FULL TEXT - Zeszyty Teoretyczne Rachunkowości

Transkrypt

„Zeszyty Teoretyczne Rachunkowości”, tom 66 (122), SKwP, Warszawa 2012, s. 7–15.
Rachunkowość a ideologia na przykładzie
chińskiego modelu księgowości wzrostów i spadków
dis
tr
Jacek Adamek *
on
ly -
Wprowadzenie
is c
op
y is
for
pe
rso
na
lu
se
Rachunkowość, tak jak jej podsystem ewidencyjny, będąc wytworem człowieka,
w sposób bezpośredni jest kształtowana przez środowisko, w którym przychodzi
jej wypełniać swe zadania. Wśród czynników determinujących jej postać, obok
takich elementów, jak np. uwarunkowania ekonomiczne, społecznie, prawne, historyczne i kulturowe, ważne miejsce zajmuje doktryna polityczna oraz jej ideologia. Związek pomiędzy systemem pomiaru i ujawnień rachunkowych a czynnikiem
politycznym i ideologicznym można postrzegać dwojako. Z jednej strony, koncepcje polityczno-ideologiczne mogą kształtować i formować obraz rachunkowości,
z drugiej zaś rachunkowość wraz ze swoimi podsystemami może być traktowana
jako narzędzie walki politycznej oraz instrument, za pomocą którego osiąga się
cele podporządkowane określonej ideologii i polityce.
Dobitnym przykładem potwierdzającym powyższe relacje jest rachunkowość
Kraju Środka oraz jej historyczna ewolucja, jak w zwierciadle odbijająca polityczne i ideologiczne zmiany zachodzące w tym państwie od 1949 r., tj. od daty powołania Chińskiej Republiki Ludowej.
Celem niniejszego artykułu jest próba prezentacji związków zachodzących
między rachunkowością a ideologią na przykładzie charakterystyki chińskiego
modelu tzw. księgowości wzrostów i spadków. Model ów, przez około dwie dekady swego funkcjonowania (1964–1985), był dobitnym przykładem silnego podporządkowania się chińskiej rachunkowości, a w niej jej podsystemu ewidencyjnego,
wyzwaniom, jakie stawiały przed nią uwarunkowania polityczno-ideologiczne
tamtego czasu.
Przyjętemu w opracowaniu celowi podporządkowano:
tezę, wskazującą, że rachunkowość może być postrzegana przez pryzmat narzędzia walki polityczno-ideologicznej, a także
układ poniższego artykułu, obejmujący takie elementy, jak:
historia chińskiej księgowości w zarysie,
ideologia a rachunkowość na przykładzie Chin,
księgowość wzrostów i spadków a ideologizacja rachunkowości.
Th
This copy is for personal use only - distribution prohibited.
-
ibu
tio
np
roh
7
-
This copy is for personal u
Rachunkowość a ideologia na przykładzie chińskiego modelu księgowości ...
*
Dr hab. Jacek Adamek, profesor Uniwersytetu Ekonomicznego we Wrocławiu, Katedra
Finansów i Rachunkowości, Wydział Gospodarki Regionalnej i Usług w Jeleniej Górze, e-mail:
[email protected]
dis
tr
1. Historia chińskiej księgowości w zarysie
Etap IV
Księgowość
Shou-Fu
na
Etap III
Longmen
Zhang
rso
Etap II
Księgowość
czterofilarowa
Etap V*
Księgowość
podwójna I
pe
Etap I
Księgowość
trójfilarowa
lu
Rysunek 1. Modele chińskiej księgowości na osi czasu
se
on
ly -
Chiny, ze swoją ponadtrzytysiącletnią historią rachunkowości, są dobitnym przykładem wielowiekowego, burzliwego rozwoju systemu pomiaru i ujawnień rachunkowych, którego ewolucja może być ukazana przez pryzmat zmian zachodzących w jego podsystemie ewidencyjnym, wykorzystywanym do opisu rzeczywistości, w której przyszło mu realizować podstawowe funkcje. Historyczny rozwój
chińskich modeli księgowych obejmuje siedem podstawowych etapów, datowanych od 1100 r. p.n.e. Etapom tym odpowiada wykorzystanie formuł księgowych,
opartych zarówno na idei tzw. księgowości pojedynczej, jak i na zasadzie księgowości podwójnej (rysunek 1).
