi - wymienia główne dowódcy greccy przyczyny wojen greckoperskich - wskazuje na mapie trasy wypraw Persów przeciwko Grekom oraz miejsca najważniejszych bitew charakterystyczne demokracji - określa, kim był i czym zasłynął Likurg - poprawnie posługuje się terminami: geruzja (rada starszych), eforzy, zgromadzenie ludowe - omawia zadania organów władzy w polis - charakteryzuje społeczeństwo spartańskie - wyjaśnia znaczenie powiedzeń: „z tarczą lub na tarczy”, „mówić lakonicznie” - zna wydarzenia związane z datami: 490 r. p.n.e., 480 r. p.n.e., 479 r. p.n.e. - wymienia dokonania i wyjaśnia znaczenie postaci: Dariusza, Kserksesa, Miltiadesa, Leonidasa i Temistoklesa - analizuje przyczyny wojen grecko-perskich - poprawnie posługuje się terminami: hoplon, Nieśmiertelni, triera - opisuje taktykę walki stosowaną przez Greków - określa rolę i zadania królów spartańskich - tłumaczy, jaką pozycję w społeczeństwie spartańskim zajmowały kobiety - przedstawia okoliczności upadku państwa spartańskiego - wskazuje różnice między ustrojem Sparty i Aten - omawia wygląd i uzbrojenie greckiego hoplity - opisuje wygląd triery - przedstawia przebieg konfliktu greckoperskiego - wyjaśnia symboliczne znaczenie słów: „Termopile”, „Przechodniu, powiedz Sparcie, że tu leżymy, wierni jej prawom” - podaje podstawowe informacje dotyczące państwa perskiego problemy w twórczy sposób - wykazuje dużą aktywność w czasie zajęć - dokonuje oceny ustroju - wskazuje genezę różnic ustrojowych Sparty - przedstawia związek starożytnej Grecji między małą liczbą Spartan a ich sposobem Ponadto: - samodzielnie wychowania i życia - ocenia reguły, którym formułuje opinie i podlegało życie Spartan wnioski - rozwiązuje problemy w twórczy sposób - wykazuje dużą aktywność w czasie zajęć - omawia dokonania - określa wpływ greckich dowódców wojen grecko- wyjaśnia pochodzenie perskich na tradycji biegu późniejsze dzieje starożytnej Grecji maratońskiego - ocenia postawę Ponadto: wojowników spartańskich walczących - samodzielnie formułuje opinie i pod Termopilami - tłumaczy, jakie wnioski czynniki zadecydowały - rozwiązuje o ostatecznym sukcesie problemy w twórczy sposób Greków - wykazuje dużą aktywność w czasie zajęć 29 Historia – klasa pierwsza - bogowie greccy - świątynie i obrzędy - wyrocznia - Akropol - mitologia grecka - poprawnie posługuje się terminami: Olimp, wyrocznia, Akropol, mit, heros - lokalizuje na mapie Olimp i Delfy - podaje imiona głównych bogów i bogiń greckich oraz dziedziny życia, którym patronowali - wymienia imiona najsłynniejszych herosów greckich - poprawnie posługuje się terminami: tytani, Pytia - charakteryzuje system wierzeń starożytnych Greków - wskazuje atrybuty poszczególnych bóstw - określa rolę wyroczni w życiu Greków - opisuje wygląd ateńskiego Akropolu - wyjaśnia znaczenie mitu o Prometeuszu - tłumaczy, na czym polega postawa prometejska - tłumaczy rolę mitów w życiu Greków - odszukuje w mitach wartości uniwersalne 6. Igrzyska - sport w życiu olimpijski Greków e - związek zawodów sportowych z religią - przebieg starożytnych igrzysk olimpijskich - greckie obiekty sportowe - bohaterowie antycznych igrzysk 7. Kultura - teatr grecki starożytnej - literatura grecka Grecji - malarstwo i rzeźba - architektura - najwięksi przedstawiciele - zna wydarzenia związane z datami: 776 r. p.n.e., 1896 r. - poprawnie posługuje się terminami: gimnazjon, igrzyska, olimpiada, Olimpia, pięciobój olimpijski - lokalizuje na mapie Olimpię - wymienia dyscypliny sportowe znane starożytnym Grekom - zna wydarzenie związane z datą 393 r. n.e. - poprawnie posługuje się terminami: agon, hipodrom - wyjaśnia rolę sportu w życiu Greków - opisuje przebieg starożytnych igrzysk olimpijskich - charakteryzuje sposób traktowania zwycięzców igrzysk przez Greków - przedstawia podobieństwa i różnice między starożytnymi a współczesnymi igrzyskami olimpijskimi - określa rolę igrzysk olimpijskich w podtrzymywaniu jedności starożytnej Hellady - wyjaśnia, kim byli Homer i Fidiasz oraz podaje tytuły ich dzieł - poprawnie posługuje się terminami: Wielkie Dionizje, koturny, dramat, tragedia, komedia, - zna wydarzenia związane z datami: ok. 750 r. p.n.e., ok. 534 r. p.n.e. - krótko charakteryzuje postaci: Sofoklesa, Arystofanesa i Myrona, wymieniając ich kluczowe - wyjaśnia zasady obowiązujące w teatrze greckim - przedstawia różnice między grecką tragedią a komedią - opisuje wygląd - przytacza najważniejsze informacje dotyczące treści „Iliady” i „Odysei” - wskazuje cechy charakterystyczne 5. Wierzenia starożytny ch Greków - omawia rolę religii jako czynnika jednoczącego Greków Ponadto: - samodzielnie formułuje opinie i wnioski - rozwiązuje problemy w twórczy sposób - wykazuje dużą aktywność w czasie zajęć - omawia ideę starożytnych i współczesnych igrzysk olimpijskich Ponadto: - samodzielnie formułuje opinie i wnioski - rozwiązuje problemy w twórczy sposób - wykazuje dużą aktywność w czasie zajęć - porównuje społeczną rolę teatru w starożytnej Grecji i współcześnie Ponadto: - samodzielnie 30 Historia – klasa pierwsza kultury greckiej 8. Filozofowi ei wynalazcy Tajemnice sprzed wieków – Czy „ogniste zwierciadł - filozofia grecka - najsłynniejsze greckie szkoły - matematyka - historia i geografia - najwybitniejsi reprezentanci nauki greckiej - greckie wynalazki - osiągnięcia Archimedesa - „ogniste zwierciadła” „Iliada”, „Odyseja” - przedstawia okoliczności narodzin teatru greckiego - prezentuje najważniejsze osiągnięcia kultury greckiej - wymienia nazwy greckich porządków architektonicznych dzieła - poprawnie posługuje się terminami: skene, proskenion, orchestra, theatron, meandry, malarstwo czarnofigurowe i czerwonofigurowe - opisuje przebieg Wielkich Dionizji teatru greckiego - określa różnice pomiędzy porządkami architektonicznymi występującymi w starożytnej Grecji - podaje nazwy stylów malarskich stosowanych przez starożytnych Greków - zna wydarzenia związane z - opisuje okoliczności - wyjaśnia, kim byli i czym zasłynęli: Sokrates, datami: VII–VI w. p.n.e., V narodzin filozofii w. p.n.e., IV w. p.n.e., III w. - przedstawia poglądy Platon, Arystoteles, p.n.e., II w. n.e. najsłynniejszych Pitagoras, Herodot, filozofów greckich - krótko charakteryzuje Tukidydes, Archimedes - poprawnie posługuje się dokonania: Heraklita z terminami: filozofia, Efezu, Demokryta z Abdery, logika Talesa z Miletu, Euklidesa, Klaudiusza Ptolemeusza - wymienia zagadnienia - poprawnie posługuje się będące przedmiotem zainteresowania filozofów terminami: Akademia - opisuje dokonania Platońska, Liceum, klepsydra przedstawicieli nauki greckiej rzeźby i malarstwa greckiego - omawia rolę teatru w życiu starożytnych Greków formułuje opinie i wnioski - rozwiązuje problemy w twórczy sposób - wykazuje dużą aktywność w czasie zajęć - wyjaśnia rolę filozofii w życiu starożytnych Greków - ocenia wkład greckich filozofów i wynalazców w rozwój różnych dziedzin nauki - wskazuje kontynuację myśli filozoficznej starożytnych Greków we współczesnych systemach filozoficznych (na wybranych przykładach) Ponadto: - samodzielnie formułuje opinie i wnioski - rozwiązuje problemy w twórczy sposób - wykazuje dużą aktywność w czasie zajęć - przedstawia - wyjaśnia domniemaną - samodzielnie dokonania zasadę działania formułuje opinie i Archimedesa „ognistych zwierciadeł” wnioski - poprawnie posługuje - tłumaczy konieczność - rozwiązuje się terminami: wykorzystania różnych problemy w twórczy „ogniste zwierciadła”, metod badawczych dla sposób 31 Historia – klasa pierwsza a” Archimede sa istniały naprawdę? 9. Podboje Aleksandr a Macedońs kie-go Tajemnice sprzed wieków – Jak wyglądała latarnia morska na Faros? - Grecja po wojnach perskich - Aleksander Macedoński - wyprawa Aleksandra przeciwko Persji - imperium macedońskie - kultura hellenistyczna - państwa hellenistyczne - latarnia na Faros - badania archeologiczne pozostałości po latarni - określa, kim byli i czym zasłynęli Filip II i Aleksander Wielki - poprawnie posługuje się terminami: Związek Morski, wojna peloponeska, Issos, Gaugamela, kultura hellenistyczna - lokalizuje na mapie Macedonię - wskazuje na mapie trasę wyprawy Aleksandra, miejsca najważniejszych bitew i zajęte terytoria eureka (heureka) - wymienia wynalazki Archimedesa i omawia ich zastosowanie - zna wydarzenia związane z - opisuje proces tworzenia potęgi datami: 334p.n.e., 333 r. Macedonii przez p.n.e, 331 r. p.n.e., 323 r. p.n.e. 338 r. p.n.e Filipa II - opisuje przebieg - przedstawia dokonania wyprawy Aleksandra Dariusza III przeciwko Persom - poprawnie posługuje się terminami: Cheronea, węzeł - omawia sytuację w Grecji po zakończeniu gordyjski - wyjaśnia przyczyny i wojen z Persją skutki wojny peloponeskiej - omawia organizację - podaje przyczyny i skutki imperium macedońskiego podboju Persji przez Aleksandra - podaje cechy charakterystyczne kultury hellenistycznej - przedstawia dokonania postaci: Sostratosa, Ptolemeusza I, Ptolemeusza II - lokalizuje na mapie wyspę Faros i port w Aleksandrii - omawia okoliczności budowy latarni na Faros potwierdzenia - wykazuje dużą autentyczności zjawisk i aktywność w czasie wydarzeń historycznych zajęć - wyjaśnia znaczenie klęski Greków w bitwie pod Cheroneą - wymienia okoliczności powstania państw hellenistycznych - ocenia wpływ jednostki na proces kształtowania dziejów - opisuje prawdopodobny wygląd latarni - wyjaśnia znaczenie prowadzenia badań archeologicznych dla lepszego poznania historii i dokonań człowieka - dokonuje analizy upadku starożytnego świata Grecji i sukcesu Macedonii Ponadto: - samodzielnie formułuje opinie i wnioski - rozwiązuje problemy w twórczy sposób - wykazuje dużą aktywność w czasie zajęć - określa ekonomiczną i strategiczną rolę latarni morskiej na Faros i portu w Aleksandrii Ponadto: - samodzielnie formułuje opinie i wnioski - rozwiązuje problemy w twórczy sposób - wykazuje dużą aktywność w czasie 32 Historia – klasa pierwsza zajęć ROZDZIAŁ III: IMPERIUM RZYMSKIE 1. Początki - Italia – położenie Rzymu geograficzne i warunki naturalne - legenda o założeniu Rzymu - monarchia rzymska i jej upadek - społeczeństwo Rzymu - podbój Italii przez Rzymian Tajemnice sprzed wieków – Jak poznano pochodzen ie Etrusków? - pochodzenie Etrusków - osiągnięcia cywilizacji etruskiej - zna wydarzenie związane z datą 753 r. p.n.e. - poprawnie posługuje się terminami: wilczyca kapitolińska, patrycjusz, plebejusz - lokalizuje na mapie Italię i Rzym - omawia położenie geograficzne i warunki naturalne panujące w Italii - określa ramy chronologiczne istnienia monarchii w Rzymie - wymienia nazwy warstw społecznych w starożytnym Rzymie - zna wydarzenia związane z datami: 389 r. p.n.e., 509 r. p.n.e - przedstawia postacie legendarnych założycieli Rzymu: Romulusa i Remusa - opowiada legendę o założeniu Rzymu - poprawnie posługuje się terminami: Etruskowie, Italikowie, Latynowie, Lacjum, Galowie - wskazuje na mapie terytoria w Italii podbite przez Rzymian - omawia okoliczności obalenia monarchii w Rzymie - określa rolę i zadania poszczególnych warstw społecznych starożytnego Rzymu - podaje nazwy ludów italskich podbitych przez wojska rzymskie - wymienia imiona królów panujących w Rzymie - charakteryzuje panowanie kolejnych władców rzymskich - przedstawia etapy podboju Italii przez Rzymian - wyjaśnia znaczenie wyrażenia „pyrrusowe zwycięstwo” - określa, kim był i czym zasłynął Herodot - lokalizuje na mapie siedziby Etrusków w Italii - wskazuje na mapie prawdopodobne miejsca pochodzenia Etrusków - wymienia osiągnięcia cywilizacji etruskiej - określa, kim był i czym zasłynął Dionizjusz z Halikarnasu - omawia organizację państwa etruskiego - opisuje tryb życia i zajęcia Etrusków - dostrzega rolę współczesnych technologii w procesie poznawania dziejów - porównuje wpływ warunków naturalnych na kierunki rozwoju cywilizacji rzymskiej i greckiej Ponadto: - samodzielnie formułuje opinie i wnioski - rozwiązuje problemy w twórczy sposób - wykazuje dużą aktywność w czasie zajęć - porównuje osiągnięcia cywilizacji etruskiej z osiągnięciami wcześniejszych cywilizacji starożytnych Ponadto: - samodzielnie formułuje opinie i wnioski - rozwiązuje problemy w twórczy 33 Historia – klasa pierwsza 2. - ustrój państwa Republika rzymskiego rzymska - urzędnicy rzymscy - zasady funkcjonowania republiki - rola plebejuszy w państwie rzymskim - poprawnie posługuje się terminami: republika, zgromadzenie ludowe, senat, konsul, pretor, cenzor, edyl, kwestor, trybun ludowy, veto - omawia zadania zgromadzenia ludowego, senatu 3. Podboje - armia rzymska Rzymu - wojny punickie - ekspansja Rzymu po wojnach punickich - podbój Galii przez Juliusza Cezara - zna wydarzenia związane z datami: 264– 241 r. p.n.e., 218–201 r. p.n.e., 149–146 r. p.n.e. - określa, kim byli i czym zasłynęli: Hannibal, Juliusz Cezar - poprawnie posługuje się terminami: legion, wojny punickie, Kartagina, Imperium Rzymskie - wskazuje na mapie terytoria zajęte przez Rzymian podczas wojen punickich 4. Upadek - skutki podbojów republiki rzymskich rzymskiej - niewolnictwo - zna wydarzenia związane z datami: 44 r. p.n.e., 31 r. p.n.e. sposób - wykazuje dużą aktywność w czasie zajęć - poprawnie posługuje się - wskazuje - określa istotę sporu o - analizuje istotę terminami: kolegialność, podobieństwa i prawa polityczne republiki rzymskiej dyktator, liktor różnice między plebejuszy i sposób jego jako formy państwa - przedstawia zasady demokracją ateńską a rozwiązania funkcjonowania republiki republiką rzymską - podaje cechy, które Ponadto: rzymskiej powinien posiadać - samodzielnie - omawia zadania wzorowy obywatel formułuje opinie i poszczególnych urzędników Rzymu wnioski rzymskich - rozwiązuje problemy w twórczy sposób - wykazuje dużą aktywność w czasie zajęć - zna wydarzenia związane z - omawia przebieg - prezentuje dokonania - dokonuje analizy datami: 216 r. p.n.e., 202 r. wojen punickich Hannibala i określa ich porównawczej - opisuje wygląd i znaczenie taktyki walki p.n.e., 52 r. p.n.e. - określa, kim byli i czym elementy uzbrojenia - charakteryzuje taktykę Rzymian, Greków i rzymskiego legionisty walki stosowaną przez Macedończyków zasłynęli: Scypion, Wercyngetoryks - wymienia typy Rzymian - poprawnie posługuje się oddziałów Ponadto: wchodzących w skład - samodzielnie terminami: oddział formułuje opinie i inżynieryjny, Kanny, Zama, armii Alezja wnioski - określa przyczyny i skutki - rozwiązuje problemy w twórczy wojen punickich sposób - wskazuje na mapie terytoria zajęte przez - wykazuje dużą Rzymian w II i I w. p.n.e. aktywność w czasie zajęć - zna wydarzenia związane z - charakteryzuje - prezentuje przebieg - dokonuje analizy datami: 71 r. p.n.e., 60 r. sposób organizacji wojen domowych w porównawczej p.n.e., 48 r. p.n.e. prowincji rzymskich Rzymie ustroju republiki 34 Historia – klasa pierwsza - określa, kim byli i czym zasłynęli: Pompejusz, Krassus, Marek Antoniusz - poprawnie posługuje się terminami: triumf, sieciarz, samnita, arystokracja, Farsalos, Akcjum - omawia rolę triumfu w starożytnym Rzymie - omawia skutki podbojów rzymskich - podaje przyczyny i przejawy kryzysu republiki rzymskiej - przedstawia sytuację niewolników w państwie rzymskim 5. - organizacja i - określa, kim był i czym - przedstawia dokonania Cesarstwo ustrój cesarstwa zasłynął Oktawian August Trajana rzymskie - panowanie - poprawnie posługuje się - poprawnie posługuje się Oktawiana terminami: pax romana, terminami: pryncypat, Augusta cesarz, cesarstwo, romanizacja, bursztynowy - rozwój szlak, limes, Wał Hadriana, barbarzyńcy terytorialny - określa znaczenie dróg Dakowie cesarstwa - lokalizuje na mapie dla funkcjonowania - rzymskie drogi bursztynowy szlak Imperium Rzymskiego - barbarzyńscy - opowiada, w jaki sposób - wymienia nazwy towarów sprowadzanych budowano drogi w państwie do Rzymu rzymskim - wyjaśnia zasady - wskazuje na mapie pryncypatu prowincje podbite przez Rzymian w okresie - omawia relacje cesarstwa z cesarstwa barbarzyńskimi sąsiadami 6. Życie w - miasto Rzym - poprawnie posługuje się - poprawnie posługuje się Wiecznym - domy Rzymian terminami: Forum terminami: atrium, perystyl, Mieście - religia rzymska Romanum, łaźnia (termy), Ołtarz Pokoju - Forum Romanum amfiteatr, westalki - opisuje wygląd w Rzymie – powstanie Spartakusa - kryzys republiki rzymskiej - wojny domowe - rządy Juliusza Cezara - określa, kim byli i czym zasłynęli: Spartakus, Oktawian, Kleopatra - poprawnie posługuje się terminami: prowincja, namiestnik, łuk triumfalny, gladiator - wymienia korzyści, jakie Rzym czerpał z posiadania prowincji - wyjaśnia, skąd pochodzili niewolnicy rzymscy - lokalizuje na mapie - opisuje przebieg pochodu triumfalnego miejsca bitew z okresu wojen domowych - wyjaśnia, na czym polegały walki gladiatorów - omawia przebieg powstania Spartakusa - wymienia dokonania Juliusza Cezara - przedstawia okoliczności śmierci Kleopatry rzymskiej sprzed i w trakcie dyktatury Gajusza Juliusza Cezara Ponadto: - samodzielnie formułuje opinie i wnioski - rozwiązuje problemy w twórczy sposób - wykazuje dużą aktywność w czasie zajęć - omawia sytuację w państwie rzymskim po zakończeniu wojen domowych - określa zakres władzy cesarza - wyjaśnia znaczenie powiedzenia: „Wszystkie drogi prowadzą do Rzymu” - przedstawia organizację państwa rzymskiego za czasów cesarstwa - uzasadnia słuszność twierdzenia, że cesarstwo było „komedią republiki” - omawia sposób funkcjonowania gospodarki - ocenia politykę cesarstwa w okresie pax romana - określa warunki życia w mieście - porównuje Forum Romanum z ateńską - wskazuje różnice w sposobie życia zamożnych i ubogich Rzymian - porównuje styl życia mieszkańca starożytnego Rzymu i starożytnych Aten Ponadto: - samodzielnie formułuje opinie i wnioski - rozwiązuje problemy w twórczy sposób - wykazuje dużą aktywność w czasie zajęć 35 Historia – klasa pierwsza - architektura rzymska Tajemnice sprzed wieków – Jak odkryto Pompeje? - omawia funkcje Forum Romanum i łaźni rzymskich - wymienia rozrywki starożytnych Rzymian - podaje imiona najważniejszych bogów rzymskich - okoliczności zniszczenia miasta - odkrycie ruin Pompejów - wygląd starożytnego miasta 7. - związki między Osiągnięci kulturą rzymską i a Rzymian grecką - Koloseum - akwedukty - prawo rzymskie - literatura rzymska - określa, kim byli i czym zasłynęli: Wergiliusz, Horacy, Owidiusz, Liwiusz, Tacyt, Swetoniusz - poprawnie posługuje się terminami: Koloseum, akwedukt, Prawo XII tablic, Kodeks Justyniana starożytnego Rzymu - opisuje wygląd domu bogatego Rzymianina - przedstawia system wierzeń rzymskich agorą - określa podobieństwa między religią rzymską a grecką - opisuje wygląd rzymskiej świątyni - omawia zmiany w wyglądzie Rzymu wprowadzone za panowania Oktawiana Augusta - wyjaśnia przyczyny popularności kultu bogów przejętego od ludności z terenów podbitych Ponadto: - samodzielnie formułuje opinie i wnioski - rozwiązuje problemy w twórczy sposób - wykazuje dużą aktywność w czasie zajęć - zna wydarzenie - zna wydarzenia - ocenia wpływ związane z datą 79 r. związane z datami: 1748 odkrycia ruin n.e. r., 1861 r. Pompejów dla - lokalizuje na mapie - przedstawia dokonania rozwoju wiedzy o Pompeje Giuseppe Fiorellego Imperium - określa okoliczności - omawia wygląd Rzymskim zniszczenia miasta Pompejów - opisuje wygląd - wyjaśnia, na czym Ponadto: rzymskiego domu na polega praca archeologa - samodzielnie podstawie wykopalisk formułuje opinie i w Pompejach wnioski - rozwiązuje problemy w twórczy sposób - wykazuje dużą aktywność w czasie zajęć - zna wydarzenia związane z - wskazuje przejawy - wyjaśnia rolę prawa - ocenia wkład datami: 449 r. p.n.e., 125 r. oddziaływania kultury rzymskiego jako Rzymian w rozwój n.e., 70–82 r. n.e. greckiej na rzymską podstawy współcześnie kultury i jej wpływ - określa, kim byli i czym - opisuje wygląd i funkcjonujących na współczesną zasłynęli: Galen, Wespazjan, funkcje Koloseum systemów prawnych cywilizację Tytus, Justynian, Mecenas - omawia osiągnięcia - poprawnie posługuje się rzymskie w dziedzinie Ponadto: terminami: mozaika, prawa - samodzielnie mecenas - wymienia dokonania formułuje opinie i 36 Historia – klasa pierwsza 8. Pierwsi chrześcija nie - Palestyna w czasach rzymskich - Jezus i jego nauki - powstanie i rozwój chrześcijaństwa - symbole chrześcijańskie - zasady wiary chrześcijańskiej - prześladowania pierwszych chrześcijan - zwycięstwo religii chrześcijańskiej - podziały w Kościele chrześcijańskim 9. Koniec - kryzys cesarstwa świata rzymskiego starożytne - podział cesarstwa - wymienia osiągnięcia kultury i architektury rzymskiej - wyjaśnia, do czego służyły Koloseum i akwedukty - podaje nazwy rzymskich zbiorów praw - wymienia przedstawicieli rzymskiej literatury i historii - zna wydarzenie związane z datą 7–4 r. p.n.e. - opisuje działalność i znaczenie postaci: Heroda Wielkiego, Poncjusza Piłata, Pawła z Tarsu - poprawnie posługuje się terminami: Mesjasz, apostołowie, chrześcijaństwo, Pismo Święte, Ewangelia, katolicy, papież - charakteryzuje działalność Jezusa z Galilei - wymienia imiona autorów Ewangelii - omawia najważniejsze zasady wiary chrześcijańskiej - określa symbole chrześcijaństwa - zna wydarzenia związane z datami: 395 r., 476 r. - przedstawia sposób budowy akweduktów - omawia najważniejsze zasady prawne obowiązujące w starożytnym Rzymie przedstawicieli rzymskiej literatury i historii - zna wydarzenia związane z datami: 303–304 r., 313 r., 392 r. - określa, kim byli i czym zasłynęli: Trajan, Konstantyn Wielki, Teodozjusz Wielki - poprawnie posługuje się terminami: chrystogram, teologia, sobór, heretyk, zabobon - przedstawia okoliczności, w których chrześcijaństwo stało się religią panującą w Rzymie - lokalizuje na mapie zasięg chrześcijaństwa do V w. n.e. - określa sytuację narodu żydowskiego pod panowaniem Rzymian - omawia działalność apostołów - wyjaśnia przyczyny popularności chrześcijaństwa w starożytnym Rzymie - podaje przyczyny prześladowań chrześcijan - wymienia nazwy odłamów religii chrześcijańskiej - podaje nazwy ksiąg wchodzących w skład Nowego Testamentu - opisuje organizację Kościoła chrześcijańskiego w pierwszych wiekach jego istnienia - wskazuje przyczyny i konsekwencje sporów wewnątrz Kościoła chrześcijańskiego - ocenia rolę chrześcijaństwa w Cesarstwie Rzymskim - zna wydarzenie związane z - omawia sytuację w datą 451 r. państwie rzymskim w - wyjaśnia, kim byli i czym III i IV w. - charakteryzuje próby reform podejmowane przez cesarzy - dokonuje oceny wpływu wewnętrznych i wnioski - rozwiązuje problemy w twórczy sposób - wykazuje dużą aktywność w czasie zajęć Ponadto: - samodzielnie formułuje opinie i wnioski - rozwiązuje problemy w twórczy sposób - wykazuje dużą aktywność w czasie zajęć 37 Historia – klasa pierwsza go - wędrówka ludów - Hunowie - upadek cesarstwa zachodniorzymski ego - wyjaśnia, kim byli i czym zasłynęli: Konstantyn Wielki, Teodozjusz Wielki - poprawnie posługuje się terminami: wielka