J.Gajda Opinia o dorobku dr Bożeny

Prof. dr hab. Jan B. Gajda
20 XII 2015 r.
Prof.zw. Uniwersytetu Łódzkiego, Katedra Badań Operacyjnych UŁ
Prof.zw .Uniwersytetu Warszawskiego,
Samodzielny Zakład Metod Matematycznych i Statystycznych Zarządzania UW
Recenzja dorobku naukowego, dydaktycznego i organizacyjnego
dr Bożeny Mielczarek
w świetle wniosku o nadanie stopnia doktora habilitowanego
Podstawą opracowania niniejszej recenzji jest pismo Dziekana Wydziału Informatyki i
Zarządzania Politechniki Wrocławskiej profesora PWr. dr. hab. inż. Zdzisława Szalbierza,
działającego na podstawie decyzji Centralnej Komisji ds. Stopni i Tytułów. Recenzję
opracowałem na podstawie dwóch książek, kopii artykułów, autoreferatu oraz załączników
składających się na wymaganą przez przepisy dokumentację.
Dr Bożena Mielczarek wystąpiła do Centralnej Komisji ds. Stopni i Tytułów z
wnioskiem
o
przeprowadzenie
postępowania
habilitacyjnego
w
dziedzinie
nauk
ekonomicznych dyscyplinie nauk o zarządzaniu na podstawie osiągnięcia:
Metody i modele symulacyjne w zarządzaniu systemami ochrony zdrowia”
_______________________________________________________________________________________
J.Gajda Opinia o dorobku dr Bożeny Mielczarek
str.
1
na które składają się dwie książki oraz publikacje naukowe:
1. Mielczarek Bożena, 2014, Symulacja w zarządzaniu systemami ochrony zdrowia,
Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa.
2. Mielczarek Bożena, Zabawa Jacek, Lubicz Marek, 2014, A system dynamics model
to study the impact of an age pyramid on emergency demand, [w:] The proceedings of the
4th International Conference on Simulation and Modeling Methodologies, Technologies
and Applications SIMULTECH 2014, Vienna, Austria, 28-30 August, 2014, [eds:
M.S. Obaidat, J. Kacprzyk i T. Ören], SciTePress, s. 879-888.
3. Mielczarek Bożena, 2014, Simulation modelling for contracting hospital emergency
services at the regional level, European Journal of Operational Research, vol. 235, nr 1, s.
287–299.
4. Mielczarek Bożena, 2013, Estimating future demand for hospital emergency
services at the regional level, [w:] The proceedings of 2013 Winter Simulation Conference:
Making Decisions in a Complex World, Washington DC, USA, December 8-11, 2013
[eds: R. Pasupathy i in.], Piscataway: IEEE, s. 2386-2397.
5. Mielczarek Bożena, 2013, Using discrete-event simulation to forecast the volume of
hospital emergency services to be delivered at the regional level, [w:] The proceedings of the
3rd International Conference on Simulation and Modeling Methodologies, Technologies and
Applications SIMULTECH 2013, Reykjavík, Iceland, 29-31 July, 2013, [eds: Tuncer Ören i
in.], SciTePress, s. 197-203.
6. Mielczarek Bożena, Uziałko-Mydlikowska Justyna, 2012, Using simulation to
forecast the
demand for hospital emergency services at the regional level, [w:] The
proceedings of 2012 Winter Simulation Conference, Berlin, Germany, December 9-12, 2012,
[eds: C. Laroque i in.], Piscataway, NJ: IEEE. Komunikat konferencyjny i poster.
7. Mielczarek Bożena, Uziałko-Mydlikowska Justyna, 2012, Application of computer
simulation modeling in the health care sector: a survey, Simulation - Transactions of
the Society for Modeling and Simulation International, vol. 88, nr 2, s. 197-216.
8. Mielczarek Bożena, 2009, Modelowanie symulacyjne w zarządzaniu. Symulacja
dyskretna, Oficyna Wydawnicza Politechniki Wrocławskiej, Wrocław.