Etap VI**
Księgowość
wzrostów
i spadków
Etap VII*
Księgowość
podwójna II
**
Mowa tu o tradycyjnym dla kultury zachodniej modelu księgowości podwójnej, opartej na dorobku
L. Pacioliego
Tzw. model księgowości wzrostów i spadków
op
*
y is
Czas
Źródło: opracowanie własne na podstawie Jun Lin (2003, s. 85 i nast.).
is c
Pierwotne historyczne wzmianki dotyczące chińskiej księgowości odnoszą się
do tzw. księgowości trójfilarowej Ru-Chu, traktowanej jako sformalizowana i usystematyzowana postać metodyki księgowego ujęcia zdarzeń gospodarczych, wykorzystywana w okresie panowania Zachodniej Dynastii Zhou (1100–771 lat p.n.e.).
Obszarem użycia tej formy księgowości pojedynczej było rachunkowe uchwycenie
zmian w majątku Dynastii poprzez odzwierciedlenie korzyści, jakie jej skarb odnosił z tytułu osiąganych plonów, własności czy innych należących do niej bogactw
(Hoskin, Macve, 2011, s. 27).
Th
-
ibu
tio
np
roh
Treść opracowania oparto na studiach literaturowych oraz wybranych fragmentach przygotowywanej przez autora monografii Kulturowe uwarunkowania rachunkowości w świetle założeń i praktyki rachunkowości islamskiej i chińskiej.
for
-
Jacek Adamek
-
8
ibu
tio
np
roh
9
is c
op
y is
for
pe
rso
na
lu
se
on
ly -
dis
tr
Pierwszą rozwiniętą metodą księgową, bazującą na idei księgowości podwójnej,
była tzw. Księgowość Bramy Smoka (Longmen Zhang). Pojawienie się tej formuły,
a później jej ewolucja stały się z jednej strony odpowiedzią na zmiany zachodzące
w gospodarce starożytnych Chin, wiązane choćby z powstawaniem zalążków gospodarki kapitalistycznej, z drugiej zaś księgowość owa wychodziła naprzeciw oczekiwaniom interesariuszy dotyczącym rejestracji coraz bardziej rozwiniętych i skomplikowanych transakcji gospodarczych, dokonywanych przez dynamicznie zwiększającą się liczbę kupców i bankierów. Metodyka ta była wykorzystywana do XVIII w.
Tradycyjny dla rachunkowości europejskiej model księgowości podwójnej,
oparty na dorobku L. Pacioliego1 (Pacioli, 2007), pojawił się w Chinach po zakończeniu Pierwszej Wojny Opiumowej, tj. po 1840 r., czyli w okresie zmian zamkniętej, feudalnej i autarkicznej gospodarki Chin w gospodarkę otwierającą się
na świat, bazującą już nie tylko na rolnictwie, ale i na przemyśle, handlu oraz działaniu szybko rozwijających się instytucji finansowych. Otwarcie Kraju Środka na
Zachód skutkowało w tamtym okresie przeszczepieniem ducha kapitalizmu, a rozwój gospodarczy oparty m.in. na wzorcach właściwych dla tej kultury i modelu
ekonomii wymusił przyjęcie zachodniej formuły księgowości podwójnej. W początkowym okresie była ona stosowana w podmiotach i instytucjach kontrolowanych i zarządzanych zgodnie z wzorcami zachodnimi, takich jak urzędy państwowe, bank narodowy, kolej, poczta, a następnie została zaadaptowana przez sektor
przemysłowy i biznes prywatny.
Czas wykorzystania w Chinach podsystemu ewidencyjnego rachunkowości opartego na modelu księgowości podwójnej, właściwego dla kultury zachodniej, to również:
początkowy okres implementacji społeczno-politycznej i gospodarczej idei
socjalizmu i komunizmu (1949–1963) oraz
okres od początku lat 80. ub. wieku po dzień dzisiejszy.