wędrówka ludów, barbarzyńcy - wskazuje na mapie linię podziału cesarstwa rzymskiego na część wschodnią i zachodnią - wymienia nazwy plemion barbarzyńskich atakujących cesarstwo - lokalizuje na mapie tereny cesarstwa objęte wędrówką ludów zasłynęli: Atylla Dioklecjan Odoaker, Romulus Augustulus - poprawnie posługuje się terminami: Wandal, Hun - określa wewnętrzne i zewnętrzne przyczyny upadku cesarstwa zachodniorzymskiego - wskazuje przejawy kryzysu w państwie rzymskim - określa sytuację Rzymu w czasie wędrówki ludów - opisuje tryb życia Hunów - wyjaśnia, w jaki sposób barbarzyńcy przyczynili się do zniszczenia Rzymu rzymskich: Dioklecjana, Konstantyna i Teodozjusza - omawia symboliczne znaczenie daty 476 r. zewnętrznych przyczyn upadku cesarstwa - charakteryzuje sytuację w Bizancjum po upadku Rzymu - określa czynniki decydujące o sile militarnej Bizancjum - przedstawia sytuację Kościoła chrześcijańskiego po upadku cesarstwa zachodniorzymskie-go - wskazuje różnice między Kościołem wschodnim a zachodnim Ponadto: - samodzielnie formułuje opinie i wnioski - rozwiązuje problemy w twórczy sposób - wykazuje dużą aktywność w czasie zajęć ROZDZIAŁ IV: POCZĄTKI ŚREDNIOWIECZA 1. - sytuacja w Bizancjum Bizancjum po upadku Rzymu - panowanie Justyniana I Wielkiego - wzrost znaczenia Konstantynopola - Hagia Sophia - kultura i nauka w Bizancjum - początki rozłamu w Kościele chrześcijańskim - zna wydarzenie związane z datą 395 r. - określa, kim był i czym zasłynął Justynian I Wielki - poprawnie posługuje się terminami: Bizancjum, Hagia Sophia, katolicyzm, prawosławie - lokalizuje na mapie Konstantynopol i cesarstwo bizantyjskie - wymienia nazwy terytoriów podbitych przez Justyniana - zna wydarzenia związane z datami: 330 r., 527 r. - poprawnie posługuje się terminami: ogień grecki, ikona, bazylika - prezentuje osiągnięcia Bizancjum w dziedzinie kultury i nauki - określa wpływ warunków geograficznych na znaczenie Konstantynopola - poprawnie stosuje nazwy katolicyzm i prawosławie dla poszczególnych odłamów Kościoła chrześcijańskiego - opisuje okoliczności powstania Konstantynopola - wymienia reformy wprowadzone przez Justyniana I Wielkiego - omawia ustrój Bizancjum - opisuje wygląd świątyni Hagia Sophia - wyjaśnia znaczenie określenia Nowy Rzym Ponadto: - samodzielnie formułuje opinie i wnioski - rozwiązuje problemy w twórczy sposób - wykazuje dużą aktywność w czasie zajęć 38 Historia – klasa pierwsza 2. Początki - Arabowie islamu - działalność Mahometa - islam – zasady wiary - meczet - podboje arabskie - nauka i kultura Arabów 3. Państwo - Europa Franków zachodnia po upadku cesarstwa zachodniorzymskiego - Merowingowie i Karolingowie - Karol Wielki i odnowienie cesarstwa na zachodzie - kultura, nauka i sztuka w państwie Franków - zna wydarzenie związane z datą 622 r. - poprawnie posługuje się terminami: islam, Allach, muzułmanie, hidżra, Koran, meczet, minaret - lokalizuje na mapie Półwysep Arabski oraz miasta: Mekkę i Medynę - omawia położenie geograficzne i warunki naturalne panujące na Półwyspie Arabskim - opisuje warunki życia i zajęcia Arabów - wymienia filary wiary arabskiej - zna wydarzenie związane z datą 800 r. - określa, kim byli i czym zasłynęli: Pepin Krótki, Karol Wielki - poprawnie posługuje się terminami: majordom, marchia, margrabia, hrabia, hrabstwo renesans karoliński - lokalizuje na mapie pierwotne siedziby Franków - opisuje życie codzienne i zajęcia Franków - określa zasięg terytorialny państwa Franków - wskazuje na mapie terytoria podbite przez - zna wydarzenia związane z datami: 630 r., 632 r., 711 r. - przedstawia dokonania Mahometa - poprawnie posługuje się terminami: szariat, dżihad, świątynia Kaaba, kalif, arabeska - wskazuje na mapie kierunki i zasięg podbojów Arabów - prezentuje osiągnięcia arabskie w dziedzinie kultury i nauki - przedstawia okoliczności, w których doszło do powstania islamu - opisuje wygląd meczetu - omawia organizację państwa arabskiego - charakteryzuje stosunek Arabów do podbitych narodów - określa rolę Arabów w rozpowszechnianiu osiągnięć ludów podbitych oraz rozwoju spuścizny starożytnych cywilizacji - dostrzega znaczenie idei świętej wojny dla rozprzestrzeniania się religii arabskiej - charakteryzuje związki między islamem, chrześcijaństwem i judaizmem - zna wydarzenia związane z datami: 496 r., 732 r., 814 r. - określa, kim byli i czym zasłynęli: Chlodwig, Karol Młot, Einhard - poprawnie posługuje się terminami: arianizm, siedem sztuk wyzwolonych, minuskuła, retoryka, dialektyka, kaligrafia, manuskrypt, miniatura - wyjaśnia znaczenie przyjęcia chrztu przez Chlodwiga - przedstawia rozwój kultury i nauki za panowania Karola Wielkiego - przedstawia sytuację polityczną w Europie zachodniej po upadku cesarstwa zachodniorzymskiego - omawia organizację państwa Franków - opisuje sposób przejęcia władzy w państwie Franków przez dynastię Karolingów - prezentuje dokonania Karola Wielkiego - określa znaczenie koronacji cesarskiej Karola - wyjaśnia znaczenie zwycięstwa Franków w bitwie pod Poitiers - uzasadnia słuszność określenia renesans karoliński dla zmian w kulturze i nauce, które nastąpiły w VIII i IX w. - ocenia wpływ Karola Wielkiego na proces kształtowania się średniowiecznej Europy - omawia związek między rozwojem kultury i nauki a utrzymaniem silnego państwa Ponadto: - samodzielnie formułuje opinie i wnioski - rozwiązuje problemy w twórczy sposób - wykazuje dużą aktywność w czasie zajęć Ponadto: - samodzielnie formułuje opinie i wnioski - rozwiązuje problemy w twórczy sposób - wykazuje dużą aktywność w czasie zajęć 39 Historia – klasa pierwsza Karola Wielkiego 4. Rzesza Ottonów - podział państwa Franków - cesarstwo Ottonów - Otton I i Otton III - idea uniwersalizmu - zna wydarzenia związane z datami: 843 r., 962 r. - określa, kim byli i czym zasłynęli: Otton I, Otton III - poprawnie posługuje się terminami: traktat w Verdun, uniwersalizm - wymienia postanowienia traktatu w Verdun - lokalizuje na mapie państwa powstałe w wyniku podziału monarchii Karola Wielkiego - określa, kim był i czym 5. Najazdy - Normanowie – zasłynął Wilhelm Normanó życie i zajęcia w ludności Zdobywca - poprawnie posługuje się - religia Normanów terminem Normanowie (wikingowie) - podboje wikingów - lokalizuje na mapie - powstanie państw siedziby Normanów - omawia warunki skandynawskich naturalne i położenie - okoliczności pojawienia się geograficzne Półwyspu Normanów w Skandynawskiego - opisuje warunki życia i Ameryce zajęcia ludności normańskiej - wskazuje na mapie kierunki ekspansji wikingów - wymienia państwa - określa, kim byli i czym zasłynęli: Ludwik Pobożny, Ludwik Niemiecki, Karol Łysy, Lotar, Henryk II - poprawnie posługuje się terminem: Rzesza Niemiecka, - wyjaśnia, w jaki sposób powstała Rzesza Niemiecka - omawia znaczenie koronacji cesarskiej Ottona I - tłumaczy, na czym polega idea uniwersalizmu - przedstawia okoliczności, w których doszło do podziału państwa Karola Wielkiego - omawia dokonania Ottona I i Ottona III - opisuje politykę następców Ottona III - charakteryzuje sytuację polityczną państwa niemieckiego po wygaśnięciu dynastii Karolingów - ocenia rolę Ottona I i Ottona III w kształtowaniu się średniowiecznej Europy - ocenia znaczenie traktatu w Verdun dla dalszych losów politycznych Europy - zna wydarzenie związane z datą 1066 r. - określa, kim byli i czym zasłynęli: Leif Eriksson, Robert Giuscard - poprawnie posługuje się terminami: runy, drakkary, snekkary, kościół klepkowy - podaje przyczyny wypraw organizowanych przez Normanów - omawia osiągnięcia Normanów w dziedzinie sztuki i rzemiosła - przedstawia system wierzeń Normanów - opisuje wygląd łodzi wikingów i uzbrojenia wojowników normańskich - wskazuje czynniki, które zadecydowały o sukcesie podbojów normańskich - opisuje okoliczności, w których Normanowie pojawili się w Ameryce - prezentuje okoliczności, w których doszło do powstania państw skandynawskich - dostrzega związek między przyjęciem chrześcijaństwa a zaprzestaniem wypraw rabunkowych Normanów - ocenia wpływ najazdów Normanów na kształt średniowiecznej Europy Ponadto: - samodzielnie formułuje opinie i wnioski - rozwiązuje problemy w twórczy sposób - wykazuje dużą aktywność w czasie zajęć Ponadto: - samodzielnie formułuje opinie i wnioski - rozwiązuje problemy w twórczy sposób - wykazuje dużą aktywność w czasie zajęć 40 Historia – klasa pierwsza powstałe na terenie Skandynawii Tajemnice sprzed wieków – Sekrety tkaniny z Bayeux 6. Słowianie i Węgrzy - podbój Anglii przez Normanów - historia tkaniny z Bayeux - wyniki badań nad tkaniną z Bayeux - wędrówka Słowian - pierwsze państwa słowiańskie - działalność Cyryla i Metodego - najazdy Węgrów - powstanie Rusi - określa, kim byli i czym zasłynęli Cyryl i Metody - poprawnie posługuje się terminem Słowianie - dokonuje podziału Słowian na grupy (zachodnią, wschodnią, południową) - wskazuje na mapie położenie pierwszych państw słowiańskich i Węgier - omawia warunki życia i zajęcia Słowian - zna wydarzenie związane z datą 1066 r. - przedstawia dokonania Wilhelma Zdobywcy - poprawnie posługuje się terminem tkanina z Bayeux - opisuje, co zostało przedstawione na tkaninie z Bayeux - wyjaśnia, w jaki sposób określa się wiek i pochodzenie źródeł historycznych - opisuje przebieg podboju Anglii przez Wilhelma Zdobywcę - zna wydarzenia związane z - omawia organizację datami: IV–V w., VII w., IX plemion słowiańskich - wymienia w., 863 r., 955 r., 988 r., 1001 r. okoliczności powstania pierwszych - przedstawia dokonania postaci: Samona, państw słowiańskich i Rościsława, Świętopełka, państwa węgierskiego - opisuje działalność Włodzimierza Wielkiego, misyjną Cyryla i Stefana Wielkiego - poprawnie posługuje się Metodego terminami: głagolica, - wyjaśnia, jakie znaczenie dla cyrylica, latopis, Lechowe utrzymania i rozwoju Pole państwowości słowiańskiej miała decyzja władców o - zna wydarzenie związane z datą 1070 r. - określa, kim byli i czym zasłynęli: Edward Wyznawca, Harold - tłumaczy, na czym polega trudność w ustaleniu autorów dzieł średniowiecznych - opowiada o dziejach tkaniny z Bayeux - przedstawia dokonania Włodzimierza Wielkiego i Stefana Wielkiego - charakteryzuje okoliczności powstania państwa ruskiego - ocenia znaczenie źródeł ikonograficznych dla rozwoju współczesnej historiografii Ponadto: - samodzielnie formułuje opinie i wnioski - rozwiązuje problemy w twórczy sposób - wykazuje dużą aktywność w czasie zajęć - porównuje warunki tworzenia się i rozwoju pierwszych państw słowiańskich Ponadto: - samodzielnie formułuje opinie i wnioski - rozwiązuje problemy w twórczy sposób - wykazuje dużą aktywność w czasie zajęć 41 Historia – klasa pierwsza przyjęciu chrztu 7. Między papiestwe ma cesarstwe m - kryzys kościoła w X w. - reforma kościoła - schizma wschodnia - spór o inwestyturę - zna wydarzenia związane z datami: X w., 1054 r., 1122 r. - przedstawia dokonania postaci: Grzegorza VII i Henryka IV - poprawnie posługuje się terminami: schizma wschodnia, prawosławie, inwestytura, konkordat wormacki - wymienia przejawy kryzysu w Kościele w X w. - lokalizuje na mapie Cluny - wskazuje na mapie zasięg wpływów Kościoła katolickiego i prawosławnego - zna wydarzenia związane z datami: X w., 1075 r., 1077r. - określa, kim był i czym zasłynął Sylwester II - poprawnie posługuje się terminami: Cluny, dyktat papieski, prawo kanoniczne, ekskomunika, prawosławie, Canossa, synod - omawia przyczyny i konsekwencje schizmy wschodniej dla Kościoła i jego wyznawców - charakteryzuje sytuację w Kościele chrześcijańskim w X w. - omawia dokonania papieża Sylwestra II - przedstawia okoliczności, w których doszło do schizmy wschodniej - opisuje przebieg sporu i sposób, w jaki został rozwiązany - podaje najistotniejsze treści zawarte w Dyktacie papieskim Grzegorza VII - wyjaśnia, na czym polegał spór o inwestyturę - tłumaczy znaczenie powiedzenia: „pójść do Cannosy” - wskazuje i ocenia źródła konfliktów w Kościele w okresie wczesnego średniowiecza Ponadto: - samodzielnie formułuje opinie i wnioski - rozwiązuje problemy w twórczy sposób - wykazuje dużą aktywność w czasie zajęć ROZDZIAŁ V: POLSKA PIERWSZYCH PIASTÓW 1. Pradzieje ziem polskich - kultury archeologiczne na ziemiach polskich - Biskupin - gospodarka ziem polskich - religia Słowian - określa ramy chronologiczne istnienia kultur archeologicznych na ziemiach polskich - poprawnie posługuje się terminami: kurhan, kamienne kręgi, kultura archeologiczna, dymarka - przedstawia - wyjaśnia, na czym polega trudność w badaniu historii kultur archeologicznych na ziemiach polskich - wymienia nazwy kultur archeologicznych obecnych na ziemiach polskich - charakteryzuje kontakty gospodarcze mieszkańców ziem - porównuje i ocenia poziom rozwoju cywilizacyjnego ziem polskich w odniesieniu do reszty Europy Ponadto: - samodzielnie formułuje opinie i wnioski - rozwiązuje 42 Historia – klasa pierwsza Tajemnice sprzed wieków – Kiedy powstała osada w Biskupinie ? - okoliczności powstania osady w Biskupinie dendrochronologia najważniejsze odkrycia archeologiczne na ziemiach polskich - opisuje wygląd osady w Biskupinie - omawia warunki naturalne panujące na ziemiach polskich - lokalizuje na mapie Biskupin - wskazuje na mapie siedziby plemion słowiańskich - omawia system wierzeń słowiańskich - wymienia nazwy plemion słowiańskich zamieszkujących ziemie polskie - zna wydarzenia związane z datami: VIII w. p.n.e., 1933 r. - określa, kim byli i czym zasłynęli: Walenty Szwajcer, Józef Kostrzewski - poprawnie posługuje się terminem dendrochronologia - przedstawia okoliczności odkrycia osady w Biskupinie polskich z przedstawicielami cywilizacji śródziemnomorskich problemy w twórczy sposób - wykazuje dużą aktywność w czasie zajęć - określa, jakie informacje może zdobyć historyk dzięki zastosowaniu metody dendrochronologicznej - wskazuje problemy wynikające z zastosowania metody dendrochronologii - wymienia i ocenia korzyści płynące z zastosowania różnych nauk pomocniczych historii w badaniach przeszłości Ponadto: - samodzielnie formułuje opinie i wnioski - rozwiązuje problemy w twórczy sposób - wykazuje dużą aktywność w czasie 43 Historia – klasa pierwsza zajęć 2. Początki - plemiona polskie państwa - państwo polskiego Mieszka I - organizacja państwa Mieszka I - chrzest Polski - Dagome iudex - podboje Mieszka I - zna wydarzenia związane z datami: 966 r., 972 r. - przedstawia dokonania Mieszka I - poprawnie posługuje się terminami: drużyna książęca, woj, danina - wymienia nazwy plemion słowiańskich zamieszkujących ziemie polskie i wskazuje na mapie ich siedziby - lokalizuje na mapie główne grody w państwie Mieszka I - opisuje okoliczności przyjęcia chrztu przez Mieszka I - zna wydarzenia związane z datami: IX w., 991 r. - wyjaśnia, kim byli i czym zasłynęli: Ibrahim ibn Jakub, Jordan, Dobrawa - poprawnie posługuje się terminami: „Geograf Bawarski”, szyszak, kolczuga, Dagome iudex, kmieć, ludność służebna - wymienia korzyści wynikające z przyjęcia chrztu - określa, jakie informacje znalazły się w dokumencie Dagome iudex - prezentuje rozwój terytorialny państwa Mieszka I - omawia organizację plemion słowiańskich na ziemiach polskich - przedstawia okoliczności powstania państwa polskiego - opisuje wygląd i uzbrojenie woja z drużyny książęcej - charakteryzuje strukturę społeczną w państwie Mieszka I - wyjaśnia znaczenie decyzji Mieszka I o przyjęciu chrztu - tłumaczy, dlaczego książę przyjął chrzest z rąk czeskich - określa przyczyny powstania dokumentu Dagome iudex 3. Państwo - panowanie Bolesława Bolesława Chrobrego Chrobrego - misja św. Wojciecha - zjazd gnieźnieński - gród w Gnieźnie - podboje Bolesława Chrobrego - koronacja królewska - zna wydarzenia związane z datami: 997 r., 1000 r., 1002–1018 r.,1025r. - określa, kim byli i czym zasłynęli: Bolesław Chrobry, biskup Wojciech, Otton III, Gall Anonim - poprawnie posługuje się terminami: relikwie, metropolia, kanonizacja, włócznia św. Maurycego, gród - opisuje przebieg misji - określa, kim byli i czym zasłynęli: Oda, Radzim Gaudenty, Thietmar, Henryk II, Świętopełk - poprawnie posługuje się terminami: kasztelan, czynszownik, Grody Czerwieńskie - omawia postanowienia pokoju w Budziszynie - opisuje wygląd Gniezna w czasach Bolesława Chrobrego - przedstawia okoliczności przejęcia władzy przez Bolesława Chrobrego - omawia dokonania Bolesława Chrobrego - charakteryzuje organizację państwa polskiego za panowania Bolesława - porównuje relacje źródłowe na temat zjazdu władców w 1000 r. - wyjaśnia znaczenie - opisuje żywot św. Wojciecha na podstawie płaskorzeźb na drzwiach katedry gnieźnieńskiej - wyjaśnia znaczenie zjazdu gnieźnieńskiego dla rozwoju organizacji kościelnej i państwowej - ocenia kierunki rozwoju państwa polskiego u progu jego istnienia Ponadto: - samodzielnie formułuje opinie i wnioski - rozwiązuje problemy w twórczy sposób - wykazuje dużą aktywność w czasie zajęć - ocenia skutki polityki wewnętrznej i zagranicznej Bolesława dla państwa polskiego Ponadto: - samodzielnie formułuje opinie i wnioski - rozwiązuje problemy w twórczy sposób - wykazuje dużą 44 Historia – klasa pierwsza 4. Kryzys i odbudowa państwa Piastów 5. Panowanie Bolesława Krzywoust ego św. Wojciecha - wymienia przyczyny i skutki zjazdu gnieźnieńskiego - wskazuje na mapie terytoria podbite przez Bolesława Chrobrego - zna wydarzenia - panowanie związane z datami: 1025 Mieszka II - upadek państwa r., 1076 r., 1079 r. - określa, kim byli i czym polskiego - rządy Kazimierza zasłynęli: Mieszko II, Kazimierz Odnowiciel, Odnowiciela i odbudowa państwa Bolesław Śmiały, biskup Stanisław ze Szczepanowa polskiego - panowanie - poprawnie posługuje się Bolesława terminami: trybut, denar Śmiałego - wymienia przyczyny - Polska w sporze kryzysu i upadku państwa o inwestyturę polskiego w XI w. między cesarstwem a papiestwem - konflikt króla Bolesława z biskupem Stanisławem - panowanie - zna wydarzenie Władysława związane z datą 1138 r. Hermana - określa, kim byli i czym - konflikt między zasłynęli: Władysław Bolesławem a Herman, Bolesław Zbigniewem Krzywousty, Władysław - najazd niemiecki Wygnaniec, Kazimierz na ziemie polskie Sprawiedliwy - podbój Pomorza - poprawnie posługuje się - statut Bolesława terminami: wojewoda, koronacji Bolesława Chrobrego aktywność w czasie zajęć - zna wydarzenia związane z datami: 1034 r., 1039 r., - określa, kim byli i czym zasłynęli: Bezprym, Konrad II, Jarosław Mądry, Miecław, Brzetysław - wyjaśnia przyczyny i skutki sporu między królem a biskupem - opisuje przebieg konfliktu Bolesława Śmiałego z biskupem Stanisławem - opisuje sytuację w państwie polskim po śmierci Bolesława Chrobrego - omawia działalność Kazimierza Odnowiciela i Bolesława Śmiałego - porównuje relacje źródłowe na temat sporu między królem Bolesławem a biskupem Stanisławem - wyjaśnia, dlaczego w sporze o inwestyturę Bolesław Śmiały opowiedział się po stronie papieża - dokonuje oceny skutków polityki zagranicznej prowadzonej przez Bolesława Śmiałego - ocenia obiektywizm źródeł historycznych dotyczących wydarzeń z 1079 r. - zna wydarzenia związane z datami: 1102 r., 1108 r., 1109 r., 1116 r., 1124 r. - określa, kim byli i czym zasłynęli: Bolesław Kędzierzawy, Mieszko Stary, Henryk Sandomierski, Zbigniew, Sieciech, Henryk V - wyjaśnia przyczyny sporu - charakteryzuje sytuację polityczną państwa polskiego za panowania Władysława Hermana - przedstawia okoliczności najazdu niemieckiego na Polskę - wymienia przyczyny - opisuje podbój i chrystianizację Pomorza - wyjaśnia znaczenie przyłączenia Pomorza do Polski - wskazuje problemy w interpretacji dziejów panowania pierwszych Piastów Ponadto: - samodzielnie formułuje opinie i wnioski - rozwiązuje problemy w twórczy sposób - wykazuje dużą aktywność w czasie zajęć - wyjaśnia i ocenia konsekwencje decyzji Bolesława o podziale państwa polskiego Ponadto: - samodzielnie formułuje opinie i wnioski 45 Historia – klasa pierwsza Krzywoustego statut, seniorat, senior, - początki rozbicia dzielnica senioralna dzielnicowego - wskazuje na mapie terytoria podbite przez Bolesława Krzywoustego - lokalizuje na mapie grody oblegane przez Niemców - wymienia postanowienia statutu Bolesława Krzywoustego Tajemnice - źródła sprzed historyczne wieków – dotyczące Kto początków spisywał państwa polskiego dzieje - obiektywizm i Polski? prawda historyczna między Bolesławem powstania statutu Krzywoustym a Bolesława Zbigniewem Krzywoustego - wskazuje na mapie dzielnicę senioralną i ziemie przyznane poszczególnym synom i wdowie po Bolesławie Krzywoustym - wyjaśnia, kim byli i czym zasłynęli: Gall Anonim, Thietmar, Wincenty Kadłubek - określa ramy chronologiczne wydarzeń opisanych w kronikach Galla Anonima i Wincentego Kadłubka - wymienia przyczyny powstania dzieł kronikarzy - wymienia nazwy źródeł historycznych dotyczących dziejów państwa polskiego za panowania pierwszych Piastów - rozwiązuje problemy w twórczy sposób - wykazuje dużą aktywność w czasie zajęć - określa, kim byli i czym zasłynęli: Kosmas, Nestor - wymienia przyczyny powstania dzieł kronikarzy - przedstawia teorie dotyczące pochodzenia Galla Anonima - wyjaśnia, kim był Bolesław Zapomniany - tłumaczy konieczność weryfikacji prawdziwości źródeł historycznych Ponadto: - samodzielnie formułuje opinie i wnioski - rozwiązuje problemy w twórczy sposób - wykazuje dużą aktywność w czasie zajęć Uwagi dotyczące oceniania na każdym poziomie wymagań: - aby uzyskać kolejną, wyższą ocenę, uczeń musi opanować zasób wiedzy i umiejętności z poprzedniego poziomu. - uczeń jest zobowiązany doskonalić umiejętność analizy i interpretacji źródeł historycznych oraz powinien być oceniany ze stopnia opanowania tej umiejętności w sposób ustawiczny, zarówno w trakcie zajęć, jak i przy okazji prac domowych i sprawdzianów wiedzy. 46 Sztuka Muzyka 47 Sztuka - klasa pierwsza, druga Klasa I /pierwsza/ Ocenę bardzo dobrą może otrzymać uczeń, który w pełni opanuje zakres wiedzy i umiejętności przekazany przez nauczyciela: 1) potrafi interpretować (charakteryzować) słuchaną muzykę, jako przekaz kultury, na przykład: stylu epoki, gatunku, rodzaju brzmienia, formy, ekspresji, treści programowych, funkcji 2) potrafi osobiście ustosunkować się do wartości utworu, uzasadnić swoją opinię 3) bierze czynny udział w zespołowym muzykowaniu, poprawnie wykonuje zadania muzyczne. Ocenę dobrą może otrzymać uczeń, który wystarczająco opanuje przekazany przez nauczyciela zakres wiedzy i umiejętności W przypadku braku zdolności muzycznych zadania punktu 1. i 2. rozwiązuje z pomocą nauczyciela 3) bierze czynny udział w zespołowym muzykowaniu na lekcjach, poprawnie wykonując zadania muzyczne. Ocenę dostateczną może otrzymać uczeń, który opanował przekazaną wiedzę przez nauczyciela i umiejętności w podstawowym zakresie, ale nie wykazuję się osobistym zainteresowaniem (zaangażowaniem): Zadania punktu 1. i 2. wykonuje tylko z pomocą nauczyciela 3) bierze udział w zbiorowym muzykowaniu w klasie, ale pracuje mało aktywnie. Ocenę dopuszczającą może otrzymać uczeń, który podany przez nauczyciela zakres wiedzy i umiejętności opanował w stopniu niepełnym i nie wykazuje osobistej aktywności: zadania punktu 1. i 2. wykonuje tylko z pomocą nauczyciela 3) w zespołowym muzykowaniu uczestniczy w nikłym stopniu. Ocenę niedostateczną otrzymuje uczeń, który nie opanował minimum zakresu wiedzy i umiejętności przewidzianych programem i nie przejawia osobistej aktywności na zajęciach muzycznych: 1) 2) 3) 4) nie wykonuje zadań muzycznych nawet z pomocą nauczyciela nie wypowiada się o muzyce, nie bierze udziału w dyskusjach nie bierze udziału w zbiorowym muzykowaniu nie wykazuje chęci zmiany postawy wobec przedmiotu Uczeń, który odpowiada wymogom sformułowanym dla oceny bardzo dobrej a ponadto bierze aktywny udział w życiu kulturalnym szkoły i środowiska – śpiewa w chórze, gra w zespole muzycznym, uczęszcza regularnie na koncerty, bierze udział w konkursach na temat sztuki może otrzymać ocenę celującą. 