świadomość ekologiczna w życiu dzieci i młodzieży
Transkrypt
świadomość ekologiczna w życiu dzieci i młodzieży
Świadomość ekologiczna dzieci i młodzieŜy „Przyroda nie zna nagrody ni kary zna tylko konsekwencje” (R. Ingesoll) W ostatnich latach znacznie wzrosło zainteresowanie ekologią i ochroną środowiska – zajęli się tym zarówno naukowcy, starający się znaleźć sposoby na ograniczenie emisji opadów cieplarnianych czy teŜ szukając materiałów mogących zastąpić szkodliwy dla środowiska plastik, jak i zwykli ludzie, przeraŜeni wizją globalnego ocieplenia. Coraz częściej zdajemy sobie sprawę z konsekwencji, jakie niesie olbrzymia degradacja środowiska naturalnego. Rozwój cywilizacji – postęp techniczny w wielu dziedzinach Ŝycia to coraz większy komfort Ŝycia, a jednocześnie duŜe zagroŜenie dla środowiska, przyrody. MoŜna mówić o dwu rodzajach zagroŜeń środowiska: a) naturalne, które od wieków je niszczą środowisko (susze, powodzie, poŜary, tornada, trzęsienie ziemi itp.) b) spowodowane niszczącą działalnością człowieka Te drugie są o wiele bardziej niebezpieczne niŜ katastrofy naturalne. Pogarszający się stan środowiska przyrodniczego przejawia się w postępującym kryzysie ekologicznym, stwarza poczucie zagroŜenia. Rozbudowana eksploatacja zasobów naturalnych doprowadziła i nadal doprowadza do coraz większych zanieczyszczeń, co wpływa niekorzystnie na zdrowie i Ŝycie człowieka. Dlatego rzeczywistość dnia codziennego zmusza nas do zwracania uwagi na przyrodę, rozumienie jej praw i potrzeb, poniewaŜ człowiek jest nieodłączną jej częścią, a niszcząc ją i lekcewaŜąc jej prawa szkodzi samemu sobie. Ekologia to stosunkowo młoda nauka, której zadaniem jest podnoszenie świadomości społecznej w zakresie stanu naszej planety oraz tego, co dzieje się z nią pod wpływem działania człowieka. WaŜna staje się więc świadomość ekologiczna. Na potrzebę powszechnej edukacji ekologicznej zaczęto wskazywać od roku 1969, po opublikowaniu raportu o stanie środowiska na naszym globie. Międzynarodowe organizacje, skupiające autorytety naukowe i polityczne podjęły działanie mające na celu rozwój świadomości ekologicznej na wszystkich poziomach oświaty. Powinna ona mieć charakter całościowy, tzn. dotyczyć całego Ŝycia człowieka, mieć charakter interdyscyplinarny i przyczyniać się do kształtowania poczucia ciągłości. Edukacja ekologiczna, czyli inaczej środowiskowa jest koncepcją kształcenia i wychowania społeczeństwa w duchu poszanowania środowiska przyrodniczego zgodnie z hasłem „myśl globalnie – działaj lokalnie”. Do głównych celów edukacyjnych naleŜy: - formowanie i wzmacnianie pozytywnych postaw wobec zjawisk, obiektów przyrodniczych - przyjmowanie postawy odpowiedzialnej za stan obecny i przyszły stan środowiska - kształtowanie emocjonalnego stosunku do przyrody - uświadomienie sposobów negatywnego i pozytywnego oddziaływania ludzi na środowisko, kształtowanie umiejętności praktycznego ich poznania Powinno się to przejawiać w podejmowaniu róŜnorodnych działań na terenie szkoły, placówek oświatowych, w środowisku lokalnym, a takŜe poza nim. Dotyczyć musi wszystkich grup wiekowych i społecznych. Kształtowanie świadomości ekologicznej i czynnej postawy wobec przyrody powinno odbywać się od najwcześniejszych lat Ŝycia, poniewaŜ jest to działanie stopniowe i systematyczne. Obecny system oświaty kładzie duŜy nacisk na edukację ekologiczną, czego przejawem są działania podejmowane przez szkoły na rzecz ochrony przyrody (programy ekologiczne, współpraca z instytucjami zajmującymi się ochroną środowiska). Edukacja ekologiczna nie moŜe odbywać się bez ich udziału w procesie wychowania. Budzenie świadomości w szkole ma na celu rozwój kontaktu dzieci i młodzieŜy ze środowiskiem naturalnym. Wiedza, zdobyte umiejętności i pozytywny stosunek do przyrody pozwalają dostrzec młodym ludziom przyczyny i skutki występowania obciąŜeń dla środowiska, zmiany w nim zachodzące. Młody człowiek wie choć nie zawsze to sobie uświadamia, Ŝe jego Ŝycie jest nierozerwalnie związane ze środowiskiem, wzrasta jego świadomość na temat zagroŜeń. Szkoła zatem dostarcza nie tylko informacji o problemach, ale kształtuje pozytywny stosunek do ich rozwiązywania. Wpojenie zasad moralnych i nawyków proekologicznych to waŜne elementy wychowania ekologicznego. Nauka i wychowanie kształtują postawę ekologiczną, poczucie moralnej odpowiedzialności za zdrowie ludzi i jakość środowiska. Aspekty te przekładają się na działania praktyczne – aktywne uczestnictwo na rzecz ochrony przyrody. KaŜdy człowiek powinien rozumieć, respektować prawa natury i skutecznie przeciwdziałać degradacji środowiska. Droga do tego jest długa i trudna, ale środowisko niszczone było setki lat, dlatego nie zmieni się świata i świadomości ekologicznej szybko i łatwo. NajwaŜniejsze jest, aby wpoić młodemu pokoleniu i dorosłym, Ŝe pozytywne zmiany na rzecz środowiska są koniecznością, naleŜy je praktykować juŜ dziś. JeŜeli chcemy Ŝyć w czystym środowisku, musimy nauczyć się szacunku do niego. Bibliografia: 1. Frątczak J., Świadomość ekologiczna dzieci, młodzieŜy i dorosłych w aspekcie edukacji szkolnej i nieszkolnej, WSP, Bydgoszcz 1995. 2. Knaflewska J., Zielona planeta, wyd. Publikat 2006. 3. Dymowa B., Michałowski S., Wolman – Mazurkiewicz L., Dziecko w świecie przyrody, Kraków 1995. 4. Korbiel A., Edukacja ekologiczna, Bielsko – Biała 1991.