_______________________________________________________________________________________
J.Gajda Opinia o dorobku dr Bożeny Mielczarek
str.
2
Wniosek
Swoją recenzję rozpocznę od stwierdzenia, że zarówno książki jak i artykuły,
opublikowane w prestiżowych wydawnictwach, w szczególności artykuły w czasopismach z
listy filadelfijskiej, oraz pozostały dorobek sprawiają, że wniosek dr Bożeny Mielczarek
uważam za w pełni zasadny i zdecydowanie go popieram.
Cel badań
Wybór celu badań Habilitantki wypada uznać za szczególnie trafny, dotyczy bowiem
dziedziny w której niedostatek wiedzy zderza się z olbrzymimi potrzebami społecznymi
tudzież
znaczącymi środkami finansowymi wkładanymi w tą dziedzinę. Dobór metod
symulacyjnych jako instrumentarium badawczego uzasadnia wniosek o nadanie stopnia
doktora habilitowanego w dyscyplinie nauk o zarządzaniu. Aczkolwiek metody te stosowane
są w różnych naukach, to jednak rozdziały im poświęcone systematycznie zamieszczane są w
podręcznikach badań operacyjnych ukierunkowanych na problemy zarządzania w formie
wspomagania decyzji menadżerskich. Metody symulacyjne okazują się szczególni przydatne
w zagadnieniach, które ze względu na stopień ich złożoności oraz interakcje pomiędzy
aktorami badanego procesu zarządzania/podejmowania decyzji niełatwo opisać w modelu
analitycznym.
Ocena podstawy wniosku
Zainteresowania badawcze Habilitantki po uzyskaniu stopnia doktora koncentrowały
się w pięciu głównych nurtach tematycznych:
metody symulacyjne w zarządzaniu systemami ochrony zdrowia,
metody symulacyjne w zarządzaniu inwestycjami finansowymi na rynku kapitałowym,
metody symulacyjne w zarządzaniu systemami produkcyjnymi,
zagadnienia metodologiczne budowy modeli symulacyjnych,
problematyka nauczania symulacji na kierunku zarządzanie.
Tematyka badań Habilitantki choć zogniskowana na problemach zarządzania ma
charakter heterogeniczny zachodząc zarówno na obszar dyscypliny ekonomia jak i finanse.
Jest to przejaw coraz częściej dziś spotykanego zjawiska przenikania różnych obszarów
badań. Jednakże stopień doktora habilitowanego przyznaje się w pojedynczej dyscyplinie.
_______________________________________________________________________________________
J.Gajda Opinia o dorobku dr Bożeny Mielczarek
str.
3
Wybór dyscypliny zarządzanie jest w moim odczuciu trafny zarówno ze względu na
przedmiot i wnioski z badań, jak i spoiwo łączące nurty Jej badań, jakim jest symulacja
komputerowa wykorzystująca eksperymenty komputerowe na cyfrowych modelach
rzeczywistych systemów do uzyskania informacji wspomagających procesy podejmowania
decyzji.
Na przedstawiony do oceny dorobek publikacyjny Habilitantki składają się dwie
książki oraz sześć artykułów, w tym trzy we współautorstwie. Chronologicznie rzecz biorąc
ostatnia z publikacji ma w znacznej mierze charakter podsumowania rozważań i propozycji
oraz wyników badań opisanych we wcześniejszych publikacjach, choć opis wyników badań
empirycznych zajmuje prawie połowę jej tekstu.
Wypada zgodzić się z Autorką, gdy pisze Ona: „W literaturze polskiej stosunkowo
niewiele można odnaleźć pozycji zajmujących się zastosowaniem metod symulacyjnych w
zarządzaniu,
natomiast
właściwie
nieobecne
są
prace
poruszające
problematykę
wykorzystania symulacji w zarządzaniu systemami ochrony zdrowia”.