Jak widać, historyczna ciągłość użycia księgowości podwójnej, opartej na dorobku L. Pacioliego, została przerwana na blisko 20 lat. Po zanegowaniu i odrzuceniu w 1964 r. założeń powyższej formuły księgowej wprowadzono tzw. księgowość wzrostów i spadków (nazywaną także księgowością zwiększeń i zmniejszeń). Model księgowości wzrostów i spadków był odpowiedzią na rodzącą się
krytykę europejskiej księgowości podwójnej, postrzeganej przez pryzmat (Chen,
1998, s. 80):
niezrozumienia tej formuły księgowej przez jej użytkowników,
jej nieadekwatności do opisu aktywności gospodarczej zwykłych ludzi oraz
traktowania tej formy księgowości jako symbolu kapitalizmu.
Wspomniane wyżej dwie dekady ewolucji systemu pomiaru i ujawnień rachunkowych Kraju Środka są przykładem ścisłych relacji pomiędzy rachunkowością
(i jej podsystemu ewidencyjnego) a dominującą ideologią, będącą wyznacznikiem
zmian zachodzących w ówczesnych Chinach.
Th
-
1
W miejscu tym warto przywołać polską edycję dzieła L. Pacioliego wydaną w 2007 r. staraniem
Stowarzyszenia Księgowych w Polsce z okazji obchodów jubileuszu 100-lecia ruchu społecznozawodowego księgowych na ziemiach polskich.
ibu
tio
np
roh
Jacek Adamek
2. Ideologia a rachunkowość – przykład Chin
-
is c
op
y is
for
pe
rso
na
lu
se
on
ly -
dis
tr
Funkcja i znaczenie ideologii2 w rozwoju krajowego modelu rachunkowości mogą
być postrzegane np. jako wyraz:
upolitycznienia relacji zachodzących między elementami struktury społecznej
opartej na jej instytucjach i podmiotach,
podporządkowania zadań wyznaczanych wobec tych jednostek celom ideologicznym.
Z. Lin i S. Deng (Zhang, 2005, s. 55) stwierdzają, że „(…) natura rachunkowości sama w sobie jest zdefiniowana jako ideologiczna (…)”. Dobitnym przykładem
podporządkowania rachunkowości celom ideologiczno-politycznym jest upolitycznienie chińskiego modelu pomiaru i ujawnień rachunkowych, poddającego się
w swoim działaniu celom zgodnym z polityczną linią partii i jej przywódców. Dowodzą tego słowa P. Chenga (1980, s. 76), który wskazuje, że „(…) Chińska Republika Ludowa angażuje rachunkowość do osiągania celów politycznych i ekonomicznych (…)”.
Upolitycznienie chińskiej rachunkowości znajduje swoje odbicie zarówno w jej
praktyce, jak i teorii. Ideologia socjalistyczna, wielki skok czy rewolucja kulturalna
odbiły swoje piętno zarówno na zasadach ujęcia i prezentacji zdarzeń gospodarczych, jak i na procesie kształcenia uniwersyteckiego czy w badaniach dotyczących naukowej eksploracji jej problemów, których wyniki były publikowane na
łamach chińskich, oficjalnych wydawnictw rachunkowych. W opinii badaczy tego
zagadnienia np. wiele artykułów z lat 1949–1992 r. to nic innego jak polityczna
propaganda, opisująca i tłumacząca działania partii i rządu skierowane na osiąganie
celów właściwych ideologii socjalizmu i komunizmu.
Dobitnym przykładem potwierdzającym tę tezę są np. słowa Z. Xina i S. Huanga, zamieszczone na łamach „New Accounting”, najważniejszego periodyku chińskich rachunkowców, w artykule pod znaczącym tytułem Jak zbudować teoretyczną bazę rachunkowości w nowych Chinach. Autorzy ci stwierdzają (Ezzamel i in.,
2007, s. 667), że „(…) kapitalistyczna teoria rachunkowości jest stworzona do
ochrony kapitalistycznego systemu gospodarczego (…) socjalistyczna rachunkowość powinna być oparta na marksistowskiej ekonomii politycznej, a zatem powstaje potrzeba zadania pytania, w czyim interesie ma służyć rachunkowość oraz
kto ma ją kontrolować? (…)” i dalej „(…) w kapitalistycznej teorii rachunkowości
zasady wyceny aktywów są przeznaczone do ukrycia interesów kapitalistów: jeśli
istnieje potrzeba wysokich zysków aktywa są wyceniane wysoko, gdy pożądane
jest zmniejszenie zysku, aktywa są wyceniane nisko (…)”.
