Dziecko z Zespoi‚em Aspergera

Dziecko z Zespołem Aspergera
„Rzuca się w oczy, jak bardzo są oni różni - ma się świadomość olbrzymiego wysiłku,
jaki będą musieli podjąć, by móc w świecie, w którym dla nikogo nie czyni się wyjątków
- w świecie, do którego wymagań mają się dostosować”
Everard
Zespół Aspergera po raz pierwszy opisał wiedeński psychiatra Hans Asperger w 1944 roku.
Od jego nazwiska pochodzi nazwa tego zaburzenia. Jest jedną z postaci autyzmu, dotyczy
przede wszystkim upośledzenia umiejętności społecznych, trudności w akceptowaniu zmian.
Dzieci posiadające Zespół Aspergera mają trudności w nawiązaniu kontaktów społecznych.
Cierpią na zaburzenia komunikacji i wyobraźni, mają bardzo zaburzoną empatię, co powoduje
brak umiejętności niewerbalnego komunikowania się, widzenia podtekstów kierowanych do
nich przez innych. Mają trudności w okazywaniu własnych uczuć i emocji. Często robią to
zbyt impulsywnie, dlatego też nie są rozumiani w środowisku. W świecie tych dzieci
wszystko jest dosłowne. Nie kłamią. Nie potrafią sobie wyobrazić, co czują i myślą inni. Nie
potrafią rozpoznać wyrazu twarzy innych osób. Ta sama osoba raz uśmiechnięta, a innym
razem smutna to dla nich dwaj różni ludzie. Nie rozumieją dlaczego ludzie się obrażają, kiedy
mówią prawdę. Często uważani są za osoby pozbawione emocji lub uczuć wyższych.
Uważani są za dziwaków, trudno im jest nawiązać kontakty koleżeńskie lub przyjaźń. Ich
relacje z innymi charakteryzuje powierzchowność, nie potrafią okazywać serdeczności,
są obojętni na czułość okazywaną przez otoczenie.
Dodatkowo mają problem z kontaktem wzrokowym. Często wpatrują się w twarz rozmówcy
lub unikają jej albo wykonują inne ruchy, które rozpraszają bądź denerwują drugą osobę.
Tego rodzaju gesty często są nieadekwatne do sytuacji lub bardzo wyolbrzymione. Problemy
te widoczne są w przypadku zwykłej rozmowy.
Osoby dotknięte zespołem Aspergera bardzo często mają niezwykłe pasje i zainteresowania.
Najczęściej wykonują je raczej w samotności, dlatego wybierają hobby z dziedzin
technicznych, informatycznych, zajmują się kolekcjonowaniem lub zbierają informacje na
określony temat. Miewają problemy w ocenie stopnia ważności wykonywanych czynności
oraz w ocenie czasu potrzebnego na wykonanie danej czynności. Czują potrzebę ukończenia
rozpoczętej pracy, próba przerwania może wywołać kłótnie i złość. Obsesyjne
zainteresowania często doprowadzają do zaniedbania innych spraw z ich otoczenia
szczególnie społecznych. Potrafią zapamiętać ogromną ilość materiału z interesującego ich
tematu, dlatego też często nazywa się ich „małymi profesorami”. Potrafią mówić długo
i bardzo dużo na interesujący temat nie rozpoznając, że słuchający nie jest tym
zainteresowany bądź też jest wyraźnie znudzony.
Czują się bezpiecznie żyjąc w uporządkowanym otoczeniu. Źle reagują na zmiany, nowości,
nie lubią niespodzianek. Próba zmian wywołuje u nich silną frustrację, może nawet
spowodować sytuację agresywną. Jeśli mają problem z podjęciem decyzji wówczas wycofują
się. Lubią być chwalone, wygrywać, być pierwszymi, zaś źle znoszą krytykę, nie potrafią
pogodzić się z przegraną, porażką. Wybiórcza pamięć faktów i zdarzeń powoduje,
że utrwalają sobie szczegóły, złości je to, że inni czegoś nie pamiętają reagują wówczas
w sposób impulsywny.