Autorka opiera swoje rozważania teoretyczne na krytycznej analizie dostępnych
publikacji, w szczególności artykułów rozproszonych w licznych czasopismach (trochę w tym
kontekście dziwi mnie całkowity brak w bibliografii prac profesor Jadwigi Sucheckiej Szpital
publiczny w polskim systemie ochrony zdrowia – zarządzanie i gospodarka finansowa,
Finansowanie ochrony zdrowia, Ekonomia zdrowia i opieki zdrowotnej czy Ekonometria
ochrony zdrowia – Habilitantka wszak stosuje metody ekonometryczne, por. np. strona 129
Jej książki Symulacja w zarządzanie systemem ochrony zdrowia) zmierzając do
sformułowania całościowej koncepcji stosowania głównych metod symulacyjnych do
projektowania, budowy, weryfikowania i uruchamiania modeli, które mogłyby być pomocne
w zarządzaniu systemami opieki zdrowotnej.
Empiryczne podstawy przeprowadzonych przez Habilitantkę badań symulacyjnych są
imponujące. Materiał statystyczny dotyczący województwa dolnośląskiego obejmował ponad
milion rekordów zawierających informacje o liczbie ludności, z podziałem na grupy
wiekowo-płciowe, w poszczególnych powiatach Dolnego Śląska w latach 2006-2012, liczby
pacjentów leczonych w placówkach IP/SOR na terenie regionu wrocławskiego, sumarycznej
liczbie i kosztach leczenia w poszczególnych placówkach IP/SOR, zanonimizowanych
danych medycznych o pacjentach poddanych leczeniu w latach 2006-2011 na izbach przyjęć
we wszystkich szpitalach (już w pierwszej grupie danych zebrano informacje dotyczące
_______________________________________________________________________________________
J.Gajda Opinia o dorobku dr Bożeny Mielczarek
str.
4
ponad 700 tysięcy pacjentów). Przed merytorycznymi rozważaniami nad aspektami ochrony
zdrowia, zawartymi w recenzowanym materiale chylę głowę, zwłaszcza że problemy
zdrowotne znam raczej od strony konsumenta niż menadżera czy decydenta.
Modele będące wynikami badań mogą służyć do prognozowania wpływu zmian
demograficznych zachodzących (w tym wypadku w powiatach tzw. okręgu wrocławskiego )
na liczbę pacjentów w stanie nagłego zagrożenia zdrowia i życia, a zatem prognozowaniu
zapotrzebowania na pomoc medyczną na izbach przyjęć i w szpitalnych oddziałach
ratunkowych, stwarzając podstawy zarządzania kontraktami NFZ – ich wielkością, strukturą
oraz rozkładem przestrzennym w regionie. Ostatecznie daje to możliwość oceny wpływu
trendów demograficznych na poziom, wolumen i strukturę kosztów usług, które powinny być
dostępne na izbach przyjęć i w szpitalnych oddziałach ratunkowych regionu a w dalszej
konsekwencji optymalizacji zarządzania zasobami izb i szpitali zwłaszcza zaś optymalizacji
przypisania tych jednostek do obsługi regionów/gmin/powiatów.
Na mające być podstawą nadania stopnia doktora habilitowanego osiągniecie
zatytułowane Metody i modele symulacyjne w zarządzaniu systemami ochrony zdrowia”
składa się osiem powiązanych z sobą publikacji. Szczegółowe ich omawianie czy też
wskazywanie wzajemnych związków nie wydaje się celowe, ograniczę się przeto do
stwierdzenia, iż przedstawione publikacje zasługują na uznanie za to, że całościowo ujmują
problem, nie są zaś mechanicznym zlepkiem niepowiązanych lub słabo z sobą powiązanych
prac. Z dwóch książek pierwsza Modelowanie symulacyjne w zarządzaniu. Symulacja
dyskretna ma częściowo podręcznikowy charakter, jest jednak koniecznym i wartościowym
wprowadzeniem w problematykę symulacji. Druga
Symulacja w zarządzaniu systemami
ochrony zdrowia stanowi syntezę dorobku Habilitantki – zarówno teoretycznego jak
empirycznego.