W tym samym duchu ideologizacji chińskiej rachunkowości należy odczytywać
poniższe słowa (Ezzamel i in., 2007, s. 678–679): „(….) rachunkowość jest używana
przez kapitalistów jako pomoc w wyzysku klasy pracującej, ale może być ona także
Th
-
-
-
10
2
Pod pojęciem ideologii rozumie się tu grupę określonych idei, poglądów, przekonań, koncepcji,
służących wartościującemu opisowi rzeczywistości, wskazujących zarazem zasady postępowania
takich elementów struktury społecznej, jak np. jednostka, grupa społeczna, partia polityczna, a także
będących pewną formą świadomości społecznej.
ibu
tio
np
roh
dis
tr
on
ly -
se
lu
na
rso
pe
for
-
y is
3. Księgowość wzrostów i spadków a ideologizacja rachunkowości
is c
op
Po upadku idei wielkiego skoku Mao Zedonga oraz zaostrzeniu relacji chińskosowieckich Kraj Środka stał się zwolennikiem formuły samowystarczalności i samodzielności, której wyrazem było również poszukiwanie przez teoretyków i praktyków rachunkowości nowego systemu pomiaru i ujawnień rachunkowych wraz
z modelem księgowym, negującym kapitalistyczną metodykę księgowości podwójnej. M Aiken i L. Wei (1998, s. 144) wskazują, że u podstaw takiego działania leżał powód ideologiczny, gdyż „(…) księgowość ta została zaadaptowana ze
Stanów Zjednoczonych oraz innych krajów zachodnich, dlatego też była kapitalistyczna (…)”.
W 1963 r. w jednym z branżowych chińskich periodyków, w odpowiedzi na
krytykę „zachodniej” formuły księgowości podwójnej, ukazał się artykuł wskazujący na możliwość praktycznej implementacji tzw. księgowości wzrostów i spad-
Th
-
11
wykorzystana przez socjalistów do ochrony socjalistycznych wartości i rozwoju
socjalizmu (…) rachunkowość musi służyć proletariackiej polityce Chin”.
Analizując ideologiczną zależność chińskiej rachunkowości warto podkreślić,
że traktowana jako narzędzie osiągania celów politycznych, społecznych i ekonomicznych, wykazuje się ona dużą elastycznością w dostosowywaniu się do wyzwań, jakie formułuje przed nią rzeczywistość opisywana za pomocą takich agregatów, jak m.in. idea marksizmu i leninizmu, okres wielkiego skoku, era Mao
Zhedonga, polityka otwartych drzwi czy socjalistyczna gospodarka rynkowa. Ostatecznie historyczna ewolucja chińskiego modelu pomiaru i ujawnień rachunkowych
dowodzi, że w swej praktyce i teorii dostosowywał się on do zadań stawianych
przez gospodarkę centralnie planowaną (1949–1978), socjalistyczną gospodarkę
towarową (1978–1992) i socjalistyczną gospodarkę rynkową (1992 – obecnie),
a więc był ideologicznie zależny. M. Ezzamel, J. Z. Xiao i A. Pan analizując związek
pomiędzy chińską rachunkowością i ideologią polityczną, wskazują, że (Ezzamel
i in., 2007, s. 696–697):
regulacje rachunkowości są miejscem walki i odwzorowania założeń ideologii
politycznych zdobywających możliwość promocji, upowszechniania i realizacji
właściwych im wartości poprzez wpływ na teorię i praktykę podlegającego tym
regulacjom systemu pomiaru i ujawnień rachunkowych. Stąd też w ewolucji
chińskiej rachunkowości można wyodrębnić okres tzw. rachunkowości klasowej, społecznej (1949–1992) i neutralnej (1992 – obecnie);
rachunkowość może występować w roli instrumentu delegitymizacji i legitymizacji określonej ideologii (np. negacja oraz odrzucenie założeń gospodarki kapitalistycznej wraz z wyzyskiem klasy pracującej i promocja idei Mao wraz z koncepcją tzw. społecznej rachunkowości). Aktywność ideologiczna rachunkowości może być także przeciwstawiana jej neutralności opartej na traktowaniu jej
jako światopoglądowo neutralnej technologii, niepodporządkowanej żadnemu
systemowi politycznemu.