48 Biologia 49 Biologia – klasa pierwsza Wymagania edukacyjne z biologii dla klasy I gimnazjum oparte na „Programie nauczania biologii Puls życia” autorstwa Anny Zdziennickiej Dział programu I. Biologia – nauka o życiu Temat 1. Biologia jako nauka 2. Komórkowa budowa organizmów 3. Systematyczny podział organizmów Konieczny – ocena dopuszczająca Uczeń: • określa przedmiot badań biologii jako nauki • podaje przykłady dziedzin biologii • wymienia źródła wiedzy biologicznej • wyjaśnia, do czego służą atlasy i klucze • wymienia cechy organizmów żywych Podstawowy – ocena dostateczna Uczeń: • potrafi korzystać z poszczególnych źródeł wiedzy • rozróżnia próbę kontrolną i badawczą • wskazuje komórkę jako podstawową jednostkę organizacji życia • wymienia struktury budowy komórki roślinnej, zwierzęcej, grzyba i bakterii • wyciąga wnioski dotyczące komórkowej budowy organizmów na podstawie obserwacji preparatów • podaje funkcje poszczególnych organelli • posługuje się mikroskopem • wykonuje proste preparaty mikroskopowe • wymienia jednostki klasyfikacji biologicznej • wyjaśnia, czym zajmuje się systematyka Poziom wymagań Rozszerzający – ocena dobra Uczeń: • charakteryzuje wybrane dziedziny biologii • posługuje się właściwymi źródłami wiedzy biologicznej podczas rozwiązywania problemów Dopełniający – ocena bardzo dobra Uczeń: • objaśnia zasadę stopniowego komplikowania się poziomów organizacji życia • wykorzystuje atlasy do rozpoznawania pospolitych gatunków organizmów • omawia budowę i funkcje organelli komórkowych • analizuje różnice między poszczególnymi typami komórek • odróżnia pod mikroskopem, na schemacie, zdjęciu lub po opisie poszczególne składniki komórki • rysuje obraz widziany pod mikroskopem • wyjaśnia rolę poszczególnych elementów komórki • porównuje budowę różnych komórek • charakteryzuje dawne sposoby klasyfikacji organizmów • ocenia sztuczne i naturalne systemy podziału organizmów • uzasadnia potrzebę klasyfikowania organizmów 50 Biologia – klasa pierwsza II. Jedność i różnorodność organizmów 4. Sposoby odżywiania się organizmów 5. Sposoby oddychania organizmów 6. Sposoby rozmnażania się organizmów • określa, czym jest odżywianie • wymienia podstawowe sposoby odżywiania się organizmów • określa, czym jest oddychanie • wyjaśnia, na czym polega wymiana gazowa • wskazuje mitochondrium jako miejsce, w którym zachodzi utlenianie • przedstawia oddychanie tlenowe i fermentację jako procesy dostarczające energii • określa, czym jest rozmnażanie • wyróżnia rozmnażanie płciowe i bezpłciowe • podaje przykłady płciowego i bezpłciowego rozmnażania się organizmów • podaje kryteria wyróżnienia pięciu królestw • omawia różnice między organizmami samożywnymi a cudzożywnymi • wymienia czynniki niezbędne do życia organizmów samożywnych i cudzożywnych • wymienia substraty i produkty fotosyntezy • wyjaśnia, na czym polega fotosynteza • omawia różne sposoby oddychania • wymienia przykłady organizmów ilustrujących różne sposoby oddychania • rozróżnia wymianę gazową i oddychanie wewnątrzkomórkowe • rozpoznaje sposoby rozmnażania się organizmów • wyjaśnia, na czym polega rozmnażanie bezpłciowe • rozpoznaje pączkujące drożdże obserwowane • omawia zasady systemu klasyfikacji biologicznej • charakteryzuje różne strategie odżywiania • wykazuje różnorodność odżywiania się organizmów cudzożywnych • określa warunki przebiegu fotosyntezy • ocenia, czy dany organizm jest samożywny, czy cudzożywny • uzasadnia, że oddychanie jest procesem niezbędnym do życia • wykazuje różnice w pobieraniu i trawieniu pokarmów u różnych organizmów • wyjaśnia, na czym polega chemosynteza • wykazuje zależność między środowiskiem życia a budową narządów wymiany gazowej • porównuje oddychanie tlenowe i beztlenowe • omawia znaczenie fermentacji • zapisuje słownie równanie reakcji oddychania tlenowego • wykazuje związek między sposobem zapłodnienia a środowiskiem życia organizmów • ocenia znaczenie samozapłodnienia • charakteryzuje rodzaje rozmnażania • ocenia znaczenie przemiany pokoleń • charakteryzuje typy rozwoju zarodka • stosuje w praktyce wiadomości dotyczące rozmnażania 51 Biologia – klasa pierwsza pod mikroskopem • omawia różnice między rozwojem prostym a złożonym III. Bakterie i wirusy. Organizmy beztkankowe 7. Bakterie a wirusy • wymienia miejsca występowania bakterii i wirusów • rozpoznaje i podaje nazwy form morfologicznych bakterii widocznych na preparacie mikroskopowym lub ilustracji • podaje charakterystyczne cechy budowy bakterii i wirusów • wymienia cechy, którymi wirusy różnią się od organizmów • podaje przykłady bakterii i wirusów • określa znaczenie bakterii w przyrodzie i gospodarce człowieka 8. Protisty 9. Glony – przedstawiciele trzech królestw • wymienia miejsca występowania protistów • wymienia grupy organizmów należących do protistów • omawia czynności życiowe poszczególnych grup protistów • wskazuje środowisko życia glonów • podaje przykłady organizmów należących do glonów • wymienia wspólne cechy organizmów zaliczanych do glonów • omawia znaczenie glonów w przyrodzie i gospodarce człowieka wegetatywnego • charakteryzuje wybrane czynności życiowe bakterii • wymienia choroby bakteryjne i wirusowe • rysuje kształty bakterii obserwowanych pod mikroskopem • charakteryzuje poszczególne grupy protistów • wykazuje chorobotwórcze znaczenie protistów • wyjaśnia, że glony to grupa ekologiczna, do której należą przedstawiciele trzech królestw • omawia wybrane czynności życiowe glonów • ocenia znaczenie bakterii i wirusów • określa warunki tworzenia się przetrwalników • ocenia rolę bakterii jako symbiontów i destruentów • porównuje czynności życiowe poszczególnych grup protistów • wymienia choroby wywoływane przez protisty • rozpoznaje pod mikroskopem, rysuje i opisuje budowę przedstawicieli protistów • analizuje wpływ zakwitów glonów na inne organizmy w środowisku • ocenia znaczenie glonów w przyrodzie i gospodarce człowieka • wyjaśnia zależność między głębokością a występowaniem określonych grup glonów • wykazuje znaczenie mikoryzy dla grzyba i rośliny • określa znaczenie poszczególnych komponentów w budowie plechy porostu • proponuje sposób badania czystości powietrza, znając wrażliwość porostów na zanieczyszczenia 52 Biologia – klasa pierwsza • rozpoznaje i podaje nazwy różnych form morfologicznych porostów 10. Grzyby i porosty IV. Świat roślin 11. Tkanki roślinne 12. Budowa i funkcje korzenia 13. Budowa i funkcje łodygi • podaje przykłady grzybów i porostów • omawia czynności życiowe grzybów • opisuje budowę grzybów • rozpoznaje pleśniaka białego w obrazie mikroskopowym • wymienia sposoby rozmnażania się grzybów • rozpoznaje porosty wśród innych organizmów • podaje przykłady znaczenia grzybów w przyrodzie i gospodarce człowieka • rozpoznaje porosty jako organizmy zbudowane z grzybni i glonu • wyjaśnia, co to jest grzybica • wyjaśnia, czym jest tkanka • podaje przykłady tkanek roślinnych • wskazuje na ilustracji komórki tworzące tkankę • dokonuje podziału tkanek roślinnych na twórcze i stałe • wymienia cechy budowy poszczególnych tkanek roślinnych • opisuje funkcje wskazanych tkanek • charakteryzuje budowę, rozmieszczenie i funkcje poszczególnych tkanek roślinnych • wykonuje preparat ze skórki cebuli i rozpoznaje w nim tkankę okrywającą • rozpoznaje modyfikacje korzeni • omawia budowę zewnętrzną korzenia • rozpoznaje pod mikroskopem tkanki budujące korzeń • analizuje budowę wewnętrzną korzenia jako funkcjonalnej całości • charakteryzuje przyrost na długość • rysuje różne systemy korzeniowe • wymienia podstawowe funkcje korzenia • rozpoznaje systemy korzeniowe • omawia funkcje łodygi • podaje nazwy elementów budowy zewnętrznej łodygi • rozpoznaje tkanki budujące łodygę • rozróżnia rodzaje łodyg • charakteryzuje budowę grzybów owocnikowych • omawia sposoby rozmnażania się grzybów • analizuje znaczenie grzybów w przyrodzie i gospodarce człowieka • wykonuje i opisuje rysunek wskazanych grzybów • rysuje schematycznie przekrój poprzeczny i podłużny łodygi • wykazuje związek budowy wskazanej tkanki z jej funkcją • rozpoznaje i rysuje tkanki widoczne na przekrojach organów roślinnych • wyjaśnia sposób pobierania wody przez roślinę • projektuje doświadczenie świadczące o przewodzeniu wody z korzenia do łodygi • charakteryzuje modyfikacje korzeni • analizuje związek budowy zmodyfikowanych łodyg z ich funkcjami • analizuje funkcje poszczególnych elementów budowy anatomicznej liścia • rysuje różne typy ulistnienia łodygi 53 Biologia – klasa pierwsza 14. Liść – wytwórnia pokarmu • wymienia funkcje liści • rozpoznaje elementy budowy liścia • rozpoznaje liście pojedyncze i złożone • rozpoznaje różne modyfikacje liści • rozpoznaje na preparacie mikroskopowym tkanki budujące liść • rozróżnia typy ulistnienia łodygi • rozpoznaje rodzaje unerwienia liści • omawia funkcje poszczególnych modyfikacji liści • wyjaśnia, dlaczego mszaki są najprostszymi roślinami lądowymi • rozpoznaje za pomocą atlasów 5 gatunków rodzimych paprotników 15. Mszaki • wymienia miejsca występowania mszaków • podaje nazwy organów mszaków • rozpoznaje mszaki wśród innych roślin • omawia znaczenie mszaków w przyrodzie i gospodarce człowieka • analizuje cykl rozwojowy mszaków • rysuje mech i podpisuje jego organy • dowodzi związku budowy roślin nagonasiennych ze środowiskiem ich życia 16. Paprotniki 17. Rośliny nagonasienne • wymienia miejsca występowania paprotników • rozpoznaje organy paproci • rozpoznaje paprotniki wśród innych roślin • wyjaśnia rolę poszczególnych organów paprotników • wymienia miejsca występowania roślin nagonasiennych • rozpoznaje rośliny nagonasienne wśród innych roślin • wymienia przystosowania roślin nagonasiennych do warunków życia • omawia znaczenie roślin nagonasiennych w przyrodzie i gospodarce człowieka • wymienia miejsca występowania roślin okrytonasiennych • podaje nazwy elementów • wymienia sposoby rozsiewania nasion i owoców • rozróżnia owoce pojedyncze i złożone • analizuje cykl rozwojowy paproci • charakteryzuje skrzypy, widłaki i paprocie • analizuje cykl rozwojowy sosny • rozpoznaje rodzime gatunki nagonasiennych • określa, z jakiego gatunku drzewa lub krzewu pochodzi wskazana szyszka 18. Rośliny okrytonasienne • omawia funkcje poszczególnych elementów budowy kwiatu • analizuje cykl • wykazuje związek budowy kwiatu ze sposobem zapylania • charakteryzuje sposoby rozsiewania nasion i owoców, wykazując związek z ich budową • rozpoznaje 5 gatunków drzew okrytonasiennych występujących w Polsce 54 Biologia – klasa pierwsza V. Świat bezkręgowców 19. Tkanki zwierzęce 20. Gąbki i parzydełkowce 21. Płazińce i nicienie budowy kwiatu • rozróżnia kwiat i kwiatostan • rozpoznaje rośliny okrytonasienne wśród innych roślin • wyjaśnia, czym jest tkanka • wymienia podstawowe rodzaje tkanek zwierzęcych • wyjaśnia, co to są gąbki • podaje miejsca występowania gąbek i parzydełkowców • wymienia charakterystyczne cechy gąbek i parzydełkowców • wymienia charakterystyczne cechy płazińców i nicieni • rozpoznaje na ilustracji płazińce i nicienie • charakteryzuje tasiemce i glisty jako pasożyty układu pokarmowego • omawia drogi zakażenia pasożytniczymi płazińcami i nicieniami • omawia znaczenie roślin okrytonasiennych w przyrodzie i gospodarce człowieka • określa najważniejsze funkcje poszczególnych tkanek zwierzęcych • wymienia rodzaje tkanki łącznej • podaje rozmieszczenie przykładowych tkanek zwierzęcych w organizmie • omawia znaczenie gąbek i parzydełkowców w przyrodzie • wskazuje na ilustracji elementy budowy tasiemca rozwojowy roślin okrytonasiennych • ocenia znaczenie roślin okrytonasiennych w przyrodzie i gospodarce człowieka • charakteryzuje budowę poszczególnych tkanek zwierzęcych • rysuje schemat komórki nerwowej i opisuje poszczególne elementy jej budowy • rozpoznaje pod mikroskopem lub na ilustracji rodzaje tkanek • charakteryzuje wskazane czynności życiowe gąbek i parzydełkowców • wyjaśnia mechanizm ruchu parzydełkowców • dowodzi, że tasiemce są przystosowane do pasożytniczego trybu życia • omawia różnice między płazińcami a nicieniami • charakteryzuje wskazane czynności życiowe płazińców i nicieni • opisuje rodzaje tkanki nabłonkowej • charakteryzuje rolę poszczególnych składników morfotycznych krwi • wykazuje związek budowy gąbek i parzydełkowców ze środowiskiem ich życia • wyjaśnia sposób działania parzydełka • charakteryzuje symetrię ciała płazińców • dowodzi, że pierścienice są bardziej rozwiniętymi zwierzętami niż płazińce i nicienie 55 Biologia – klasa pierwsza 22. Pierścienice • wyjaśnia, w jaki sposób można ustrzec się przez zakażaniem pasożytniczymi płazińcami i nicieniami • projektuje doświadczenie wykazujące znaczenie dżdżownic w użyźnianiu gleby • wymienia charakterystyczne cechy pierścienic • rozpoznaje pierścienice wśród innych zwierząt • charakteryzuje układ krwionośny pierścienic • charakteryzuje wskazane czynności życiowe pierścienic • wykazuje związek budowy pijawki z pasożytniczym trybem jej życia 23. Stawonogi 24. Mięczaki • rozpoznaje stawonogi wśród innych zwierząt • rozpoznaje na ilustracji przeobrażenie zupełne i niezupełne owadów • rozpoznaje ślimaki, małże i głowonogi wśród innych zwierząt • wymienia charakterystyczne cechy mięczaków VI. Świat kręgowców 25. Porównanie bezkręgowców i kręgowców • określa pokrycie ciała bezkręgowców i kręgowców • podaje nazwy elementów szkieletu kręgowców • wymienia charakterystyczne cechy budowy skorupiaków, owadów i pajęczaków • wymienia części ciała ślimaków, małży i głowonogów • wymienia narządy oddechowe mięczaków • wskazuje małże jako organizmy produkujące perły • wymienia funkcje szkieletu bezkręgowców • podaje przykłady szkieletów bezkręgowców • wymienia elementy budowy układu nerwowego • dowodzi istnienia związku między środowiskiem życia a narządami wymiany gazowej • wykazuje związek budowy mięczaków ze środowiskiem ich życia • charakteryzuje sposoby poruszania się poszczególnych grup mięczaków • charakteryzuje wskazane czynności życiowe stawonogów • dowodzi, że owady są przystosowane do życia w środowisku lądowym • charakteryzuje wskazane czynności życiowe mięczaków • wyjaśnia zasady funkcjonowania otwartego układu krwionośnego • porównuje budowę ślimaków, małży i głowonogów • charakteryzuje poszczególne elementy szkieletu kręgowców • porównuje układ krwionośny bezkręgowców i kręgowców • porównuje budowę układu nerwowego bezkręgowców i kręgowców 56 Biologia – klasa pierwsza bezkręgowców i kręgowców 26. Ryby – kręgowce wodne • charakteryzuje ryby • podaje nazwy płetw ryby • rozpoznaje skrzela jako narządy wymiany gazowej • wymienia przystosowania ryb do życia w wodzie • określa rodzaj zapłodnienia u ryb 27. Płazy – zwierzęta dwuśrodowiskowe 28. Świat gadów • określa środowiska życia płazów • charakteryzuje płazy • wymienia stadia rozwojowe żaby • podaje po dwa przykłady płazów ogoniastych i bezogonowych • określa środowisko życia gadów • charakteryzuje gady • podaje cztery przykłady gadów występujących w Polsce 29. Ptaki – kręgowce latające • charakteryzuje ptaki • wymienia ptaki różnych środowisk • rozpoznaje rodzaje piór ptaków • wymienia elementy budowy jaja • wymienia przystosowania płazów do życia w wodzie i na lądzie • wyjaśnia, na czym polega hibernacja • omawia cykl rozwojowy żaby • wymienia przystosowania gadów do życia na lądzie • omawia znaczenie błon płodowych w rozwoju gadów • wymienia narządy zmysłów gadów • wymienia przystosowania budowy ptaków do lotu • omawia wybrane czynności życiowe ryb • określa charakterystyczne cechy rozmnażania ryb • wyjaśnia przyczyny wędrówek ryb • rozpoznaje przedstawicieli ryb i wskazuje ich cechy • omawia wybrane czynności życiowe płazów • charakteryzuje płazy ogoniaste i bezogonowe • rozpoznaje przedstawicieli płazów i wskazuje ich specyficzne cechy • omawia wybrane czynności życiowe gadów • charakteryzuje funkcje poszczególnych błon płodowych • rozpoznaje przedstawicieli gadów i wskazuje ich specyficzne cechy • określa środowisko życia ptaka na podstawie budowy jego kończyn • charakteryzuje wymianę gazową u ryb • porównuje układ krwionośny ryby i dżdżownicy • wykazuje związek trybu życia płazów z ich zmiennocieplnością • wykazuje związek budowy płazów ze środowiskami ich życia • analizuje pokrycie ciała gadów w aspekcie ochrony przed utratą wody • wykazuje związek budowy gadów ze środowiskiem ich życia • wykazuje związek między sposobem rozmnażania i typem rozwoju a środowiskiem życia gadów • charakteryzuje poszczególne elementy budowy jaja • wykazuje związek między przebiegiem wymiany gazowej u ptaków a ich przystosowaniem do lotu • projektuje doświadczenie wykazujące wydzielniczą i wydalniczą funkcję skóry • wykazuje związek między funkcjonowaniem poszczególnych narządów zmysłów a trybem życia 57 Biologia – klasa pierwsza • wyjaśnia konieczność migracji ptaków • omawia różnice pomiędzy gniazdownikami i zagniazdownikami oraz podaje ich przykłady • określa rodzaj pobieranego przez ptaka pokarmu na podstawie budowy jego dzioba • omawia wybrane czynności życiowe ptaków • rozpoznaje przedstawicieli ptaków i wskazuje ich specyficzne cechy • wyjaśnia rolę gruczołów potowych i włosów w termoregulacji • podaje przykłady gatunków ssaków • rozróżnia uzębienie drapieżnika i roślinożercy • wymienia przystosowania ssaków do zajmowania różnych siedlisk • charakteryzuje funkcje skóry • omawia zalety pęcherzykowej budowy płuc • porównuje budowę ssaków wodnych i lądowych • ocenia znaczenie ssaków w życiu i gospodarce człowieka 30. Świat ssaków • omawia charakterystyczne cechy ssaków • podaje przykłady siedlisk zajmowanych przez ssaki • rozróżnia ssaki wśród innych zwierząt • rozróżnia ssaki wodne i lądowe • wymienia narządy zmysłów ssaków POZIOM TWÓRCZY – ocena celująca Uczniowie powinni: • • • • • • • • • angażować się w prace związane z funkcjonowaniem pracowni; samodzielnie, korzystając z różnych źródeł, zdobywać informacje potrzebne do rozwijania zainteresowań przedmiotowych; organizować oraz samodzielnie prowadzić obserwacje i doświadczenia biologiczne, wykorzystywać aparaturę optyczną, odczynniki i szkło laboratoryjne; poszerzać swoje wiadomości poza wymagania stawiane na zajęciach z biologii, uczestniczyć w konkursach i turniejach wiedzy biologicznej; formułować problemy i hipotezy oraz weryfikować je na drodze teoretycznej i eksperymentalnej; analizować materiały drukowane i multimedialne, selekcjonować je, dokonywać interpretacji oraz uogólnienia faktów; wykorzystywać wiedzę z przedmiotów pokrewnych ( chemii, fizyki, geografii) do wyjaśniania zjawisk biologicznych; uczestniczyć w kursach, np. udzielania pierwszej pomocy; angażować się w działalność koła biologicznego, Szkolnego Koła PCK; 58 Biologia – klasa pierwsza • • • • • • • • • • • interpretować dane statystyczne, sporządzać zestawienia, wykresy, analizować ogólne badania, np. krwi, moczu i na podstawie literatury popularnej wyciągać właściwe wnioski; potrafić, używając odpowiednich argumentów, przekonać rówieśników do prowadzenia zdrowego stylu życia; zaprojektować rozwiązania urbanistyczne oraz zaproponować organizację pracy, mające na celu właściwy rozwój psychiczny i fizyczny ludzi; wymienić kategorie zagrożeń „ czerwonej księgi” i podać przykłady zagrożonych gatunków rodzimych; rozpoznać w terenie typy krajobrazów i wskazać elementy zakłócającej ich wygląd, charakter; projektować działania mające na celu ochronę całego środowiska oraz wybranych obiektów przyrodniczych; samodzielnie zaplanować oraz przeprowadzać eksperymenty laboratoryjnie oraz terenowe; śledzić na bieżąco i znać najnowsze osiągnięcia z dziedziny biologii nauk matematyczno – przyrodniczych oraz prezentować własne opinie na ich temat; korzystać z wiedzy geograficznej, fizycznej, chemicznej, oraz informatycznej w celu pełnego wyjaśniania procesów biochemicznych i fizjologicznych; wykorzystując środki informatyczne, celowo gromadzić, przetwarzać i prezentować wiadomości; aktywnie współorganizować akcje środowiskowe związane z ochroną przyrody i zdrowia; • osiągać sukcesy na konkursach z wiedzy biologicznej, ekologicznej i zdrowotnej. Edukacja zdrowotna i ekologiczna Absolwent gimnazjum z zakresu edukacji zdrowotnej i ekologicznej powinien potrafić: • • • • • • • • • • • • • wymienić zmiany składu chemicznego atmosfery, wody i gleby spowodowane działalnością człowieka; dostrzegać wpływ zanieczyszczeń biotopów na funkcjonowanie i zubożenie biocenozy; omówić przyczyny i skutki niszczenia warstwy ozonowej; podać przewidywane konsekwencje efektu cieplarnianego; ocenić wpływ własnego gospodarstwa domowego na lokalne zużycie wody i energii; stosować bioindykatory do oceny jakości abiotycznych czynników środowiska; proponować rozwiązania problemów środowiskowych w skali domu, szkoły, własnej miejscowości; prowadzić zdrowy styl życia i przewidywać odległe w czasie skutki nałogów; udzielić pierwszej pomocy i nawiązać kontakt z wykwalifikowanymi służbami pomocy medycznej; segregować odpady, oszczędnie korzystać z wody, prądu i gazu; ułożyć jadłospis stosownie do wieku, stanu zdrowia itp.; odpowiednio magazynować i przechowywać żywność; stosować w praktyce zasady aktywnego wypoczynku. 