Z obowiązku recenzenta przedstawię poniżej pewne uwagi krytyczne.
W świetle bardzo ubogiej literatury polskiej dotyczącej zarządzania systemami
ochrony zdrowia
pewną ułomnością najnowszej książki Habilitantki
Symulacja w zarządzaniu systemami ochrony zdrowia jest wspomniany
wcześniej brak odniesień do prac Jadwigi Sucheckiej poświęconych temu
tematowi
_______________________________________________________________________________________
J.Gajda Opinia o dorobku dr Bożeny Mielczarek
str.
5
Naylor w [1974] nie określa symulacji jako eksperyment „najczęściej
komputerowy” jak to pisze Habilitantka na s. 17 ostatniej książki, przeciwnie
– podkreśla on, że jest to eksperyment komputerowy
Na s.78 Habilitantka pisze
o „jednej spośród wielu proponowanych
alternatyw decyzyjnych” podczas gdy chodzi Jej o „jeden spośród wielu
proponowanych wariantów decyzyjnych” , bowiem alternatywa to dwie
wykluczające się możliwości (por.np.Słownik PWN-Oxford)
Na s. 90 Habilitantka w pkt.1 na rysunku 10 pisząc: „Wybór zmiennych
wejściowych opisanych losowo” (podobnie w tekście wyżej na tej stronie)
stwarza wrażenie, jakoby wszystkie zmienne wejściowe miały być losowe;
tymczasem zmienne wejściowe mogą być równie dobrze być zmiennymi
decyzyjnymi, wymuszającymi dokonywanie obliczeń na kracie (wariantowych)
Czasem opis problemu jest zbyt lakoniczny, np. zawarty w jednym zdaniu opis
metody „przeciwnych zmiennych losowych” (por.s.91): „W metodzie
przeciwnych zmiennych losowych wykorzystuje się ujemnie skorelowane liczby
losowe, które z kolei generują pary ujemnie skorelowanych zmiennych
losowych” jest zbitką niezrozumiałą dla niezorientowanego czytelnika (ta sama
zbitka pojawia się zresztą w pierwszej książce na s.140 pkt. 3.2 tam jednak z
kontekstu wynika, że liczba losowa to jest zmienna losująca (według
terminologii pracy Gajda [2001]), zaś zmienna losowa to zmienna której
wartość wygenerowano z wybranego rozkładu za pomocą zmiennej losującej).
Uwagi te mają charakter przyczynkowy i nie rzutują na moja całościową, bardzo
wysoką ocenę.
Pozostałe osiągnięcia naukowo-badawcze
Poza
publikacjami
przedstawionymi
jako
podstawa
wniosku
Habilitantka
opublikowała od momentu uzyskania stopnia naukowego doktora 31 prac naukowych, w tym
12 własnych, pozostałe we współautorstwie. Udział w konferencjach międzynarodowych
zaowocował powstaniem 13 referatów konferencyjnych w języku angielskim i 4 referatów w
języku polskim; trzy konferencje indeksowane są w Web of Science, sześć jest
indeksowanych w bazie Scopus.
_______________________________________________________________________________________
J.Gajda Opinia o dorobku dr Bożeny Mielczarek
str.
6
Wypada podkreślić liczne artykuły w języku angielskim, w tym trzy opublikowane w
czasopismach indeksowanych w bazie Journal Citation Report, cztery (w tym trzy w języku
angielskim) w recenzowanych czasopismach znajdujących się w wykazie MNiSW, 6
rozdziałów w monografiach angielskojęzycznych.
O międzynarodowym zasięgu dorobku Habilitantki świadczy fakt, że dziewięć prac (w
tym sześć po uzyskaniu stopnia doktora) indeksowanych jest w bazie Thomson Reuters (Web
of Science) z sumarycznym impact factor’em 3,661. Według Web of Science liczba cytowań
w wynosi 26 (bez autocytowań), indeks Hirscha według bazy WoS wynosi 2.