-
ibu
tio
np
roh
ków3, opartej na obserwacji ruchu zasobów i roszczeń (tabela 1). Pozycja ta wyznaczyła historyczny początek wykorzystania owej metodyki w krajowym systemie rachunkowości.
Tabela 1. Księgowość wzrostów i spadków – założenia
op
y is
for
pe
rso
na
lu
se
on
ly -
dis
tr
Założenie 1
Metoda ta opiera się na teorii przepływu funduszy jako podstawie zapisu operacji gospodarczych, rozpatrywanej z perspektywy źródeł i wykorzystania funduszy. Podstawą tej
formuły księgowości jest równanie przyjmujące postać: fundusze wykorzystane (użyte
zasoby) = fundusze posiadane (roszczenia wobec zasobów).
Założenie 2
Konta w księdze głównej są podzielone na dwa zbiory kont funduszy posiadanych i funduszy wykorzystanych, z wewnętrznym ich uszczegółowieniem.
Założenie 3
Zapis w dzienniku był oparty na wykorzystaniu chińskich znaków wskazujących jednoznacznie na rodzaj transakcji (zwiększenie/zmniejszenie funduszy), pozwalając jednoznacznie zdefiniować także jej wewnętrzną treść.
Założenie 4
Zasada zapisu: zwiększenie funduszy jest ujmowane, gdy transakcja wiąże się z napływem aktywów lub zobowiązań, a zmniejszenie funduszy łączy się z księgowym ujęciem
wypływu zasobów gospodarczych lub zmniejszeniem zobowiązań. Przyjmując powyższą
formułę zapisu oraz funkcjonowanie w księdze głównej dwóch zbiorów kont funduszy
posiadanych i funduszy wykorzystanych, można wyróżnić cztery typy transakcji i ich
zapisu księgowego: Typ I. Równoległe zwiększenie funduszy posiadanych i wykorzystanych (np. wniesienie udziału pieniężnego przez właściciela); Typ II. Równoległe zmniejszenie funduszy posiadanych i wykorzystanych (gotówkowa płatność zobowiązania);
Typ III. Równoległe zmniejszenie i zwiększenie pomiędzy kategoriami ujmowanymi
w ramach zbioru kont księgi głównej odnoszonych do funduszy wykorzystanych (pieniężna spłata należności); Typ IV. Równoległe zmniejszenie i zwiększenie pomiędzy
kategoriami ujmowanymi w ramach zbioru kont księgi głównej odnoszonych do funduszy posiadanych (deklaracja wypłaty dywidendy).
Założenie 5
Formuła zamknięcia ksiąg rachunkowych jest oparta na równaniu:
bilans początkowy + suma zwiększeń – suma zmniejszeń = bilans zamknięcia
Źródło: opracowanie własne na podstawie Jun Lin (2003, s. 89–91).
is c
W 1964 r. Ministerstwo Handlu wprowadziło pilotażowy program adaptacji
tzw. księgowości wzrostów i spadków w praktyce gospodarczej, a po dwóch latach
jego realizacji wydało dokument Jak zastąpić księgowość podwójną księgowością
wzrostów i spadków, charakteryzujący zasady przejścia ze stosowanej dotychczas
formuły „zachodniej” księgowości podwójnej na formułę opisującą ruch roszczeń
i zasobów gospodarczych (Chen, 1998, s. 84).
Th
-
Jacek Adamek
-
12
3
Nazwa opisywanej metody księgowej opiera się na wykorzystaniu chińskich znaków zapisu
Zeng – (wzrost) oraz Jian – (spadek). Zob. Jun Lin (2003, s. 88).
ibu
tio
np
roh
13
Podsumowanie
y is
for
pe
rso
na
lu
se
on
ly -
dis
tr
Przywołany dokument bazował na ideologicznej krytyce księgowości podwójnej L. Pacioliego, wskazując, że księgowość ta, będąc niejasną w swych założeniach, staje się czynnikiem utrudniającym postrzeganie aktywności gospodarczej
przez zwykłych ludzi. Kolejnym ideologicznym argumentem przemawiającym za
nową formułą księgową był fakt, że krytykowana księgowość opierała się na ekonomicznej teorii kapitalizmu oraz że była wykorzystywana jako narzędzie, za pomocą którego ukrywano rzeczywisty wyzysk w kapitalistycznym społeczeństwie.