59 Geografia 60 Geografia – klasa pierwsza Rozdział I. Podstawy geografii Lp. Temat konieczny podstawowy Uczeń: • wyjaśnia, czym zajmuje się geografia fizyczna i społeczno-ekonomiczna • podaje główne cechy kształtu i wymiarów Ziemi 61 1. Czym zajmuje się geografia? Uczeń: • wyjaśnia znaczenie terminu „geografia” • wymienia podstawowe dyscypliny nauk geograficznych • wymienia sfery Ziemi • wymienia przykłady źródeł informacji geograficznej 2. Współrzędne geograficzne • wyjaśnia znaczenie terminu „siatka geograficzna” • wskazuje na mapie i globusie południki: 0° i 180° oraz półkule wschodnią i zachodnią • wskazuje na mapie i globusie równik oraz półkule północną i południową • wymienia cechy południków i równoleżników • wskazuje na globusie oraz mapie świata zwrotniki i koła podbiegunowe • wyjaśnia znaczenie terminów: „długość geograficzna”, „szerokość geograficzna” • określa położenie geograficzne punktów i obszarów na mapie 3. Mapa i jej skala • wyjaśnia znaczenie terminów: „mapa”, „skala mapy”, „siatka kartograficzna”, „legenda” • wymienia elementy mapy • wyjaśnia różnice między siatką geograficzną a siatką kartograficzną • rozróżnia rodzaje skali mapy • wskazuje skalę mniejszą i większą • posługuje się skalą mapy do obliczania Poziom wymagań rozszerzający Uczeń: • wyjaśnia różnice między elipsoidą a geoidą • omawia współzależności zachodzące między sferami Ziemi dopełniający Uczeń: • zna imiona lub nazwiska uczonych i ich dokonania w poznaniu kształtu Ziemi • omawia wpływ poszczególnych sfer Ziemi na życie i działalność gospodarczą człowieka wykraczający Uczeń: • przedstawia ewolucję poglądów na temat kształtu i wymiarów Ziemi • omawia wpływ działalności człowieka na funkcjonowanie sfer Ziemi • odczytuje współrzędne geograficzne na globusie • określa położenie matematyczno-geograficzne punktów i obszarów na mapie • lokalizuje na globusie i na mapie obiekty na podstawie współrzędnych geograficznych • ocenia znaczenie umiejętności określania współrzędnych geograficznych w życiu człowieka • podaje zasady działania oraz przykłady zastosowania systemu nawigacji satelitarnej GPS • wykazuje znaczenie skali mapy w przedstawianiu różnych informacji geograficznych na mapie • przekształca rodzaje skali mapy • oblicza skalę mapy, znając odległość rzeczywistą i odległość na mapie • oblicza powierzchnię rzeczywistą, znając skalę mapy i powierzchnię na mapie Geografia – klasa pierwsza odległości w terenie 4. Rodzaje map. Generalizacja • wyjaśnia znaczenie terminu „plan” • dokonuje podziału map ze względu na skalę i treść • wskazuje różnice między mapą a planem • wymienia i wskazuje przykłady map tematycznych • dobiera odpowiednią mapę w celu uzyskania określonych informacji geograficznych • posługuje się w terenie planem • wyjaśnia, na czym polega generalizacja treści mapy i uzasadnia konieczność jej stosowania • wskazuje możliwości praktycznego wykorzystania planów i różnych rodzajów map 5. Przedstawianie zjawisk na mapach • wymienia metody prezentacji zjawisk na mapach • wymienia metody prezentacji rzeźby terenu na mapach • wyjaśnia znaczenie terminów: „wysokość względna”, „wysokość bezwzględna”, „poziomica” • odczytuje z map informacje przedstawione za pomocą różnych metod kartograficznych, w tym również odczytuje wysokość bezwzględną • oblicza wysokość względną oraz charakteryzuje rzeźbę terenu na podstawie rysunku poziomicowego i mapy hipsometrycznej • charakteryzuje wybrane metody prezentacji zjawisk na mapach • dobiera właściwą metodę do przedstawienia wybranego zjawiska na mapie • charakteryzuje wybrane metody prezentacji rzeźby terenu na mapach • rysuje profil terenu, korzystając z rysunku poziomicowego 6. Czytamy mapę • analizuje i interpretuje treści map ogólnogeograficznych i tematycznych • identyfikuje położenie odpowiadających sobie obiektów geograficznych na fotografiach, zdjęciach lotniczych oraz mapach topograficznych • posługuje się w terenie mapą topograficzną, turystyczną i samochodową (m.in. orientuje mapę oraz identyfikuje obiekty geograficzne na mapie i w terenie) • lokalizuje na mapach (również konturowych) najważniejsze obiekty geograficzne na świecie i w Polsce (niziny, wyżyny, góry, rzeki, jeziora, wyspy, morza, państwa itp.) • projektuje i opisuje trasy wycieczek na podstawie map turystycznych, samochodowych i topograficznych • wykazuje związek między cechami środowiska przyrodniczego a zagospodarowaniem obszaru na podstawie mapy topograficznej 62 Geografia – klasa pierwsza II. Ruchy Ziemi 63 7. Ruch obiegowy Ziemi • wymienia planety Układu Słonecznego • wyjaśnia znaczenie terminów: „orbita”, „ruch obiegowy Ziemi”, „równonoc wiosenna”, „równonoc jesienna”, „przesilenie zimowe”, „przesilenie letnie” • wymienia daty równonocy wiosennej i jesiennej oraz przesilenia letniego i zimowego • wymienia planety Układu Słonecznego, zachowując właściwą kolejność • porównuje planety Układu Słonecznego, korzystając z danych liczbowych • podaje cechy ruchu obiegowego Ziemi • podaje najważniejsze geograficzne następstwa ruchu obiegowego Ziemi • określa wartość kąta nachylenia osi ziemskiej do płaszczyzny orbity • podaje przyczynę zmiany kąta padania promieni słonecznych na powierzchnię Ziemi w ciągu roku • wymienia strefy oświetlenia Ziemi • wyjaśnia znaczenie terminów: „górowanie”, „widnokrąg” • przedstawia (wykorzystując również własne obserwacje) zmiany w oświetleniu Ziemi oraz w długości trwania dnia i nocy w różnych szerokościach geograficznych i porach roku • wymienia przyczyny występowania astronomicznych pór roku • wskazuje na mapie ogólnogeograficznej świata obszary, na których występują dni i noce polarne • podaje przyczyny występowania zaćmienia Słońca i Księżyca • wyjaśnia przyczyny występowania zjawiska dnia i nocy polarnej • dowodzi związku między ruchem obiegowym Ziemi a zmianą długości trwania dnia i nocy w ciągu roku • dowodzi wpływu nachylenia osi ziemskiej do płaszczyzny orbity na występowanie astronomicznych pór roku • przedstawia na ilustracji układ Ziemi, Słońca i Księżyca podczas zaćmienia Słońca i Księżyca • wyjaśnia znaczenie terminów: „galaktyka”, „Droga Mleczna”, „planety karłowate” • omawia wpływ ruchu obiegowego Ziemi na zmiany w przyrodzie i życie człowieka • oblicza wysokość Słońca nad widnokręgiem 8. Ruch obrotowy Ziemi • wyjaśnia znaczenie terminów: „ruch obrotowy Ziemi”, „doba”, „czas słoneczny”, „czas strefowy”, „czas urzędowy” • podaje cechy ruchu obrotowego Ziemi • podaje najważniejsze geograficzne następstwa ruchu obrotowego Ziemi • wyjaśnia przyczynę występowania dnia i nocy • wyjaśnia, dlaczego zostały wprowadzone strefy czasowe i międzynarodowa linia zmiany daty • charakteryzuje strefy oświetlenia Ziemi • wyjaśnia różnice między czasem słonecznym a czasem strefowym i urzędowym • posługuje się mapą stref czasowych do określania różnicy czasu strefowego i słonecznego na Ziemi • wymienia nazwy stref czasowych, w których obrębie położona jest Polska • posługuje się ze zrozumieniem pojęciami: „ruch obrotowy Ziemi”, „czas słoneczny”, „czas strefowy” • omawia zastosowanie gnomonu • wskazuje zależność między ruchem obrotowym Ziemi a rachubą czasu • oblicza czas miejscowy, znając • wyjaśnia, dlaczego międzynarodowa linia zmiany daty nie pokrywa się dokładnie z południkiem 180° • omawia wpływ ruchu obrotowego Ziemi na zjawiska przyrodnicze i życie człowieka Geografia – klasa pierwsza różnicę długości geograficznej • uzasadnia konieczność stosowania czasu strefowego i urzędowego • wymienia skutki działania siły Coriolisa III. Atmosfera i hydrosfera 64 9. Atmosfera. Temperatura powietrza • wyjaśnia znaczenie terminów: „atmosfera”, „troposfera”, „pogoda” • podaje nazwy gazów wchodzących w skład powietrza atmosferycznego • wymienia czynniki klimatotwórcze wpływające na wartość temperatury powietrza • wymienia nazwy warstw atmosfery, zaczynając od warstwy znajdującej się najbliżej powierzchni Ziemi • omawia zmiany temperatury powietrza w atmosferze, posługując się ilustracją • wskazuje na mapie ogólnogeograficznej świata obszary o najwyższej i najniższej temperaturze powietrza • charakteryzuje poszczególne warstwy atmosfery • sporządza klimatogram, korzystając z danych klimatycznych • wykazuje na przykładach związek między wysokością Słońca a temperaturą powietrza • oblicza średnią roczną temperaturę powietrza, średnią roczną amplitudę temperatury powietrza oraz roczną sumę opadów atmosferycznych • oblicza zmiany temperatury powietrza wraz ze wzrostem wysokości nad poziomem morza • wyjaśnia na przykładach wpływ czynników klimatotwórczych na wartość temperatury powietrza • wyjaśnia znaczenie terminu „inwersja termiczna” • omawia wpływ działalności człowieka na zmiany zachodzące w składzie powietrza atmosferycznego 10. Ciśnienie atmosferyczne i wiatr • wyjaśnia znaczenie terminów: „ciśnienie atmosferyczne”, „niż baryczny”, „wyż baryczny”, „izobara” • wymienia jednostki ciśnienia atmosferycznego • wymienia przykłady wiatrów stałych i okresowo zmiennych, • wyjaśnia przyczynę powstawania wiatru • wskazuje na mapie ogólnogeograficznej świata obszary występowania pasatów i monsunów • wyjaśnia zależność między wartością ciśnienia atmosferycznego a wysokością nad poziomem morza • sporządza schemat wyżu i niżu barycznego • charakteryzuje rodzaje wiatrów na podstawie ilustracji • wyjaśnia, w jaki sposób powstają cyklony tropikalne i tornada, charakteryzuje je oraz podaje obszary ich występowania Geografia – klasa pierwsza występujących na kuli ziemskiej 11. Wilgotność powietrza i opady atmosferyczne • wyjaśnia znaczenie terminów: „wilgotność powietrza”, „wilgotność względna”, „kondensacja”, „resublimacja” • wymienia rodzaje opadów i osadów atmosferycznych • wyjaśnia proces powstawania chmur i opadów atmosferycznych • wskazuje na mapie ogólnogeograficznej świata obszary o najwyższych i najniższych rocznych sumach opadów atmosferycznych • rozpoznaje rodzaje opadów i osadów atmosferycznych na podstawie fotografii • podaje przykłady negatywnego wpływu nadmiaru oraz niedoboru opadów atmosferycznych na życie i działalność człowieka • rozpoznaje rodzaje chmur na podstawie fotografii • omawia warunki powstawania poszczególnych rodzajów osadów atmosferycznych • omawia przyczyny nierównomiernego rozmieszczenia opadów atmosferycznych na Ziemi • omawia sposób powstawania opadów frontalnych, konwekcyjnych i orograficznych 12. Klimaty kuli ziemskiej • wyjaśnia znaczenie terminu „klimat” • wymienia elementy klimatu • podaje różnicę między klimatem a pogodą • wymienia główne czynniki klimatotwórcze • charakteryzuje wpływ głównych czynników klimatotwórczych na klimat • wymienia strefy klimatyczne na kuli ziemskiej i wskazuje ich zasięg na mapie stref klimatycznych • wykazuje zróżnicowanie klimatyczne Ziemi na podstawie analizy map temperatury powietrza i opadów atmosferycznych oraz map stref klimatycznych na Ziemi • charakteryzuje na podstawie wykresów lub danych liczbowych przebieg temperatury powietrza i opadów atmosferycznych w ciągu roku w wybranych stacjach meteorologicznych położonych w różnych strefach klimatycznych • omawia na przykładach wpływ wybranych czynników klimatotwórczych na klimat danego obszaru • podaje przykłady wpływu klimatu na życie i działalność gospodarczą człowieka • podaje na podstawie map tematycznych zależności między strefami oświetlenia Ziemi a strefami klimatycznymi • charakteryzuje klimat górski • omawia wpływ klimatu górskiego na występowanie pięter roślinnych • ocenia wpływ klimatu na zagospodarowanie wybranych regionów kuli ziemskiej 65 Geografia – klasa pierwsza IV. Wnętrze Ziemi 66 13. Zasoby wodne Ziemi • podaje przykłady wód powierzchniowych i podziemnych • wyjaśnia znaczenie terminów: „morze”, „zatoka”, „szelf kontynentalny”, „gejzer”, „wody termalne”, „wody mineralne” • wskazuje na mapie ogólnogeograficznej świata oceany i podaje ich nazwy • wymienia rodzaje ruchów wody morskiej • omawia zasoby wodne Ziemi, korzystając z diagramu • podaje jednostkę zasolenia wód oceanicznych • omawia zasolenie wód oceanicznych • wymienia typy mórz i wskazuje ich przykłady na mapie ogólnogeograficznej świata • wyjaśnia znaczenie terminów: „ciepły prąd morski”, „zimny prąd morski” • podaje przykłady ciepłych i zimnych prądów morskich • omawia przyczyny zróżnicowania zasolenia wód oceanicznych • podaje przykłady mórz o największym i najmniejszym zasoleniu wód • wymienia i wskazuje na mapie ogólnogeograficznej świata przykłady ciepłych i zimnych prądów morskich • rozumie znaczenie mórz i oceanów w życiu i gospodarce człowieka • omawia przyczyny występowania falowania i pływów • podaje przykłady gospodarczego wykorzystania wód podziemnych • wyjaśnia mechanizm funkcjonowania gejzerów • wymienia przykłady obszarów występowania gejzerów • charakteryzuje zjawisko El Niño 14. Budowa wnętrza Ziemi • wymienia metody badania wnętrza Ziemi • wyjaśnia znaczenie terminów: „minerał”, „skała”, „prądy cieplne”, „magma” • wymienia kolejne warstwy wnętrza Ziemi, zaczynając od warstwy znajdującej się najgłębiej • wyjaśnia znaczenie badań geofizycznych w poznawaniu budowy wnętrza Ziemi • wskazuje różnicę między minerałem a skałą • klasyfikuje skały ze względu na ich genezę • wyjaśnia różnicę między litosferą a skorupą ziemską • podaje przykłady kamieni szlachetnych • wymienia przykłady gospodarczego wykorzystania skał i minerałów • omawia budowę wnętrza Ziemi, posługując się ilustracją • podaje zależność między głębokością a temperaturą we wnętrzu Ziemi • porównuje warstwy wnętrza Ziemi • rozpoznaje na podstawie okazów skał wybrane skały i określa ich rodzaj ze względu na genezę • omawia warunki powstawania poszczególnych rodzajów skał na podstawie ilustracji • określa twardość minerałów na podstawie skali Mohsa 15. Płytowa budowa litosfery. • wymienia procesy wewnętrzne kształtujące rzeźbę powierzchni • podaje główne cechy płytowej budowy litosfery • wskazuje na mapie ogólnogeograficznej świata obszary • wykazuje związek pomiędzy płytową budową litosfery a • podaje przykłady działań podejmowanych przez człowieka w celu Geografia – klasa pierwsza Trzęsienia ziemi Ziemi • wyjaśnia znaczenie terminów: „ryft oceaniczny”, „grzbiet śródoceaniczny”, „hipocentrum”, „epicentrum” • podaje przyczynę ruchu płyt litosfery • podaje przyczynę trzęsień ziemi • omawia skutki trzęsień ziemi wzmożonej aktywności sejsmicznej • podaje skalę, w której określana jest siła trzęsień ziemi występowaniem trzęsień ziemi • omawia sposób powstawania ryftów oceanicznych, grzbietów śródoceanicznych i rowów oceanicznych zminimalizowania skutków trzęsień ziemi 16. Wulkanizm • wyjaśnia znaczenie terminów: „lawa”, „erupcja”, „wulkan”, • wymienia produkty erupcji wulkanicznej • omawia budowę wulkanu, posługując się ilustracją • omawia pozytywne i negatywne skutki erupcji wulkanicznych • wymienia przykłady wulkanów i wskazuje je na mapie ogólnogeograficznej świata • wskazuje na mapie ogólnogeograficznej świata obszary wzmożonej aktywności wulkanicznej • wykazuje związek pomiędzy płytową budową litosfery a występowaniem zjawisk wulkanicznych • wskazuje na mapie ogólnogeograficznej świata przebieg Ognistego Pierścienia Pacyfiku • wskazuje na mapie ogólnogeograficznej świata najwyższe wulkany poszczególnych kontynentów i podaje ich nazwy 17. Powstawanie gór • wyjaśnia znaczenie terminu „ruchy górotwórcze” • wymienia nazwy er, zaczynając od najstarszej ery • wymienia rodzaje gór • wymienia wielkie formy ukształtowania powierzchni lądów • podaje we właściwej kolejności nazwy okresów w dziejach Ziemi • wymienia najważniejsze orogenezy w dziejach Ziemi • wymienia wielkie formy ukształtowania dna oceanów • podaje przykłady gór fałdowych, zrębowych i wulkanicznych • wskazuje na ogólnogeograficznej mapie świata przykłady wielkich form ukształtowania powierzchni lądów • wyjaśnia znaczenie terminu „subdukcja” • wymienia zjawiska towarzyszące procesowi subdukcji • podaje przykłady gór wypiętrzonych podczas poszczególnych orogenez • charakteryzuje na podstawie ilustracji mechanizm powstawania gór fałdowych i zrębowych • wyjaśnia proces powstawania gór wulkanicznych • charakteryzuje wielkie formy ukształtowania powierzchni lądów oraz dna oceanów • wymienia najwyższe szczyty na kontynentach i podaje ich wysokości 67 Geografia – klasa pierwsza V. Procesy zewnętrzne kształtujące powierzchnię Ziemi 68 18. Wietrzenie • wymienia procesy zewnętrzne kształtujące rzeźbę powierzchni Ziemi • wyjaśnia znaczenie terminu „wietrzenie” • wymienia rodzaje wietrzenia • podaje nazwę produktu wietrzenia • wyjaśnia proces wietrzenia fizycznego, chemicznego i biologicznego • wyjaśnia zjawisko wietrzenia mrozowego i łuszczenia się skał • omawia zależność między warunkami klimatycznymi a rodzajem i przebiegiem wietrzenia • posługuje się ze zrozumieniem pojęciem „wietrzenie” • charakteryzuje proces odpadania i formy rzeźby terenu powstałe w jego wyniku • wymienia i charakteryzuje rodzaje ruchów masowych • podaje przykłady niebezpieczeństw grożących człowiekowi wskutek wystąpienia ruchów masowych 19. Procesy krasowe • wyjaśnia znaczenie terminu „krasowienie” • wymienia nazwy skał ulegających krasowieniu • wymienia formy krasu powierzchniowego i podziemnego • omawia procesy krasowe i warunki, w których zachodzą • wskazuje na mapie ogólnogeograficznej świata obszary występowania rzeźby krasowej • omawia formy krasowe występujące na powierzchni i pod powierzchnią ziemi • rozpoznaje i opisuje w terenie formy rzeźby powstałe w wyniku krasowienia • podaje nazwy i wymiary najdłuższych oraz najgłębszych jaskiń na świecie i w Polsce 20. Rzeźbotwórcza działalność rzek • wyjaśnia znaczenie terminów: „erozja wgłębna”, „erozja wsteczna”, „erozja boczna”, „akumulacja” • wskazuje na mapie ogólnogeograficznej świata przykłady najdłuższych rzek świata • wskazuje na ilustracji przedstawiającej dorzecze: źródło, rzekę główną, dopływy, ujście, obszar dorzecza, dział wodny • wymienia przykłady form powstałych w wyniku niszczącej i budującej działalności rzeki • wymienia typy ujść rzecznych • wyjaśnia proces powstawania meandrów i starorzeczy • omawia warunki sprzyjające powstawaniu delt i ujść lejkowatych • wskazuje na mapie ogólnogeograficznej świata przykłady ujść deltowych i lejkowatych • posługuje się ze zrozumieniem pojęciem „erozja” • przedstawia rzeźbotwórczą rolę wód płynących • wykazuje związek między spadkiem rzeki a charakterem procesów rzeźbotwórczych wody płynącej • rozpoznaje i opisuje w terenie formy rzeźby powstałe w wyniku działalności rzeki • oblicza średni spadek rzeki 21. Rzeźbotwórcza działalność • wyjaśnia znaczenie terminu „granica • wskazuje różnice między lodowcem • rozpoznaje na ilustracjach i • przedstawia rzeźbotwórczą rolę • ocenia wpływ zmian klimatycznych na grubość Geografia – klasa pierwsza 69 VI. Pedosfera i lodowców górskich i lądolodów wiecznego śniegu” • wskazuje na mapie ogólnogeograficznej świata obszary współcześnie zlodowacone górskim a lądolodem • wymienia czynniki warunkujące powstawanie lodowców górskich i lądolodów • wymienia formy rzeźby terenu powstałe w wyniku działalności lodowców górskich i lądolodów fotografiach formy polodowcowe oraz podaje ich nazwy lądolodów i lodowców górskich • omawia, korzystając z ilustracji, podobieństwa i różnice w krajobrazie polodowcowym powstałym w wyniku działalności lodowców górskich i lądolodów • rozpoznaje i opisuje w terenie formy rzeźby powstałe w wyniku działalności lodowców górskich i lądolodów pokrywy lodowej lodowców górskich i lądolodów 22. Rzeźbotwórcza działalność morza • wyjaśnia znaczenie terminu „abrazja” • podaje przykłady form powstałych w wyniku rzeźbotwórczej działalności morza • wymienia typy wybrzeży morskich • omawia, korzystając z ilustracji, proces cofania się klifu oraz proces powstawania mierzei • wskazuje na ogólnogeograficznej mapie świata typy wybrzeży morskich • przedstawia rzeźbotwórczą rolę fal morskich • wyjaśnia genezę typów wybrzeży morskich • rozpoznaje i opisuje w terenie formy rzeźby powstałe w wyniku działalności morza • podaje przykłady działań mających na celu ochronę wybrzeży klifowych przed abrazją 23. Rzeźbotwórcza działalność wiatru • wyjaśnia znaczenie terminów: „deflacja”, „korazja” • podaje przykłady niszczącej i budującej działalności wiatru na pustyniach • wymienia rodzaje pustyń ze względu na rodzaj podłoża • wskazuje na mapie ogólno-geograficznej świata największe pustynie • wyjaśnia różnice między barchanem a wydmą paraboliczną • przedstawia rzeźbotwórczą rolę wiatru • rozpoznaje i opisuje w terenie formy rzeźby powstałe w wyniku działalności wiatru • omawia wpływ szaty roślinnej na rzeźbotwórczą działalność wiatru 24. Gleby i roślinność na • wyjaśnia znaczenie terminu „gleba” • wyjaśnia znaczenie terminu „żyzność gleby” • charakteryzuje poziomy glebowe • porównuje profile glebowe różnych • uzasadnia potrzebę racjonalnego Geografia – klasa pierwsza biosfera Ziemi • wyjaśnia, na czym polega proces glebotwórczy • wymienia czynniki glebotwórcze • wymienia strefy roślinne na Ziemi • wskazuje i nazywa poziomy glebowe na ilustracji przedstawiającej profil glebowy • podaje przykłady gleb strefowych i astrefowych • omawia znaczenie gleb w przyrodzie i gospodarce człowieka • wskazuje strefy roślinne na mapie ogólnogeograficznej świata • charakteryzuje wybrane typy gleb strefowych i astrefowych • omawia zróżnicowanie stref roślinnych na Ziemi typów gleb • wykazuje zależności zachodzące między czynnikami glebotwórczymi a typem genetycznym gleby • wykazuje wpływ klimatu na zróżnicowanie roślinności i gleb na Ziemi gospodarowania glebami • wykazuje związek pomiędzy zróżnicowaniem stref roślinnych na Ziemi a działalnością gospodarczą człowieka 70 Chemia 71 Chemia – klasa pierwsza Klasa I /pierwsza/ Dział I. Substancje i ich przemiany Ocena dopuszczająca-uczeń(I): - zalicza chemię do nauk przyrodniczych - stosuje zasady bezpieczeństwa obowiązujące w pracowni chemicznej - nazywa wybrane elemenenty szkła i sprzętu laboratoryjnego oraz określa ich przeznaczenie - opisuje właściwośći substancji, będących głównymi składnikami produktów stosowanych na co dzień - przeprowadza proste obliczenia z wykorzystaniem pojęć: masa, gęstość, objętość - odróżnia właściwości fizyczne od chemicznych - dzieli substancje chemiczne na proste i złożone, na pierwiastki i związki chemiczne - definiuje pojęcie mieszania substancji - opisuje cechy mieszanin jednorodnych i niejednorodnych - podaje przykłady mieszanin - opisuje proste metody rozdzielania mieszanin na składniki - definiuje pojęcia zjawiasko fizyczne i reakcja chemiczna - podaje przykłady zjawiask fizycznych i reakcji chemicznych zachodzących w otoczeniu człowieka - definiuje pojęcia pierwiastek chemiczny i związek chemiczny - podaje przykłady związków chemicznych - klasyfikuje pierwiastki chemiczne na metale i niemetale - podaje przykłady pierwiastków chemicznych (metali i niemetali) - odróżnia metale od niemetali na podtawie ich właściwości - opisuje, na czym polega rdzewienie (korozja) - posługuje się symbolami chemicznymi pierwiastków (H, O, N, Cl, S, C, P, Si, Na, K, Ca, Mg, Fe, Zn, Cu, Al, Pb, Sn, Ag, Hg) - opisuje skład i właściwości powietrza - opisuje właściwości fizyczne, chemiczne tlenu, tlenku węglą (IV), wodoru, azotu - podaje, że woda jest związkiem chemicznym wodoru i tlenu - tłumaczy, na czym polega zmiana stanów skupienia na przykładzie wody - omawia obieg wody w przyrodzie - określa znaczenia powietrza, wody, tlenu - określa, jak zachowują się substancje higroskopijne - opisuje, na czym polegają reakcje syntezy, analizy, wymiany - omawia, na czym polega utlenianie, spalanie - definiuje