Cechą charakterystyczną zespołu Aspergera jest dobry rozwój mowy w zakresie słownictwa
i gramatyki. Natomiast mają problemy z jej rozumieniem. Nawet jeżeli dziecko ma bardzo
bogate słownictwo nie należy oczekiwać, że umiejętność rozumienia wypowiedzi jest na
takim samym poziomie. Zdarza się, że odzywają się niestosownie do sytuacji, mają trudności
w dopasowaniu formy wypowiedzi do kontekstu np. nie rozumieją żartów, przenośni, traktują
je dosłownie. Mowa często jest monotonna lub przesadnie nasilona. Nie potrafią utrzymać
spójności wypowiedzi, brak jest również rozumienia przenośni i metafor.
Przykłady zaburzeń języka u osób ZA:
nieprawidłowa intonacja głosu – chrapliwość, tony wysokie lub monotonia,
trudności w dopasowaniu formy wypowiedzi do kontekstu, trudności w rozumieniu
żartów, przenośni,
trudności w stosowaniu mowy potocznej,
przywiązanie do niektórych słów, nadużywanie ich,
inne specyficzne zaburzenia mowy (mowa niedbała, za szybka, połykanie głosek,
zaburzenia artykulacji),
Dzieciom cierpiącym na Zespół Aspergera doskwierają również zaburzenia integracji
sensorycznej. Objawiają się w postaci zbyt wysokiej lub zbyt niskiej wrażliwości oraz
nieadekwatnej reakcji na bodźce zmysłowe jak: dźwięk, dotyk, temperatura otoczenia.
Uczenie poznawcze i społeczne jest niezwykle trudne dla dziecka, którego świat wypełniony
jest gwałtownymi dźwiękami, odrażającymi zapachami oraz oślepiającymi obrazami. Dzieci
Zespołem Aspergera często mają przewrażliwiony zmysł słuchu. Wówczas odbierane dźwięki
są zbyt głośne, pojawiają się nagle i jest ich bardzo dużo. Nie potrafią selekcjonować i tłumić
dźwięków. Dziecko Zespołem Aspergera nie umie kontrolować bodźców dotykowych.
Bardzo często mają nadwrażliwość na zapachy. Zapachy, które większość osób odbierane są
za miłe, lub w ogóle nie są odczuwalne, mogą być dla dzieci z Aspergerem przykre.
Jak możemy pomóc dziecku ?
wszystkie informacje i polecenia kierowane do dziecka muszą być proste,
sformułowane dosłownie, należy unikać ogólnikowych pytań typu: „dlaczego to
zrobiłeś/aś”,
idiomów np. „podaruj sobie”, podwójnych znaczeń, sarkazmów,
przezwisk itp.
należy zapewnić dziecku przewidywalne i bezpieczne otoczenie,
zawsze musimy upewnić się, że zostaliśmy dobrze zrozumiani,
czas jaki dziecko poświęca swoim zainteresowaniom powinien być ściśle określony,
mimika i inne społeczne wskazówki mogą zostać niezrozumiałe,
każdy
przypadek
zwiększenia
intensywności
nietypowych
lub
trudnych
do zaakceptowania zachowań wskazuje na zwiększenie poziomu stresu,
niezależnie od wszystkiego powinniśmy akceptować dziecko takie jakie jest.
Dzieci cierpiące na Zespół Aspergera potrzebują dużą miłości, ciepła, troski, cierpliwości
oraz zrozumienia. Tak traktowane rozkwitają. Najczęściej są inteligentne, szczęśliwe,
kochające. Jeśli spróbujemy przebić się do ich świata wtedy możemy im pomóc
w znalezieniu swojego miejsca w społeczności. Warto podjąć to wyzwanie i postarać się
umieć zatrzymać nad odmiennością człowieka, swoją cierpliwością i wyrozumiałością
pozwolić na jego rozwój, może uda nam się wówczas odkryć w nim geniusza.
Dzieci Zespołem Asperegra często nie są w stanie wyrazić swoich obaw i lęków, to od nas
dorosłych zależy, czy uznają one za warte wysiłku porzucenia swojego bezpiecznego
świata wewnętrznych fantazji na rzecz świata zewnętrznego.
Bibliografia:
1. Jackson Luke, Świry, dziwadła i Zespół Aspergera, Warszawa 2005
2. A. Rynkiewicz, Zespół Asperegera. Inny mózg inny umysł, Gdańsk 2009
3. Winter Matt, Zespół Asperegra: co nauczyciel wiedzieć powinien, Warszawa 2006
Opracowała: Marzena Kosiorek