Stąd też dotychczasowy model księgowy był postrzegany z perspektywy (Chen,
1998, s. 85) „(…) wroga klasowego, który chce wykorzystać księgowość jako
narzędzie blokujące i ograniczające społeczny entuzjazm narodu (…)”.
Zasady księgowości wzrostów i spadków włączono do krajowych regulacji rachunkowości oraz Zunifikowanego Systemu Rachunkowości Przemysłu. W przeciągu bardzo krótkiego okresu model ten stał się dominującą formą rejestracji stanów i procesów odwzorowywanych w krajowym systemie pomiaru i ujawnień
rachunkowych, by po zakazie wykorzystania „starej” księgowości podwójnej, od
późnych lat 60. ub. wieku być jedyną obowiązującą formą księgowości przez około
20 lat.
Księgowość wzrostów i spadków utraciła swój dominujący status w połowie lat
80. ub. wieku, w wyniku transformacji chińskiej gospodarki, przyjęcia polityki
otwartych drzwi oraz zainicjowania reform będących pochodną orientacji rynkowej jako kierunku przekształceń gospodarczo-polityczno i społecznych. Pierwszym
obszarem powrotu do „zachodniej” księgowości podwójnej, a zarazem miejscem,
z którego wyrugowano omawiany powyżej model księgowości, były spółki jointventure, zawiązywane z podmiotami spoza granic Kraju Środka. Na mocy regulacji
Ministerstwa Finansów obowiązującym modelem księgowym była w nich „zachodnia” księgowość podwójna. W 1993 r. w ramach regulacji zawartych w pierwszym zbiorze Krajowych Standardów Rachunkowości Ministerstwo Finansów
nakazało powrót wszystkim podmiotom gospodarczym do tradycyjnej księgowości
podwójnej, co zakończyło żywot księgowego modelu wzrostów i spadków.
is c
op
Podejmując próbę podsumowania rozważań zawartych w niniejszym artykule,
poniżej sformułowano wnioski o różnym poziomie zawartych w nich uogólnień.
1. Rachunkowość wraz z jej podsystemem ewidencyjnym jest produktem swego
środowiska, w którym skupiają się jego cechy oraz oczekiwania formułowane
przed odpowiadającym mu modelem pomiaru i ujawnień rachunkowych.
2. Regulacje rachunkowości mogą być areną walki i odwzorowania określonych
idei, poglądów, przekonań i zasad, regulujących postępowanie struktur społecznych. Fakt ten wskazuje, że model pomiaru i ujawnień rachunkowych może
być ideologicznie zależny. Z drugiej strony rachunkowość może przybierać
postać instrumentu legitymizującego lub delegitymizującego określoną ideo-
Th
-
ibu
tio
np
roh
dis
tr
logię, a przez to przyjmować aktywną postawę wobec promowanych w niej
wartości, poglądów i zasad.
3. Księgowość wzrostów i spadków, będąc odpowiedzią na ideologiczną krytykę
kapitalistycznej koncepcji księgowości podwójnej, w sposób bezpośredni wpisuje się w obszar, w którym dostrzega się uzależnienie systemu pomiaru i ujawnień rachunkowych wraz z jego modelem księgowym od dominującej ideologii
politycznej, która opierała się na takich filarach, jak: walka klas, własność publiczna czy gospodarka planowa.
4. Pojawienie się księgowości wzrostów i spadków w chińskiej przestrzeni rachunkowej nie było sposobem poprawy jej tradycyjnych ról, w stosunku do zadań,
jakie wypełniała „zachodnia” księgowość podwójna. Jak stwierdza S. Chen
(1998, s. 87), „(…) nie było powodu do takiej zmiany, jedyną przyczyną takiego stanu rzeczy stała się ścisła zależność i podporządkowanie rachunkowości
swojemu środowisku (…)”, w tym i ideologii formułującej przestrzeń, w której
ówczesny system pomiaru i ujawnień rachunkowych funkcjonował.
on
ly -
-
Jacek Adamek
-
se
lu
Literatura
y is
for
pe
rso
na
Aiken M., Wei L. (1998), The evolution of bookkeeping in China: integrating historical trends with
western Influences, „Abacus”, vol. 34, no. 1.