Habilitantka kierowała krajowym projektem badawczym Metody symulacyjne i
symulacyjne modele komputerowe w zarządzaniu systemami ochrony zdrowia przyznanym
przez Narodowe Centrum Nauki. Ponadto uczestniczyła w pięciu projektach krajowych oraz
dwóch międzynarodowych projektach badawczych, jest członkiem międzynarodowego
stowarzyszenia naukowego The Society for Modeling & Simulation International, uczestniczy
w pracach komitetu programowego międzynarodowej konferencji SIMULTECH.
Habilitantka jest ekspertem Research Executive Agency (REA) przy Komisji
Europejskiej w Brukseli -- w siódmym programie unijnym Marie Curie-Skłodowskiej FP7PEOPLE-2013 oceniała 17 projektów naukowo-badawczych, prowadziła obrady 5 komisji
eksperckich; recenzuje wnioski w programie Horyzont 2020 i uczestniczy w pracach panelu
SME Instruments 2015 (Small and Medium-sized Enterprises) Horizon 2020; była
recenzentką artykułów składanych do czasopism z tzw. listy filadelfijskiej.
Z uznaniem należy się więc odnieść zwłaszcza do aktywności Habilitantki na arenie
międzynarodowej.
Zarówno dorobek naukowo-badawczy jak i umiędzynarodowienie tego dorobku
Habilitantki wypada uznać za spełniający z naddatkiem wymagania stawiane kandydatom do
stopnia naukowego doktora habilitowanego.
Działalność dydaktyczna i organizacyjna
Habilitantka prowadzi w macierzystej uczelni zajęcia dydaktyczne w formie
wykładów, laboratoriów, ćwiczeń, projektów i seminariów na wszystkich rodzajach studiów
ogniskując swoją dydaktykę na zagadnieniach symulacji komputerowej i jej wykorzystania w
zarządzaniu. Wykłada również w języku angielskim na studiach MBA na Politechnice
_______________________________________________________________________________________
J.Gajda Opinia o dorobku dr Bożeny Mielczarek
str.
7
Wrocławskiej oraz w Wyższej Szkole Handlowej we Wrocławiu. Jest autorką kilkunastu
programów nauczania Wypromowała ponad 50 dyplomantów.
Habilitantka jest opiekunem specjalności Inżynieria Finansowa oraz kierownikiem
zespołu naukowo-dydaktycznego Symulacji Komputerowej w Katedrze Badań Operacyjnych,
Finansów i Zastosowań Informatyki na Wydziale Informatyki i Zarządzania Politechniki
Wrocławskiej.
Oceniając dorobek dydaktyczno-organizacyjny wypada podkreślić, że Habilitantka od
roku 2013 kieruje studiami podyplomowymi Polsko Amerykańska Szkoła Biznesu – program
Executive MBA. Studia te są prowadzone na Wydziale Informatyki i Zarządzania Politechniki
Wrocławskiej we współpracy z Central Connecticut State University, USA.
Powyższe pozwala uznać dorobek dydaktyczny i organizacyjny Habilitantki za
spełniające z naddatkiem wymagania stawiane kandydatom do stopnia naukowego doktora
habilitowanego.
Konkluzja
Jak to sformułowałem na wstępie we Wniosku
zarówno książki jak i artykuły,
opublikowane w prestiżowych wydawnictwach, w szczególności w artykułach w
czasopismach z listy filadelfijskiej oraz pozostały dorobek sprawiają, że nadanie dr Bożenie
Mielczarek stopnia doktora habilitowanego w dziedzinie nauk ekonomicznych dyscyplinie
nauk o zarządzaniu na podstawie osiągnięcia: Metody i modele symulacyjne w
zarządzaniu systemami ochrony zdrowia uważam za w pełni zasadne i zdecydowanie je
popieram. Sądzę, że warto by Władze macierzystej uczelni Habilitantki rozważyły wniosek o
uhonorowanie Jej wyróżnieniem, stosownie do zwyczajów Uczelni.
_______________________________________________________________________________________
J.Gajda Opinia o dorobku dr Bożeny Mielczarek
str.
8