substrat i produkt reakcji chemicznej - wskazuje substraty i produkty reakcji chemicznej - określa typy reakcji chemicznych - określa, co to są tlenki i jaki jest ich podział - wymienia niektóre efekty towrzyszące reakcjom chemicznym - wymienia podstawowe źródła, rodzaje i skutki zanieczyszczeń powietrza. Ocena dostateczna-uczeń(1+2): - wyjaśna, dlaczego chemia jest nauką przydatną ludziom -omawia, czym zajmuje się chemia - podaje sposób podziału chemii na organiczną i nieorganiczną - wyjaśnia, czym się różni ciało fizyczne od substancji - opisuje właściwości substancji 72 Chemia – klasa pierwsza - wymienia i wyjaśnia podstawowe sposoby rozdzielania mieszanin - sporządza mieszaninę - planuje rozdzielanie mieszanin (wymaganych) - opisuje różnicę w przebiegu zjawiska fizycznego i i reakcji chemicznej - projektuje doświadczenia ilustrujące zjawisko fizyczne i reakcję chemiczną - definiuje pojęcie stop - podaje przykłady zjawisk fizycznych i reakcji chemicznych zachodzących w otoczeniu człowieka - formułuje obserwacje do doświadczenia - wyjaśnia potrzebę wprowadzania symboliki chemicznej - rozpoznaje pierwiastki i związki chemiczne - wyjaśnia różnicę między pierwiastkiem a związkiem chemicznymi- wymienia stałe zmienne składniki powietrza - bada skład powietrza - oblicza przybliżoną objętość tlenu i azotu, np. sali lekcyjnej - opsuje, jak można otrzymać tlen - opisuje właściwości fizyczne i chemiczne gazów szlachetnych - opisuje obieg tlenu, tlenku węgla (IV) i azotów w przyrodzie - wyjaśnia, na czym polega proces fotosyntezy, wymienia zastosowanie tlenków wapnia, żelaza, glinu, azotu, gazów szlachetnych, tlenku węgla ( IV) i tlenu, wodoru - podaje sposób otrzymywania tlenku węgla ( IV) - (na przykładzie reakcji węgla z tlenem) - definiuje pojęcie reakcja charakterystyczna - planuje doświadczenie umożliwiające wykrycie obecności tlenku węgla (IV) w powietrzu wydychanym z płuc - wyjaśnia, co to jest efekt cieplarniany - opisuje rolę wody i pary wodnej w przyrodzie - wymienia właściwości wody - wyjaśnia pojęcie higroskopijność - zapisuje słownie przebieg reakcji chemicznej - wskazuje w zapisie słownym przebiegu reakcji chemicznej substraty i produkty, pierwiastki, i związki chemiczne - opisuje, na czym polega powstawanie dziury ozonowej, kwaśnych opadów - podaje sposób otrzymywania wodoru (w reakcji kwasu chlorowodorowego z metalem) - opisuje sposób identyfikowania gazów: wodoru, tlenu, tlenku węgla (IV) - wymienia źródła, rodzaje i skutki zanieczyszczeń powietrza - definiuje pojęcia egzo- i endoenergetyczne. Ocena dobra-uczeń(1+2+3): - podaje zastosowania wybranych elementów sprzętu lub szkła laboratoryjnego - identyfikuje substancje na podstawie podanych właściwości - podaje sposób rozdzielnie wskazanej mieszaniny - wskazuje różnicę między właściwościami fizycznymi składników mieszaniny, które umożliwiają jej rozdzielenie - projektuje doświadczenia ilustrujące reakcję chemiczną i formułuje wnioski - wskazuje w podanych przykładach reakcję chemiczną i zjawisko fizyczne - wskazuje wśród różnych substancji mieszanine i związek chemiczny - proponuje sposoby zabezpieczenia produktów zawierających żelazo przed rdzewieniem - odszukuje w układzie pierwiastków podane pierwiastki chemicznej - opisuje doświadczenie wykonywane na lekcji - określa, które składniki powietrza są stałe, a które zmienne - wykonuje obliczenia związane z objętością procentową substancji występującej w powietrzu - wykrywa obecność tlenku węgla ( IV) 73 Chemia – klasa pierwsza -opisuje właściwości tlenku węgla (II) - wyjaśnia rolę procesu fotosyntezy w naszym życiu - podaje przykłady substancji szkodliwych dla środowiska - wyjaśnia przyczynę skąd się biorą kwaśne opady - określa zagrożenia wyniające z efektu cieplarnianego, dziury ozonowej, kwaśnych opadów - proponuje sposoby zapobiegania powiększaniu się dziury ozonowej i ograniczenia czynników powodujących powstawanie kawaśnych opadów - zapisuje słownie przebieg różnych typów reakcji - podaje przykłady różnych typów reakcji chemicznych - wskazuje obecność pary wodnej w powietrzu - omawia sposoby otrzymywania wodoru - podaje przykłady reakcji ego- i endoenergetycznych. Ocena bardzo dobra-uczeń(1+2+3+4): - wyjaśnia, na czym polega destylacja - wyjaśnia, dlaczego gazy szlachetne są bardzo mało aktywne chemicznie - definiuje pojęcie patyna - opisuje pomiar gęstości - projektuje doświadczenie o podanym tytule (rysuje schemat, zapisuje obserwacje i wnioski) - wykonuje doświadczenia z działu Substancje i ich przemiany - przewiduje wyniki niektórych doświadczeń na podstawie posiadanej wiedzy - otrzymuje tlenek węgla (IV) w reakcji węglanu wapnia z kwasem chlorowodorowym - uzasadnia, na podstawie reakcji magnezu z tlenkiem węgla (IV), że tlenek węgla (IV) jest związkiem chemicznym węgla i tlenu - uzasadnia, na podstawie reakcji magnezu z parą wodną, że woda jest związkiem chemicznym tlenu i wodoru - planuje sposoby postępowania umożliwiając ochronę powietrza przed zanieczyszczeniami - identyfikuje substancje na podstawie schematów reakcji chemicznych - wykazuje zależność między rozwojem cywilizacji a występowaniem zagrożeń, np. podaje przykłady dziedzin, których rozwój powoduje negatywne skutki dla środowiska przyrodniczego. Wybrane wiadomości i umiejętności wykraczające poza treści wymagań podstawy programowej; ich spełnienie może być warunkiem wystawienia oceny celującej. Uczeń: -opisuje zasady rozdziału w metodach chromatograficznych - określa, na czym polegają rekacje utleniania-redukcji - definiuje pojęcia utleniacz i reduktor - zaznacza w zapisie słownym przebiegu reakcji chemicznej procesy utleniania i redukcji oraz utleniacz, reduktor - podaje przykłady reakcji utleniania - redukcji zachodzące w naszym otoczeniu, uzasadniają swój wybór - opisuje sposób rozdzielenia na składniki bardziej złożonych mieszanin z wykorzystaniem metod spoza podstawy programowej - omawia dokładnie metodę skraplania powietrza i rozdzielenia go na składniki - oblicza skład procentowy powietrza - przelicza procenty objętościowe na masowe w różnych warunkach - wykonuje obliczenia rachunkowe - zadania dotyczące mieszanin. 74 Chemia – klasa pierwsza Dział II. Wewnętrzna budowa materii Ocena dopuszczająca-uczeń(1): - definiuje pojęcie materia - opisuje ziarnistą budowę materii - opisuje, czym się różni atom od cząsteczki - definiuje pojęcia jednostka masy atomowej, masa atomowa, masa cząsteczkowa - oblicza masę cząsteczkową prostych związków chemicznych - opisuje i charakteryzuje skład atomu pierwiastka chemicznego (jądro: protony i neutrony, elektrony) - definiuje pojęcie elektrony walencyjne - wyjaśnia, co to jest liczba atomowa, liczba masowa - ustala liczbę protonów, elektronów, neutronów w atomie danego pierwiastka chemicznego, gdy znane są liczby atomowa i masowa - definiuje pojęcie izotop - dokonuje podziału izotopów - wymienia dziedziny życia, w których stosuje się izotopy - opisuje układ okresowy pierwiastków chemicznych - podaje prawo okresowości - podaje, kto jest twórcą układu okresowego pierwiastków chemicznych - odczytuje z układu okresowego podstawowe informacje o pierwiastkach chemicznych - wymienia typy wiązań chemicznych - podaje definicje wiązania kowalencyjnego (atomowego), wiązania kowalencyjnego spolaryzowanego, wiązania jonowego - definiuje pojęcia jon, kation, anion - posługuje się symbolami pierwiastków chemicznych - odróżnia wzór sumaryczny od wzoru strukturalnego - zapisuje wzory sumaryczne i strukturalne cząsteczek - definiuje pojęcie wartościowość - podaje wartościowość pierwiastków chemicznych w stanie wolnym - odczytuje z układu okresowego maksymalną wartościowość pierwiastków chemicznych grup I., 2. i 13.-17. - wyznacza wartościowość pierwiastków chemicznych na podstawie wzorów sumarycznych - zapisuje wzory sumaryczny i strukturalny cząsteczki związku dwupierwiastkowego na podstawie wartościowości pierwiastków chemicznych - określa na podstawie wzoru liczbę pierwiastków w związku chemicznym - interpretuje zapisy (odczytuje ilościowo i jakościowo proste zapisy), np. H2, 2 H, 2 H2 itp. - ustala na podstawie wzoru sumarycznego nazwę dla prostych dwupierwiastkowych związków chemicznych - ustala na podstawie nazwy wzór sumaryczny dla prostych dwupierwiastkowych związków chemicznych - rozróżnia podstawowe typy reakcji chemicznych - podaje treść prawa zachowania masy - podaje treść prawa stałości składu związkuchemicznego - przeprowadza proste obliczenia z wykorzystaniem prawa zachowania masy i prawa stałości składu związku chemicznego - definiuje pojęcie równanie reakcji chemicznej, współczynnik stechiometryczny - dobiera współczynniki w prostych przykładach równań reakcji chemicznych - zapisuje proste przykłady równań reakcji chemicznych - odczytuje proste równania reakcji chemicznych. 75 Chemia – klasa pierwsza Ocena dostateczna-uczeń(1+2): - omawia poglądy na temat budowy materii - wyjaśnia zjawisko dyfuzji - podaje założenia teorii atomistyczno--cząsteczkowej budowy materii - oblicza masy cząsteczkowe - definiuje pojęcie pierwiastek chemiczny - wymienia rodzaje izotopów - wyjaśnia różnice w budowie atomów izotopów wodoru - wymienia dziedziny życia, w których stosuje się izotopy - korzysta z układu okresowego pierwiastków chemicznych - wykorzystuje informacje odczytane z układu okresowego pierwiastków chemicznych - podaje maksymalną liczbę elektronów na poszczególnych powłokach (K, L, M) - zapisuje konfiguracje elektronowe — proste przykłady - rysuje proste przykłady modeli atomów pierwiastków chemicznych - zapisuje wzory sumaryczne i strukturalne wymaganych cząsteczek - odczytuje ze wzoru chemicznego, z jakich pierwiastków chemicznych i ilu atomów składa się cząsteczka lub kilka cząsteczek - opisuje rolę elektronów walencyjnych w łączeniu się atomów - opisuje sposób powstawania jonów - określa rodzaj wiązania w prostych przykładach cząsteczek - podaje przykłady substancji o wiązaniu kowalencyjnym (atomowym) i substancji o wiązaniu jonowym - odczytuje wartościowość pierwiastków chemicznych z układu okresowego pierwiastków - zapisuje wzory związków chemicznych na podstawie podanej wartościowości lub nazwy pierwiastków chemicznych - podaje nazwę związku chemicznego na podstawie wzoru - określa wartościowość pierwiastków w związku chemicznym - zapisuje wzory cząsteczek, korzystając z modeli - rysuje model cząsteczki - wyjaśnia znaczenie współczynnika stechiometrycznego i indeksu stechiometrycznego - wyjaśnia pojęcie równania reakcji chemicznej - odczytuje równania reakcji chemicznych - dobiera współczynniki w równaniach reakcji chemicznych - zapisuje równania reakcji chemicznych. Ocena dobra-uczeń(1+2+3): - planuje doświadczenie potwierdzające ziarnistość budowy materii - wyjaśnia różnice między pierwiastkiem a związkiem chemicznym na podstawie założeń teorii atom i styczno-cząsteczkowe j budowy materii - oblicza masy cząsteczkowe związków chemicznych - wymienia zastosowania izotopów - korzysta swobodnie z informacji zawartych w układzie okresowym pierwiastków chemicznych - oblicza maksymalną liczbę elektronów na powłokach - zapisuje konfiguracje elektronowe - rysuje modele atomów - określa typ wiązania chemicznego w podanym związku chemicznym - wyjaśnia, dlaczego gazy szlachetne są bardzo mało aktywne chemicznie na podstawie budowy ich atomów - wyjaśnia różnice między różnymi typami wiązań chemicznych - opisuje powstawanie wiązań atomowych (kowalencyjnych) dla wymaganych przykładów - zapisuje elektronowo mechanizm powstawania jonów (wymagane przykłady) - opisuje mechanizm powstawania wiązania jonowego 76 Chemia – klasa pierwsza - wykorzystuje pojęcie wartościowości - określa możliwe wartościowości pierwiastka chemicznego na podstawie jego położenia w układzie okresowym pierwiastków - nazywa związki chemiczne na podstawie wzorów i zapisuje wzory na podstawie ich nazw - zapisuje i odczytuje równania reakcji chemicznych (o większym stopniu trudności) - przedstawia modelowy schemat równania reakcji chemicznej - rozwiązuje zadania na podstawie prawa zachowania masy i prawa stałości składu związku chemicznego - dokonuje prostych obliczeń stechiometrycznych. Ocena bardzo dobra-uczeń(1+2+3+4): - definiuje pojęcie masa atomowa jako średnia masa atomów danego pierwiastka chemicznego z uwzględnieniem jego składu izotopowego - oblicza zawartość procentową izotopów w pierwiastku chemicznym - wyjaśnia związek między podobieństwami właściwości pierwiastków chemicznych zapisanych w tej samej grupie układu okresowego a budową ich atomów i liczbą elektronów walencyjnych - uzasadnia i udowadnia doświadczalnie, że msubstr. = mprod. - rozwiązuje trudniejsze zadania wykorzystujące poznane prawa (zachowania masy, stałości składu związku chemicznego) - wskazuje podstawowe różnice między wiązaniami kowalencyjnym a jonowym oraz kowalencyjnym niespolaryzowanym a kowalencyjnym spolaryzowanym - opisuje zależność właściwości związku chemicznego od występującego w nim wiązania chemicznego - porównuje właściwości związków kowalencyjnych i jonowych (stan skupienia, temperatury topnienia i wrzenia) - określa, co wpływa na aktywność chemiczną pierwiastka - zapisuje i odczytuje równania reakcji chemicznych o dużym stopniu trudności - wykonuje obliczenia stechiometryczne. Wybrane wiadomości i umiejętności wykraczające poza treści wymagań podstawy programowej; ich spełnienie może być warunkiem wystawienia oceny celującej. Uczeń: - opisuje historię odkrycia budowy atomu - definiuje pojęcie promieniotwórczość - określa, na czym polega promieniotwórczość naturalna i sztuczna - definiuje pojęcie reakcja łańcuchowa - wymienia ważniejsze zagrożenia związane z promieniotwórczością - wyjaśnia pojęcie okres potrwania (okres połowicznego rozpadu) - rozwiązuje zadania związane z pojęciami okres potrwania i średnia masa atomowa - charakteryzuje rodzaje promieniowania - wyjaśnia, na czym polegają przemiany a, p - opisuje historię przyporządkowania pierwiastków chemicznych - opisuje wiązania koordynacyjne i metaliczne - dentyfikuje pierwiastki chemiczne na podstawie niepełnych informacji o ich położeniu w układzie okresowym pierwiastków chemicznych oraz ich właściwości - dokonuje obliczeń z wykorzystaniem wiedzy o jednostce masy atomowej, masie atomowej i cząsteczkowej - dokonuje obliczeń na podstawie równania reakcji chemicznej. Dział III. Woda i roztwory wodne 77 Chemia – klasa pierwsza Ocena dopuszczająca-uczeń(1): - charakteryzuje rodzaje wód występujących w przyrodzie - podaje, na czym polega obieg wody w przyrodzie - wymienia stany skupienia wody - nazywa przemiany stanów skupienia wody - opisuje właściwości wody - zapisuje wzory sumaryczny i strukturalny cząsteczki wody - definiuje pojęcie dipol - identyfikuje cząsteczkę wody jako dipol - wyjaśnia podział substancji na dobrze i słabo rozpuszczalne oraz praktycznie nierozpuszczalne w wodzie - podaje przykłady substancji, które rozpuszczają się i nie rozpuszczają się w wodzie - wyjaśnia pojęcia rozpuszczalnik i substancja rozpuszczana - definiuje pojęcie rozpuszczalność - wymienia czynniki, które wpływają na rozpuszczalność - określa, co to jest wykres rozpuszczalności - odczytuje z wykresu rozpuszczalności rozpuszczalność danej substancji w podanej temperaturze - wymienia czynniki wpływające na szybkość rozpuszczania się substancji stałej w wodzie - definiuje pojęcia roztwór właściwy, koloid i zawiesina - definiuje pojęcia roztwór nasycony i roztwór nienasycony oraz roztwór stężony i roztwór rozcieńczony - definiuje pojęcie krystalizacja - podaje sposoby otrzymywania roztworu nienasyconego z nasyconego i odwrotnie - definiuje pojęcie stężenie procentowe roztworu - podaje wzór opisujący stężenie procentowe - prowadzi obliczenia z wykorzystaniem pojęć: stężenie procentowe, masa substancji, masa rozpuszczalnika, masa roztworu (proste). Ocena dostateczna-uczeń(1+2): - opisuje budowę cząsteczki wody - wyjaśnia, co to jest cząsteczka polarna - wymienia właściwości wody zmieniające się pod wpływem zanieczyszczeń - proponuje sposoby racjonalnego gospodarowania wodą - tłumaczy, na czym polega proces mieszania. rozpuszczania - określa, dla jakich substancji woda jest dobrym rozpuszczalnikiem - charakteryzuje substancje ze względu na ich rozpuszczalność w wodzie - planuje doświadczenia wykazujące wpływ różnych czynników na szybkość rozpuszczania substancji stałych w wodzie - porównuje rozpuszczalność różnych substancji w tej samej temperaturze - oblicza ilość substancji, którą można rozpuścić w określonej ilości wody w podanej temperaturze - podaje przykłady substancji, które rozpuszczają się w wodzie, tworząc roztwory właściwe - podaje przykłady substancji, które nie rozpuszczają się w wodzie i tworzą koloidy lub zawiesiny - wskazuje różnice między roztworem właściwym a zawiesiną - opisuje różnice między roztworem rozcieńczonym, stężonym, nasyconym i nienasyconym - przeprowadza krystalizację - przekształca wzór na stężenie procentowe roztworu tak, aby obliczyć masę substancji rozpuszczonej lub masę roztworu. Ocena dobra-uczeń(1+2+3): - wyjaśnia, na czym polega tworzenie wiązania kowalencyjnego spolaryzowanego w cząsteczce wody, - wyjaśnia budowę polarną cząsteczki wody - określa właściwości wody wynikające z jej budowy polarnej 78 Chemia – klasa pierwsza - wyjaśnia, dlaczego woda dla jednych substancji jest rozpuszczalnikiem, a dla innych nie - przedstawia za pomocą modeli proces rozpuszczania w wodzie substancji o budowie polarnej, np. chlorowodoru - podaje rozmiary cząstek substancji wprowadzonych do wody i znajdujących się w roztworze właściwym, koloidzie, zawiesinie - wykazuje doświadczalnie wpływ różnych czynników na szybkość rozpuszczania substancji stałej w wodzie - posługuje się sprawnie wykresem rozpuszczalności - dokonuje obliczeń z wykorzystaniem wykresu rozpuszczalności - oblicza masę wody, znając masę roztworu i jego stężenie procentowe - prowadzi obliczenia z wykorzystaniem pojęcia gęstości - podaje sposoby na zmniejszenie lub zwiększenie stężenia roztworu - oblicza stężenie procentowe roztworu powstałego przez zatężenie, rozcieńczenie roztworu - oblicza stężenie procentowe roztworu nasyconego w danej temperaturze(z wykorzystaniem wykresu rozpuszczalności) - oblicza masę substancji rozpuszczonej lub masę roztworu, znając stężenie procentowe roztworu - wyjaśnia, jak sporządzić roztwór o określonym stężeniu procentowym (np. 100 g 20procentowego roztworu soli kuchennej) - wymienia czynności prowadzące do sporządzenia określonej ilości roztworu o określonym stężeniu procentowym różni od wód występujących w przyrodzie. Ocena bardzo dobra-uczeń(1+2+3+4): - wymienia laboratoryjne sposoby otrzymywania wody - proponuje doświadczenie udowadniające, że woda jest związkiem wodoru i tlenu - opisuje wpływ izotopów wodoru i tlenu na właściwości wody - określa wpływ ciśnienia atmosferycznego na wartość temperatury wrzenia wody - porównuje rozpuszczalność w wodzie związków kowalencyjnych i jonowych - wykazuje doświadczalnie, czy roztwór jest nasycony, czy nienasycony - rozwiązuje zadania rachunkowe na stężenie procentowe z wykorzystaniem gęstości - oblicza rozpuszczalność substancji w danej temperaturze, znając stężenie procentowe jej roztworu nasyconego w tej temperaturze. Wybrane wiadomości i umiejętności wykraczające poza treści wymagań podstawy programowej; ich spełnienie może być warunkiem wystawienia oceny celującej. Uczeń: - określa źródła zanieczyszczeń wód naturalnych - analizuje źródła zanieczyszczeń wód naturalnych i ich wpływ na środowisko przyrodnicze - wymienia niektóre zagrożenia wynikające z zanieczyszczeń wód - omawia wpływ zanieczyszczeń wód na organizmy - wymienia sposoby przeciwdziałania zanieczyszczaniu wód - omawia sposoby usuwania zanieczyszczeń z wód - wyjaśnia, na czym polega asocjacja cząsteczek wody - rozwiązuje zadania rachunkowe na mieszanie roztworów - rozwiązuje zadania rachunkowe na stężenie procentowe roztworu, w którym rozpuszczono mieszaninę substancji stałych. 79 Matematyka 80 Matematyka – klasa pierwsza Klasa I /pierwsza/ Zakres opanowanej wiedzy i posiadane umiejętności w rozbiciu na poszczególne oceny 1. LICZBY I DZIAŁANIA NIEDOSTATECZNY Uczeń: - nie opanował wiadomości i umiejętności na ocenę dopuszczającą, - nie potrafi wykonać prostych zdań nawet przy pomocy nauczyciela, - nie stara się uzupełnić braków pomimo zachęty nauczyciela. DOPUSZCZAJĄCY Uczeń: - zna pojęcie liczby naturalnej, całkowitej, wymiernej, - rozumie rozszerzenie osi liczbowej na liczby ujemne, - umie zaznaczać liczbę wymierną na osi liczbowe, - zna pojęcia: rozwinięcie dziesiętne skończone, nieskończone, okres, - zna sposób zaokrąglania liczb, - rozumie potrzebę zaokrąglania liczb, - umie szacować wyniki działań, - zna algorytm dodawania i odejmowania liczb wymiernych dodatnich, - umie dodawać i odejmować liczby wymierne dodatnie zapisane w jednakowej postaci, - zna algorytm mnożenia i dzielenia liczb wymiernych dodatnich, - umie podać liczbę odwrotną do danej, - umie mnożyć i dzielić przez liczbę naturalną, - umie obliczać ułamek danej liczby naturalnej, - zna kolejność wykonywania działań, - umie dodawać, odejmować, mnożyć i dzielić dwie liczby ujemne oraz o różnych znakach - zna pojęcie liczb przeciwnych, - umie odczytać z osi liczbowej liczby spełniające określony warunek, - umie opisać zbiór liczb za pomocą nierówności, - zna pojęcie odległości między dwiema liczbami na osi liczbowej, - umie na podstawie rysunku osi liczbowej określić odległość między liczbami. DOSTATECZNY Ocenę dostateczną otrzymuje uczeń, który spełnia wymagania na ocenę dopuszczającą, a ponadto uczeń: - rozumie pojęcie zbioru liczb wymiernych, - umie porównywać liczby wymierne, - umie znajdować liczbę wymierną leżącą pomiędzy dwiema danymi na osi liczbowej, - umie zamieniać ułamek zwykły na dziesiętny i odwrotnie, - umie zapisać liczby wymierne w postaci rozwinięć dziesiętnych skończonych i rozwinięć dziesiętnych nieskończonych okresowych, - zna warunek konieczny zamiany ułamka zwykłego na ułamek dziesiętny skończony, - umie porównywać liczby wymierne, - umie określić na podstawie rozwinięcia dziesiętnego, czy dana liczba jest liczbą wymierną, - umie zaokrąglić liczbę do danego rzędu, - umie zaokrąglić liczbę o rozwinięciu dziesiętnym nieskończonym okresowym do danego rzędu, - umie dodawać i odejmować liczby wymierne dodatnie zapisane w różnych postaciach, - umie mnożyć i dzielić liczby wymierne dodatnie, - umie obliczać liczbę na podstawie danego jej ułamka, - umie wykonywać działania łączne na liczbach wymiernych dodatnich, - umie obliczać potęgi liczb wymiernych, - umie stosować prawa działań, 81 Matematyka – klasa pierwsza - umie zaznaczyć na osi liczbowej liczby spełniające określoną nierówność, - umie zapisać nierówność, jaką spełniają liczby z zaznaczonego na osi liczbowej zbioru, - umie obliczyć odległość między liczbami na osi liczbowej. DOBRY Ocenę dobrą otrzymuje uczeń, który spełnia wymagania na ocenę dostateczną, a ponadto uczeń dobrze: - umie znajdować liczby spełniające określone warunki, - umie dokonać porównań poprzez szacowanie w zadaniach tekstowych, - umie zamieniać jednostki długości, masy, - zna przedrostki mili i kilo, - umie zamieniać jednostki długości na mikrony i jednostki masy na karaty, - umie wykonywać działania łączne na liczbach wymiernych dodatnich, - umie zapisać podane słownie wyrażenia arytmetyczne i obliczać jego wartość, - umie wykorzystać kalkulator, - umie uzupełniać brakujące liczby w dodawaniu, odejmowaniu, mnożeniu i dzieleniu tak, by otrzymać ustalony wynik, - umie obliczać wartości wyrażeń arytmetycznych zawierających wartość bezwzględną, - umie stosować prawa działań, - umie obliczać wartości wyrażeń arytmetycznych, - umie zaznaczać na osi liczbowej zbiór liczb, które spełniają jednocześnie dwie nierówności, - umie znajdować zbiór liczb spełniających kilka warunków. BARDZO DOBRY Ocenę bardzo dobrą otrzymuje uczeń, który spełnia wymagania na ocenę dobrą, a ponadto uczeń bardzo dobrze: - umie przedstawić rozwinięcie dziesiętne nieskończone okresowe w postaci ułamka zwykłego, - umie obliczać wartości wyrażeń arytmetycznych zawierających większą liczbę działań, - umie obliczać wartości wyrażeń arytmetycznych, - umie rozwiązywać zadania z zastosowaniem ułamków, - umie rozwiązywać zadania z zastosowaniem ułamków, - umie znaleźć liczby znajdujące się w określonej odległości na osi liczbowej od danej liczby. CELUJĄCY Ocenę celującą otrzymuje uczeń, który spełnia wymagania na ocenę bardzo dobrą, odnosi sukcesy w konkurach międzyszkolnych, a ponadto uczeń sprawnie i bezbłędnie: - umie tworzyć wyrażenia arytmetyczne na podstawie treści zadań i obliczać ich wartość, - umie wstawiać nawiasy tak, by otrzymać żądany wynik, - umie obliczać wartości ułamków piętrowych, - umie wykorzystywać wartość bezwzględną do obliczeń odległości liczb na osi liczbowej. 