Chen S. (1998), The rise and fall of debit-credit bookkeeping in China: history and analysis, „Accounting Historians Journal”, vol. 25, issue 1.
Cheng P. (1980), Political accounting in China: what the West should know, „Journal of Accountancy”,
no. 1.
Ezzamel M., Xiao J.Z., Pan A. (2007), Political ideology and accounting regulation in China, „Accounting Organizations and Society”, vol. 32.
Jun Lin Z. (2003): Chinese bookkeeping systems: a study of accounting adaptation and change, „Accounting, Business & Financial History”, vol. 13, issue 1.
Pacioli L. (2007), Tractatus XI de Computis et Scripturis: Summa de Arithmetica, Geometria, Proportioni et Proportionalità, SKwP, Warszawa.
Zhang G. (2005), Environmental Factors in China's Financial Accounting Development Since 1949,
CHERC – Publication Series Erasmus University Rotterdam, Rotterdam.
Źródła internetowe
is c
op
Hoskin K., Macve R. (2011), Contesting the indigenous development of „Chinese double-entry bookkeeping„
and its significance in China’s economy before c. 1850, http://www.caerdydd.ac.uk/carbs/conferences/
ahr2011/Hoskin,%20Keith.pdf (dostęp: 20.01.2012).
Streszczenie
Rachunkowość jako produkt środowiska, w którym przychodzi jej realizować swoje zadania podlega
oddziaływaniu wielu czynników. Wśród ich zbioru pojawia się także determinanta ideologicznopolityczna, odbijająca swoje piętno na celach i sposobie funkcjonowania systemu pomiaru i ujawnień
rachunkowych. Dobitnym przykładem relacji nawiązywanych pomiędzy rachunkowością a ideologią
polityczną jest Kraj Środka. Historyczna ewolucja chińskiej rachunkowości, a w niej jej podsystemu
ewidencyjnego dowodzi, że od 1949 r. podporządkowują się one w sposób bezpośredni poglądom,
przekonaniom i zasadom pozostającym w zgodzie z chińskimi mutacjami ideologii socjalizmu i komuni-
Th
-
-
14
Summary
Accounting and ideology – Chinese increase-decrease bookkeeping model
Accounting, as the product of an environment in which it is supposed to carry out its tasks, is subject
to numerous factors. Among them there also occurs an ideological-political determinant which influences the objectives and the way of measurement systems and accounting disclosures functioning.
China represents the clear example of relations between accounting and political ideology. Historical
evolution of accounting in the Middle Kingdom, as well as its registration subsystem, proves that
since 1949 it has been directly subject to ideas, beliefs and principles in line with Chinese mutations of
socialist and communist ideology. Having the above in mind the objective of the paper was specified
as the attempt to present relations occurring between accounting and ideology based on Chinese model characteristics, the so called increase-decrease bookkeeping.
on
ly -
-
se
pe
rso
na
lu
Keywords: China, accounting, bookkeeping, ideology, increase-decrease bookkeeping.
for
ibu
tio
np
roh
dis
tr
Słowa kluczowe: Chiny, rachunkowość, księgowość, ideologia, księgowość wzrostów i spadków.
Th
is c
op
y is
-
15
zmu. Mając na uwadze powyższe, określono cel artykułu, którym jest próba prezentacji związków
zachodzących pomiędzy rachunkowością a ideologią na przykładzie charakterystyki chińskiego modelu tzw. księgowości wzrostów i spadków.
-
-
op
is c
Th
y is
-
pe
lu
na
rso
se
for
dis
tr
-
ibu
tio
np
roh
on
ly -
-
16
Jacek Adamek

FULL TEXT - Zeszyty Teoretyczne Rachunkowości

Transkrypt

Podobne dokumenty

FULL TEXT - Zeszyty Teoretyczne Rachunkowości

FULL TEXT - Zeszyty Teoretyczne Rachunkowości

Wojciech J. Cynarski, Artur Litwiniuk Gry dydaktyczne i ich

FULL TEXT - Miscellanea Anthropologica et Sociologica

This copy is for personal use only