Ile..., takie wypowiedzenie!

GRAMATYKA – WYPOWIEDZENIE
51
Ile. . ., takie wypowiedzenie!
Zdanie pojedyncze, złożone i równoważnik zdania
1. a) Przeczytaj tekst.
Sami w domu
Mama przestrzegła nas, byśmy nie bawili się zapałkami, i wyszła z domu.
Najstarsza siostra zawołała psa i poszła z nim na spacer. Wtedy bliźniaki
wpadły na pomysł zbudowania igloo z poduszek. Zamknęły się w sypialni
rodziców. Najmłodsze postawiło krzesło pod drzwiami i niezdarnie chwytało
klamkę.
cdn.
b) Na jakie pytania odpowiadają wyróżnione wyrazy? Zapisz te pytania.
................................................................................................................................
Orzeczenie to część zdania nazywająca czynność lub stan.
Odpowiada na pytania co robi? co się z kimś (czymś) dzieje?
2. W podanym tekście podkreśl dwiema liniami orzeczenia. Nad każdym
z nich zapisz, na jakie pytanie odpowiada.
Sami w domu (cd.)
Zabawa w igloo przerodziła się w bitwę morską. Poduszki posłużyły jako pociski. Katastrofa! Jedna z nich się rozpruła, a wtedy pokój rodziców zamienił
się w komnatę Królowej Śniegu. „Kaj” i „Gerda” udawali, że suną na łożu jak
na ogromnych saniach. Cudowna zabawa! Wkrótce dotarli do tropikalnego
lasu i huśtali się na żyrandolu jak na lianie.
cdn.
b) Sprawdź, ile orzeczeń zawiera każde wypowiedzenie.
Czy w każdym wypowiedzeniu znalazłeś orzeczenie?
Dokument pochodzi ze strony www.gwo.pl
.............................
52
GRAMATYKA – WYPOWIEDZENIE
Wypowiedzenie, które nie zawiera orzeczenia, nazywamy równoważnikiem zdania.
Wypowiedzenie, które zawiera jedno orzeczenie, nazywamy zdaniem
pojedynczym, a co najmniej dwa orzeczenia – zdaniem złożonym.
3. Podkreśl zdania pojedyncze jedną linią, zdania złożone – dwiema,
a równoważniki – linią falistą.
Sami w domu (cd.)
Wtedy maluch otworzył drzwi, a tuż za nim do pokoju wpadła starsza siostra.
Nie wierzyła własnym oczom. Ściągnęła rozbitków z żyrandola. Ostrzegła,
że jeśli dżungla nie zamieni się z powrotem w sypialnię rodziców, opowie
o wszystkim mamie. Trudno. Koniec zabawy. Dzieciaki wzięły się do pracy.
Kiedy skończyły, w drzwiach stanęła mama. Zdążyły!
4. Uzupełnij tytuł rozdziału.
„Ile
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .,
takie wypowiedzenie”.
Dokument pochodzi ze strony www.gwo.pl
GRAMATYKA – WYPOWIEDZENIE
53
5. a) Określ rodzaj wypowiedzeń.
Dwa normalne do Krakowa.
..............................
Przyjeżdżam jutro. Czekaj na dworcu.
..............................
Nie wiedziałam, że ten film wywrze na mnie takie wrażenie!
Rzut wolny.
..........................
..............................
Jestem u Wojtka.
..............................
Tak jak przypuszczałem. Grypa. Zaraz zapiszę leki.
Dodaj cukier i jajka i wszystko wymieszaj.
..............................
..............................
b) Powiedz, kto i w jakiej sytuacji mógłby się tak wypowiedzieć.
c) Podaj przykłady co najmniej dwóch sytuacji, w których porozumiewamy
się przede wszystkim za pomocą równoważników zdań.
6. a) Przeczytaj dialog. Ustal przez kogo, gdzie i w jakiej sytuacji jest
prowadzony.
– Jakie są objawy?
– Katar, ból głowy i mięśni, łamanie w kościach, gorączka.
– Od ilu dni dziecko gorączkuje?
– Od wczoraj rana.
– Osłuchajmy. . . Oddychać! Nie oddychać! Oddychać. . . Wszystko w porządku. Oskrzela i płuca czyste. Teraz zajrzę jeszcze do gardła. Powiedz:
„aaa”. . .
– Czy coś już wiadomo?
– Tak jak przypuszczałem, to grypa. Zaraz zapiszę leki.
b) Podkreśl falistą linią równoważniki zdań.
c) Zaznacz w tekście zdanie złożone.
Dokument pochodzi ze strony www.gwo.pl