2. PROCENTY NIEDOSTATECZNY Uczeń: - nie opanował wiadomości i umiejętności na ocenę dopuszczającą, - nie potrafi wykonać prostych zdań nawet przy pomocy nauczyciela, - nie stara się uzupełnić braków pomimo zachęty nauczyciela. DOPUSZCZAJĄCY Uczeń: - zna pojęcie procentu, - rozumie potrzebę stosowania procentów w życiu codziennym, - umie wskazać przykłady zastosowań procentów w życiu codziennym, - umie zamienić procent na ułamek, - umie określić procentowo zaznaczoną część figury, - zna pojęcie diagramu procentowego, - umie z diagramów odczytać potrzebne informacje, - rozumie pojęcia podwyżka (obniżka) o pewien procent, 82 Matematyka – klasa pierwsza - wie jak obliczyć podwyżkę (obniżkę) o pewien procent, - umie obliczyć podwyżkę (obniżkę) o pewien procent. DOSTATECZNY Ocenę dostateczną otrzymuje uczeń, który spełnia wymagania na ocenę dopuszczającą, a ponadto uczeń: - umie zamienić ułamek na procent, - umie zamienić liczbę wymierną na procent, - umie określić procentowo zaznaczoną część figury i zaznaczyć procent danej figury, - rozumie potrzebę stosowania diagramów do wizualizacji informacji, - zna sposób obliczania, jakim procentem jednej liczby jest druga liczba, - umie obliczyć,, jakim procentem jednej liczby jest druga liczba, - umie obliczyć procent danej liczby, - umie obliczyć liczbę na podstawie jej procentu, - zna i rozumie określenie punkty procentowe. DOBRY Ocenę dobrą otrzymuje uczeń, który spełnia wymagania na ocenę dostateczną, a ponadto uczeń dobrze: - zna pojęcie promila, - umie zamieniać ułamki, procenty na promile i odwrotnie, - potrafi wybrać z diagramu informacje i je zinterpretować, - umie obliczyć, jakim procentem jednej liczby jest druga liczba, - umie rozwiązać zadanie tekstowe dotyczące obliczania procentu danej liczby, - umie wykorzystać diagramy do rozwiązywania zadań tekstowych, - umie obliczyć liczbę na podstawie jej procentu, - umie obliczyć o ile procent jest większa (mniejsza) liczba od danej, - umie odczytać z diagramu informacje potrzebne w zadaniu. BARDZO DOBRY Ocenę bardzo dobrą otrzymuje uczeń, który spełnia wymagania na ocenę dobrą, a ponadto uczeń bardzo dobrze: - potrafi zobrazować dowolnym diagramem wybrane informacje, - umie rozwiązać zadanie tekstowe dotyczące obliczania, jakim procentem jednej liczby jest druga liczba, - umie rozwiązać zadanie tekstowe dotyczące obliczania podwyżek i obniżek o pewien procent, - umie przedstawić dane w postaci diagramu, - umie rozwiązywać zadania związane z procentami. CELUJĄCY Ocenę celującą otrzymuje uczeń, który spełnia wymagania na ocenę bardzo dobrą, odnosi sukcesy w konkurach międzyszkolnych, a ponadto uczeń sprawnie i bezbłędnie: - umie rozwiązać zadanie tekstowe dotyczące obliczania liczby na podstawie jej procentu, - umie obliczyć o ile procent jest większa (mniejsza) liczba od danej, - umie zastosować powyższe obliczenia w zdaniach tekstowych, - umie rozwiązywać zadania związane z procentami, - umie stosować własności procentów w sytuacji ogólnej. 3. FIGURY NA PŁASZCZYŹNIE NIEDOSTATECZNY Uczeń: - nie opanował wiadomości i umiejętności na ocenę dopuszczającą, - nie potrafi wykonać prostych zdań nawet przy pomocy nauczyciela, - nie stara się uzupełnić braków pomimo zachęty nauczyciela. DOPUSZCZAJĄCY Uczeń: - zna podstawowe pojęcia: punkt, prosta, odcinek, - zna pojęcie prostych prostopadłych i równoległych, 83 Matematyka – klasa pierwsza - umie konstruować odcinek przystający do danego, zna pojęcie kąta, zna pojęcie miary kąta, umie konstruować kąt przystający do danego, zna pojęcie wielokąta, zna sumę miar kątów wewnętrznych trójkąta, umie kreślić poszczególne rodzaje trójkątów, zna definicję figur przystających, umie wskazać figury przystające, zna definicję prostokąta i kwadratu, umie rozróżniać poszczególne rodzaje czworokątów, umie rysować przekątne, zna jednostki miary pola, zna wzór na pole prostokąta, zna wzór na pole kwadratu, umie obliczać pole prostokąta, którego boki są wyrażone w tych samych jednostkach, zna wzory na obliczanie pól powierzchni wielokątów, umie obliczać pola wielokątów, umie narysować układ współrzędnych, zna pojęcie układu współrzędnych, umie odczytać współrzędne punktów, umie zaznaczyć punkty o danych współrzędnych, umie rysować odcinki w układzie współrzędnych. DOSTATECZNY Ocenę dostateczną otrzymuje uczeń, który spełnia wymagania na ocenę dopuszczającą, a ponadto uczeń: - umie kreślić proste i odcinki prostopadłe przechodzące przez dany punkt, - umie podzielić odcinek na połowy, - zna rodzaje kątów, - zna nazwy kątów utworzonych przez dwie przecinające się proste oraz kątów utworzonych pomiędzy dwiema prostymi równoległymi przeciętymi trzecia prostą i związki pomiędzy nimi, - umie obliczyć miary katów przyległych,(wierzchołkowych, odpowiadających, naprzemianległych), gdy dana jest miara jednego z nich, - umie obliczać na podstawie rysunku miary kątów w trójkącie, - zna cechy przystawania trójkątów, - umie konstruować trójkąt o danych trzech bokach, - umie rozpoznawać trójkąty przystające, - zna definicję trapezu, równoległoboku i rombu, - umie podać własności czworokątów, - umie rysować wysokości czworokątów, - umie obliczać miary katów w poznanych czworokątach, - zna zależności pomiędzy jednostkami pola, - umie zamieniać jednostki, - umie obliczać pole prostokąta, którego boki są wyrażone w tych samych jednostkach i różnych jednostkach, - umie rysować wielokąty w układzie współrzędnych, - umie obliczyć długość odcinka równoległego do jednej z osi układu współrzędnych. DOBRY Ocenę dobrą otrzymuje uczeń, który spełnia wymagania na ocenę dostateczną, a ponadto uczeń dobrze: - umie kreślić proste i odcinki równoległe przechodzące przez dany punkt, - umie kreślić geometryczną sumę i różnicę kątów, - umie obliczać na podstawie rysunku miary kątów, - zna warunek istnienia trójkąta, - rozumie zasadę klasyfikacji trójkątów, - umie klasyfikować trójkąty ze względu na boki i kąty, - umie konstruować trójkąt o danych dwóch bokach i kącie między nimi zawartym, 84 Matematyka – klasa pierwsza - rozumie zasadę klasyfikacji czworokątów, - umie klasyfikować czworokąty ze względu na boki i kąty, - umie zamieniać jednostki, - umie obliczać pola wielokątów, - umie wyznaczyć współrzędne brakujących wierzchołków prostokąta, równoległoboku i trójkąta. BARDZO DOBRY Ocenę bardzo dobrą otrzymuje uczeń, który spełnia wymagania na ocenę dobrą, a ponadto uczeń bardzo dobrze: - umie rozwiązywać zadania tekstowe dotyczące kątów, - umie stosować zależności między bokami i kątami w trójkącie podczas rozwiązywania zadań tekstowych, - umie konstruować trójkąt, gdy dany jest bok i dwa kąty do niego przyległe, - umie uzasadniać przystawanie trójkątów, - umie stosować własności czworokątów do rozwiązywania zadań, - umie rozwiązywać trudniejsze zadania dotyczące pola prostokąta, - umie rozwiązywać zadania tekstowe związane z obliczaniem pól i obwodów wielokątów na płaszczyźnie. CELUJĄCY Ocenę celującą otrzymuje uczeń, który spełnia wymagania na ocenę bardzo dobrą, odnosi sukcesy w konkurach międzyszkolnych, a ponadto uczeń sprawnie i bezbłędnie: - umie rozwiązywać zadania konstrukcyjne z wykorzystaniem własności trójkątów, - umie rozwiązywać zadania tekstowe związane z obliczaniem pól i obwodów wielokątów w układzie współrzędnych. 4. WYRAŻENIA ALGEBRAICZNE NIEDOSTATECZNY Uczeń: - nie opanował wiadomości i umiejętności na ocenę dopuszczającą, - nie potrafi wykonać prostych zdań nawet przy pomocy nauczyciela, - nie stara się uzupełnić braków pomimo zachęty nauczyciela. DOPUSZCZAJĄCY Uczeń: - zna pojęcie wyrażenia algebraicznego, - umie budować proste wyrażenia algebraiczne, - umie rozróżnić pojęcia: suma, różnica, iloczyn, iloraz, - zna pojęcie jednomianu, - zna pojęcie jednomianów podobnych, - umie porządkować jednomiany, - umie określić współczynniki liczbowe jednomianu, - umie rozpoznać jednomiany podobne, - zna pojęcie sumy algebraicznej, - zna pojęcie wyrazów podobnych, - umie odczytać wyrazy sumy algebraicznej, - umie wskazać współczynniki sumy algebraicznej, - umie wyodrębnić wyrazy podobne, - umie przemnożyć każdy wyraz sumy algebraicznej przez liczbę. DOSTATECZNY Ocenę dostateczną otrzymuje uczeń, który spełnia wymagania na ocenę dopuszczającą, a ponadto uczeń: - rozumie zasadę nazywania wyrażeń algebraicznych, - umie budować i odczytywać wyrażenia algebraiczne, 85 Matematyka – klasa pierwsza - umie obliczyć wartość liczbową wyrażenia bez jego przekształcenia dla zmiennych wymiernych, - rozumie zasadę przeprowadzania redukcji wyrazów podobnych, - umie zredukować wyrazy podobne, - umie opuścić nawiasy, - umie zredukować wyrazy podobne, - umie rozpoznawać sumy algebraiczne przeciwne, - umie obliczyć wartość liczbową wyrażenia dla zmiennych wymiernych po przekształceniu do postaci dogodnej do obliczeń, - umie przemnożyć każdy wyraz sumy algebraicznej przez jednomian, - umie obliczyć wartość liczbową wyrażenia dla zmiennych wymiernych po przekształceniu do postaci dogodnej do obliczeń, - umie podzielić sumę algebraiczną przez liczbę wymierną, - umie wyłączyć wspólny czynnik(liczbę) przed nawias, - umie zapisać sumę w postaci iloczynu. DOBRY Ocenę dobrą otrzymuje uczeń, który spełnia wymagania na ocenę dostateczną, a ponadto uczeń dobrze: - umie zapisywać warunki zadania w postaci jednomianu, - umie zapisywać warunki zadania w postaci sumy algebraicznej, - umie obliczyć wartość wyrażenia dla zmiennych wymiernych po przekształceniu do postaci dogodnej do obliczeń, - umie wyłączyć wspólny czynnik(jednomian) przed nawias, - umie zapisać sumę w postaci iloczynu. BARDZO DOBRY Ocenę bardzo dobrą otrzymuje uczeń, który spełnia wymagania na ocenę dobrą, a ponadto uczeń bardzo dobrze: - umie budować i odczytywać wyrażenia o konstrukcji wielodziałaniowej, - umie obliczyć sumę algebraiczną znając jej wartość dla podanych wartości występujących w niej zmiennych, - umie obliczyć wartość liczbową wyrażenia dla zmiennych wymiernych po przekształceniu do postaci dogodnej do obliczeń, - umie wstawić nawiasy w sumie algebraicznej tak, by wyrażenie spełniało podany warunek, - umie zinterpretować geometrycznie iloczyn sumy algebraicznej przez jednomian, - umie stosować mnożenie jednomianów przez sumy alg. w zadaniach tekstowych. CELUJĄCY Ocenę celującą otrzymuje uczeń, który spełnia wymagania na ocenę bardzo dobrą, odnosi sukcesy w konkurach międzyszkolnych, a ponadto uczeń sprawnie i bezbłędnie: - umie określić dziedzinę wyrażenia wymiernego, - umie stosować dodawanie i odejmowanie sum alg. w zadaniach tekstowych, - umie mnożyć sumy alg. przez sumy alg, - umie stosować wyłączanie wspólnego czynnika w zadaniach na dowodzenie. 5. RÓWNANIA I NIERÓWNOŚCI NIEDOSTATECZNY Uczeń: - nie opanował wiadomości i umiejętności na ocenę dopuszczającą, - nie potrafi wykonać prostych zdań nawet przy pomocy nauczyciela, - nie stara się uzupełnić braków pomimo zachęty nauczyciela. DOPUSZCZAJĄCY Uczeń: - zna pojęcie równania, - zna pojęcie rozwiązania równania, - rozumie pojęcie rozwiązania równania, - umie sprawdzić, czy dana liczba spełnia równanie, 86 Matematyka – klasa pierwsza - zna metodę równań równoważnych, umie rozwiązywać równania bez stosowania przekształceń na wyrażeniach algebraicznych, zna pojęcie nierówności i jej rozwiązania, rozumie pojęcie rozwiązania nierówności, umie sprawdzić, czy dana liczba spełnia nierówność, umie rozwiązywać nierówności bez stosowania przekształceń na wyrażeniach algebraicznych. DOSTATECZNY Ocenę dostateczną otrzymuje uczeń, który spełnia wymagania na ocenę dopuszczającą, a ponadto uczeń: - umie zapisać zadanie w postaci równania, - zna pojęcia: równania równoważne, tożsamościowe, sprzeczne, - umie rozpoznać równania równoważne, - umie zbudować równanie o podanym rozwiązaniu, - umie stosować metodę równań równoważnych, - umie rozwiązywać równania posiadające jeden pierwiastek, równania sprzeczne i tożsamościowe, - umie rozwiązywać równania z zastosowaniem prostych przekształceń na wyrażeniach algebraicznych, - umie rozpoznać nierówności równoważne, - umie rozwiązywać nierówności z zastosowaniem prostych przekształceń na wyrażeniach algebraicznych, - umie przedstawić zbiór rozwiązań nierówności na osi liczbowej. DOBRY Ocenę dobrą otrzymuje uczeń, który spełnia wymagania na ocenę dostateczną, a ponadto uczeń dobrze: - umie zapisać zadanie w postaci równania, - umie zbudować równanie o podanym rozwiązaniu, - umie stosować metodę równań równoważnych, - umie rozwiązywać równania posiadające jeden pierwiastek, równania sprzeczne i tożsamościowe, - umie analizować treść zadania o prostej konstrukcji, - umie wyrazić treść zadania za pomocą równania, - umie wyrazić treść zadania z procentami za pomocą równania, - umie rozwiązywać nierówności z zastosowaniem przekształceń na wyrażeniach algebraicznych, - umie wyrazić treść zadania za pomocą nierówności, - umie rozwiązać zadanie tekstowe za pomocą nierówności. BARDZO DOBRY Ocenę bardzo dobrą otrzymuje uczeń, który spełnia wymagania na ocenę dobrą, a ponadto uczeń bardzo dobrze: - wyszukuje wśród równań z wartością bezwzględną równania sprzeczne, - umie rozwiązywać równania z zastosowaniem przekształceń na wyrażeniach algebraicznych, - umie rozwiązać zadanie tekstowe za pomocą równania i sprawdzić poprawność rozwiązania, - umie rozwiązać zadanie tekstowe za pomocą równania, - umie rozwiązać zadanie tekstowe z procentami za pomocą równania i sprawdzić, - umie zapisać zbiór rozwiązań w postaci przedziału, - umie przekształcać wzory, w tym fizyczne i geometryczne, - umie wyznaczyć ze wzoru określoną wielkość. CELUJĄCY Ocenę celującą otrzymuje uczeń, który spełnia wymagania na ocenę bardzo dobrą, odnosi sukcesy w konkurach międzyszkolnych, a ponadto uczeń sprawnie i bezbłędnie: - umie zapisać problem w postaci równania, - umie rozwiązać trudne zadanie tekstowe z procentami za pomocą równania i sprawdzić. 87 Matematyka – klasa pierwsza 6. PROPORCJONALNOŚĆ NIEDOSTATECZNY Uczeń: - nie opanował wiadomości i umiejętności na ocenę dopuszczającą, - nie potrafi wykonać prostych zdań nawet przy pomocy nauczyciela, - nie stara się uzupełnić braków pomimo zachęty nauczyciela. DOPUSZCZAJĄCY Uczeń: - umie podać przykłady proporcji. DOSTATECZNY Ocenę dostateczną otrzymuje uczeń, który spełnia wymagania na ocenę dopuszczającą, a ponadto uczeń: - zna pojęcie proporcji i jej własności, - umie rozwiązywać równania w postaci proporcji, - rozumie pojęcie proporcjonalności prostej, - umie rozpoznawać wielkości wprost proporcjonalne, - zna pojęcie proporcjonalności odwrotnej, - umie rozpoznawać wielkości odwrotnie proporcjonalne, - umie rozpoznać wielkości wprost proporcjonalne i odwrotnie proporcjonalne w różnych sytuacjach, - rozumie różnice pomiędzy wielkościami wprost- i odwrotnie proporcjonalnymi. DOBRY Ocenę dobrą otrzymuje uczeń, który spełnia wymagania na ocenę dostateczną, a ponadto uczeń dobrze: - umie wyrazić treść zadania za pomocą proporcji, - umie rozwiązać łatwe zadanie tekstowe za pomocą proporcji, - umie rozwiązywać zadania tekstowe związane z wielkościami wprost proporcjonalnymi, - umie rozwiązywać zadania tekstowe związane z wielkościami odwrotnie proporcjonalnymi. BARDZO DOBRY Ocenę bardzo dobrą otrzymuje uczeń, który spełnia wymagania na ocenę dobrą, a ponadto uczeń bardzo dobrze: - umie rozwiązywać trudniejsze równania zapisane w postaci proporcji, - umie rozwiązywać trudniejsze zadania tekstowe związane z wielkościami wprost proporcjonalnymi. CELUJĄCY Ocenę celującą otrzymuje uczeń, który spełnia wymagania na ocenę bardzo dobrą, odnosi sukcesy w konkurach międzyszkolnych, a ponadto uczeń sprawnie i bezbłędnie: - umie rozwiązywać zadania tekstowe związane z wielkościami odwrotnie proporcjonalnymi, - umie rozwiązać skomplikowane zadania tekstowe wykorzystując wiedzę na temat wielkości wprost i odwrotnie proporcjonalnych. 7. SYMETRIE NIEDOSTATECZNY Uczeń: - nie opanował wiadomości i umiejętności na ocenę dopuszczającą, - nie potrafi wykonać prostych zdań nawet przy pomocy nauczyciela, - nie stara się uzupełnić braków pomimo zachęty nauczyciela. DOPUSZCZAJĄCY Uczeń: - zna pojęcie punktów symetrycznych względem prostej, 88 Matematyka – klasa pierwsza - umie rozpoznawać figury symetryczne względem prostej, zna pojęcie figur symetrycznych względem prostej, umie wykreślić punkt symetryczny do danego, umie rysować figury w symetrii osiowej, gdy figura i oś nie mają punktów wspólnych, zna pojęcie osi symetrii figury, umie podać przykłady figur, które mają oś symetrii, zna pojęcie symetralnej odcinka, umie konstruować symetralną odcinka, umie konstrukcyjnie znajdować środek odcinka, zna pojęcie dwusiecznej kąta i jej własności, umie konstruować dwusieczną kąta, zna pojęcie punktów symetrycznych względem punktu, umie rozpoznawać figury symetryczne względem punktu, umie wykreślić punkt symetryczny do danego, umie rysować figury w symetrii środkowej, gdy środek symetrii nie należy do figury, umie odnaleźć punkty symetryczne względem osi oraz początku układu współrzędnych. DOSTATECZNY Ocenę dostateczną otrzymuje uczeń, który spełnia wymagania na ocenę dopuszczającą, a ponadto uczeń: - umie określić własności punktów symetrycznych, - umie rysować figury w symetrii osiowej, gdy figura i oś mają punkty wspólne, - umie wykreślić oś symetrii, względem której punkty są symetryczne, - rozumie pojęcie figury osiowosymetrycznej, - umie narysować oś symetrii figury, - rozumie pojęcie symetralnej odcinka i jej własności, - rozumie pojęcie dwusiecznej kąta i jej własności, - umie rysować figury w symetrii środkowej, gdy środek symetrii należy do figury, - umie wykreślić środek symetrii, względem którego: punkty są symetryczne, - umie podać własności punktów symetrycznych, - zna pojęcie środka symetrii figury, - umie podać przykłady figur, które mają środek symetrii, - umie rysować figury posiadające środek symetrii, - umie wskazać środek symetrii figury, - umie wyznaczyć środek symetrii odcinka, - umie zapisać współrzędne punktów symetrycznych względem osi oraz początku układu współrzędnych, - umie rozpoznać symetrię środkową i osiową w różnych sytuacjach, - umie tworzyć figury symetryczne. DOBRY Ocenę dobrą otrzymuje uczeń, który spełnia wymagania na ocenę dostateczną, a ponadto uczeń dobrze: - umie rozwiązywać łatwe zadania tekstowe związane z symetrią względem prostej, - umie wykreślić oś symetrii, względem której figury są symetryczne, - stosuje własności punktów symetrycznych w zadaniach, - umie wskazać wszystkie osie symetrii figury, - umie dzielić odcinek na 2n równych części, - umie dzielić kąt na 2n równych części, - umie konstruować kąty o miarach 30, 60, 90 i 45, 45, 90, - umie wykreślić środek symetrii, względem którego: figury są symetryczne, - umie stosować własności punktów symetrycznych w zadaniach o niezbyt dużym stopniu trudności, - umie rysować figury posiadające więcej niż jeden środek symetrii, - umie podawać przykłady figur będących jednocześnie osiowo- i środkowosymetrycznymi lub mających jedną z tych cech. BARDZO DOBRY 89 Matematyka – klasa pierwsza Ocenę bardzo dobrą otrzymuje uczeń, który spełnia wymagania na ocenę dobrą, a ponadto uczeń bardzo dobrze: - umie rozwiązywać trudne zadania tekstowe związane z symetrią względem prostej, - umie wykorzystać własności symetralnej odcinka w zadaniach, - rysuje figury posiadające więcej niż jedną oś symetrii, - umie wykorzystać własności dwusiecznej kąta w zadaniach, - umie stosować własności punktów symetrycznych w zadaniach, - umie znaleźć obraz figury w złożeniu symetrii środkowych, - umie stosować własności figur środkowosymetrycznych w zadaniach, - umie zastosować równania do wyznaczania współrzędnych punktów symetrycznych względem osi oraz początku układu współrzędnych, - umie wyznaczać współrzędne wierzchołków wielokątów będących środkowo lub osiowosymetrycznymi. CELUJĄCY Ocenę celującą otrzymuje uczeń, który spełnia wymagania na ocenę bardzo dobrą, odnosi sukcesy w konkurach międzyszkolnych, a ponadto uczeń sprawnie i bezbłędnie: - umie stosować własności figur środkowosymetrycznych w zadaniach o podwyższonym stopniu trudności, - umie stosować własności punktów symetrycznych w zadaniach o podwyższonym stopniu trudności, - umie wykorzystać własności dwusiecznej kąta w zadaniach o podwyższonym stopniu trudności, - umie wykorzystać własności symetralnej odcinka w zadaniach o podwyższonym stopniu trudności. 90 Fizyka 91 Fizyka – klasa pierwsza Klasa I /pierwsza/ Ocena niedostateczna Ocenę niedostateczną otrzymuje uczeń, który: • • • Nie opanował wiadomości i umiejętności na ocenę dopuszczającą. Nie potrafi wykonać prostych zadań przy pomocy nauczyciela. Nie stara się uzupełnić braków pomimo zachęty nauczyciela. 1. Wykonujemy pomiary L.p. Temat lekcji Treści konieczne (ocena dopuszczająca) Uczeń: 1 Mierzenie długości, powierzchni i objętości. Pomiar temperatury • wie, że długość i odległość mierzymy w milimetrach, centymetrach, metrach lub kilometrach, • potrafi zmierzyć długość i odległość , • potrafi obliczyć pole kwadratu, prostokąta i trójkąta, • potrafi zmierzyć temperaturę za pomocą termometru, • potrafi wymienić kilka rodzajów termometrów. 2 Pomiar czasu. Pomiar szybkości • zna najważniejsze jednostki czasu, • potrafi wymienić Treści podstawowe (ocena dostateczna) Ocenę dostateczną otrzymuje uczeń, który spełnia wymagania na ocenę dopuszczającą i ponadto: • potrafi wyznaczyć objętość ciała o nieregularnym kształcie za pomocą menzurki, • wie, że 0° w skali Celsjusza odpowiada temperaturze topnienia lodu, a 100° temperaturze wrzenia wody, • wie, że naukowcy posługują się skalą Kelvina, • wie, że w skali Kelvina 0 K odpowiada −273°C , • potrafi przeliczać stopnie Celsjusza na Kelviny i odwrotnie . • potrafi wyznaczyć odstęp (przedział) czasu ∆t , czyli czas Treści rozszerzone (ocena dobra) Ocenę dobrą otrzymuje uczeń, który spełnia wymagania na ocenę dostateczną i ponadto: • wie, że jednostką podstawową długości w SI jest metr, • potrafi przeliczać jednostki długości, • wie, w jakim celu wykonuje się kilka pomiarów długości i oblicza średnią arytmetyczną, • wie, że dokładność pomiaru jest równa najmniejszej działce skali przyrządu pomiarowego, • potrafi określić dokładność pomiaru wykonanego wskazanym termometrem. Treści dopełniające (ocena bardzo dobra) Ocenę bardzo dobrą otrzymuje uczeń, który spełnia wymagania na ocenę dobrą i ponadto: • potrafi uzasadnić, dlaczego po obliczeniu średniej arytmetycznej wynik zaokrąglamy do rzędu wielkości najmniejszej działki , • potrafi przeliczać jednostki powierzchni i objętości, • potrafi wykazać, że ∆t = ∆T , • potrafi odszukać informacje o różnych skalach i rodzajach termometrów. • potrafi wyjaśnić, co to znaczy, że wszystkie zdarzenia zachodzą 92 Fizyka – klasa pierwsza trwania jakiegoś zdarzenia, • potrafi przeliczać sekundy na minuty i godziny i odwrotnie, • wie, co to znaczy, że stoper jest wyzerowany, • potrafi wyjaśnić, co to znaczy, że jeden samochód jedzie szybciej, a drugi wolniej, • wie, że szybkość oznaczamy symbolem υ , • potrafi na najprostszych przykładach wyznaczyć w pamięci szybkość na podstawie pomiaru odległości i czasu. • wie, że mierząc • wie, że do pomiaru masy służą masę, dokonujemy pomiaru ilości wagi, substancji, • potrafi wykonać • wie, że masę ważenie i odczytać na skali masę ciała, oznaczamy symbolem m, • wie, że masę • potrafi wyjaśnić, wyrażamy w gramach, dlaczego waga przed użyciem kilogramach i musi być tonach, wyzerowana, • wie, że Ziemia • wie, że siłę przyciąga oznaczamy wszystkie ciała, r • wie, że do opisu symbolem F , tego przyciągania • potrafi wymienić posługujemy się kilka innych sił pojęciem siły występujących w ciężkości, przyrodzie, • wie, że wartość • potrafi obliczyć siły wyrażamy w wartość siły niutonach, ciężkości za • potrafi zmierzyć pomocą wzoru siłę siłomierzem. Fc = mg , • wie, że współczynnik g = 10 N kg . • potrafi zmierzyć • wie, że ciśnienie ciśnienie za oblicza się, dzieląc pomocą wartość siły ciśnieniomierza lub nacisku (parcia) przyrządy służące do mierzenia czasu, • potrafi wykonać pomiar czasu, • z codziennego życia potrafi podać przykłady czynności wykonywanych z różną szybkością , • wie, że szybkość pojazdów wyraża się w m/s i km/h, • wie, że do pomiaru szybkości pojazdów służą szybkościomierze, • potrafi odczytać szybkość na szybkościomierzu. 3,4 5 Pomiar masy. Pomiar siły ciężkości Pomiar ciśnienia w jakimś odstępie (przedziale) czasu, • wie, że jednostką podstawową czasu w SI jest sekunda, • potrafi podać dokładność zegara, • potrafi podać zakres i dokładność szybkościomierza. • potrafi przeliczać jednostki masy, • wie, że podstawową jednostką masy w SI jest kilogram, • potrafi podać zakres i dokładność wagi, • potrafi wyjaśnić, co to znaczy, że siła jest wielkością wektorową, • potrafi wykonać doświadczenie wskazujące, że wartość siły przyciągania rośnie tyle samo razy, ile razy rośnie masa ciała. • potrafi poprawnie posługiwać się wagą laboratoryjną, • potrafi sporządzić wykres zależności Fc (m) , • potrafi obliczyć każdą z wielkości występujących we wzorze Fc = mg , jeśli zna dwie pozostałe. • potrafi podać dokładność i zakres ciśnieniomierza, • potrafi objaśnić sens fizyczny pojęcia ciśnienia, 93 Fizyka – klasa pierwsza barometru, • wie, że ciśnienie wyrażamy w paskalach. przez pole powierzchni, • zna wymiar paskala, • wie, że ciśnienie atmosferyczne wynosi około 1000 hPa . • zna jednostki będące wielokrotnościami paskala. Treści podstawowe Uczeń: • zna podstawowe właściwości ciał różnych stanach kupienia, • potrafi podać przykłady wykorzystania właściwości substancji w codziennym życiu. • potrafi wyjaśnić, co nazywamy temperaturą topnienia substancji. Treści rozszerzone Uczeń: • potrafi obliczyć każdą z wielkości występujących we wzorze p= F , jeśli zna S dwie pozostałe. 2. Niektóre właściwości substancji L.p. Temat lekcji Treści konieczne Uczeń: 7 Trzy stany skupienia substancji • potrafi wskazać przykłady ciał w stanie ciekłym, stałym i gazowym. 8 Zmiana stanów skupienia ciał • umie poprawnie nazwać i rozróżnić następujące zjawiska: topnienie, krzepnięcie, parowanie i skraplanie, • potrafi podać przykłady wymienionych zjawisk. 9 Rozszerzanie się ciał wraz ze wzrostem temperatury i kurczenie przy jej obniżaniu • wie, jakie zmiany objętości zachodzą przy zmianach temperatury, • wie, że różne substancje rozszerzają się niejednakowo. • potrafi wskazać przykłady zjawiska rozszerzalności temperaturowej ciał w różnych stanach skupienia, • wie, że w działaniu termometru cieczowego wykorzystuje się zjawisko rozszerzalności temperaturowej cieczy. • potrafi zaproponować doświadczenia pokazujące różne właściwości substancji w różnych stanach skupienia. • wie, że podczas topnienia i krzepnięcia zmienia się objętość ciała, • wie, na czym polega sublimacja i resublimacja, • wie, że szybkość parowania cieczy zależy od temperatury, • wie, że temperatura wrzenia zależy od ciśnienia. • potrafi wyjaśnić zachowanie taśmy bimetalicznej, • zna jej zastosowania, • na podstawie diagramów potrafi porównywać rozszerzalność różnych substancji. Treści dopełniające Uczeń: • potrafi wyjaśnić wyniki doświadczeń, w których demonstruje się właściwości ciał stałych, cieczy i gazów. • potrafi opisać zjawisko wrzenia, • potrafi objaśnić anomalną rozszerzalność wody, • potrafi objaśnić znaczenie przebiegu zjawiska rozszerzalności wody w przyrodzie. 94 Fizyka – klasa pierwsza 3. Cząsteczkowa budowa ciał L.p. Temat lekcji Treści konieczne Uczeń: 11 Sprawdzam y prawdziwość hipotezy o cząsteczkow ej budowie ciał. Siły międzycząst eczkowe • wie, że materia zbudowana jest z cząsteczek, które nieustannie poruszają się, • wie, że ciała stałe i ciecze nie „rozlatują się” wynika to z działania sił międzycząsteczkow ych. 12 Różnice w budowie cząsteczkow ej ciał stałych, cieczy i gazów. Od czego zależy ciśnienie gazu w zbiorniku? • ma świadomość rozmiarów cząsteczek w porównaniu z rozmiarami przedmiotów makroskopowych, • wie, że cząsteczki składają się z atomów. Gęstość substancji • wie, że substancje różnią się gęstością, • potrafi odczytać gęstość substancji z tabeli, • porównując ciężary klocków o jednakowej objętości, potrafi wskazać, który z tych klocków ma większą gęstość, • na podstawie tabel gęstości potrafi wskazać, które ciała zatoną w której cieczy. 13,1 4 Treści podstawowe Uczeń: • wie, na czym polega dyfuzja, • wie, że szybkość dyfuzji zależy od temperatury, • wie co to są siły spójności i przylegania. • wie, co to jest pierwiastek, • wie, co to jest związek chemiczny, • potrafi opisać różnice w budowie ciał stałych, cieczy i gazów, • wie, że gaz w zbiorniku na skutek uderzeń cząsteczek o ścianki wywiera parcie. • potrafi wykonać pomiary objętości ciał o coraz większej masie i zapisać je w tabeli, • wie, że gęstość wyrażamy wzorem m =ρ, V • wie, że gęstość wyrażamy w g cm 3 i kg m 3 , • wie, że gęstość wody wynosi 1 g cm 3 lub 1000 kg m 3 , • wie, że gęstość informuje nas o tym, jaka jest masa 1cm3 lub 1m 3 danej substancji. Treści rozszerzone Uczeń: • potrafi podać przykłady występowania zjawiska dyfuzji w przyrodzie, • z życia codziennego potrafi podać przykłady zjawisk wynikających z istnienia sił międzycząsteczkow ych. • potrafi wymienić kilka pierwiastków, • potrafi wymienić kilka związków chemicznych, • potrafi objaśnić, co to znaczy, że ciało stałe ma budowę krystaliczną, • wie, od czego zależy ciśnienie gazu w zbiorniku. • potrafi dobrać odpowiednie jednostki w układzie współrzędnych, • na podstawie danych z tabeli potrafi sporządzić wykres zależności m(V ) , • potrafi przeliczać jednostki gęstości, • potrafi wyjaśnić, dlaczego w różnych stanach skupienia ta sama substancja ma różną gęstość, • potrafi objaśnić, dlaczego okręt pływa. Treści dopełniające Uczeń: • potrafi wyjaśnić dlaczego dyfuzja w cieczach zachodzi wolniej niż w gazach. • potrafi wyjaśnić, dlaczego ciśnienie gazu w zbiorniku zależy od ilości gazu, objętości i temperatury. • potrafi objaśnić, co to znaczy, że m = const , V • ze wzoru m = ρ potrafi V obliczyć każdą wielkość, jeśli zna dwie pozostałe, • znając gęstość substancji, potrafi sporządzić wykres zależności dla tej substancji. 95 Fizyka – klasa pierwsza 4. Jak opisujemy ruch? L.p. Temat lekcji Treści konieczne Uczeń: 16 Układ odniesienia i układ współrzędnych • wie, że położenie ciała i zmianę tego położenia można opisać tylko względem innego ciała, • potrafi odczytać współrzędne położenia ciała w układzie jedno- i dwuwymiarowym. 17 Ruch ciała. Tor ruchu. Droga 18 Ruch jednostajny prostoliniowy • odróżnia ciało spoczywające od ciała poruszającego się we wskazanym układzie odniesienia, • rozróżnia pojęcia „tor” i „droga”, • odróżnia ruch prostoliniowy od krzywoliniowego , • na podstawie znajomości współrzędnych x1 i x 2 potrafi obliczyć ∆x . • wie, że jeśli ciało w jednakowych odstępach czasu przebywa jednakowe drogi, to porusza się ono ruchem jednostajnym, • na podstawie znajomości drogi przebytej np. w jednej minucie potrafi podać drogę przebytą w dowolnym czasie w ruchu jednostajnym. Treści podstawowe Uczeń: • potrafi podać przykłady układów odniesienia, • wie, że z układem odniesienia można związać dowolną liczbę układów współrzędnych. Treści rozszerzone Uczeń: • potrafi dobrać najbardziej korzystny układ współrzędnych we wskazanym układzie odniesienia. • potrafi podać przykłady z życia codziennego świadczące o względności ruch, • potrafi użyć symbolu delty do zapisu przedziału czasu ∆t i zmiany współrzędnej ∆x . • potrafi objaśnić, co to znaczy, że ruch i spoczynek są względne, • sprawnie przelicza jednostki drogi, • potrafi wyjaśnić, do czego i w jaki sposób używamy symbolu ∆ . • potrafi wykonać doświadczenie polegające na pomiarze dróg przebytych przez ciało w jednakowych odstępach czasu, • na podstawie danych w tabeli potrafi zaznaczyć w układzie współrzędnych punkty o współrzędnych x i t, • potrafi naszkicować wykres zależności drogi od czasu s(t ) w ruchu jednostajnym. • na podstawie wyników doświadczenia potrafi stwierdzić, że badany ruch jest ruchem jednostajnym, • na przykładzie wyników doświadczenia potrafi objaśnić, co to znaczy, że droga jest wprost proporcjonalna do czasu. Treści dopełniające Uczeń: • potrafi samodzielnie dobrać układ odniesienia, związać z nim układ współrzędnych i opisać w tym układzie położenie i zmianę położenia dowolnego ciała. • potrafi wypowiedzieć definicję ruchu, jako zmiany położenia w przyjętym układzie odniesienia. • potrafi objaśnić, co to znaczy, że dwie wielkości są do siebie wprost proporcjonalne, • na podstawie wyników doświadczenia potrafi przygotować układ współrzędnych i poprawnie go opisać. 96 Fizyka – klasa pierwsza 19 Szybkość ciała w ruchu jednostajnym prostoliniowym • wie, że szybkość wyrażamy w m/s i km/h, • znając szybkość potrafi podać drogę przebytą w jednostce czasu. • wie, że w ruchu jednostajnym υ= s , t • wie, że drogę przebytą przez ciało obliczamy jak pole powierzchni prostokąta pod wykresem υ (t ) , • potrafi obliczyć tę drogę. • potrafi uzasadnić wymiar jednostki szybkości, • potrafi sporządzić wykres zależności υ (t ) , • znając szybkość potrafi sporządzić wykres zależności drogi od czasu. • potrafi objaśnić, dlaczego w ruchu jednostajnym iloraz s = const , t • potrafi przekształcać jednostki szybkości, • potrafi obliczyć każdą z wielkości występujących s t we wzorze υ = , znając dwie pozostałe. 20 Prędkość ciała w ruchu jednostajnym prostoliniowym • potrafi podać cechy wektora prędkości, • potrafi w konkretnym przykładzie opisać cechy wektora prędkości, który wcześniej został narysowany. 21 Szybkość średnia i chwilowa. Prędkość chwilowa • w prostych przykładach potrafi obliczyć szybkość średnią, • rozróżnia szybkość chwilową i szybkość średnią. 22 Ruch prostoliniowy jednostajnie przyspieszony • potrafi rozpoznać na przykładach ruchy przyspieszone i opóźnione (przyspieszający • potrafi w konkretnym przypadku narysować wektor o poprawnym kierunku, zwrocie, wartości i punkcie zaczepienia, • wie, że w ruchu jednostajnym prostoliniowym prędkość jest stała. • wie, co to jest szybkość chwilowa, • wie, że szybkość chwilową odczytujemy na szybkościomierzu, • wie, co to jest prędkość chwilowa. • potrafi uzasadnić konieczność wprowadzenia prędkości jako wielkości wektorowej. • potrafi podać przykład wektorów przeciwnych. • wie, że słowo „prędkość” oznacza w fizyce prędkość chwilową, a szybkość – to wartość prędkości. • wie, że w ruchu jednostajnie przyspieszonym w każdej jednostce czasu szybkość wzrasta jednakowo, • potrafi opisać doświadczenie, na podstawie którego sporządza się wykres zależności υ (t ) w ruchu • wie, że do opisu ruchów krzywoliniowych wprowadza się wielkość fizyczną zwaną przemieszczeniem • w konkretnej sytuacji potrafi narysować odcinek stanowiący wartość przemieszczenia, • wie, że w ruchach krzywoliniowych prędkość jest styczna do toru w każdym punkcie. • porównując kilka wykresów zależności υ (t ) potrafi wskazać ruch ciała, którego szybkość 97 Fizyka – klasa pierwsza 23 Przyspieszen ie w ruchu jednostajnie przyspieszonym samochód, hamujący pociąg), • wie, że jeżeli wartość prędkości wzrasta, to ciało porusza się ruchem przyspieszonym, gdy wartość prędkości maleje, to ciało porusza się ruchem opóźnionym, • z wykresu υ (t ) potrafi odczytać szybkość ciała w danej chwili, • z wykresu potrafi odczytać przyrost szybkości we wskazanym przedziale czasu. • na podstawie wykresu υ (t ) potrafi wykazać, że ∆υ jest jednakowe w jednakowych przedziałach czasu. • potrafi narysować wykres zależności υ (t ) dla ruchu jednostajnie przyspieszonego. jednostajnie przyspieszonym. wzrasta najszybciej. • potrafi podać jednostki przyspieszenia, • wie, że w ruchu jednostajnie przyspieszonym a = const , • potrafi objaśnić, co to znaczy, że wartość przyspieszenia wynosi np. 2 m s 2 , • wie, w jakim przypadku wolno korzystać ze wzoru υ a= , • potrafi objaśnić wzór na wartość przyspieszenia, • wie, że przyspieszenie jest wektorem, • potrafi przeliczać jednostki przyspieszenia, • potrafi obliczyć każdą z wielkości występujących we υ wzorze a = , jeśli • potrafi oszacować wartość przyspieszenia samochodu, w którym jedzie, korzystając ze wskazań szybkościomierza , • znając wartość przyspieszenia, potrafi sporządzić wykres υ (t ) , • wie, że w ruchu przyspieszonym prostoliniowym kierunek i zwrot przyspieszenia jest zgodny z kierunkiem i zwrotem prędkości. t 24 Droga w ruchu jednostajnie przyspieszonym • wie, że w ruchu przyspieszonym, w jednakowych przedziałach czasu ciało przebywa coraz większe drogi. • wie, że ciała spadają na Ziemię ruchem jednostajnie przyspieszonym z przyspieszeniem o wartości około 10 m s 2 . • wie, że drogę w ruchu jednostajnie przyspieszonym obliczamy jak pole powierzchni pod wykresem υ (t ) , • potrafi obliczyć tę drogę. t zna dwie pozostałe, • potrafi objaśnić, co to znaczy, że w ruchu jednostajnie przyspieszonym (υ 0 = 0) uzyskana szybkość jest wprost proporcjonalna do czasu trwania ruchu. • wie, że drogę w ruchu jednostajnie przyspieszonym (υ 0 = 0) można obliczyć ze wzoru a= 1 2 at . 2 • potrafi obliczyć każdą z wielkości występujących we wzorze a= 1 2 at , jeśli 2 zna dwie pozostałe, • wie, że drogi 98 Fizyka – klasa pierwsza przebyte w kolejnych sekundach mają się do siebie jak kolejne liczby nieparzyste i potrafi skorzystać z tej informacji przy rozwiązywaniu zadań, • potrafi rozwiązywać zadania obliczeniowe i graficzne z wykorzystaniem poznanych zależności. 25 Ruch jednostajnie opóźniony • wie, że w ruchu opóźnionym, w kolejnych jednakowych odstępach czasu, ciało przebywa coraz krótsze drogi. • wie, że w ruchu jednostajnie opóźnionym wartość prędkości w równych odstępach czasu maleje jednakowo, • wie, że drogę w ruchu jednostajnie opóźnionym aż do zatrzymania się, oblicza się jak pole powierzchni pod wykresem υ (t ) , • potrafi obliczyć tę drogę, • wie, co to znaczy, że ruch jest niejednostajnie zmienny. • umie sporządzić wykres υ (t ) dla ruchu prostoliniowego jednostajnie opóźnionego, • potrafi obliczyć każdą wielkość ze • potrafi uzasadnić, dlaczego do opisu ruchu opóźnionego wprowadza się wielkość zwaną opóźnieniem. 1 2 wzoru s = υ 0 t , jeśli zna dwie pozostałe. Ocena celująca Ocenę celującą otrzymuje uczeń, spełniający wymagania na ocenę bardzo dobrą i odnoszący sukcesy w konkursach międzyszkolnych. 99 Informatyka 100 Informatyka – klasa pierwsza Klasa I /pierwsza/ PRZEDMIOTOWY SYSTEM OCENIANIA Z INFORMATYKI OPRACOWANY DLA PODRĘCZNIKA E.Gurbiel, G.Hardt-Olejniczak, E.Kołczyk, H.Krupickiej M.M.Sysło INFORMATYKA. PODRĘCZNIK DLA UCZNIA GIMNAZJUM Przedmiotowy system oceniania został skonstruowany w oparciu o następujące dokumenty: • • Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z dnia 19 kwietnia 1999 roku (z późniejszymi zmianami) w sprawie oceniania, klasyfikowania i promowania uczniów i słuchaczy oraz przeprowadzania egzaminów w szkołach publicznych. Podstawę programową z informatyki. Ocenianie ma na celu: • • • • • poinformowanie ucznia o poziomie jego osiągnięć edukacyjnych i postępach w tym zakresie, pomoc uczniowi w samodzielnym planowaniu własnego rozwoju, motywowanie ucznia do dalszej pracy, dostarczenie rodzicom (prawnym opiekunom) i nauczycielom informacji o postępach, trudnościach i specjalnych uzdolnieniach ucznia, umożliwienie nauczycielom doskonalenia organizacji i metod pracy dydaktyczno - wychowawczej. 101 Ocenianie ucznia w procesie kształcenia informatycznego powinno w głównej mierze być ukierunkowane na odnalezienie odpowiedzi na pytania, w jakim stopniu uczeń: 1. Bezpiecznie posługuje się komputerem i jego oprogramowaniem, korzysta z sieci komputerowej. 2. Wyszukuje i wykorzystuje (gromadzi, selekcjonuje, przetwarza) informacje z różnych źródeł; współtworzy zasoby w sieci. 3. Komunikuje się za pomocą komputera i technologii informacyjno-komunikacyjnych. 4. Opracowuje za pomocą komputera rysunki, teksty, dane liczbowe ,motywy, animacje, prezentacje multimedialne. 5. Rozwiązuje problemy i podejmuje decyzje z wykorzystaniem komputera, stosuje podejście algorytmiczne. 6. Wykorzystuje komputer oraz programy i gry edukacyjne do poszerzania wiedzy i umiejętności z różnych dziedzin. 7. Wykorzystuje komputer i technologie informacyjno-komunikacyjne do rozwijania zainteresowań; opisuje inne zastosowania informatyki; ocenia zagrożenia i ograniczenia, aspekty społeczne rozwoju i zastosowań informatyki. Informatyka – klasa pierwsza Ogólne składniki stanowiące przedmiot oceny to: • • • • zakres wiadomości i umiejętności, rozumienie materiału naukowego, umiejętność stosowania wiedzy, kultura przekazywania wiadomości. Oceny są jednocześnie informacją dla rodziców, wychowawcy klasy, dyrektora szkoły i nadzoru pedagogicznego o: • • • efektywności procesu nauczania i uczenia się, wkładzie uczniów w pracę nad własnym rozwojem, postępach uczniów Ocenianiu podlegają: 1. Praca ucznia na lekcji: • • • • • ćwiczenia praktyczne, wykonywane podczas zajęć i analizowane pod kątem osiągania celów operacyjnych lekcji, odpowiedzi ustne (znajomość pojęć i terminów informatycznych), aktywność na lekcji, przestrzeganie zasad bezpiecznej i higienicznej pracy przy stanowisku komputerowym, praca w grupie. 2. Sprawdziany wiadomości oraz umiejętności realizowane po każdym dziale. 3. Prace podejmowane z własnej inicjatywy, np. gazetki tematyczne, referaty, prezentacje, plansze poglądowe. 4. Zadania domowe: • Bieżące, • Długoterminowe – projekty tematyczne. 5. Dodatkowe osiągnięcia ucznia – udział w konkursach. 102 Informatyka – klasa pierwsza Kryteria i sposoby oceniania: Uczeń oceniany jest według tradycyjnej skali ocen: - ocena celująca 6 - ocena bardzo dobra 5 - ocena dobra 4 - ocena dostateczna 3 - ocena dopuszczająca 2 - ocena niedostateczna 1 Ocenę celującą otrzymuje uczeń, który: 1. 2. 3. 4. 5. 6. Opanował wiedzę i umiejętności na poziomie wykraczającym poza program nauczania na danym poziomie. Samodzielnie i twórczo rozwija swoje uzdolnienia. Bierze udział w konkursach i olimpiadach przedmiotowych. Samodzielnie rozwiązuje nietypowe sytuacje problemowe. Z własnej inicjatywy pomaga innym uczniom. Podejmuje prace związane z funkcjonowaniem pracowni. Ocenę bardzo dobrą otrzymuje uczeń, który: 1. 2. 3. 4. Opanował wiedzę i umiejętności przewidziane programem nauczania. Sprawnie posługuje się poznanymi programami użytkowymi. Wykorzystuje zdobytą wiedzę w praktyce. Potrafi poprawić błędy. 103 Informatyka – klasa pierwsza Ocenę dobrą otrzymuje uczeń, który: 1. 2. 3. 4. Opanował wiedzę i umiejętności przewidziane programem nauczania na dobrym poziomie. Sporadycznie popełnia błędy jednak potrafi je poprawić. Posługuje się prawidłową terminologią. Rozwiązuje zadania i problemy sporadycznie korzystając z pomocy nauczyciela. Ocenę dostateczną otrzymuje uczeń, który: 1. 2. 3. 4. Opanował wiedzę i umiejętności przewidziane programem nauczania na poziomie podstawowym. Potrafi rozwiązywać proste zadania w poznanych programach użytkowych. Rozumie sens rozwiązywanych zadań. Opisuje przebieg rozwiązania zadania. Ocenę dopuszczającą otrzymuje uczeń, który: 1. 2. 3. 4. Niewystarczająco opanował wiedzę umiejętności przewidziane programem nauczania na poziomie podstawowym. Ma trudności w posługiwaniu się poznanymi programami użytkowymi. Ma trudności w obsłudze systemu operacyjnego. Rozwiązuje proste zadania tylko z pomocą nauczyciela. Ocenę niedostateczną otrzymuje uczeń, który: 1. Nie opanował wiedzy i umiejętności przewidzianych programem nauczania na poziomie podstawowym. 2. Nie wykonuje prostych zadań nawet z pomocą nauczyciela. 3. Nie potrafi wykorzystać programów użytkowych do rozwiązywania nawet prostych zadań. Braki w wiadomościach i umiejętnościach uniemożliwiają mu dalszą naukę z przedmiotu. 104 Informatyka – klasa pierwsza Wymagania na poszczególne oceny Obszar zagadnień dydaktycznych Rozpoczęcie pracy z komputerem. Pomoc i Leksykon Poszukiwanie informacji – sieć Internet Komputerowe pisanie tekstów Ocena 105 Dopuszczająca Dostateczna Dobra • Wykonuje podstawowe operacje za pomocą myszy. • Uruchamia pomoc wbudowaną do programu. • Uruchamia dowolną przeglądarkę internetową. • Uruchamia wskazane programy. • Wyszukuje opisy haseł za pomocą indeksu. • Zmienia położenia i rozmiary okien. • Wyszukuje opisy haseł na podstawie słów kluczowych. • Korzysta sprawnie z menu rozwijalnego. • Odszukuje znaczenia haseł w słowniku komputerowym. • Porusza się po hipertekście. • Wykracza poza program • Uruchamia dowolną wyszukiwarkę internetową. • Wyszukuje informacje na zadany temat w sieci Internet. • Gromadzi adresy stron WWW. • Zapisuje informacje pobrane ze stron WWW. • Wykracza poza program • Uruchamia dowolny edytor tekstu. • Pisze wielkie i małe litery, polskie litery oraz znaki specjalne. • Przestrzega zasad umieszczania znaków interpunkcyjnych. • Zaznacza myszką dowolny fragment tekstu. • Zmienia rodzaj, rozmiar i kolor czcionki w tekście. • Odnajduje hiperłącza w tekście. • Wstawia kliparty do tekstu. • Uruchamia podgląd • W miarę sprawnie pisze na klawiaturze palcami obu rąk. • Zaznacza akapity w tekście. • Zaznacza myszką lub skrótami klawiaturowymi dowolny fragment tekstu. • Stosuje wyliczenia i wypunktowania. • Wstawia hiperłącza w dokumencie tekstowym. • Kopiuje ilustracje przez schowek. • Wstawia ilustracje z pliku graficznego. • Ustawia wielkość marginesów. • Opracowuje strategię poszukiwania informacji w sieci Internet. • Porządkuje informacje pozyskane z sieci. • Ocenia wiarygodność znalezionych informacji. • Biegle pisze na klawiaturze palcami obu rąk. • Formatuje akapity w tekście. • Sprawdza pisownię i gramatykę podczas pisania. • Kopiuje i wkleja bloki tekstu. • Kopiuje informacje za pomocą schowka między aplikacjami i przełącza się między nimi. • Formatuje wyliczenia i wypunktowania. • Uaktywnia hiperłącza w dokumencie tekstowym. • Przekształca ilustracje w dokumencie tekstowym. • Cytuje informacje z podawaniem ich źródła. • Uruchamia wskazany edytor tekstu. • Zapisuje wielkie i małe litery oraz dowolne znaki w wybranym edytorze tekstu. • Przestrzega zasad bhp przy komputerze. • Zaznacza myszką wskazany fragment tekstu. • Zmienia rodzaj i rozmiar czcionki w tekście. • Uruchamia przeglądarkę Bardzo dobra celująca • Wykracza poza program Informatyka – klasa pierwsza klipartów. wydruku. • Odróżnia adres poczty elektronicznej od adresu strony WWW. • Wyszukuje z pomocą nauczyciela opisy komunikatorów. • Potrafi założyć konto pocztowe na wskazanym serwerze. • Uruchamia zainstalowany komunikator. • Odbiera i wysyła listy elektroniczne z własnego konta. • Stosuje netykietę w korespondencji elektronicznej. • Odbiera i wysyła posty tekstowe w wybranym komunikatorze. • Przekazuje otrzymaną pocztę innym adresatom. • Wysyła listy elektroniczne, zawierające załączniki. • Dodaje nowych użytkowników do wybranego komunikatora. • Wykracza poza program Tworzenie prostych prezentacji • Uruchamia program do tworzenia prezentacji multimedialnych. • Z pomocą nauczyciela tworzy plan prezentacji. • Uruchamia program FrontPage. • Z pomocą nauczyciela tworzy plan strony WWW. • Zna zasady tworzenia prezentacji multimedialnych. • Wstawia nowy slajd. • Formatuje tło slajdu. • Planuje prace związane z tworzeniem strony WWW. • Uruchamia nową stronę WWW w programie FrontPage. • Korzysta z szablonu projektu slajdu. • Dobiera schemat kolorów tła slajdu. • Wypełnia projekt slajdu tekstem. • Wstawia i formatuje tekst na tworzonej stronie WWW w programie FrontPage. • Zgodnie z netykietą korzysta z zapożyczonych elementów do wypełnienia strony WWW. • Wykracza poza program Porządkowanie własnych prac • Wie, co to jest wirus komputerowy. • Rozróżnia foldery i pliki. • Tworzy własny folder. • Zna zasady działania programu antywirusowego. • Rozróżnia rozszerzenia nazw plików. • Wyświetla drzewo folderów w Eksploratorze Windows. • Wyszukuje pliki i foldery Tworzenie grafiki • Uruchamia wskazany przez nauczyciela • Rozumie znaczenie ochrony plików przed wirusami komputerowymi. • Uruchamia Eksplorator Windows. • Tworzy podfoldery. • Kopiuje i przenosi pliki i foldery. • Powiększa i pomniejsza gotowe elementy • Wybiera układ slajdu do rozmieszczenia na nim tekstu i grafiki • Stosuje szablon i schemat kolorów do własnego projektu. • Wypełnia projekt slajdu elementami graficznymi. • Posługuje się siatką i prowadnicami przy rozmieszczaniu elementów na slajdzie. • Wstawia i formatuje grafikę i odnośniki na stronie WWW w programie FrontPage. • Otwiera wykonaną stronę WWW w podglądzie HTML. • Uruchamia skaner antywirusowy online. • Wywołuje pokazywanie rozszerzeń nazw plików w Eksploratorze Windows. • Tworzy drzewiastą strukturę folderów. • Pakuje i rozpakowuje pliki i foldery za pomocą wskazanego programu. • Kopiuje i wkleja fragmenty rysunku w edytorze grafiki. 106 Komunikowanie się za pomocą poczty elektronicznej • Wypełnia kolorem narysowane figury • Wykracza poza program • Wykracza Informatyka – klasa pierwsza Redagowanie tekstów program graficzny. • Rysuje gotowe figury geometryczne w wybranym programie graficznym. • Uruchamia wskazaną przez nauczyciela przeglądarkę plików graficznych. • Uruchamia Edytor postaci programu Logomocja. • Uruchamia wskazaną przez nauczyciela animację. graficzne w edytorze grafiki • Uruchamia podgląd rysunku w powiększeniu. • Wczytuje we wskazanej przeglądarce pliki graficzne. • Otwiera Przybornik programu Edytor postaci. • Otwiera podgląd klatek animacji w programie Edytor postaci. • Otwiera wskazany przez nauczyciela plik wykonany w edytorze tekstu. • Zna zasady pisania listów. • Uruchamia galerię klipartów. • Wywołuje z opcji Widok pasek narzędzi Rysowanie. • Otwiera edytor WordArt. • Uruchamia menu wstawiania tabeli do tekstu. • Uruchamia program MS Publisher. • Samodzielnie pisze krótki tekst w wybranym edytorze tekstu. • Sporządza na papierze schemat układu treści listu. • Wstawia obrazek z galerii klipartów do tekstu. • Wstawia do tekstu wybrany obiekt grafiki wektorowej z paska narzędzi Rysowanie. • Wybiera styl tekstu w edytorze WordArt. • Wstawia do tekstu tabelę o określonej ilości kolumn i wierszy. • Wybiera wzór dokumentu w programie MS Publisher. 107 geometryczne. • Przekształca (skaluje) pojedyncze elementy graficzne. • Przegląda pliki graficzne w dowolnej przeglądarce grafiki. • Zmienia format pliku graficznego • Ustawia atrybuty obrazu w programie Edytor postaci. • Reguluje prędkość animacji we wczytanym pliku w programie Edytor postaci. • Zmienia kolory w obrazku wykonanym w Edytorze postaci. • Formatuje tekst według szablonu. • Korzystając ze wskazanego wzoru pisze swój życiorys. • Modyfikuje wpisy w nagłówku i stopce we wskazanym wzorcu. • Formatuje obrazek umieszczony w tekście. • Otacza ilustrację tekstem. • Wstawia kanwę rysunku do tekstu. • Umieszcza objaśnienia w dymkach. • Wstawia do tekstu obiekt WordArt. • Zmienia rozmiar kolumny i wiersza w tabeli. • Ustawia tabelę względem marginesów strony. • Tworzy indeks górny i dolny • Przekształca kompozycje graficzne. • Odczytuje własności plików graficznych. • Dokonuje jednoczesnej zmiany formatu wielu plików graficznych. • Tworzy ikony w programie Edytor postaci. • Tworzy prostą animację w programie Edytor postaci. • Dokonuje zmiany rozmiaru i położenia obiektów w Edytorze postaci. poza program • Samodzielnie formatuje tekst. • Samodzielnie konstruuje dokument życiorysu stosując prawidłowy układ tekstu. • Umieszcza w tekście nagłówek i stopkę. • Umieszcza w tekście i formatuje dowolny obiekt multimedialny. • Umieszcza obiekty graficzne na kanwie rysunku lub poza kanwą. • Grupuje obiekty graficzne umieszczone w tekście. • Przekształca obiekt WordArt. • Scala komórki tabeli. • Formatuje tekst w komórkach tabeli. • Korzysta z paska narzędzi Tabele i krawędzie. • Tworzy indeks górny i dolny za pomocą skrótów klawiaturowych. • Formatuje tekst umieszczony w kolumnach. • Wykracza poza program Informatyka – klasa pierwsza • Uruchamia Szkolny Leksykon Informacyjny znajdujący się na płycie CD. • Wyszukuje w SLI wskazane przez nauczyciela hasła. Jak zbudowany jest komputer i sieć komputerowa • Potrafi wskazać i nazwać podstawowe elementy zestawu komputerowego. • Rozróżnia elementy budowy zewnętrznej i wewnętrznej komputera. • Rozumie pojęcie netykiety. Przygotowanie prezentacji multimedialnej • Uruchamia program Windows Media Player. • Uruchamia prezentację wykonaną w programie Power Point. • Uruchamia pokaz slajdów z pomocą nauczyciela. • Uruchamia program Rejestrator dźwięku z pomocą nauczyciela. • Uruchamia program • Odtwarza wskazany przez nauczyciela plik audio. • Odnajduje w programie Power Point miejsce wstawiania dźwięku oraz filmu. • Ustala sposób przejścia slajdu w programie Power Point. • Odtwarza wskazany przez nauczyciela plik dźwiękowy w programie Rejestrator dźwięku. • Odtwarza plik video w 108 Informacja, komunikacja, technologia informacyjna za pomocą myszy. • Umieszcza tekst w kolumnach. • Tworzy dokument w programie MS Publisher według gotowych wzorców. • Wskazuje różnice między informacjami a danymi. • Zapisuje liczbę dziesiętną w postaci binarnej. • Posługuje się kalkulatorem komputerowym w wersji standardowej. • Samodzielnie wymienia elementy budowy zewnętrznej i wewnętrznej komputera. • Opisuje funkcje najważniejszych części komputera. • Opisuje ogólne zasady budowy sieci komputerowej. • Opisuje krótko historię komputerów. • Zmienia wizualizację w programie Windows Media Player. • Wstawia dźwięk do slajdu w programie Power Point. • Wstawia film do slajdu w programie Power Point. • Animuje slajdy w programie Power Point z użyciem schematu animacji. • Nagrywa własny plik audio w programie Rejestrator dźwięku. • Importuje klipy do kolekcji • Przystosowuje wzór dokumentu programu MS Publisher do własnych potrzeb. • Rozpoznaje podstawowe sposoby zapisywania informacji i reprezentowania jej w komputerze. • Dokonuje zamiany postaci binarnej liczby na dziesiętną. • Posługuje się kalkulatorem komputerowym w wersji naukowej. • Opisuje funkcjonalny schemat budowy komputera. • Opisuje ogólne zasady funkcjonowania sieci komputerowej. • Opisuje najważniejsze funkcje sieci komputerowej. • Opisuje historię informatyki. • Wykracza poza program • Odtwarza pliki video w programie Windows Media Player. • Edytuje i formatuje obiekt dźwiękowy w programie Power Point. • Animuje pojedyncze elementy slajdu w programie Power Point z użyciem polecenie Animacja niestandardowa. • Modyfikuje pliki audio w programie Rejestrator dźwięku. • Przenosi klipy do projektu w programie Widnows Movie Maker. • Dodaje tytuły i napisy końcowe do projektu w programie Widnows • Wykracza poza program • Wykracza poza program Informatyka – klasa pierwsza Windows Movie Maker z pomocą nauczyciela. programie Windows Movie Maker. Zbieranie i opracowywanie danych – arkusz kalkulacyjny • Uruchamia wskazany przez nauczyciela arkusz kalkulacyjny. • Wskazuje podstawowe elementy budowy arkusza kalkulacyjnego: kolumna, wiersz, komórka. • Wypełnia komórki arkusza kalkulacyjnego liczbami i tekstem. • Zaznacza myszką blok komórek w arkuszu kalkulacyjnym. • Uruchamia narzędzie do tworzenia wykresów w arkuszu kalkulacyjnym. • Sumuje zawartość komórek w arkuszu kalkulacyjnym. • Wypełnia komórki arkusza kalkulacyjnego seriami danych. Kronika wycieczki – projekt zespołowy • Identyfikuje się jako członek klasowego zespołu projektowego. • Wyszukuje informacje na zadany temat do realizacji projektu zespołowego. • Przegląda zagadnienia proponowane do realizacji projektu zespołowego. • Selekcjonuje zebrane informacje do realizacji projektu zespołowego. Windows Movie Maker. • Wstawia przejścia video w programie Widnows Movie Maker. • Zapisuje film w programie Widnows Movie Maker. • Zapisuje proste formuły w komórkach arkusza kalkulacyjnego • Zaznacza i scala blok komórek w arkuszu kalkulacyjnym. • Tworzy wykres kolumnowy dla danych w arkuszu kalkulacyjnym. • Tworzy wykres kołowy dla danych w arkuszu kalkulacyjnym. • Stosuje funkcje standardowe w arkuszu kalkulacyjnym. • Tworzy wykres funkcji liniowej w arkuszu kalkulacyjnym. • Umie wykonać kosztorys wycieczki klasowej w arkuszu kalkulacyjnym. • Opracowuje plan pracy do realizacji projektu zespołowego. • Opracowuje przygotowane informacje do realizacji projektu zespołowego. Movie Maker. • Dodaje napisy na klipie video w programie Widnows Movie Maker. • Zmienia miejsce i czas trwania klipu w projekcie w programie Widnows Movie Maker. • Nanosi zmiany w komórkach arkusza kalkulacyjnego. • Formatuje komórki w arkuszu kalkulacyjnym. • Tworzy obramowania komórek w arkuszu kalkulacyjnym. • Posługuje się kreatorem przy tworzeniu wykresu dla danych w arkuszu kalkulacyjnym. • Formatuje wykres w arkuszu kalkulacyjnym. • Kopiuje za pomocą schowka tabeli i wykresu z arkusza kalkulacyjnego do dokumentu tekstowego. • Nanosi zmiany w tabeli i na wykresie w arkuszu kalkulacyjnym. • Posługuje się adresami bezwzględnymi i względnymi w arkuszu kalkulacyjnym. • Tworzy wykres dwóch prostych w arkuszu kalkulacyjnym. • Wykonuje obliczenia warunkowe z zastosowaniem funkcji logicznej JEŻELI w arkuszu kalkulacyjnym. • Przydziela role do realizacji projektu zespołowego. • Łączy różne obiekty w jednym dokumencie do realizacji projektu zespołowego. • Łączy indywidualne dokumenty w jeden wspólny dokument do • Wykracza poza program • Wykracza poza program 109 Informatyka – klasa pierwsza Gromadzenie i wyszukiwanie informacji – bazy danych • Rozumie pojęcie bazy danych. • Loguje się na swoje konto poczty elektronicznej. • Uruchamia wskazany przez nauczyciela plik wykonany w edytorze tekstu oraz arkuszu kalkulacyjnym. • Potrafi podać przykłady baz danych. • Otwiera książkę adresową w swoim programie pocztowym. • Wprowadza dane do gotowej tabeli w edytorze tekstu oraz arkuszu kalkulacyjnym. • Przygotowuje tekst zaproszenia według podanego szablonu. Uczeń nauczycielem komputera – języki Logo • Uruchamia program Logomocja. • Uruchamia postać żółwia stosując pojedyncze instrukcje wpisywane w wierszu poleceń w programie Logomocja. • Uruchamia Okno pamięci. • Ustala tło w programie Logomocja • Zmienia postać żółwia w programie Logomocja. • Wyszukuje w przeglądarce internetowej przykłady internetowych baz danych. • Wprowadza dane do książki adresowej w swoim programie pocztowym. • Wstawia dodatkowe kolumny do tabeli w edytorze tekstu oraz arkuszu kalkulacyjnym. • Sortuje wiersze tabeli w edytorze tekstu oraz arkuszu kalkulacyjnym. • Określa kryteria wyboru w arkuszu kalkulacyjnym. • Przygotowuje samodzielnie dokument do wykonania korespondencji seryjnej w edytorze tekstu. • Pisze instrukcje rysujące na ekranie proste kształty geometryczne. • Definiuje nową procedurę w programie Logomocja. • Ustala kolory pisaka i wypełnienie w programie Logomocja • Dodaje parametry do definicji procedury w programie Logomocja. • Dobiera wartości parametrów procedur w programie Logomocja. • Zapisuje projekt jako stronę WWW w programie Logomocja. • Dodaje nowe żółwie do realizacji projektu zespołowego. • Formułuje zapytania w internetowych bazach danych. • Korzysta z książki adresowej w swoim programie pocztowym. • Wstawia hiperłącza w edytorze tekstu oraz arkuszu kalkulacyjnym. • Ustawia Autofiltr w arkuszu kalkulacyjnym. • Ustawia filtr niestandardowy w arkuszu kalkulacyjnym. • Wykorzystuje przygotowaną wcześniej bazę adresową do wykonania korespondencji seryjnej. • Kreśli powtarzające się fragmenty rysunków w programie Logomocja. • Zapisuje projekt do pliku w programie Logomocja • Korzysta z procedury wielokąt do pisania procedur w programie Logomocja • Wykorzystuje zdefiniowaną procedurę do tworzenia nowej procedury w programie Logomocja • Dodaje przyciski do projektu utworzonego w programie Logomocja. • Stosuje instrukcję warunkową w programie Logomocja. • Kieruje polecenia do wybranych żółwi w programie Logomocja. • Wykracza poza program • Wykracza poza program 110 Informatyka – klasa pierwsza Strona WWW – pierwsze kroki w języku HTML • Otwiera wskazaną przez nauczyciela stronę WWW w przeglądarce internetowej. • Otwiera źródło strony wyświetlone w przeglądarce internetowej. • Formatuje elementy strony w dokumencie HTML. Rozwiązywanie problemów - algorytmy • Wyszukuje w przeglądarce internetowej wskazany przez nauczyciela przepis kulinarny. • Podaje przykłady różnych przepisów kulinarnych. projektu w programie Logomocja. • Zapisuje w programie Notatnik kod źródłowy własnej strony WWW w języku HTML. • Umieszcza ilustracje na stronie WWW. • Tworzy wyliczenia na stronie WWW. • Umieszcza tabelę na stronie WWW. • Podaje przykłady różnych instrukcji obsługi. • Formułuje instrukcje obsługi w postaci listy kroków. • Stosuje podstawową konstrukcję algorytmiczną w postaci listy poleceń. • Odświeża widok strony WWW w przeglądarce. • Tworzy odnośniki na stronie WWW. • Umieszcza animacje i dźwięk na stronie WWW. • Formatuje tabelę na stronie WWW. • Wprowadza skrypt zapisany w języku JavaScript na stronie WWW. • Wykracza poza program • Formułuje sytuację problemową wymagającą rozwiązania. • Zapisuje rozwiązania w postaci listy kroków. • Stosuje podstawową konstrukcję algorytmiczną w postaci iteracji i działania warunkowego. • Wykorzystuje podstawowe techniki algorytmiczne do rozwiązywania prostych zadań. • Wykracza poza program 111 Wychowanie Fizyczne 112 Wychowanie fizyczne – klasa pierwsza Klasa I /pierwsza/ POSTAWA WOBEC PRZEDMIOTU • zaangażowanie, aktywny udział w lekcji (nauczyciel obserwuje 2 wybrane osoby) (otrzymujesz + lub -) • przeprowadzenie rozgrzewki (otrzymujesz +) • brak stroju, odpowiedniego obuwia, niewłaściwa higiena stroju) (otrzymujesz -) • nieodpowiednie zachowanie, brak dyscypliny, nieposzanowanie sprzętu (otrzymujesz) WIADOMOŚCI 1. Podstawowe przepisy gry w piłkę koszykową. 2. Umiejętność pomiaru tętna przed i po wysiłku. 3. Sposoby samoochrony i ochrony przy wykonywaniu trudnych ćwiczeń. 4. Podstawowe przepisy gry w piłkę siatkową. 5. Umiejętność sędziowania gry w piłkę koszykową i piłkę siatkową. 6. Skoliozy- przeciwdziałanie i korekta. WSPÓŁPRACA Z NAUCZYCIELEM I UCZNIAMI • organizacja i sędziowanie zawodów (otrzymujesz +) • nauczenie i przeprowadzenie nowej zabawy ruchowej (otrzymujesz + ) • wykonanie lub przyniesienie pomocy do ćwiczeń (otrzymujesz + ) • przygotowanie ciekawego referatu lub gazetki na wybrany temat (otrzymujesz +) • pomoc w sprzątaniu sali, boiska po zajęciach, porządkowanie magazynku szkolnego (otrzymujesz + ) UMIEJĘTNOŚCI La-technika startu niskiego. La-skok w dal techniką naturalną. G-przewrót w przód z przysiadu podpartego do pp. 113 Wychowanie fizyczne – klasa pierwsza G-skok kuczny przez cztery części skrzyni. PK-kozłowanie piłki slalomem między tyczkami ze zmianą ręki. PK-rzuty do kosza po dwutakcie. PS-odbicia piłki w parach przez siatkę . PS-zagrywka sposobem dolnym. LA-skok wzwyż sposobem naturalnym. LA-zmiana pałeczki sztafetowej w strefie zmian. PS-zagrywka w wyznaczone miejsce boiska. PS-współdziałanie w grze. PK-rzuty z dwutaktu po podaniu od partnera. PK-współdziałanie w grze. G-przerzut bokiem z marszu. G-stanie na rękach z asekuracją. RMT-elementy tańców nowoczesnych. INWENCJA TWÓRCZA • wykorzystanie nietypowych przyborów przyniesionych na lekcję, propozycje ćwiczeń (otrzymujesz + ) • zaproponowanie formy zajęć rekreacyjnych np. na Dzień Sportu (otrzymujesz +) POZIOM SPRAWNOŚCI FIZYCZNEJ • ocena postępu sprawności fizycznej (otrzymujesz + lub - ) ZAANGAŻOWANIE POZA LEKCJĄ WYCHOWANIA FIZYCZNEGO • udział w zawodach sportowych i rekreacyjnych (otrzymujesz + ) • udział w zajęciach pozalekcyjnych (otrzymujesz + ) 114 Wychowanie fizyczne – klasa pierwsza Przedmiotowy system oceniania z wychowania fizycznego w gimnazjum w klasie I 1. Skala ocen. W ocenianiu zarówno cząstkowym, jak i semestralnym oraz rocznym stosowane są następujące stopnie i ich cyfrowe odpowiedniki: 1- niedostateczny 2- dopuszczający 3- dostateczny 4- dobry 5- bardzo dobry 6- celujący 2. Przedmiot oceny. Podstawą oceny jest wysiłek włożony przez ucznia w wywiązywanie się z obowiązków wynikających ze specyfiki zajęć. Ocenianiu podlegają: • Sumienność i staranność w wywiązywaniu się z obowiązków wynikających z przedmiotu, • zaangażowanie w przebieg lekcji i przygotowanie się do zajęć, • stosunek do partnera i przeciwnika • stosunek do własnego ciała, • aktywność fizyczna, • postęp w opanowaniu umiejętności i wiadomości przewidzianych dla poszczególnych klas zgodnie z indywidualnymi możliwościami i predyspozycjami, • osiągnięte wyniki w sportach wymiernych, dokładność wykonania zadania i poziom zdobytej wiedzy. W ocenie uwzględnia się następujące czynniki: • płeć • wiek kalendarzowy • wiek rozwojowy • predyspozycje osobnicze 3. Kryteria ocen. Ocenę celującą otrzymuje uczeń, który wykazuje się szczególnym zaangażowaniem w pracy, twórczą postawą, umiejętnościami i wiadomościami wykraczającymi poza program nauczania w danej klasie. Prowadzi sportowy i higieniczny tryb życia, chętnie uczestniczy w zajęciach sportowo-rekreacyjnych, bierze udział w konkursach, zawodach i olimpiadach, reprezentując szkołę. Ocenę bardzo dobrą otrzymuje uczeń, który całkowicie opanował zadania z poziomu rozszerzonego dla danej klasy. Jego staranność i sumienność w wykonywaniu zadań i zaangażowanie w przebieg lekcji oraz stopień przygotowania się do zajęć są bardzo wysokie. Prowadzi sportowy i higieniczny tryb życia, systematycznie doskonali swoją sprawność motoryczną i osiąga duże postępy w osobistym usprawnieniu. Uczestniczy czynnie w zajęciach pozalekcyjnych i pozaszkolnych o charakterze sportowo-rekreacyjnym. 115 Wychowanie fizyczne – klasa pierwsza Ocenę dobrą otrzymuje uczeń, który bez zarzutów wywiązuje się z obowiązków, osiąga postęp w poszczególnych klasach w opanowaniu umiejętności i wiadomości na poziomie podstawowym, przy pomocy nauczyciela realizuje zadania poziomu rozszerzonego. Jego staranność i sumienność w wykonywaniu zadań i zaangażowanie w przebieg lekcji oraz przygotowanie się do zajęć są wysokie. Prowadzi higieniczny tryb życia, uczestniczy w zajęciach pozalekcyjnych i pozaszkolnych o charakterze sportoworekreacyjnym. Oceny dostateczną lub dopuszczającą otrzymuje uczeń adekwatnie do włożonego wysiłku w wywiązywanie się z obowiązków, stopnia postępu w opanowaniu umiejętności i wiadomości na poziomie podstawowym w poszczególnych klasach, poziomu staranności i sumienności w wykonywaniu zadań, zaangażowania w przebieg lekcji oraz stopnia przygotowania do zajęć. Ocenę niedostateczną otrzymuje uczeń, który wykazuje szczególnie lekceważący stosunek do obowiązków wynikających ze specyfiki przedmiotu, nie bierze czynnego udziału w lekcji, swoim zachowaniem dezorganizuje pracę, stwarzając niebezpieczeństwo dla siebie i innych, jest notorycznie nieprzygotowany do zajęć. Prowadzi niehigieniczny i niesportowy tryb życia. 116